Luận văn: "Sự ra đời của hội các nước Đông Nam Á"

Chia sẻ: 951847623 951847623 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:29

Thêm vào BST

Báo xấu

126
lượt xem 33
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'luận văn: "sự ra đời của hội các nước đông nam á"', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: "Sự ra đời của hội các nước Đông Nam Á"

Luận văn: Sự ra đời của hội các nước Đông Nam Á  
Më ®Çu Trong bøc tranh ®a d¹ng cña thÕ giíi, sau chiÕn tranh l¹nh, xuÊt hiÖn nhiÒu tæ chøc hîp t¸c vµ liªn kÕt kinh tÕ, khu vùc thu hót sù héi nhËp cña nhiÒu quèc gia, nhiÒu nÒn kinh tÕ. Trong ®ã ngoµi tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) ra ®êi tõ GATT ph¶i kÓ ®Õn liªn minh Ch©u ¢u (EU), tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng (APEC)... Hoµ vµo dßng ch¶y chÝnh cña thÕ giíi lµ toµn cÇu hãa khu vùc hãa ASEAN ra ®êi víi môc tiªu c¬ b¶n lµ ®¶m b¶o æn ®Þnh, an ninh vµ ph¸t triÓn cña toµn khu vùc §«ng Nam ¸. Tõ mét tæ chøc liªn minh kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi láng lÎo ASEAN ®· v¬n lªn thµnh mét khèi kh¸ v÷ng ch¾c víi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, an ninh chÝnh trÞ t¬ng ®èi æn ®Þnh. Nghiªn cøu thÞ trêng tiÒm n¨ng réng lín víi h¬n 500 triÖu d©n nµy sÏ më ra c¬ héi míi cho hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam. Chóng ta hy väng vµo mét t¬ng lai kh«ng xa ASEAN sÏ trë thµnh mét thÞ trêng thèng nhÊt vµ ph¸t triÓn. I. Sù ra ®êi cña “Héi c¸c níc §«ng Nam ¸”(ASEAN) Tõ sau n¨m 1945 ë §«ng Nam ¸ (§NA), nhiÒu quèc gia ®éc lËp ®· ra ®êi díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. N¨m 1945, Indonexia , ViÖt 1
Nam vµ Lµo tuyªn bè ®éc lËp , Anh trao tr¶ ®éc lËp cho Mianma, M· lai vµo n¨m 1947,1957.. Sau khi giµnh ®îc ®éc lËp ,nhiÒu níc §«ng Nam ¸ ®· cã dù ®Þnh thµnh lËp mét sè tæ chøc khu vùc nh»m t¹o nªn sù hîp t¸c ph¸t triÓn trªn c¸c lÜnh vùc kinh tÕ , khoa häc , kü thuËt vµ v¨n ho¸ ; ®ång thêi h¹n chÕ ¶nh hëng cña c¸c níc lín ®ang t×m mäi c¸ch ®Ó biÕn §NA thµnh vên sau cña hä. Víi môc tiªu c¬ b¶n lµ ®¶m b¶o æn ®Þnh, an ninh vµ ph¸t triÓn cña toµn khu vùc, ngµy 8-8-1967, HiÖp héi c¸c níc §«ng Nam ¸ gäi t¾t lµ ASEAN ®îc thµnh lËp . Khi míi ra ®êi, tæ chøc nµy chØ cã 5 níc tham gia lµ Th¸i Lan, Singapore, Indonexia, Malaysia vµ Philippin, ®Õn nay ASEAN ®· ®îc më réng víi 10 thµnh viªn vµ ®· c«ng bè c¸c v¨n kiÖn chÝnh thøc: - Tuyªn bè B¨ng Cèc n¨m 1967: lµ b¶n Tuyªn bè thµnh lËp tæ chøc ASEAN. Néi dung cña tuyªn bè nµy gåm 7 ®iÓm, x¸c ®Þnh môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ vµ v¨n ho¸, hîp t¸c thóc ®Èy tiÕn bé x· héi cña c¸c níc thµnh viªn trªn tinh thÇn duy tr× hoµ b×nh vµ æn ®Þnh khu vùc. - Tuyªn bè Cuala Lumpua n¨m 1971: ®a ra ®Ò nghÞ x©y dùng §«ng Nam ¸ thµnh mét khu vùc hoµ b×nh, tù do vµ trung lËp, gäi lµ tuyªn bè ZOPFAN . 2
- HiÖp íc Bali n¨m 1976: nªu lªn 6 nguyªn t¾c nhÊn m¹nh ®Õn sù hîp t¸c song ph¬ng hay ®a ph¬ng gi÷a c¸c níc ngoµi HiÖp héi trªn c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi x©y dùng nÒn hoµ b×nh v÷ng ch¾c vµ nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cho céng ®ång c¸c quèc gia trong HiÖp héi, n©ng cao møc sèng nh©n d©n. II. §iÒu kiÖn tù nhiªn - v¨n ho¸ -x· héi : 1. §iÒu kiÖn tù nhiªn : VÞ trÝ ®Þa lý : §«ng Nam ¸ chiÕm mét vÞ trÝ ®Þa lý quan träng trªn trôc lé giao th«ng hµng h¶i quèc tÕ, lµ cöa ngâ nèi liÒn Ên §é D¬ng vµ Th¸i B×nh D¬ng, nèi liÒn c¸c níc T©y ¢u vµ §«ng ¸. §«ng Nam ¸ n»m ë khu vùc §«ng Nam Ch©u ¸, gi¸p víi Trung Quèc ë phÝa B¾c , phÝa «ng lµ BiÓn §«ng. Ngay tõ thêi xa xa, n¬i ®©y ®· trë thµnh mét trong nh÷ng trung t©m th¬ng m¹i, chu chuyÓn hµng hãa sÇm uÊt trªn thÕ giíi nh Héi An (ViÖt Nam) vµ cho ®Õn c¶ ngµy nay nh quèc ®¶o Singapore hay Malaysia. NÕu chia theo ®Þa lý th× ta cã thÓ chia §«ng Nam ¸ lµm 2 phÇn : phÇn ®Êt liÒn víi c¸c níc ViÖt Nam, Lµo, Campuchia, Mianma vµ khu vùc quÇn ®¶o, b¸n ®¶o nh Singapore , Philippin, Malaysia, Indonexia. DiÖn tÝch : 3999,8912 km2. 3
D©n sè : 500 triÖu , chiÕm kho¶ng 5% d©n sè thÕ giíi, Tµi nguyªn thiªn nhiªn : Cã thÓ nãi, khu vùc §«ng Nam ¸ lµ mét trong nh÷ng n¬i cã hÖ sinh th¸i ®a d¹ng vµ phøc t¹p nhÊt thÕ giíi. Khu vùc nµy cã tû lÖ che phñ rõng kh¸ lín, h¬n 50% lµ dõa, h¬n 30% lµ dÇu dõa, 20% døa vµ h¬n 20% cïi dõa, chiÕm tíi 80% lîng cao su thiªn nhiªn ®ång thêi chøa rÊt nhiÒu quÆng kim lo¹i quÝ quan träng nh ®ång vµ thiÕc (60%). §«ng Nam ¸ lµ khu vùc xuÊt khÈu g¹o ®øng thø nhÊt trªn thÕ giíi víi 2 níc dÉn ®Çu lµ Th¸i Lan vµ ViÖt Nam. Ngoµi ra, §«ng Nam ¸ cßn chiÕm mét lîng cµ phª, ca cao lín trªn thÕ giíi, vµ lµ n¬i sinh sèng cña nhiÒu lo¹i ®éng thùc vËt quÝ hiÕm. Sù phong phó vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ mét trong nh÷ng ®IÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c níc §«ng Nam ¸. KhÝ hËu : ASEAN n»m ë gÇn xÝch ®¹o, cho nªn cã khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa, nãng, ®é Èm lín vµ ma nhiÒu. NhiÖt ®é trung b×nh thêng vµo kho¶ng 200 - 320 C. Lîng ma hµng n¨m thêng tõ 1500 - 3000mm vµ thêng chia lµm 2 mïa : ®ã lµ mïa kh« vµ mïa ma. §iÒu kiÖn thæ nhìng vµ khÝ hËu còng rÊt thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cho c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp vµ s¶n xuÊt c¸c lo¹i hµng n«ng phÈm cã gi¸ trÞ lín. Hµng n¨m thêng x¶y ra thiªn tai ë n¬i nµy hay n¬i kh¸c, song kh«ng cã h¹n h¸n kÐo dµi hay nh÷ng vô “giÆc ch©u chÊu ” d÷ déi nh ë ch©u Phi . Sù bÊt h¹nh nh lò lôt,nói löa chØ x¶y ra ë mét vµi n¬i trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, kh«ng trµn lan kh«ng liªn miªn . 4
VÒ chÕ ®é chÝnh trÞ : Mçi quèc gia ®Òu cã mét nÒn chÝnh trÞ mét nÒn hµnh chÝnh riªng. Sù ¶nh hëng lÉn nhau vÒ mÆt chÝnh trÞ gi÷a c¸c quèc gia lµ kh«ng lín l¾m. Bruney: thùc hiÖn chÕ ®é qu©n chñ, ®øng ®Çu lµ Quèc V¬ng. Quèc v¬ng còng kiªm Thñ tíng vµ Bé trëng quèc phßng. Indonexia: Indonexia thùc hiÖn chÕ ®é céng hoµ ®a ®¶ng thèng nhÊt, c¬ quan lËp ph¸p gåm 2 viÖn, ®øng ®Çu nhµ níc lµ Tæng thèng. Lµo: Níc Céng hoµ d©n chñ nh©n d©n Lµo tuyªn bè thµnh lËp n¨m 1975, quèc héi lµ c¬ quan quyÒn lùc tèi cao cña nhµ níc. Malaysia: Malaysia thùc hiÖn chÕ ®é qu©n chñ lËp hiÕn liªn bang, bao gåm tÊt c¶ cã 13 liªn bang, mçi bang l¹i cã mét hiÕn ph¸p mét quèc héi riªng. Quèc héi cña Malaysia gåm hai viÖn. §øng ®Çu nhµ níc lµ quèc v¬ng, ®øng ®Çu chÝnh phñ lµ thñ tíng. Mianma: Mianma ®øng ®Çu nhµ níc lµ thèng tíng kiªm thñ tíng. Philippin: Philippin thùc hiªn chÕ ®é céng hoµ víi quèc héi gåm hai viÖn, ®øng ®Çu nhµ níc lµ tæng thèng. Singapore: thùc hiÖn chÕ ®é céng hoµ víi quèc héi mét viÖn, ®øng ®Çu nhµ níc Singapore lµ tæng thèng, ®øng ®Çu chÝnh phñ lµ thñ tíng. 5
Th¸i lan: Th¸i Lan thùc hiÖn chÕ ®é qu©n chñ lËp hiÕn, quèc héi Th¸i Lan gåm mét h¹ nghÞ viÖn do d©n bÇu vµ mét thîng nghÞ viÖn ®îc bæ nhiÖm. §øng ®Çu nhµ níc Th¸i Lan lµ vua, ®øng ®Çu nhµ níc lµ thñ tíng. ViÖt Nam: lµ níc X· héi chñ nghÜa do §¶ng céng s¶n l·nh ®¹o, ®øng ®Çu §¶ng céng s¶n lµ tæng bÝ th, ®øng ®Çu chÝnh phñ lµ thñ tíng, quèc héi ®ãng vai trß lËp ph¸p vµ quyÕt ®Þnh nh÷ng chÝnh s¸ch lín cña ®Êt níc, chñ tÞch níc lµ ngêi ®øng ®Çu ®Êt níc. V¨n ho¸: “ Thèng nhÊt trong ®a d¹ng “ ®ã lµ nÐt ®Æc trng næi bËt cña c¸c níc ASEAN. Sù ®a d¹ng ë ®©y ®îc thÓ hiÖn trong ng«n ng÷, trong tËp qu¸n, trong t«n gi¸o ..Con ngêi còng nh c¸c phong tôc tËp qu¸n, tÝnh c¸ch cña c¸c quèc gia ®Òu t¬ng ®ång nhau. VÒ Ng«n ng÷: mçi mét quèc gia ®Òu cã mét ng«n ng÷ riªng, ngoµI ra cßn cã mét sè níc cßn sö dông thªm tiÕng Anh lµm ng«n ngø thø hai cña m×nh nh Singapore, Indonexia hay Malaysia. ViÖc dïng tiÕng Anh trë nªn phæ biÕn nh vËy ®ã lµ do tríc ®©y c¸c níc nµy ®· cã mét thêi gian l©u dµi bÞ bän thùc d©n Hµ Lan, Bå §µo Nha, T©y Ban Nha x©m lîc. ChÝnh v× vËy mµ tiÕng Anh còng ®îc sö dông phæ biÕn trong c¸c sinh ho¹t hµng ngµy hay ®îc sö dông réng r·i trong c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. 6
Bªn c¹nh tiÕng Anh th× tiÕng Hoa còng ®îc sö dông t¬ng ®èi réng r·i, sè lîng ngêi Hoa á khu vùc §«ng Nam ¸ còng chiÕm mét tû lÖ kh¸ lín trong toµn bé d©n sè ASEAN. §Æc biÖt ngêi d©n §«ng Nam ¸ ®Òu cã chung nguån gèc lµ ngêi M«ng Cæ ph¬ng nam víi ba ng÷ hÖ lín : §«ng Na m ¸, M·lai ®a ®¶o, H¸n -t¹ng. ChÝnh v× vËy mµ mét ngêi ë M·lai thuéc dßng ng«n ng÷ M·lai ®a ®¶o khi vµo vïng ngêi Ch¨m, Gia-rai, £®ª ë ViÖt Nam sÏ kh«ng mÊy khã kh¨n ®Ó cã thÓ hiÓu ®îc nhau; ®èi víi ngêi Th¸i ë Th¸i Lan víi ngêi Th¸i, ngêi Tµy ë ViÖt Nam còng vËy . TËp qu¸n NÕu nh×n c¶ khu vùc §«ng Nam ¸, chóng ta thÊy tõ thêi xa xa n¬i ®©y ®· tõng cã mét nÒn v¨n ho¸ rùc rì, nÒn v¨n minh n«ng nghiÖp lóa níc ph¸t sinh rÊt sím. Tríc khi tiÕp nhËn nh÷ng ¶nh hëng v¨n ho¸ t bªn ngoµi, c¸c céng ®ång d©n téc ë §«ng Nam ¸ ®Òu cã tÝn ngìng b¶n ®Þa, tÝn ngìng ®a thÇn gi¸o v¹n vËt h÷u linh vµ tôc thê cóng tæ tiªn , nã mang nÆng tÝnh chÊt ¸ ®«ng. §èi víi c¸c níc n»m trong vïng ®Êt liÒn , viÖc trång lóa , c©y l¬ng thùc vÉn lµ tËp qu¸n canh t¸c l©u ®êi cña mäi ngêi d©n. VÒ tÝn ngìng t«n gi¸o: trong thêi gian lÞch sö l©u dµi, c¸c níc §«ng Nam ¸ ®· tiÕp nhËn v¨n ho¸ tõ c¸c nÒn v¨n ho¸ Ên §é, Trung hoa cæ ®¹i cho ®Õn nÒn v¨n minh cña c¸c níc A rËp, c¸c níc ph¬ng T©y nh T©y Ban Nha ,Bå §µo Nha, Anh ,Ph¸p .ChÝnh v× vËy mµ cã thÓ nãi 7
r»ng §«ng Nam ¸ ®· cã nhiÒu kinh nghiÖm h¬n bÊt cø khu vùc nµo trªn thÕ giíi trong viÖc kh«ng ngõng ®æi míi trong nÒn v¨n ho¸ truyÒn thèng cña m×nh cïng víi c¸ch kÕt hîp hµi hoµ c¸c yÕu tè v¨n ho¸ néi sinh vµ ngo¹i sinh . NÒn v¨n ho¸ §«ng Nam ¸ lµ nÒn v¨n ho¸ tiÕp thu cã chän läc tõ c¸c t«n gi¸o lín trªn thÕ giíi nh ®¹o PhËt , ®¹o Håi, ®¹o Kit«, ®¹o Khæng. Sù x©m lîc cña ngêi ph¬ng T©y , cïng víi sù ®æ bé cña ngêi Ên còng nh ngêi Hoa ®· khiÕn cho tÝn ngìng t«n gi¸o cña c¸c níc kh«ng gièng nhau.. §èi víi c¸c níc n»m gÇn Trung Quèc, mét níc cã nÒn v¨n ho¸ l©u ®êi, th× nh÷ng níc ®ã chÞu ¶nh hëng nhiÒu cña ®¹o PhËt nh ViÖt Nam , hay Lµo ch¼ng h¹n.. §èi víi nh÷ng níc nµy ®¹o PhËt ®îc coi nh quèc gi¸o. Trong khi ®ã Indonexia, Malaysia l¹i lÊy ®¹o Håi lµm quèc gi¸o ( >90% d©n sè theo ®¹o Håi), hay ®Æc biÖt h¬n lµ Philippin t«n gi¸o chÝnh lµ Thiªn chóa gi¸o. Sù kh¸c biÖt nµy chóng ta cã thÓ gi¶i thÝch r»ng ®ã lµ do giao lu bu«n b¸n víi nh÷ng chuyÕn tµu biÓn tõ Ên §é D¬ng sang §¹i T©y D¬ng cïng víi sù ¸p bøc tõ c¸c níc ph¬ng T©y. Nãi tãm l¹i nÒn v¨n ho¸ §«ng Nam ¸ lµ mét nÒn v¨n ho¸ më cã chän läc tiÕp thu tÝch tô nh÷ng tinh hoa nhÊt cña thÕ giíi. §ã lµ sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a tÝnh s©u s¾c cña ®¹o PhËt, tÝnh thÇn bÝ cña ®¹o Håi vµ sù v¨n minh cña Thiªn chóa gi¸o. Më mµ kh«ng bÞ ®ång ho¸ ,më mµ vÉn gi÷ ®îc b¶n s¾c cña d©n téc . Víi nÒn v¨n ho¸ ®a d¹ng vµ phong phó nh vËy nªn §«ng Nam ¸ rÊt thuËn lîi trong viÖc ph¸t triÓn ngµnh du lÞch ë nh÷ng n¬i nh ®Ò n Angcovat,víi th¸p Chµm cña ViÖt Nam ,víi chïa Borobudu cña Indonexia ,vµ sù v¨n minh cña thÕ giíi ph¬ng T©y víi toµ th¸p ®«I choc trêi cña In®onexia. 8
III. Sù ph¸t triÓn cña ASEAN 1.Kinh tÕ c¸c níc ASEAN Trong suèt mét thËp niªn kÐo dµi tõ nöa sau nh÷ng n¨m 80 ®Õn nöa ®Çu nh÷ng n¨m 90, §«ng Nam ¸ ®· ®îc thÕ giíi biÕt ®Õn nh mét trong nh÷ng khu vùc ph¸t triÓn n¨ng ®éng nhÊt trªn thÕ giíi, møc t¨ng trëng kinh tÕ trung b×nh cña c¸c níc thµnh viªn A lµ 7% mçi n¨m. Cïng víi sù t¨ng trëng kinh tÕ ®êi sèng nh©n d©n còng t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Mét kh«ng khÝ høng khëi tù tin trµn ngËp trªn kh¾p vïng nµy. C¸c quèc gia lµm chñ tèc ®é t¨ng trëng cao khi Malaixia, Thailan... ®· quyÕt ®Þnh t¨ng tèc ®Ó thùc hiÖn quyÕt t©m ho¸ rång ngay tríc ngìng cöa cña thÕ kû XXI. Nh÷ng thµnh tùu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®ã lµm cho vÞ thÕ cña A. Víi t c¸ch lµ mét tæ chøc hîp t¸c khu vùc vµ cña c¸c níc thµnh viªn cña HiÖp héi ®îc n©ng cao trªn c¸c diÔn ®µn khu vùc vµ quèc tÕ. TiÕc r»ng niÒm høng khëi cña chóng ta kh«ng ®îc l©u. B¾t ®Çu th¸ng 7 n¨m 1997, mét cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ®· næ ra ë khu vùc §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸. §iÒu ®¸ng lu ý lµ cuéc khñng ho¶ng ®ã l¹i khëi ph¸t tõ Thailan, níc ®îc xem lµ ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ t¹o nªn "sù thÇn kú" cña §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸. Lµn sãng khñng ho¶ng ®· nhanh chãng lan sang Hµn Quèc, Malaysia, Singapore, Indonexia vµ Philipines. ChØ trong vßng 1 n¨m kinh tÕ Th¸i lan vµ Indonesia ®· sôp ®æ nhanh chãng. C¸c níc trong khu vùc chÞu ¶nh hëng ë c¸c møc ®é kh¸c nhau. Lóc ®Çu ngêi ta tëng cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ nµy chØ ®¬n thuÇn lµ khñng ho¶ng vÒ ta× chÝnh. Nguyªn nh©n cña cuéc khñng ho¶ng lµ do sai lÇm trong chÝnh 9
s¸ch tiÒn tÖ vµ do ho¹t ®éng ph¸ ho¹i cña nhµ tû phó Mü Soros. Thêi gian cho thÊy vÊn ®Ò kh«ng ®¬n gi¶n nh vËy. §»ng sau cuéc khñng ho¶ng ®ã ngêi ta nh×n ra nh÷ng nguyªn nh©n s©u xa h¬n. Nh÷ng nguyªn nh©n nµy cã mÆt trong hÇu hÕt m« h×nh ph¸t triÓn cña c¸c níc A. M« h×nh ph¸t triÓn cña c¸c níc nµy thùc chÊt chØ lµ nh÷ng biÕn thÓ cña m« h×nh ph¸t triÓn cña §«ng ¸ mµ nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña m« h×nh ®ã lµ híng ra bªn ngoµi, mét nhµ níc m¹nh, tÝch cùc can thiÖp vµo kinh tÕ, coi träng häc vÊn vµ cã tû lÖ tiÕt kiÖm cao. Khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ kh«ng chØ tµn ph¸ c¸c nÒn kinh tÕ ASEAN mµ cßn cho thÊy tÝnh chÊt kh«ng bÒn v÷ng cña con ®êng ph¸t triÓn kinh tÕ mµ c¸c níc ®ã ®· ®i qua. Vît qua thêi kú cam go nhÊt, thêi gian qua kinh tÕ A ®· xuÊt hiÖn nh÷ng dÊu hiÖu phôc håi ®¸ng khÝch lÖ. GDP cña khu vùc t¨ng 2,9% n¨m 1999 cïng víi c¬ së vËt chÊt tèt, c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ tiÕp theo cña chÝnh phñ, kh¶ n¨ng thÝch øng vµ linh ho¹t cña khu vùc t nh©n cïng víi céng víi t¨ng trëng kh¸ cña c¸c nÒn kinh tÕ chñ chèt trªn thÕ giíi. T¨ng trëng GDP cña mét sè níc ASEAN cã chän läc Nh÷ng níc ®Çu t nhiÒu vµo Mianma (1996 - 2000) Níc 1996 (%) 199& (%) 1998 (%) 1999 (%) 2000 (%) 10
4,0(6) Indonªxia 8,0 4,7 -13,7 -0,8 Malaixia 8,2 7,7 -6,7 2,4 7,6 Philippin 5,5 5,2 -0,5 2,2 4,0 Th¸i Lan 6,7 -1,3 -9,4 4,0 4,8 §éng lùc chÝnh cña sù phôc håi vµ t¨ng trëng cao h¬n dù kiÕn, bÊt chÊp c¸c nh©n tè ®e do¹ bÊt æn ®Þnh, lµ sù kÕt hîp cña nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau, quan träng nhÊt lµ t¨ng tiªu dïng trong níc vµ xuÊt khÈu. Mét sè chØ tiªu tµi chÝnh cña nhãm níc ph¸t triÓn trong ASEAN Indonesia Malaysia Philipines Thailand 1. L¹m ph¸t c¶ n¨m (%) 8,9 1,9 4,9 1,7 2. C¸n c©n th¬ng m¹i (tØ 23,8 16,7 6,7 6,4 USD) 3. Dù tr÷ ngo¹i tÖ (tØ USD) 11
N¨m 1999 26,2 32,5 12,4 31,7 Th¸ng 8 - 2000 27,3 32,2 13,6 31,6 Nguån: T¹p chÝ The ecomonist c¸c sè n¨m 2000. Tuy nhiªn, sù kiÖn c¸c trung t©m qu©n sù vµ kinh tÕ cña Mü bÞ tÊn c«ng ngµy 11/9 ®· ®Èy c¸c níc §«ng Nam ¸ cha håi phôc hoµn toµn sau c¬n khñng ho¶ng tµi chÝnh 1997 - 1998 l¹i bíc vµo giai ®o¹n sãng giã, khi mµ Mü, NhËt B¶n - n¬i mµ kinh tÕ Ch©u ¸ phô thuéc rÊt nhiÒu ®Òu gÆp bÕ t¾c. Theo ®¸nh gi¸ cña ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB), xuÊt khÈu hµng ho¸ cña khu vùc ASEAN n¨m 2001 chØ t¨ng 5,3% kÐm xa so víi 18,8% n¨m 2000. Kinh tÕ c¸c níc c«ng nghiÖp ho¸ ë Ch©u ¸ nh Malaixia, Indonesia, Singapore ®Òu phô thuéc nhiÒu vµo ngµnh ®iÖn tö - tin häc viÔn th«ng, trong khi ngµnh nµy r¬i vµo suy tho¸i cha tõng cã, gi¶m 33% so víi n¨m 2000, chØ ®¹t doanh thu 152 tØ USD, tiªu thô m¸y tÝnh gi¶m 50% so n¨m tríc. XuÊt khÈu gi¶m kÐo theo tèc ®é t¨ng trëng cña c¸c níc trong khu vùc gi¶m ®¸ng kÓ. Bªn c¹nh ®ã, kinh tÕ toµn cÇu gi¶m vµ vô khñng bè Mü ngµy 11/9 lµm cho ngµnh du lÞch - mét nguån ngo¹i tÖ quan träng cña Ch©u ¸ bÞ suy yÕu. MÆt kh¸c lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng vÉn cßn yÕu kÐm, tû lÖ nî khã ®ßi cao kh¶ n¨ng thanh to¸n rñi ro thÊp. 12
N¨m 2001, nhu cÇu nhËp khÈu g¹o trªn toµn cÇu gi¶m, mËu dÞch g¹o thÕ giíi ®¹t 22,4 triÖu tÊn, gÇn nh kh«ng t¨ng so n¨m tríc ASEAN chiÕm gÇn 25% s¶n lîng thãc toµn cÇu ®· t¨ng s¶n lîng thãc thªm 1,14% mÆc dï s¶n lîng g¹o toµn thÕ giíi gi¶m. Th¸ilan lµ níc xuÊt khÈu g¹o lín nhÊt thÕ giíi cã s¶n lîng thãc t¨ng 0,4% n¨m 2000. Xingapo: Lµ mét trong nh÷ng nÒn kinh tÕ v÷ng m¹nh nhÊt khu vùc, song Singapore ®ang r¬i vµo ®ît suy tho¸i trÇm träng nhÊt trong vßng 37 n¨m qua do kinh tÕ Mü suy yÕu vµ ngµnh ®iÖn tö toµn cÇu sa sót. Cã thÓ nãi Singapore bÞ ¶nh hëng nÆng nÒ nhÊt khu vùc v× níc nµy phô thuéc nhiÒu vµo nhu cÇu bªn ngoµi. ChÝnh phñ Singapore ®· ph¶i ®iÒu chØnh møc ®¸nh gi¸ vÒ t¨ng trëng GDP quèc gia n¨m 2001 tõ 3,5% cßn 0,5 - 1,5%. VËy mµ nhiÒu ngêi cho r»ng con sè ®ã vÉn cßn l¹c quan, v× kinh tÕ Singapore cã thÓ gi¶m chung 0,3 - 3% sau khi t¨ng 9,9% n¨m 2000 tØ lÖ thÊt nghiÖp míi lªn tíi 4,5% cao h¬n c¶ thêi kú khñng ho¶ng tµi chÝnh Ch©u ¸ 3 n¨m tríc. Indonesia sau khi t×nh h×nh kinh tÕ s¸ng sña lªn mét Ýt vµo ®Çu n¨m 2000, kinh tÕ Indonesia l¹i trît dèc, víi GDP n¨m 2001 míi chØ t¨ng 3 - 3,5% trong khi con sè nµy lµ 4,8% vµo n¨m 2000. Mü, NhËt Singapore lµ 3 thÞ trêng tiªu thô gÇn 50% hµng xuÊt khÈu cña Indonesia hiÖn ®ang rÊt bøc b¸ch víi nçi khæ cña chÝnh m×nh. Gi¸ dÇu th« thÕ giíi gi¶m còng bÊt lîi cho Indonesia nÕu t×nh h×nh kh«ng diÔn biÕn phøc t¹p, kinh tÕ Indonesia n¨m 2002 chØ t¨ng kho¶ng 3%. Th¸i Lan: kinh tÕ Th¸i Lan mÊy n¨m qua håi phôc dÇn, song cßn rÊt chËm. ChÝnh phñ Th¸i Lan ®· nhiÒu lÇn ph¶i h¹ møc dù ®o¸n vÒ t¨ng 13
trëng GDP, tõ 4,5% xuèng chØ cßn tõ 1 -2% v× xuÊt khÈu gi¶m (xuÊt khÈu chiÕm 65% GDP cña Th¸i Lan) §Ó æn ®Þnh ho¹t ®éng, gi÷a n¨m 2001, ng©n hµng trung ¬ng Th¸i Lan ®· ph¶i t¨ng l·i suÊt thªm 1%. §iÒu nµy ®· g©y ra hµng lo¹t hËu qu¶, nh lîi tøc tr¸i phiÕu t¨ng, chi phÝ ®Çu t cña c¸c c«ng ty vµ chÝnh phñ t¨ng khi nî ph¶i tr¶ cña hä dù kiÕn t¨ng 124% trong tµi kho¶n kÕt thóc vµo 10/2002 Malaixia: kinh tÕ thÕ giíi suy tho¸i vµ thÞ trêng ®iÖn tö khñng ho¶ng ®ang g©y khã kh¨n cho hµng xuÊt khÈu cña Malaixia. S¶n lîng hµng c«ng nghiÖp cña níc nµy gi¶m 12,3 trong th¸ng 9/2001. Tuy nhiªn, cã nhiÒu dÊu hiÖu kh¶ quan cho kinh tÕ níc nµy, nh gi¸ dÇu cä t¨ng vµ sè du kh¸ch níc ngoµi tíi Malaixia ®¹t kû lôc 10 triÖu lît ngêi. §Ó tr¸nh suy gi¶m kinh tÕ, chÝnh phñ võa míi c«ng bè tiÕp ch¬ng tr×nh kÝch thÝch kinh tÕ c¶ gi¸ trÞ gi¸ h¬n 7 tû ringit (1,9 tû USD), vµo ®Çu th¸ng 12/2001. Thñ trëng Mahathin ®· tá ý hy väng t×nh h×nh kinh tÕ níc nhµ sÏ s¸ng sña h¬n trong n¨m 2002. Philipin: chÝnh phñ philÝpin còng ®· ph¶i ®iÒu chÝnh møc íc tÝnh vÒ t¨ng trëng kinh tÕ n¨m 2001 cßn 3,3% so víi 4% n¨m 2000. Gièng nh nhiÒu níc ch©u ¸ kh¸c, philipin kh¸c phô thuéc vµo xuÊt khÈu, mµ cã tíi 60% xuÊt khÈu cña níc nµy lµ c¸c s¶n phÈm b¸n dÉn, vi m¹ch.. ViÖt Nam: Thu nhËp tõ xuÊt khÈu gi¶m 20% n¨m 2001, viÖc ký hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i víi Mü lµ thµnh qu¶ ®¸ng ghi nhí cña c¶ hai bªn trªn thÞ 14
trêng quèc tÕ, më ra mét giai ®o¹n míi víi nhiÒu th¸ch thøc vµ c¬ héi cho c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam. Trªn thÞ trêng thÕ giíi, c¸c s¶n phÈm ®em l¹i thu nhËp cao tõ xuÊt kh¶u cho ViÖt Nam lµ dÖt may, rau qu¶, hµng thñ c«ng mü nghÖ vµ s¶n phÈm gç, GDP ViÖt Nam n¨m 2001 íc t¨ng tõ 5% ®Õn 6%. Nh×n chung, kinh tÕ c¸c thµnh viªn ASEAN ®Òu suy gi¶m do ¶nh hëng cña sù suy gi¶m nÒn kinh tÕ toµn cÇu. HÇu hÕt t×nh h×nh xuÊt khÈu cña c¸c níc trong hiÖp héi ®Òu tr× trÖ do c¸c níc nhËp khÈu chÝnh còng ®ang l©m vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n t¬ng tù. §Ó kh«i phôc ®îc tèc ®é t¨ng trëng cao nh ®· cã ®ßi hái c¸c níc nµy cÇn ph¶i næ lùc rÊt lín, cÇn x©y dùng x¸c chÝnh s¸ch ®óng ®¾n cho tõng thêi kú thÝch hîp. 2. T¸c ®éng cña viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO ®Õn ASEAN §«ng Nam ¸ lµ l¸ng giÒng cña Trung Quèc vµ cã tÇm quan träng ®Æc biÖt víi Trung Quèc. ChÝnh v× vËy viÖc Trung Quèc gia nhËp tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO - còng cã nghÜa lµ chÝnh phñ trung quèc cam kÕt më réng thÞ trêng vµ tu©n thñ c¸c luËt lÖ quèc tÕ - ®· t¹o ra nhiÒu c¬ héi nhng còng kh«ng Ýt th¸ch thøc, cho c¸c níc §«ng Nam ¸, vÊn ®Ò lµ c¸c chÝnh phñ ph¶i lµm g× ®Ó vît qua th¸ch thøc vµ tËn dông c¬ héi ®Æt ra "khi Trung Quèc gia nhËp WTO" 15
* Trung Quèc gia nhËp WTO - lµ yÕu tè quan träng nhÊt ¶nh hëng ®Õn xu thÕ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ë Trung Quèc vµ §«ng Nam ¸ trong mét vµi n¨m tíi. Sù gia nhËp WTO sÏ khiÕn Trung Quèc hÊp dÉn ®Çu t níc ngoµi vµo níc nµy, ®»c biÖt Mü vµ NhËt B¶n sÏ chuyÓn dÇn ®Çu t cñaTõ c¸c níc §«ng Nam ¸ vµo Trung Quèc. Theo b¸o c¸o cña héi nghÞ liªn hîp quèc vÒ th¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn, hiÖn Trung Quèc ®ang thu hót kho¶ng 80% ®Çu t níc ngoµi ®æ vµo ch©u ¸. Ngay c¶ khi cha ®îc c«ng nhËn lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña WTOm Trung Quèc ®· thu hót ®îc lîng vèn FDI nhiÒu h¬n tÊt c¶ c¸c níc Ch©u ¸ gép l¹i 45,5 tû USD/1998. 43 tû/1998 vµ 40 tû USD/2000. TÝnh ®Õn th¸ng 7/2001. Trun g Quèc ®· gi¶i ng©n ®îc 373 tû USD - ®øng thø 2 thÕ giíi sau Mü. ViÖc Trung Quèc thu hót m¹nh mÏ FDI sÏ g©y tæn h¹i cho c¸c níc §«ng Nam ¸. Trung Quãc cã lîi thÕ vÒ lao ®éng, tµi nguyªn dåi dµo vµ thÞ trêng tiªu thô réng lín h¬n c¸c níc ASEAN. C¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia ®Çu t vµo Trung Quèc cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó më réng m¹ng líi chi nh¸nh nh»m lµm t¨ng lîi nhuËn, thÞ phÇn vµ doanh sè. H¬n n÷a, c¸c níc ASEAN gåm nhiÒu nÒn v¨n ho¸ vµ cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ kh¸c nhau, l¹i chÞu t¸c ®éng nÆng nÒ cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc. Sù suy gi¶m niÒm tin cña c¸c nhµ ®Çu t vµo thÞ trêng ASEAN tÊt yÕu kÐo theo sù suy gi¶m cña c¸c dßng ®Çu t. Trong khi ®ã c¸c nÒn kinh tÕ ASEAN cha cã sù phôc håi ch¾c ch¾n, FDI tõ c¸c níc ph¸t triÓn sÏ cßn tiÕp tôc gi¶m vµ ®æi dßng sang Trung Quèc trong c¸c n¨m tiÕp theo. (10% luång FDI vµo ASEAN sÏ bÞ mÊt ®i) 16
1987-1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Níc Trung Quèc 4652 27.515 33.787 35.849 40.180 44.236 45460 40.400 37.000 In®«nexia 999 2.004 2.109 4.346 6.194 4.673 -356 Malaixia 2387 5.006 4.342 4.178 5.078 5.106 3.727 Philippin 518 1.238 1.591 1.478 1.517 1.222 1.723 Xingapo 3674 4.686 8.550 7.206 7.884 9.710 1.218 Th¸i Lan 1056 1.805 1.364 2.068 2.336 3.733 6.969 ViÖt Nam 300 1.050 1.400 1.830 2.590 1.850 1.484 1.800 Toµn ASEAN 9335 16.109 20.456 22.606 27.785 26.710 19.451 15.158 C¸c níc ®ang ph¸t triÓn 35326 78.813 101.146 106.224 135.343 172.533 165.936 192.000 200.000 ThÕ giíi 219.000 254.000 329.000 359.000 464.000 644.000 865.000 1000 Nguån: - UNCTAD. B¸o c¸o vÒ FDI n¨m 1999 17
- ASEAN secretariat, b¸o c¸o vÒ thêi kú 1987- 1994 vµ n¨m 1999 - Bé KH vµ ®Çu t ViÖt Nam - N¨m 2000 lµ íc tÝnh C¸c níc thµnh viªn ASEAN cÇn ph¶i tÝch cùc c¶i thiÖn míi trëng ®Çu t , lùa chän lÜnh vùc ®Çu t, thay ®æi nhanh chãng c¬ chÕ ®iÒu hµnh FDI. Vµ theo ®ã tÝnh hÊp dÉn n©ng lªn cña c¸c níc tiÕp nhËn sÏ lµm ph©n t¸n luång FDI vµ lo¹i bá dÇn tÝnh tËp trung thu hót FDI cña Trung Quèc. * Sù gia nhËp WTO sÏ khiÕn Trung Quèc trë thµnh ®èi thñ c¹nh tranh xuÊt khÈu chÝnh cña c¸c níc §«ng Nam ¸ trong nhiÒu cuéc chiÕn ®Ó giµnh thÞ phÇn vµ sÏ buéc c¸c nhµ xuÊt khÈu ph¶i c¶i thiÖn qu¸ tr×nh chÕ t¸c ®Ó cã ®îc nh÷ng hµng ho¸ cã gi¸ trÞ t¨ng cao h¬n thay v× c¹nh tranh trùc tiÕp víi Trung Quèc trong lÜnh vùc s¶n xuÊt víi chi phÝ lao ®éng thÊp. Thùc tÕ cho thÊy hiÖn nay trung Quèc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm t¬ng tù vµ dùa trªn cïng c¸c thÞ trêng xuÊt khÈu nh cña ASEAN. V× vËy c¹nh tranh xuÊt khÈu sÏ d÷ déi h¬n khi Trung Quèc b¾t ®Çu s¶n xuÊt s ang c¸c thÞ trêng thÕ giíi víi cïng ®iÒu kiÖn nh cña ASEAN. H¬n n÷a, hµng xuÊt khÈu cña Trung Quèc ®· ®îc hëng quy chÕ tèi huÖ quèc minh wªn cña Mü l¹i cµng t¹o ®iÒu kiÖn cho Trung Quèc th©m nhËp thÞ trêng. 18
Tuy nhiªn Trung Quèc sÏ ph¶i chuÈn ho¸ mäi quy chÕ vµ thñ tôc liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu vµ vÖ sinh thùc phÈm phï hîp víi tiªu chuÈn quèc tÕ. §iÒu ®ã khiÕn Trung Quèc ph¶i chÞu chi phÝ s¶n xuÊt cao h¬n vµ c¸c quy chÕ vÒ vÖ sinh thùc phÈm vµ kiÓm ®Þnh thùc vËt sÏ n©ng s¶n phÈm cña Trung Quèc lªn chuÈn mùc Quèc tÕ trong t¬ng lai gÇn. Thªm vµo ®ã, kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ trêng mét c¸ch dÔ dµng h¬n sÏ khiÕn Trung Quèc chuyÓn tõ c¹nh tranh chiÕn lîc sang c¹nh tranh n¾ng ®äng vµ cuéc c¹nh tranh nµy sÏ buéc c¸c nhµ xuÊt khÈu ph¶i tËp trung nhiÒu h¬n vµo s¶n phÈm chÕ t¹od dîc thø cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao. §Ó ph¸t huy toµn bé tiÒn n¨ng cña m×nh, c¸c níc ASEAN, kh«ng nªn c¹nh tranh lÉn nhau trong thu hót FDI (mÆc dï ®iÒu nµy lµ kh«ng tr¸nh khái)mµ ph¶i cïng nhau hîp t¸c vµ cïng nhau x©y dùng mét chiÕn lîc chung ®Ó dÉn ®îc luång FDI ch¶y ngîc laÞ vµo khu vùc. *Nhanh chãng æn ®Þnh c¸c vÊn ®Ò vÒ chÝnh trÞ, x· héi, nhÊt lµ viÖc kh¾c phôc tranh chÊp vÒ t«n gi¸o, s¾c téc, biªn giíi ®Ó t¹o lËp m«i trêng chÝnh trÞ, hoµ b×nh vµ an ninh kinh tÕ cho sù hîp t¸c ph¸t triÓn khu vùc. * Ph¸t huy vai trß n¾ng ®äng cña ASEAN trong c¸c ch¬ng tr×nh hîp t¸c song ph¬ng vµ ®a ph¬ng, ®Æc biÖt lµ trong c¸c tæ chøc cã sù tham gia cña Trung Quèc ®Ó cïng Trung Quèc t×m ra ®îc nh÷ng tiÕng nãi ®ång thanh, tr¸nh ®îc nh÷ng th¶m ho¹ do chiÕn tranh lµnh m¹nh gi÷a 2 bªn vÒ thu hót FDi. Tãm l¹i; Trung Quèc gia nhËp WTo se mang l¹i nhiÒu khã kh¨n cho ASEAN. Trong vÊn ®Ò thu hót EDI. Tuy nhiªn, tiÒm n¨ng vµ vÞ thÕ cña ASEAN còng rÊt cã ý nghÜa trong viÖc chèng nguy c¬ gi¶m sót FDI vµo khu 19