luận văn: "ngôn ngữ thơ nguyễn bính"

Chia sẻ: Hoang Thuy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:29

Thêm vào BST

Báo xấu

243
lượt xem 60
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

. Nguyễn Bính là một trong những nhà thơ nổi tiếng những thập niên 30 - 60 của thế kỷ trước trong văn học hiện đại Việt Nam. Ông có một phong cách thơ được nhiều thế hệ đương thời mến mộ, đặc biệt có nhiều bài tuy sáng tác trong phong trào Thơ Mới nhưng đậm chất trữ tình dân gian cả về nội dung lẫn hình thức thể hiện.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: luận văn: "ngôn ngữ thơ nguyễn bính"

B GIÁO D C VÀ ÀO T O TRƯ NG Đ I H C VINH LÊ TH HI N N GÔN NG T H Ơ T ÌNH NGUY N B ÍNH CHUYÊN NGÀNH: LÝ LU N NGÔN NG MÃ S : 60.22.01 TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ NG VĂN VINH - 2008 M U 1. Lý do ch n tài
1 1.1. Nguy n Bính là m t trong nh ng nhà thơ n i ti ng nh ng th p niên 30 - 60 c a th k trư c trong văn h c hi n i Vi t Nam. Ông có m t phong cách thơ ư c nhi u th h ương th i m n m , c bi t có nhi u bài tuy sáng tác trong phong trào Thơ M i nhưng m ch t tr tình dân gian c v n i dung l n hình th c th hi n. Di s n thơ Nguy n Bính nói chung, thơ tình Nguy n Bính nói riêng ã ư c nhi u ngư i quan tâm nghiên c u v m t n i dung và ngh thu t. Tuy v y, cho n nay phương di n ngôn ng trong thơ tình c a ông v n chưa nh n ư c s quan tâm thích áng. Ngôn ng có vai trò “là phương ti n th nh t c a văn h c”, nên ch c ch n vi c kh o sát k lư ng h th ng ngôn ng trong thơ tình Nguy n Bính s góp ph n xác nh nh ng i m c áo, c s c v hình th c bi u hi n, nh t là v c u trúc, âm i u, các l p t giàu giá tr bi u nghĩa và các bi n pháp tu t n i b t. tài lu n văn “Ngôn ng thơ tình Nguy n Bính” chúng tôi i theo hư ng ti p c n thơ Nguy n Bính d a trên quan h h u cơ gi a n i dung và hình th c cũng như quan h gi a cá tính c a nhà thơ và thi ph m c a ông. M t khác, k t qu kh o sát “Ngôn ng thơ tình Nguy n Bính” có th góp ph n lý gi i t i sao m ng thơ này l i có s c cu n hút nhi u th h ngư i Vi t n v y. 1.2. Là m t trong nh ng nhà thơ l n c a phong trào Thơ M i (1932 - 1945) nói riêng và văn h c Vi t Nam hi n i nói chung, nên khá nhi u bài thơ c a Nguy n Bính ư c ưa vào gi ng d y trư ng ph thông. Trong chương trình ào t o c nhân Ng văn các trư ng i h c và cao ng, Nguy n Bính luôn có v trí m t tác gi l n. Tuy v y, phương di n ngôn ng thơ Nguy n Bính nói chung, ngôn ng trong nh ng bài thơ c a Nguy n Bính ư c gi ng d y nhà trư ng nói riêng chưa ư c c p, phân tích. tài lu n văn “Ngôn ng thơ tình Nguy n Bính” chúng tôi l a ch n và th c hi n v i mong mu n ti p c n m ng thơ tình c a Nguy n Bính t góc ngôn ng , qua ó góp ph n nh vào vi c d y h c tác gi và tác ph m Nguy n Bính trong nhà trư ng hi n nay. 2. L c h s v n Nhìn chung qua các th i kỳ khác nhau, thơ Nguy n Bính có nh ng thăng tr m, nhưng vi c c m th , ánh giá thơ Nguy n Bính ít có nh ng khác bi t ho c nh ng mâu thu n gay g t. V căn b n, nh ng nh n xét ánh giá c a gi i phê bình v
2 Nguy n Bính khá th ng nh t. Dù giai o n nào, Nguy n Bính v n ư c xem là nhà thơ c a “Chân quê”, “H n quê”, “Tình quê”. Trong th i gian dài, thơ Nguy n Bính ã ư c nghiên c u xem xét nhi u góc t n i dung n ngh thu t, t tư tư ng n phong cách, t gi ng i u n k t c u. Chưa có m t tác gi nào tr c ti p nghiên c u ngôn ng thơ Nguy n Bính m t cách t p trung có h th ng. * L ch s nghiên c u thơ tình Nguy n Bính Có th th y các nh n nh ánh giá c a các nhà nghiên c u v ngôn ng thơ tình Nguy n Bính u g p nhau i m: ngôn ng thơ tình Nguy n Bính v a truy n th ng v a hi n i nhưng nghiêng v truy n th ng, g n gũi v i ca dao hơn là s cách tân, ây cũng là ch c s c hơn ngư i c a Nguy n Bính 3. M c ích và nhi m v nghiên c u 3.1. M c ích c a tài Qua kh o sát b ph n thơ tình Nguy n Bính t góc ngôn ng , tài có m c ích góp ph n nh vào quá trình nghiên c u thơ Nguy n Bính, m t phong cách thơ có s n i k t hi u qu gi a truy n th ng và cách tân trong n n thơ Vi t Nam gi a th k XX. 3.2. Nhi m v và i tư ng nghiên c u a. Nhi m v Lu n văn i vào gi i quy t nh ng nhi m v sau: - Kh o sát và miêu t v c u trúc và âm i u trong thơ tình Nguy n Bính. - Kh o sát và miêu t các l p t và các bi n pháp tu t n i b t trong thơ tình Nguy n Bính. b. i tư ng nghiên c u Lu n văn t p trung kh o sát 106 bài thơ tình ( ư c sáng tác trư c cách m ng tháng tám năm 1945) có trong t p thơ: Thơ tình Nguy n Bính (Nxb ng Nai, 1996) và Tuy n t p Nguy n Bính (Nxb văn h c, Hà N i 1986). 4. Phương pháp nghiên c u
3 Trong khi th c hi n tài, chúng tôi s d ng các phương pháp nghiên c u sau ây: - Phương pháp th ng kê - phân lo i: ư c dùng khi kh o sát ngu n tư li u theo t ng v n c th . - Phương pháp phân tích - t ng h p: Nh m làm sáng t t ng lu n i m, t ó khái quát thành các lu n i m cơ b n. - Phương pháp so sánh - i chi u: ư c dùng khi so sánh i chi u v i nhà thơ cùng th i v s d ng ngôn ng làm rõ nh ng c i m riêng v phong cách ngôn ng thơ tình Nguy n Bính. 5. Cái m i c a tài Chúng tôi hy v ng ây là m t trong nh ng lu n văn u tiên c g ng i vào tìm hi u ngôn ng thơ tình Nguy n Bính m t cách toàn di n v phương ti n n i dung và hình th c góp ph n vào vi c gi ng d y thơ Nguy n Bính trong nhà trư ng m t cách t t hơn. 6. C u trúc lu n văn Ngoài ph n m u và k t lu n, ph n n i dung c a lu n văn g m ba chương: Chương 1: M t s gi i thuy t liên quan n tài. Chương 2: C u trúc và âm i u thơ tình Nguy n Bính. Chương 3: Ng nghĩa ngôn ng thơ tình Nguy n Bính.
4 Chương 1 M TS GI I THUY T LIÊN QUAN N TÀI 1.1. Thơ và ngôn ng thơ 1.1.1. S khác bi t gi a thơ và văn xuôi Thơ và văn xuôi là hai ki u t ch c ngôn t ngh thu t mà s khác nhau thu n tuý b ngoài trư c h t là cơ c u nh p i u. Trong khi văn xuôi th hi n tư tư ng, tình c m c a tác gi b ng con ư ng tái hi n m t cách khách quan các hi n tư ng i s ng thì thơ l i ph n ánh i s ng b ng cách b c l tr c ti p ý th c c a con ngư i, nghĩa là con ngư i t c m th y mình qua nh ng n tư ng, ý nghĩa c m xúc ch quan c a mình i v i th gi i và nhân sinh. Tác ph m văn xuôi thư ng có c t truy n và hành ng. G n li n v i c t truy n là m t h th ng nhân v t ư c kh c ho y . Thơ thư ng không có c t truy n, m i bài thơ th hi n m t tâm tr ng nên dung lư ng c a nó thư ng ng n (vì m t tr ng thái tâm tr ng không th kéo dài). Trong thơ, cái tôi tr tình gi m t v trí c bi t quan tr ng, thư ng xu t hi n dư i d ng nhân v t tr tình. Còn văn xuôi thì nguyên t c ph n ánh hi n th c trong tính khách quan ã t tr n thu t vào v trí là nhân t t ch c ra th gi i ngh thu t c a tác ph m, nó òi h i nhà văn ph i sáng t o ra hình tư ng ngư i tr n thu t. Thơ là ti ng nói b c b ch làm vi c trên tr c d c (tr c l a ch n, thay th , tương ng, quy chi u, tr c c a các n d ) còn văn xuôi là ti ng nói i tho i làm vi c trên tr c ngang (tr c k t h p, tr c tuy n tính). Không gian trên trang gi y in thơ có nhi u kho ng tr ng hơn trang in văn xuôi. Trong văn xuôi, ngôn t mang tính miêu t (t o hình), nó ít t p trung vào chính nó, trong khi ó thơ thì không th tách r i ngôn t . Có nh ng hình th c trung gian gi a thơ và văn xuôi: thơ văn xuôi, văn xuôi nh p i u. ôi khi thơ và văn xuôi xuyên th m l n nhau (ví d văn xuôi tr tình) ho c ch a ng trong nhau nh ng m ng văn b n “d lo i” (tác ph m thơ có nh ng m ng văn xuôi ho c tác ph m văn xuôi có nh ng o n thơ xen k c a các nhân v t ho c c a tác gi ). 1.1.2. Các c trưng c a ngôn ng thơ
5 th y rõ c trưng c a ngôn ng thơ, chúng tôi phân bi t thơ v i văn xuôi trên ba c p : ng âm, t v ng, ng pháp. a. V ng âm c i m n i b t v ng âm phân bi t thơ v i văn xuôi là c trưng tính nh c. b. V ng nghĩa Ng nghĩa c a ngôn ng thơ nhi u khi không d ng l i nghĩa en, nghĩa bi u v t mà t nghĩa ban u ó còn có nh ng ý nghĩa m i tinh t hơn, a d ng hơn, m i l hơn. ó là nghĩa bóng hay ý nghĩa bi u trưng c a ngôn ng thơ ca. c. V ng pháp C u trúc câu trong ngôn ng thơ thư ng không tuân theo quy t c b t bu c và ch t ch như câu trong văn xuôi và trong ng pháp thông d ng. Nhà thơ có th s d ng các ki u câu khác nhau như câu o ng , câu v t dòng, câu trùng i p mà không làm nh hư ng n vi c ti p nh n văn b n c a ngư i c. Ngư c l i nh ng k t h p t ch c ngôn ng “b t quy t c” l i m ra nh ng giá tr m i, ý nghĩa m i cho ngôn ng thơ ca. 1.1.3. Các l p t giàu m u s c bi u c m trong thơ ca Vi t Nam 1.1.3.1. L p t láy T láy là “nh ng t ư c c u t o b ng cách nhân ôi ti ng g c theo nh ng quy t c nh t nh, sao cho giá tr gi a các ti ng trong t v a i p v a i hài hoà v i nhau v âm và v nghĩa có giá tr tương ương hoá”. 1.1.3.2. L p t tình thái Tình thái là “nh ng t bi u th s c thái tình c m, c m xúc c a ngư i nói”. 1.1.4. Các bi n pháp tu t thư ng dùng trong thơ ca 1.1.4.1. n d n d là “phương th c tu t trên cơ s ng nh t hai hi n tư ng tương t , th hi n cái này qua cái kia mà b n thân cái ư c nói t i thì gi u i m t cách kín áo”. 1.1.4.2. So sánh (t d ) So sánh là “phương th c bi u t b ng ngôn t m t cách hình tư ng d a trên cơ s i chi u hai hi n tư ng có d u hi u tương ng nh m làm n i b t c im thu c tính c a hi n tư ng này qua c i m thu c tính c a hi n tư ng kia”.
6 i ( i ng u) 1.1.4.3. i là “m t phương th c t ch c l i văn b ng cách i p ng pháp nh m t o ra hai v , m i v là m t câu tương i hoàn ch nh ư c vi t thành hai dòng cân x ng, sóng ôi v i nhau”. 1.1.4.4. i p ng i p ng l à “m t hình th c tu t có c i m: m t t , c m t , câu ho c o n thơ văn ư c l p l i v i d ng ý nh n m nh ho c gây n tư ng cho ngư i c, ngư i nghe”. 1.2. Nguy n Bính - cu c i và thơ 1.2.1. Cu c i và tác ph m Nguy n Bính tên khai sinh là Nguy n Tr ng Bính. Nhà thơ sinh vào cu i xuân u h năm M u Ng (1918) trong m t gia ình nhà nho nghèo t i xóm Tr m, thôn Thi n V nh, xã ng i, huy n V B n, t nh Nam nh. Thu bé Nguy n Bính không ư c i h c trư ng mà mà ch h c nhà v i cha là ông Nguy n o Bình, sau ư c c u ru t là ông Bùi Trình Khiêm nuôi d y. Năm 1932 Nguy n Bính r i quê ra Hà N i và t ây b t u n i ti ng trong s nghi p sáng tác văn h c. Ông ư c gi i khuy n khích c a t l c văn oàn v i t p thơ Tâm h n tôi (1940). Năm 1943 Nguy n Bính ư c gi i nh t văn h c Nam Xuyên Sài Gòn v i truy n thơ Cây àn tỳ bà. Năm 1947 Nguy n Bính tham gia kháng chi n ch ng Pháp Nam B . Nhà thơ hăng hái tham gia m i công tác và ư c gi nh ng trách nhi m tr ng y u. Th i gian này Nguy n Bính sáng tác khá k p th i và u n, c ng tinh th n yêu nư c quy t chi n quy t th ng gi t gi c l p công. Tháng 11-1954 Nguy n Bính t p k t ra B c, ông công tác h i nhà văn Vi t Nam. Năm 1956, ông làm ch bút tu n báo “Trăm hoa” Năm 1958 Nguy n Bính v cư trú t i Nam nh, ông công tác t i ty văn hoá thông tin Nam nh. Mùa thu năm 1965, ông theo cơ quan văn hoá Nam nh sơ tán vào huy n Lý Nhân.
7 Nguy n Bính m t t ng t vào sáng 30 t t năm t T (20-1-1966) lúc n t hă m m t ngư i b n xã Hoà Lý, huy n Lý Nhân, t nh Nam nh, khi ông chưa k p sang tu i 49. Trong hơn 30 năm sáng tác v i nhi u th lo i khác nhau (Thơ, truy n thơ, k ch thơ, k ch b n chèo, lý lu n sáng tác). Ho t ng văn ngh c a ông phong phú a d ng song thành t u xu t s c nh t ư c c gi ưa chu ng là thơ b i thơ là m ng sáng tác k t t tài năng và tâm huy t c a cu c i ông. Riêng v thơ có th nói r ng ông là cây bút sung s c nh t c a phong trào Thơ M i. Ch trong m t th i gian ng n (1940-1945) Nguy n Bính ã cho ra i nh ng t p thơ có giá tr : Tâm h n tôi (1940); L bư c sang ngang (1940); Hương c nhân (1941); M t nghìn c a s (1941); ngư i con gái l u hoa (1942); Mư i hai b n nư c (1942); Mây t n (1942); Bóng giai nhân (K ch thơ - 1942); Truy n tỳ bà (truy n thơ - 1944). Sau cách m ng Nguy n Bính l i cho ra m t các t p thơ: Ông lão mài gươm (1947); ng tháp mư i (1955); Tr ta v (1955); G i ngư i v mi n Nam (1955); Trông bóng c bay (1957); Ti ng tr ng êm xuân (1958); Tình nghĩa ôi ta (1960); êm sao sáng (1962). V i l i vi t gi u ch t tr tình dân gian Nguy n Bính ã t o ư c m t gương m t riêng trong n n văn h c hi n i Vi t Nam. Năm 2000 Nguy n Bính ã ư c truy t ng gi i thư ng H Chí Minh v văn h c ngh thu t. 1.2.2. Thơ tình trong thơ Nguy n Bính Trong phong trào Thơ M i (1932 - 1945), Nguy n Bính là nhà thơ tình có phong cách riêng. Ông t xem mình là “Thi sĩ c a thương yêu”. ương th i, dư lu n báo chí nh n xét c “Hương c nhân ta th y thi sĩ Nguy n Bính là ngư i a c m, m nh h n trong tr o c a tu i thanh niên ã s m theo lu ng gió ái ân mà nên câu tuy t di u”. Con t m ã lu ba sinh Mà em ã lu c a anh muôn i. (Ch c n Ngưu lang) Trong thơ tình Nguy n Bính có m t tâm h n luôn khao khát yêu ương, nh nhung, chia s .
8 Cái tôi tr tình trong thơ Nguy n Bính không bình yên n nh mà luôn t r ng thái b t an. Và chính cái b t an y làm cho câu thơ sao xuy n không ng ng r t thích h p v i tâm tr ng ngư i ang yêu. L quá ! làm sao tôi c bu n? Làm sao tôi c kh luôn luôn? Làm sao tôi c tương tư mãi Ngư i ã cùng tôi ph r t tròn? (Vâng) Thơ tình Nguy n Bính là ti ng lòng bu n bã, l làng c a m t trái tim ang th n th c yêu ương và n v i ngư i c như m t cô gái quê duyên dáng kín áo. Thơ tình Nguy n Bính không m u i ca ng i tình yêu hư ng l c như Vũ Hoàng Chương, inh Hùng. Nguy n Bính có ý th c không cho tình yêu làm tha hoá bi n ch t, không nh ng ham mu n trong tình yêu l a ôi cu n con ngư i vào vòng tru l c. Tôi r n r n l m giai nhân ành ph nhau thôi k o n ngày Thơ tình Nguy n Bính luôn khao khát m t mái m gia ình ơn sơ gi n d . Nhà gianh thì s n y V x u có làm sao Qu c kêu ngoài bãi s y Hoa súng n y ao (Thanh m) Nguy n Bính luôn nghĩ t i m i tình thu chung, n nh ng ngư i con gái bi t chung tình v i m i tình không d t, v i cu c s ng oàn viên. Như truy n Tương Như và Trác Th ưa nhau v t Lâm Cùng Vư n xuân tr ng xoá hoa cam r ng Tôi v i em Nhi k t v ch ng (Hoa v i rư u)
9 Thơ tình Nguy n Bính toát lên tình yêu thương mãnh li t “Nguy n Bính ã i sâu vào th gi i tâm tình c a nh ng m nh i ngang trái, d dang, phân cách, b bàng. V i ngòi bút c a thi nhân, Nguy n Bính t chân th c ư c n i u bu n, tr m l ng, gi i to ư c nh ng ti ng kêu bi thương c a nh ng tâm h n m c m c”. Chính i u ó ã l àm cho h n thơ Nguy n Bính i vào tâm h n ngư i c m t cách nh nhàng.
10 Chương 2 C U TRÚC VÀ ÂM I U THƠ TÌNH NGUY N BÍNH Hình th c ngh thu t trong tác ph m văn h c bao g m các phương ti n bi u hi n ngh thu t k t h p hài hoà v i hình tư ng ngh thu t nh m hư ng n ph m trù th m m c a tác ph m, ng th i nói lên cái nhìn c áo trong sáng tác c a nhà văn. Là m t nhà Thơ M i, Nguy n Bính v a k th a nhi u hình th c c a thơ ca dân t c nhưng l i là m t nhà cách tân, sáng t o trên c u trúc và mô hình truy n th ng có s n. i vào tìm hi u c u trúc và âm i u trong thơ tình Nguy n Bính cũng chính là tìm hi u nh ng cách tân v hình th c ngh thu t trong thơ tình Nguy n Bính. 2.1. Các th thơ tiêu bi u trong thơ tình Nguy n Bính 2.1.1. K t qu th ng kê phân lo i v th thơ B ng 1: Phân lo i các th thơ trong thơ tình Nguy n Bính TH THƠ S LƯ NG (BÀI) T L (%) Thơ l c bát 50 47,16 Thơ b y ch 48 45,28 Thơ năm ch 5 4,71 Thơ ư ng lu t 3 2,83 T ng 106/106 Qua kh o sát 106 bài thơ tình c a Nguy n Bính trư c cách m ng, m t i u chúng tôi d nh n th y là thơ ông không có s xu t hi n thơ t do, thơ văn xuôi như các nhà Thơ M i khác. Nhà thơ s d ng ch y u và tiêu bi u nh t v n là th thơ l c bát v i s lư ng nhi u nh t 50 bài (47,16%), ti p n là th thơ 7 ch 48 bài (45,28%). Ngoài ra góp ph n làm tăng s phong phú cho th lo i thơ tình, Nguy n Bính còn sáng tác m t s bài thơ 5 ch và thơ ư ng lu t trong ó thơ ư ng lu t chi m s lư ng ít nh t 3 bài (2,83%) trong t ng s 106 bài thơ tình Nguy n Bính 2.1.1.1. Th thơ l c bát Thơ tình l c bát c a Nguy n Bính là nh ng bài thơ tình hoàn ch nh, m i bài là m t câu chuy n v m t cu c i, m t thân ph n, có c nh ng và tâm tr ng riêng như
11 trong các bài L bư c sang ngang, Lòng m , Ngư i hàng xóm...B i v y mà dung lư ng bài thơ tình l c bát c a Nguy n Bính ph n l n là nh ng bài thơ dài. Qua kh o sát 50 bài thơ tình l c bát c a Nguy n Bính chúng tôi th y có 22 bài thơ l c bát dư i 10 dòng trong s ó có m t bài ng n nh t là 2 dòng (Hoa c may) và 28 bài thơ l c bát dài trên 10 dòng tr lên. Trong thơ Nguy n Bính, âm hư ng c a thơ ca dân gian còn vang v ng th thơ l c bát (th lo i i n hình nh t c a ca dao dân ca). Nguy n Bính ã bi t cách làm giàu cho sáng tác c a mình trên m nh t văn hoá dân gian, t ó khai thác và khơi ngu n c m h ng t o nên nh ng thi ph m m i Nguy n Bính hay v n d ng cách ng t nh p u n, hài hoà như ca dao truy n th ng. ó là nh p 2/2/2;3/3 (câu l c) và 2/2/2/2; 4/4 (câu bát) thư ng th y c a ca dao. Ngôn ng thơ l c bát c a Nguy n Bính g n gũi v i ngôn ng thơ ca dân gian còn b i nó giàu hình nh, màu s c, nh c i u. Nhà thơ ã ch n cho mình cách bi u hi n th gi i tình c m tr u tư ng thông qua nh ng s v t hi n tư ng c th xung quanh, nh ng c nh quan bình d nơi thôn dã g n gũi thân quen, ó là th gi i c a giàn ván, ao rau c n, d u m ng tơi, hoa chanh hoa bư i, gió c , gi i cao M t i u áng chú ý là nh ng t có vùng m nghĩa h t s c c s c c a thơ ca dân gian ã hoà h p vào thơ Nguy n Bính m t cách r t t nhiên. Nh ng i t phi m ch ‘‘ngư i’’, ‘‘ai’’, ‘‘ta’’, ‘‘mình’’ ho c nh ng c m t phím ch ‘‘ngư i y’’, ‘‘bên y’’, ‘‘bên này’’r t t nh , Nguy n Bính còn làm tăng s c thái bi u hi n c a ngôn ng thơ b ng vi c s d ng thành th o các bi n pháp tu t mà ca dao hay dùng. Nh ng hình nh n d , so sánh thư ng xuyên i v trong thơ Nguy n Bính. Nói tình yêu ôi l a, tác gi thư ng dùng hình nh hoa -bư m, tr u -cau,b n- ò, nói v thân ph n ngư i con gái i l y ch ng mà không có h nh phúc, tác gi g i là l bư c sang ngang, mư i hai b n nư c, nói t i thân ph n tha hương nhà thơ vi t thân nh n, s long ong. Nguy n Bính s d ng r t thu n th c l i an ch thư ng th y trong thơ ca dân gian ki u: chín nh mư i mong, b y n i ba chìm, .... V m t c u t bài thơ, kh o sát thơ tình Nguy n Bính nói chung và thơ tình l c bát Nguy n Bính nói riêng trư c cách m ng, ta có th nh n th y trong thơ ông cũng
12 có các cách c u t bài thơ theo th phú, th t và th h ng. ây là ba th chính trong k t c u bài ca dao. L c bát trong thơ tình Nguy n Bính v a có nh ng c i m g n gũi v ngh thu t th hi n như trong thơ ca dân gian mà chúng tôi ã trình bày trên nhưng l c bát trong thơ tình Nguy n Bính có nh ng sáng t o m i m v hình nh, nh p i u trong cách th c và ý nghĩa s d ng so v i ca dao. Thơ l c bát c a Nguy n Bính là s tr v v i nh ng hình nh g n gũi quen thu c trog ca dao, v i nh ng b tre, g c lúa, m nh vư n, con ò, b n nư c, nương dâu. Nhưng i u áng chú ý là Nguy n Bính s d ng hình nh ch t li u dân dã c a ca dao nhưng ông ã th i vào ó cái h n c a Thơ M i. Hình nh dòng sông, con thuy n i vào thơ Nguy n Bính cũng có s khác bi t so v i ca dao. Cánh bu m hư o xu t hi n trong thơ ông như m t s m r ng n cao . M t cánh bu m m r ng c không gian, th i gian và ch t ch a tâm tr ng c a s chia xa. Anh i y, anh v âu ? Cánh bu m nâu, cánh bu m nâu, cánh bu m.. (Cánh bu m nâu) Cũng là hình nh ng n m ng tơi quen thu c nhưng n u trong ca dao, ng n m ng tơi cũng như gi i y m, cành h ng là nh ng nh p c u th hi n khát v ng g n k t ôi l a l i v i nhau. g n sao ch ng sang chơi anh c t ng n mùng tơi b c c u Cô kia c t c bên sông Mu n sang anh ng cành h ng cho sang (Ca dao) Trong thơ Nguy n Bính nh ng hình nh trên l i tr thành bi u tư ng cho s ngăn cách v tâm h n, là kho ng cách tâm lí mà con ngư i không d gì vư t qua ư c. Chàng trai và cô gái trong thơ l c bát Nguy n Bính ch cách nhau b i gi u m ng tơi mà ành thu h p mình trong n i bu n, n i cô ơn ng p tràn. Giá ng có gi u m ng tơi
13 Th nào tôi cũng sang chơi thăm nàng (Ngư i hàng xóm) Cu i cùng chàng trai ch còn bi t g i h n vào con bư m tr ng, con bư m c a m ng tư ng v n i v gi a ôi bên làm vơi b t n i cô ơn c a chàng trai. Tìm hi u thơ tình Nguy n Bính trư c năm 1945, ta th y thơ l c bát c a ông có nh ng d u n riêng. L c bát c a Nguy n Bính nhi u khi phá v tính cân x ng hài hoà c a l c bát c , c bi t là v nh p i u. L c bát trong thơ tình Nguy n Bính v a ng t nh p theo ki u truy n th ng v a có nh ng ki u ng t nh p phá cách linh ho t di n t tình c m tâm h n c a nhân v t tr tình và cái tôi tr tình. L c bát c a Nguy n Bính mang b n s c,di n m o trong thơ tình Nguy n Bính nói riêng và thơ Nguy n Bính nói chung trong phong trào thơ m i (1932- 1945).L c bát trong thơ tình Nguy n Bính th hiên tâm tr ng cái tôi Thơ M i, mang m i cung b c, c m xúc bu n vui, ng m ngùi, cay ng v a như k chuy n l i v a như tr tình. 2.1.1.2. Th thơ b y ch Sau s thành công c a th l c bát, th thơ b y ch cũng ư c Nguy n Bính th hi n khá thành công trong tài vi t v mùa xuân. Thơ b y ch c a Nguy n Bính có s lư ng 48 bài (45%) trong t ng s 106 bài thơ tình Nguy n Bính. Cùng v i Nguy n Bính, Xuân Di u, Hàn M c T , Ch Lan Viên, Th L u vi t v mùa xuân và ã có nhi u bài thơ hay ư c khơi ngu n t c m h ng xuân. Song trong m ch c m h ng v thơ xuân y, thơ xuân Nguy n Bính v n có m t v riêng. 2.1.1.3. Th thơ 5 ch Thơ 5 ch là th thơ truy n th ng xu t hi n trong sáng tác dân gian qua th lo i vè và ng dao. S lư ng bài thơ 5 ch tuy ít hơn r t nhi u so v i l c bát và thơ 7 ch c a Nguy n Bính. Thơ 5 ch c a Nguy n Bính có 5/106 bài (4,7%). Nh ng bài thơ này tuy câu ch có v h n h p nhưng không vì th mà n i dung tình c m l i khô khan, nghèo nàn. Ngư c l i trong khuôn kh hình th c y Nguy n Bính ã bi t l a ch n và
14 t ch c ngôn ng t o nên cho thơ 5 ch c a mình m t th gi i c nh v t yp màu s c hình kh i c bi t là th gi i tình c m phong phú, tinh t c a lòng ngư i. Thơ tình 5 ch c a Nguy n Bính là nh ng bài thơ tình tác gi vi t v tình yêu l a ôi, tình c m v ch ng, m i kh g m 4 câu, bài dài nh t là 7 kh . Cách ng t nh p và gieo v n cũng khác v i th hát gi m. N u th hát gi m ch ng t 1 nh p 3/2 c nh như kh thơ trên thì thơ 5 ch c a Nguy n Bính nh p thơ ư c ng t linh ho t theo dòng tâm tr ng và c m xúc và tâm tr ng nhân v t tr tình, nh p xen k 2/3 và 3/2 trong m t kh thơ, tác gi gieo v n chân gián cách cu i câu thơ. Th thơ 5 ch trong thơ tình Nguy n Bính dù r t ít nhưng ã góp ph n làm giàu thêm trong s a d ng, a gi ng c a th lo i thơ tình Nguy n Bính. 2.1.2. T ch c c a các bài thơ tình Nguy n Bính 2.1.2.1. Khái ni m tiêu trong văn b n thơ Tiêu là tên g i cu m t văn b n thơ, thư ng u văn b n, ư c trình bày b ng nh ng con ch riêng cho phép phân bi t nó v i toàn b ph n còn l i c a văn b n. 2.1.2.2. Tiêu các bài thơ tình c a Nguy n Bính B ng 2: dài tiêu các bài thơ tình c a Nguy n Bính DÀI TIÊU S BÀI TL % VÍ D 1 âm ti t 5 4,7% Nh , ghen… 2 âm ti t 43 40,5% Ch nhau, Chân quê… 3 âm ti t 30 28,3% Ngư i hàng xóm, Mùa xuân xanh… 4 âm ti t 20 18,8% M t tr i quan tái… 5 âm ti t 1 0,9% Gi c mơ anh lái ò… 6 âm ti t 4 3,7% Ngư i con gái l u hoa… 7 âm ti t 3 2,8% Hà N i ba mươi sáu ph phư ng.. Qua kh o sát dài tiêu các bài thơ tình Nguy n Bính chúng tôi th y r ng: Tiêu các bài thơ tình Nguy n Bính có dài ng n nh t là 1 âm ti t và dài nh t là 7 âm ti t. Tiêu ư c Nguy n Bính dùng nhi u nh t là 2 âm ti t và 3 âm ti t (68,8%), tiêu dùng ít nh t là 5 âm ti t (0,9%). i u này ch ng t dài tiêu
15 Nguy n Bính r t ng n g n nhưng v n th hi n y n i dung ch các bài thơ tình Nguy n Bính.
16 B ng 3: C u t o tiêu các bài thơ tình Nguy n Bính C U T O TIÊU S BÀI TL % VÍ D T 12 11.32% Nh , Ghen… L bư c sang ngang, Hoa v i C mt 84 79,24% rư u... Ngư i con gái l u hoa, Nàng i Câu 10 9,43% l y ch ng... Qua b ng c u t o tiêu các bài thơ tình Nguy n Bính chúng tôi th y r ng c u t o tiêu các bài thơ tình Nguy n Bính nhi u nh t là c m t (79,24%) và c u t o tiêu ít nh t là câu (9,43%). 2.1.3. Kh thơ trong thơ tình Nguy n Bính Kh thơ xét v hình th c bi u hi n g m nhi u câu thơ, có m t ý tương i c l p ho c có m t kho ng cách nh t nh khi vi t, khi in. 2.1.3.1. S li u th ng kê - phân lo i kh thơ trong thơ tình Nguy n Bính Kh o sát 106 bài thơ tình c a Nguy n Bính, chúng tôi th y có 82 bài thơ chia kh , s lư ng kh thơ là 418 kh . Trong thơ tình Nguy n Bính bài có s kh nhi u nh t là 25 kh (Hoa v i rư u), bài có s kh ít nh t là m t kh (Hoa c may). Nh ng bài thơ nhi u kh thư ng n m th thơ 7 ch : Hoa v i rư u (25 kh ), Mư i hai b n nư c (24 kh ), Vi ng h n trinh n (18 kh ). Ph bi n trong m i kh thơ tình Nguy n Bính là m i kh 4 câu c thơ l c bát, thơ 7 ch và thơ 5 ch . 2.1.3.2. Kh thơ m u và kh thơ k t thúc các bài thơ tình c a Nguy n Bính Trong thơ tình Nguy n Bính có 82 bài thơ chia kh và 24 bài thơ không chia kh . Các bài thơ chia kh u có kh m u và kh k t thúc. Kh thơ m u và k t thúc ã góp ph n làm n i b t phong cách thơ tình Nguy n Bính y t do, c m xúc, không h có s l thu c hay gò ép trong vi c th hi n n i dung tư tư ng cũng như ngh thu t thơ. Kh thơ m u và k t thúc có s liên h ch t ch gi a n i dung và hình th c t o nên tính ch nh th trong toàn b tác ph m thơ tình Nguy n Bính.
17 2.2. Âm i u trong thơ tình Nguy n Bính a/ V n i u thơ V n là m t “Phương ti n t ch c văn b n thơ d a trên cơ s s l p l i không hoàn toàn các ti ng nh ng v trí nh t nh c a dòng thơ nh m t o nên tính hài hòa và liên k t c a dòng thơ và gi a các dòng thơ”. b/ Nh p i u thơ Nh p i u là “M t phương ti n quan tr ng c u t o hình th c ngh thu t trong văn h c, d a trên s l p l i có tính chu kỳ, cách qu ng ho c luân phiên các y u t có quan h tương ng trong th i gian hay quá trinh nh m chia tách và k t h p các n tư ng th m m ”. c/ Thanh i u trong thơ Thanh i u là “hi n tư ng nâng cao ho c h th p gi ng nói trong m t âm ti t. Trong ti ng vi t có 6 thanh i u, có tác d ng khu vi t v âm v và ư c g i là âm v thanh i u… m i thanh i u ư c xác nh b ng m t chùm các tiêu chí khu bi t v âm v c, v âm i u, v ư ng nét”. 2.2.1. V n i u trong thơ tình Nguy n Bính B ng 4: S li u k t qu th ng kê các lo i v n trong thơ tình Nguy n Bính Phân lo i v n S lư ng c p v n Tl% V n chính 416 36,26 V n thông 139 12,11 V n ép 112 9,76 V n chân 259 22,58 V n lưng 221 19,26 Qua b ng th ng kê k t qu các lo i v n trong 106 bài thơ tình Nguy n Bính chúng tôi th y có t l s v n như sau: Xét theo m c hoà âm s c p gieo v n chính là 416 c p (36,26%), s c p gieo v n thông 139 c p (12,11%). Xét theo v trí gieo v n thì s c p gieo v n chân 259 c p (22,58%), s c p gieo v n lưng 221 c p (19,26%).
18 2.2.2. Nh p i u trong thơ tình Nguy n Bính Thơ tình Nguy n Bính ã xu t hi n nh ng l i ng t nh p không còn tuân theo nh ng quy t c truy n th ng mà tuân theo t n s dao ng c a tình c m, di n t tâm tr ng ch quan c a cái tôi cá th , ào sâu vào th gi i n i tâm c a con ngư i. Do v y nh p i u trong thơ ông là nh p i u tâm h n. L i ng t nh p trong thơ tình Nguy n Bính r t t do, m i m , xôn xao hơi th th i i. 2.2.3. Thanh i u trong thơ tình Nguy n Bính Góp ph n làm nên tính nh c ti m n trong thơ Nguy n Bính không th không nói n thanh i u. Trong thơ Nguy n Bính gi a các câu thơ nói riêng và gi a toàn bài thơ nhà thơ ã khéo léo ph i h p các y u t ng âm c bi t là thanh i u làm cho câu thơ, bài thơ mang âm hư ng và tính nh c c áo. Ti u k t chương 2 Nguy n Bính v a có k th a nh ng y u t ngh thu t truy n th ng, nhưng ph n cách tân sáng t o c a ông v n là ch y u. c bi t ông làm m i l i thơ xưa c a dân t c b ng cách c u t thiên v trình bày, di n t , cách th c và ý nghĩa dùng t ng , hình nh m i l , nh p thơ y bi n hoá linh ho t, gi ng i u phong phú.
19 Chương 3 NG NGHĨA C A NGÔN NG THƠ TÌNH NGUY N BÍNH H th ng các phương ti n bi u hi n ngh thu t trong thơ tình Nguy n Bính vô cùng phong phú và a d ng. trong phong trào Thơ m i (1932 - 1945), ông ư c xem là nhà thơ “Chân quê, tình quê, h n quê”. Ngôn ng thơ ông trong sáng, gi n d , m c m c giàu màu s c dân gian. i vào vào tìm hi u hình th c ngh thu t cũng chính là tìm hi u nét c s c v phong cách thơ tình Nguy n Bính và nh ng c i m v ng nghĩa ngôn ng trong thơ tình Nguy n Bính. 3.1. T ng giàu giá tr bi u c m trong thơ tình Nguy n Bính 3.1.1. T láy âm trong thơ tình Nguy n Bính Trong thơ tình Nguy n Bính, các t láy ư c dùng có vai trò th hi n a d ng các tr ng thái, cung b c tình c m c a nhân v t tr tình và cái tôi tr tình. Trong 106 bài thơ tình, Nguy n Bính ã dùng 105 t láy (v i 120 lư t dùng trong 53 bài). Trong ó, t láy ph âm u 81/105 t (77,1%), t láy hoàn toàn 13/105 t (12,4%) t láy v n 11/105 t (10,5%). 3.1.2. T tình thái trong thơ tình Nguy n Bính Qua kh o sát và th ng kê 106 bài thơ tình Nguy n Bính chúng tôi th y tình thái trong thơ tình Nguy n Bính g m các nhóm: Tình thái g i áp, tình thái b c l c m xúc, tình thái t o câu nghi v n ho c m nh l nh, c u khi n. T ng s t tình thái mà chúng tôi kh o sát trong 106 bài thơ tình là 343 t và c m t tình thái. B ng 5: T ng tình thái trong thơ tình Nguy n Bính Ki u tình thái V trí S lư ng t ng tình thái G i áp u câu 25 t (7,28%) Cu i câu 20 t (5,83%) u câu 59 t ho c c m t (17,2%) B c l c m xúc Gi a câu 49 t ho c c m t (14,28%) Cu i câu 63 t ho c c m t (18,36%) T o câu nghi v n ho c u câu 71 t ho c c m t (20,69%) m nh l nh, c u khi n Gi a câu 10 t ho c c m t (2,91%)