Luận án Tiến sĩ: Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán các bệnh viện Y học cổ truyền trên địa bàn thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Cothumenhmong6 Cothumenhmong6 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:245

Thêm vào BST

Báo xấu

75
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán trong các bệnh viện Y học cổ truyền trên địa bàn thành phố Hà Nội, từ đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán và tổ chức công tác kế toán trong điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin nhằm phục vụ quản lý và điều hành hiệu quả hoạt động của các đơn vị theo cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tổ chức bộ máy, thực hiện nhiệm vụ biên chế, và quản lý tài chính.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ: Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán các bệnh viện Y học cổ truyền trên địa bàn thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH HỌC VIỆN TÀI CHÍNH ------------- ¬ NGUYỄN THỊ PHƢƠNG ANH LUẬN ÁN TIẾN SỸ HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN CÁC BỆNH VIỆN Y HỌC CỔ TRUYỀN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI Hà Nội, Năm 2020 1
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, bản luận án là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. TÁC GIẢ LUẬN ÁN Nguyễn Thị Phƣơng Anh 2
MỤC LỤC MỤC LỤC .......................................................................................................................... 1 MỞ ĐẦU ............................................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu. ............................................................................... 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến luận án: ................................................. 2 3. Mục tiêu nghiên cứu của luận án. .................................................................................... 6 4. Câu hỏi nghiên cứu. ......................................................................................................... 7 5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận án. ............................................................... 7 6. Phƣơng pháp nghiên cứu. ................................................................................................ 8 7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án. ................................................................... 11 8. Kết cấu của luận án........................................................................................................ 12 CHƢƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN ĐƠN VỊ SNCL................................................................................................................................. 13 1.1. TỔNG QUAN VỀ ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP. ........................................... 13 1.1.1. Khái niệm đơn vị sự nghiệp công lập. ..................................................................... 13 1.1.2. Đặc điểm của đơn vị sự nghiệp công lập................................................................. 15 1.1.3. Phân loại đơn vị sự nghiệp công lập........................................................................ 16 1.2. TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG ĐƠN VỊ SNCL.................................. 17 1.2.1.Những vấn đề chung về tổ chức công tác kế toán đơn vị SNCL. ............................ 17 1.2.1.1.Khái niệm về tổ chức công tác kế toán đơn vị SNCL. ........................................... 17 1.2.1.2. Yêu cầu, nhiệm vụ và ý nghĩa của tổ chức công tác kế toán trong các đơn vị SNCL .................................................................................................................................. 19 1.2.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến tổ chức công tác kế toán trong đơn vị SNCL. ......... 23 1.2.2. Nội dung cơ bản của tổ chức công tác kế toán trong đơn vị SNCL. ....................... 34 1.2.2.1. Tổ chức công tác kế toán tiếp cận theo góc độ kế toán là hệ thống thông tin. ......... 36 1.2.2.2. Tổ chức công tác kế toán đơn vị SNCL trên góc độ kế toán quản trị. ................. 62 1.2.3. Tình hình áp dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế tại Việt Nam. ........................ 70 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1..................................................................................................77 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN CÁC BỆNH VIỆN YHCT TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI ....................................................................... 78 2.1. TỔNG QUAN VỀ CÁC BỆNH VIỆN YHCT TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI. ............. 78 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển. .......................................................................... 78 2.1.2. Tổ chức hoạt động của các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội. ....... 80 2.1.3. Tổ chức bộ máy quản lý ở các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội .. 81 2.1.4. Cơ chế quản lý tài chính tại các bệnh viện YHCT trên địa bàn Hà Nội. ................ 82 1
2.1.5. Các nhân tố ảnh hƣởng đến tổ chức công tác kế toán tại các bệnh viện YHCT ở Hà Nội. .................................................................................................................................... 86 2.2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN CÁC BỆNH VIỆN YHCT TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI. ....................................................................... 90 2.2.1. Tổ chức công tác kế toán tiếp cận theo góc độ kế toán là hệ thống thông tin. ............. 90 2.2.1.1. Thực trạng tổ chức nguồn nhân lực trong hệ thống thông tin kế toán................. 90 2.2.1.2. Tổ chức dữ liệu cho hệ thống thông tin kế toán: .................................................. 92 2.2.1.3. Tổ chức xử lý dữ liệu cho hệ thống thông tin kế toán. ......................................... 96 2.2.1.4. Tổ chức phân tích, cung cấp thông tin của hệ thống thông tin kế toán. .............. 98 2.2.1.5. Tổ chức công tác kiểm tra kế toán...................................................................... 100 2.2.1.6. Thực trạng tổ chức ứng dụng CNTT vào tổ chức công tác kế toán. .................. 102 2.2.2. Thực trạng tổ chức công tác kế toán của các bệnh viện YHCT trên địa bàn Hà Nội trên góc độ kế toán quản trị. ............................................................................................ 105 2.2.2.1. Thực trạng về phân loại chi phí. ........................................................................ 105 2.2.2.2. Thực trạng về xây dựng định mức và dự toán chi phí ........................................ 108 2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẠI CÁC BỆNH VIỆN YHCT TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI. ....................................................................... 114 2.3.1. Những ƣu điểm. ..................................................................................................... 114 2.3.2. Nhƣợc điểm: .......................................................................................................... 117 2.3.3. Các nguyên nhân của hạn chế tổ chức công tác kế toán . ..................................... 126 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ................................................................................................ 130 CHƢƠNG 3:HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN CÁC BỆNH VIỆN YHCT TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI. ...................................................... 131 3.1. ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN, NGUYÊN TẮC HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN CÁC BỆNH VIỆN YHCT TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI........................131 3.1.1. Định hƣớng phát triển các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội. ...... 131 3.1.2. Nguyên tắc hoàn thiện ........................................................................................... 133 3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN CÁC BỆNH VIỆN YHCT TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI. ................................... 135 3.2.1. Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tiếp cận theo góc độ kế toán là hệ thống thông tin. .................................................................................................................................... 135 3.2.1.1. Hoàn thiện tổ chức nguồn nhân lực trong hệ thống thông tin kế toán............... 135 3.2.1.2. Hoàn thiện tổ chức dữ liệu cho hệ thống thông tin kế toán. .............................. 137 3.2.1.3. Hoàn thiện tổ chức xử lý dữ liệu cho hệ thống thông tin kế toán. ..................... 141 2
3.2.1.4.Hoàn thiện tổ chức phân tích, cung cấp thông tin của hệ thống thông tin kế toán.150 3.2.1.5.Hoàn thiện tổ chức công tác kiểm tra kế toán. .................................................... 154 3.2.1.6.Hoàn thiện ứng dụng CNTT vào tổ chức công tác kế toán. ................................ 154 3.2.2. Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán trên góc độ kế toán quản trị. ....................... 162 3.3. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN. ............................... 166 3.3.1. Về phía Nhà nƣớc và các cơ quan quản lý. ........................................................... 167 3.3.2. Về phía các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội. ............................. 169 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ................................................................................................ 171 KẾT LUẬN .................................................................................................................... 172 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................... 1 PHỤ LỤC ........................................................................................................................... 1 3
DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT KÝ HIỆU VIẾT TẮT TÊN VIẾT ĐẦY ĐỦ BCTC Báo cáo tài chính BCQT Báo cáo quyết toán BHYT Bảo hiểm y tế BHXH Bảo hiểm xã hội BMKT Bộ máy kế toán CNTT Công nghệ thông tin CMKT Chuẩn mực kế toán ĐVSN Đơn vị sự nghiệp HCSN Hành chính sự nghiệp IPSAS Chuẩn mực Kế toán công Quốc tế KBNN Kho bạc Nhà nƣớc KCB Khám chữa bệnh KTTC Kế toán tài chính KTQT Kế toán quản trị NĐ Nghị định NSNN Ngân sách Nhà nƣớc SNCL Sự nghiệp công lập SXKD Sản xuất kinh doanh TKKT Tài khoản kế toán TSCĐ Tài sản cố định TT Thông tƣ TSCĐ Tài sản cố định VAS Chuẩn mực kế toán Việt Nam YHCT Y học cổ truyền 4
DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng Trang Tỷ lệ nguồn thu hoạt động tài chính tại các bệnh viện 2.1 83 YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2018. Định mức phân bổ sự nghiệp y tế 2.2 84 Bảng phân loại chi phí theo hoạt động 3.1 162 5
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Số hiệu Tên sơ đồ Trang 1.1 Phân loại chi phí trong đơn vị hành chính sự nghiệp 64 1.2 Hệ thống dự toán trong đơn vị sự nghiệp công lập có 67 thu 2.1 Các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội 79 2.2 Quy trình quản lý tài chính tại các bệnh viện YHCT 86 trên địa bàn Hà Nội. 2.3 Quy trình luân chuyển chứng từ 94 3.1 Tổ chức bộ máy kế toán tại các bệnh viện YHCT trên 136 địa bàn thành phố Hà Nội 3.2 Trình tự phân tích tình hình tài chính 154 3.3 Sơ đồ hoạt động mạng LAN tại bệnh viện 158 3.4 Quy trình khám chữa bệnh tại bệnh viện 158 3.5 Quy trình bệnh nhân nằm viện 159 6
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 1. “Tổ chức công tác kế toán tại các bệnh viện Y học cổ truyền công lập”, Tạp chí Tài chính, (số 704, tháng 5/2019), tr.129-131. 2. “Nhân tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý tài chính tại các bệnh viện Y học cổ truyền công lập”, Tạp chí Tài chính, (số 700, tháng 3/2019), tr.45-47. 3. “Nâng cao hiệu quả tự chủ tài chính tại các bệnh viện Y học cổ truyền công lập”, Tạp chí Tài chính, (số 698+699, tháng 2/2019), tr.223-225. 4. “Hoàn thiện các b t toán điều ch nh tại ngày mua khi quyền kiểm soát đạt đƣợc qua nhiều lần đầu tƣ trong các tập đoàn kinh tế Việt Nam”, Tạp ch nghiên cứu Tài ch nh – ế toán, số 10_147/2015), tr. 23. 5. “Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại bệnh viện Tuệ Tĩnh”, năm 2012, Học viện tài chính, Đề tài luận văn thạc sỹ. 7
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu. Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu phát triển mạnh mẽ, Đảng và Chính phủ đã có nhiều chính sách đổi mới đối với hoạt động của ngành y tế nhằm tăng cƣờng năng lực hoạt động của các đơn vị. Các chủ trƣơng chính sách này một mặt đã tạo ra hành lang pháp lý rộng rãi cho các đơn vị sự nghiệp công lập trong việc phát huy quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm giảm dần sự phụ thuộc vào NSNN cho các hoạt động của đơn vị. Nhờ đó, ngành y tế nói chung và ngành YHCT nói riêng đã đạt đƣợc những thành tựu trên các mặt kế thừa, đào tạo cán bộ, nghiên cứu khoa học, phòng bệnh, chữa bệnh, sản xuất thuốc, nuôi trồng dƣợc liệu..., góp phần quan trọng vào sự nghiệp chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ nhân dân, xây dựng nền y tế, y học nƣớc nhà và nâng cao vị thế của y dƣợc học cổ truyền Việt Nam trên thế giới. Hệ thống YHCT đƣợc kiện toàn, mạng lƣới chăm sóc sức khỏe và khám chữa bệnh đƣợc đầu tƣ nâng cấp và có nhiều cải cách, hệ thống cung cấp các dịch vụ y tế đƣợc mở rộng, nâng cao y tế y đức, trách nhiệm của ngƣời làm công tác y tế, nâng cao hiệu quả khám chữa bệnh. Cụ thể, Đảng và Nhà nƣớc đã ban hành nhiều ch thị, thông tƣ hƣớng dẫn của các cơ quan ban ngành, các nhà hoạch định chính sách để khắc phục những khó khăn, tồn tại nền YHCT của Việt Nam nói chung và trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng nhƣ: Nghị quyết lần thứ 4 của Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng khoá VlI "Về những vấn đề cấp bách trong sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ nhân dân", Hội nghị lần thứ 6 của Ban chấp hành Trung ƣơng khóa XII ban hành Nghị quyết số 20/NQ-CP ngày 25/10/2017 về “Tăng cƣờng công tác bảo vệ, nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới”, Quyết định 1092QĐ/TTg ngày 02/09/2018 về “phê duyệt chƣơng trình sức khỏe Việt Nam”. Trong cơ chế tài chính mới, việc giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế, tài chính đối với các đơn vị SNCL nói chung và đối với các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng đã gi p cho các bệnh viện chủ động mở rộng các hoạt động để tăng nguồn thu, giảm gánh nặng cho NSNN. Tổ chức công tác kế toán là công cụ để tổ chức quản lý, sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả các nguồn tài chính của đơn vị theo hƣớng tự chủ, công khai, minh bạch đó. Đồng thời giúp cho các Bộ, ngành quản lý tốt hơn các nguồn tài chính và đƣa ra các chính sách, chiến lƣợc đ ng đắn trong việc phát huy và giữ gìn truyền thống lâu đời của nền YHCT, góp phần mở rộng các hoạt động chăm sóc sức khỏe nhân dân. Mặc dù, Mặc dù, Chính phủ đã ban hành Nghị định 16/2015/NĐ-CP ngày 14/02/2015 thay thế Nghị định 43/2006/NĐ-CP ngày 25/04/2006 quy định về cơ chế tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp công lập, tuy nhiên hoạt động của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập vẫn thực hiện theo Nghị định 85/2012/NĐ-CP ngày 15/10/2012 nay không còn phù hợp với NĐ16/2015 nữa, bởi vậy Chính phủ cần ban hành cơ chế hoạt động mới dành riêng cho ngành y tế để phù hợp với cơ chế tự chủ, tạo hành lang pháp lý cho các đơn vị sự nghiệp y tế công nói chung và các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng đƣợc chủ động phát huy năng lực của đơn vị cung cấp 1
dịch vụ công với chất lƣợng cao cho xã hội, mở rộng các loại hình khám chữa bệnh, tăng nguồn thu cho đơn vị. Chế độ kế toán áp dụng cho đơn vị sự nghiệp cho tới nay đã đƣợc thay thế, trƣớc đây các chế độ kế toán áp dụng cho các đơn vị sự nghiệp theo Quyết định 19/2006/QĐ-BTC ngày 30/03/2006, và Thông tƣ 185/2010/TT-BTC ngày 15/01/2010, mới đây nhất, Bộ Tài chính ban hành Thông tƣ 107/2017/TT-BTC ngày 10/10/2017 hƣớng dẫn chế độ kế toán các đơn vị HCSN đã phản ánh khá đầy đủ các nghiệp vụ kinh tế tài chính phát sinh, đồng thời bổ sung các sổ kế toán, báo cáo tài chính, báo cáo quyết toán phù hợp hơn với chuẩn mực công quốc tế. Tuy nhiên, việc áp dụng chế độ kế toán HCSN còn chƣa thống nhất giữa các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội. Nói chung, khung pháp lý và các văn bản pháp quy về tài chính kế toán còn bộc lộ nhiều hạn chế, ảnh hƣởng đến việc thu thập, xử lý hệ thống hóa và cung cấp thông tin kế toán và các báo cáo kế toán cho các nhà quản lý. Tổ chức công tác kế toán đƣợc hoàn thiện sẽ giúp cho việc quản lý các nguồn thu - chi của đơn vị hoàn thiện hơn. Chính vì vậy, vấn đề hoàn thiện, đổi mới tổ chức công tác kế toán có ý nghĩa thiết thực nâng cao công tác quản lý tài chính trong các bệnh viện. Bởi vậy, từ việc nghiên cứu lý luận và căn cứ vào thực trạng hiện nay trong tổ chức công tác kế toán tại các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội, bằng cách tiếp cận tổ chức công tác kế toán theo góc độ là một khoa học và hệ thống thông tin kế toán, nghiên cứu sinh chọn đề tài “Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán các bệnh viện y học cổ truyền trên địa bàn thành phố Hà Nội” để nghiên cứu với mong muốn luận án sẽ đóng góp một phần để các bệnh viện này phát triển bền vững trong cơ chế tự chủ tài chính và trong công cuộc phát triển ứng dụng CNTT hiện nay. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến luận án: Tài chính trong đơn vị SNCL mang đặc điểm của tài chính công nên kế toán trong đơn vị SNCL cũng mang đặc điểm của kế toán công. Do đó, việc nghiên cứu về kế toán công là cơ sở kế toán trong các đơn vị SNCL. Trong các nghiên cứu trƣớc đây về tổ chức công tác kế toán, đã có rất nhiều luận án, cũng nhƣ các bài báo trong nƣớc và quốc tế đề cập chủ yếu đến nguyên lý và nguyên tắc chung về tổ chức công tác kế toán, và đặc điểm tổ chức công tác kế toán trong một số ngành đặc thù. Dƣới đây là tổng quan về một số công trình nghiên cứu về vấn đề này. 2.1.Tổng quan tình hình nghiên cứu nước ngoài. Trên thế giới, các tác giả đã nghiên cứu và cho ra đời cuốn sách “Kế toán nhà nƣớc và các tổ chức phi lợi nhuận” (Accounting for Governmental and Nonpofit Entities_2001) đó là Earl R.Wilson, Leon E.hay và Susan C. Kattelus. Cuốn sách bao gồm các nguyên tắc kế toán chung đƣợc thừa nhận, hƣớng dẫn cách thức ghi nhận các sự kiện, cách thức lập báo cáo tài chính cuối kỳ, đồng thời nghiên cứu đi sâu vào phân tích hoạt động đặc thù của bệnh viện, trƣờng học, đơn vị lực lƣợng vũ trang. Riêng trong lĩnh vực y tế, tác giả Louis C.Gapenski đã phân tích môi trƣờng tài chính của ngành y tế, hƣớng dẫn về tổ chức kế toán về cả hai nội dung kế toán tài chính và kế toán quản trị trong cuốn sách “Tài chính y tế - giới thiệu về kế toán và quản lý tài chính” (Healthcare Finance - An introduction of Accounting and Financial Management – 2004). 2
Một nghiên cứu khác trong lĩnh vực tổ chức công tác kế toán công là nghiên cứu của Lasse Oulasvirta, trƣờng đại học Tampere ở Phần Lan với tiêu đề “The ruluctance of a developed country to choose International Puplic Sector Accounting Standards of the IFAC. A critical case study” (tạm dịch là: Sự thờ ơ của các nƣớc phát triển trong việc lựa chọn áp dụng tiêu chuẩn kế toán công quốc tế của Liên đoàn kế toán Quốc tế - Nghiên cứu trƣờng hợp điều ch nh). Trong nghiên cứu của mình, tác giả đã ch ra nguyên nhân một nƣớc phát triển điển hình nhƣ Phần Lan từ chối áp dụng tiêu chuẩn kế toán công quốc tế trong hoạt động tổ chức công tác kế toán của mình. Bài viết đề cập đến tình hình áp dụng tiêu chuẩn kế toán công quốc tế trong hoạt động tổ chức công tác kế toán ở các nƣớc Châu Âu và đặc biệt là khu vực Bắc Âu. Qua nghiên cứu này, vấn đề đƣợc đặt ra đối với tổ chức công tác kế toán công là ứng dụng một cách linh hoạt, hợp lý các tiêu chuẩn kế toán công quốc tế đối với từng quốc gia. Nghiên cứu về kế toán công của bốn tác giả Ehsan Rayegan, Mehdi Parveizi, Kamran Nazari và Mostafa Emami với tiêu đề: “Kế toán công: Đánh giá về lý thuyết, mục tiêu và các tiêu chuẩn” (“Government accounting: An Assassment of Theory, Purposes and Standards”) đã đƣa ra sự tổng hợp các vấn đề trong thực hiện kế toán của các đơn vị sự nghiệp công lập, trong đó bao gồm tổ chức công tác kế toán dựa trên hai nguyên tắc là kế toán tiền mặt và kế toán dồn tích. Bài viết đề cập đến vai trò, trách nhiệm của Chính phủ đối với tổ chức công tác kế toán; chƣơng trình đổi mới công tác quản lý tài chính công và các vấn đề liên quan đến NSNN. Đề xuất mở rộng đề thúc đẩy trách nhiệm trong việc giải trình thực hiện công tác kế toán liên quan đến nghĩa vụ kinh tế và chính trị cũng nhƣ trong nghiên cứu này. Trên đây là một số nghiên cứu khá đa dạng và phong phú của các tác giả nƣớc ngoài liên quan đến tổ chức công tác kế toán công. Những vấn đề nghiên cứu về khung lý thuyết trong tổ chức công tác kế toán, hiệu quả thực hiện nguyên tắc kế toán, việc áp dụng chuẩn mực kế toán trong thực hiện tổ chức công tác kế toán,...Tuy nhiên, các nghiên cứu này của các nƣớc có nền kinh tế phát triển và là những nghiên cứu chung về lĩnh vực kế toán công. Bởi vậy, khoảng trống nghiên cứu cho các trƣờng hợp cụ thể và vận dụng các nguyên tắc trong tổ chức công tác kế toán lớn, đặc biệt ở những nƣớc đang phát triển và cũng chƣa nghiên cứu cụ thể cho tổ chức công tác kế toán ở các đơn vị SNCL thuộc lĩnh vực y tế. 2.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu trong nước. - Những nghiên cứu về tổ chức công tác kế toán nói chung ở các đơn vị SNCL: Tại Việt Nam, Bộ Tài chính ban hành chế độ kế toán đơn vị HCSN hƣớng dẫn kế toán trong đơn vị HCSN chung cho tất cả các ngành nghề, lĩnh vực hoạt động. Trong thời gian qua, đã có nhiều nghiên cứu đƣợc công bố bàn về vấn đề hoàn thiện tổ chức công tác kế toán trong đơn vị SNCL có thu xét trên các khía cạnh nhất định, các đề tài chủ yếu đề cập đến nguyên tắc chung, những lý luận cơ bản của tổ chức công tác kế toán, hƣớng dẫn chung cho một số đơn vị đặc thù. Luận án của tiến sỹ Trần Thị Hoa Thơm (2011) “Sử dụng công cụ kế toán và kiểm toán để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính ở các trƣờng đại học công lập ở Việt Nam” tập trung nghiên cứu sâu về thực trạng sử dụng công cụ kế toán và kiểm toán 3
vào công tác quản lý tài chính của các trƣờng đại học công lập ở Việt Nam, đề ra giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính thông qua việc sử dụng công cụ kế toán và kiểm toán trong điều kiện khoán chi và cơ chế tự chủ. Luận án của tiến sỹ Phan Thị Thu Mai (2012) “Hoàn thiện tổ chức hạch toán kế toán nhằm tăng cƣờng quản lý tài chính trong các đơn vị HCSN ngành Lao động - Thƣơng binh và xã hội” nghiên cứu tổ chức hạch toán kế toán và quản lý tài chính trong đơn vị hành chính sự nghiệp, luận án ch rõ tổ chức công tác kế toán tác động tới hiệu quả quản lý tài chính trên các mặt: khả năng kiểm soát và tính minh bạch hoạt động thu chi từ đó đề ra giải pháp về tổ chức bộ máy, hạch toán và vận dụng cơ sở kế toán dồn tích xây dựng hệ thống báo cáo kế toán để tăng cƣờng công tác quản lý tài chính trong ngành lao động - thƣơng binh xã hội”. - Những nghiên cứu về tổ chức công tác kế toán trong lĩnh vực y tế: Các luận án này tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về tổ chức công tác kế toán ở các đơn vị SNCL nói chung và có đề cập đến một số vấn đề về cơ chế tài chính, tổ chức công tác kế toán trong lĩnh vực y tế nói riêng, đánh giá thực trạng và đƣa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán trong phạm vi nghiên cứu. Có một số luận án cũng đề cập tới vấn đề ứng dụng CNTT trong việc hoàn thiện tổ chức công tác kế toán nhƣng chƣa sâu sắc và cụ thể. Các tác giả cũng đề cập một số nội dung trên góc độ kế toán quản trị, tuy nhiên, hầu hết các luận án đều cho thấy công tác kế toán quản trị trong các bệnh viện vẫn chƣa đƣợc coi trọng nhƣ: Luận án của tiến sỹ Lê Kim Ngọc (2009) “Tổ chức hạch toán kế toán trong các cơ sở y tế với việc tăng cƣờng quản lý tài chính ngành y tế Việt Nam”, không phân tích các nhân tố ảnh hƣởng đến tổ chức công tác kế toán trong các đơn vị SNCL. Tác giả đã phân tích, đánh giá thực trạng trên hai khía cạnh nhƣ: Cơ chế quản lý tài chính và tổ chức hạch toán kế toán trong các cơ sở y tế của Việt Nam và tìm ra những vấn đề lớn đã và đang tồn tại trong tổ chức hạch toán kế toán trong các cơ sở y tế với việc tăng cƣờng quản lý tài chính ngành y tế Việt Nam hiện nay. Trên cơ sở những tồn tại đó tác giả nêu lên đƣợc sự cần thiết phải hoàn thiện tổ chức hạch toán kế toán trong các cơ sở y tế Việt Nam và nêu ra 3 nội dung cần phải hoàn thiện tổ chức hạch toán kế toán nhƣ: bộ máy kế toán, công tác kế toán, công tác quản lý tài chính phù hợp với điều kiện của luật pháp và những điều kiện ràng buộc khác ở Việt Nam. Tuy nhiên, luận án còn chƣa đề xuất trong việc đánh giá thực trạng công tác phân tích BCTC và đề xuất phƣơng pháp hoàn thiện nó nhƣ thế nào, ngoài ra còn hạn chế việc đề xuất hoàn thiện hệ thống chứng từ kế toán và hoàn thiện hệ thống tài khoản theo hƣớng phục vụ KTQT. Các kiến nghị và giải pháp chủ yếu đề cập đến vấn đề công tác quản lý tài chính và tổ chức công tác kế toán của các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế và Sở Y tế. Luận án của tiến sỹ Lê Thị Thanh Hƣơng (2012) “Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán trong các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế ở Việt Nam”. Luận án đã phân tích thực trạng tổ chức công tác kế toán trong các bệnh viện thuộc Bộ Y tế chi phối đến cơ chế quản lý tài chính và tổ chức công tác kế toán trong loại hình đơn vị này. Từ những lý luận, thực tiễn luận án hoàn thiện tổ chức kế toán trên góc độ kinh tế tài chính (KTTC), KTQT nhƣ: Tổ chức BMKT, hệ thống cơ sở kế toán, tổ chức hệ thống chứng 4
từ, tổ chức hệ thống tài khoản, tổ chức hệ thống sổ kế toán, lập dự toán hoạt động tài chính, hệ thống báo cáo KTQT. Tuy nhiên, luận án còn chƣa đề xuất hoàn thiện tổ chức hệ thống BCTC, phân tích và công khai BCTC, tổ chức kiểm tra kế toán và việc tổ chức ứng dụng tin học vào công tác kế toán. Luận án của tiến sỹ Bùi Thị Yến Linh (2014) “Tổ chức công tác kế toán tại các cơ sở y tế công lập t nh Quảng Ngãi”. Luận án phân tích các nhân tố chi phối đến tổ chức công tác kế toán tại các đơn vị SNCL. Tuy nhiên, luận án còn chƣa đề xuất đƣợc một hệ thống sổ kế toán chung và mô hình tổ chức bộ máy kế toán để áp dụng chung cho các bệnh viện công lập và trung tâm y tế dự phòng ở t nh Quảng Ngãi thực hiện. Tóm lại, có khá nhiều nghiên cứu về tài chính y tế và tổ chức công tác kế toán tại các đơn vị SNCL tại Việt Nam với những đóng góp nhất định và có ý nghĩa tham khảo quan trọng cho luận án trong quá trình thực hiện. Tuy nhiên, những công trình nghiên cứu này còn có hạn chế và khoảng trống chƣa đƣợc đề cập ở một số khía cạnh. Thứ nhất, các đề tài tiếp cận về tổ chức công tác kế toán trên góc độ kế toán là một nghề, một công việc và có đặc điểm chung là ch nghiên cứu lý luận về một số nội dung của tổ chức công tác kế toán tại các đơn vị SNCL nói chung. Trong khi đó những lý luận cơ bản về tổ chức công tác kế toán cũng nhƣ các nhân tố ảnh hƣởng chi phối đến tổ chức công tác kế toán chƣa có công trình nào nghiên cứu và trình bày một cách toàn diện và có hệ thống. Thứ hai, các công trình nghiên cứu ch tập trung nghiên cứu phân tích và đánh giá thực trạng từ đó đƣa ra giải pháp đề hoàn thiện quản lý tài chính và tổ chức công tác kế toán ở các bệnh viện công lập nói chung, chƣa có nghiên cứu tổng hợp, phân tích đầy đủ về thực trạng và đƣa ra giải pháp cụ thể về tổ chức công tác kế toán tiếp cận theo góc độ kế toán là hệ thống thông tin bao gồm tổ chức nguồn nhân lực, tổ chức dữ liệu, tổ chức xử lý dữ liệu, tổ chức phân tích và cung cấp thông tin, tổ chức kiểm tra thông tin và một số nội dung của tổ chức công tác kế toán quản trị trong lĩnh vực YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội. Thứ ba, các công trình chƣa đƣa ra giải pháp cụ thể hoàn thiện việc tổ chức công tác kế toán các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội với nội dung tổ chức nguồn nhân lực cho hệ thống thông tin kế toán; tổ chức công tác kế toán từng nội dung trong điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin để quản lý toàn diện công tác tài chính và tổ chức công tác kế toán các bệnh viện này trong cơ chế tự chủ hiện nay. 2.3. Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu Từ kết quả nghiên cứu tổng quan, có thể thấy đối với các nghiên cứu ở nƣớc ngoài thƣờng tập trung đề cập đến thực hiện các nguyên tắc kế toán, việc áp dụng chuẩn mực kế toán trong thực hiện công tác kế toán hay nêu ra lý luận trong tổ chức công tác kế toán,... các nghiên cứu này đƣợc thực hiện ở hầu hết các nƣớc có nền kinh tế phát triển cao và là những nghiên cứu về lĩnh vực kế toán công nói chung. Đối với các nghiên cứu trong nƣớc, các công trình đã công bố thƣờng ch tập trung cho nghiên cứu những lý luận chung và khảo sát thực trạng về tổ chức công tác kế toán trong các đơn vị sự nghiệp, đơn vị sự nghiệp có thu có thu thuộc các bộ ngành đặc thù. 5
Trong luận án này tác giả đã kế thừa các nghiên cứu lý luận về tổ chức công tác kế toán ở các đơn vị nói chung và trong các đơn vị sự nghiệp nói riêng ở các công trình đã công bố, tuy nhiên nghiên cứu của tác giả đƣợc đặt trong môi trƣờng mới, đó là tổ chức công tác kế toán các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội, do đó tác giả nhận thấy còn tồn tại khoảng trống chƣa đƣợc nghiên cứu, cụ thể nhƣ sau: - Các công trình nghiên cứu này đều tiếp cận lý luận tổ chức công tác kế toán theo quan điểm truyền thống: Kế toán là một công việc, là một nghề bao gồm tổ chức chứng từ kế toán, tài khoản kế toán, sổ kế toán,…nhƣng luận án của tác giả tiếp cận việc tổ chức công tác kế toán theo quan điểm mới đó là: tổ chức công tác kế toán là hệ thống thông tin bao gồm tổ chức nguồn nhân lực kế toán, tổ chức thu thập dữ liệu cho hệ thống thông tin kế toán, tổ chức xử lý dữ liệu, tổ chức phân tích và cung cấp thông tin, tổ chức công tác kiểm tra thông tin kế toán. - Chƣa có những nghiên cứu về tổ chức công tác kế toán riêng trong ngành YHCT, những yếu tố đặc thù trong hoạt động, tổ chức quản lý, chính sách tài chính chi phối đến tổ chức công tác kế toán các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội. - Chƣa có nghiên cứu cụ thể nào về việc ứng dụng CNTT ảnh hƣởng trực tiếp đến tổ chức công tác kế toán các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội. - Chƣa có nghiên cứu, đánh giá về thực trạng tổ chức công tác kế toán ở các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay, tìm ra những nhân tố ảnh hƣởng đến tổ chức công tác kế toán, những vấn đề tồn tại khi các bệnh viện này áp dụng chế độ kế toán mới để hạch toán doanh thu, chi phí, khi áp các quy định của pháp luật về hóa đơn, chứng từ kế toán,...; từ đó đề ra các giải pháp phù hợp tổ chức công tác kế toán các bệnh viện này trong cơ chế tự chủ hiện nay. Do đó, luận án sẽ nghiên cứu sâu về tổ chức công tác kế toán trong đơn vị SNCL, gắn với cơ chế tự chủ về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính; cùng thực trạng tổ chức công tác kế toán trong các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội, những ƣu điểm và hạn chế, xác định nguyên nhân, các nhân tố ảnh hƣởng để đƣa các các giải pháp khắc phục và hoàn thiện tổ chức công tác kế toán các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội trong cơ chế tự chủ. 3. Mục tiêu nghiên cứu của luận án. Về mặt lý luận: - Hệ thống hóa và làm rõ hơn lý luận cơ bản về tổ chức công tác kế toán trong các đơn vị SNCL gắn với cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về về tổ chức bộ máy, thực hiện nhiệm vụ, biên chế và quản lý tài chính. - Dựa trên những nghiên cứu về cơ sở lý luận và đặc điểm của tổ chức công tác kế toán để lựa chọn áp dụng phù hợp nhất cho tổ chức công tác kế toán các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội. Về mặt thực tiễn: - Khảo sát và phân tích thực trạng tổ chức công tác kế toán trong các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội trong điều kiện các đơn vị thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tổ chức bộ máy, thực hiện nhiệm vụ, biên chế và quản lý tài chính. 6
- Đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán trong các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội, từ đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán và tổ chức công tác kế toán trong điều kiện ứng dụng CNTT nhằm phục vụ quản lý và điều hành hiệu quả hoạt động của các đơn vị theo cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tổ chức bộ máy, thực hiện nhiệm vụ biên chế, và quản lý tài chính. 4. Câu hỏi nghiên cứu. Việc hoàn thiện tổ chức công tác kế toán của các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội là một nhu cầu tất yếu trong cơ chế tự chủ tài chính của các đơn vị SNCL trong xu thế hội nhập kinh tế hiện nay. Bởi vậy, để đạt đƣợc mục tiêu nghiên cứu của luận án, các câu hỏi liên quan đến các vấn đề về của luận án cần phải phân tích nhƣ sau: 1. Lý luận chung về tổ chức công tác kế toán, đặc điểm tổ chức công tác kế toán các đơn vị sự nghiệp công lập? 2. Nội dung của tổ chức công tác kế toán theo cách tiếp cận tổ chức công tác kế toán là “hệ thống thông tin” bao gồm những gì? 3. Các nhân tố tác động đến tổ chức công tác kế toán của các bệnh viện YHCT nói chung và trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng? 4. Thực trạng tổ chức công tác kế toán của các bệnh viện YHCT ở Hà Nội trong thời gian qua đang diễn ra nhƣ thế nào, có đáp ứng đƣợc yêu cầu hoạt động cầu hoạt động, yêu cầu quản lý của đơn vị không? 5. Giải pháp hoàn thiện tổ chức công tác kế toán của các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội để quản lý tốt hơn công tác tài chính trong điều kiện ứng dụng CNTT và trong cơ chế tự chủ hiện nay? 5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận án. - Đối tượng nghiên cứu: Luận án tập trung nghiên cứu cở lý luận và thực tiễn về tổ chức công tác kế toán của các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội trong điều kiện thực hiện cơ chế quản lý tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tổ chức bộ máy, thực hiện nhiệm vụ, biên chế và quản lý tài chính. Từ đó đề suất các giải pháp phù hợp nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán của các đơn vị này. Luận án không nghiên cứu tổ chức công tác kế toán của các bệnh viện công lập nói chung và các bệnh viện YHCT ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội. - Phạm vi nghiên cứu: + Về phạm vi không gian nghiên cứu: Luận án thực hiện nghiên cứu tổ chức công tác kế toán tại các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội. + Về nội dung nghiên cứu: Luận án tập trung khảo sát, nghiên cứu về tổ chức công tác kế toán tại các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội trong điều kiện thực hiện cơ chế quản lý tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tổ chức bộ máy, thực hiện nhiệm vụ, biên chế và quản lý tài chính trên 2 góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị, đồng thời nghiên cứu, khảo sát về tổ chức ứng dụng CNTT vào công tác kế toán của các đơn vị này, cụ thể nhƣ sau: 7
* Trên góc độ kế toán tài chính: Khảo sát, nghiên cứu về tổ chức công tác kế toán trong các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội theo các nội dung: tổ chức nguồn nhân lực kế toán, tổ chức thu thập dữ liệu, tổ chức xử lý dữ liệu, tổ chức phân tích và cung cấp thông tin, tổ chức kiểm tra thông tin kế toán trong hệ thống thông tin kế toán, tổ chức ứng dụng CNTT trong tổ chức công tác kế toán. * Trên góc độ kế toán quản trị: Khảo sát, nghiên cứu về tổ chức công tác kế toán trong các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội theo 2 nội dung: phân loại chi phí, xây dựng định mức và dự toán chi phí. + Về mặt thời gian nghiên cứu: Luận án tập trung khảo sát, thu thập các tài liệu về tổ chức công tác kế toán trong các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội từ năm 2017 đến nay. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu. Luận án vận dụng phƣơng pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử; kết hợp với những lý thuyết cơ bản của khoa học kinh tế để nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn. Về lý luận tác giả dựa trên cơ sở các khái niệm, nguyên lý đã đƣợc nghiên cứu và thừa nhận ở Việt Nam và trên thế giới. Phƣơng pháp nghiên cứu đƣợc thực hiện bao gồm phƣơng pháp phân tích, so sánh, tổng hợp, thống kê số học để xử lý các số liệu, phƣơng pháp khảo sát, thu thập số liệu, phƣơng pháp quy nạp, diễn giải,… Thông qua nghiên cứu cách thức tổ chức công tác kế toán tại các bệnh viện YHCT khác nhau trên địa bàn thành phố Hà Nội, bằng phƣơng pháp tiếp cận, thu thập, xử lý, hệ thống hóa các thông tin đầu vào từ đó xử lý các thông tin đầu ra, và kết quả cuối cùng là hoàn thiện các hệ thống báo cáo kế toán. Luận án sử dụng hai nguồn dữ liệu trong quá trình nghiên cứu đó là dữ liệu thứ cấp và dữ liệu sơ cấp. Phƣơng pháp thu thập thông tin đối với hai nguồn dữ liệu này nhƣ sau: 6.1 Thu thập nguồn dữ liệu thứ cấp : Nguồn dữ liệu thứ cấp là dữ liệu có sẵn do các nghiên cứu, khảo sát hay cơ quan, tổ chức thực hiện thu thập. Trong quá trình nghiên cứu luận án nguồn dữ liệu thứ cấp phục chủ yếu cho việc nghiên cứu tổng quan cơ sở lý luận về tổ chức công tác kế toán trong các đơn vị SNCL nói chung và các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng. Cụ thể: (1) Tổng hợp văn bản pháp lý về kế toán HCSN, quản lý tài chính trong các đơn vị SNCL thuộc ngành y tế nhƣ sau: - Các văn bản pháp lý về kế toán (Luật Kế toán và các văn bản hƣớng dẫn thi hành Luật Kế toán nhƣ các Nghị định, Thông tƣ hƣớng dẫn thực hiện chế độ kế toán HCSN, chuẩn mực kế toán công quốc tế,...) - Các văn bản pháp lý về quản lý tài chính (Luật NSNN và các văn bản hƣớng dẫn thi hành Luật NSNN; Nghị định, Thông tƣ hƣớng dẫn quản lý tài chính tại các đơn vị SNCL nói chung và các đơn vị sự nghiệp y tế nói riêng …) 8
Các văn bản pháp qui trên đƣợc truy cập trên Google, trên website thƣ viện pháp luật; trên trang web của Bộ Tài chính, Bộ Y tế, các Bộ ban ngành liên quan…. (2) Tổng hợp các vấn đề lý luận về tổ chức công tác kế toán trong các đơn vị SNCL và quản lý tài chính trong các đơn vị SNCL từ các giáo trình chuyên ngành của các trƣờng Đại học Kinh tế quốc dân, Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh, Học viện Tài chính, Đại học Thƣơng mại. Nguồn tài liệu này tác giả thu thập tại thƣ viện của trƣờng Đại học Kinh tế quốc dân, Học viện Tài chính, …. (3) Tổng hợp kinh nghiệm nghiên cứu trong và ngoài nƣớc từ các Luận án Tiến sỹ nghiên cứu về tổ chức công tác kế toán trong các đơn vị SNCL đã đƣợc bảo vệ trƣớc năm 2019. Nguồn tài liệu này tác giả thu thập tại thƣ viện Quốc gia Việt Nam, thƣ viện các trƣờng Đại học nhƣ Học viện Tài chính, Đại học Kinh tế Quốc dân, Đại học Thƣơng mại, … (4) Tổng hợp kinh nghiệm vận dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế của các nƣớc thông qua các sách chuyên khảo, tạp trí và các trang website trong và ngoài nƣớc. (5) Tham khảo các ý kiến phân tích, bình luận của các chuyên gia trên Google, các tạp trí, các trang website và các phƣơng tiện truyền thông. + Các chứng từ kế toán, sổ kế toán và tài liệu kế toán của các bệnh viện YHCT trên địa bàn Hà Nội trong thời gian qua. Đây là những thông tin quá khứ quan trọng giúp tác giả có cái nhìn cơ bản và tổng quan về những vấn đề đã đƣợc đặt ra và giải quyết trong thời gian qua để tìm ra khoảng trống mà luận án sẽ cần phải nghiên cứu. 6.2. Thu thập nguồn dữ liệu sơ cấp: Nguồn dữ liệu sơ cấp là dữ liệu tác giả tự thu thập. Các tài liệu sơ cấp cần thu thập trong quá trình nghiên cứu Luận án gồm: Thu thập dữ liệu sơ cấp thông qua phiếu khảo sát, bảng các câu hỏi phỏng vấn. Phiếu khảo sát tập trung vào hƣớng khảo sát việc tổ chức công tác kế toán tại các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay. Phương pháp điều tra: Phƣơng pháp điều tra đƣợc sử dụng thu thập thực tế về tình hình tổ chức công tác kế toán các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội. Phƣơng pháp tiến hành điều tra đƣợc thực hiện theo các bƣớc sau: Bƣớc 1: Thiết kế mẫu điều tra trên cơ sở phạm vi của luận án nghiên cứu gồm: mẫu 1: bảng câu hỏi dành cho ban lãnh đạo/ kế toán trƣởng/ phó phòng kế toán (Phụ lục 2.1) và mẫu 2 dành cho các nhân viên kế toán (Phụ lục 2.2). Bƣớc 2: Thiết lập các câu hỏi trên phiếu điều tra trên cơ sở nghiên cứu tổng quan về các công trình nghiên cứu, luận án xác định các "khoảng trống" cần tiếp tục đƣợc làm rõ trong luận án, từ đó tiến hành xây dựng các câu hỏi điều tra. Bƣớc 3: Phát phiếu điều tra. Phiếu điều tra đƣợc phát cho những ngƣời làm công tác quản lý và trực tiếp làm kế toán tại các bệnh viện này bằng cách gửi phiếu câu hỏi trực tiếp hoặc thông qua email. Tác giả đã gửi đi số phiếu điều tra 114 phiếu, trong đó số phiếu gửi cho ban giám đốc 21 phiếu và 7 phiếu gửi cho kế toán trƣởng, 9 phiếu gửi cho phó phòng kế toán, 77 phiếu gửi cho nhân viên kế toán khác của các bệnh viện YHCT công lập trên địa bàn Hà Nội khảo sát và thu về đủ số phiếu đã phát. 9
Mỗi đơn vị khảo sát chọn ngẫu nhiên từ 3 đến 7 nhân viên kế toán ở phòng kế toán của các đơn vị để khảo sát, số lƣợng nhân viên kế toán của các đơn vị khảo sát đƣợc phỏng vấn là 77 nhân viên. Một tuần trƣớc khi gửi phiếu điều tác giả gọi điện trực tiếp tới đơn vị khảo sát đề nghị đơn vị hợp tác gi p đỡ và sau một tuần gửi phiếu tác giả gọi điện trực tiếp đến từng từng nhân viên để đảm bảo chắc chắn phiếu đã đƣợc gửi đến đ ng địa ch và đối tƣợng, đồng thời nhắc nhở về việc trả lời phiếu điều tra. Cuộc điều tra kéo dài trong từ giữa tháng 10/2018 đến cuối tháng 11/ 2019. + Đối với ban giám đốc/ kế toán trƣởng/ phó phòng kế toán: Các phiếu điều tra đƣợc tác giả gửi đi với mục đích tìm hiểu các thông tin liên quan đến đặc điểm, hình thức tổ chức, mô hình tổ chức công tác kế toán tài chính và một số nội dung kế toán quản trị và phân cấp quản lý của bệnh viện trong cơ chế tự chủ. Lấy ý kiến đánh giá chất lƣợng và hiệu quả của tổ chức công tác kế toán trong thời gian qua. + Đối với kế toán khác trong bệnh viện: thông qua các phiếu điều tra để đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán nói chung và ứng dụng công nghệ thông tin, cũng nhƣ những định hƣớng trong thời gian tới cho bệnh viện sẽ nhƣ thế nào. Bƣớc 4: Tổng hợp phiếu điều tra, phân tích kết quả thu đƣợc để có các kết luận về các vấn đề đặt ra trong các câu hỏi nghiên cứu. Số lƣợng phiếu phát ra 114 phiếu điều tra và thu lại 114 phiếu điều tra (Phụ lục 2.3). Kết quả của phƣơng pháp điều tra đó là các dữ liệu đánh giá tình hình và mức độ tổ chức công tác kế toán tại các bệnh viện này thực hiện theo các quy định nhƣ thế nào. Phương pháp phỏng vấn: Để có thêm thông tin phục vụ cho việc phân tích đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán của các đơn vị khảo sát, tác giả đã thực hiện phỏng vấn sâu đối với thông qua trao đổi trực tiếp và phỏng vấn các đối tƣợng có liên quan, cụ thể: + Trao đổi trực tiếp với các bộ phận của bệnh viện nhƣ: Ban Lãnh đạo của các viện; Lãnh đạo các phòng/ban Tài chính kế toán; trƣởng các khoa, phòng ban có liên quan của các bệnh viện; bộ phận kiểm soát nội bộ (nếu có)... + Phỏng vấn trực tiếp các chuyên gia, gồm các chuyên gia xây dựng chính sách, chế độ của Bộ Tài chính, Bộ Y tế..., các kiểm toán viên nhà nƣớc làm việc ở Kiểm toán Nhà nƣớc hoặc kiểm toán viên hành nghề làm việc ở các doanh nghiệp kiểm toán... trên cơ sở tham khảo ý kiến các chuyên gia để luận án làm rõ hơn các vấn đề nghiên cứu, làm cơ sở đƣa ra kết luận khách quan hơn. Quan sát chứng từ, sổ kế toán, BCTC và các thông tin liên quan khác: Tiến hành nghiên cứu điển hình thông qua tìm hiểu, quan sát, ghi, sao chép số liệu đối với hệ thống chứng từ, sổ kế toán, BCTC của các bệnh viện Y học cổ truyền Trung ƣơng, Bệnh viện Tuệ Tĩnh, Bệnh viện đa khoa y học cổ truyền Hà Nội để phục vụ cho nghiên cứu của luận án .Thời gian thực hiện quan sát tiến hành trong năm 2018. Bên cạnh đó, tác giả cũng sử dụng các phƣơng pháp khảo sát, ghi chép đối với hệ thống chứng từ, sổ kế toán, BCTC và cơ sở vật chất của bộ phận kế toán tại các bệnh viện YHCT trên địa bàn Hà Nội để nghiên cứu rõ hơn về thực trạng tổ chức công tác kế toán của bệnh viện YHCT công lập điển hình là bệnh viện Châm cứu Trung 10
ƣơng, bệnh viện Y học cổ truyền Hà Đông, Viện Y học cổ truyền Quân đội, Bệnh viện Y học cổ truyền Bộ Công an.  Phương pháp xử lý hệ thống hóa các thông tin. - Phương pháp xử lý hệ thống hóa thông tin sơ cấp: Sau khi tiến hành phỏng vấn, phân loại các thông tin thu đƣợc theo từng mục nội dung nghiên cứu, xem xét tính hợp lệ của thông tin nhận đƣợc đối với nghiên cứu. - Phương pháp xử lý hệ thống hóa các thông tin thứ cấp: Sau khi thu thập các tài liệu thứ cấp, phân loại theo các dạng: Tài liệu cung cấp các cơ sở lý thuyết, tài liệu báo cáo kế hoạch ngắn hạn, trung hạn, dài hạn, tài liệu tham khảo.  Phương pháp phân t ch dữ liệu để hoàn thiện hệ thống báo cáo. Số liệu sau khi thu thập đƣợc lựa chọn và xử lý bằng phần mềm Excel theo yêu cầu của nghiên cứu. Các phƣơng pháp chính yếu đƣợc tác giả sử dụng trong quá trình xử lý dữ liệu gồm: - Phương pháp thống kê: Phƣơng pháp này dùng để điều tra thu thập tài liệu liên quan đến quá trình tuân thủ tổ chức công tác kế toán tại các bệnh viện nghiên cứu. Sau khi thu thập đƣợc dữ liệu thông qua phiếu điều tra phỏng vấn, luận án tiến hành hệ thống hóa tài liệu, tổng hợp và đƣa ra mô hình làm cơ sở đánh giá thực trạng. Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng trong các phần nghiên cứu: Thực trạng tổ chức công tác kế toán các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội. Tƣơng tự nhƣ vậy, tác giả tổng hợp kết quả phỏng sâu kế toán trƣởng, phụ trách kế toán, Ban lãnh đạo,...các đơn vị khảo sát đƣợc tổng hợp chi tiết trên phụ lục 2.1 và kết quả khảo sát nhân viên quản lý đƣợc tổng hợp trên phụ lục 2.2. Nguồn thông tin thu đƣợc từ phỏng vấn sâu kế toán trƣởng và cán bộ quản lý của các đơn vị điển hình đã hỗ trợ thêm rất nhiều cho tác giả đi sâu, làm rõ hơn thực trạng về tổ chức công tác kế toán các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội. Qua đó, gi p tác giả đánh giá và phát hiện thêm những tồn tại trong tổ chức công tác kế toán. - Phương pháp phân t ch định tính: Phƣơng pháp này dùng để phân tích các tài liệu, số liệu và công tác có sẵn qua các tạp chí, BCTC, hệ thống sổ kế toán của các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội để đƣa ra các đánh giá làm cơ sở đƣa ra các giải pháp phù hợp. - Phương pháp đối chiếu và so sánh: Thông qua nghiên cứu các tài liệu đã công bố, nghiên cứu những tài liệu có cùng nội dung nghiên cứu, luận án tiến hành so sánh đối chiếu để bổ sung cho việc xây dựng giải pháp của luận án. 7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án. - Thứ nhất về mặt khoa học: Luận án phân tích, hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về tổ chức công tác kế toán đơn vị SNCL; Các vấn đề đó đƣợc trình bày tƣơng đối đầy đủ, logic, biện chứng và là cơ sở, tiền đề cho việc nghiên cứu nội dung trọng tâm của luận án. Nội dung trọng tâm của luận án là nêu đặc điểm của tổ chức hoạt động, đặc điểm tổ chức công tác kế toán của các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội. Đây là cơ sở để phân tích, đánh giá những nhân tố ảnh hƣởng đến tổ chức công tác kế toán các bệnh viện YHCT trên địa bàn thành phố Hà Nội. 11