Luận án Tiến sĩ: Nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành trái cây Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> <br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP<br /> <br /> NN<br /> <br /> À NỘ<br /> <br /> ĐỨC HÙNG<br /> <br /> NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH<br /> CỦA NGÀNH TRÁI CÂY VIỆT NAM<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ K N<br /> <br /> Chuyên ngành<br /> Mã số<br /> <br /> TẾ<br /> <br /> : Kinh tế phát triển<br /> : 62 31 01 05<br /> <br /> Ngƣời hƣớng dẫn : GS.TS. ĐỖ KIM CHUNG<br /> <br /> HÀ NỘI - 2013<br /> <br /> i<br /> <br /> LỜ CAM ĐOAN<br /> Tôi xin cam đoan rằng, đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu và<br /> kết quả nghiên cứu trong luận án này là trung thực và chƣa từng đƣợc dùng để bảo<br /> vệ một học vị nào.<br /> Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận án đã đƣợc<br /> cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận án này đều đƣợc chỉ rõ nguồn gốc.<br /> Tác giả luận án<br /> <br /> Ninh Đức Hùng<br /> <br /> ii<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN<br /> Luận án này đƣợc thực hiện và hoàn thành tại Bộ môn Kinh tế nông nghiệp<br /> và Chính sách thuộc Khoa kinh tế và Phát triển nông thôn của Trƣờng Đại học<br /> Nông nghiệp Hà Nội. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới GS.TS Đỗ Kim<br /> Chung, ngƣời hƣớng dẫn khoa học đã tận tình giúp đỡ và định hƣớng tôi trƣởng<br /> thành trong công tác nghiên cứu khoa học và hoàn thiện luận án. Bản thân tôi đã<br /> học đƣợc ở GS.TS. Đỗ Kim Chung rất nhiều kiến thức mới về khoa học, đặc biệt về<br /> phƣơng pháp tƣ duy để giải quyết các vấn để trong nghiên cứu khoa học cũng nhƣ<br /> trong cuộc sống. Trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu, tôi đã nhận đƣợc sự<br /> hƣớng dẫn và giúp đỡ tận tình của các thầy giáo, cô giáo trong Bộ môn Kinh tế<br /> nông nghiệp và Chính sách, Khoa kinh tế và Phát triển nông thôn, sự giúp đỡ của<br /> các thầy, cô trong Ban quản lý đào tạo. Tôi xin cảm ơn sâu sắc tới các thầy, cô về sự<br /> hỗ trợ quý báu này.<br /> Tôi xin cảm ơn đến lãnh đạo các Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở<br /> Công thƣơng, chính quyển địa phƣơng của các Tỉnh Bắc Giang, Ninh Bình, Bình<br /> Thuận, Đồng Nai, Tiền Giang, Long An, Kiên Giang, đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong<br /> thời gian đi thực tế tại các địa phƣơng. Tôi xin cảm ơn đến các ông Giám đốc, các<br /> anh chị ở các phòng ban, các đội sản xuất của các công ty; Công ty Cổ phần Thực<br /> phẩm xuất khẩu Đồng Giao, Công ty Cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Bắc Giang,<br /> Công ty Cổ phần Rau quả Tiền Giang, Công ty Cổ phần Chế biến thực phẩm xuất<br /> khẩu Kiên Giang, đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và tìm hiểu<br /> tại công ty. Tôi xin cảm ơn đến các thầy, cô trong Bộ môn Nghiên cứu thị trƣờng<br /> của Viện Nghiên cứu Cây ăn quả Miền Nam, đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong suốt<br /> quá trình đi điều tra số liệu tại các địa phƣơng thuộc khu vực Miền Nam. Tôi xin<br /> trân trọng cảm ơn đến Ban Giám hiệu, các thầy giáo và cô giáo Khoa kinh tế - Du<br /> lịch của Trƣờng Cao đẳng nghề Cơ giới Ninh bình đã tạo điều kiện và nhiệt tình<br /> giúp đỡ trong suốt quá trình học tập của tôi.<br /> Cuối cùng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến các đồng nghiệp, bạn bè và gia<br /> đình: bố, mẹ, anh, chị, em, đặc biệt là vợ, con tôi luôn luôn động viên, chia sẻ và tạo<br /> điều kiện tốt nhất về tinh thần cũng nhƣ vật chất để tôi hoàn thành luận án này. Một<br /> lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn tới tất cả mọi ngƣời đã nhiệt tình giúp đỡ tôi hoàn<br /> thành luận án này.<br /> Hà Nội, ngày<br /> tháng 03 năm 2013<br /> Tác giả Luận án<br /> <br /> iii<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> Lời cam đoan<br /> <br /> i<br /> <br /> Lời cảm ơn<br /> <br /> ii<br /> <br /> Mục lục<br /> <br /> iii<br /> <br /> Danh mục các ký hiệu và các chữ viết tắt<br /> <br /> vi<br /> <br /> Danh mục các bảng<br /> <br /> vii<br /> <br /> Danh mục sơ đồ và đồ thị<br /> <br /> xi<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1<br /> <br /> Tính cấp thiết của đề tài<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu của đề tài<br /> <br /> 3<br /> <br /> 3<br /> <br /> Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> Những đóng góp mới của Luận án<br /> <br /> 4<br /> <br /> Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NÂNG CAO NĂNG LỰC<br /> CẠNH TRANH CỦA NGÀNH TRÁI CÂY VIỆT NAM<br /> <br /> 6<br /> <br /> Cơ sở lý luận về năng lực cạnh tranh của ngành trái cây và nâng cao<br /> <br /> 1.1<br /> <br /> năng lực cạnh tranh của ngành trái cây<br /> 1.1.1<br /> <br /> 6<br /> <br /> Khái niệm, bản chất và nội hàm về năng lực cạnh tranh và nâng<br /> cao năng lực cạnh tranh của ngành trái cây<br /> <br /> 6<br /> <br /> 1.1.2<br /> <br /> Một số đặc điểm nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành trái cây<br /> <br /> 13<br /> <br /> 1.1.3<br /> <br /> Nội dung nghiên cứu năng lực cạnh tranh của ngành trái cây<br /> <br /> 13<br /> <br /> 1.1.4<br /> <br /> Các nhân tố ảnh hƣởng đến năng lực cạnh tranh của ngành trái cây<br /> <br /> 18<br /> <br /> Cơ sở thực tiễn về nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành trái cây<br /> <br /> 1.2<br /> 1.2.1<br /> <br /> Kinh nghiệm thực tiễn nâng cao năng lực cạnh tranh ngành trái<br /> cây của một số nƣớc<br /> <br /> 1.2.2<br /> <br /> 22<br /> <br /> 22<br /> <br /> Một số bài học kinh nghiệm của các nƣớc về nâng cao năng lực<br /> cạnh tranh của trái cây Việt Nam<br /> <br /> 26<br /> <br /> Chƣơng 2 ĐẶC ĐIỂM NGÀNH TRÁI CÂY VIỆT NAM VÀ PHƢƠNG<br /> PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> <br /> 28<br /> <br /> iv<br /> <br /> Đặc điểm của ngành trái cây Việt Nam<br /> <br /> 2.1<br /> <br /> 28<br /> <br /> 2.1.1<br /> <br /> Ngành trái cây đa dạng với nhiều chủng loại trái cây<br /> <br /> 28<br /> <br /> 2.1.2<br /> <br /> Ngành trái cây có thể phát triển theo lợi thế so sánh của từng vùng<br /> <br /> 28<br /> <br /> 2.1.3<br /> <br /> Sản xuất kinh doanh trái cây có sự tham gia của nhiều tác nhân<br /> <br /> 30<br /> <br /> 2.1.4<br /> <br /> Ngành trái cây đang tham gia hội nhập kinh tế quốc tế, nên còn<br /> phải đối mặt với nhiều thách thức<br /> Phƣơng pháp nghiên cứu<br /> <br /> 2.2<br /> <br /> 31<br /> 31<br /> <br /> 2.2.1<br /> <br /> Phƣơng pháp tiếp cận trong nghiên cứu<br /> <br /> 31<br /> <br /> 2.2.2<br /> <br /> Nội dung nghiên cứu và khung phân tích<br /> <br /> 33<br /> <br /> 2.2.3<br /> <br /> Chọn sản phẩm và điểm nghiên cứu<br /> <br /> 35<br /> <br /> 2.2.4<br /> <br /> Phƣơng pháp thu thập số liệu<br /> <br /> 38<br /> <br /> 2.2.5<br /> <br /> Hệ thống các chỉ tiêu phân tích<br /> <br /> 41<br /> <br /> 2.2.6<br /> <br /> Phƣơng pháp phân tích<br /> <br /> 44<br /> <br /> Chƣơng 3 THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÀNH<br /> TRÁI CÂY VIỆT NAM<br /> 3.1<br /> <br /> Thực trạng năng lực cạnh tranh của ngành trái cây ở khu vực đầu tƣ tƣ nhân<br /> <br /> 46<br /> 46<br /> <br /> 3.1.1<br /> <br /> Năng lực cạnh tranh của hộ sản xuất trái cây<br /> <br /> 46<br /> <br /> 3.1.2<br /> <br /> Năng lực cạnh tranh của thƣơng lái<br /> <br /> 52<br /> <br /> 3.1.3<br /> <br /> Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp<br /> <br /> 57<br /> <br /> 3.2<br /> <br /> Thực trạng năng lực cạnh tranh của ngành trái cây ở khu vực đầu tƣ công<br /> <br /> 68<br /> <br /> 3.2.1<br /> <br /> Năng lực cạnh tranh của đầu tƣ công ở các địa phƣơng<br /> <br /> 68<br /> <br /> 3.2.2<br /> <br /> Năng lực cạnh tranh của việc cung cấp dịch vụ công tại các địa phƣơng<br /> <br /> 71<br /> <br /> 3.2.3<br /> <br /> Năng lực cạnh tranh của các tỉnh<br /> <br /> 73<br /> <br /> 3.2.4<br /> <br /> Năng lực cạnh tranh Quốc Gia<br /> <br /> 75<br /> <br /> 3.3<br /> <br /> Kết quả về năng lực cạnh tranh của ngành trái cây Việt Nam so với<br /> một số nƣớc<br /> <br /> 76<br /> <br /> 3.3.1<br /> <br /> Những kết quả đạt đƣợc của ngành trái cây<br /> <br /> 76<br /> <br /> 3.3.2<br /> <br /> Năng lực cạnh tranh của ngành trái cây Việt Nam so với một số nƣớc<br /> <br /> 81<br /> <br />