Luận văn: " Sử dụng phân hữu cơ vi sinh sản xuất từ rác thải chợ nông thôn trong mô hình trồng cải tùa xại tại tỉnh Hậu Giang"

Chia sẻ: Nhu Chau | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:42

Thêm vào BST

Báo xấu

85
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân. Các số liệu, kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và chưa được ai công bố trong bất kì luận văn nào.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: " Sử dụng phân hữu cơ vi sinh sản xuất từ rác thải chợ nông thôn trong mô hình trồng cải tùa xại tại tỉnh Hậu Giang"

TR NG I H C C N TH KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG LÊ NG C NH N D NG PHÂN H U C VI SINH S N XU T RÁC TH I CH NÔNG THÔN TRONG MÔ HÌNH TR NG C I TÙA X I I T NH H U GIANG Lu n v n t t nghi p Ngành: NÔNG H C n Th , 2009 1
TR NG I H C C N TH KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG Lu n v n t t nghi p Ngành: NÔNG H C Tên tài: D NG PHÂN H U C VI SINH S N XU T RÁC TH I CH NÔNG THÔN TRONG MÔ HÌNH TR NG C I TÙA X I I T NH H U GIANG Giáo viên h ng d n: Sinh viên th c hi n: ThS. D ng Minh Lê Ng c Nh n MSSV: 3052676 p: Nông H c K31 n Th , 2009 2
TR NG I H C C N TH B KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG D NG B MÔN B O V TH C V T Ch ng nh n ã ch p thu n lu n v n v i tài: S D NG PHÂN H U C VI SINH S N XU T T RÁC TH I CH NÔNG THÔN TRONG MÔ HÌNH TR NG C I TÙA X I T I T NH H U GIANG Do sinh viên LÊ NG C NH N th c hi n và n p. Kính trình h i ng ch m lu n v n t t nghi p xem xét. C n Th , ngày ….. tháng ..... n m 2009 Cán b h ng d n Th.s D NG MINH i
TR NG I H C C N TH NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG D NG B MÔN B O V TH C V T H i ng ch m lu n v n t t nghi p ã ch p thu n lu n v n v i tài: “S D NG PHÂN H U C S N XU T T RÁC TH I CH NÔNG THÔN TRONG MÔ HÌNH TR NG C I TÙA X I T I T NH H U GIANG” Do sinh viên: LÊ NG C NH N th c hi n và b o v tr ch i ng ngày….. tháng….. n m 2009. Lu n v n ã ch i ng ch p thu n và ánh giá m c:…………………… Ý ki n h i ng: ……………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………... ……………………………………………………………………………………….. C n Th , ngày ….. tháng ….. n m 2009 DUY T KHOA Ch t ch h i ng Tr ng khoa Nông Nghi p và Sinh H c ng D ng ii
L I CAM OAN Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a b n thân. Các s li u, k t qu trình bày trong lu n v n là trung th c và ch a t ng c ai công b trong b t kì lu n v n nào tr c ây. Tác gi lu n v n (ký tên) Lê Ng c Nh n iii
LÝ L CH CÁ NHÂN Sinh viên: Lê Ng c Nh n Sinh ngày 23 tháng 09 n m 1987 T i xã Tr ng An, th xã V nh Long, t nh V nh Long. Con Ông: Lê Ng c n Và Bà: Lê Th C m Vân ã t t nghi p t i tr ng Ph thông trung h c L u V n Li t, th xã V nh Long, t nh V nh Long, n m 2005. Vào tr ng i h c C n Th n m 2005, theo ngành Nông H c, khóa 31. T t nghi p K s Nông Nghi p chuyên nghành Nông H c n m 2009. iv
L IC MT Kính dâng ba m nh ng ng i su t i t n t y vì chúng con, xin c m n nh ng ng i thân ã giúp , ng viên con trong su t th i gian qua. Thành th t bi t n th y D ng Minh, k s Lê Ph c Th nh, k s ào Th H ng Xuy n ã t n tình h ng d n, giúp và ng viên em trong su t th i gian làm và hoàn thành lu n v n t t nghi p. Chân thành c m t th y c v n h c t p Ph m Hoàng Oanh và Võ Công Thành, cùng toàn th quý th y cô khoa Nông Nghi p và Sinh h c ng d ng vì nh ng ki n th c mà quý th y cô ã truy n d y cho em trong su t th i gian h c t p t i tr ng. ây s là hành trang v ng ch c giúp em b c vào i. G il ic m n n các anh ch và các b n sinh viên làm tài B môn B o v Th c v t, cùng các b n Nông H c khóa 31 ã óng góp, ng viên và giúp tôi trong su t th i gian h c t p và th c hi n tài v
CL C Trang Lý l ch cá nhân iv L ic mt v M cl c vi Danh sách b ng viii Danh sách hình viii Tóm l c ix M U 1 CH NG 1: C KH O TÀI LI U 2 1.1 l c v cây c i tùa x i 2 1.1.1. c m chung c a c i tùa x i 2 1.1.2. c tính m t s gi ng c i 2 1.1.3 K thu t tr ng c i tùa x i 2 1.1.4 Sâu b nh h i chính trên c i tùa x i 3 1.2. Phân h u c và h u c vi sinh 3 1.2.1 Vai trò c a phân h u c và h u c vi sinh 4 1.2.2 M t s vi sinh v t c b sung vào ng 6 1.2.3 M t s v n g p ph i khi s d ng phân h u c 7 1.3. Vai trò c a phân h u c vi sinh trong s n xu t rau an toàn 7 1.3.1 M t s khái ni m v rau an toàn 7 1.3.2 Vai trò c a phân h u c trong s n xu t rau an toàn 7 1.3.3 Tình hình s n xu t rau an toàn 8 1.4. Vai trò c a ng ch t (N - P - K) i v i cây rau 8 1.4.1. Vai trò c a ch t m (N) 8 1.4.2. Vai trò c a ch t lân (P) 9 1.4.3. Vai trò c a ch t kali (K) 9 CH NG 2: PH NG TI N VÀ PH NG PHÁP 10 2.1 Thí ngi m 1: Kh o sát kh n ng phân h y rác ô th c a ch ng n m 10 Trichoderma 2.1.1 Ph ng ti n thí nghi m 10 vi
2.1.2 Ph ng pháp thí nghi m 10 2.2 Thí nghi m 2: Kh o sát nh h ng c a phân h u c s n xu t t rác th i 10 ch nông thôn n s sinh tr ng, phát tri n và n ng su t c i tùa x i. 2.2.1 Ph ng ti n thí nghi m 10 2.2.2 Ph ng pháp thí nghi m 11 CH NG 3: K T QU VÀ TH O LU N 13 3.1 Thí nghi m 1: Kh n ng phân h y rác ch c a ch ng n m Trichoderma 13 3.2 Thí nghi m 2:Ghi nh n t ng quát ru ng c i tùa x i 14 3.3 Tình hình sinh tr ng c i tùa x i 14 3.3.1 Chi u cao cây 14 3.3.2 ng kính tán 15 3.3.3 S lá xanh 16 3.4 Thành ph n n ng su t và n ng su t c i tùa x i 16 3.4.1 Sinh kh i khô 16 3.4.2 Tr ng l ng t i toàn cây (g) 17 3.4.3 N ng su t th ng ph m c i tùa x i (t n/ha) 17 3.5 T l cây con ch t (%) 17 3.6 Hi u qu kinh t 18 Ch ng 4: K T LU N VÀ NGH 20 4.1 K t lu n 20 4.2 ngh 20 TÀI LI U THAM KH O 21 PH CH NG: CÁC B NG PHÂN TÍCH ANOVA vii
DANH SÁCH B NG B ng T a b ng Trang Cách bón và li u l ng phân bón hoá h c theo khuy n cáo 2.1 11 (kg/ha) 3.1 nh h ng c a các t h p phân bón lên chi u cao c i tùa x i qua 15 các giai o n sinh tr ng 3.2 nh h ng c a các t h p phân bón lên ng kính tán c i tùa 15 x i qua các giai n sinh tr ng 3.3 nh h ng c a các t h p phân bón lên s lá c i tùa x i qua các 16 giai o n sinh tr ng 3.4 Các ch tiêu v t l cây ch t, n ng su t và thành ph n n ng su t 17 c a c i tùa x i 3.5 Hi u qu kinh t mô hình tr ng c i tùa x i t i t nh H u Giang 18 DANH SÁCH HÌNH Hình Tên hình Trang 1 b trí thí nghi m 12 2 Bi u v nhi t và chi u cao ng t i th xã Ngã B y, t nh 13 H u Giang 3 M u rác ch 19 4 i ch ph m Tricô- HCT 19 5 ng h u c hoàn ch nh 19 6 C i b sâu n t t n công 19 7 M u c i 35 NSKC 19 8 Thu ho ch c i tùa x i 19 viii
Lê Ng c Nh n, 2009. “S d ng phân h u c s n xu t t rác th i ch nông thôn trong mô hình tr ng c i tùa x i t i t nh H u Giang”. Lu n v n t t nghi p k s Nông H c, khoa Nông Nghi p & Sinh H c ng D ng, tr ng i h c C n Th . Cán b h ng d n: Th.S D ng Minh. _________________________________________________________________ TÓM L C tài “S d ng phân h u c s n xu t t rác th i ch nông thôn trong mô hình tr ng c i tùa x i t i t nh H u Giang” nh m tìm ra công th c phân thích h p nh t cho cây c i tùa x i v i ngu n phân h u c vi sinh c t n d ng t ngu n rác th i h u c (th c v t) các ch nông thôn cung c p cho vùng tr ng rau. Thí nghi m th c hi n t i câu l c b rau an toàn xã Th nh Hòa, huy n Châu Thành, t nh H u Giang. Thí nghi m c b trí theo th th c kh i hoàn toàn ng u nhiên g m 5 nghi m th c, 4 l n l p l i. Di n tích m i lô 12 m2, t ng di n tích 240 m 2, di n tích cách ly gi a các lô thí nghi m là 2 m2 . Các nghi m th c (NT) g m: - NT 1: i ch ng (bón theo nông dân 85N - 62P 2O5 - 15K2O). - NT 2: Bón theo khuy n cáo 59N - 32P2O5 - 46K2O. - NT 3: Khuy n cáo + 10 t n/ha phân h u c vi sinh. - NT 4: 1/2 Khuy n cáo + 10 t n/ha phân h u c vi sinh. - NT 5: 1/2 Khuy n cáo + 15 t n/ha phân h u c vi sinh. K t qu cho th y: - Giai o n thu ho ch chi u cao cây không khác bi t v th ng kê cùng v i t l cây con ch t và sinh kh i khô/100g t i. ng kính tán cao nh t là nghi m th c i ch ng (46,28 cm), nghi m th c bón theo khuy n cáo th p nh t (42,85 cm). C ng v i hai nghi m th c trên s lá có s khác bi t v th ng kê m c ý ngh a 5% cao nh t (7,85 lá/cây) và th p nh t (7,53 lá/cây) -V ng su t, có s khác bi t ý ngh a v th ng kê gi a các nghi m th c, ng su t cao nh t (19 t n/ha) là nghi m th c i ch ng c a nông dân, th p nh t là nghi m th c bón theo khuy n cáo (16,1 t n/ha). Nghi m th c bón theo khuy n cáo c ng v i 10 t n HCVS tuy không khác bi t v th ng kê so v i nghi m th c i ch ng nh ng em l i hi u qu kinh t cao nh t (15.989.483 VN /ha). ix
U Ô nhi m môi tr ng luôn là v n nan gi i trên th gi i nói chung và Vi t Nam nói riêng. c bi t, tình tr ng v t rác th ng xu ng sông di n ra ph bi n t i nhi u m ch ng b ng sông C u Long. Nhi u ngu n rác th i t các lo i rau, c và qu b nhi u ng i tuôn th ng xu ng sông, nhìn âu c ng th y rác ó chính là hình nh quen thu c c a nông thôn Vi t Nam và ã góp ph n h y ho i môi tr ng s ng c a chúng ta. Bên c nh ó, s l m d ng phân bón, thu c b o v th c v t (BVTV)… c a nông dân ã làm cho t ai ngày càng suy thoái và ô nhi m. Chính s suy gi m v ch t l ng môi tr ng làm cho i s ng cây tr ng ngày càng l thu c vào phân hóa h c và thu c BVTV (Nguy n Th và Lê V n H ng, 2004). c bi t i v i các cây rau ng n ngày nh t là các lo i rau n lá thì t p quán canh tác s d ng d th a phân bón (nh phân urea) ã nh h ng x u n ph m ch t, gây hi n t ng t n d nitrate trong rau màu mà khi con ng i n vào m t l ng v t m c cho phép s nh h ng n s c kh e (Bùi Cách Tuy n và ctv., 1998). Tuy nhiên khi s d ng cân i các lo i phân N, P, K c ng nh k t h p phân h u c cho cây tr ng thì hàm l ng nitrate trong rau s m c an toàn cho phép (Nguy n Thanh Bình, 2001). Ngoài ra phân h u c còn có tác d ng duy trì màu m cho t, giúp t gi m, h n ch b nh h i…(Nguy n Th , 2004). Dù bi t vai trò to l n c a phân h u c nh ng nông dân c a ta nh t là nông dân vùng ng b ng sông C u Long ( BSCL) l i không thích s d ng phân h u c vì chuyên ch không thu n l i, ngu n phân khó tìm (Võ Th G ng và Tr n Bá Linh, 2002). Nh ng n u ng i dân bi t t n d ng các ph ph m trong nông nghi p, rác ch , rác sinh ho t, c , phân chu ng,… phân t i ch thì v n s tr nên d dàng h n. T ó tài “S d ng phân h u c s n xu t t rác th i ch nông thôn trong mô hình tr ng c i tùa x i t i t nh H u Giang” là r t c n thi t nh m khuy n khích nông dân s d ng phân h u c trong canh tác và gi i quy t c ph n nào v ô nhi m môi tr ng nông thôn Vi t Nam. 1
CH NG 1: L C KH O TÀI LI U 1.1 S l c v cây c i tùa x i Tên khoa h c: Brassica rapa L. var.amplexicaulis, h th p t : Brassicaceae (còn g i là: c i làm d a, c i tùa x i). Cây thân th o, h ng niên, cao n 1 mét, thân nh n ho c h i có lông. Lá có b to, lá phía d i x sâu, trên x r ng. Loài Trung Qu c c nh p tr ng kh p n i. Th i gian sinh tr ng t 90 - 100 ngày, nhi t thích h p cho quá trình sinh o tr ng và phát tri n 8 - 22 C. Ngoài vi c dùng lá n u canh ho c làm d a n, ng i ta còn dùng lá p ngoài tr ung th ng, h t c dùng tr m n nh t. 1.1.2 c tính m t s gi ng c i - C i tùa x i (c a Công ty gi ng Cây Tr ng Mi n Nam): Sinh tr ng m nh, ch ng ch u t t, thích nghi r ng. Phi n lá ng n, b và gân to, b p cu n u, to và ch t nh t là khi tr ng trong u ki n khí h u mát m . C i b t u cu n b p t 25 ngày sau khi tr ng và thu ho ch 15 ngày sau khi cu n b p. - C i tùa x i MORAKOT 90 Hai M i Tên (Công ty gi ng ông Tây): Có ng u cao, ch u nhi t t t, có th tr ng v i m t dày. Gi ng này cho n ng su t cao, b lá g n, b p cu n l n; ph m ch t ngon, không có v ng và n ng. - C i tùa x i BAUSIN (Công ty gi ng cây tr ng Nông H u): Thân lá ng n, cu n b p l n, ph m ch t ngon, dùng xào, n u canh hay làm d a mu i. 1.1.3 K thu t tr ng c i tùa x i Theo s Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn C n Th , ngày 1/2/2008 (http://sokhcn.bariavungtau.gov.vn/). - Th i v : C i tùa x i có th tr ng c quanh n m; tr ng vào mùa n ng th ng cho n ng su t cao h n vào mùa m a. Th i gian tr ng thích h p th ng vào tháng 12 - 1 d ng l ch. - Chu n b t: Có th tr ng c i tùa x i trên nhi u lo i t khác nhau. Tuy nhiên t c n ph i t i x p, không b ng p úng. + Líp tr ng: R ng 1 m, cao 10 - 15 cm. + X lý t: Tr c khi gieo tr ng, s d ng vôi b t (500 - 600 kg/ha) r i u trên m t líp và x i tr n u. - X lý h t gi ng: Tr c khi tr ng nên x lý b ng các lo i thu c nh Rovral, Aliette ho c Benlate C. L ng thu c 5g/100g h t gi ng. + Gieo h t trên líp ng n khi cây con c 18 - 19 ngày, l ng h t gi ng 2 c n 20 g/100 m . C n t i n c th t t, có pha phân DAP (30g/10 lít n c) tr c khi nh cây con ra tr ng. 2
- M t tr ng: Kho ng cách tr ng cây cách cây, hàng cách hàng là 40 x 40 cm. - Ch m sóc: T i n c gi m t khi gieo n khi thu ho ch, không cho líp c i b khô hay b ng p úng. - Thu ho ch: m b o th i gian cách ly sau khi phun các lo i thu c BVTV theo quy nh. 1.1.4 Sâu b nh h i chính trên c i tùa x i Sâu n t p (Spodoptera litura Fabricius): Theo Ph m Th Nh t (2000) sâu non phát tri n thích h p vào lúc có nhi t và m cao, sâu c n phá m nh vào lúc ban êm nh ng khi có ánh n ng sâu chui xu ng t ho c d i tán lá khô và c d i n n p (Võ Thanh Tùng, 2005). Các lo i thu c th ng dùng nh Cyperan 25EC, Karate 2.5EC, Regent 800WG,… (Tr n Th Ba và ctv., 1999). Sâu xanh n t (Crocidolomia binotalis Zeller): ây là lo i sâu có m c gây h i r t cao và nh h ng n n ng su t, do sâu có th n tr i lá hay t ng n (Nguy n V n Hu nh và Lê Th Sen, 2004). S d ng các lo i n m ký sinh nh n m Metarhizium anisopliae, n m Beauveria bassiana, n m Paecilomyces sp, phòng tr loài sâu này (Nguy n V n T i, 2008). B nh y (Phyllotreta striolata Fabricius): ây là loài côn trùng gây h i ch y u trên rau c i h Th p T n c ta và nhi u n c trên th gi i (Nguy n V n Hu nh và Lê Th Sen, 2004). Thành trùng có kh n ng nh y xa và bay r t nhanh, c n th ng lá c i thành nh ng l u n trên kh p m t lá. S d ng các ch ph m n m Metarhizium anisopliae có kh n ng h n ch b nh y, các lo i thu c Hopsan, Polytrin, Sherzol,… Chú ý phun thu c vào lúc chi u t i có hi u qu cao h n. B nh th i nh n, do vi khu n Erwinia carotovora xâm nh p qua v t th ng. Theo Võ Thanh Tùng (2005), b nh th ng t n công ph n g c r ho c các lá già bên d i khi cây giáp tán nên khó phát hi n, có th phát hi n s m nh lá trên cây b nh có tri u ch ng héo và t i l i vào bu i chi u. V t b nh phát tri n nhanh, lan r ng và c i b th i nh n, có mùi hôi khó ch u, gi i h n gi a mô b nh và mô kh e phân bi t rõ ràng. i v i bi n pháp phòng tr - Không nên tr ng d y trong mùa m a. - Luân canh thích h p. - Nh và tiêu h y các cây b b nh tránh lây lan. - Phun thu c s m khi b nh ch m xu t hi n, có th s d ng các lo i thu c g c ng nh : Copper zinc 85WP, Coc 85WP, Kasuran 47WP,… 1.2 Phân h u c và h u c vi sinh a. Hi n nay, phân h u c có m t s khái ni m nh sau: -Phân h u c : Là tên g i chung c a các lo i phân c s n xu t t v t li u h u c nh các d th a th c v t, r m r , các lo i phân chu ng, phân rác và phân xanh (Nguy n Công Vinh, 2002; Th Ren và Ngô Ng c H ng, 2004). 3
- Phân vi sinh: Là các ch ph m có ch a các vi sinh v t s ng có ho t l c cao ã c tuy n ch n. Theo Lê V n Tri (2003) thì thông qua ho t ng c a nó t o ra ch t dinh d ng cho t và cây tr ng và làm cây phát tri n t t h n. - Phân h u c vi sinh: Là s n ph m cao c p h n so v i phân h u c do c b sung thêm m t s lo i vi sinh v t h u ích nh vi sinh v t c nh m, vi sinh v t phân gi i lân khó tan, vi sinh v t kích thích t ng tr ng cây tr ng, vi sinh v t i kháng… (Ph m Thanh Hà và ctv., 2003; Th Ren và Ngô Ng c H ng, 2004). - Phân ph c h p h u c vi sinh: Là lo i phân có y thành ph n phân vi sinh, phân h u c , phân vi l ng và phân vô c (N-P-K). Phân có hàm l ng dinh ng cao có th dùng bón lót và bón thúc (Lê V n Tri, 2003). b. Tình hình phát tri n và s d ng phân h u c : - Trên th gi i: m 1970, Nam Phi ng i ta ã s n xu t phân h u c t lân t nhiên nghi n m n và amonium cacbonat. Theo Lê V n Tri (2003) Trung Qu c c xem là n c có truy n th ng s d ng phân h u c lâu i nh t v i các ngu n phân ch y u là phân chu ng, r m r , phân xanh, khô d u t ng,… t ng ng 9,8 tri u t n NPK nguyên ch t/n m. N m 1982, M ã s n xu t c kho ng 100 tri u t n/n m t bùn c ng, mùn c a, vôi và á phosphate, ài Loan thì phân h u c b t u s n xu t t n m 1986 t than bùn, mùn c a và lân t nhiên (Juang,1996). - Vi t Nam: Theo c tính c a ình Thu n và Nguy n V n B (2001) n u gom h t l ng phân t gia súc Vi t Nam thì h ng n m có th cung c p cho m i hecta canh tác kho ng 11,7 t n phân chu ng. Hi n nay, trong t ng s ch t dinh ng cung c p cho cây tr ng thì phân h u c óng góp kho ng 25% và các lo i phân h uc c s d ng ph bi n Vi t Nam th ng là phân chu ng chi m 65 - 70%, phân xanh 18 - 20%, than bùn và bùn 3 - 4%, phân rác 6 - 7% và các lo i khác 4 - 5% ( ình Thu n và Nguy n V n B , 2001). Riêng Mi n Nam thì nông dân không có thói quen s d ng phân h u c (Lê V n Tr , 2000; ình Thu n và Nguy n V n B , 2001; Võ Th G ng và Tr n Bá Linh, 2002). Theo Lê V n Tri (2003) Vi t Nam phân vi sinh c nh m, phân gi i lân c nghiên c u b c u t nh ng n m 1960. m 1980 b t u th nghi m các lo i phân vi sinh v t cho cây u nành, u xanh và u ph ng v i các ch ph m nh vinada, vinaga, vidafo… 1.2.1 Vai trò c a phân h u c và h u c vi sinh a. i v i t tr ng - Phân h u c vi sinh c i thi n c nhi u tính ch t v t lý t nh sau: M t là, k t qu c a Trình Công T (2006) khi nghiên c u v t bazan m t s c s n xu t cho cây th y ch t h u c làm t ng x p t t 59% lên n 63,4%; Hai là, làm ng kh n ng gi m và th m n c c a t. Theo Jo (1990) khi t ng 1% ch t h u thì kh n ng gi m c a t lúa t ng 1,7% và t d c lên 2,5%; Ba là làm t ng 4
nhi t c a t, do có màu s m nên phân h u c th ng h p thu toàn b l ng b c x m t tr i t i nó làm nhi t t ng cao nhanh ( Th Ren và Ngô Ng c H ng, 2004); B n là, làm gi m xói mòn t, theo k t qu c a Ph m Ti n Hoàng (2003) cho th y ch t h u c c ng có kh n ng h n ch s r a trôi, xói mòn t nh kh n ng g n k t các h t t c a ch t h u c t o thành các oàn l p làm cho t tr nên có c u trúc. - Ngoài ra phân h u c c ng c i thi n c nhi u hóa tính t: i u hòa dinh ng trong t, làm t ng hi u qu s d ng phân m. Khi bón m kèm v i phân chu ng thì u cho th y tích l y m khá h n so v i bón m không có phân chu ng (Trình Công T , 2006); C i thi n tình tr ng ch t lân trong t, phân h u c có th làm gi m s c nh lân c a t. Thí nghi m t ch t h u c trong t b ng H2O2 c a Trình Công T (2006) cho th y kh n ng c nh lân c a t t ng v t lên; Hoàn tr l i các các nguyên t vi l ng cho t, theo Nguy n M Hoa và Cao Ng c i p (2006) phân h u c cung c p toàn di n các nguyên t vi l ng và các vitamin cho t. Tuy nhiên n u bón quá nhi u phân h u c cho t s làm gi m h u d ng c a các nguyên t vi l ng, nh t than bùn và t lúa ch a h n 3% C h u cây tr ng u b thi u k m (Phan Th Công, 2005). - Gi cân b ng qu n th vi sinh v t trong t: Theo Lê V n Tri (2003) cho r ng phân bón n n nông nghi p h u c ph i m b o là cân i ngu n dinh d ng gi a phân h u c và phân vô c bên c nh thì ph i cung c p cho cây tr ng nh ng vi sinh v t h u ích. Nguy n Th và Lê V n H ng (2004) c ng ã ch ng minh c r ng trong u ki n t giàu ch t h u c thì qu n th vi sinh v t i kháng s phát tri n phong phú s c kh ng ch vi sinh v t gây b nh và kìm hãm c vi sinh v t gây b nh d i ng ng gây h i kinh t . b. i v i cây tr ng - Cung c p dinh d ng tr c ti p cho cây tr ng: Trong phân h u c có ch a y các d ng dinh d ng a l ng, trung l ng, vi l ng và các enzyme kích thích sinh tr ng cây tr ng nên s là ngu n cung c p dinh d ng tr c ti p cho cây tr ng (Ph m Ti n Hoàng, 2003; Nguy n M Hoa và Cao Ng c p, 2006). - Gi m b nh h i cho cây tr ng: Khi t c bón nhi u phân h u c thì các b nh h i t t c ki m soát do môi tr ng s ng giàu h u c không là i u ki n thu n l i cho m m b nh phát tri n (Nguy n Th , 2004). - ng n ng su t cây tr ng: ng su t cây tr ng c xem là th c o phì nhiêu c a t, khi t có phì nhiêu cao thì n ng su t s cao (Nguy n Xuân H i, 2000). H u h t các thí nghi m v phân h u c u làm t ng n ng su t cây tr ng. Theo Lâm Tú Minh và ctv., (2003) bón phân h u c s làm tr ng l ng cây t ng h n so v i i v i i ch ng ch s d ng NPK là 33% m ng t i và 10% rau c i xanh. - Gi m chi phí u t và t ng l i nhu n: Phân h u c có tác d ng c i thi n phì nhiêu t, nâng cao hi u qu s d ng phân bón, gi m thi u s d ng thu c b o v 5
th c v t nên góp ph n làm gi m chi phí u t , t ng n ng su t d n n t ng l i nhu n (Ph m V n To n, 2003). K t qu c a ào Châu Thu và ctv., (2005) các công th c s d ng phân h u c vi sinh có chi phí u t cao h n so v i ch s d ng n thu n phân hóa h c t 4,8 - 8 tri u ng/ha nh ng lãi thu n thu c l i cao h n t 14 - 19 tri u ng/ha nh vào n ng su t t ng và n ng su t th ng ph m ng. 1.2.2 M t s vi sinh v t c b sung vào ng - Trichoderma: Theo Gams và Biselt (1989, trích b i Nguy n V n B c 2002) n m Trichoderma có phân b r ng kh p n i trong t, trong g m c, chúng có môi tr ng s ng r ng th ng t p trung t ng h u c hay t ng m t. Là nh ng vi sinh v t nh ng chúng có kh n ng t n t i nh ng n i hàm l ng oxy r t th p. Trichoderma s ng ho i sinh ng th i còn ký sinh trên n m gây b nh cây tr ng, chúng góp ph n tích c c trong vi c chuy n hóa ch t h u c t o phì cho t và giúp duy trì ho t ng s n xu t c a ng ru ng. Trichoderma là n m ho i sinh nên trong h sinh thái vi sinh v t t Trichoderma óng vai trò quan tr ng trong vi c phân h y d th a th c v t c trong t, nhi u loài Trichoderma spp. phân h y t t ngu n cellulose (Harman, 1996; Kredics và ctv., 2003). Kh n ng ti t enzyme và tác d ng i kháng c a n m Trichoderma. Trong quá trình tác ng lên n m gây b nh, ngoài tác d ng ký sinh, c nh tranh th c n v i n m gây b nh (Tr n Th Thu n và ctv., 2000), Trichoderma còn ti t enzyme ng n c n s xâm nh p và gây b nh c a n m gây h i cây tr ng (Cao C ng và ctv., 2003; Tr n Th Thu n và ctv., 2000). - Vi sinh v t c nh m t do: Theo Nguy n Ng c Quyên và ctv., (2000) trong nhóm này có các loài nh Azotobacter, Clostridium, Arthrobacter, vi khu n lam,…chúng là nh ng vi sinh v t s ng t do có kh n ng t ng h p khí tr i thành m riêng cho c th . Sau khi ch t, ng m trong c th chúng l i c phóng thích ra làm giàu cho t. Hi n nay, các ch ng vi sinh v t này c ch n l c và s n xu t thành các ph ph m m sinh h c v i tên g i nh Azozin, Azotobacter… - Vi sinh v t phân gi i lân khó tan: Các loài vi sinh v t c bi t n v i vai trò hòa tan nh ng h p ch t lân vô , khó tiêu thành d ng d tiêu h n cho cây tr ng: Bacillus, Pseudomonas, Penicillium, Aspergillus…(Nguy n Ng c Quyên và ctv., 2000). Theo Lê V n Tri (2003) hi u su t s d ng lân b i cây tr ng không v t quá 25%, bón phân ch a vi sinh v t phân gi i phân lân nh m góp ph n thúc y quá trình phân gi i lân h u c , vô c khó tiêu d tiêu cây tr ng h p thu. K t qu c a Cao Ng c p (2005) t i 6
dung d ch lên men vi khu n Pseudomonas spp. hòa tan lân giúp t ng n ng su t lúa, u nành và ti t ki m phân bón. 1.2.3 M t s v n g p ph i khi s d ng phân h u c - Cung c p dinh d ng ch m: Dinh d ng trong phân h u c ch y u d ng h u c vì v y cung c p cho cây tr ng c n ph i thông qua ho t ng phân gi i c a vi sinh v t t o thành nh ng h p ch t h u c , vô c h u hi u cho cây tr ng (Võ Th ng và Tr n Bá Linh, 2002). M t ví d cho th y phân chu ng có tác d ng ch m h n phân hóa h c. Trong v u, m t t n phân chu ng làm t ng n ng su t t 30 - 40 kg lúa nh ng m t t n phân m nguyên ch t có th làm t ng c t 10 - 12 t n lúa ( Th Thanh Ren và Ngô Ng c H ng, 2004). - Ch a c t gây h i cây tr ng: S d ng phân h u c c t rác và bùn c ng thành ph th ng chúa các nguyên t kim lo i n ng gây c cho cây tr ng và s c kh e c a con ng i (Sung, 1990). Theo Nguy n ng Ngh a và ctv. (2005) trong quá trình phân gi i h u c n u g p u ki n y m khí th ng sinh ra các h p ch t r u và axit h u c nh Etylic, Butyric, CH4, H2S… nh ng ch t này n u tích l y nhi u thì gây c cho b r , làm r kém phát tri n và th i en. Tuy nhiên nh ng khó kh n ó có th kh c ph c khi phân h u c ã c hoai. - C n kh i l ng l n gây khó kh n cho v n chuy n và s d ng: Theo ình Thu n và Nguy n V n B (2001) cho th y bón 11,7 t n phân chu ng/ha ch cung c p c 41,5 kg N; 20,5 kg P2O5; 41,1 kg K2O. Do ch a ít dinh d ng nên dù bón v i l ng cao 20 - 40 t n/ha thì v n ph i bón thêm các lo i phân vô c khác có th t n ng su t cao và ch t l ng t t (Nguy n V n Th ng và Tr n Kh c Thi, 1996). Kh i l ng v n chuy n l n là tr ng i l n nh t khi n nông dân ng i s d ng phân h u c (Võ Th G ng và Tr n Bá Linh, 2002). 1.3 Vai trò c a phân h u c vi sinh trong s n xu t rau an toàn 1.3.1 M t s khái ni m v rau an toàn - Rau an toàn: Là lo i rau khi n tay ng i tiêu dùng thì các ch tiêu v thu c hóa h c, nitrate, kim lo i n ng và vi sinh v t gây b nh ph i d i m c cho phép (Tr n Th Ba, 2006). - Rau h u c : c s n su t theo ph ng th c dùng phân h u c , n c s ch i, trên t không b ô nhi m và không s d ng phân hóa h c và thu c b o v th c v t, hay nói cách khá là rau s n xu t hoàn toàn không s d ng hóa ch t nông nghi p. 1.3.2 Vai trò c a phân h u c trong s n xu t rau an toàn - Giúp gi m hàm l ng nitrate trong rau: phân h u c giúp gi m c l ng phân hóa h c ph i s d ng nên giúp gi m l ng nitrate trong rau màu. rau m ng i bón h u c sinh h c làm gi m l ng nitrate t 245,2 mg/kg xu ng còn 21,5 7
mg/kg t c làm gi m n 91,3% so v i i ch ng ch s d ng phân hóa h c, rau c i xanh gi m n 79,1% ã góp ph n t o ra s n ph m s ch và an toàn cho ng i s d ng (Lâm Tú Minh và ctv., 2003). - Gi m d l ng thu c b o v th c v t: phân h u c vi sinh có vai trò làm gi m thi t h i do b nh và tuy n trùng nên h n ch s d ng thu c BVTV cho rau. K t qu thí nghi m c a ào Châu Thu và ctv., (2005) trên cà chua cho th y các công th c s d ng phân h u c thì m c nhi m b nh s ng mai m c nh (+) n so v i công th c bón n l phân hóa h c (++). - Gi m hàm l ng kim lo i n ng: ph c h p h u c -vô c trong t giúp ng n c n kh n ng ng hóa kim lo i n ng c a cây tr ng giúp cho các s n ph m nông nghi p tr nên s ch h n (V Ti n Khang và L u H ng M n, 2000). 1.3.3 Tình hình s n xu t rau an toàn Theo th ng kê c a AVRDC (2006) trong n m 2006, di n tích tr ng rau c a th gi i t ng bình quân là 2,8% so v i các lo i cây khác: cây n qu là 1,75%, cây l y d u là 1,47%, cây l y c là 0,44%,… Trong ó, Trung Qu c là n c có di n tích tr ng rau ng nhanh nh t t 6% và n 3%. Châu Á hi n nay có kho ng 500 nghìn ha t canh tác nông nghi p h u c ch y u là Trung Qu c, n , Hàn Qu c. Hi n t i, ch ng trình tr ng rau s ch, rau an toàn ang phát tri n r m r trong c n c: ch ng trình h p tác gi a Ti n Giang và thành ph H Chí Minh xây d ng vùng rau an toàn 500 ha cung c p cho th tr ng. Ch ng trình “Hu n luy n nông dân s n xu t và xây d ng mô hình rau an toàn theo h ng GAP” c th c hi n 22 t nh phía Nam và 6 t nh phía B c b t u th c hi n t 2006 - 2008 (http://ppd.gov.vn),... Trên th tr ng c ng ã có các công ty cung c p rau s ch, rau h u c uy tín nh Hà N i Organic, công ty TNHH Thiên Hùng, công ty Golden Garden… 1.4 Vai trò c a ng ch t (N - P - K) i v i cây rau 1.4.1 Vai trò c a ch t m (N) m r t c n thi t cho cây rau phát tri n thân lá, vi c cung c p m y m b o s sinh tr ng m nh và ph m ch t rau ngon. i v i các lo i rau n lá nh rau c i, rau d n, rau mu ng,… thì lo i phân m c n h n các lo i rau khác. Tuy nhiên, không nên bón quá nhi u và l i bón quá ch m vào lúc thu ho ch s làm cho cây rau sinh tr ng quá m nh, v ng l p, d sâu b nh và khó b o qu n (Nguy n V n Th ng và Tr n Kh c Thi, 1996). Nên k t thúc bón phân m th i m 6 - 7 ngày tr c khi thu ho ch m b o rau có m c nitrate ng ng an toàn cho phép (Nguy n Thanh Bình, 2001). 8
1.4.2 Vai trò c a ch t lân (P) Lân là thành ph n quan tr ng trong i s ng cây tr ng, là thành ph n trong các acid nhân, các enzim, tham gia v n chuy n n ng l ng,… (Nguy n B o V và Nguy n Huy Tài, 2004). Lân kích thích quá trình nhanh, n y ch i, thúc y ra hoa s m và nhi u, c bi t lân r t c n thi t cho các lo i rau n c , qu nh khoai tây, cà chua, cà r t,... (Trung tâm UNESCO ph bi n ki n th c và v n hóa giáo d c c ng ng, 2005). Nh ng i v i rau n lá v n c n bón phân lân m b o cân i ngu n dinh d ng và giúp phát huy c h t hi u qu phân m (Nguy n V n Th ng và Tr n Kh c Thi, 1996). 1.4.3 Vai trò c a ch t kali (K) Kali c bi t n nh là nguyên t c a ch t l ng, làm t ng kh n ng ch ng ch u c a cây tr ng i v i tác ng không có l i t bên ngoài, giúp cây c ng cáp ít ngã, t ng kh n ng ch u h n, ch u úng,… (Nguy n B o V và Nguy n Huy Tài, 2004). i v i cây rau c n chú ý cân i gi a các ngu n m, lân, kali giúp rau ng n ng su t, ch t l ng nh t là giúp gi m hàm l ng nitrate trong rau (Tr n Th Ba, 2006). 9