Luận văn Thạc sĩ Khoa học và công nghệ: Hoàn thiện cơ chế phân bổ, sử dụng ngân sách khoa học và công nghệ của các cơ quan trung ương và địa phương ở Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

LÊ HỒNG

HOÀN THIỆN CƠ CHẾ PHÂN BỔ, SỬ DỤNG NGÂN SÁCH KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CỦA CÁC CƠ QUAN TRUNG ƢƠNG VÀ ĐỊA PHƢƠNG Ở VIỆT NAM (Nghiên cứu trƣờng hợp phần ngân sách nhà nƣớc)

LUẬN VĂN THẠC SĨ

CHU ÊN NGÀNH CH NH SÁCH KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

MÃ SỐ: 60.34.70

Hà Nội - 2015

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

LÊ HỒNG

HOÀN THIỆN CƠ CHẾ PHÂN BỔ, SỬ DỤNG NGÂN SÁCH KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CỦA CÁC CƠ QUAN TRUNG ƢƠNG VÀ ĐỊA PHƢƠNG Ở VIỆT NAM (Nghiên cứu trƣờng hợp phần ngân sách nhà nƣớc)

LUẬN VĂN THẠC SĨ

CHU ÊN NGÀNH CH NH SÁCH KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

MÃ SỐ: 60.34.70

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Tạ Doãn Trịnh

Chủ tịch Hội đồng Giáo viên hƣớng dẫn

PGS.TS. Mai Hà TS. Tạ Doãn Trịnh

Hà Nội - 2015

LỜI CẢM ƠN

Hoàn thành luận văn này, tác giả xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn khoa

học của TS. Tạ Doãn Trịnh, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Khoa học

và Công nghệ, đã giúp đỡ tận tình về phương pháp, tài liệu và kinh nghiệm nghiên

cứu. Thầy đã trực tiếp hướng dẫn chỉ bảo cho tôi, đã cho tôi những định hướng

nghiên cứu, những kiến thức chuyên môn và hơn hết là truyền cho tôi tinh thần tự

giác trong học tập nghiên cứu và lòng đam mê khoa học. Tôi xin bày tỏ lòng biết

ơn sâu sắc về sự giúp đỡ quý báu của Thầy.

Tác giả cũng xin cảm ơn Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi

trường của Quốc hội, Lãnh đạo và các đồng nghiệp thuộc Vụ Khoa học, Công

nghệ và Môi trường - Văn phòng Quốc hội, gia đình và các bạn Lớp Cao học đã

động viên và tạo điều kiện thuận lợi nhất để tôi học tập, nghiên cứu và hoàn thành

Luận văn.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc, chân thành về tất cả sự giúp đỡ này.

Lê Hồng

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................................... 1

DANH MỤC CÁC VIẾT TẮT ............................................................................................... 6

DANH MỤC CÁC HÌNH ....................................................................................................... 7

DANH MỤC CÁC BẢNG ...................................................................................................... 8

PHẦN MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 9

CHƢƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÂN BỔ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CHO KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ .......................................................................................... 13

1.1. Cơ sở lý luận và đặc điểm hoạt động khoa học và công nghệ ................................ 13 1.1.1. Một số khái niệm về khoa học và công nghệ ........................................................ 13 1.1.2. Đặc điểm của hoạt động khoa học và công nghệ .................................................. 14

1.2. Cơ sở lý luận về đầu tƣ tài chính hoạt động khoa học và công nghệ .................... 15 1.2.1. Khái niệm về ngân sách nhà nước ......................................................................... 15 1.2.2. Đặc điểm đầu tư tài chính cho khoa học và công nghệ ......................................... 17

1.3. Tổng quan về phân bổ, sử dụng ngân sách nhà nƣớc ............................................. 19 1.3.1. Dự toán ngân sách nhà nước và yêu cầu lập dự toán ngân sách trung ương ......... 19 1.3.2. Dự toán ngân sách nhà nước và yêu cầu lập dự toán ngân sách địa phương ........ 25

Tiểu kết Chƣơng I ............................................................................................................. 33

CHƢƠNG II THỰC TRẠNG PHÂN BỔ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CHO KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRONG GIAI ĐOẠN 2006-2013 .............................................. 34

2.1. Thực trạng phân bổ, sử dụng ngân sách nhà nƣớc cho khoa học và công nghệ của cơ quan trung ƣơng ........................................................................................................... 34 2.1.1. Sử dụng ngân sách nhà nước cho khoa học và công nghệ .................................... 34 2.1.2. Đối tượng được sử dụng ngân sách nhà nước cho khoa học và công nghệ .......... 35 2.1.3. Đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước cho khoa học và công nghệ ....................... 39 2.1.4. Phân bổ ngân sách nhà nước ................................................................................. 42 2.1.5. Đề tài, dự án do các bộ, ngành thực hiện .............................................................. 43 2.1.6. Về thực hiện đầu tư cho khoa học và công nghệ trong các doanh nghiệp (Tập đoàn, Tổng công ty) của Nhà nước ................................................................................. 47 2.1.7. Kinh phí ngân sách nhà nước cấp cho các Quỹ quốc gia trong lĩnh vực khoa học và công nghệ .................................................................................................................... 49 2.1.8. Hoạt động các phòng thí nghiệm trọng điểm ........................................................ 49 2.1.9. Hoạt động các khu công nghệ cao ......................................................................... 51 2.1.10. Tồn tại và hạn chế trong phân bổ ngân sách ....................................................... 52

2.2. Thực trạng phân bổ, sử dụng ngân sách nhà nƣớc cho khoa học và công nghệ của địa phƣơng ......................................................................................................................... 54 2.2.1. Về các tổ chức hoạt động khoa học và công nghệ ................................................ 54 2.2.2. Việc sử dụng ngân sách nhà nước cho khoa học và công nghệ ............................ 55

2.3. Đánh giá việc phân bổ, sử dụng ngân sách nhà nƣớc cho khoa học và công nghệ của các cơ quan trung ƣơng, địa phƣơng ........................................................................ 56 2.3.1. Nhận xét chung tình hình sử dụng ngân sách nhà nước cho khoa học và công nghệ ................................................................................................................................. 56

2.3.2. Những mặt được .................................................................................................... 58 2.3.3. Một số hạn chế, tồn tại .......................................................................................... 59 2.3.4. Những khó khăn vướng mắc trong công tác xây dựng kế hoạch và quản lý nguồn vốn đầu tư cho hoạt động khoa học và công nghệ .......................................................... 66

Tiểu kết Chƣơng II ............................................................................................................ 69

CHƢƠNG III MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CƠ CHẾ PHÂN BỔ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CHO KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ............................................. 70

3.1. Quan điểm, mục tiêu, định hƣớng nhiệm vụ phát triển khoa học và công nghệ giai đoạn 2011-2020 ........................................................................................................... 70

3.2. Kinh nghiệm quản lý, sử dụng ngân sách nhà nƣớc cho khoa học và công nghệ ở một số nƣớc ........................................................................................................................ 73 3.2.1. Kinh nghiệm ở Mỹ ................................................................................................ 73 3.2.2. Kinh nghiệm ở Cộng hòa Liên bang Đức ............................................................. 76 3.2.3. Quản lý hoạt động khoa học và công nghệ của Úc và New Zealand .................... 76 3.2.4. Chi nghiên cứu và phát triển theo nguồn cấp kinh phí và khu vực thực hiện ....... 81

3.3. Giải pháp về phân bổ, sử dụng ngân sách nhà nƣớc cho khoa học và công nghệ 84 3.3.1. Giải pháp tăng nguồn ngân sách nhà nước và đổi mới phân bổ ngân sách nhà nước cho khoa học và công nghệ ............................................................................................. 84 3.3.2. Đổi mới cơ chế phân bổ và sử dụng ngân sách nhà nước phát triển khoa học và công nghệ......................................................................................................................... 85 3.3.3. Điều chỉnh cơ cấu chi giữa chi đầu tư phát triển khoa học và công nghệ và chi sự nghiệp khoa học và công nghệ từ khối trung ương và địa phương ................................. 87 3.3.4. Đẩy mạnh việc đổi mới cơ chế quản lý tài chính đối với đơn vị sự nghiệp khoa học công lập ..................................................................................................................... 87 3.3.5. Hoàn thiện hệ thống các quỹ phát triển khoa học và công nghệ ........................... 88 3.3.6. Ưu tiên kinh phí dành cho nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp quốc gia .......... 89 3.3.7. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về vai trò nền tảng, động lực, giải pháp đột phá để phát triển kinh tế - xã hội của khoa học và công nghệ............ 89 3.3.8. Công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình việc sử dụng ngân sách nhà nước trong lĩnh vực khoa học và công nghệ............................................................................. 90 3.3.9. Củng cố, tăng cường tiềm lực và phát triển các tổ chức khoa học và công nghệ . 90 3.3.10. Các giải pháp có liên quan khác .......................................................................... 91

3.4. Giải pháp giám sát việc phân bổ, sử dụng ngân sách nhà nƣớc cho khoa học và công nghệ ............................................................................................................................ 92 3.4.1. Về cơ quan giám sát phân bổ, sử dụng nguồn lực ................................................. 92 3.4.2. Về phân bổ nguồn lực............................................................................................ 92

Tiểu kết Chƣơng III .......................................................................................................... 94

KẾT LUẬN ............................................................................................................................ 95

KHU ẾN NGHỊ.................................................................................................................... 96

1. Đối với Quốc hội ............................................................................................................ 96

2. Đối với Chính phủ ......................................................................................................... 96

3. Đối với các bộ, ngành .................................................................................................... 96

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 98

DANH MỤC CÁC VIẾT TẮT

Khoa học và Công nghệ KH&CN

Nghiên cứu và phát triển NC&PT

Ngân sách nhà nước NSNN

Ngân sách trung ương NSTƯ

Ngân sách địa phương NSĐP

Hội đồng nhân dân HĐND

Ủy ban nhân dân UBND

Phòng thí nghiệm trọng điểm PTNTĐ

Tổng sản phẩm quốc nội GDP

UBTVQH Ủy ban thường vụ Quốc hội

UBKH,CN&MT Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường

UBTCNS Ủy ban Tài chính, ngân sách

TC Tài chính

KH&ĐT Kế hoạch và Đầu tư

ĐTPT Đầu tư phát triển

SNKH Sự nghiệp khoa học

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1. Quy trình xây dựng kế hoạch KH&CN ................................................... 27

Hình 2.1. Ngân sách nhà nước đầu tư cho khoa học và công nghệ trong giai đoạn

từ 2006-2013 ........................................................................................................... 41

Hình 2.2. Phân bổ NSNN cho KH&CN bình quân trong giai đoạn 2006-2013 .... 43

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Tóm tắt quá trình R&D (nghiên cứu và triển khai) ................................ 14

Bảng 2.1. Tổng hợp tình hình phân bổ ngân sách KH&CN giai đoạn 2006-2013 39

Bảng 2.2. Cơ cấu chi cho KH&CN từ NSTU và NSĐP ......................................... 40

Bảng 2.3. Cơ cấu chi cho KH&CN giữa ĐTPT và SNKH ..................................... 40

Bảng 2.4. Cơ cấu chi đầu tư phát triển .................................................................... 40

Bảng 2.5. Cơ cấu chi sự nghiệp khoa học ............................................................... 41

Bảng 2.6. Cơ cấu chi của nhiệm vụ cấp nhà nước (tỷ đồng) .................................. 44

Bảng 2.7. Đề tài/dự án do một số bộ, ngành thực hiện năm 2011 .......................... 45

Bảng 3.1. Chi cho nghiên cứu và phát triển của một số nước/nền kinh tế theo

nguồn cấp và khu vực thực hiện năm 2011 ............................................................. 82

Bảng 3.2. Tỷ lệ chi cho NC&PT quốc gia theo khu vực thực hiện của một số nước

ASEAN và Việt Nam .............................................................................................. 83

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài:

Khoa học và công nghệ (KH&CN) được Đảng và Nhà nước ta coi là quốc

sách hàng đầu và đã có nhiều văn kiện quan trọng của Đảng được ban hành định

hướng cho phát triển khoa học và công nghệ ở nước ta như: Nghị quyết Hội nghị

Trung ương 2 khoá VIII ngày 24 tháng 12 năm 1996 của Ban chấp hành trung

ương Đảng về định hướng chiến lược phát triển KH&CN trong thời kỳ công

nghiệp hóa, hiện đại hóa và nhiệm vụ đến năm 2000; Cương lĩnh xây dựng đất

nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung phát triển năm 2011);

Nghị quyết Hội nghị lần thứ 6 Ban chấp hành trung ương Đảng khóa XI tháng 11

năm 2012 về phát triển khoa học và công nghệ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa

và hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và

hội nhập quốc tế. Trên cơ sở đó, các văn bản pháp luật được ban hành tạo hành

lang pháp lý cho hoạt động KH&CN nước ta phát triển như: Hiến pháp 2001, Luật

KH&CN, Chiến lược phát triển KH&CN giai đoạn 2011-2020; Luật chuyển giao

công nghệ, Luật công nghệ cao, Luật sử hữu trí tuệ, Luật đầu tư, Luật Ngân sách

nhà nước và mới đây là Hiến pháp năm 2013 và Luật khoa học và công nghệ được

sửa đổi năm 2013.

Chính vì vậy, hoạt động KH&CN trong những năm qua đã có những bước

chuyển biến, đạt được một số tiến bộ và kết quả nhất định, đóng góp đáng kể cho

tăng trưởng kinh tế - xã hội, quốc phòng và an ninh, tạo ra nhiều sản phẩm hàng

hóa, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Kinh nghiệm của nhiều nước

đã và đang phát triển cho thấy đầu tư cho KH&CN là con đường ngắn nhất và hiệu

quả nhất cho phát triển của mỗi quốc gia. Mặt khác phát triển KH&CN nhằm mục

tiêu đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, phát triển kinh tế trí thức,

vươn lên trình độ tiên tiến của thế giới. Theo đánh giá của một số chuyên gia,

KH&CN đã đóng góp từ 10-30% giá trị gia tăng của sản phẩm. Do vậy, việc đầu tư

cho KH&CN trở nên hết sức quan trọng.

Ở nước ta, NSNN đầu tư cho KH&CN mỗi năm ở mức 2% NSNN. Tuy

nhiên, việc đầu tư NSNN cho KH&CN trong thời gian qua còn bộc lộ nhiều bất

cập như còn dàn trải, không tập trung; thiếu những nghiên cứu mang tính đột phá

trong sản xuất; tính ứng dụng của các nghiên cứu còn thấp hiệu quả chưa cao… Do

đó, việc lựa chọn đề tài: “Hoàn thiện cơ chế phân bổ, sử dụng ngân sách khoa học

và công nghệ của các cơ quan trung ương và địa phương ở Việt Nam” là cần thiết

nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng NSNN cho KH&CN, để KH&CN đóng góp thiết

thực cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Trên cơ sở thực hiện luận văn này, người viết thực hiện nghiên cứu chính

sách, pháp luật của Việt Nam về đầu tư cho KH&CN và phân bổ NSNN cho

KH&CN nói chung, kinh nghiệm của thế giới; điều tra, phân tích và qua đó nêu

một số kiến nghị cho việc hoàn thiện cơ chế phân bổ, sử dụng NSNN cho khoa

học, công nghệ của các cơ quan trung ương và địa phương ở Việt Nam.

2. Tổng quan tình hình nghiên cứu

Vấn đề nghiên cứu về phân bổ, sử dụng ngân sách KH&CN của các cơ quan

trung ương và địa phương ở Việt Nam đã có một số công trình nghiên cứu liên

quan như:

- Đề tài cấp bộ năm 2008-2009 của Chủ nhiệm đề tài Đặng Duy Thịnh về

“Nghiên cứu đổi mới, cơ chế, chính sách tài chính của Nhà nước đối với hoạt động

KH&CN và hoạt động đổi mới công nghệ”;

- Luận án Tiến sỹ quản lý hành chính công của Lê Toàn Thắng về “Phân cấp

quản lý ngân sách nhà nước ở Việt Nam hiện nay”;

- Luận văn thạc sỹ quản trị kinh doanh của Bùi Mạnh Cường về “Hoàn thiện

công tác phân bổ ngân sách nhà nước tại tỉnh Quảng Bình”.

Tuy nhiên, các nghiên cứu này mới chỉ đề cập đến tài chính của Nhà nước

nói chung, hoặc việc phân bổ NSNN trong phạm vi địa phương nên chưa thấy

được tính tổng thể của việc đầu tư, phân bổ, sử dụng NSNN cho KH&CN trong

phạm vi rộng để có kiến nghị điều chỉnh ở tầm vĩ mô, phục vụ cho việc xây dựng

văn bản quy phạm pháp luật cho việc phân bổ, sử dụng NSNN cho KH&CN. Do

vậy, trong phạm vi luận văn này, luận văn sẽ nghiên cứu về phân bổ, sử dụng

NSNN cho KH&CN của các cơ quan trung ương và địa phương ở Việt Nam; đề

xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế phân bổ, sử dụng ngân sách

KH&CN.

3. Mục tiêu nghiên cứu

Đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện cơ chế phân bổ, sử dụng ngân sách

nhà nước cho KH&CN ở Việt Nam.

4. Phạm vi nghiên cứu

Trong phạm vi một luận văn cao học, với khả năng cho phép, tác giả tập trung

nghiên cứu về việc phân bổ, sử dụng NSNN cho KH&CN của một số cơ quan ở

trung ương và địa phương ở Việt Nam trong thời gian từ 2006-2013.

5. Mẫu khảo sát

- Các báo cáo của một số các cơ quan trung ương, địa phương có sử dụng

NSNN.

- Các báo cáo giám sát của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường

của Quốc hội có liên quan đến nội dung nghiên cứu.

6. Câu hỏi nghiên cứu

- Giải pháp nào cho việc hoàn thiện cơ chế phân bổ, sử dụng ngân sách

KH&CN ở Việt Nam?

7. Giả thuyết nghiên cứu

- Đưa ra một số giải pháp góp phần hoàn thiện cơ chế phân bổ, sử dụng ngân

sách nhà nước của các cơ quan trung ương, địa phương cho KH&CN trong tình

hình hiện nay trên cơ sở bổ sung định mức phân bổ chi sự nghiệp khoa học; sửa

đổi bổ sung các tiêu chí cụ thể để xác định nhiệm vụ KH&CN có sử dụng ngân

sách nhà nước; hoàn thiện cơ chế giám sát của các cơ quan của Quốc hội trong

việc thực hiện các nhiệm vụ KH&CN tại các Bộ, ngành.

- Đổi mới cơ chế phân bổ, sử dụng ngân sách khoa học và công nghệ của các

cơ quan trung ương và địa phương ở Việt Nam.

8. Phƣơng pháp nghiên cứu

- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tìm kiếm, thu thập một số tài liệu về:

Các vấn đề lý luận về khoa học và công nghệ, ngân sách nhà nước, giám sát; chủ

trương, chính sách liên quan nội dung nghiên cứu; kết quả các chuyên đề nghiên

cứu, luận văn thạc sỹ, tiến sỹ công bố trên mạng internet, thư viện.

- Phương pháp thống kê, tổng hợp, phân tích số liệu về dự toán phân bổ và

quyết toán ngân sách hằng năm cho lĩnh vực khoa học và công nghệ của cơ quan

trung ương, địa phương.

- Phương pháp dự báo.

9. Kết cấu của Luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục và các

biểu số liệu, nội dung của Luận văn gồm có 3 chương:

Chương 1. Cơ sở lý luận về việc phân bổ ngân sách nhà nước cho khoa học

và công nghệ

Chương 2. Thực trạng phân bổ ngân sách nhà nước cho khoa học và công

nghệ trong giai đoạn 2006-2013

Chương 3. Một số giải pháp hoàn thiện cơ chế phân bổ ngân sách nhà nước

cho khoa học và công nghệ

CHƢƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÂN BỔ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CHO KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

1.1. Cơ sở lý luận và đặc điểm hoạt động khoa học và công nghệ

1.1.1. Một số khái niệm về khoa học và công nghệ - Hoạt động KH&CN1 là hoạt động nghiên cứu khoa học, nghiên cứu và

triển khai thực nghiệm, phát triển công nghệ, ứng dụng công nghệ, dịch vụ

KH&CN, phát huy sáng kiến và hoạt động sáng tạo khác nhằm phát triển KH&CN. - Nghiên cứu khoa học1 là hoạt động khám phá, phát hiện, tìm hiểu bản chất,

quy luật của sự vật, hiện tượng tự nhiên, xã hội và tư duy; sáng tạo giải pháp nhằm

ứng dụng vào thực tiễn.

- Nghiên cứu cơ bản1 là hoạt động nghiên cứu nhằm khám phá bản chất, quy

luật của sự vật, hiện tượng tự nhiên, xã hội và tư duy.

- Nghiên cứu ứng dụng1 là hoạt động nghiên cứu vận dụng kết quả nghiên

cứu khoa học nhằm tạo ra công nghệ mới, đổi mới công nghệ phục vụ lợi ích của

con người và xã hội.

- Triển khai thực nghiệm1 là hoạt động ứng dụng kết quả nghiên cứu khoa

học và phát triển công nghệ để tạo ra sản phẩm công nghệ mới ở dạng mẫu.

- Sản xuất thử nghiệm1 là hoạt động ứng dụng kết quả triển khai thực

nghiệm để sản xuất thử nhằm hoàn thiện công nghệ mới, sản phẩm mới trước khi

đưa vào sản xuất và đời sống.

- Dịch vụ KH&CN1 là hoạt động phục vụ, hỗ trợ kỹ thuật cho việc nghiên

cứu khoa học và phát triển công nghệ; hoạt động liên quan đến sở hữu trí tuệ,

chuyển giao công nghệ, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, đo lường, chất lượng sản

phẩm, hàng hóa, an toàn bức xạ, hạt nhân và năng lượng nguyên tử; dịch vụ về

thông tin, tư vấn, đào tạo, bồi dưỡng, phổ biến, ứng dụng thành tựu KH&CN trong

các lĩnh vực kinh tế - xã hội.

- Tổ chức KH&CN1 là tổ chức có chức năng chủ yếu là nghiên cứu khoa học,

nghiên cứu triển khai và phát triển công nghệ, hoạt động dịch vụ KH&CN, được

thành lập và đăng ký hoạt động theo quy định của pháp luật.

- Nhiệm vụ KH&CN1 là những vấn đề KH&CN cần được giải quyết để đáp

ứng yêu cầu thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh,

phát triển KH&CN.

- Phát triển công nghệ1 là hoạt động sử dụng kết quả nghiên cứu cơ bản,

nghiên cứu ứng dụng, thông qua việc triển khai thực nghiệm và sản xuất thử

nghiệm để hoàn thiện công nghệ hiện có, tạo ra công nghệ mới.

- Phát triển công nghệ2, tiếng Anh gọi là “Technology Development”, bao

gồm: “Phát triển công nghệ theo chiều rộng” - Extensive Development of

Technology, còn gọi là “Diffusion of Technology” tức “Mở rộng công nghệ”;

“Phát triển công nghệ theo chiều sâu” - Intensive Development of Technology, còn

gọi là “Upgrading of Technology” tức “Nâng cấp công nghệ”.

Bảng 1.1. Tóm tắt quá trình R&D (nghiên cứu và triển khai)3

R&D GIAI ĐOẠN Nghiên cứu cơ bản Nghiên cứu ứng dụng

KẾT QUẢ THU ĐƢỢC Phát hiện quy luật của đối tượng nghiên cứu. Làm ra các lý thuyết. Vận dụng lý thuyết để mô tả, giải thích hoặc tìm ra nguyên lý của các giải pháp (giải pháp công nghệ, giải pháp xã hội).

D Triển khai 1. Làm ra các vật mẫu (Prototype). 2. Tạo ra công nghệ sản xuất sản phẩm theo mẫu

mới (làm pilot).

3. Sản xuất thử nghiệm ở loạt đầu (Seri “0”).

1.1.2. Đặc điểm của hoạt động khoa học và công nghệ 2

Hoạt động khoa học là dạng lao động trí tuệ, gồm tổng thể những hoạt động

của con người nhằm tìm hiểu bản chất của sự vật, quy luật diễn biến của các hiện

tượng tự nhiên, xã hội... mà người nghiên cứu chưa hề biết. Lao động khoa học có

các đặc thù như: Tính sáng tạo cao; tính tin cậy, tính thông tin; tính khách quan;

tính rủi ro; tính kế thừa; tính cá nhân; tính phi kinh tế.

Nghiên cứu khoa học là quá trình tìm tòi những điều chưa biết, vì vậy quá

trình nghiên cứu khoa học luôn là quá trình phải hướng tới những phát hiện mới

hoặc sáng tạo mới. Trong nghiên cứu khoa học không có sự lặp lại như cũ những

phát hiện hoặc sáng tạo mà những người đi trước đã làm. Do vậy, tính mới là thuộc

tính quan trọng số một của lao động khoa học.

Một kết quả nghiên cứu đạt được nhờ một phương pháp nào đó phải có khả

năng kiểm chứng nhiều lần do nhiều người khác nhau thực hiện trong những điều

kiện quan sát hoặc thí nghiệm hoàn toàn giống nhau và với những kết quả thu được

hoàn toàn giống nhau đó là tính tin cậy.

Sản phẩm của nghiên cứu khoa học được thể hiện dưới nhiều dạng có thể là

một báo cáo khoa học, tác phẩm khoa học song cũng có thể là một mẫu vật liệu

mới, mẫu sản phẩm mới, mô hình thí điểm về một phương thức tổ chức sản xuất

mới… tóm lại trong tất cả các trường hợp này, sản phẩm khoa học luôn mang đặc

trưng thông tin.

Tính khách quan vừa là một đặc điểm của nghiên cứu khoa học, vừa là một

tiêu chuẩn của người nghiên cứu khoa học.

Tính mới của nghiên cứu khoa học đồng thời cũng quy định một thuộc tính

quan trọng khác của nghiên cứu khoa học. Đó là tính rủi ro. Một nghiên cứu có thể

thành công, có thể thất bại.

1.2. Cơ sở lý luận về đầu tƣ tài chính hoạt động khoa học và công nghệ

1.2.1. Khái niệm về ngân sách nhà nước

- Ngân sách4 là kế hoạch tài chính của nhà nước và các cơ quan, xí nghiệp,

dự toán và thực hiện các khoản thu nhập và các khoản chi tiêu cho hoạt động quản

lý, đầu tư phát triển, kinh doanh hoặc sự nghiệp trong khoảng thời gian xác định (tháng, quý, năm...); Ngân sách5 là tổng số tiền thu và chi trong một thời gian nhất

định của nhà nước, của xí nghiệp, của một cá nhân; Ngân sách6 là tổng số nói

chung tiền thu và chi trong một thời gian nhất định của nhà nước, của xí nghiệp

hoặc của một cá nhân. Theo nhà nghiên cứu Đào Duy Anh thì Ngân sách7 là sổ

tính toán các món chi và món thu của Chính phủ.

- Ngân sách nhà nước4 là toàn bộ các khoản thu chi của nhà nước trong dự

toán đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền (Quốc hội) quyết định và thực hiện

trong một năm để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước.

NSNN bao gồm NSTƯ và NSĐP. NSTƯ bộ phận chủ yếu của NSNN, bao gồm dự 15

toán thu chi của Chính phủ, của các bộ, các cơ quan ngang bộ, các cơ quan trực

thuộc, quỹ bảo hiểm xã hội và một số khoản khác do nhà nước quy định. NSTƯ có

vị trí chủ yếu và giữ vai trò quyết định trong NSNN; tập trung một bộ phận lớn thu

nhập quốc dân nhằm đảm bảo những nhu cầu có tính chất toàn quốc về xây dựng

kinh tế, phát triển văn hoá, củng cố quốc phòng, quản lý nhà nước. NSĐP dự toán

và thực hiện các khoản thu chi ngân sách hằng năm của chính quyền địa phương

theo chế độ phân cấp quản lý ngân sách để bảo đảm thực hiện các chức năng,

nhiệm vụ của chính quyền địa phương.

Tác giả luận văn cơ bản tuân theo khái niệm pháp lý này. Ngân sách nhà nước8 là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được cơ

quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để bảo

đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. NSNN gồm NSTƯ và

NSĐP. NSĐP bao gồm ngân sách của đơn vị hành chính các cấp có HĐND và

UBND.

- Phân bổ6 là chia hết cái phải đóng góp hoặc cái được hưởng ra cho mỗi

người, mỗi đơn vị nhận một phần.

- Kinh phí6 là khoản ngân sách mà cơ quan nhà nước cấp cho các đơn vị trực thuộc để chi vào các hoạt động kinh tế, văn hóa, giáo dục, y tế v.v. Kinh phí5 là

khoản tiền cơ quan, nhà nước cấp để tổ chức các hoạt động kinh tế, xã hội.

- Chi đầu tư phát triển9 là những khoản chi để giải quyết những nhiệm vụ có

tính chất lâu dài của Nhà nước và hiệu quả không thể tính trong một thời gian

ngắn.

- Chi thường xuyên9 là những khoản chi cần thiết, không thể trì hoãn để duy

trì các hoạt động luôn tồn tại trong nhu cầu chi tiêu của nhà nước.

- Chi ngân sách nhà nước10 gồm:

(1) Chi ĐTPT về: a) Đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng kinh tế

- xã hội không có khả năng thu hồi vốn; b) Đầu tư và hỗ trợ cho các doanh nghiệp,

các tổ chức kinh tế, các tổ chức tài chính của Nhà nước; góp vốn cổ phần, liên

doanh vào các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực cần thiết có sự tham gia của Nhà nước

theo quy định của pháp luật; c) Chi bổ sung dự trữ nhà nước; d) Chi ĐTPT thuộc

các Chương trình mục tiêu quốc gia, dự án nhà nước; đ) Các khoản chi ĐTPT khác

theo quy định của pháp luật.

(2) Chi thường xuyên về: a) Các hoạt động sự nghiệp giáo dục, đào tạo, y tế,

xã hội, văn hoá thông tin văn học nghệ thuật, thể dục thể thao, KH&CN, các sự

nghiệp xã hội khác; b) Các hoạt động sự nghiệp kinh tế; c) Quốc phòng, an ninh và

trật tự an toàn xã hội; d) Hoạt động của các cơ quan nhà nước; đ) Hoạt động của

Đảng Cộng sản Việt Nam; e) Hoạt động của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam,

Liên đoàn Lao động Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Cựu

chiến binh Việt Nam, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam; g)

Trợ giá theo chính sách của Nhà nước; h) Phần chi thường xuyên thuộc các

Chương trình mục tiêu quốc gia, dự án Nhà nước; i) Hỗ trợ Quỹ Bảo hiểm xã hội;

k) Trợ cấp cho các đối tượng chính sách xã hội; l) Hỗ trợ cho các tổ chức chính trị

xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp; m) Các khoản

chi thường xuyên khác theo quy định của pháp luật.

(3) Chi trả nợ gốc và lãi các khoản tiền do Chính phủ vay.

(4) Chi viện trợ của ngân sách trung ương cho các Chính phủ và tổ chức

ngoài nước.

(5) Chi cho vay của ngân sách trung ương.

(6) Chi trả gốc và lãi các khoản huy động đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng

theo quy định tại Khoản 3 Điều 8 của Luật NSNN.

(7) Chi bổ sung Quỹ dự trữ tài chính theo quy định tại Điều 58 của Nghị

định này.

(8) Chi bổ sung ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới.

(9) Chi chuyển nguồn ngân sách từ ngân sách năm trước sang ngân sách

năm sau.

1.2.2. Đặc điểm đầu tư tài chính cho khoa học và công nghệ

Đầu tư tài chính cho KH&CN không phải là cho “ăn ngay” mà là đầu tư cho

lâu dài. Đầu tư tài chính cho KH&CN là đầu tư cho tương lai, do vậy Nhà nước có

trách nhiệm đầu tư cho tương lai ngay cả khi không thể tính toán được hiệu quả tác

động của KH&CN trong ngắn hạn.

Hiệu quả sử dụng sử dụng ngân sách nhà nước cho KH&CN được nhìn nhận

thông qua đóng góp của yếu tố năng suất tổng hợp (TFP) vào tổng sản phẩm quốc

dân (GDP). Từ khái niệm về năng suất yếu tố tổng hợp (TFP), các yếu tố tác động

tới TFP bao gồm chất lượng lao động, cơ cấu kinh tế, môi trường kinh doanh,

chính sách và thể chế, và yếu tố của đổi mới, phát triển KH&CN, trong đó nền tảng

là nâng cao trình độ khoa học công nghệ, nghiên cứu và triển khai, sáng tạo và đổi

mới, áp dụng công nghệ tiến tiến, cải tiến quá trình sản xuất, nâng cao hiệu quả

quản lý. Theo kết quả tính toán ban đầu của Viện Năng suất Việt Nam, với sự hỗ

trợ của các chuyên gia từ Cơ quan Năng suất Malaysia, và Đại học Keio Nhật Bản,

KH&CN là yếu tố chủ đạo chiếm khoảng 65-70% trong tăng TFP. Cũng theo số

liệu của Tổng cục Thống kê, tính theo đóng góp vào tăng trưởng kinh tế thì năm

2014, TFP đã đóng góp khoảng 40% vào tăng trưởng GDP. Như vậy, đầu tư của

toàn xã hội cho KH&CN, mà trong đó ngân sách nhà nước đang chiếm phần lớn,

đã góp phần đóng góp rất lớn cho tăng trưởng GDP thông qua yếu tố năng suất

tổng hợp TFP.

Hiện nay, nguồn ngân sách nhà nước cho KH&CN có 2 mục chi là chi đầu

tư phát triển và chi sự nghiệp khoa học. Chi đầu tư phát triển được đầu tư cơ sở vật

chất, trang thiết bị cho các tổ chức KH&CN của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan

thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở trung ương và các tổ chức KH&CN của các tỉnh,

thành phố trực thuộc trung ương. Chi sự nghiệp KH&CN hay chi thường xuyên

nhằm đảm bảo duy trì hoạt động và sở vật chất của các tổ chức KH&CN công lập,

hỗ trợ một phần kinh phí triển khai các nhiệm vụ KH&CN cho các tổ chức

KH&CN ngoài công lập, duy trì và trả lương cho nhân lực KH&CN làm ở khu vực

nhà nước, đóng góp gián tiếp, trực tiếp vào phát triển kinh tế - xã hội; chi nhiệm vụ

KH&CN cấp bộ, cấp tỉnh nhằm giải quyết các vấn đề KH&CN theo yêu cầu phát

triển của ngành, địa phương phục vụ quản lý nhà nước của bộ, ngành, lĩnh vực, địa

phương và đóng góp vào phát triển kinh tế - xã hội; chi nhiệm vụ KH&CN cấp

quốc gia nhằm giải quyết các vấn đề KH&CN theo yêu cầu phát triển kinh tế - xã

hội của đất nước, phục vụ yêu cầu của quản lý nhà nước.

1.3. Tổng quan về phân bổ, sử dụng ngân sách nhà nƣớc

1.3.1. Dự toán ngân sách nhà nước và yêu cầu lập dự toán ngân sách

trung ương

Dự toán NSNN là kế hoạch thu, chi của nhà nước trong một năm đã được cơ

quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện để bảo đảm các chức

năng, nhiệm vụ chính trị, kinh tế, xã hội của Nhà nước.

a. Thẩm quyền của các cơ quan, quy trình và thời gian lập, phân bổ dự toán

thu, chi NSNN8,10,11

- Trước ngày 31 tháng 5, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị về việc xây

dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách năm kế hoạch.

- Trước ngày 10 tháng 6, căn cứ vào Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, Bộ

Tài chính ban hành Thông tư hướng dẫn về yêu cầu, nội dung, thời hạn lập dự toán

NSNN và thông báo số kiểm tra về dự toán ngân sách với tổng mức và từng lĩnh

vực thu, chi ngân sách đối với các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ,

cơ quan khác ở trung ương và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư ban hành Thông tư hướng dẫn về yêu cầu, nội dung, thời

hạn xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, kế hoạch ĐTPT và phối hợp với

Bộ TC thông báo số kiểm tra vốn ĐTPT thuộc NSNN, vốn tín dụng đầu tư.

- Trước ngày 20 tháng 7, các cơ quan quản lý ngành, lĩnh vực ở Trung ương

và địa phương phối hợp với cơ quan TC và cơ quan KH&ĐT cùng cấp lập dự toán

thu, chi ngân sách theo ngành, lĩnh vực phụ trách của ngân sách cấp mình. Cơ quan

quản lý nhà nước về khoa học, công nghệ ở Trung ương và địa phương phối hợp

với cơ quan TC và cơ quan KH&ĐT cùng cấp lập dự toán thu, chi ngân sách theo

lĩnh vực phụ trách trong phạm vi cả nước và từng địa phương. Các cơ quan nhà

nước ở Trung ương gửi báo cáo cho Bộ TC, Bộ KH&ĐT.

- Tháng 8 và tháng 9 hằng năm, thảo luận về dự toán thu, chi NSNN giữa Bộ

Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các bộ, cơ quan trung ương và các tỉnh thành

phố trực thuộc trung ương về nhu cầu chi và khả năng nguồn thu (đối với các địa 19

phương chỉ thảo luận năm đầu thời kỳ ổn định, các năm sau chỉ thảo luận khi địa

phương có yêu cầu.

Bộ KH&ĐT chủ trì phối hợp với Bộ TC lập dự toán chi ĐTPT, lập phương

án phân bổ chi ĐTPT; tổng hợp dự toán và phương án phân bổ chi chương trình

mục tiêu quốc gia (phần chi đầu tư xây dựng cơ bản) do cơ quan quản lý chương

trình mục tiêu quốc gia lập và tổng hợp chung dự toán, phương án phân bổ chi

chương trình mục tiêu quốc gia gửi Bộ TC trước ngày 10 tháng 9 năm trước.

Bộ TC chủ trì phối hợp với Bộ KH&ĐT và các bộ, cơ quan liên quan tổng

hợp và lập dự toán thu, chi NSNN, lập phương án phân bổ ngân sách trung ương

trình Chính phủ xem xét cho ý kiến để hoàn chỉnh Báo cáo dự toán NSNN, phân

bổ ngân sách trung ương gửi UBTCNS của Quốc hội chậm nhất vào ngày 01/10 để

thẩm tra.

Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội định kỳ họp 1

năm 2 kỳ, thời gian họp Ủy ban thường là trước các kỳ họp của Quốc hội. Kỳ họp

đầu năm, thường họp cuối tháng 4 để đánh giá bổ sung kết quả thực hiện nhiệm vụ

ngân sách cho KH&CN và bảo vệ môi trường, phân bổ ngân sách KH&CN năm

trước; tình hình triển khai nhiệm vụ ngân sách cho KH&CN và bảo vệ môi trường

những tháng đầu năm hiện tại; Kỳ họp cuối năm thường họp cuối tháng 9 để đánh

giá tình hình thực hiện nhiệm vụ ngân sách cho KH&CN và bảo vệ môi trường

năm hiện tại; dự kiến kế hoạch nhiệm vụ KH&CN và bảo vệ môi trường và phân

bổ ngân sách cho năm sắp tới. Tại hai kỳ họp này, Ủy ban nghe lãnh đạo Bộ Khoa

học và Công nghệ, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch và

Đầu tư báo cáo, sau cuộc họp này, Ủy ban gửi báo cáo tới Ủy ban Kinh tế, Ủy ban

TCNS của Quốc hội.

UBTCNS của Quốc hội chủ trì phối hợp với Hội đồng dân tộc, các Ủy ban

khác của Quốc hội để thẩm tra báo cáo dự toán NSNN, phân bổ ngân sách trung

ương chậm nhất vào ngày 05/10; tổng hợp các ý kiến của Hội đồng dân tộc và các

Ủy ban khác của Quốc hội, ý kiến tiếp thu và giải trình của Chính phủ lập báo cáo

thẩm tra để trình Ủy ban thường vụ Quốc hội.

Chính phủ, UBTCNS của Quốc hội trình UBTVQH báo cáo về dự toán

NSNN, phương án phân bổ NSTƯ năm sau, báo cáo thẩm tra chậm nhất vào ngày

12/10.

UBTVQH cho ý kiến đối với báo cáo của Chính phủ về dự toán NSNN,

phương án phân bổ NSTƯ trước ngày 18/10 hằng năm.

Báo cáo của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của UBTCNS của Quốc hội sau

khi đã được chỉnh lý lại được gửi đến các đại biểu Quốc hội chậm nhất 10 ngày,

trước ngày khai mạc kỳ họp Quốc hội.

Quá trình quyết định NSNN diễn ra qua hai giai đoạn: Quốc hội thông qua

Nghị quyết dự toán NSNN và Nghị quyết phân bổ NSTƯ. Trên cơ sở dự toán

NSNN do Chính phủ trình, Quốc hội quyết định dự toán NSNN với các chỉ tiêu:

Tổng số thu NSNN, bao gồm thu nội địa, thu từ hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu,

thu viện trợ không hoàn lại; Tổng số chi NSNN, bao gồm chi NSTƯ và chi NSĐP,

chi tiết theo các lĩnh vực ĐTPT, chi thường xuyên, chi trả nợ và viện trợ, chi bổ

sung Quỹ Dự trữ tài chính, dự phòng ngân sách. Trong chi ĐTPT và chi thường

xuyên có mức chi cụ thể cho lĩnh vực KH&CN; Mức bội chi NSNN và nguồn bù

đắp bội chi NSNN.

Trường hợp dự toán NSNN, phương án phân bổ NSTƯ chưa được Quốc hội

quyết định, Chính phủ lập lại dự toán NSNN, phương án phân bổ NSTƯ trình

Quốc hội vào thời gian do Quốc hội quyết định.

Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết Dự toán NSNN và Nghị quyết

phân bổ NSTƯ trước ngày 15/11.

UBTVQH quyết định về tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các khoản thu giữa

NSTƯ và NSĐP năm đầu thời kỳ ổn định.

Sau khi Quốc hội quyết định dự toán NSNN, Chính phủ xây dựng, trình

Quốc hội phương án phân bổ NSTƯ với tổng số và mức chi từng lĩnh vực; Dự toán

chi của từng bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và cơ quan khác ở

trung ương theo từng lĩnh vực; Mức bổ sung từ NSTƯ cho ngân sách từng địa

phương, bao gồm bổ sung cân đối ngân sách và bổ sung có mục tiêu.

Căn cứ vào nghị quyết của Quốc hội về dự toán NSNN, Nghị quyết của

Quốc hội về phân bổ NSTƯ, Nghị quyết của UBTVQH về tỷ lệ phần trăm (%)

phân chia các khoản thu giữa NSTƯ và NSĐP, Bộ TC trình Thủ tướng Chính phủ

quyết định giao nhiệm vụ thu, chi ngân sách cho từng bộ, cơ quan ngang bộ, cơ

quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở trung ương theo từng lĩnh vực; nhiệm vụ

thu, chi, tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các khoản thu giữa NSTƯ và NSĐP, mức

bổ sung cân đối (nếu có), mức bổ sung có mục tiêu từ NSTƯ, dự toán chi từ nguồn

kinh phí ủy quyền của NSTƯ cho từng tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trước

ngày 20 tháng 11 năm trước.

Bộ Tài chính hướng dẫn nhiệm vụ thu, chi ngân sách cho các bộ, cơ quan

ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở trung ương, UBND tỉnh, thành

phố trực thuộc trung ương trước ngày 25 tháng 11 năm trước.

Các Bộ, cơ quan trung ương phân bổ và giao dự toán cho các đơn vị trực

thuộc trước 31/12 năm trước.

b. Về căn cứ lập, phân bổ thu, chi ngân sách nhà nưóc:

(1) Nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng - an ninh;

chỉ tiêu, nhiệm vụ cụ thể của năm kế hoạch và những chỉ tiêu phản ánh quy mô

nhiệm vụ, đặc điểm hoạt động, điều kiện kinh tế - xã hội và tự nhiên của từng vùng

như: dân số theo vùng lãnh thổ, các chỉ tiêu về kinh tế - xã hội do cơ quan có thẩm

quyền thông báo.

(2) Các luật, pháp lệnh thuế, chế độ thu; định mức phân bổ ngân sách; chế

độ, tiểu chuẩn, định mức chi ngân sách do cấp có thẩm quyền quy định. Trong đó:

- Đối với thu NSNN căn cứ vào mức tăng trưởng kinh tế, các chỉ tiêu liên

quan và các quy định của pháp luật về thu ngân sách;

- Đối với chi ĐTPT căn cứ vào những dự án đầu tư có đủ các điều kiện bố trí

vốn theo quy định tại Quy chế quản lý vốn đầu tư và xây dựng và phù họp với khả

năng ngân sách hàng năm, kế hoạch tài chính 5 năm.

(3) Đối với chi thường xuyên tuân theo các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn,

định mức do các cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định; trong đó:

- Đối với các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác

ở trung ương: Căn cứ định mức phân bổ chi NSTƯ do Thủ tướng Chính phủ quyết 22

định, Bộ trưởng, Thủ trưởng các cơ quan trung ương ban hành định mức phân bổ

chi ngân sách cho các đơn vị trực thuộc.

- Đối với các địa phương: HĐND cấp tỉnh căn cứ định mức phân bổ chi

NSĐP do Thủ tướng Chính phủ quyết định, ban hành định mức phân bổ chi ngân

sách cho các cơ quan, đơn vị trực thuộc tỉnh và cấp dưới.

(3) Những quy định về phân cấp quản lý kinh tế - xã hội, phân cấp quản lý

ngân sách.

(4) Đối với dự toán ngân sách chính quyền địa phương các cấp, đối với năm

đầu thời kỳ ổn định ngân sách, việc lập dự toán căn cứ vào chế độ phân cấp ngân

sách và dự toán thu, chi ngân sách của từng địa phương; việc lập dự toán trong kỳ

ổn định ngân sách căn cứ vào tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các khoản thu và mức

bổ sung cân đối từ ngân sách cấp trên đã được giao.

(5) Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về việc xây dựng kế hoạch phát triển

kinh tế - xã hội và dự toán NSNN năm sau; Thông tư hướng dẫn của Bộ TC về

việc lập dự toán ngân sách; Thông tư hướng dẫn về yêu cầu, nội dung, thời hạn xây

dựng kế hoạch phát triển kinh té - xã hội, kế hoạch ĐTPT của Bộ KH&ĐT; hướng

dẫn của UBND cấp tỉnh về lập dự toán ngân sách ở các cấp địa phương.

(6) Số kiểm tra về dự toán ngân sách do cơ quan có thẩm quyền thông báo.

(7) Tình hình thực hiện dự toán ngân sách các năm trước.

c. Nội dung lập, tổng hợp, trình quyết định dự toán thu, chi NSNN:

(1) Nội dung lập dự toán thu của cơ quan thuế, cơ quan hải quan: Cụ thể

theo từng khoản thu, từng sắc thuế và của từng địa phương.

(2) Nội dung lập dự toán thu, chi của các đơn vị dự toán: Cụ thể theo từng

khoản thu, theo từng lĩnh vực chi (chi tiết theo mục lục NSNN) và thuyết minh rõ

cơ sở, căn cứ tính toán (riêng chi đầu tư XDCB cụ thể theo từng công trình, dự án).

(3) Nội dung trình, quyết định dự toán thu, chi NSNN, phân bổ ngân sách

trung ương:

a) Nội dung các báo cáo Chính phủ trình Quốc hội gồm:

- Đánh giá tình hình thực hiện NSNN năm hiện hành, dự toán NSNN năm

sau (kèm theo dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về dự toán NSNN).

- Tình hình thực hiện NSTƯ năm hiện hành, phương án phân bổ NSTƯ năm

sau (kèm theo dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về phân bổ NSTƯ).

b) Nội dung do Quốc hội quyết định dự toán NSNN, phân bổ NSTƯ:

- Nội dung do Quốc hội quyết định dự toán NSNN:

+ Tổng số thu NSNN, bao gồm thu nội địa, thu từ hoạt động xuất khẩu và

nhập khẩu, thu viện trợ không hoàn lại;

+ Tổng số chi NSNN, bao gồm chi NSTƯ và chi NSĐP, chi tiết theo các

lĩnh vực chi ĐTPT, chi thường xuyên, chi trả nợ và viện trợ, chi bổ sung quỹ dự

trữ tài chính, dự phòng ngân sách. Trong chi ĐTPT và chi thường xuyên có mức

chi cụ thể cho các lĩnh vực giáo dục và đào tạo, KH&CN;

+ Mức bội chi NSNN và nguồn bù đắp;

- Nội dung do Quốc hội quyết định phân bổ NSTƯ:

+ Tổng số và mức chi từng lĩnh vực;

+ Dự toán chi của từng bộ, cơ quan trung ương theo từng lĩnh vực;

+ Mức bổ sung từ NSTƯ cho ngân sách từng địa phương, bao gồm bổ sung

cân đối ngân sách và bổ sung có mục tiêu;

(Đối với năm đầu của thời kỳ ổn định ngân sách, UBTVQH căn cứ vào nghị

quyết của Quốc hội về dự toán NSNN và phân bổ NSTƯ, quyết định tỷ lệ phần

trăm (%) phân chia giữa NSTƯ và ngân sách từng địa phương đối với các khoản

thu phân chia theo tỷ lệ phần trăm (%) giữa NSTƯ và NSĐP).

(4) Nội dung giao dự toán thu, chi NSNN:

- Thủ tướng Chính phủ quyết định giao nhiệm vụ thu, chi ngân sách cho

từng bộ, cơ quan trung ương theo từng lĩnh vực; giao nhiệm vụ thu, chi, tỷ lệ phần

trăm (%) phân chia các khoản thu giữa NSTƯ và NSĐP, mức bổ sung cân đối (nếu

có), mức bổ sung có mục tiêu từ NSTƯ, dự toán chi từ nguồn kinh phí ủy quyền

của NSTƯ cho từng tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

- Bộ TC hướng dẫn cụ thể hơn các nhiệm vụ thu, chi ngân sách cho các bộ,

cơ quan trung ương, UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đảm bảo khớp

đúng chỉ tiêu Thủ tướng Chính phủ giao.

(5) Nội dung phân bổ và giao dự toán thu, chi ngân sách cho các đơn vị trực

thuộc của các Bộ, cơ quan trung ương: Chi tiết cho từng đơn vị trực thuộc, từng

lĩnh vực chi đảm bảo khớp đúng về tổng mức, chi tiết dự toán Thủ tướng Chính

phủ giao.

(6) Nội dung thẩm tra của Bộ TC đối với phương án phân bổ dự toán ngân

sách cho các đơn vị trực thuộc của các Bộ, cơ quan trung ương: Đảm bảo khớp đúng

với tổng mức và chi tiết dự toán ngân sách Thủ tướng Chính phủ đã giao cho các

Bộ, cơ quan trung ương; đúng với chính sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức.

1.3.2. Dự toán ngân sách nhà nước và yêu cầu lập dự toán ngân sách địa

phương

Thẩm quyền của các cơ quan, quy trình và thời gian lập, phân bổ dự toán

thu, chi NSNN ở địa phương

(1) Chỉ đạo của UBND tỉnh/thành phố về công tác xây dựng kế hoạch

KH&CN hằng năm

Hằng năm, căn cứ hướng dẫn xây dựng Kế hoạch và dự toán ngân sách

KH&CN của Bộ KH&CN (vào tháng 1 hàng năm), UBND tỉnh, thành phố (sau

đây gọi là UBND tỉnh), UBND tỉnh có văn bản giao cho Sở KH&CN phối hợp với

các sở, ban, ngành có liên quan lập dự toán kinh phí KH&CN báo cáo UBND tỉnh

báo cáo Bộ KH&CN. Theo đó, Sở KH&CN có văn bản gửi các cơ quan, đơn vị,

địa phương để đề xuất các hoạt động KH&CN, trên cơ sở đó Sở KH&CN tổng

hợp, lấy ý kiến của Sở TC (đối với phần kinh phí sự nghiệp KH&CN), Sở KH&ĐT

(đối với phần kinh phí ĐTPT KH&CN) và hoàn chỉnh báo cáo Bộ KH&CN, đồng

thời báo cáo UBND tỉnh trình Hội đồng nhân dân tỉnh xem xét quyết định tại các

kỳ họp HĐND tỉnh.

(2) Căn cứ để xây dựng kế hoạch hoạt động KH&CN hàng năm

Công tác xây dựng kế hoạch KH&CN của tỉnh hàng năm căn cứ vào các văn

bản quy phạm pháp luật hiện hành về lĩnh vực KH&CN (Luật, Nghị định, Quyết

định…), công văn hướng dẫn của Bộ KH&CN. Nội dung kế hoạch theo đúng các

chương, mục mà Bộ KH&CN đã hướng dẫn với mục tiêu bám sát định hướng phát

triển kinh tế-xã hội của tỉnh cũng như Chiến lược phát triển KH&CN quốc gia. 25

Cách xác định nguồn vốn cân đối cho kế hoạch hàng năm chủ yếu dựa trên cơ sở

hướng dẫn của Bộ KH&CN, hướng dẫn của Sở KH&ĐT, Sở TC, kế hoạch thu, chi

ngân sách của tỉnh; thường cân đối năm sau tăng hơn năm trước từ 10-15%. Một số

văn bản hiện đang áp dụng để xây dựng kế hoạch:

- Luật KH&CN1 số 29/2003QH13 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2014,

Nghị định số 08/2014/NĐ-CP ngày 27/1/2014 của Chính phủ ban hành quy định

chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật KH&CN;

- Nghị định số 115/2005/NĐ-CP ngày 5/9/2005 của Chính phủ về cơ chế tự

chủ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức KH&CN công lập; Nghị định số 80/2007/NĐ-

CP ngày 19/05/2007 của Chính phủ về doanh nghiệp KH&CN, Nghị định số

96/2010/NĐ-CP của Chính phủ ngày 20/9/2011) về sửa đổi, bổ sung một số điều

của Nghị định 115/2005/NĐ-CP và Nghị định 80/2007/NĐ-CP và tình hình hoạt

động của các tổ chức khoa học công nghệ;

- Quyết định số 1244/QĐ-TTg ngày 25/7/2011 của Thủ tướng Chính phủ về

việc phê duyệt phương hướng, mục tiêu nhiệm vụ KH&CN chủ yếu giai đoạn

2011-2015; Quyết định số 418/QĐ-TTg ngày 11/4/2012 của Thủ tướng Chính phủ

về việc phê duyệt chiến lược KH&CN giai đoạn 2011-2020;

- Quyết định số 59/2010/QĐ-TTg ngày 30/9/2011 của Thủ tướng Chính phủ

về việc ban hành định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên NSNN năm 2011;

- Quyết định số 60/2010/QĐ-TTg ngày 30/9/2011 của Thủ tướng Chính phủ

về việc Ban hành các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn ĐTPT bằng

nguồn NSNN giai đoạn 2011 – 2015;

- Thông tư Liên tịch số 93/2006/TTLT-BTC-BKHCN ngày 4/10/2006 của

Bộ TC và Bộ KH&CN về chế độ khoán kinh phí của đề tài, dự án KH&CN sử

dụng NSNN;

- Thông tư liên tịch số 44/2007/TTLT-BTC-BKHCN ngày 07/5/2007 của Bộ

TC và Bộ KH&CN về định mức xây dựng và phân bổ dự toán kinh phí các đề tài

KH&CN sử dụng NSNN;

- Hướng dẫn xây dựng kế hoạch và dự toán ngân sách cho hoạt động

KH&CN hàng năm của Bộ KH&CN;

- Hướng dẫn xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội và kế hoạch ĐTPT

hàng năm của Bộ KH&ĐT;

- Hướng dẫn công tác đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ NSNN năm

hiện tại và xây dựng dự toán NSNN năm kế hoạch của Bộ TC;

- Căn cứ tình hình thực hiện kế hoạch các năm của ngành KH&CN;

- Và một số văn bản hướng dẫn của UBND tỉnh.

(3) Quy trình các bước xây dựng kế hoạch KH&CN

Bộ KH&CN

Sở KH&CN

UBND tỉnh và các đơn vị chức năng

Xâydựng biểu mẫu gửi các Sở, ban ngành và UBND quận, huyện xây dựng Kế hoạch

Hướng dẫn xây dựng kế hoạch và dự toán ngân sách KH&CN năm

Tổng hợp

Tổng hợp Kế hoạch Ngân sách KH&CN

Thông báo mức Phân bổ ngân sách Nhà nước năm cho ngành KH&CN tỉnh, thành phố

Phân ra Kế hoạch KH&CN của Sở theo chỉ tiêu UBND tỉnh, thành phố giao

Giao chỉ tiêu Kế hoạch Nhà nước năm

Triển khai thực hiện

Hình 1.1. Quy trình xây dựng kế hoạch KH&CN

Hàng năm, căn cứ vào hướng dẫn của Bộ KH&CN quý I năm trước năm kế

hoạch, căn cứ theo chỉ đạo của UBND tỉnh và hướng dẫn của Sở KH&ĐT, Sở TC

về xây dựng kế hoạch của năm, Sở KH&CN có công văn hướng dẫn xây dựng kế

hoạch KH&CN gửi các ngành, đồng thời đăng tải trên báo tỉnh và trên Website của

Sở KH&CN. Sở KH&CN đã triển khai việc xây dựng kế hoạch KH&CN.

Danh mục các đề tài, dự án của năm kế hoạch được hình thành từ các nguồn:

Theo yêu cầu của lãnh đạo tỉnh; Đề xuất của các ngành, địa phương, các tổ chức,

cá nhân; Sở KH&CN phối hợp với các cơ quan nghiên cứu ở trung ương để tham

khảo, đề xuất, lựa chọn các thành tựu KH&CN phù hợp.

Sở KH&CN phối hợp với các sở, ban, ngành có liên quan lập dự toán kinh

phí KH&CN theo các biểu mẫu hướng dẫn. Nhiệm vụ này thường được triển khai

vào Quý II của năm. Trên cơ sở đó, Sở KH&CN tổng hợp kế hoạch của các đơn vị

trực thuộc trình Bộ KH&CN và gửi Sở Tài chính (đối với kinh phí sự nghiệp

KH&CN), Sở Kế hoạch và Đầu tư (đối với kinh phí đầu tư phát triển KH&CN),

tổng hợp trình UBND tỉnh.

Căn cứ nhiệm vụ được giao, hồ sơ đăng ký của các tổ chức, cá nhân, mức độ

phù hợp với định hướng phát triển kinh tế-xã hội, KH&CN của địa phương, Sở

KH&CN xem xét, lựa chọn, tổng hợp thành danh mục các nhiệm vụ KH&CN cấp

tỉnh dự kiến thực hiện trong năm kế hoạch. Việc tổng hợp đề xuất các nhiệm vụ

KH&CN chuẩn bị đưa vào kế hoạch thực hiện xong trước 30 tháng 6 năm trước năm

kế hoạch.

Trên cơ sở kế hoạch của ngành KH&CN, UBND tỉnh xem xét và trình HĐND

tỉnh. HĐND tỉnh trên cơ sở cân đối tình hình thu, chi ngân sách của tỉnh sẽ phân bổ

kinh phí cho Sở KH&CN và các đơn vị sử dụng ngân sách KH&CN trên địa bàn

thành phố.

Sở KH&CN và các đơn vị căn cứ trên Quyết định giao chỉ tiêu, kế hoạch, …

của UBND thành phố lập phân ra chi tiết, ưu tiên cân đối thực hiện các nhiệm vụ theo

mức kinh phí mà UBND tỉnh giao, gửi Sở Tài chính thẩm định và nhập dự toán.

(4) Công tác thẩm định kế hoạch KH&CN

Sau khi có dự thảo Danh mục các nhiệm vụ KH&CN dự kiến triển khai

trong năm kế hoạch, Thường trực Hội đồng KH&CN tỉnh thành lập các Tổ tư vấn

xác định nhiệm vụ KH&CN để tư vấn, xác định danh mục và đề cương tóm tắt các

đề tài, dự án KH&CN cấp tỉnh. Kết quả làm việc của các Tổ tư vấn nói trên là

Danh mục và đề cương tóm tắt các nhiệm vụ KH&CN dự kiến đưa vào kế hoạch.

Việc xác định danh mục các nhiệm vụ KH&CN dự kiến đưa vào kế hoạch thực

hiện xong trong tháng 11 năm trước năm kế hoạch.

Sở KH&CN rà soát kết quả làm việc của Hội đồng tư vấn xác định nhiệm

vụ, tham khảo thêm ý kiến chuyên gia để trình Hội đồng KH&CN tỉnh xem xét và

tham mưu UBND tỉnh cho chủ trương đưa vào kế hoạch năm (15/6 hàng năm). Hội

đồng KH&CN tỉnh do Phó Chủ tịch UBND tỉnh làm chủ tịch Hội đồng, lãnh đạo

các Sở, ngành, Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật tỉnh, trường đại học trên

địa bàn làm thành viên. Danh sách nhiệm vụ KH&CN được Hội đồng KH&CN

tỉnh thông qua là cơ sở đưa vào kế hoạch KH&CN.

Sau khi có kết quả tư vấn, Sở KH&CN tổng hợp thành Danh mục dự kiến các

nhiệm vụ KH&CN đề nghị đưa vào kế hoạch năm sau, trình Hội đồng KH&CN xem

xét cho ý kiến làm căn cứ chuẩn bị trình UBND tỉnh.

Căn cứ kết quả làm việc của Hội đồng KH&CN, Sở KH&CN hoàn chỉnh,

tổng hợp thành Danh mục các nhiệm vụ KH&CN chính thức đề nghị ghi kế hoạch

năm sau, trình UBND tỉnh xem xét, phê duyệt.

Danh mục các nhiệm vụ KH&CN trình UBND tỉnh phê duyệt gồm 2 loại:

- Các nhiệm vụ KH&CN được giao theo phương thức tuyển chọn tổ chức, cá

nhân chủ trì thực hiện: là các đề tài có quy mô lớn, giải quyết những vấn đề quan

trọng, tác động mạnh đến phát triển kinh tế-xã hội của địa phương; có nhiều tổ

chức, cá nhân có khả năng tham gia thực hiện. Sở KH&CN tham mưu cho UBND

tỉnh lựa chọn một số đề tài trọng điểm hàng năm, thông báo công khai, rộng rãi để

thực hiện theo hình thức này.

- Các nhiệm vụ KH&CN được giao theo phương thức trực tiếp: là các đề tài

chỉ có một tổ chức hoặc cá nhân có đủ điều kiện về chuyên môn, nghiệp vụ, trang

thiết bị để thực hiện; các đề tài đặc thù, bí mật thuộc lĩnh vực an ninh, quốc phòng;

các dự án hỗ trợ đổi mới công nghệ của các doanh nghiệp; các đề tài nghiên cứu có

quy mô nhỏ; các đề tài, dự án áp dụng tiến bộ KH&CN vào sản xuất; huy động vốn

từ nhiều nguồn.

Việc phê duyệt danh mục các nhiệm vụ trong kế hoạch KH&CN hàng năm

thực hiện xong trong tháng 12 năm trước năm kế hoạch.

Đối với các dự án ĐTPT được phê duyệt, phân bổ kinh phí, tổ chức triển

khai thực hiện, đánh giá, nghiệm thu, thanh quyết toán theo hình thức quản lý đầu

tư xây dựng cơ bản.

(5) Công tác phân bổ kinh phí để triển khai kế hoạch

Căn cứ quyết định phê duyệt danh mục các nhiệm vụ KH&CN của UBND

tỉnh (đối với các đề tài giao trực tiếp) và quyết định phê duyệt tổ chức, cá nhân

trúng tuyển của Giám đốc Sở KH&CN (đối với các đề tài tuyển chọn tổ chức, cá

nhân chủ trì thực hiện), chủ nhiệm và cơ quan chủ trì các đề tài, dự án KH&CN

hoàn thành thuyết minh chi tiết (theo mẫu quy định) gửi về Sở KH&CN. Giám đốc

Sở KH&CN thành lập Hội đồng Thẩm định thuyết minh các đề tài, dự án KH&CN

làm nhiệm vụ thẩm định chi tiết về nội dung và sử dụng kinh phí của các đề tài đã

được phê duyệt (thành phần Hội đồng Thẩm định thuyết minh các đề tài KH&CN

bao gồm một số cán bộ chuyên môn thuộc Sở KH&CN, các cán bộ chuyên môn

thuộc các lĩnh vực liên quan, cán bộ chuyên môn thuộc ngành tài chính).

(5.1) Công tác phối hợp giữa các ngành trong việc chuẩn bị trình HĐND

tỉnh phân bổ kinh phí KH&CN hàng năm:

Trên cơ sở dự toán do Bộ KH&CN và Bộ TC giao, Sở TC phối hợp với Sở

KH&CN dự kiến phân bổ vốn chi thường xuyên, Sở KH&ĐT phối hợp với Sở

KH&CN dự kiến phân bổ vốn đầu tư xây dựng cơ bản báo cáo UBND tỉnh trình

HĐND tỉnh quyết định phân bổ số kinh phí chi cho hoạt động trên địa bàn tỉnh

đảm bảo không thấp hơn dự toán Bộ KH&CN và Bộ TC giao. Sở KH&CN phối

hợp với các sở ngành để xác định kế hoạch nghiên cứu khoa học và phát triển công

nghệ (cấp Nhà nước, cấp tỉnh, cấp cơ sở), các dự án đầu tư tăng cường tiềm lực

KH&CN.

- Kinh phí các nhiệm vụ KH&CN cấp nhà nước (chủ yếu là các dự án tham

gia chương trình nông thôn miền núi của Bộ KH&CN, dự án về SHTT) được dự

toán trong dự toán kinh phí của Sở KH&CN (nếu Sở là cơ quan quản lý), hoặc dự

toán của huyện (nếu các cơ quan của huyện quản lý trực tiếp).

- Kinh phí các nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh do Sở KH&CN dự toán, quản lý

và cấp cho các cơ quan chủ trì theo tiến độ thực hiện.

- Kinh phí các nhiệm vụ cấp cơ sở (của các Sở, ngành, huyện thị), cơ quan

chủ trì xây dựng dự toán, Sở TC cấp cho các Sở, ngành; hoặc UBND huyện giao 30

dự toán cho Phòng Kinh tế để cấp cho đơn vị chủ trì.

(5.2) Căn cứ để trình HĐND tỉnh phân bổ kinh phí cho hoạt động KH&CN

a) Đối với kinh phí sự nghiệp KH&CN

- Chi cho bộ máy theo biên chế sự nghiệp được giao;

- Chi cho các nhiệm vụ KH&CN bố trí theo danh mục đã được UBND tỉnh

phê duyệt (bố trí vốn cho các đề tài chuyển tiếp và các đề tài mới phát sinh trong

năm theo khối lượng thực hiện của từng năm).

- Chi cho các nhiệm vụ đặc thù theo nhu cầu nhiệm vụ chi hằng năm được

cấp có thẩm quyền phê duyệt

b) Đối với kinh phí ĐTPT KH&CN

Căn cứ vào quy hoạch, định hướng và mục tiêu nhiệm vụ phát triển kinh tế

xã hội từng thời kỳ, từng năm, và được phân bổ phù hợp với tình hình thực tế tỉnh.

Sở KH&CN gửi văn bản cho các sở, ngành để đề xuất dự án, phối hợp với

Sở KH&ĐT để xem xét trình UBND tỉnh ban hành chủ trương. Có chủ trương của

UBND tỉnh, Sở KH&ĐT đưa vào kế hoạch và bố trí vốn chuẩn bị đầu tư; Sở

KH&CN đưa vào kế hoạch báo cáo Bộ KH&CN. Nguồn vốn Bộ KH&CN thông

báo được hòa vào nguồn vốn đầu tư của tỉnh. Khi dự án được UBND tỉnh phê

duyệt, Sở KH&ĐT bố trí vốn để thực hiện. Việc quản lý, triển khai các dự án đầu

tư theo quy định của Luật Đầu tư. Kinh phí triển khai các dự án tăng cường tiềm

lực, Sở KH&ĐT bố trí vào dự toán kinh phí của đơn vị chủ đầu tư.

(5.3) Các nội dung phân bổ kinh phí cho hoạt động KH&CN:

- Kinh phí SNKH thực hiện các nhiệm vụ KH&CN gồm kinh phí để thực

hiện các nhiệm vụ chuyển tiếp và triển khai nhiệm vụ mới.

- Kinh phí thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước: Hoạt động của Hội

đồng khoa học; thẩm định và giám định công nghệ; sở hữu trí tuệ, an toàn bức xạ;

thanh tra; quản lý khoa học cơ sở; công tác tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng; công

tác thông tin, hoạt động nghiệp vụ quản lý KH&CN cấp huyện… Nghiên cứu, ứng

dụng, phổ biến khoa học kỹ thuật: Các nhiệm vụ chuyển tiếp năm trước năm kế

hoạch, các nhiệm vụ KHXH&NV và điều tra cơ bản, áp dụng các thành tựu

KH&CN vào sản xuất và đời sống và đối ứng các dự án thuộc chương trình nông

thôn miền núi, chương trình 68 của Bộ KH&CN.

- Kinh phí cho hoạt động thường xuyên: lương và hoạt động bộ máy.

- Kinh phí ĐTPT cho KH&CN được sử dụng để chi cho các nội dung xây

dựng và phát triển tiềm lực KH&CN, tăng cường cơ sở vật chất, mua sắm trang

thiết bị kỹ thuật phục vụ quản lý nhà nước về KH&CN (quản lý nhà nước về tiêu

chuẩn đo lường chất lượng, kiểm soát an toàn và bức xạ hạt nhân,...), đầu tư cho

Trung tâm ứng dụng tiến bộ KH&CN, Trung tâm Kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường

chất lượng, Trung tâm tin học và thông tin KH&CN để thực hiện chuyển đổi theo

Nghị định 115 của Chính phủ và kiện toàn cơ cấu tổ chức bộ máy theo quy định

hiện hành.

Trong bố trí vốn cho các dự án đầu tư tiềm lực, ưu tiên bố trí vốn cho các dự

án chuyển tiếp, các dự án ĐTPT là đối tượng áp dụng Quyết định 317/QĐ-TTg

ngày 15/3/2012 của Thủ tướng Chính phủ.

(5.4) Thẩm quyền của cơ quan phân bổ NSĐP

Sau khi kết thúc họp Quốc hội, HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương

tổ chức họp HĐND.

Trước ngày 10 tháng 12 năm trước, trên cơ sở quyết định giao nhiệm vụ thu,

chi ngân sách của Thủ tướng Chính phủ, UBND cấp tỉnh trình HĐND cùng cấp

quyết định dự toán NSĐP, phương án phân bổ dự toán ngân sách cấp tỉnh và mức

bổ sung từ ngân sách cấp tỉnh cho ngân sách cấp dưới; báo cáo Bộ TC, Bộ

KH&ĐT dự toán ngân sách tỉnh và kết quả phân bổ dự toán ngân sách cấp tỉnh đã

được HĐND cấp tỉnh quyết định.

HĐND cấp tỉnh quyết định dự toán NSĐP, phân bổ ngân sách cấp tỉnh trước

ngày 10 tháng 12 năm trước. HĐND cấp dưới quyết định dự toán NSĐP, phân bổ

ngân sách cấp mình chậm nhất là sau 10 ngày, kể từ ngày HĐND cấp trên trực tiếp

quyết định dự toán và phân bổ ngân sách. Trường hợp dự toán NSĐP chưa được

HĐND cùng cấp quyết định, UBND lập lại dự toán ngân sách trình HĐND cùng

cấp vào thời gian do HĐND quyết định, nhưng không được chậm hơn ngày 10

tháng 01 năm sau đối với ngân sách tỉnh, ngày 20 tháng 01 năm sau đối với ngân

sách huyện và ngày 30 tháng 01 năm sau đối với ngân sách xã.

Căn cứ vào Nghị quyết của HĐND cấp tỉnh, Sở TC trình UBND cùng cấp

quyết định giao nhiệm vụ thu, chi ngân sách cho từng cơ quan, đơn vị trực thuộc 32

tỉnh; nhiệm vụ thu, chi, tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các khoản thu giữa NSTƯ và

NSĐP (phần NSĐP hưởng) và giữa các cấp chính quyền địa phương, mức bổ sung

từ ngân sách cấp tỉnh cho từng huyện, dự toán chi từ nguồn kinh phí ủy quyền của

ngân sách trung ương, dự toán chi từ nguồn kinh phí ủy quyền của ngân sách cấp

tỉnh (nếu có) cho từng huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh.

Sau khi nhận được quyết định giao nhiệm vụ thu, chi ngân sách của UBND

cấp trên, UBND trình HĐND cùng cấp quyết định dự toán thu, chi NSĐP và

phương án phân bổ dự toán ngân sách cấp mình chậm nhất là 10 ngày kể từ ngày

HĐND cấp trên trực tiếp quyết định dự toán và phân bổ ngân sách.

Sau khi nhận được dự toán thu, chi ngân sách được cấp có thẩm quyền giao,

các đơn vị dự toán phải tổ chức phân bổ và giao dự toán thu, chi ngân sách cho

từng đơn vị trực thuộc, kể cả dự toán chi từ nguồn kinh phí ủy quyền (nếu có)

trước ngày 31 tháng 12 năm trước.

Chậm nhất 5 ngày sau khi HĐND quyết định dự toán ngân sách hoặc dự toán

ngân sách điều chỉnh, UBND có trách nhiệm báo cáo UBND và cơ quan tài chính cấp

trên (UBND cấp tỉnh báo cáo Bộ TC, Bộ KH&ĐT dự toán ngân sách tỉnh).

Bộ TC kiểm tra nghị quyết về dự toán ngân sách của HĐND cấp tỉnh, trong

trường hợp cần thiết báo cáo Thủ tướng Chính phủ, yêu cầu UBND cấp tỉnh trình

HĐND điều chỉnh lại dự toán NSĐP. Cơ quan tài chính các cấp ở địa phương kiểm

tra nghị quyết về dự toán ngân sách của HĐND cấp dưới, trong trường hợp cần thiết

báo cáo UBND cùng cấp yêu cầu HĐND cấp dưới điều chỉnh lại dự toán ngân sách.

Tiểu kết Chương I

Nội dung Chương I đã tập trung làm rõ khái niệm về khoa học và công

nghệ, khái niệm về ngân sách nhà nước; tổng quan về lập dự toán, phân bổ, sử

dụng ngân sách nhà nước; chi nghiên cứu và phát triển theo nguồn cấp và khu vực

thực hiện. Đó là những cơ sở lý thuyết cơ bản cho việc phân tích thực trạng việc

phân bổ, sử dụng ngân sách nhà nước cho khoa học và công nghệ ở nước ta.

CHƢƠNG II THỰC TRẠNG PHÂN BỔ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CHO KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRONG GIAI ĐOẠN 2006-2013

2.1. Thực trạng phân bổ, sử dụng ngân sách nhà nước cho khoa học và

công nghệ của cơ quan trung ương

2.1.1. Sử dụng ngân sách nhà nước cho khoa học và công nghệ

Hàng năm, chi NSNN cho KH&CN có 2 mục chi chính:

(1) Kinh phí chi đầu tư phát triển khoa học và công nghệ

(2) Kinh phí chi sự nghiệp khoa học và công nghệ.

a. Kinh phí chi ĐTPT KH&CN

- Kinh phí chi ĐTPT KH&CN ở Trung ương, gồm: ĐTPT cho các tổ chức

KH&CN trực thuộc các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; ĐTPT

các PTNTĐ quốc gia, các phòng thí nghiệm chuyên ngành; Các khu công nghệ cao

Hòa Lạc, công nghệ cao Đà Nẵng, khu công nghệ cao Hồ Chí Minh.

- Kinh phí chi ĐTPT KH&CN ở địa phương, được dành cho các tổ chức

KH&CN như trung tâm ứng dụng tiến bộ KH&CN, trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn

đo lường chất lượng thuộc các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, các tổ chức

dịch vụ KH&CN.

b. Kinh phí chi SNKH&CN

- Kinh phí chi SNKH&CN từ nguồn ngân sách Trung ương được chi cho các

nội dung sau: Chi cho các hoạt động và nhiệm vụ KH&CN cấp bộ (bao gồm cả chi

lương và hoạt động KH&CN cấp Bộ); Chi cho thực hiện nhiệm vụ KH&CN cấp

Nhà nước; Kinh phí cấp cho Quỹ phát triển KH&CN Quốc gia.

- Kinh phí chi SNKH&CN từ nguồn ngân sách địa phương được chi cho các

nội dung sau: Chi cho thực hiện các nhiệm vụ khoa học và nghệ gồm kinh phí để

thực hiện các nhiệm vụ chuyển tiếp và triển khai nhiệm vụ mới; Kinh phí thực hiện

các nhiệm vụ quản lý nhà nước về sở hữu trí tuệ, kiểm soát và an toàn bức xạ hạt

nhân, quản lý khoa học, tiêu chuẩn đo lường chất lượng,...; Kinh phí cho hoạt động

thường xuyên: lương và hoạt động bộ máy; Chi cho các nhiệm vụ đặc thù theo nhu

cầu nhiệm vụ chi hằng năm được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

2.1.2. Đối tượng được sử dụng ngân sách nhà nước cho khoa học và

công nghệ

a. Tổ chức KH&CN do Chính phủ thành lập

(1) Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam là cơ quan thuộc Chính phủ, có chức

năng nghiên cứu cơ bản về khoa học tự nhiên và phát triển công nghệ; cung cấp

luận cứ khoa học cho công tác quản lý khoa học, công nghệ và xây dựng chính

sách, chiến lược, quy hoạch phát triển kinh tế, xã hội; đào tạo nhân lực khoa học,

công nghệ có trình độ cao theo quy định của pháp luật.

Đến nay, cơ cấu tổ chức của Viện Hàn lâm gồm 50 đơn vị trực thuộc, trong

đó có 33 đơn vị sự nghiệp nghiên cứu khoa học, 6 đơn vị giúp Chủ tịch Viện, 6 đơn

vị sự nghiệp khác phục vụ yêu cầu quản lý của Viện Hàn lâm, 4 đơn vị tự trang trải

kinh phí (không nhận kinh phí của Nhà nước) và 1 doanh nghiệp Nhà nước.

Tính đến tháng 12/2013, Viện Hàn lâm có tổng số trên 4000 cán bộ, công chức,

viên chức, trong đó có 2649 cán bộ trong biên chế; 44 Giáo sư, 161 PGS, 35 TSKH,

706 TS, 781 ThS và 794 cán bộ, viên chức có trình độ đại học. Lực lượng cán bộ khoa

học này vừa làm công tác nghiên cứu khoa học, triển khai ứng dụng và tham gia vào

công tác đào tạo ở bậc đại học và sau đại học ở các cơ sở đào tạo sau đại học thuộc

Viện Hàn lâm cũng như các cơ sở đào tạo trong cả nước.

(2) Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam là cơ quan thuộc Chính phủ, có

chức năng nghiên cứu những vấn đề cơ bản về khoa học xã hội; cung cấp luận cứ

khoa học cho Đảng và Nhà nước trong việc hoạch định đường lối, chiến lược, quy

hoạch, kế hoạch, chính sách phát triển nhanh và bền vững của đất nước theo định

hướng xã hội chủ nghĩa; thực hiện tư vấn về chính sách phát triển; đào tạo sau đại

học về khoa học xã hội; tham gia phát triển tiềm lực khoa học xã hội của cả nước.

Đến nay, cơ cấu tổ chức của Viện Hàn lâm gồm 42 đơn vị trực thuộc, trong

đó có 32 đơn vị nghiên cứu khoa học, 5 đơn vị giúp Chủ tịch Viện, 5 đơn vị sự

nghiệp khác.

Tổng số biên chế của Viện tính là: l449, trong đó có 134 Giáo sư và Phó

Giáo sư, 273 Tiến sĩ khoa học và Tiến sĩ, 301 Thạc sĩ thuộc các chuyên ngành

khoa học xã hội.

b. Tổ chức KH&CN do Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan

thuộc Chính phủ thành lập

(1) Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, trước năm 2005, hệ thống

nghiên cứu KHCN thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn có 19 Viện

nghiên cứu (16 viện nghiên cứu về nông nghiệp, 2 viện nghiên cứu về thuỷ lợi, 1

viện nghiên cứu về lâm nghiêp) và Bộ Thủy sản (hợp nhất với Bộ Nông nghiệp và

PTNT năm 2007) 4 Viện nghiên cứu về thuỷ sản. Theo Quyết định số 930/QĐ-

TTg ngày 09/9/2005, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt đề án sắp xếp hệ thống tổ

chức khoa học thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn theo nguyên tắc

nâng cao tính hệ thống và hiệu quả, phát huy tính chủ động và năng động của các

đơn vị, phù hợp với đổi mới cơ chế hoạt động khoa học công nghệ.

Năm 2012, hệ thống nghiên cứu này được tổ chức lại còn 11 Viện, các Viện

nghiên cứu này được hưởng lương SNKH. Lĩnh vực nông nghiệp có 5 Viện, gồm

Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, Viện Chăn nuôi, Viện Thú y, Viện Cơ điện

nông nghiệp và Công nghệ sau thu hoạch, Viện Chính sách và chiến lược phát triển

nông nghiệp nông thôn. Trong đó Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam có 18 đơn

vị thành viên; Viện Khoa học Thủy lợi có 14 đơn vị thành viên; Viện Khoa học Lâm

nghiệp Việt Nam có 13 đơn vị thành viên và 4 Viện nghiên cứu về Thuỷ hải sản

(Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản I, II, III và Viện Nghiên cứu Hải sản).

Các tổ chức trên đều thuộc đối tượng điều chỉnh của Nghị định 115, đến

tháng 6/2011 Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã phê duyệt được 156 đề

án của các tổ chức KH&CN thuộc diện chuyển đổi. Trong năm 2012, Viện Khoa

học Lâm nghiệp Việt Nam và Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam có sự thay

đổi về cơ cấu tổ chức, hiện nay các đơn vị này đang xây dựng đề án mới để trình

Bộ phê duyệt. Không có đơn vị nào chuyển sang cơ chế hoạt động qui định tại

Nghị định 80/2007/NĐ-CP của Chính phủ về doanh nghiệp khoa học công nghệ.

Đội ngũ cán bộ KH&CN trực tiếp nghiên cứu, đào tạo và phục vụ nghiên

cứu khoa học công nghệ nông nghiệp thuộc các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, thú

y, cơ điện và công nghệ sau thu hoạch, thuỷ lợi, thuỷ sản và lâm nghiệp của 11

Viện, Trung tâm và 3 trường Đại học (Thuỷ lợi, Lâm nghiệp và Đại học Nông lâm

Bắc Giang) có trên 10.800 người, trong đó có 134 giáo sư và phó giáo sư, 600 tiến

sỹ khoa học và tiến sỹ, 1801 thạc sỹ, 5444 đại học, số còn lại là trung cấp và công

nhân kỹ thuật.

Cán bộ KH&CN làm việc trong 11 Tổ chức KH&CN trực thuộc Bộ là 7934

người trong đó có 67 giáo sư và phó giáo sư, 426 tiến sỹ khoa học và tiến sỹ, 1268

thạc sỹ, 3809 đại học và cao đẳng, số còn lại là trung cấp và công nhân kỹ thuật

phục vụ nghiên cứu, thí nghiệm, số người được hưởng lương từ ngân sách SNKH

của nhà nước là 4861 người chiếm tỷ lệ 58,54%.

(2) Bộ Giáo dục và Đào tạo14,16, hiện nay, theo số liệu đến hết năm 2013,

trên cả nước có 421 trường đại học và cao đẳng (207 trường đại học và 214 trường

cao đẳng - gọi chung là cơ sở giáo dục đại học). Trong 207 trường đại học lại gồm

có 2 đại học quốc gia (Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia Tp. HCM), 3

đại học vùng (Đại học Thái Nguyên, Đại học Huế, Đại học Đà Nẵng, còn lại (202)

là các trường đại học, học viện, viện đại học (sau đây gọi chung là các trường đại

học), về hình thức quản lý, các trường đại học có thể thuộc quản lý nhà nước hay

công lập (153 trường), ngoài công lập (54 trường); có thể đào tạo tuyển sinh cả

nước, theo vùng hay tỉnh với quy mô sinh viên đại học năm học 2010-2011 là

1.435.887, và có 50.951 giảng viên (7.338 tiến sỹ, 22.865 thạc sĩ, 434 chuyên khoa

I và II, còn lại là trình độ đại học). Hiện nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo trực tiếp

quản lý 3 đại học vùng (có 20 trường đại học thành viên), 32 trường đại học, học

viện, 3 trường cao đẳng, 2 viện nghiên cứu, chiếm 11/16 trường đại học trọng điểm

của cả nước. Các trường đại học, cao đẳng trực thuộc Bộ phân bố trên tất cả các

vùng địa lý của đất nước nhưng tập trung chủ yếu ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh,

Thái Nguyên, Huế, Đà Nẵng. Có số giảng viên, nghiên cứu viên là 23.571 người,

trong đó có 106 giáo sư, 1.097 phó giáo sư, 2.762 tiến sĩ và tiến sĩ khoa học, 9.551

thạc sĩ, 10.055 cử nhân và kỹ sư.

Nhiệm vụ chính của các đại học, trường đại học là đào tạo nguồn nhân lực chất

lượng cao và hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ phục vụ sự

nghiệp xây dựng và phát triển đất nước. Hoạt động nghiên cứu khoa học của các trường

đại học gắn kết chặt chẽ với quá trình đào tạo, đặc biệt là đào tạo thạc sỹ, tiến sỹ. Đây là 37

điểm khác biệt quan trọng của các trường đại học so với các tổ chức KH&CN khác.

Đồng thời, hoạt động KH&CN của các trường đại học và cao đẳng được đặt trong mối

quan hệ mật thiết với hoạt động đào tạo phát triển nguồn nhân lực. Chúng tôi17 cứ đeo

đẳng mãi ý nghĩ “Thì ra tổ chức nghiên cứu công nghệ của Tây nó gắn với sản xuất hơn

ta” và kết luận “Thì ra số phận các viện nghiên cứu ở nước ta giống nhau cả. Nghiên

cứu khoa học tách rời đại học; nghiên cứu công nghệ tách rời sản xuất”.

c. Tổ chức KH&CN trong các trường đại học

(1) Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh là một trung tâm đào tạo đại

học, sau đại học và nghiên cứu khoa học - công nghệ đa ngành, đa lĩnh vực, chất

lượng cao, đạt trình độ tiên tiến, làm nòng cốt cho hệ thống giáo dục đại học, đáp

ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Năm 2014, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh có tổng cộng hơn

5.600 cán bộ - công chức với khoảng 2.600 cán bộ giảng dạy, 2.200 cán bộ quản lý

và 800 cán bộ nghiên cứu. Trong đó gồm: 250 Giáo sư, Phó Giáo sư, 1000 tiến sĩ,

1800 thạc sĩ.

(2) Đại học Quốc gia Hà Nội là trung tâm đào tạo đại học, sau đại học,

nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ đa ngành, đa lĩnh vực có truyền thống

lâu đời nhất và lớn nhất của cả nước, có sứ mệnh đào tạo nguồn nhân lực chất

lượng cao, trình độ cao, bồi dưỡng nhân tài, sáng tạo, nghiên cứu khoa học và phát

triển công nghệ đỉnh cao; đóng vai trò nòng cột và đầu tầu đổi mới trong hệ thống

giáo dục đại học Việt Nam; là một trong những đơn vị có năng lực khoa học công

nghệ và đào tạo mạnh nhất trong cả nước, là nơi quy tụ đông đảo đội ngũ nhà giáo

- nhà khoa học có trình độ chuyên môn cao thuộc các lĩnh vực khoa học cơ bản,

khoa học ứng dụng của nhiều ngành khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và nhân

văn, kinh tế, kinh doanh và công nghệ.

Hiện nay, Đại học Quốc gia Hà Nội có 3.475 cán bộ, viên chức cơ hữu,

trong đó có 1.878 người là giảng viên, với 46 GS, 262 PGS, 21 TSKH, 700 TS,

trên 960 thạc sĩ. Ở ĐHQGHN, tỉ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ trở lên đạt trên

37,5%, tỉ lệ giảng viên có học hàm GS, PGS đạt trên 17,1%, cao nhất trong toàn bộ

hệ thống giáo dục đại học cả nước, trong đó có nhiều nhà khoa học đầu ngành, đầu 38

đàn có uy tín lớn ở trong và ngoài nước ở các lĩnh vực khoa học cơ bản, khoa học

ứng dụng cũng như công nghệ.

2.1.3. Đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước cho khoa học và công nghệ

Hiện nay, NSNN đầu tư hàng năm cho hoạt động KH&CN đạt 2% tổng chi

NSNN đúng theo quy định của Luật KH&CN. Tổng đầu tư cho hoạt động KH&CN

từ NSNN giai đoạn 2006 - 2013 là 73.905 triệu đồng; đầu tư từ NSNN cho

KH&CN tiếp tục được tăng cường và phát huy tính tích cực trong việc thúc đẩy

hoạt động KH&CN phát triển.

Đầu tư từ NSNN cho hoạt động KH&CN đã đảm bảo được mục tiêu đặt ra

theo Luật KH&CN là đạt 2% tổng chi NSNN (khoảng 0,5-0,6% GDP) và giá trị

tuyệt đối đạt tốc độ tăng chi bình quân là 14,84/năm trong giai đoạn 2006 -2013.

Đến nay, NSNN vẫn là nguồn lực chủ đạo, chiếm tới 70% tổng đầu tư của toàn xã hội cho hoạt động KH&CN14, 41 .

Bảng 2.1. Tổng hợp tình hình phân bổ ngân sách KH&CN giai đoạn 2006-2013

2007

2008

2009

2010

2011

2006

Đơn vị: Tỷ đồng 2012

2013

Năm Nội dung

Tổng chi NSNN

292.700 348.000

390.000

486.000

575.000

725.600

903.100

978.000

14.512

18.062

19.560

5.854

6.960

7.800

9.720

11.500 2% NS dành cho KH&CN

5.429

13.168

13.869

6.310

6.585

7.867

9.178

11.499 Tổng đầu tƣ cho KH&CN

1,85

1,46

1,42

1,81

1,69

1,62

1,60

1,58

Tỷ lệ tổng đầu tƣ cho KH&CN/Tổng chi NSNN (%)

14,51

7,41

16,22

4,36

19,46

16,66

25,28

Tốc độ tăng trưởng kinh cho phí KH&CN (%)

Vốn ĐTPT

2.272

2.730

2.758

3.477

4.088

5.069

6.008

6.136

ĐTPT địa phương

1.020

1.200

1.490

1.615

2.149

2.715

2.990

3.300

ĐTPT trung ương

1.252

1.530

1.268

1.862

1.939

2.354

3.018

2.836

Kinh phí SNKH

3.157

3.580

3.827

4.390

5.090

6.430

7.160

7.733

SNKH địa phương

753

880

957

1.080

1.240

1.560

1.750

1.920

SNKH trung ương

2.404

2.700

2.870

3.310

3.850

4.870

5.410

5.813

650

1.215

1.853

2.322

3.013

425

4.894

5.691 Chi khác AN,QP, dự trữ

Bảng 2.2. Cơ cấu chi cho KH&CN từ NSTU và NSĐP

Ngân sách trung ƣơng

Năm

Tỷ lệ (%)

Tổng chi dành cho KH&CN (Tỷ đồng)

Số tiền (tỷ đồng) 3.656

Ngân sách địa phƣơng Số tiền (tỷ đồng) 1.773

32,65

5.429

67,34

2006

6.310

4.230

67,03

2.080

32,96

2007

6.585

4.138

62,84

2.447

37,16

2008

7.867

5.172

65,74

2.695

34,25

2009

9.178

5.789

63,07

3.389

36,92

2010

11.499

7.224

62,82

4.275

37,17

2011

13.168

8.428

64,0

4.740

36,00

2012

13.869

8.924

63,09

5.220

37,64

2013

Bảng 2.3. Cơ cấu chi cho KH&CN giữa ĐTPT và SNKH

Năm

Tỷ lệ (%)

Tổng chi dành cho KH&CN (Tỷ đồng) 5.429 6.310 6.585 7.867 9.178 11.499 13.168 13.869

Đầu tƣ phát triển Số tiền (tỷ đồng) 2.272 2.730 2.758 3.477 4.088 5.069 6.008 6.136

41,85 44,54 41,88 44,19 44,54 44,08 45,63 44,25

Sự nghiệp khoa học Số tiền (tỷ đồng) 3.157 3.580 3.827 4.390 5.090 6.430 7.160 7.733

58,15 58,40 58,12 55,80 55,46 55,92 54,37 56,60

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Bảng 2.4. Cơ cấu chi đầu tƣ phát triển

Ngân sách trung ƣơng

Năm

Tỷ lệ (%)

Tổng chi Đầu tƣ phát triển (Tỷ đồng) 2.272 2.730 2.758 3.477 4.088 5.069 6.088 6.136

Số tiền (tỷ đồng) 1.252 1.530 1.268 1.862 1.939 2.354 3.018 2.836

55,11 56,04 45,98 53,55 47,43 46,44 50,23 46,22

Ngân sách địa phƣơng Số tiền (tỷ đồng) 1.020 1.200 1.490 1.615 2.149 2.715 2.990 3.300

44,89 43,96 54,03 46,45 52,57 53,56 49,77 53,78

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Bảng 2.5. Cơ cấu chi sự nghiệp khoa học

Ngân sách trung ƣơng

Năm

Tỷ lệ (%)

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Tổng chi Sự nghiệp khoa học (Tỷ đồng) 3.157 3.580 3.827 4.390 5.090 6.430 7.160 7.733

Số tiền (tỷ đồng) 2.404 2.700 2.870 3.310 3.850 4.870 5.410 5.813

Ngân sách địa phƣơng Số tiền (tỷ đồng) 753 880 957 1.080 1.240 1.560 1.750 1.920

23,85 24,58 25,00 24,60 24,36 24,26 24,44 24,83

76,15 75,42 74,99 75,40 75,64 75,74 75,56 75,17

- Tổng đầu tư từ NSNN cho hoạt động KH&CN giai đoạn 2006-2013 là

73.905 tỷ đồng, bao gồm:

Hình 2.1. Ngân sách nhà nƣớc đầu tƣ cho khoa học và công nghệ trong giai đoạn từ 2006-2013

- Kinh phí ĐTPT: 32.538 tỷ đồng, chiếm 44%;

+ Trung ương: 16.059 tỷ đồng (bằng 49% tổng kinh phí ĐTPT)

+ Địa phương: 16.479 tỷ đồng (bằng 51% tổng kinh phí ĐTPT)

- Kinh phí SNKH: 41.642 tỷ đồng (56%), trong đó:

+ Trung ương: 31.502 tỷ đồng (bằng 75,65% tổng kinh phí sự nghiệp)

+ Địa phương: 10.140 tỷ đồng (bằng 24,35% tổng kinh phí sự nghiệp)

- Kinh phí chi cho nghiên cứu KHCN trong an ninh quốc phòng và dự trữ là

19.788 tỷ đồng (21,06%).

Như vậy, xét theo giá trị tuyệt đối, trong giai đoạn 2006-2013, lĩnh vực

KH&CN được bố trí như sau:

- Phân theo loại hình đầu tư: Chi ĐTPT là 32.538 tỷ đồng (trung ương

16.059 tỷ đồng, địa phương 16.479 tỷ đồng), chi sự nghiệp KH&CN là 41.642 tỷ

đồng, (trung ương 31.502 tỷ đồng, địa phương 10.140 tỷ đồng).

- Phân theo cấp quản lý: Chi cho hoạt động KH&CN ở trung ương chiếm tới

2/3 tổng chi NSNN (khoảng 64%/năm) và ở địa phương là khoảng 1/3 tổng chi

NSNN (khoảng 36%/năm).

Về cơ cấu chi, trong giai đoạn 2006-2013, cơ cấu chi cho KH&CN từ NSTƯ

và NSĐP, NSTƯ là 47.561 tỷ đồng chiếm 64%, NSĐP là 26.619 tỷ đồng chiếm

36%; cơ cấu chi cho KH&CN giữa chi ĐTPT là 32.538 tỷ đồng chiếm 44% với chi

SNKH là 41.367 tỷ đồng chiếm 56%; cơ cấu chi ĐTPT của NSTƯ là 16.059 tỷ

đồng chiếm 49%, NSĐP là 16.479 tỷ đồng chiếm 51%; cơ cấu chi SNKH của

NSTƯ là 31.227 tỷ đồng chiếm 75,5%, còn NSĐP là 10.140 tỷ đồng chiếm 24,5%.

2.1.4. Phân bổ ngân sách nhà nước

Hiện nay, Luật NSNN quy định trong chi ĐTPT và chi thường xuyên có

mức chi cụ thể cho các lĩnh vực giáo dục và đào tạo, KH&CN. Do đó khi Bộ TC ra

quyết định giao dự toán chi NSNN hàng năm đều có mức chi cụ thể cho 2 lĩnh vực

giáo dục và đào tạo, KH&CN ở mục chi ĐTPT và chi thường xuyên. Tuy nhiên,

Bộ KH&ĐT ra quyết định giao dự toán chi NSNN hàng năm đều không có mục

chi ĐTPT cho KH&CN. Dẫn đến một số địa phương do khó khăn nên đã tùy tiện

bố trí nguồn vốn này vào mục đích khác. Ví dụ, tỉnh Ninh Bình, Hà Nam…trong 3

năm liền 2010 – 2012 gần như không sử dụng kinh phí này cho KH&CN. Tại một

số địa phương, thiếu sự phối hợp giữa các Sở KH&CN, Sở KH&ĐT, Sở TC…

trong công tác tổng hợp kế hoạch, phân bổ và giao kế hoạch vốn ĐTPT từ ngân 42

sách cho địa phương.

Chưa có nội dung quy định riêng về nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ

vốn ĐTPT từ ngân sách dành cho KH&CN, nên hàng năm, việc phân bổ phần kinh

phí này cho các địa phương vẫn được thực hiện như các lĩnh vực khác, không phù

hợp với đặc thù KH&CN.

Cơ cấu trong dự toán chi 2% ngân sách cho KH&CN thời gian qua có xu

hướng giảm chi thường xuyên, giảm chi ĐTPT và tăng chi cho quốc phòng – an ninh,

dự trữ.

Bộ, ngành = 17,09%

Chi ĐTPT = 34,6%

Tỉnh, thành phố = 17,54%

Bộ, ngành = 33,5%

Chi SNKH = 44,3%

Tỉnh, thành phố = 10,8%

2% chi NSNN phát triển KH&CN = 100%

Chi khác AN,QP, dự trữ = 21,06%

Hình 2.2. Phân bổ NSNN cho KH&CN bình quân trong giai đoạn 2006-2013

Mặt khác, trong tổng kinh phí ĐTPT từ ngân sách cho KHCN lại “cào bằng”

50-50 giữa các tổ chức KH&CN khối Trung ương và khối địa phương. Trong khi

khối Trung ương có tiềm lực KH&CN mạnh hơn. Điều đó dẫn đến tình trạng, tổ

chức KH&CN khối Trung ương cần đầu tư thì thiếu vốn; ngược lại, địa phương đã

dùng vốn này để đầu tư cho các dự án không thuộc lĩnh vực KH&CN. Trong giai

đoạn 2006-2013, bình quân chi ĐTPT của NSTƯ là 16.059 tỷ đồng (49%) và NSĐP

là 16.479 tỷ đồng (51%). Trong giai đoạn 2006 – 2012, tỷ lệ giải ngân bình quân của

63 địa phương chỉ đạt gần 40% kế hoạch. Còn năm 2013 đạt 65,3% kế hoạch.

2.1.5. Đề tài, dự án do các bộ, ngành thực hiện

- Giai đoạn 2006-2010, có 14 chương trình KH&CN trọng điểm cấp Nhà

nước, gồm 10 chương trình KC (chương trình thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên) và 43

4 Chương trình KX (chương trình thuộc lĩnh vực khoa học xã hội). Tổng kinh phí

phê duyệt và giao dự toán từ NSNN cả giai đoạn là: 1.096.068 triệu đồng.

STT Nội dung chi

2010

2011

2012

2013

Kinh phí

(%) Kinh phí

(%)

Kinh phí

(%)

1.181,4 256,6

100 21,7

1.703 214,5

100 12,6

1.632,3

100

Kinh phí 2.339,1

100

Tổng Nhiệm vụ theo chỉ đạo Thủ tướng

924,7

78,3

1.488,5

87,4

Các nhiệm vụ KH&CN cấp nhà nước

211,7

18,0

254,2

15,0

590,0

36,1

455

19,45

2.1

Chương trình KH&CN cấp nhà nước

2.2 Đề tài, dự án độc lập

257,5

21,8

334,9

210.9

13,9

256,48

10,96

19,7

43,0

65.5

4,0

14,58

0,62

2,5

165

13,9

251,3

14,8

370,1

22,7

848,15

36,26

2.4

2,1

36,3

9,6

0,8

24,2

1,6

14,82

0,63

7,6

129,1

100,2

8,5

154,6

9,4

154,66

6,61

2.3 Dự án KH&CN quy mô lớn và chương trình sản phẩm quốc gia Các chương trình/Đề án KH&CN trọng điểm do các bộ, ngành thực hiện 2.5 Nghiên cứu cơ bản định hướng ứng dụng 2.6 Hợp tác nghiên cứu theo

0,5

8,0

0,7

10,0

0,6

0,43

Nghị định thư 2.7 Hoạt động của các hội

0,9

15,0

1,3

15,0

0,9

7,64

0,3

đồng tư vấn 2.8 Nhiệm vụ KH&CN

trọng điểm địa phương

Thị trường công nghệ

0,3 5,6

5,0 96,0

5,0 90,8

0,4 7,7

7,0 150,0

0,4 9,2

8,7

0,37

2.9 2.10 Chương trình nông thôn

miền núi

1,5

25,6

35,0

2,1

2,57

2.11 Các đề án khai thác Quỹ

gen

1,8

110

4,7

2.12 Đề án mạng lưới

50,0

4,2

30,0

KH&CN ở nước ngoài

1,4

25,0

199,1

8,5

11,9

1,0

220,1

12,9

8,6

100

250

12,3

200

2.13 Kinh phí trao giải thưởng Nhà nước 2.14 Nhiệm vụ KH&CN cấp nhà nước khác 2.15 Bổ sung cho Quỹ phát triển KH&CN quốc gia

Bảng 2.6. Cơ cấu chi của nhiệm vụ cấp nhà nƣớc (tỷ đồng)

Trong bảng 2.6 ta thấy tỷ lệ các chương trình/Đề án KH&CN trọng điểm14

do các bộ, ngành thực hiện trong giai đoạn từ 2010-2013 tăng dần từ 13,9% lên

36,26%, còn nhiệm vụ KH&CN trọng điểm địa phương trong giai đoạn này thì

giảm từ 1,3% xuống còn 0,3%.

Theo đánh giá của Bộ KH&CN, khối khoa học kỹ thuật đã nghiên cứu thành

công nhiều đề tài khoa học có giá trị ứng dụng cao, góp phần giải quyết các vấn đề

bức thiết phát sinh trong thực tế (Như các loại vắc xin trong lĩnh vực y tế và thú y;

các loại thuốc cai nghiện; các ứng dụng công nghệ sinh học trong sản xuất giống,

phân bón phục vụ nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản; các ứng dụng từ công nghệ

vật liệu mới, công nghệ tự động hoá, công nghệ chế tạo máy… vào thực tiễn sản

xuất của các doanh nghiệp); khối khoa học xã hội đã nghiên cứu nhiều đề tài quan

trọng (Các đề tài về xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam và xây dựng Nhà nước

pháp quyền; các luận chứng về phát triển kinh tế; các vấn đề về dân tộc, tôn giáo,

lịch sử văn hoá; các vấn đề kinh tế quốc tế và hội nhập; các vấn đề về an ninh,

quốc phòng…). Ngoài ra, đã rút ngắn khoảng cách về trình độ khoa học cơ bản

giữa Việt Nam với các nước trong khu vực và trên thế giới

Trong đó

STT Các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ được điều tra về NC&PT năm 2012

Tổng số đề tài/dự án thực hiện trong năm

Số đề tài đã nghiên cứu trong năm

Chuyển tiếp từ năm trước

Phê duyệt mới trong năm

809 6.402 344 88 224 175

85 1.658 25 1 46 17

554 4.784 279 68 163 144

524 4.128 232 67 133 114

1 Bộ Công Thương 2 Bộ Giáo dục và Đào tạo 3 Bộ Giao thông Vận tải 4 Bộ Kế hoạch và Đầu tư 5 Bộ Khoa học và Công nghệ 6 Bộ Lao động, Thương binh và

35 1.750

5 682

30 635

8 800

Xã hội 7 Bộ Nội vụ 8 Bộ Nông nghiệp và Phát triển

Nông thôn

9 Bộ Tài nguyên và Môi trường 10 Bộ Thông tin và truyền thông 11 Bộ Tư pháp 12 Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch

161 81 77 259

49 3 38 89

110 78 35 168

72 74 53 166

101 1.899 11 277

29 488 3 5

3 1.478 3 236

83 978 1 257

13 Bộ Xây dựng 14 Bộ Y tế 15 Đài truyền hình Việt Nam 16 Học viện Chính trị hành chính

quốc gia HCM 17 Ngân hàng nhà nước 18 Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam 19 Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam

Tổng cộng

313 1.290 302 14.588

101 535 89 3.948

211 683 152 9.814

118 627 89 8.524

Bảng 2.7. Đề tài/dự án do một số bộ, ngành thực hiện năm 2011

- Kinh phí cân đối thực hiện ĐTPT cho KH&CN nông thôn miền núi giai

đoạn 2006-2010 là 535.567 triệu đồng (Chương trình đã huy động trên 1.200 lượt

cán bộ khoa học từ 68 tổ chức KH&CN của Trung ương và địa phương trong cả

nước về phục vụ tại địa bàn nông thôn và miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng

bào dân tộc thiểu số, đã xây dựng được 856 mô hình, đào tạo được trên 1.566 kỹ

thuật viên cơ sở và tập huấn công nghệ cho trên 35.136 lượt nông dân.).

Theo số liệu điều tra NC&PT năm 2012, trong năm 2011, các bộ, ngành đã

thực hiện 14.588 đề tài, dự án, trong đó có 9.814 đề tài, dự án được phê duyệt mới

(chiếm 62,27%); có 8.524 đề tài, dự án được nghiệm thu (chiếm 58,43%).

- Giai đoạn 2011-2015, Chính phủ xây dựng 15 chương trình KH&CN trọng

điểm cấp nhà nước, trong đó có 10 chương trình khoa học công nghệ (ký hiệu là

KC) và 5 chương trình khoa học xã hội (ký hiệu là KX). Các chương trình được

xây dựng trên cơ sở mục tiêu, các nội dung nghiên cứu, các sản phẩm dự kiến đạt

được và các chỉ tiêu đánh giá.

Đối với các chương trình KH&CN trọng điểm cấp nhà nước, năm 2013, có

266 nhiệm vụ chuyển tiếp và có 83 nhiệm vụ thuộc kế hoạch năm 2013 được triển

khai thực hiện. Trên cơ sở gần 360 đề xuất từ các bộ, ngành, địa phương và tổ chức

KH&CN, Bộ KH&CN đã lựa chọn được 91 nhiệm vụ đưa vào thực hiện trong kế

hoạch năm 2014.

Năm 2011, trong số các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ có

cung cấp số liệu trong cuộc Điều tra NC&PT 2012, Bộ Giáo dục và Đào tạo có

tổng số đề tài/dự án thực hiện trong năm nhiều nhất với 6.402 đề tài/dự án (chiếm

43,88% trong tổng số 14.588 đề tài/dự án, tuy nhiên đa số đề tài là cấp cơ sở), tiếp

đến là Bộ Y tế (1.889), Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (1.750), Viện Hàn

lâm KH&CN Việt Nam (1.290). (bảng 2.7.).

Bộ Giáo dục và Đào tạo có số đề tài/dự án đã nghiệm thu trong năm 2011

nhiều nhất, với 4.128 đề tài/dự án (chiếm 48,42% trong tổng số 8.524 đề tài/dự án

do các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ thực hiện đã được nghiệm

thu), tiếp đến là Bộ Y tế (978), Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (800),

Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam (627).

2.1.6. Về thực hiện đầu tư cho khoa học và công nghệ trong các doanh

nghiệp (Tập đoàn, Tổng công ty) của Nhà nước

- Thông qua việc xây dựng các cơ chế, chính sách (Nghị định số

119/1999/NĐ-CP), cơ chế hỗ trợ thực hiện các dự án KH&CN của các doanh

nghiệp và cơ chế đấu thầu, đặt hàng thực hiện các đề tài độc lập cấp Nhà nước,

NSNN đã tăng cường đầu tư hỗ trợ các doanh nghiệp nghiên cứu khoa học (Giai

đoạn 2006-2010, kinh phí hỗ trợ trực tiếp từ NSNN đối với hoạt động KH&CN của

doanh nghiệp là 38.240 triệu đồng. Bên cạnh việc cấp kinh phí từ NSNN đối với

hoạt động được ký kết trước năm 2008; những hợp đồng ký kết sau 2008 được

chuyển sang Quỹ phát triển KH&CN quốc gia để Quỹ thực hiện hỗ trợ doanh

nghiệp theo cơ chế tài chính của Quỹ).

- Các doanh nghiệp ngày càng đầu tư nhiều hơn cho KH&CN. Bình quân

một doanh nghiệp chi cho KH&CN đã tăng gấp 2 lần từ khoảng 2,4 tỷ đồng lên

đến 5 tỷ đồng. Mức đầu tư cho KH&CN chiếm khoảng 2,8% tổng nguồn vốn của

doanh nghiệp năm 2010. Các doanh nghiệp đã đạt được một số kết quả đáng khích

lệ trong việc đổi mới công nghệ và ứng dụng tiến bộ khoa học.

- Nhiều doanh nghiệp đã chú trọng đổi mới công nghệ, tạo ra những sản

phẩm, dịch vụ khác biệt, mang tính đột phá, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu

quả và khả năng cạnh tranh của mình. Tuy nhiên, công tác nghiên cứu triển khai ít

được chú trọng do hầu hết các doanh nghiệp (khoảng 95 % doanh nghiệp) có quy

mô nhỏ và rất nhỏ, do đó nguồn lực còn hạn chế, nhất là về vốn (Các hoạt động

KH&CN mà doanh nghiệp tiến hành là nghiên cứu triển khai và đổi mới công

nghệ, tỷ trọng dành cho nghiên cứu triển khai đã giảm mạnh trong cơ cấu đầu tư

cho KH&CN ở doanh nghiệp từ 55,3% năm 2007 xuống còn 38,35% năm 2010.

Chi phí đổi mới công nghệ bình quân của mỗi doanh nghiệp khoảng 712 triệu

đồng, chiếm 33% trong tổng mức đầu tư cho KH&CN năm 2007, đến năm 2010 đã

tăng lên gần gấp 3 lần, đạt trên 2 tỷ đồng, chiếm gần 50% tổng mức đầu tư cho

KH&CN hàng năm của doanh nghiệp).

- Nhìn chung doanh nghiệp đã sử dụng chủ yếu nguồn vốn của mình để đầu

tư cho KH&CN. Nguồn vốn từ NSNN đầu tư cho KH&CN tại các doanh nghiệp

ngày càng có xu hướng giảm, từ 15,06% năm 2007 xuống chỉ còn 8,48% năm

2010. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng sử dụng nguồn khác như từ nước ngoài (đối với

các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài).

- Các doanh nghiệp đã nhận thức ngày càng rõ về vai trò của hoạt động đầu

tư đổi mới công nghệ đối với sự tồn tại và phát triển của mình trước bối cảnh tình

hình cạnh tranh ngày càng gay gắt. Nhiều doanh nghiệp đã coi việc đầu tư, đổi mới

KH&CN là nhu cầu tự thân của mình.

- Nhiều doanh nghiệp đã đổi mới thiết bị công nghệ, áp dụng các hệ thống

quản lý chất lượng tiên tiến (ISO 9000, ISO 14000, HACCP, GMP).

- Nhiều doanh nghiệp lớn (Dầu khí, Viễn thông, Xây dựng) đã tập trung

nghiên cứu, ứng dụng, đổi mới công nghệ, tạo ra những sản phẩm, dịch vụ khác

biệt, mang tính đột phá, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh

tranh của các doanh nghiệp.

- Nhiều doanh nghiệp đã xây dựng hệ thống các văn bản liên quan đến

ĐTPT cho KHCN của doanh nghiệp như quyết định thành lập Quỹ phát triển

KH&CN, hướng dẫn mức chi cho các nội dung thực hiện nhiệm vụ KH&CN,

hướng dẫn lập dự toán, hồ sơ thanh quyết toán...

- Nhiều doanh nghiệp đã sử dụng các nguồn vốn khác nhau để thực hiện các

nhiệm vụ KH&CN với tổng kinh phí tương đối lớn gồm các đề tài cấp Nhà nước,

đề tài cấp Bộ... Nhiệm vụ KH&CN các cấp của các doanh nghiệp lớn chiếm tỷ

trọng lớn nhất, qua đó khẳng định năng lực nghiên cứu cơ bản và ứng dụng của

mình, góp phần quan trọng trong tư vấn cho lãnh đạo doanh nghiệp quyết định đầu

tư chuyển đổi công nghệ sản xuất, kinh doanh.

- Nhiều doanh nghiệp lớn đã đầu tư thiết bị mới, cải tạo, nâng cấp thiết bị cũ,

xây dựng các cơ sở nghiên cứu, chuyển giao công nghệ... để tăng năng lực sản

xuất, kinh doanh.

- Tiến hành hoạt động KH&CN dưới nhiều hình thức như hợp tác, đặt hàng

với các đối tác trong và ngoài nước, tự nghiên cứu xuất phát từ yêu cầu sản xuất và

kinh doanh cũng như điều hành của doanh nghiệp... Nguồn tài chính của doanh 48

nghiệp chiếm phần lớn, ngoài ra có tài trợ từ các chương trình, NSNN.

- Tại nhiều TCty lớn đã thành lập Quỹ phát triển KH&CN được hình thành

từ lợi nhuận trước thuế, hiệu quả làm lợi từ hoạt động KH&CN áp dụng trong thực

tế sản xuất, nguồn vốn đóng góp tự nguyện, không vì mục đích lợi nhuận của các

tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước...

2.1.7. Kinh phí ngân sách nhà nước cấp cho các Quỹ quốc gia trong lĩnh

vực khoa học và công nghệ

Hàng năm, NSNN bố trí 200 tỷ đồng vốn điều lệ cho Quỹ phát triển

KH&CN quốc gia, cho đến nay, NSNN đã bố trí 800 tỷ đồng. Quỹ đổi mới công

nghệ Quốc gia đã được bố trí 70 tỷ đồng (năm 2011), dự kiến bố trí 180 tỷ đồng

năm 2012. Các đề tài đột xuất phát sinh trong năm có thể sử dụng nguồn kinh phí

được bố trí thông qua các Quỹ này. Tuy vậy, tỷ lệ giải ngân của các Quỹ này mới

đạt 450 tỷ đồng (đạt 51,7%).

2.1.8. Hoạt động các phòng thí nghiệm trọng điểm - Số PTNTĐ20,21 đã được đầu tư là 17, số PTNTĐ hiện nay đang khai thác sử

dụng là 16 phòng (PTNTĐ Bể thử mô hình tàu thủy đang tạm dừng đầu tư để tái

cơ cấu lại tập đoàn VINASHIN). Tổng mức đầu tư xây dựng 16 PTNTĐ là:

966.745 triệu đồng (trung bình 60.422 triệu đồng/1 phòng), trong đó: vốn NSNN

947.545 triệu đồng; vốn đối ứng của Tập đoàn Điện lực Việt Nam 19.200 triệu

đồng. Trong số 16 PTNTĐ đã hoàn thành đầu tư đi vào hoạt động có 16/16

PTNTĐ đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt quyết toán và cũng đã được

Kiểm toán Nhà nước kiểm tra xác nhận với tổng số tiền là: 948.829 triệu đồng

tương đương 98,2% dự toán được duyệt của 16 PTNTĐ.

- Bộ KH&CN đã phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan xây dựng và ban

hành các văn bản hướng dẫn về tổ chức và hoạt động, quản lý tài chính, quy chế

đánh giá PTNTĐ (Quyết định số 08/2008/QĐ-BKHCN ngày 08/7/2008 ban hành

Quy chế tổ chức và hoạt động của phòng thí nghiệm trọng điểm; Thông tư số

06/2010/TT-BKHCN ngày 02/7/2010 về việc sửa đổi, bổ sung một số Điều của

Quy chế tổ chức và hoạt động của phòng thí nghiệm trọng điểm ban hành kèm theo

hành Quyết định số 08/2008/QĐ-BKHCN ngày 08/7/2008 của Bộ trưởng Bộ Khoa 49

học và Công nghệ; Thông tư số 09/2010/TT-BKHCN ngày 23/7/2010 về việc ban

hành “Quy chế đánh giá PTNTĐ”; Thông tư liên tịch số 211/2010/TTLT-BTC-

BKHCN ngày 20/12/2010 quy định chế độ tài chính áp dụng đối với PTNTĐ). Đến

nay 16/16 PTNTĐ đã có Quyết định thành lập và bổ nhiệm chức danh Giám đốc;

14/16 PTNTĐ có thành lập phòng ban và các chức danh theo Quyết định số

08/2008/QĐ-BKHCN của Bộ KH&CN; 3/16 PTNTĐ có con dấu, tài khoản riêng;

13/16 PTNTĐ dùng con dấu và tài khoản của cơ quan chủ trì; 16/16 PTNTĐ đã có

Hội đồng chuyên ngành do Bộ KH&CN thành lập. 16 PTNTĐ đã thu hút được 726

nhà khoa học có trình độ cao làm việc (các PTNTĐ chỉ được giao 84 biên chế bằng

15,9% số cán bộ làm việc), trong số đó có 528 (gồm 34 Giáo sư, Phó giáo sư, 185

Tiến sỹ và Thạc sỹ, 234 cán bộ có trình độ đại học và cao đẳng, 75 trung cấp và các nhân viên khác) nhà khoa học làm việc ổn định và thường xuyên; 198 (gồm 35

Giáo sư, Phó giáo sư, 54 Tiến sỹ và Thạc sỹ, 32 cán bộ có trình độ đại học và cao

đẳng, 77 trung cấp và các nhân viên khác) nhà khoa học làm việc bán thời gian.

- Các PTNTĐ đã thực sự góp phần nâng cao năng lực, chất lượng nghiên cứu,

đào tạo cho các tổ chức KH&CN và các nhà khoa học trong nước, điều này được

thể hiện thông qua các kết quả cụ thể mà các PTNTĐ đã đạt được: chủ trì thực hiện

221 nhiệm vụ KH&CN cấp Quốc gia và 281 nhiệm vụ KH&CN cấp Bộ, ngành;

hợp tác, trao đổi trong nghiên cứu và đào tạo với hàng chục tổ chức KH&CN và

phòng thí nghiệm hiện đại ở các nước tiên tiến trên thế giới; công bố quốc tế 760

công trình khoa học; công bố trong nước 2.364 công trình khoa học; đăng ký được

26 sáng chế và 63 giải pháp hữu ích; đào tạo và tham gia đào tạo 279 Tiến sỹ, 689

Thạc sỹ và phục vụ hàng nghìn sinh viên làm luận án tốt nghiệp; thực hiện 182 hợp

đồng dịch vụ, chuyển giao công nghệ. Sau 2 năm so với năm 2011, số lượng nhiệm

vụ KH&CN cấp Quốc gia trúng tuyển chủ trì thực hiện tăng lên hàng trăm nhiệm

vụ; công trình khoa học công bố quốc tế tăng 80,95% (năm 2011 có 420 công bố

quốc tế); công trình khoa học công bố trong nước tăng 30,18% (năm 2011 có 1.816

công bố trong nước); đăng ký sáng chế và giải pháp hữu ích tăng 62,18%; số

lượng Tiến sỹ và Thạc sỹ được đào tạo tại các PTNTĐ tăng gần 100 người; hợp

tác, trao đổi trong nghiên cứu và đào tạo với hàng chục tổ chức KH&CN và phòng 50

thí nghiệm hiện đại ở các nước tiên tiến trên thế giới.

2.1.9. Hoạt động các khu công nghệ cao

Mặc dù phải đối diện với rất nhiều khó khăn khách quan và chủ quan như

thiếu vốn, thiếu nhân lực, thiếu các chính sách ưu đãi cụ thể.. tuy nhiên trong năm

2013 và 6 tháng đầu năm 2014 cả 3 khu công nghệ cao đều nỗ lực triển khai các

hoạt động theo kế hoạch. Khu CNC Hòa Lạc đã hoàn thành điều chỉnh quy hoạch

chung lần 2 xây dựng tỷ lệ 1/5000 Khu CNC Hòa Lạc; tích cực phối hợp với các

bên liên quan thực hiện công tác giải phóng mặt bằng (Tổng diện tích đã GPMB

bàn giao cho Ban quản lý là 990,68 ha/ 1.586 ha (đạt 62,46%), trong đó: mặt bằng

sạch 748,68 ha, đã chi trả chờ tái định cư và vướng mắc khác 242 ha. Diện tích

chưa GPMB 407,19 ha) đặc biệt là khu vực mặt bằng của dự án xây dựng cơ sở hạ

tầng bằng nguồn vốn ODA; đẩy nhanh công tác xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật;

tích cực triển khai các hoạt động giới thiệu và đơn giản hóa thủ tục hành chính để

(của Viện Thực phẩm chức năng và Công ty CP Phượng Hoàng Xanh) với tổng số

thu hút các nhà đầu tư, 6 tháng đầu năm 2014 đã cấp phép đầu tư cho hai dự án

vốn đăng ký 54.198,76 tỷ đồng trên diện tích là 338,25 ha nâng tổng số dự án đã

được cấp phép đầu tư lên 70 dự án; tích cực triển khai nhiệm vụ ươm tạo doanh

nghiệp công nghệ cao. Khu công nghệ TP. Hồ Chí Minh đã cấp phép mới 03 dự án

trong nước với tổng vốn đầu tư là 75,8 triệu USD (Giảm 23,7% so với cùng kỳ và

đạt 50,5% so với kế hoạch; lũy kế đến nay có 61 dự án được cấp giấy chứng nhận

đầu tư còn hiệu lực với tổng vốn đầu tư đạt 2.277,6 triệu USD (trong đó vốn trong

nước: 538,9 triệu USD/33 dự án, vốn FDI: 1.738,7 triệu USD/28 dự án).); Khu

công nghệ cao Đà Nẵng đã cơ bản giải tỏa và bàn giao mặt bằng 320ha/328ha (giai

đoạn 1), đang tích cực triển khai xây dựng cơ sở hạ tầng; trong 6 tháng đầu năm

2014 đã tiếp nhận và giải quyết hồ sơ thẩm tra công nghệ và giới thiệu địa điểm

đối với dự án FPT Telecom Đà Nẵng của Công ty Cổ phần Viễn thông FPT và sẽ

cấp Giấy chứng nhận đầu tư trong thời gian sắp tới; nhiều hoạt động như xúc tiến

đầu tư trong và ngoài nước, đào tạo nhân lực trình độ cao, ươm tạo doanh nghiệp

công nghệ cao... đang được tích cực triển khai.

2.1.10. Tồn tại và hạn chế trong phân bổ ngân sách

- Cơ chế hiện hành trong việc phân bổ kinh phí chi thường xuyên chưa gắn

với các yêu cầu cụ thể về sản phẩm, nhiệm vụ ứng với dự toán cấp chi thường xuyên

mà chủ yếu vẫn thực hiện phân bổ trên cơ sở biên chế (x) nhân định mức; theo các

các nhiệm vụ nghiên cứu (chương trình, đề tài, dự án) Việc phân bổ này dẫn tới tư

tưởng bao cấp, trông chờ, ỷ lại vào NSNN và chạy theo số lượng nhiệm vụ nghiên

cứu mà không gắn theo giá trị của kết quả nghiên cứu (tức là sản phẩm cuối cùng

của đề tài). Mặt khác, việc phân bổ NSNN theo cơ chế hiện hành dẫn đến tình trạng,

nhà khoa học dù làm nhiều, dù làm ít hoặc không làm gì nếu thuộc danh sách biên

chế, trả lương của tổ chức KH&CN công lập thì vẫn được NSNN cấp lương. Ngoài

ra khi nghiên cứu đề tài, dự án họ lại được hưởng thêm kinh phí cấp cho đề tài, dự

án nên có thể nói, trong các tổ chức KH&CN có 2 nguồn chi tiền lương, tiền công

nghiên cứu, hai nguồn này đều lấy từ NSNN.

- Quy định về định mức phân bổ cho đề tài, dự án KH&CN theo quy định

thông tư liên tịch số 44/2007/TTLT-BTC-BKHCN của Bộ TC và Bộ KH&CN

chưa tiếp cận theo hướng tính đủ chi phí cho nghiên cứu để bảo đảm có một kết

quả nghiên cứu tốt, tính ứng dụng cao. Ngoài những chi phí hoạt động liên quan

đến đề tài như điều tra, khảo sát, hội họp, tiền nguyên nhiên vật liệu (mà dự toán là

theo đề xuất của chủ nhiệm, chủ trì đề tài và theo thẩm định của Hội đồng), thông

tư còn quy định mức chi tiền công cho các chuyên đề thuộc đề tài, mức chi tiền

công này mới là một phần tiền công, mà chưa được tính đủ các chi phí tiền lương,

tiền công trực tiếp và gián tiếp để thực hiện nhiệm vụ. Theo đó các nhà khoa học

mất rất nhiều thời gian cho các thủ tục hành chính để thanh toán nguồn tài chính

được cấp thay cho việc tập trung vào kết quả nghiên cứu nên hiệu quả nghiên cứu

còn hạn chế..

- Theo Nghị định số 115/2005/NĐ-CP ngày 5/9/2005 của Chính phủ, Bộ

KH&CN có trách nhiệm trình Thủ tướng Chính phủ quyết định các tổ chức

KH&CN thuộc loại NSNN đảm bảo kinh phí hoạt động thường xuyên (nghiên cứu

cơ bản, nghiên cứu chính sách, chiến lược, nghiên cứu định mức phục vụ quản lý

nhà nước). Tuy nhiên, thực tế bộ, ngành, địa phương chưa có sự kiên quyết trong 52

việc phân loại các tổ chức KH&CN, nên nhiều tổ chức KH&CN cố xây dựng

phương án để nằm trong nhóm nghiên cứu cơ bản để tiếp tục được NSNN hỗ trợ

- Chính phủ ban hành Nghị định số 115/2005/NĐ-CP ngày 5/9/2005 quy

kinh phí hoạt động thường xuyên.

định về quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong hoạt động của các tổ chức

KH&CN. Quan điểm chủ đạo của Nghị định số 115/2005/NĐ-CP là giao quyền tự

chủ cao về tổ chức, biên chế, tài chính, kể cả quyền sản xuất kinh doanh như doanh

nghiệp cho các tổ chức KH&CN công lập; đổi mới phương thức cấp kinh phí của

Nhà nước cho hoạt động KH&CN (theo nhiệm vụ, không bao cấp theo số lượng

biên chế); nâng cao hiệu quả hoạt động, gắn kết tốt nghiên cứu với đào tạo, sản

xuất và dịch vụ. Các tổ chức KH&CN công lập được đăng ký kinh doanh, được

quyết định thu nhập tăng thêm cho người lao động theo kết quả tài chính hàng

năm, được quyết định về tổ chức và được các ưu đãi về thuế, tín dụng như đối với

các doanh nghiệp mới thành lập...Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện Nghị định số

115/2005/NĐ-CP còn một số vướng mắc, việc cấp kinh phí hoạt động thường

xuyên thông qua các nhiệm vụ KH&CN chưa được hướng dẫn do đến nay ngành

KH&CN chưa xây dựng được hệ thống khung định mức kinh tế - kỹ thuật làm căn

cứ để các Bộ, ngành chức năng phối hợp hướng dẫn tính đầy đủ chi phí trực tiếp,

gián tiếp (bao gồm cả kinh phí hoạt động thường xuyên) vào đề tài, nhiệm vụ, dự

án KH&CN. Theo đó, việc xây dựng dự toán các đề tài, dự án KH&CN vẫn thực

hiện theo quy định tại Thông tư liên tịch số 44/2007/TTLT/BTC-BKHCN (xây

dựng dự toán theo khối lượng công việc và số lượng các chuyên đề).

- Chưa có tiêu chí để phân định rõ cấp độ của các loại đề tài KH&CN: Đề tài

cấp Nhà nước, đề tài cấp Bộ, đề tài cấp cơ sở làm cơ sở cho việc cấp kinh phí.

Ngoài Chương trình KH&CN trọng điểm cấp Nhà nước được giao dự toán cho Bộ

KH&CN, còn có loại đề tài độc lập cấp Nhà nước do Bộ KH&CN quyết định phê

duyệt nhiệm vụ, kinh phí, chủ nhiệm đề tài, cơ quan chủ trì nhưng lại giao kinh phí

về cho các Bộ, ngành, địa phương thực hiện. Trong giai đoạn 2006 - 2013, chưa có

tiêu chí cụ thể để quyết định nhiệm vụ nào cần thực hiện theo hình thức đề tài

KH&CN độc lập cấp Nhà nước; nhiệm vụ nào cân đối vào kinh phí KH&CN cấp 53

Bộ. Theo đó, có trường hợp đề tài cấp Bộ quy mô và mức kinh phí lớn hơn đề tài

- Chưa có sự điều phối hiệu quả để khai thác các thông tin của các đề tài,

độc lập cấp Nhà nước.

nhiệm vụ, dự án KH&CN đã triển khai thực hiện. Vì vậy, còn có hiện tượng trùng

lặp về nội dung khi thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu KH&CN ở các cơ quan đơn

vị khác nhau. Bộ KH&CN quản lý các chương trình KHCN trọng điểm cấp nhà

nước, ngoài ra các Bộ (Công thương, Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Tài

nguyên và Môi trường,...) cũng quản lý các chương trình, đề án trọng điểm cấp nhà

nước nên trùng lắp về nội dung nghiên cứu, không thống nhất định hướng, kế thừa

các kết quả nghiên cứu; không tập trung nguồn lực, tăng chi phí quản lý,...

2.2. Thực trạng phân bổ, sử dụng ngân sách nhà nƣớc cho khoa học và

công nghệ của địa phương

2.2.1. Về các tổ chức hoạt động khoa học và công nghệ

Các tổ chức hoạt động KH&CN ở các địa phương22 gồm một số cơ quan lớn

của Trung ương, một số đơn vị trực thuộc các cơ quan trung ương khác và các cơ

quan của địa phương thuộc các sở ngành chuyên môn, các trạm, trại, trung tâm

thuộc lĩnh vực KH&CN, nông lâm nghiệp, thủy sản, bảo vệ môi trường, khoa học

xã hội và nhân văn... các trường đại học, cao đẳng đóng trên địa bàn. Một số tổ

chức KH&CN đã được nâng cao năng lực khảo sát thiết kế, kiểm định, kiểm

nghiệm, thí nghiệm. Một số đơn vị đã đáp ứng được yêu cầu của nhiệm vụ mới.

Về năng lực hoạt động KH&CN: Trong hoạt động nghiên cứu - triển khai, tỷ

lệ các đề tài cấp Nhà nước và cấp Bộ còn ít, chủ yếu tập trung thực hiện các nhiệm

vụ KH&CN cấp cơ sở. Số phòng thí nghiệm, thử nghiệm đạt tiêu chuẩn quốc gia

VILAS ở đa số các địa phương còn hạn chế. Tuy nhiên, ở một số thành phố lớn, cơ

sở hạ tầng kỹ thuật của các viện, trung tâm nghiên cứu, các phòng thí nghiệm, các

đơn vị sự nghiệp cũng được các thành phố tăng cường năng lực thông qua Chương

trình tăng cường tiềm lực KH&CN và Chương trình công nghệ sinh học, Chương

trình công nghệ thông tin và các dự án tăng cường nguồn lực cho các đơn vị trên

địa bàn...

2.2.2. Việc sử dụng ngân sách nhà nước cho khoa học và công nghệ

Các đề tài, dự án do địa phương thực hiện gồm các nhiệm vụ KH&CN các

cấp được thực hiện thông qua nguồn kinh phí dành cho KH&CN của các tỉnh,

thành phố trực thuộc Trung ương (gọi tắt là địa phương).

Trong giai đoạn 2006-2013, tổng số nhiệm vụ nghiên cứu KH&CN do các

địa phương thực hiện lên tới 11.911 đề tài, dự án cấp tỉnh, thành phố trực thuộc

trung ương (đề tài cấp tỉnh) và trên 21.000 đề tài, dự án, mô hình KH&CN cấp cơ

sở, với tổng kinh phí 6.603 tỷ đồng (bao gồm từ các nguồn NSNN, tài trợ của nước

ngoài, nguồn vốn hợp tác quốc tế, nguồn từ các doanh nghiệp, trong đó kinh phí từ

ngân sách sự nghiệp KH&CN nhà nước là 5.370 tỷ đồng chiếm 81,33%). Hoạt

động NC&PT ở các địa phương trong thời gian qua đã triển khai đầy đủ trên các

lĩnh vực khoa học. Trong số 11.911 đề tài cấp tỉnh, các đề tài thuộc lĩnh vực nông

nghiệp chiếm một phần ba, tiếp theo là các đề tài khoa học kỹ thuật và công nghệ

Năm 2013, các địa phương trên cả nước thực hiện khoảng 1.498 nhiệm vụ

KH&CN cấp tỉnh với tổng kinh phí trên 959 tỷ đồng (so với 1.875 nhiệm vụ và

866 tỷ đồng năm 2012). Hai trung tâm kinh tế của đất nước cũng là những địa

phương có hoạt động nghiên cứu mạnh là Hà Nội (101 đề tài với 120 tỷ đồng) và

TP. Hồ Chí Minh (100 đề tài với 181 tỷ đồng).

Hoạt động KH&CN địa phương đã có những đóng góp thiết thực vào sự phát

triển KT-XH của địa phương. Các đề tài trong lĩnh vực nông nghiệp của địa phương

tập trung vào lựa chọn, chuyển giao các kỹ thuật tiến bộ tổng thể từ chọn giống, quy

trình sản xuất thâm canh đến công nghệ chế biến, phù hợp với đặc điểm của từng

vùng, miền, góp phần tạo ra các sản phẩm hàng hóa nông nghiệp có giá trị kinh tế

cao, quy mô khối lượng lớn, chất lượng đồng đều để nâng cao giá trị xuất khẩu cũng

như mở rộng thị trường nội địa. Tỉnh Thái Bình đã khảo nghiệm và tuyển chọn được

4 giống lúa và 1 giống lạc được công nhận là giống quốc gia. Nghệ An đã đưa diện

tích lúa lai lên trên 76 nghìn hecta, năng suất tăng thêm 15,2 tạ/ha, lợi nhuận tăng

thêm khoảng 400 tỷ đồng, góp phần đưa Nghệ An đạt trên 1 triệu tấn lương thực.

Tỉnh Bắc Giang áp dụng mô hình sản xuất quả vải tươi theo tiêu chuẩn VietGAP đã

nhân rộng mô hình từ 10 ha lên 4000 ha, giá thành cao gấp 2-3 lần so với vải sản 55

xuất theo truyền thống.

Trong lĩnh vực khoa học tự nhiên và khoa học công nghệ, một sô công trình

khoa học cơ bản đã xây dựng cơ sở khoa học cho đổi mới và nâng cao trình độ

công nghệ. Những nghiên cứu đã tạo tiền đề cho việc tiếp thu công nghệ hiện đại,

định hướng cho bảo vệ môi trường sinh thái và sử dụng hợp lý tài nguyên thiên

nhiên. Nhiều kết quả nghiên cứu triển khai được các doanh nghiệp ở Hà Nội và TP.

Hồ Chí Minh và một số địa phương khác ứng dụng tạo ra các sản phẩm công

nghiệp có giá trị kinh tế cao, ví dụ như:

Tại TP. Hồ Chí Minh, nâng cao năng lực nội sinh, tiếp thu và làm chủ một

số cống nghệ cao sản xuất ra các sản phẩm như pin mặt trời, năng lượng sinh khối,

nhiên liệu sinh học, thiết kế vi mạch (dự án sản xuất chip thương mại SG8-V1;

thiết kế và sản xuất thử nghiệm chip nhận dạng từ xa bằng sóng radio - RFID).

Nghiên cứu thiết kế và chế tạo máy nhuộm JET để hoàn tất vải sợi từ sợi

polyeste;...

Tại Hà Nội, chương trình thiết kế, chế tạo thiết bị thay thế nhập khẩu đã hỗ

trợ đầu tư 20 dự án thiết bị, công nghệ từ đơn đặt hàng của doanh nghiệp thuộc 4

lĩnh vực ưu tiên của thành phố là cơ khí, điện tử, hóa dược và nhựa- cao su. Ngân

sách đã hỗ trợ trên 40 tỷ đồng cho thiết kế, chế tạo 55 máy và thiết bị, chuyển giao

được 265 sản phẩm cho doanh nghiệp với giá bán rẻ hơn từ 20-60% so với giá

nhập khẩu, tiết kiệm ngoại tệ được khoảng 280 tỷ đồng.

Dự án “Chuyển giao công nghệ sơn bột tĩnh điện Hải Phòng” góp phần tạo

ra sản phẩm có giá thành rẻ hơn nhập ngoại 10%.

Tỉnh Ninh Bình, sản xuất cầu trục 10 tấn, 15 tấn, 20 tấn, 30 tấn và trên 30

tấn của Xí nghiệp cơ khí Quang Trung giá thành chỉ bằng 30-50% so với máy nhập

ngoại cùng loại, chất lượng tương đương, tiết kiệm hàng triệu đôla mỗi năm để

nhập khẩu các loại thiết bị này.

2.3. Đánh giá việc phân bổ, sử dụng ngân sách nhà nước cho khoa học

và công nghệ của các cơ quan trung ương, địa phương

2.3.1. Nhận xét chung tình hình sử dụng ngân sách nhà nước cho khoa

học và công nghệ

Thực tế cho thấy, kinh phí thực tế được sử dụng để đầu tư cho các nhiệm vụ KH&CN của địa phương22 luôn thấp hơn kinh phí mà Trung ương phân bổ, thường

chỉ đạt trong khoảng từ 50-70%. Sở dĩ như vậy là do: (1) Năng lực đề xuất và xây

dựng dự án ĐTPT của các tổ chức KH&CN còn bất cập; (2) Các cấp lãnh đạo địa

phương chưa quan tâm tạo điều kiện về chủ trương và ghi vốn chuẩn bị đầu tư cho

các dự án phát triển thuộc lĩnh vực KH&CN; (3) Hạn chế lớn nhất ở một số địa

phương là nguồn kinh phí ĐTPT cho KH&CN chưa được ghi thành một mục riêng

trong dự toán chi ngân sách hàng năm của tỉnh, do đó, mức chi cho ĐTPT cho

KH&CN thường không đảm bảo mức do Trung ương phân bổ.

Từ năm 2006, các địa phương đã phân cấp kinh phí SNKH cho các huyện,

thị xã; số kinh phí được phân bổ năm sau cao hơn năm trước. Từ năm 2009, các

huyện, thị và một số sở ngành tiến hành xây dựng kế hoạch hằng năm theo hướng

dẫn của Sở KH&CN để đưa vào kế hoạch phân cấp ngân sách sự nghiệp KH&CN

theo đúng quy định. Ở cấp huyện, cơ quan quản lý nhà nước về KH&CN cũng đã

từng bước triển khai công tác quản lý về tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng.

Được sự hỗ trợ của Bộ KH&CN, trong thời gian qua, từ nguồn vốn ĐTPT

tiềm lực KH&CN, UBND các tỉnh, thành phố đã đầu tư cơ sở vật chất cho hoạt

động KH&CN. Trong đó, chủ yếu đầu tư cho hoạt động xây dựng các cơ quan

nghiên cứu và ứng dụng KH&CN, trang bị các trang thiết bị hiện đại cho các đơn

vị. Các trang thiết bị được đầu tư từ dự án giúp cho các đơn vị nâng cao khả năng,

năng lực hoạt động, từ đó hỗ trợ cho đơn vị quản lý hiệu quả hơn trong lĩnh vực

của đơn vị mình được giao nhiệm vụ.

Về quy trình xây dựng kế hoạch và dự toán ngân sách hàng năm, các đơn vị

tại địa phương đã thực hiện dự toán và lên kế hoạch theo đúng Luật NSNN. Cơ quan

quản lý KH&CN xây dựng kế hoạch và dự toán ngân sách hàng năm của đơn vị

mình, gửi về cơ quan quản lý TC, cơ quan quản lý KH&ĐT cùng cấp thẩm định,

báo cáo UBND cùng cấp trình HĐND cùng cấp quyết định. Sau khi có Nghị quyết

của HĐND tỉnh, UBND tỉnh giao Sở TC triển khai nhiệm vụ chi ngân sách, trong đó

có ngân sách sự nghiệp KH&CN. UBND tỉnh có quyết định phân bổ kinh phí cho

các đơn vị. Căn cứ kế hoạch của UBND tỉnh phê duyệt, các đơn vị tổ chức thực hiện

nhiệm vụ.

Nhìn chung, NSNN đầu tư cho sự nghiệp KH&CN năm sau cao hơn năm

trước, tăng bình quân khoảng 9%. Tuy có nhiều cố gắng nhưng kinh phí cho sự

nghiệp KH&CN vẫn còn thấp, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển, chưa đáp ứng yêu

cầu đầu tư kinh phí cho sự nghiệp KH&CN lớn hơn hoặc bằng 2% tổng chi NSĐP

theo Nghị quyết Trung ương 2 về KH&CN.

Các tổ chức, cá nhân hoạt động KH&CN phần lớn còn trông chờ vào

NSNN, chưa phát huy khai thác tốt các nguồn lực khác theo hướng xã hội hóa. Cơ

chế, chính sách đã được đề ra, song vẫn chưa có sức thu hút mạnh mẽ đội ngũ cán

bộ khoa học giỏi, đội ngũ trí thức trẻ có tài, có trình độ cao, các chuyên gia đầu

ngành tham gia cống hiến tài năng và trí truệ cho sự nghiệp phát triển KH&CN.

2.3.2. Những mặt được

- Kinh phí sự nghiệp KH&CN cho địa phương đã được điều chỉnh theo

hướng sát với tình hình thực tế thu chi ngân sách của từng địa phương được hướng

dẫn xây dựng kế hoạch và dự toán ngân sách kịp thời nên các tỉnh, thành phố đã có

sự chuẩn bị nhiệm vụ tốt để sử dụng ngày càng hiệu quả hơn. Điều này thể hiện đã

có sự chuyển biến tích cực xuất phát từ cách tiếp cận thực tế và nhu cầu của từng

địa phương.

- Các địa phương đã dành tỷ trọng đáng kể chi cho nghiên cứu ứng dụng và

triển khai (khoảng 60%), phần còn lại chi hỗ trợ hoạt động quản lý nhà nước, chi

cho hoạt động của các đơn vị sự nghiệp thuộc Sở KH&CN, chi cho hoạt động

KH&CN cấp huyện, cấp cơ sở…

- Kinh phí ĐTPT KH&CN ở khu vực trung ương tập trung (Báo cáo số

2528/BKHCN-KHTC ngày 6/9/2012 của Bộ Khoa học và Công nghệ) tăng cường

cơ sở vật chất cho các tổ chức nghiên cứu khoa học, tổ chức nghiên cứu khoa học và

phát triển công nghệ trực thuộc các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ

để thực hiện tự chủ tự chịu trách nhiệm theo quy định của Nghị định 115/2005/NĐ-

CP. Đối tượng đầu tư chủ yếu là mua sắm trang thiết bị nghiên cứu cho các phòng

thí nghiệm; triển khai xây dựng khu nghiên cứu phát triển của các khu công nghệ

cao Hòa Lạc, khu công nghệ cao Tp. Hồ Chí Minh, tăng cường đầu tư nâng cao

năng lực đo lường, thử nghiệm cho Viện Đo lường Việt Nam và các trung tâm tiêu

chuẩn đo lường chất lượng tại Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Buôn Ma Thuột; 58

hỗ trợ một số doanh nghiệp xây dựng các trung tâm nghiên cứu, phòng thí nghiệm

phục vụ việc thực hiện mục tiêu của các chương trình, đề án đã được Thủ tướng

Chính phủ phê duyệt

- Việc ĐTPT KH&CN của các địa phương đã có nhiều chuyển biến mới,

tích cực, các địa phương đã chủ động hơn trong xây dựng, thẩm định, phê duyệt

các dự án đầu tư trong lĩnh vực KH&CN. Trong giai đoạn 2006-2013, vốn ĐTPT

cho KH&CN ở các địa phương chủ yếu là đầu tư cho: Tổ chức nghiên cứu khoa

học, tổ chức nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ thuộc các tỉnh, thành

phố; các trung tâm ứng dụng và chuyển giao công nghệ, các trung tâm kỹ thuật tiêu

chuẩn - đo lường - chất lượng của các tỉnh, thành phố.

- Ngoài kinh phí NSĐP, nhiều địa phương đã tranh thủ các nguồn khác đầu

tư cho phát triển KH&CN như: kinh phí ngân sách trung ương, viện trợ quốc tế,

vốn tự có và huy động khác của các doanh nghiệp ...

+ Kinh phí huy động từ ngân sách KH&CN trung ương thông qua các nhiệm

vụ KH&CN cấp nhà nước, các nhiệm vụ hợp tác với các Viện, trường.

+ Nguồn viện trợ của nước ngoài thông qua các dự án hợp tác theo Nghị

định thư, các dự án hợp tác song phương và hỗ trợ không hoàn lại về KH&CN.

+ Các nguồn khác cho KH&CN ngoài ngân sách, tập trung chủ yếu thông

qua việc thực hiện các nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh, thành phố. Kinh phí từ các

doanh nghiệp đầu tư cho ứng dụng tiến bộ KH&CN.

+ Thực hiện chủ trương trích một phần vốn của các dự án, công trình phát

triển KT-XH để giải quyết các nhiệm vụ KH&CN liên quan đến nội dung và chất

lượng của dự án, công trình (đến nay, chủ trương này chưa được thực hiện trên

thực tế).

2.3.3. Một số hạn chế, tồn tại

a) Trong việc thực hiện ngân sách cho KH&CN nói chung

- Chính phủ ban hành Nghị định số 115/2005/NĐ-CP ngày 5/9/2005 quy

định về quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong hoạt động của các tổ chức

KH&CN. Quan điểm chủ đạo của Nghị định số 115/2005/NĐ-CP là giao quyền tự

chủ cao về tổ chức, biên chế, tài chính, kể cả quyền sản xuất kinh doanh như doanh 59

nghiệp cho các tổ chức KH&CN công lập; đổi mới phương thức cấp kinh phí của

Nhà nước cho hoạt động KH&CN (theo nhiệm vụ, không bao cấp theo số lượng

biên chế); nâng cao hiệu quả hoạt động, gắn kết tốt nghiên cứu với đào tạo, sản

xuất và dịch vụ. Các tổ chức KH&CN công lập được đăng ký kinh doanh, được

quyết định thu nhập tăng thêm cho người lao động theo kết quả tài chính hàng

năm, được quyết định về tổ chức và được các ưu đãi về thuế, tín dụng như đối với

các doanh nghiệp mới thành lập...

Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện Nghị định số 115/2005/NĐ-CP còn một

số vướng mắc, việc cấp kinh phí hoạt động thường xuyên thông qua các nhiệm vụ

KH&CN chưa được hướng dẫn, đến nay ngành KH&CN chưa xây dựng được hệ

thống khung định mức kinh tế - kỹ thuật làm căn cứ để các Bộ, ngành chức năng

phối hợp hướng dẫn tính đầy đủ chi phí trực tiếp, gián tiếp (bao gồm cả kinh phí

hoạt động thường xuyên) vào đề tài, nhiệm vụ, dự án KH&CN. Theo đó, việc xây

dựng dự toán các đề tài, dự án KH&CN vẫn thực hiện theo quy định tại Thông tư

liên tịch số 44/2007/TTLT/BTC-BKHCN (xây dựng dự toán theo khối lượng công

việc và số lượng các chuyên đề).

- Cùng với việc đổi mới cơ chế quản lý tài chính của các tổ chức KH&CN;

liên Bộ TC, Bộ KH&CN đã ban hành Thông tư liên tịch số 93/2006/TTLT/BTC-

BKHCN ngày 4/10/2006 hướng dẫn cơ chế khoán chi của các đề tài, dự án sử dụng

NSNN. Theo quy định tại Thông tư liên tịch số 93/2006/TTLT/BTC-BKHCN,dự

toán cho con người, chi viết chuyên đề, chi công tác phí, hội phí, các chi mua sắm

nguyên, nhiên vật liệu có định mức kinh tế, kỹ thuật... sẽ được giao kinh phí theo

hình thức khoán. Đối với các khoản chi khoán này, chủ nhiệm đề tài được quyết

định mức chi cho hiệu quả trên cơ sở quy chế chi tiêu của từng đề tài. Cơ chế

khoán theo quy định tại Thông tư số 93/2006/TTLT/BTC-BKHCN là một bước đổi

mới trong quản lý chi KH&CN, theo đó các chủ nhiệm đề tài đã chủ động hơn

trong việc sử dụng kinh phí nhằm mang lại hiệu quả cao của việc nghiên cứu

KH&CN và tiêt kiệm chi phí. Tuy nhiên, thực tế còn nhiều chủ đề tài, dự án chưa

áp dụng hiệu quả quyền tự chủ của mình trong việc thực hiện kinh phí khoán; chưa

chủ động trong việc xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ để được quyết định các mức 60

chi cao hơn, thấp hơn mức chi xây dựng dự toán, phù hợp với đặc thù của đề tài.