Lịch sử lớp 10 Bài 35

Chia sẻ: Đinh Thị Kiều Trang | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

494
lượt xem 37
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, là thời kỳ phát triển mạnh mẽ của các nước Tư bản tiên tiến, đánh dấu bước chuyển từ giai đoạn tự do cạnh tranh sang giai đoạn độc quyền. Cùng với đó là chính sách mở rộng xâm lược thuộc địa để có thêm thị trường và vơ vét nguyên liệu đưa về chính quốc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Lịch sử lớp 10 Bài 35

Bài 35 CÁC NƯỚC ĐẾ QUỐC ANH, PHÁP, ĐỨC, MỸ VÀ SỰ BÀNH TRƯỚNG THUỘC ĐỊA I. MỤC TIÊU BÀI HỌC Sau khi học xong bài học yêu cầu HS cần nắm được: 1. Kiến thức - Nắm được những nét khái quát về tình hình kinh tế, chính trị của các nước Anh, Pháp, Đức, Mỹ hồi cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX; những nét chung và đặc điểm riêng. - Hiểu được đây là thời kỳ các nước đế quốc đẩy mạnh việc xâm lược thuộc địa, phân chia lại thị trường thế giới làm cho mâu thuẫn giữa các đế quốc với đế quốc và giữa đế quốc với thuộc địa ngày càng sâu sắc. 2. Tư tưởng, tình cảm, thái độ Giúp HS nâng cao nhận thức về bản chất của chủ nghĩa đế quốc, ý thức cảnh giác cách mạng; đấu tranh chống các thế lực gây chiến, bảo vệ hoà bình. 3. Kỹ năng Rèn luyện kỹ năng phân tích sự kiện Lịch sử để thấy được từng đặc điểm riêng của chủ nghĩa đế quốc.
II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC - Bảng thống kê biểu thị sự thay đổi về sản lượng công nghiệp của các nước Anh, Pháp, Mỹ, Đức. - Sơ đồ thay đổi vị trí kinh tế các nước đế quốc cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. - Lược đồ các nước đế quốc đầu thế kỷ XX. III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC 1. Kiểm tra bài cũ Câu hỏi 1: Nêu những thành tựu về khoa học kỹ thuật cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX? Câu hỏi 2: Sự ra đời và những đặc điểm cơ bản của chủ nghĩa Tư bản ở giai đoạn đế quốc chủ nghĩa? 2. Dẫn dắt vào bài mới Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, là thời kỳ phát triển mạnh mẽ của các nước Tư bản tiên tiến, đánh dấu bước chuyển từ giai đoạn tự do cạnh tranh sang giai đoạn độc quyền. Cùng với đó là chính sách mở rộng xâm lược thuộc địa để có thêm thị trường và vơ vét nguyên liệu đưa về chính quốc. Sự tranh chấp thuộc địa đã làm cho mâu thuẫn giữa các nước đế quốc trở nên sâu sắc. Tình hình kinh tế, chính trị và chính sách đối ngoại các nước Anh, Pháp, Đức, Mỹ như thế nào, chúng ta cùng tìm hiểu nội dung bài học hôm nay để trả lời câu hỏi nêu trên. 3. Tổ chức các hoạt động trên lớp
Các hoạt động của thầy Những kiến thức HS và trò cần nắm vững Tiết 1: A. ANH VÀ PHÁP CUỐI THẾ KỶ XIX ĐẦU THẾ KỶ XX Hoạt động 1: Cả lớp và cá  Nước Anh nhân - Trước hết, Gv trình bày và phân tich: Đầu thập niên 70 của thế kỷ XIX, nền công nghiệp Anh vẫn đứng đầu thế giới. Sản lượng than của Anh gấp 3 lần Mỹ và Đức; sản lượng gang gấp 4 lần Mỹ và gần 5 lần Đức. Về xuất khẩu kim loại sản lượng của 3 nước Pháp, Đức Mỹ gộp lại * Tình hình kinh tế: không bằng Anh. - Từ cuối thập niên 70, - Tiếp đó GV nêu câu hỏi: Anh mất dần địa vị độc Cuối thập niên 70 tình hình quyền công nghiệp, do kinh tế Anh ra sao? vậy mất luôn cả vai trò - HS đọc SGK trả lời câu lũng đoạn thị trường thế hỏi. giới, bị Mỹ và Đức vượt - GV nhận xét và chốt ý: Từ qua. cuối thập niên 70, Anh mất dần địa vị độc quyền công nghiệp, do vậy mất luôn cả vai trò lũng đoạn thị trường
Các hoạt động của thầy Những kiến thức HS và trò cần nắm vững thế giới, bị Mỹ và Đức vượt qua. - GV giới thiệu “bảng thống kê biểu thị sự thay đổi về sản lượng công nghiệp của các nước Anh, Pháp, Đức, Mỹ” trong SGK. - Tuy vậy, Anh vẫn GV hỏi”: Nguyên nhân của chiếm ưu thế về tài sự giảm sút đó? chính, xuất cảng tư bản, - HS đọc SGK tự trả lời câu thương mại, hải quân và hỏi. thuộc địa. - GV nhận xét và trình bày: Nguyên nhân là: + Máy móc thiết bị xuất hiện sớm nên đã cũ và lạc hậu, việc hiện đại hoá rất tốn kém. + Một sớ lớn tư bản chạy sang thuộc địa, vì ở đây lợi nhuận Tư bản đẻ ra nhiều hơn chính quốc. Mặt khác, cướp đoạt thuộc địa có lợi nhiều hơn so với đầu tư cải tạo công nghiệp. - GV nhấn mạnh: Tuy vai trò bá chủ thế giới về công nghiệp bị giảm sút, song Anh
Các hoạt động của thầy Những kiến thức HS và trò cần nắm vững vẫn chiếm ưu thế về tài chính, xuất cảng tư bản, thương mại, hải quân và thuộc địa. Hoạt động 2: Nhóm - GV chia lớp thành các nhóm và nêu câu hỏi: Quá trình tập trung sản xuất trong công nghiệp diễn ra như thế nào? - HS làm việc theo nhóm đọc - Công nghiệp: Quá SGK cử đại diện trả lời câu trình tập trung tư bản hỏi. diễn ra mạnh mẽ, nhiều - GV nhận xét và chốt ý: Đây tổ chức độc quyền ra đời là thời kỳ quá trình tập trung tư chi phối toàn bộ đời bản diễn ra mạnh mẽ, nhiều sống kinh tế nước Anh. tổ chức độc quyền ra đời chi phối toàn bộ đời sống kinh tế - Nông nghiệp: Nước nước Anh, 5 ngân hàng ở khu Anh lâm vào tình trạng Xi-ti Luân Đôn nắm 70% số tư khủng hoảng trầm trọng. bản cả nước. Anh phải nhập khẩu - GV giới thiệu cho HS biết: lương thực. Nông nghiệp nước Anh lâm vào tình trạng khủng hoảng trầm trọng. Nguyên nhân là do tư sản Anh không đầu tư vào sản xuất nông nghiệp mà chủ
Các hoạt động của thầy Những kiến thức HS và trò cần nắm vững yếu vào buôn bán lương thực và giá lương thực châu Âu và Mỹ rất rẽ. Hoạt động 3: Cả lớp và cá nhân * Tình hình chính trị: - GV trình bày và phân tích: - Anh là nước theo thể Anh là nước theo thể chế chế chính trị quân chủ chính trị quân chủ lập hiến với lập hiện với việc thực việc thực hiện chế độ Hai hiện chế độ hai Đảng Đảng (Đảng Tự do và Đảng (Đảng tự do và Đảng Bảo thủ) thay nhau cầm Bảo thủ) thay nhau cầm quyền. Sự khác biệt giữa hai quyền, song đều bảo vệ Đảng là không đáng kể, chủ quyền lợi của giai cấp tư yếu về biện pháp cụ thể song sản. đều thống nhất với nhau trong việc bảo vệ lợi ích của giai cấp tư sản, đàn áp phong trào quần chúng và đẩy mạnh xâm lược thuộc địa. - GV nêu câu hỏi: Cho biết - Đây là thời kỳ giai cấp chính sách đối ngoại của Anh? tư sản Anh tăng cường - HS dựa vào SGK trả lời mở rộng hệ thống thuộc câu hỏi. địa đặc biệt là ở Châu Á - GV nhận xét và chốt ý: Đây và châu Phi. là thời kỳ giai cấp tư sản Anh tăng cường mở rộng hệ thống
Các hoạt động của thầy Những kiến thức HS và trò cần nắm vững thuộc địa đặc biệt ở Châu Á và Châu Phi. GV kết hợp khai thác lược đồ để HS nhận biết được hệ thống thuộc địa rộng lớn của đế quốc Anh đầu thế kỷ XX trải dài từ Bắc Mỹ, châu Phi, Châu Á đến châu Đại Dương. - Đặc điểm đế quốc - GV nhấn mạnh: Chủ nghĩa Anh: là chủ nghĩa đế đế quốc Anh tồn tại và phát quốc thực dân. triển dựa trên sự bóc lột một hệ thống thuộc địa rộng lớn (chiếm ¼ lãnh thổ và ¼ dân số thế giới) do vậy được mệnh danh là chủ nghĩa đế quốc thực dân "Mặt trời không bao giờ lặn" trên đất nước Anh, Lênin nhận xét: "Nước Anh không chỉ là quê hương của hệ thống công xưởng ủa chủ nghĩa tư bản, mà còn là thuỷ tổ của chủ nghĩa đế quốc hiện đại". Chủ nghĩa thực dân Anh đã trở thành đặc trưng riêng của chủ nghĩa đế quốc Anh. Việc
Các hoạt động của thầy Những kiến thức HS và trò cần nắm vững xuất khẩu tư bản của Anh mang những quy mô to lớn. Nước Anh là một cường quốc thuộc địa chính. Hoạt động 4: Cả lớp, cá  Nước Pháp nhân Tình hình kinh tế - GV: trước 1870, công - Cuối thập niên 70 trở đi nghiệp Pháp đứng hàng thứ hai công nghiệp Pháp bắt thế giới, cuối thập niên 70 trở đầu phát triển chậm lại. đi công nghiệp Pháp bắt đầu chậm lại. - GV nêu câu hỏi: Nguyên nhân tại sao công nghiệp Pháp - Nguyên nhân: phát triển chậm lại? + Pháp thất bại trong - HS dựa vào SGK tự trả lời cuộc chiến tranh Pháp – câu hỏi. Phổ do đó phải bồi - GV nhận xét và chốt ý: thường chiến tranh. + Pháp thất bại trong cuộc + Nghèo tài nguyên và chiến tranh Pháp – Phổ, do đó nhiên liệu, đặc biệt là phải bồi thường chiến tranh. than đá. + Nghèo tài nguyên và nhiên + Giai cấp tư sản chỉ chú liệu, đặc biệt là than đá. trọng đến xuất cảng tư + Giai cấp tư sản chỉ chú bản sang những nước trọng đến xuất cảng tư bản chậm phát triển để thu sang những nước chậm phát lợi nhuận cao chứ không triển để thu lợi nhuận cao chứ hú trọng phát triển công
Các hoạt động của thầy Những kiến thức HS và trò cần nắm vững không hú trọng phát triển công nghiệp trong nước. nghiệp trong nước. - GV kết luận: Hậu quả là cuối thế kỷ XIX sản xuất công nghiệp của Pháp tụt xuống hàng thứ tư sau Đức, Mỹ, Anh, kỹ thuật lạc hậu rõ rệt so với những nước công nghiệp trẻ. - GV nêu câu hỏi: Bên cạnh những yếu kém đó công nghiệp Pháp có những tiến bộ gì? - HS đọc SGK trả lời câu hỏi. - GV trình bày và phân tích: Mặc dù có sự sút kém, song công nghiệp Pháp cũng có tiến bộ đáng kể. Hệ thống đường sắt lan rộng khắp nơi cả nước đã đẩy nhanh sự phát triển của - Sự thâm nhập của ngành khai mỏ, luyện kim và phương thức sản xuất tư thương nghiệp. Việc cơ khí bản chủ nghĩa trong nông hoá sản xuất được tăng nghiệp ở Pháp diễn ra cường. Từ năm 1852 – 1900 số chậm chạp do đất đai bị xí nghiệp sử dụng máy móc chia nhỏ.
Các hoạt động của thầy Những kiến thức HS và trò cần nắm vững tăng lên 9 lần, số động cơ chạy bằng hơi nước tăng lên 12 lần. Nông nghiệp Pháp vẫn giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế Pháp vì phần đông dân cư sống bằng nghề nông. Tình trạng đất đai phân tán, manh mún không cho phép sử dụng máy móc và kỹ thuật canh tác mới. - GV chốt ý: Những biểu hiện của tình hình nông nghiệp trên chứng tỏ sự thâm nhập của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa trong nông nghiệp ở Pháp diễn ra chậm chạp. Hoạt động 5: Cá nhân - GV: Quá trình tập trung sản xuất hình thành các công ty độc quyền diễn ra như thế nào? - HS đọc SGK trả lời câu - Đầu thế kỷ XX quá hỏi. trình tập trung sản xuất - GV nhận xét, bổ sung và cũng diễn ra trong lĩnh chốt ý: đầu thế kỷ XX quá vực công nghiệp, dẫn
Các hoạt động của thầy Những kiến thức HS và trò cần nắm vững trình tập trung sản xuất cũng đến việc hình thành các diễn ra trong lĩnh vực công công ty độc quyền, từng nghiệp, dẫn đến việc hình bước chi phối nền kinh thành các công ty độc quyền, tế Pháp, đặc biệt trong từng bước chi phối nền kinh lĩnh vực ngân hàng. tế Pháp, đặc biệt trong lĩnh vực ngân hàng (GV nhấn mạnh ở Pháp quá trình diễn ra chậm hơn các nước khác). - GV nâu câu hỏi: Đặc điểm nổi bật của tổ chức độc quyền ở Pháp? - HS dựa vào SGK và vốn hiểu biết của mình trả lời câu hỏi. - GV nhận xét và chốt ý. + Sự tập trung ngân hàng đạt đến mức cao: 5 ngân hàng lớn ở Pari nắm 2/3 tư bản của các ngân trong cả nước. + Khác với Anh tư bản chủ yếu đầu tư vào thuộc địa, còn - Đặc điểm : Tư bản ở Pháp tư bản phần lớn đưa Pháp phần lớn đưa vốn vốn ra nước ngoài, cho các ra nước ngoài, cho các nước chậm tiến vay với lãi nước chậm tiến vay với suất lớn. lãi suất lớn. Chủ nghĩa
Các hoạt động của thầy Những kiến thức HS và trò cần nắm vững - GV cho HS đọc đoạn chữ đế quốc cho Pháp là chủ nhỏ trong SGK để thấy được nghĩa đế quốc cho ay số vốn mà tư bản Pháp đầu tư nặng lãi. ở nước ngoài nhiều như thế nào? - GV nêu câu hỏi: Hãy nêu đặc điểm cơ bản của chủ nghĩa đế quốc Pháp? - HS trả lời câu hỏi. - GV kết luận: Chủ nghĩa đế quốc Pháp là chủ nghĩa đế quốc cho vay nặng lãi. Hoạt động 6: Cả lớp và cá Tình hình chính trị nhân - Sau cách mạng tháng 9 - GV trình bày và phân tích: – 1870, nước Pháp thành + Sau cách mạng tháng 9 – lập nền cộng hoà thứ ba, 1870 nước Pháp thành lập nền song phái cộng hoà đã cộng hoà thứ ba, song phái sớm chia thành hai nhóm: cộng hoà đã sớm chia thành hai Ôn hoà và Cấp tiến thay nhóm: Ôn hoà vá Cấp tiến thay nhau cầm quyền. nhau cầm quyền. - Đặc điểm của nền Đặc điểm của nền cộng hoà cộng hoà là tình trạng là tình trạng thường xuyên thường xuyên khủng khủng hoảng nội các. Trong hoảng nội các. vòng 40 năm (1875 – 1914) ở Pháp diễn ra 50 lần thay đổi
Các hoạt động của thầy Những kiến thức HS và trò cần nắm vững chính phủ. - GV nêu câu hỏi: Nêu chính sách đối ngoại của Pháp? - HS đọc SGK trả lời. - Pháo tăng cường chạy - GV nhận xét, chốt ý: đua vũ trang để trả mối Pháp tăng cường chạy đua thù Đức; tiến hành vũ trang để trả mối thù với những cuộc chiến tranh Đức; tiến hành những cuộc xâm lược thuộc địa, chủ chiến tranh xâm lược thuộc địa yếu là ở khu vực châu Á chủ yếu ở khu vực chậu Á và và châu Phi. châu Phi. - HS đọc đoạn chữ nhỏ trong SGK để thấy được chính sách xâm lược thuộc địa của Pháp, qua đó thấy được hệ thống thuộc địa của Pháp rất rộng lớn, chỉ sau Anh. 4. Sơ kết bài học - Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi: Tình hình kinh tế, chính trị nổi bật của Anh và Pháp cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX? Nêu đặc điểm của chủ nghĩa đế quốc Anh và Pháp? 5. Dặn dò, bài tập - Học bài cũ, trả lời câu hỏi trong SGK.
- Nguyên nhân dẫn đến việc hình thành các đặc điểm của đế quốc Anh và Pháp?