Luận án Tiến sĩ: Ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc hiện nay

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:232

Thêm vào BST

Báo xấu

16
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án Tiến sĩ "Ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc hiện nay" tập trung nghiên cứu luận giải những vấn đề lý luận, thực tiễn về ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc; trên cơ sở đó, đề xuất giải pháp phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ: Ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc hiện nay

LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các số liệu, trích dẫn trình bày trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. TÁC GIẢ LUẬN ÁN Hoàng Trọng Thiết
4 MỤC LỤC Trang TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC MỞ ĐẦU 5 Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 10 1.1. Những công trình khoa học tiêu biểu liên quan đến đề tài luận án 10 1.2. Giá trị của các công trình khoa học đã tổng quan và những vấn đề luận án tập trung nghiên cứu 25 Chương 2 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ Ý THỨC BẢO VỆ BIÊN GIỚI QUỐC GIA CỦA HẠ SĨ QUAN, BINH SĨ CÁC ĐỒN BIÊN PHÒNG BIÊN GIỚI VIỆT NAM - TRUNG QUỐC 31 2.1. Quan niệm ý thức bảo vệ biên giới quốc gia Việt Nam và ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc 31 2.2. Nhân tố cơ bản quy định ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc 58 Chương 3 THỰC TRẠNG Ý THỨC BẢO VỆ BIÊN GIỚI QUỐC GIA CỦA HẠ SĨ QUAN, BINH SĨ CÁC ĐỒN BIÊN PHÒNG BIÊN GIỚI VIỆT NAM - TRUNG QUỐC HIỆN NAY VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA 78 3.1. Thực trạng ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc hiện nay 78 3.2. Một số vấn đề đặt ra từ thực trạng ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc hiện nay 108 Chương 4 GIẢI PHÁP CƠ BẢN PHÁT TRIỂN Ý THỨC BẢO VỆ BIÊN GIỚI QUỐC GIA CỦA HẠ SĨ QUAN, BINH SĨ CÁC ĐỒN BIÊN PHÒNG BIÊN GIỚI VIỆT NAM - TRUNG QUỐC HIỆN NAY 124 4.1. Nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, pháp luật và huấn luyện, rèn luyện quân sự, nghiệp vụ của hạ sĩ quan, binh sĩ đồn biên phòng 124 4.2. Xây dựng môi trường văn hóa đồn biên phòng tốt đẹp, lành mạnh, bảo đảm chế độ, chính sách đối với hạ sĩ quan, binh sĩ và tham gia phát triển kinh tế - xã hội địa bàn biên giới 131 4.3. Phát huy nhân tố chủ quan của hạ sĩ quan, binh sĩ đồn biên phòng 151 KẾT LUẬN 168 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ 170 CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 171 PHỤ LỤC 186
5 MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề tài luận án Mọi hoạt động của con người đều do ý thức chỉ đạo, ý thức không trực tiếp tạo ra hay thay đổi thế giới vật chất, nó trang bị cho con người tri thức về sự vật, hiện tượng, trên cơ sở đó con người xác định mục tiêu, phương hướng, xây dựng kế hoạch, lựa chọn phương pháp, công cụ, phương tiện để thực hiện mục đích nhận thức và cải tạo thế giới. Ý thức bảo vệ biên giới quốc gia không tự nhiên có sẵn, cũng không nhất thành bất biến mà có sự vận động, biến đổi tùy từng giai đoạn lịch sử nhất định. Ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc là một hình thái của ý thức xã hội - chính trị; có vị trí, vai trò rất quan trọng trong quá trình thực hiện chức trách, nhiệm vụ của hạ sĩ quan, binh sĩ đồn biên phòng nhất là vai trò hướng dẫn, định hướng, chỉ đạo các hoạt động bảo vệ biên giới quốc gia của họ. Muốn bảo vệ vững chắc biên giới quốc gia đòi hỏi phải xây dựng, phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia cho họ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia trong tình hình mới. Biên giới quốc gia là thiêng liêng, bất khả xâm phạm; bảo vệ vững chắc biên giới quốc gia là yếu tố tiên quyết trong việc tạo lập nền độc lập, tự chủ và môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước; là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta, trong đó Bộ đội Biên phòng là lực lượng nòng cốt, chuyên trách. Biên giới Việt Nam - Trung Quốc là cửa ngõ quan trọng của đất nước, có ý nghĩa chiến lược về kinh tế, chính trị, quốc phòng, an ninh, đối ngoại và văn hóa, xã hội. Hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc là lực lượng thường xuyên, trực tiếp thực thi nhiệm vụ, có vai trò quan trọng trong các hoạt động bảo vệ biên giới quốc gia ở các đồn biên phòng. Vì vậy, phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc có ý nghĩa cấp thiết trong bảo vệ vững chắc biên giới quốc gia nơi đây. Nhận thức rõ tầm quan trọng của ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc, những năm qua, cấp ủy, chỉ huy các đơn vị biên phòng biên giới Việt Nam -
6 Trung Quốc thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia cho họ, coi đây là một nhiệm vụ trọng tâm trong công tác giáo dục chính trị tại đơn vị. Qua đó, đã nâng cao nhận thức trách nhiệm, khơi dậy khát vọng, lòng yêu nước, tự hào dân tộc, củng cố niềm tin, ý chí quyết tâm của hạ sĩ quan, binh sĩ đồn biên phòng trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia. Tuy nhiên, so với yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra, ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc còn những hạn chế như: nhận thức, tình cảm, niềm tin, ý chí về bảo vệ biên giới quốc gia của một bộ phận hạ sĩ quan, binh sĩ chưa sâu sắc, chưa toàn diện; còn biểu hiện sợ khó, ngại khổ, không muốn bám trụ nơi biên giới; chủ quan, lơ là, mất cảnh giác trong thực hiện nhiệm vụ; vi phạm kỷ luật, pháp luật, v.v.. Những hạn chế đó ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả thực hiện chức trách, nhiệm vụ của hạ sĩ quan, binh sĩ và nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia của các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc. Giai đoạn hiện nay, nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia, xây dựng lực lượng Bộ đội Biên phòng không ngừng phát triển, đặt ra yêu cầu ngày càng cao và toàn diện hơn đối với hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng. Trong khi đó, tình hình biên giới Việt Nam - Trung Quốc diễn biến phức tạp, khó dự báo, tiềm ẩn nhiều nguy cơ, thách thức đối với nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia. Các hoạt động xâm canh, xâm cư, lấn chiếm biên giới, xuất nhập cảnh trái phép; hoạt động tội phạm ma túy, buôn lậu, mua bán người, tội phạm có tổ chức, có vũ trang, xuyên biên giới gia tăng; vấn đề biên giới, lãnh thổ gắn với vấn đề dân tộc, tôn giáo trở thành trọng điểm chống phá của các thế lực thù địch; cùng với các thách thức an ninh phi truyền thống đặt ra yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia ngày càng toàn diện, nặng nề, phức tạp. Việc phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc hiện nay là hết sức cần thiết. Từ những lý do trên, nghiên cứu sinh lựa chọn “Ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc hiện nay” làm đề tài luận án.
7 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu Luận giải những vấn đề lý luận, thực tiễn về ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc; trên cơ sở đó, đề xuất giải pháp phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia hiện nay. Nhiệm vụ nghiên cứu - Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án. - Làm rõ những vấn đề cơ bản lý luận về ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc. - Đánh giá thực trạng ý thức bảo vệ biên giới quốc gia và xác định một số vấn đề đặt ra từ thực trạng ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc hiện nay. - Đề xuất giải pháp cơ bản phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc hiện nay. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Những vấn đề cơ bản lý luận và thực tiễn có liên quan đến ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ đang tại ngũ ở các đồn biên phòng biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc. Về không gian: Luận án nghiên cứu, khảo sát các đồn biên phòng thuộc Bộ đội Biên phòng các tỉnh biên giới đất liền Việt Nam và Trung Quốc là: Quảng Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng, Hà Giang, Lào Cai, Lai Châu, Điện Biên. Về thời gian: Các số liệu, tài liệu sử dụng trong luận án được giới hạn từ năm 2016 (diễn ra Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng) đến nay.
8 4. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu Cơ sở lý luận Luận án dựa trên quan điểm triết học Mác - Lênin về ý thức; ý thức xã hội; biện chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội; về nhà nước. Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của hạ sĩ quan, binh sĩ; về công tác biên phòng và bảo vệ biên giới quốc gia. Đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa và Chiến lược bảo vệ biên giới quốc gia. Cơ sở thực tiễn Dựa vào thực trạng ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc hiện nay; kế thừa chọn lọc kết quả một số công trình khoa học liên quan đến đề tài luận án; các tài liệu, thống kê, nghị quyết, báo cáo tổng kết của Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng và Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng các tỉnh biên giới Việt Nam - Trung Quốc liên quan đến nội dung nghiên cứu; kết quả điều tra, khảo sát thực tế của tác giả ở một số đồn biên phòng biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc. Phương pháp nghiên cứu Dựa vào phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, đồng thời tập trung vào các phương pháp nghiên cứu của khoa học chuyên ngành và liên ngành như: phân tích và tổng hợp, lịch sử và lôgic, hệ thống và cấu trúc, khái quát hóa và trừu tượng hóa, thống kê, so sánh và điều tra xã hội học. 5. Những đóng góp mới của luận án Góp phần làm rõ quan niệm ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc. Luận giải những nhân tố cơ bản quy định ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc. Đánh giá thực trạng và chỉ ra một số vấn đề đặt ra từ thực trạng ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc hiện nay.
9 Đề xuất những giải pháp cơ bản phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc hiện nay. 6. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận án Ý nghĩa lý luận Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần làm sáng tỏ những vấn đề cơ bản lý luận về ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần cung cấp luận cứ khoa học để Đảng ủy và Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng, Đảng ủy và Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng các tỉnh biên giới Việt Nam - Trung Quốc, cấp ủy và chỉ huy các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc đề ra chủ trương, kế hoạch, biện pháp phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia trong tình hình mới. Đồng thời, đề tài có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu khoa học, trong giảng dạy nội dung có liên quan ở các học viện, nhà trường, cơ quan nghiên cứu trong quân đội, Bộ đội Biên phòng. 7. Kết cấu của luận án Kết cấu của luận án gồm: Mở đầu, 4 chương (09 tiết), kết luận, danh mục công trình khoa học của tác giả đã công bố liên quan đến đề tài luận án, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục.
10 Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. Những công trình khoa học tiêu biểu liên quan đến đề tài luận án 1.1.1. Những công trình khoa học tiêu biểu liên quan đến bảo vệ biên giới quốc gia và biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc Tác giả Phạm Hữu Bồng (2003) với công trình nghiên cứu Nghệ thuật quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia trong tình hình mới [] đã làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về nghệ thuật quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia; xây dựng khái niệm, xác định nội dung cơ bản của nghệ thuật quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia và đề xuất một số giải pháp chủ yếu hoàn thiện nghệ thuật quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia trong tình hình mới. Giá trị khoa học của công trình là góp phần làm rõ quan niệm, mục tiêu, nhiệm vụ, tư tưởng chỉ đạo, nguyên tắc tổ chức, hình thức, nội dung, biện pháp quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phòng với vai trò là lực lượng nòng cốt, chuyên trách trong thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia. Đây là khía cạnh mà nghiên cứu sinh khai thác khi nghiên cứu các nội dung có liên quan đến đề tài luận án. Tác giả Hoàng Trọng Lập (2003) với công trình nghiên cứu Xây dựng cơ sở khoa học phục vụ cho việc xác lập đường biên giới và tăng cường quản lý nhà nước tuyến biên giới Việt - Trung [] đã làm rõ lịch sử hình thành và giải quyết vấn đề biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc; khái quát điều kiện tự nhiên, hiện trạng kinh tế - xã hội, luật pháp và thực tiễn quốc tế phục vụ xác lập biên giới đất liền giữa hai nước. Từ đó, xây dựng cơ sở khoa học cho việc xác lập hệ thống mốc quốc giới và đường biên giới trên đất liền giữa quốc gia. Tác giả cũng đề cập một số vấn đề lý luận và thực tiễn cũng như đề xuất giải pháp cơ bản để tăng cường quản lý nhà nước về biên giới trên biên giới đất liền Việt Nam và Trung Quốc. Giá trị công trình giúp nghiên cứu sinh có cái nhìn đầy đủ hơn về biên giới Việt Nam - Trung Quốc và vấn đề quản
11 lý, bảo vệ biên giới quốc gia của mỗi nước khi nghiên cứu những nội dung có liên quan trong đề tài luận án của mình. Tác giả Trần Hoa (2009) với công trình khoa học Nghiên cứu cơ sở khoa học cho việc xây dựng chiến lược bảo vệ biên giới Việt Nam giai đoạn đến năm 2020 [] đã trình bày cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn nghiên cứu chiến lược bảo vệ biên giới quốc gia của Việt Nam, dự báo tình hình, xác định mục tiêu, quan điểm, nguyên tắc, phương thức, nội dung và đề xuất giải pháp xây dựng chiến lược biên giới quốc gia của Việt Nam đến năm 2020. Đây là công trình nghiên cứu giúp nghiên cứu sinh có thể kế thừa phê phán, chọn lọc làm rõ hơn nội hàm của khái niệm bảo vệ biên giới quốc gia và những nội dung về cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn có liên quan đến đề tài luận án. Tác giả Vũ Dương Ninh (2010) với công trình khoa học Biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc [] đề cập về đường biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc. Cuốn sách cung cấp những thông tin cơ bản và hệ thống về quá trình đàm phán giữa hai nước; quá trình hình thành đường biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc qua các triều đại; cơ sở pháp lý quốc tế trong việc phân định và giải quyết các tranh chấp biên giới, các nguyên tắc cơ bản khi xử lý các trường hợp khó khăn trong việc giải quyết vấn đề biên giới; phản ánh chính xác đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước Việt Nam về việc giải quyết vấn đề biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc nói riêng và bảo vệ toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ nói chung. Từ công trình này nghiên cứu sinh có thể nghiên cứu đánh giá tình hình liên quan đến biên giới Việt Nam - Trung Quốc có liên quan đến đề tài luận án của mình. Tác giả Đỗ Ích Báu (2011) với công trình nghiên cứu Bộ đội Biên phòng bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới [] đã trình bày một số vấn đề lý luận về bảo vệ biên giới quốc gia; những nhân tố tác động đến bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới; làm rõ nội dung và yêu cầu bảo vệ biên giới quốc gia. Tuy nhiên, công trình chú trọng bàn nhiều đến vấn đề chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia; về vai trò của các chủ thể đặc biệt là Bộ đội
12 Biên phòng trong bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia. Nghiên cứu sinh có thể kế thừa các nội dung về bảo vệ biên giới quốc gia và vai trò của Bộ đội Biên phòng ở những nội dung nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án. Tác giả Nguyễn Quang Thuyên (2015) với công trình khoa học Bộ đội Biên phòng quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc trong tình hình mới [] đã luận giải, làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn Bộ đội Biên phòng quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc; đề xuất các giải pháp cơ bản góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phòng trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc trong tình hình mới. Công trình đã đề cập đến quan điểm của Đảng, Nhà nước ta về quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia; đặc điểm tuyến biên giới đất liền Việt Nam và Trung Quốc; dự báo tình hình tác động đến công tác quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc trong thời gian tới. Từ công trình này, nghiên cứu sinh có thể nghiên cứu khai thác những vấn đề liên quan đến bảo vệ biên giới quốc gia, những vấn đề nổi lên trong công tác quản lý, bảo vệ biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc để tham khảo, chọn lọc nội dung liên quan vào đề tài luận án của mình. Tác giả Đỗ Văn Khương (2016) với công trình khoa học Bộ đội Biên phòng tỉnh tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền địa phương quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc [] đã phân tích, luận giải làm rõ nhiệm vụ của Bộ đội Biên phòng tỉnh tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia. Đồng thời, phân tích, đánh giá làm rõ các đặc điểm tình hình có liên quan; thực trạng Bộ đội Biên phòng tỉnh biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương đề ra chủ trương, biện pháp phát huy sức mạnh tổng hợp quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới. Trên cơ sở đó, tác giả nêu ra các yêu cầu, giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc. Trong các giải pháp đề xuất, tác giả nhấn mạnh giải pháp bồi dưỡng
13 nâng cao nhận thức trách nhiệm, kiến thức về công tác quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia cho cán bộ chủ trì các cấp, các ngành, các lực lượng; giải pháp xây dựng Bộ đội Biên phòng tỉnh biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc vững mạnh toàn diện có ý nghĩa quan trọng, quyết định đến chất lượng, hiệu quả tham mưu trong quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia. Nội dung này tác giả có thể khai thác khi nghiên cứu giải pháp nâng cao nhận thức cho các chủ thể trong phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia liên quan đến đề tài luận án. Tác giả Bùi Đức Anh (2017) với công trình khoa học Tác động của quan hệ kinh tế Việt Nam - Trung Quốc đến quốc phòng của Việt Nam [] đã luận giải cơ sở lý luận, thực trạng về tác động của quan hệ kinh tế Việt Nam - Trung Quốc đến quốc phòng của Việt Nam trong đó có hoạt động quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia; chỉ ra những tác động tích cực và tiêu cực của quan hệ này, nguyên nhân, những vấn đề đặt ra và giải pháp để phát huy tác động tích cực, hạn chế tác động tiêu cực của nó đến quốc phòng Việt Nam và hoạt động quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia Việt Nam. Giá trị của công trình giúp nghiên cứu sinh đánh giá rõ hơn về mối quan hệ giữa Việt Nam - Trung Quốc trên nhiều mặt đặc biệt là lĩnh vực kinh tế và tác động của nó đến hoạt động bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phòng từ đó tiếp cận, khai thác, kế thừa chọn lọc những vấn đề có liên quan đến đề tài luận án. Tác giả Hoàng Xuân Chiến (2020) trong bài viết “Một số giải pháp góp phần triển khai thực hiện có hiệu quả Chiến lược bảo vệ biên giới quốc gia hiện nay” [] đã chỉ rõ tầm quan trọng của việc ban hành Nghị quyết 33- NQ/TW về “Chiến lược bảo vệ biên giới quốc gia” của Bộ Chính trị khoá XII. Đây là chiến lược chuyên ngành quan trọng, cụ thể hóa quan điểm, đường lối của Đảng về quốc phòng, an ninh, thể hiện tư duy, tầm nhìn chiến lược về xây dựng, quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Để thực hiện tốt yêu cầu này, tác giả đề ra các giải pháp trong đó nhấn mạnh giải pháp tham mưu xây dựng lực lượng bảo vệ biên giới đồng bộ, rộng khắp trọng tâm là xây dựng lực lượng Bộ đội
14 Biên phòng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức, giỏi chuyên môn, nghiệp vụ và pháp luật; nâng cao ý thức trách nhiệm của mọi cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia, xây dựng nền biên phòng toàn dân, thế trận biên phòng toàn dân vững mạnh ở địa bàn biên giới. Đây là nội dung nghiên cứu sinh có thể khai thác, kế thừa, cập nhật những đưa vào các giải pháp liên quan đến chủ thể Bộ đội Biên phòng trong đề tài luận án của mình. Tác giả Nguyễn Mạnh Đông (2021) trong bài viết “Giải quyết các vấn đề biên giới, lãnh thổ của Việt Nam: Kết quả và bài học kinh nghiệm” [] đã khẳng định: Các vấn đề biên giới lãnh thổ là những vấn đề nhạy cảm, hệ trọng. Từ các thành tựu trong giải quyết vấn đề biên giới lãnh thổ giữa hai nước, tác giả đã rút ra một số bài học kinh nghiệm như: Nắm vững và vận dụng có nguyên tắc, linh hoạt, sáng tạo đường lối bảo vệ toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ, biên giới quốc gia và đường lối đối ngoại; thấy được mối quan hệ giữa giải quyết vấn đề chủ quyền lãnh thổ, biên giới quốc gia và quan hệ chính trị với các nước có liên quan cũng như bối cảnh khu vực và quốc tế; thúc đẩy các điểm tương đồng và thu hẹp những điểm khác biệt; vận dụng nhuần nhuyễn các quy định có liên quan của luật pháp quốc tế, kiên quyết đấu tranh, bảo vệ các quyền lợi hợp pháp, chính đáng, phù hợp luật pháp quốc tế; phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và của toàn dân đặc biệt là vai trò của lực lượng Bộ đội Biên phòng. Đây là bài viết đề cập đến vấn đề biên giới, lãnh thổ và tuyến biên giới Việt Nam và Trung Quốc, giúp nghiên cứu sinh nhìn nhận thấu đáo, sắc hơn khi nghiên cứu đánh giá thực trạng, những vấn đề đặt ra và giải pháp của đề tài luận án. 1.1.2. Những công trình khoa học tiêu biểu liên quan đến ý thức và ý thức của hạ sĩ quan, binh sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam Tác giả Nguyễn Văn Quang (2007) với công trình khoa học Ý thức dân chủ xã hội chủ nghĩa của hạ sĩ quan, binh sĩ ở đơn vị cơ sở Quân đội
15 nhân dân Việt Nam hiện nay [] đã luận giải cơ sở lý luận, thực tiễn của ý thức dân chủ xã hội chủ nghĩa của hạ sĩ quan, binh sĩ ở đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Tác giả đã chỉ ra một số mâu thuẫn trong ý thức dân chủ xã hội chủ nghĩa của đối tượng nghiên cứu đó là: mâu thuẫn giữa yêu cầu thực hiện với các điều kiện bảo đảm; giữa yêu cầu nâng cao với trình độ nhận thức hạn chế,... Từ đó chỉ ra một số yêu cầu, giải pháp nâng cao ý thức dân chủ xã hội chủ nghĩa của hạ sĩ quan, binh sĩ ở đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Trong giải pháp đề cập, tác giả đặc biệt quan tâm đến giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục về dân chủ xã hội chủ nghĩa, coi đây là giải pháp hàng đầu. Giá trị của công trình giúp nghiên cứu sinh nghiên cứu rõ hơn về một loại hình của ý thức và lớp đối tượng hạ sĩ quan, binh sĩ Quân đội; đồng thời tham khảo những vấn đề đặt ra, yêu cầu, giải pháp liên quan đến đối tượng nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án của mình. Tác giả Lê Minh Vụ và Nguyễn Bá Dương (Đồng Chủ biên, 2011) với công trình nghiên cứu Xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa cho người dân Việt Nam định hướng và giải pháp [] đã quan niệm xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa cho người dân Việt Nam trong thời kỳ mới là hoạt động có mục đích, có tổ chức của các chủ thể nhằm khơi dậy, “hình thành, phát triển tri thức, tình cảm, niềm tin, ý chí và tâm thế sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa của mọi người dân Việt Nam” [, tr. 68]. Tác giả nhấn mạnh nội dung xây dựng đồng bộ, thống nhất các yếu tố cấu thành ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa cho mỗi người dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa hiện nay. Công trình nghiên cứu khái quát về ý thức bảo vệ Tổ quốc của người dân Việt Nam nói chung chưa nghiên cứu đến lớp đối tượng cụ thể là hạ sĩ quan, binh sĩ đồn biên phòng và ý thức bảo vệ biên giới quốc gia; do đó nghiên cứu sinh có thể tham khảo, đi sâu nghiên cứu lớp đối tượng đặc thù này trong đề tài luận án của mình. Tác giả Dương Quang Hiển (2013) với công trình khoa học Phát triển ý thức quốc phòng của học viên, sinh viên nước ta hiện nay [] đã đề cập những vấn đề có tính quy luật trong phát triển ý thức quốc phòng của học sinh, sinh
16 viên nước ta. Trên cơ sở đánh giá thực trạng, tác giả đã đề xuất một số giải pháp phát triển ý thức quốc phòng của học viên, sinh viên nước ta đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới. Giá trị của công trình đem đến cho nghiên cứu sinh góc nhìn rõ hơn về một lớp đối tượng trẻ là học sinh, sinh viên có những nét tương đồng nhất định với đối tượng hạ sĩ quan, binh sĩ ở chiều cạnh đặc điểm tâm lý, lứa tuổi; từ đó có những giải pháp phù hợp với những lớp đối tượng này trong quá trình phát triển ý thức của họ. Tác giả Đào Văn Minh (2016) với công trình khoa học Phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay [] đã luận giải thực chất và những vấn đề có tính quy luật phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Theo tác giả: “Ý thức pháp luật là một bộ phận của ý thức xã hội phản ánh tồn tại xã hội từ phương diện pháp luật” [, tr. 33] và phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh “là quá trình làm biến đổi về chất tổng thể các yếu tố tri thức, tình cảm, niềm tin, ý chí pháp luật của họ theo hướng đi lên” [, tr. 43]. Trên cơ sở đó đánh giá thực trạng, chỉ ra những nhân tố tác động và đề xuất giải pháp phát triển ý thức pháp luật của trung đội trưởng bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay như: nâng cao chất lượng giáo dục pháp luật, phát huy nhân tố chủ quan, xây dựng môi trường pháp luật,…Nghiên cứu sinh có thể tham khảo, chọn lọc hợp lý cho việc xây dựng khái niệm trung tâm và đề xuất các giải pháp phù hợp với đề tài luận án của mình. Tác giả Hà Sơn Thái (2017) với công trình khoa học Ý thức dân tộc của thanh niên Quân đội nhân dân Việt Nam trong bảo vệ chủ quyền biển đảo hiện nay [] đã phân tích, luận giải những vấn đề lý luận và thực tiễn ý thức dân tộc trong bảo vệ chủ quyền biển đảo nước ta của thanh niên quân đội, từ đó đề xuất yêu cầu và giải pháp cơ bản phát triển ý thức dân tộc của thanh niên quân đội trong bảo vệ chủ quyền biển đảo hiện nay. Trong đó, tác giả chú trọng nhóm giải pháp nâng cao nhận thức của các chủ thể lãnh đạo,
17 quản lý, giáo dục và rèn luyện thanh niên quân đội và nhóm giải pháp về giáo dục ý thức dân tộc của thanh niên quân đội trong bảo vệ chủ quyền biển đảo Việt Nam hiện nay. Đây cũng là nội dung mà nghiên cứu sinh có thể tham khảo khi nghiên cứu những giải pháp liên quan đến đề tài luận án của mình. Tác giả Phạm Công Thưởng (2018) với công trình khoa học Phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của hạ sĩ quan, binh sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay [] đã khái quát những vấn đề lý luận và thực tiễn phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của hạ sĩ quan, binh sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam. Trên cơ sở khảo cứu, phân tích, đánh giá tác giả đã làm rõ thực trạng và đề xuất các nhóm giải pháp cơ bản như: nhóm giải pháp về lãnh đạo, chỉ huy; nhóm giải pháp về vai trò nhân tố chủ quan của chủ thể; nhóm giải pháp xây dựng môi trường văn hóa quân sự ở đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Việt Nam. Công trình đề cập khái quát về ý thức bảo vệ Tổ quốc của hạ sĩ quan, binh sĩ quân đội nói chung nhưng chưa đề cập đến những bộ phận đặc thù, lĩnh vực cụ thể của ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa gắn với các quân chủng, binh chủng khác nhau của quân đội, với tính đặc thù khác nhau, chức năng, nhiệm vụ khác nhau. Vì vậy, đây sẽ là góc độ mà nghiên cứu sinh tiếp tục đi sâu nghiên cứu trong đề tài luận án của mình. Tác giả Vũ Thu Trang (2020) với công trình khoa học Phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam hiện nay [] đã luận giải một số vấn đề lý luận về ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam. Theo tác giả, ý thức bảo vệ Tổ quốc được coi là một phần tiềm lực quan trọng cấu thành tiềm lực quốc phòng của đất nước; quốc gia nào coi nhẹ ý thức bảo vệ Tổ quốc, thiếu cảnh giác sẽ đứng trước nguy cơ mất độc lập dân tộc là điều có thể dự báo trước. Từ tiếp cận lý luận, tác giả đánh giá thực trạng, dự báo tình hình, chỉ ra yêu cầu và đề xuất giải pháp để phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam hiện nay. Trong đó, nhấn mạnh giải pháp tích cực hóa nhân tố chủ quan của học viên các trường kỹ thuật quân sự xem đây là giải
18 pháp có tính đột phá, quyết định. Giá trị công trình đem đến cho nghiên cứu sinh cái nhìn về ý thức bảo vệ Tổ quốc của một lớp đối tượng mới là học viên các trường kỹ thuật quân sự. Nghiên cứu sinh có thể tham khảo, tiếp cận những nội dung có liên quan đặc biệt là nhóm giải pháp phát huy nhân tố chủ quan vào đề tài luận án. Tác giả Lê Văn Kiều (2021) với công trình khoa học Nâng cao ý thức bảo vệ chủ quyền biển, đảo của hạ sĩ quan, binh sĩ ở Quân chủng Hải quân hiện nay [] đã luận giải một số vấn đề lý luận nâng cao ý thức bảo vệ chủ quyền biển, đảo của hạ sĩ quan, binh sĩ ở Quân chủng Hải quân; đánh giá thực trạng, xác định yêu cầu và đề xuất giải pháp nâng cao ý thức bảo vệ chủ quyền biển, đảo của hạ sĩ quan, binh sĩ ở Quân chủng Hải quân hiện nay. Theo tác giả: “Ý thức bảo vệ chủ quyền biển, đảo là một loại hình của ý thức xã hội, được hình thành, phát triển gắn liền với hoạt động thực tiễn bảo vệ chủ quyền biển, đảo của mỗi quốc gia, dân tộc có biển, đảo” [, tr. 40]. Giá trị của công trình giúp nghiên cứu sinh tham khảo, vận dụng những nội dung liên quan đến vấn đề bảo vệ chủ quyền, ý thức bảo vệ chủ quyền liên quan đến hạ sĩ quan, binh sĩ ở một khía cạnh nhất định để kế thừa chọn lọc những nội dung có liên quan trong phần lý luận của đề tài luận án. Tác giả Nguyễn Nam Quỳnh (2022) với công trình khoa học Phát triển niềm tin khoa học của hạ sĩ quan, binh sĩ vào sức mạnh chiến đấu Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay Luận giải một số vấn đề lý luận về phát triển niềm tin khoa học của hạ sĩ quan, binh sĩ vào sức mạnh chiến đấu Quân đội nhân dân Việt Nam; khảo sát, đánh giá thực trạng niềm tin của đối tượng này vào sức mạnh chiến đấu Quân đội nhân dân Việt Nam; trên cơ sở đó, đề xuất giải pháp cơ bản phát triển niềm tin khoa học của hạ sĩ quan, binh sĩ vào sức mạnh chiến đấu Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Theo tác giả: Niềm tin khoa học của hạ sĩ quan, binh sĩ vào sức mạnh chiến đấu Quân đội là “tổng hòa các yếu tố tri thức và tình cảm của hạ sĩ quan, binh sĩ, phản ánh sự tin tưởng có cơ sở khoa học vào sức mạnh chiến đấu Quân đội nhân dân Việt Nam” [, tr. 51], niềm tin đó trở
19 thành động lực tinh thần to lớn thúc đẩy họ hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao. Giá trị của công trình giúp nghiên cứu sinh tham khảo, kế thừa, bổ sung những vấn đề liên quan đến niềm tin khoa học - một trong những thành tố cấu thành ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc mà đề tài luận án nghiên cứu. Tác giả Nguyễn Chí Cường (2020) trong bài viết “Ý thức quốc phòng với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới - mâu thuẫn và phương pháp giải quyết” [] đã trình bày khái quát về ý thức quốc phòng và vai trò của nó đối với sự ổn định và phát triển xã hội trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Theo tác giả, ý thức quốc phòng có vai trò rất quan trọng đối với sự ổn định và phát triển xã hội trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, đó là: nâng cao sự giác ngộ về nghĩa vụ và trách nhiệm của mỗi con người Việt Nam đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, góp phần bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, tránh bị động, bất ngờ. Tác giả cũng chỉ ra một số mâu thuẫn nảy sinh cần nghiên cứu và giải quyết. Giá trị của bài viết giúp nghiên cứu sinh tham khảo, khai thác trong việc xác định các vấn đề đặt ra trong phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia cho lớp đối tượng được đề cập trong đề tài luận án của mình. 1.1.3. Những công trình khoa học tiêu biểu liên quan đến ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của hạ sĩ quan, binh sĩ các đồn biên phòng Tác giả Nguyễn Hồng Nam (1997) với công trình khoa học Giáo dục chính trị tư tưởng, lối sống văn hóa đối với chiến sĩ ở đồn biên phòng - thực trạng và giải pháp [] đã làm rõ cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng giáo dục chính trị tư tưởng, lối sống văn hóa đối với chiến sĩ ở đồn biên phòng, từ đó đề xuất một số giải pháp và kiến nghị góp phần nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị tư tưởng, lối sống văn hóa đối với chiến sĩ ở đồn biên phòng. Theo tác giả, đối tượng của công tác chính trị tư tưởng, văn hóa “là ý thức, là đời sống tinh thần văn hóa của xã hội và của mỗi con người cụ thể” [, tr. 8]. Biểu hiện tập trung ở “thế giới quan, nhân sinh quan tri thức, niềm tin, tình cảm, nhu cầu, ý chí và cả trong tính cách” [, tr. 8]. Công tác giáo dục
20 chính trị tư tưởng, lối sống văn hóa đối với chiến sĩ ở đồn biên phòng có tác dụng to lớn trong việc tạo ra môi trường thuận lợi để phát triển tư tưởng, tâm lý tích cực; hạn chế, khắc phục tư tưởng tiêu cực của chiến sĩ đồn biên phòng. Đây là nội dung nghiên cứu sinh có thể kế thừa chọn lọc vào nghiên cứu nhân tố quy định và giải pháp về môi trường liên quan đến đối tượng của đề tài luận án. Tác giả Lê Xuân Giang (2007) với công trình khoa học Xây dựng đội ngũ cán bộ người dân tộc thiểu số của Bộ đội Biên phòng trong giai đoạn cách mạng hiện nay [] đã luận giải vị trí, vai trò đội ngũ cán bộ người dân tộc thiểu số của Bộ đội Biên phòng; chỉ ra những mạnh, yếu, nguyên nhân và bài học kinh nghiệm của việc xây dựng đội ngũ cán bộ người dân tộc thiểu số của Bộ đội Biên phòng những năm qua; trên cơ sở đó đề xuất phương hướng và giải pháp cơ bản xây dựng đội ngũ cán bộ người dân tộc thiểu số của Bộ đội Biên phòng trong thời kỳ mới trong đó tác giả đặc biệt chú trọng nhóm giải pháp tích cực đào tạo, bồi dưỡng, kết hợp chặt chẽ giữa đào tạo với sử dụng đội ngũ cán bộ người dân tộc thiểu số của Bộ đội Biên phòng. Đây cũng là giải pháp có những khía cạnh có liên quan đến đề tài luận án của nghiên cứu sinh, bởi lẽ hạ sĩ quan, binh sĩ đồn biên phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc với đặc điểm chủ yếu là con em đồng bào dân tộc thiểu số ở địa bàn biên giới nhập ngũ vào Bộ đội Biên phòng. Công tác giáo dục, rèn luyện, bồi dưỡng, sử dụng cũng là yêu cầu, giải pháp quan trọng trong quá trình phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của họ góp phần đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Tác giả Nguyễn Đình Hùng (2007) với công trình khoa học Phát huy nhân tố con người đội ngũ cán bộ Bộ đội Biên phòng trong bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới quốc gia hiện nay [] đã luận giải những vấn đề lý luận và thực tiễn về nhân tố con người, phát huy nhân tố con người đội ngũ cán bộ Bộ đội Biên phòng trong quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia. Trên cơ sở đánh giá thực trạng tác giả vạch ra một số định hướng và giải pháp cơ bản phát huy nhân tố con người đội ngũ cán bộ Bộ đội Biên phòng trong bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới quốc gia hiện nay. Trong đó, tác giả chú trọng giải pháp
21 nâng cao chất lượng giáo dục, huấn luyện và thực hiện tốt công tác chính sách đối với đội ngũ cán bộ Bộ đội Biên phòng. Đây cũng là những giải pháp thiết thực mà nghiên cứu sinh có thể tiếp cận tham khảo khi nghiên cứu về những giải pháp liên quan đến đề tài luận án. Tác giả Nguyễn Thái Sinh (2010) với công trình khoa học Phát triển văn hóa chính trị người sĩ quan biên phòng trong tình hình mới [] đã tiếp cận người sĩ quan biên phòng là chủ thể hoạt động chính trị trong bảo vệ biên giới quốc gia để làm sáng tỏ những vấn đề lý luận cơ bản về văn hóa chính trị người sĩ quan biên phòng trên ba khía cạnh đó là: hoạt động, giá trị, nhân cách để làm nổi bật hệ giá trị văn hóa chính trị trong các hoạt động bảo vệ biên giới quốc gia, phẩm chất văn hóa chính trị người sĩ quan biên phòng và năng lực hoạt động chính trị của họ. Trong công trình, tác giả đề xuất ba nhóm giải pháp cơ bản để phát triển văn hóa chính trị người sĩ quan biên phòng hiện nay trong đó nhấn mạnh giải pháp tăng cường tự giáo dục, rèn luyện, phát huy tính sáng tạo, bền vững văn hóa, đấu tranh với tiêu cực, phản văn hóa do tác động của toàn cầu hóa, mở cửa hội nhập quốc tế đối với người sĩ quan biên phòng. Công trình giúp nghiên cứu sinh có cái nhìn sâu sắc hơn về người sĩ quan biên phòng dưới chiều cạnh văn hóa chính trị từ đó chọn lọc những nội dung hợp lý vào nghiên cứu những vấn đề liên quan đến đề tài luận án của mình, đặc biệt trong nghiên cứu các giải pháp để phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia trong mối tương quan với văn hóa chính trị. Tác giả Phạm Thị Thanh Huế (2016) với công trình khoa học Nâng cao chất lượng giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền, biển đảo cho thanh niên các trường trong Bộ đội Biên phòng [] đã luận giải một số vấn đề lý luận, chỉ ra các yếu tố tác động, đánh giá thực trạng chất lượng giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền, biển đảo cho thanh niên các trường trong Bộ đội Biên phòng. Từ đó, xác định yêu cầu và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền, biển đảo cho thanh niên các trường trong Bộ đội Biên phòng hiện nay. Tác giả quan niệm, chất lượng giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền, biển đảo cho thanh niên các trường trong Bộ đội Biên phòng là “tổng
22 hòa những phẩm chất, năng lực của thanh niên được hình thành, phát triển trong quá trình giáo dục, đào tạo tại các nhà trường trong Bộ đội Biên phòng” [, tr. 18]. Từ công trình này nghiên cứu sinh có thể kế thừa những yếu tố hợp lý trong việc nghiên cứu nhân tố quy định và giải pháp về công tác giáo dục, huấn luyện, rèn luyện hạ sĩ quan, binh sĩ ở các đồn biên phòng. Tác giả Vũ Quốc Nam (2017) với công trình Phát triển giá trị nhân cách “Bộ đội Cụ Hồ” của sĩ quan các đồn biên phòng hiện nay [] đã luận giải những vấn đề lý luận và thực trạng phát triển giá trị nhân cách Bộ đội cụ Hồ của sĩ quan các đồn biên phòng. Tác giả đã làm rõ thực chất và những nhân tố cơ bản quy định phát triển giá trị nhân cách Bộ đội cụ Hồ của sĩ quan các đồn biên phòng, đánh giá thực trạng, dự báo tình hình và yêu cầu phát triển giá trị nhân cách Bộ đội cụ Hồ của sĩ quan các đồn biên phòng. Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất bốn nhóm giải pháp cơ bản như: đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục; xây dựng môi trường; tích cực hóa hoạt động tự giáo dục, tự rèn luyện, hoàn thiện cơ chế chính sách, nâng cao đời sống vật chất tinh thần của sĩ quan các đồn biên phòng. Giá trị của công trình giúp cho nghiên cứu sinh có thể tham khảo những nội dung liên quan đến đồn biên phòng và những giải pháp để phát triển ý thức bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phòng nói chung và hạ sĩ quan, binh sĩ đồn biên phòng nói riêng. Tác giả Trần Trung Hải (2017) với công trình khoa học Phát huy truyền thống “Đồn là nhà, biên giới là quê hương, đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt” trong thanh niên Bộ đội Biên phòng hiện nay [] làm chủ nhiệm đã luận giải những vấn đề lý luận và thực tiễn phát huy truyền thống “Đồn là nhà, biên giới là quê hương, đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt” của thanh niên Bộ đội Biên phòng. Trong công trình, tác giả đề xuất những giải pháp cơ bản như: nâng cao nhận thức trách nhiệm; tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo; vận dụng linh hoạt các nội dung, phương pháp phát huy truyền thống; phát huy tính tích cực, tự giác của thanh niên Bộ đội Biên phòng. Công trình nghiên cứu việc phát huy một trong những truyền thống đặc sắc của Bộ đội Biên phòng nên có ý nghĩa thiết thực góp phần phát triển ý thức