Luận văn Thạc sĩ Báo chí: Sử dụng đa phương tiện trong việc truyền tải thông tin kinh tế trên báo điện tử

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

NGUYỄN XUÂN MIÊN

SỬ DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRONG VIỆC TRUYỀN TẢI

THÔNG TIN KINH TẾ TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ

(Khảo sát các trang báo vneconomy.vn, tuoitre.vn, vietnamplus.vn

từ tháng 06/2014 đến tháng 12/2014)

LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ

Chuyên ngành: Báo chí học

HÀ NỘI, 2015

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

NGUYỄN XUÂN MIÊN

SỬ DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRONG VIỆC TRUYỀN TẢI

THÔNG TIN KINH TẾ TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ

(khảo sát trên các trang báo vneconomy.vn, tuoitre.vn, vietnamplus.vn

từ tháng 06/2014 đến tháng 12/2014)

Chuyên ngành: Báo chí học

Mã số : 60 32 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Trƣờng Giang

HÀ NỘI - 2015

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan: Luận văn này là công trình nghiên cứu thực sự

của cá nhân, được thực hiện dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Nguyễn Thị

Trường Giang.

Các số liệu, những đánh giá, phân tích, nhận xét, nghiên cứu được

trình bày trong luận văn này là hoàn tòan trung thực và khách quan, chưa

từng được công bố dưới bất cứ hình thức nào.

Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.

Học viên

Nguyễn Xuân Miên

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS Nguyễn Thị Trường

Giang, người đã trực tiếp hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Với sự chỉ

dẫn, góp ý rất tận tình, cùng những lời nhắc nhở, động viên của cô đã giúp tôi

vượt qua nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện luận văn này.

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến lãnh đạo của ba tờ báo điện tử

là VietnamPlus, Vneconomy, Tuổi Trẻ Online cùng với những phóng viên kinh

tế đang làm việc tại một số báo điện tử ở Việt Nam đã hỗ trợ thông tin và chia

sẻ kinh nghiệm trong quá trình tác nghiệp để giúp tôi có được kết quả nghiên

cứu này.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Học viên

Nguyễn Xuân Miên

DANH MỤC VIẾT TẮT

Giáo sư

GS

PGS, TS

Phó giáo sư, Tiến sĩ

Đại học

ĐH

Nhà xuất bản

NXB

Phát thanh – Truyền hình

PT - TH

Thời báo Kinh tế Việt Nam

TBKTVN

DANH MỤC BẢNG, BIỂU, ẢNH

Trang

Bảng

2.1

Bảng thống kê so sánh các yếu tố đa phương tiện trên 3 báo điện tử

63

Biểu

61

2.1

Biểu đồ so sánh các yếu tố đa phương tiện trên Vneconomy, Tuổi Trẻ Online và VietnamPlus

Biểu đồ so sánh tỷ lệ sử dụng đa phương tiện trên 3 trang báo điện tử

2.2

64

Ảnh

Giao diện của báo điện tử Vneconomy

2.1

32

Alexa.com xếp hạng báo Tuổi Trẻ Online

2.2

34

2.3

39

Nhiều tin trên Tuổi Trẻ Online chỉ sử dụng text để truyền tải thông tin

Tin, bài trên VietnamPlus không sử dụng sapo

2.4

40

Ảnh trên Vneconomy thường có chất lượng tốt

2.5

41

2.6

45

Một số tin, bài trên VietnamPlus chỉ sử dụng text để truyền tải thông tin

Biểu đồ về biến động của thị trường chứng kháng ngày 31/12

2.7

47

VietnamPlus có chủ trương sử dụng đồ họa để truyền tải thông tin

2.8

48

2.9

50

0.1.1.1. VietnamPlus có nội dung tin, bài ngắn gọn khi xuất hiện yếu tố đồ họa Một bài viết trên Tuổi Trẻ dài gần 2000 chữ, được audio hóa

2.10

51

Việc sử dụng video trên Tuổi Trẻ Online chưa thực sự được quan tâm đúng mức

2.11

54

Đồ họa trên VietnamPlus thường chỉ kết hợp với text

2.12

79

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ...................................................................................................................................... 2

CHƢƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ VIỆC SỬ DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRUYỀN TẢI THÔNG TIN KINH TẾ TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ .................................... 11

1.1. Khái niệm ......................................................................................................... 11

1.2. Nội dung và đặc điểm của thông tin kinh tế trên báo điện tử .......................... 15

1.3. Những yếu tố cơ bản của đa phương tiện: ....................................................... 21

1.4. Vai trò của việc sử dụng đa phương tiện truyền tải thông tin kinh tế trên báo

điện tử. ..................................................................................................................... 25

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG SỬ DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRUYỀN TẢI THÔNG TIN KINH TẾ TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY .............. 31

2.1. Giới thiệu về các tờ báo trong diện khảo sát .................................................... 31

2.2. Khảo sát việc sử dụng đa phương tiện truyền tải thông tin kinh tế trên báo điện

tử Vneconomy, Tuổi Trẻ Online, VietnamPlus ...................................................... 37

2.3. Những đánh giá về hiệu quả việc sử dụng đa phương tiện truyền tải thông tin

kinh tế trên báo điện tử ............................................................................................ 64

CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG SỬ DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRUYỀN TẢI THÔNG TIN KINH TẾ TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ .... 73

3.1. Những thuận lợi và khó khăn trong việc sử dụng đa phương tiện truyền tải

thông tin kinh tế báo điện tử .................................................................................... 73

3.2. Giải pháp trong việc sử dụng sử dụng đa phương tiện truyền tải thông tin kinh

tế trên báo điện tử .................................................................................................... 77

KẾT LUẬN ............................................................................................................................... 86

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 89

PHỤ LỤC................................................................................................................................... 94

1

1 MỞ ĐẦU

1. Lý do lựa chọn đề tài

Báo điện tử ra đời vào những năm 90 của thế kỷ XX. Chicago Tribune là

phiên bản điện tử đầu tiên trên thế giới, ra đời vào tháng 5/1992. Rất nhanh

chóng sau đó, nhiều cơ quan báo chí, hãng thông tấn trên thế giới cho ra đời

phiên bản điện tử, số lượng các trang báo điện tử tăng lên. Cơn sốt vàng của

thời thông tin trực tuyến thực sự bắt đầu. Ở Việt Nam, trang báo điện tử đầu

tiên là tạp chí Quê Hương (ra mắt ngày 31/12/1997). Ngay sau đó, nhiều cơ

quan báo chí khác đã cho ra mắt các phiên bản điện tử. Sự ra đời của báo điện

tử ở Việt Nam đã có những đóng góp vô cùng lớn trong lĩnh vực truyền thông

nước nhà.

So với những loại hình báo chí truyền thông như: Báo in, phát thanh,

truyền hình, báo điện tử có nhiều ưu thế vượt trội. Với những đặc trưng như:

tính đa phương tiện, tính thời sự phi định kỳ, khả năng lưu trữ và tìm kiếm

thông tin, khả năng tương tác cao, báo điện tử đã khắc phục những hạn chế của

các loại hình báo chí truyền thống để bước lên trở thành loại hình báo chí ưu

việt trong thời điểm hiện nay. Đặc biệt, với ưu điểm tính đa phương tiện, báo

điện tử là sự tích hợp các phương thức truyền tải thông tin của các loại hình

báo chí truyền thống, giúp hấp dẫn độc giả hơn cũng đồng thời nâng cao hơn

hiệu quả tiếp nhận thông tin của độc giả.

Nói đến tầm quan trọng của thông tin kinh tế trên báo chí, quay ngược

trở lại lịch sử phát triển của báo chí Việt Nam chúng ta có thể thấy rất rõ điều

này. Trong gần 90 năm phát triển của báo chí Việt Nam, cho đến trước năm

1986 hầu hết các tờ báo ở Việt Nam đưa tin chính trị, xã hội phục vụ cho mục

đích đấu tranh với quyền lợi của người dân, phục vụ chủ yếu cho các mục tiêu

về chính trị của dân tộc. Thời kỳ thực dân phong kiến có rất ít tờ báo chuyên

2

về dạy cách làm kinh tế như Nông Cổ Mím Đàm… Còn dòng báo chủ lưu là

đấu tranh chính trị với sự ra đời của tờ Thanh Niên, sau này là các tờ báo như

Cứu Quốc, Độc Lập… Thời kỳ chống Pháp, Mỹ, thông tin kinh tế vẫn chưa có

điều kiện để phát triển. Bước sang thời kỳ đổi mới, thông tin kinh tế đã được

coi trọng hơn trước với sự ra đời của nhiều tờ báo kinh tế như: Thời báo Kinh

tế Việt Nam, Đầu tư, Thời báo Kinh tế Sài Gòn. Không chỉ có những tờ báo

chuyên về lĩnh vực kinh tế, thông tin kinh tế trên báo chí còn được xuất hiện

trên những tờ báo lớn như một lĩnh vực không thể thiếu.

Báo điện tử ra đời và nhanh chóng phát triển, các tờ báo chuyên về kinh

tế cũng nhanh chóng có những phiên bản điện tử, báo điện tử để đáp ứng nhu

cầu thông tin của công chúng về lĩnh vực quan trọng này. Có nhiều trang báo

điện tử chuyên về kinh tế như: baodautu.vn (Báo Đầu tư),

baocongthuong.com.vn (Báo Công thương), vneconomy.vn (Thời báo Kinh tế

Việt Nam), thesaigontimes.vn (Thời báo Kinh tế Sài Gòn) vv… Nhiều trang

báo điện tử cũng ra đời những chuyên trang về kinh tế hoặc liên quan đến kinh

tế thị trường như báo vietnamnet.vn với chuyên trang kinh tế, báo

dantri.com.vn với chuyên trang kinh doanh, báo tuoitre.vn với chuyên trang

kinh tế.

Có thể nói, những thông tin về lĩnh vực kinh tế là những thông tin vô

cùng quan trọng, bất cứ một thông tin liên quan đến kinh tế đều có tác động rất

lớn đến độc giả, đến sự biến động của kinh tế, tác động mạnh mẽ tới đời sống

xã hội và cả đối với báo chí. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc sử dụng thông tin

kinh tế trên báo chí hiện nay, cụ thể là đối với báo điện tử vẫn chưa thực sự

hiệu quả. Có thể dùng hai từ “khô khan” để gọi tên chính xác những thông tin

kinh tế trên báo chí. Sự thật là độc giả thích đọc những bài báo với những tiêu

đề giật gân câu khách hơn là những thông tin kinh tế với những con số, những

bài chỉ có hoàn toàn là chữ, số liệu. Số liệu làm nên cái hồn của bản tin kinh tế,

3

đồng thời cũng làm nó khô khan, nhàm chán

Vì vậy, việc thực hiện những tin, bài về lĩnh vực kinh tế để mang lại

hiệu quả là một câu hỏi khó đối với phóng viên. Một trong những giải pháp đó

là sử dụng tính đa phương tiện để truyền tải thông tin kinh tế trên báo điện tử.

Như đã nói, tính đa phương tiện là một trong những đặc trưng rất quan trọng

của báo điện tử, đó là sự tích hợp những phương thức truyền tải thông tin của

các loại hình báo chí truyền thống (báo in, phát thanh, truyền hình), bao gồm:

văn bản, hình ảnh, đồ họa, audio, video và các chương trình tương tác. Nhờ ưu

điểm này mà những thông tin đăng tải trên báo điện tử hấp dẫn độc giả hơn,

giúp độc giả tiếp nhận thông tin dễ dàng và hiệu quả hơn. Đối với những thông

tin kinh tế cũng vậy, việc sử dụng tính đa phương tiện để truyền tải thông tin là

vô cùng cần thiết nhưng dường như các trang báo điện tử (cả chuyên về lĩnh

vực kinh tế hay không chuyên về lĩnh vực kinh tế) vẫn chưa thực sự vận dụng

tối đa hiệu quả. Các thông tin kinh tế vốn khô khan chỉ được đăng tải bằng

những dòng chữ dài và tẻ nhạt, ảnh được sử dụng khá ít, các hình ảnh đồ họa

thường chỉ được các tờ báo chuyên về lĩnh vực kinh tế sử dụng, video và audio

thì dường như rất ít được sử dụng. Tuy nhiên, trong việc sử dụng đa phương

tiện để truyền tải thông tin báo chí nói chung và thông tin kinh tế nói riêng còn

nhiều hạn chế, các tòa soạn báo, cơ quan báo chí chưa thực sự quan tâm đến

vấn đề này. Lãnh đạo của các tòa soạn chưa nhận thức hết vai trò của việc sử

dụng đa phương tiện để truyền tải thông tin, các phóng viên và biên tập viên

trong quá trình sáng tạo tác phẩm cũng chưa khai thác hết hiệu quả của các yếu

tố đa phương tiện.

Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc sử dụng yếu tố đa phương tiện

truyền tải thông tin báo chí nói chung và thông tin kinh tế nói riêng, tác giả

luận văn đã lựa chọn đề tài “Sử dụng đa phương tiện trong việc truyền tải

4

thông tin kinh tế trên báo điện tử” làm đề tài cho luận văn thạc sĩ của mình.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Báo điện tử xuất hiện ở Việt Nam từ năm 1997, trải qua gần 20 năm, báo

điện tử đã có những bước phát triển rất lớn, có những đóng góp rất lớn cho sự

phát triển của báo chí nói riêng, và đời sống xã hội nói chung. Trong thời gian

qua, đã có một số cuốn sách, đề tài nghiên cứu, luận văn thạc sĩ về báo điện tử.

Trước hết là những cuốn sách nêu ra được một số vấn đề cơ bản báo

điện tử: khái niệm, đặc trưng của báo điện tử, cách viết cho báo điện tử, công

chúng báo điện tử... Có thể kể tên những cuốn sách như: “Sáng tạo tác phẩm

báo mạng điện tử” (2014, NXB Chính trị Quốc gia - Hà Nội) do Nguyễn Thị

Trường Giang chủ biên; “Tổ chức diễn đàn trên báo mạng điện tử” (2014,

NXB Chính trị Quốc gia – Hà Nội) do Nguyễn Thị Trường Giang chủ biên;

“Báo mạng điện tử - Đặc trưng và phương pháp sáng tạo” (2014, NXB Chính

trị Quốc gia – Sự thật) do Nguyễn Trí Nhiệm và Nguyễn Thị Trường Giang

đồng chủ biên;“Các thủ thuật làm báo điện tử” do Vũ Kim Hải, Đinh Thuận

biên soạn.

Ngoài ra, trong cuốn “Báo mạng điện tử - Những vấn đề cơ bản” (2011,

NXB Chính trị - Hành chính, Hà Nội) do Nguyễn Thị Trường Giang chủ biên

còn đề cập khá chi tiết, cụ thể đến đặc trưng quan trọng của báo điện tử, đó là

tính đa phương phương tiện trên báo điện tử. Có thể nói, đây là tài liệu cơ sở

rất quan trọng, được tác giả luận văn này sử dụng phục vụ cho qúa trình nghiên

cứu.

Ngoài những cuốn sách kể trên, còn có một số luận văn thạc sĩ nghiên

cứu về những vấn đề cơ bản của báo điện tử như: đề tài “Báo chí trực tuyến ở

Việt Nam, một số vấn đề lý luận và thực tiễn” (Luận văn thạc sĩ chuyên ngành

Báo chí học của Phan Văn Tú, ĐHKHXH&NV, năm 2006); đề tài “Ứng dụng

truyền thông đa phương tiện trên các báo trực tuyến của các cơ quan phát

5

thanh, truyền hình” (Luận văn thạc sĩ chuyên ngành báo chí học của Phạm Thị

Mai, ĐHKHXH&NV, năm 2006). Tuy nhiên, những nghiên cứu đã được thực

hiện từ khá lâu, một số vấn đề được trình bày trong những nghiên cứu này đã

có những thay đổi, cần cập nhật.

Những khía cạnh, vấn đề cụ thể của báo điện tử đã được đề cập đến

trong nhiều luận văn thạc sĩ báo chí học khác như: “Hoạt động tương tác trên

báo mạng điện tử” (Luận văn thạc sĩ Chuyên ngành Báo chí học của Trần

Quang Huy, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, năm 2006);“Vấn đề sử dụng

ảnh báo chí trên báo mạng điện tử ở Việt Nam hiện nay” (Luận văn thạc sĩ

Chuyên ngành Báo chí học của Lê Minh Yến, Học viện Báo chí và Tuyên

truyền, năm 2011); “Đồ họa trong tác phẩm báo chí trên báo mạng điện tử

Việt Nam hiện nay” (Luận văn thạc sĩ Chuyên ngành Báo chí học của Đào thu

Trang, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, năm 2013); “Vấn đề viết Sapo cho

báo điện tử Việt Nam” (Luận văn thạc sĩ Chuyên ngành Báo chí học, của

Nguyễn Thị Bích Ngọc, ĐHKHXH&NV, năm 2013).

Một số luận văn thạc sĩ khác như: “Đặc thù của thông tin về thị trường

chứng khoán trên báo in hiện nay” (Luận văn thạc sĩ Chuyên ngành Báo chí

học của Nguyễn Thu Trang, ĐHKHXH&NV, năm 2009); “Thời báo Kinh tế

Việt Nam trong hoạt động kinh doanh báo chí thời kỳ hội nhập quốc tế” (Luận

văn thạc sĩ Chuyên ngành Báo chí học của Đặng Đình Nam, ĐHKHXH&NV,

năm 2008) có đề cập đến thông tin kinh tế trên báo chí ở Việt Nam hiện nay.

Đặc biệt là Luận văn thạc sĩ Chuyên ngành Báo chí học của Nguyễn Thị

Kim Dung (ĐHKHXH&NV, năm 2009) với đề tài “Ứng dụng truyền thông đa

phương tiện thể hiện tác phẩm báo chí”, đã đưa ra cái nhìn tổng quan, đánh giá

vai trò của việc ứng dụng truyền thông đa phương tiện trong việc thể hiện tác

phẩm báo chí. Bên cạnh đó, công trình này còn đưa ra một số giải pháp nhằm

nâng cao hiệu quả của việc ứng dụng truyền thông đa phương tiện vào tác

6

phẩm báo điện tử hiện nay.

Mặc dù, có khá nhiều tài liệu, công trình nghiên cứu, luận văn thạc sĩ đi

sâu vào nghiên cứu về báo điện tử nhưng vẫn chưa có tài liệu, giáo trình và

công trình nghiên cứu nào đề cập trực tiếp, cụ thể đến vấn đề Sử dụng đa

phương tiện trong việc truyền tải thông tin kinh tế trên báo điện tử. Vì vậy, đề

tài mà tác giả luận văn chọn là một đề tài hoàn toàn mới. Với phạm vi và đối

tượng nghiên cứu, đề tài tôi lựa chọn hoàn toàn phù hợp với một đề tài luận

văn.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục đích nghiên cứu:

Trên cơ sở khảo sát ba trang báo điện tử Vneconomy, Tuổi Trẻ Online,

và VietnamPlus trong thời gian 6 tháng, luận văn sẽ chỉ ra thực tế sử dụng đa

phương tiện truyền tải thông tin kinh tế trên báo điện tử; đánh giá về vai trò và

đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao chất của việc sử dụng đa phương tiện

truyền tải thông tin kinh tế trên báo điện tử ở Việt Nam hiện nay.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu:

Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, tác giả luận văn phải thực hiện

một số nhiệm vụ sau:

- Làm rõ một số vấn đề mang tính lý luận liên quan đến đề tài như: một

số khái niệm về báo điện tử, đa phương tiện trên báo điện tử, thông tin kinh tế;

nội dung và đặc điểm của thông tin kinh tế trên báo điện tử; các yếu tố cơ bản

của đa phương tiện, đồng thời phân tích rõ những vai trò của việc sử dụng đa

phương tiện truyền tải thông tin kinh tế.

- Khảo sát thực trạng sử dụng yếu tố đa phương tiện để truyền tải thông

tin kinh tế trên 3 báo điện tử Vneconomy, Tuổi Trẻ Online và VietnamPlus. Từ

đó, đưa ra những nhận xét, phân tích, đánh giá về hiệu quả của việc sử dụng đa

7

phương tiện truyền tải thông tin kinh tế.

- Thông qua kết quả khảo sát thực tế, luận văn sẽ đề xuất những giải

pháp dành cho tòa soạn báo điện tử nhằm nâng cao chất lượng của việc sử

dụng đa phương tiện truyền tải thông tin kinh tế trên báo điện tử.

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài luận văn là sử dụng đa phương tiện

trong việc truyền tải thông tin kinh tế trên báo điện tử.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

Trong khuôn khổ của luận văn này, tác giả luận văn tiến hành khảo sát 3 tờ

báo điện tử, đó là: Vneconomy, Tuổi Trẻ Online và VietnamPlus. Lý do tác giả

luận văn chọn 3 trang báo này là vì: Vneconomy là một tờ báo điện tử chuyên

về lĩnh vực kinh tế, còn Tuổi Trẻ Online là phiên bản điện tử của báo in Tuổi

Trẻ (TPHCM), VietnamPlus (một trong những tờ báo điện tử thuộc TTXVN

là tờ báo có thế mạnh trong việc sử dụng đồ họa đề thông tin. Cả hai trang báo

điện tử Tuổi Trẻ Online và VietnamPlus đều có chuyên trang kinh tế. Như vậy,

quá trình khảo sát sẽ chỉ ra được sự khác nhau trong cách thức đưa tin và nội

dung thông tin, mục đích thông tin của những trang báo điện tử này.

Tác giả nghiên cứu sẽ tiến hành khảo sát các trang báo này, trong

khoảng thời gian từ tháng 6 năm 2014 đến tháng 12 năm 2014. Thời gian khảo

sát là 6 tháng không phải là thời gian nhiều, nhưng vì số lượng tin trên ba tờ

báo điện tử liên tục được cập nhật cũng giúp cho người thực hiện luận văn này

có cái nhìn toàn diện về thực tế sử dụng đa phương tiện truyền tải thông tin

kinh tế trên báo điện tử ở Việt Nam hiện nay.

5. Phƣơng pháp nghiên cứu

5.1. Cơ sở lý luận:

8

Luận văn được thực hiện dựa trên:

- Nền tảng lý luận: Chủ nghĩa Mác – Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh,

quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về báo chí, truyền

thông.

- Lý luận báo chí, lý luận truyền thông.

5.2. Phương pháp cụ thể:

- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Phân tích thông tin từ nguồn tài liệu

sẵn có (bao gồm các cuốn sách, tài liệu tham khảo; sử dụng các nguồn tài liệu

do tòa soạn báo cung cấp. Vận dụng để khái quát hóa và lý thuyết hóa các vấn

đề đơn lẻ khảo sát được.

- Phương pháp phân tích nội dung: Trong phương pháp phân tích nội

dung, tác giả nghiên cứu đã tiến hành khảo sát thực tế số lượng tin, bài sử dụng

đa phương tiện truyền tải thông tin kinh tế trên tác phẩm của 3 tờ báo điện tử

Vneconomy, Tuổi Trẻ Online, VietnamPlus. Dựa vào kết quả thu được qua

việc khảo sát, tác giả đã tiến hành phân tích, đánh giá, tổng kết những kết quả

nghiên cứu, từ đó đưa ra những luận cứ, luận điểm giúp hoàn thiện vấn đề

nghiên cứu.

- Phương pháp phỏng vấn sâu: Phỏng vấn trực tiếp lãnh đạo tòa soạn,

phóng viên kinh tế của một số báo điện tử về thực tế sử dụng đa phương tiện

truyền tải thông tin kinh tế trên báo điện tử ở Việt Nam hiện nay.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài

6.1. Ý nghĩa lý luận:

Đề tài làm rõ những khái niệm và vấn đề lý luận liên quan đến việc sử

dụng đa phương tiện truyền tải thông tin kinh tế trên báo điện tử. Đề tài còn

góp phần đưa ra những giải pháp, cách thức cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả

trong việc sử dụng đa phương tiện truyền tải thông tin kinh tế trên báo điện tử.

9

6.2. Ý nghĩa thực tiễn:

Về mặt thực tiễn, luận văn đem đến cái nhìn sơ lược về thực trạng sử

dụng đa phương tiện để truyền tải thông tin kinh tế trên báo điện tử. Qua đó,

giúp cho những người làm báo điện tử, đặc biệt là những phóng viên, biên tập

viên làm ở lĩnh vực kinh tế thấy được những ưu điểm và hạn chế trong việc sử

dụng các yếu tố đa phương tiện để thông tin về kinh tế trên báo điện tử. Luận

văn cũng đưa ra những giải pháp cụ thể nhằm xây dựng các tác phẩm báo chí

đa phương tiện truyền tải thông tin kinh tế trên báo điện tử.

Ngoài ra, luận văn là tài liệu tham khảo phục vụ cho sinh viên báo chí,

đặc biệt là sinh viên chuyên ngành báo điện tử; phóng viên, biên tập viên báo

điện tử và những người quan tâm tới lĩnh vực này.

7. Kết cấu của luận văn

Nội dung chính của luận văn, bao gồm phần mở đầu, phần kết luận và 3

chương:

Chương 1: Lý luận chung về việc sử dụng đa phương tiện truyền tải

thông tin kinh tế trên báo điện tử

Chương 2: Thực trạng sử dụng đa phương tiện truyền tải thông tin kinh

tế trên báo điện tử

Chương 3: Giải pháp nhằm nâng cao chất lượng sử dụng đa phương tiện

10

truyền tải thông tin kinh tế trên báo điện tử.

2 CHƢƠNG 1

LÝ LUẬN CHUNG VỀ VIỆC SỬ DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN

TRUYỀN TẢI THÔNG TIN KINH TẾ TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ

2.1. Khái niệm

2.1.1. Báo điện tử

Báo điện tử ra đời trên thế giới vào năm 1992. Tờ báo điện tử đầu tiên

trên thế giới là tờ Chicago Tribune. Báo điện tử là loại hình báo chí mới, với

những ưu thế vượt trội, có thể cung cấp thông tin rộng khắp, nhanh chóng, tức

thời và cập nhật thông tin liên tục. Bên cạnh đó, chi phí sản xuất cho báo điện

tử thấp nhưng lại mang lại hiệu quả thông tin rất cao nên sau khi ra đời, nó đã

phát triển rất nhanh chóng. Có nhiều điều kiện dẫn tới sự ra đời của báo điện tử

trên thế giới:

Khoa học kỹ thuật là điều kiện tác động trực tiếp nhất đến sự ra đời của

báo điện tử:

- Sự ra đời của chiếc máy tính điện tử đầu tiên (năm 1946), do hai kỹ sư

người Mỹ là Presper Eckert và John Mauchly nghiên cứu và chế tạo ra.

- Tuy nhiên, điều kiện quan trọng, tiên quyết nhất dẫn tới sự ra đời của

báo điện tử là sự ra đời của mạng Internet (tiền thân của Internet là mạng

ARPANET, do Cơ quan Quản lý dự án Nghiên cứu phát triển ARPA thuộc bộ

quốc phòng Mỹ nghiên cứu vào 7/1969). Thuật ngữ “Internet” lần đầu tiên

xuất hiện vào năm 1974. Lúc đó, mạng Internet vẫn được gọi là ARPA.

- Sự ra đời của Word Wide Web: Năm 1990, cùng với Robert Cailliau,

Tim Berners Lee (người Anh) đã đưa ra dự án thiết kế hệ thống thông tin toàn

cầu Word Wide Web (gọi tắt là web hay www) dựa trên nền tảng siêu văn bản.

Có thể nói: Sự ra đời và phát triển của Internet đã tạo tiền đề cho sự ra

đời và phát triển của báo điện tử. Bên cạnh đó, cũng do nhu cầu trao đổi chia

11

sẻ thông tin ngày càng cao, công chúng không chỉ còn thỏa mãn với những

thông tin được cung cấp bị động, một chiều và trong một phạm vi nhỏ hẹp, họ

muốn tiếp cận thông tin trên toàn thế giới, chủ động hơn. Với những cơ quan

báo chí, tập đoàn báo chí cũng có tham vọng lớn hơn, họ muốn mở rộng phạm

vi phát hành cũng như đối tượng độc giả trên toàn thế giới.

Việt Nam thiết lập mạng Internet vào ngày 19/11/1997. Sự phát triển của

Internet ở Việt Nam đã tạo điều kiện cho sự phát triển mạnh mẽ của báo điện

tử ở Việt Nam. Ngày 31/12/1997, ra đời tờ báo điện tử đầu tiên - Tạp chí Quê

Hương, với tên miền: http://quehuongonline.vn.

Trên thế giới và ở Việt Nam hiện nay có nhiều cách gọi khác nhau để

chỉ loại hình báo chí được đăng tải trên mạng internet. Việc sử dụng các thuật

ngữ để định danh loại hình báo chí mà thông tin được truyền tải và tiếp nhận

qua internet vẫn chưa thống nhất và còn có nhiều tranh cãi. Trên thế giới, loại

hình báo chí này có nhiều cách gọi khác nhau như; “online newspaper” (báo

chí trên mạng/trực tuyến), “e-journal” (electronic journal – báo chí điện tử), “e-

zine” (electronic magazine – tạp chí điện tử). Còn ở Việt Nam, thuật ngữ “báo

điện tử” được sử dụng phổ biến (chẳng hạn như “Nhân Dân điện tử”, “Lao

động điện tử”). Ngoài ra, còn có nhiều cách gọi loại hình báo chí này bằng

những tên gọi khác như: “báo mạng điện tử”, “báo trực tuyến”, “báo mạng”,

“báo internet”. Nhưng tất cả những các gọi này đều dùng để chỉ loại hình báo

chí được xây dựng dưới hình thức của một trang website và phát hành trên

mạng internet.

Theo Luật Báo chí (sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Báo chí ngày

12 tháng 6 năm 1999) ghi rõ: "Báo điện tử" là tên gọi loại hình báo chí thực

hiện trên mạng thông tin máy tính (Internet, Intranet). Cách hiểu này dẫn tới

sự ra đời của các “Ban điện tử” đối với nhiều cơ quan báo chí: các tờ báo in,

12

phát thanh và truyền hình. Và cũng xuất phát từ cách gọi này mà văn bản pháp

lý của Bộ Văn hóa Thông tin cấp giấy phép cho các tờ báo ở Việt Nam là “giấy

phép hoạt động báo điện tử”.

Trong luận văn này, khái niệm báo điện tử được dẫn theo khái niệm của

tác giả Nguyễn Thị Trường Giang: “Báo điện tử là loại hình báo chí được xây

dựng dưới hình thức của một trang website và phát hành trên mạng Internet.

[13,53 ].

2.1.2. Đa phương tiện trên báo điện tử

Theo TS. Đỗ Trung Tuấn (Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông):

“Đa phương tiện có nghĩa rộng là tổ hợp của văn bản, hình, hoạt hình, âm

thanh và video. Các loại hình đa phương tiện có tương tác với nhau. Ba loại đa

phương tiện tương tác thông dụng là: thể hiện tuần tự, theo các nhánh chương

trình hóa; siêu đa phương tiện. Như vậy, đa phương tiện là kỹ thuật mô phỏng,

đồng thời và sử dụng nhiều dạng phương tiện chuyển hóa thông tin và các tác

phẩm tạo từ kỹ thuật đó”. Còn theo tác giả Nguyễn Văn Dững thì đa phương

tiện là việc sử dụng nhiều loại phương tiện (ngôn ngữ văn tự và phi văn tự) để

thực hiện để tạo nên một sản phẩm báo chí [10,180].

Theo tác giả Nguyễn Thị Trường Giang thì Đa phương tiện trên báo điện

tử là việc sử dụng nhiều loại phương tiện (ngôn ngữ văn tự và phi văn tự) để

thực hiện một sản phẩm báo chí. Một sản phẩm báo chí được coi là sản phẩm

đa phương tiện khi nó tích hợp nhiều trong số các phương tiện truyền tải thông

tin sau: văn bản (text), hình ảnh tĩnh (still image), hình ảnh động (animation),

đồ hoạ (graphic), âm thanh (audio), video và các chương trình tương tác

(interactive program) [13,106].

Theo những ý kiến, nhận định trên, tác giả nghiên cứu này xin được đưa

ra ý kiến thống nhất về tính đa phương tiện trên báo điện tử: Đa phương tiện

trên báo điện tử là việc tích hợp nhiều phương tiện truyền tải thông tin của các

13

loại hình báo chí truyền thống trên một sản phẩm báo chí.

2.1.3. Thông tin kinh tế

Thông tin là một khái niệm đã có từ lâu đời, là một khái niệm rất rộng.

Tùy thuộc vào từng lĩnh vực nghiên cứu mà có thể đưa ra những định nghĩa

khác nhau và giới hạn khái niệm đó lại phục vụ mục đích nghiên cứu.

Từ điển tiếng Việt (năm 2008, NXB Đà Nẵng), thông tin có nghĩa là: sự

truyền đạt, phản ánh tri thức dưới các hình thức khác nhau, cho biết về thế giới

xung quanh và những quá trình xảy ra trong nó. Còn theo tác giả Phạm Thành

Hưng, trong cuốn Thuật ngữ báo chí Truyền thông: thông tin (tiếng anh là

information), từ nguyên gốc Latinh: information = khái niệm, hình ảnh, sự lý

giải, bài học; informare = sự tạo hình thức phản ánh [20,184].

Theo cuốn sách này: thông tin là kết quả của sự phản ánh hiện thực

khách quan, được biểu hiện bằng các hệ thống ngôn từ, ký hiệu, hình ảnh vv…

Thông tin đồng nghĩa với các hình thái tri thức mới mẻ, có giá trị phát triển sự

hiểu biết của con người. TS. Lê Duy Hòa trong bài viết: “Khái niệm “thông

tin” từ cách tiếp cận bản thể luận và nhận thức luận” - đăng trên Tạp chí Triết

học, số 01 (107), tháng 2/1999 lại đưa ra khái niệm hết sức ngắn gọn: "Thông

tin chính là những cái mới khác với những điều đã biết".

Còn trong cuốn Cơ sở lý luận Báo chí Truyền thông (của các tác giả

Dương Xuân Sơn – Đinh Văn Hường – Trần Quang), thông tin được định

nghĩa như sau: “Thông tin là phần tri thức được sử dụng để định hướng, tác

động đến những hành động tích cực và quản lý xã hội, thực hiện mục đích giữ

gìn những đặc điểm phẩm chất, sự hoàn thiện và sự phát triển hệ thống”

[32,59].

Theo từ điển tiếng Việt Việt (năm 2008, NXB Đà Nẵng), kinh tế là tổng

thể nói chung các hoạt động sản xuất, và tái sản xuất của cải vật chất cho con

người và xã hội. Kinh tế là tổng thể các yếu tố sản xuất, các điều kiện sống

14

của con người, các mối quan hệ trong quá trình sản xuất và tái sản xuất xã hội.

Như vậy, cũng có thể hiểu kinh tế là tổng hòa các mối quan hệ tương tác lẫn

nhau của con người và xã hội liên quan trực tiếp đến việc sản xuất, trao đổi,

phân phối, tiêu dùng các loại sản phẩm hàng hóa và dịch vụ, nhằm thỏa mãn

nhu cầu ngày càng cao của con người trong một xã hội với một nguồn lực có

giới hạn. Thông tin kinh tế có vai trò rất quan trọng với đời sống xã hội, là

những tín hiệu, được thu nhận, được hiểu và được đánh giá là có ích trong việc

ra quyết định quản trị kinh doanh của chủ doanh nghiệp. Vì vậy, việc đăng tải

thông tin kinh tế cũng đòi hỏi sự cẩn trọng, nghiêm túc.

Trong công trình nghiên cứu này, xin đưa ra khái niệm về thông tin kinh

tế như sau: “Thông tin kinh tế là tất cả những tin tức có liên quan đến hoạt

động sản xuất, phân phối, trao đổi, tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ được đăng tải

trên báo chí, được công chúng quan tâm”.

2.2. Nội dung và đặc điểm của thông tin kinh tế trên báo điện tử

2.2.1. Nội dung của thông tin kinh tế trên báo điện tử

Thông tin kinh tế cũng có vai trò vô cùng quan trọng đối với báo chí nói

chung và báo điện tử nói riêng. Nội dung của thông tin kinh tế nhìn chung khá

đa dạng, phong phú. Thông tin kinh tế bao gồm: Thông tin về thị trường hàng

hóa (thông tin giá cả, sức tiêu thụ, thị hiếu, xu hướng biến đổi thị hiếu); thông

tin thị trường tài chính (tiền tệ, vốn, giá cả, cổ phiếu, sự vận động của các dòng

tài chính); thị trường lao động; vật tư thiết bị; thị trường công nghệ; thị trường

chứng khoán; bất động sản; tín dụng; kinh tế vĩ mô…

Có những thông tin là thông tin kinh tế, thông tin kinh tế - xã hội, thông

tin kinh tế - chính trị. Có nghĩa là có những thông tin không chỉ thuần nhất về

kinh tế mà còn liên quan đến những lĩnh vực khác nữa, hoặc những biến động

trong lĩnh vực đó sẽ tác động mạnh đến lĩnh vực kinh tế. Tên gọi của các

chuyên trang, chuyên mục có thể khác nhau, hình thức thông tin có thể không

giống nhau nhưng các tờ báo đều hướng đến một mục đích chung là cung cấp

15

thông tin cho độc giả, đáp ứng nhu cầu tiếp nhận thông tin của độc giả, góp

phần nâng cao đời sống dân trí, phát triển xã hội. Đối với lĩnh vực kinh tế cũng

vậy, rất nhiều tờ báo thông tin về kinh tế, trong đó có báo chỉ thông tin đơn

thuần, có báo lại chuyên về lĩnh vực kinh tế. Với những tôn chỉ mục đích và

cách thức thể hiện khác nhau, thông tin kinh tế trên báo chí được thể hiện rất

đa dạng, phong phú.

Có thể nói, so với báo in, nội dung thông tin trên báo điện tử đa dạng và

phong phú hơn rất nhiều. Bất cứ những thông tin sự kiện, sự việc, vấn đề nào

mới có liên quan kinh tế (kinh tế - xã hội, kinh tế - chính trị…) thì có thể được

báo điện tử cập nhật nhanh chóng. Số lượng tin, bài có thể nói là không giới

hạn với cách thức thể hiện sinh động, hấp dẫn độc giả. Điều này rõ ràng bị hạn

chế trên báo in, nội dung thông tin trên báo in bị giới hạn bởi số trang, cũng

như thời gian phát hành. Có lẽ, khi nội dung thông tin trên báo in không đáp

ứng được nhu cầu của độc giả thì báo điện tử sẽ là giải pháp hiệu quả.

Thông tin kinh tế trên báo điện tử là những thông tin mới: Những sự

kiện, sự việc vấn đề đã, đang và sẽ xảy ra hoặc mới được phát hiện. Có nghĩa

là, những thông tin sự kiện, sự việc đã xảy ra khá lâu nhưng trong thời điểm

hiện tại lại có những phát hiện mới liên quan đến sự kiện sự việc đó. Nội dung

thông tin kinh tế trên báo điện tử cũng luôn được cập nhật. Trong “làng báo”

có một câu nói để đánh giá về những ưu thế của các loại hình báo chí, đó là:

“khi một sự kiện, sự việc xảy ra thì phát thanh đưa tin, truyền hình minh họa

và báo in giải thích”. Câu nói này, trong thời điểm hiện nay có lẽ đã không còn

phù hợp. Bởi vì, từ khi báo điện tử ra đời, không có loại hình báo chí nào có

thể chạy đua về tốc độ thông tin của báo điện tử (xét trong khoảng thời gian dài

và liên tục). Báo in có ưu điểm là có nhiều bài viết phân tích, bình luận chuyên

sâu về lĩnh vực kinh tế (vì có thời gian nghiên cứu tìm kiếm bổ sung thông tin)

và hạn chế là thông tin không được cập nhật một cách thường xuyên, liên tục

16

thì báo điện tử đã khắc phục được hạn chế đó.

Ưu thế của báo điện tử là tốc độ đưa tin, nên tin là thể loại có số lượng

lớn nhất. Khi một sự kiện, sự việc xảy ra, tính thời sự của thông tin trên báo in

sẽ bị chi phối bởi tính định kỳ, trong khi đó báo điện tử hoàn toàn ngược lại.

Những thông tin mới, có ý nghĩa xã hội, công chúng quan tâm đều được đăng

tải nhanh chóng. Ví dụ như cùng phản ánh về biến động của hai chỉ số chứng

khoán VN – Index và HASTC – Index ở một phiên giao dịch cuối tuần, trong

khi báo điện tử có thể cập nhật thông tin ngay sau phiên giao dịch thì với báo

in, phải chờ đến ngày hôm sau, độc giả mới có thể tiếp cận thông tin đó. Bên

cạnh đó, độc giả (những nhà đầu tư) có thể theo dõi mọi thông tin liên quan

đến phiên giao dịch chứng khoán trong nước và quốc tế bằng việc truy cập vào

những trang báo điện tử là có được thông tin một cách nhanh chóng.

Nhiều thông tin phân tích, bình luận chuyên sâu: Không chỉ trên báo in

mới có các bài viết phân tích, bình luận chuyên sâu về kinh tế. Trên báo điện tử

cũng có rất nhiều bài viết như vậy. Kinh tế là một lĩnh vực quan trọng, việc

thông tin đòi hỏi những nhà báo kinh tế cần có sự hiểu biết sâu về kinh tế.

Thông tin kinh tế cần những bài viết mang tính chất dự báo, định hướng cho

độc giả. Đặc biệt, với những báo điện tử chuyên về lĩnh vực kinh tế như

Vneconomy thì nội dung thông tin không chỉ dừng lại ở việc đưa tin phản ánh

đơn thuần mà còn có rất nhiều bài phân tích, ở mức độ khác nhau của những

nhà báo có kinh nghiệm, hoặc những chuyên gia về kinh tế.

Thông thường, những thông tin cần phân tích, bình luận chuyên sâu là

những thông tin quan trọng, mang tính thời sự, được công chúng quan tâm.

Những vấn đề này sẽ được những nhà chuyên môn, những chuyên gia phân

tích kỹ lưỡng thông trong các bài viết. Những bài viết này, có thể được dùng

cho các tờ báo in và cũng có thể dùng cho các báo điện tử. Vì gần như các cơ

quan báo chí hiện nay (báo in, phát thanh và truyền hình) đều có phiên bản

17

điện tử.

2.2.2. Đặc điểm của thông tin kinh tế trên báo điện tử

Theo cuốn Cơ sở lý luận báo chí, tác giả Nguyễn Văn Dững đã đưa ra

một số đặc điểm cơ bản của thông tin báo chí như: Tính thời sự; tính công

khai, tính mục đích; tính định kỳ đều đặn; tính phong phú đa dạng và nhiều

chiều, tính dễ hiểu dễ nhớ và dễ làm theo, tính tương tác, tính đa phương tiện

[11, 86].

Thông tin kinh tế là một lĩnh vực thông tin quan trọng của báo chí. Vì

vậy, nó cũng mang một số đặc điểm của thông tin báo chí nói chung và cũng

có những đặc điểm riêng biệt. Trong phạm vi của nghiên này, tác giả xin được

đưa ra một số đặc điểm của thông tin kinh tế trên báo điện tử.

- Thông tin có tính kịp thời: Thông tin báo chí nói chung đều cần đảm

bảo được tính thời sự, kịp thời, đặc biệt là đối với những thông tin kinh tế. Có

câu nói rằng “không có gì cũ hơn một tờ báo của ngày hôm qua” – có nghĩa là

những tin tức đã cũ sẽ không còn giá trị thông tin. Đối với các lĩnh vực khác,

nếu việc truyền tải thông tin đến công chúng vì một lý do nào đó bị chậm trễ có

thể chỉ có một chút tác động, nhưng đối với lĩnh vực kinh tế, việc thông tin

không nhanh chóng, kịp thời sẽ có tác động vô cùng lớn, có thể khiến cả một

tập đoàn, doanh nghiệp bị phá sản, hàng nghìn người phải thất nghiệp hoặc mất

trắng. Đặc biệt là trong thời điểm hiện nay, khi Việt Nam đã tiến hành phát

triển kinh tế rất mạnh mẽ, giao lưu hợp tác với nhiều quốc gia trên thế giới,

tham gia các diễn đàn hợp tác kinh tế. Thông tin kinh tế ở đây, không còn chỉ

là thông tin kinh tế trong nước mà còn là thông tin kinh tế trên thế giới. Vì vậy,

nếu những thông tin kinh tế trong và ngoài nước không được cập nhật liên tục

và kịp thời sẽ ảnh hưởng không chỉ đến kinh tế của một doanh nghiệp, một tập

đoàn kinh tế mà sẽ ảnh hưởng vô cùng nghiêm trọng đến kinh tế của cả một

18

quốc gia, đời sống của 90 triệu người.

- Thông tin chính xác và có kiểm chứng:

Thông tin báo chí luôn đòi hỏi tính chính xác, chân thật khách quan. Với

lĩnh vực kinh tế, yêu cầu này lại càng được quan tâm đến. Với những lĩnh vực

khác nếu thông tin thiếu khách quan chân thật sẽ ảnh hưởng đến công chúng -

ở một mức độ nào đó. Còn đối với lĩnh vực kinh tế, nếu thông tin không chính

xác sẽ ảnh hưởng vô cùng nghiêm trọng đến xã hội. Những thông tin ấy, sẽ tác

động đến đến cuộc sống của tất cả mọi người, từ các nhân viên ngân hàng,

những người bán rau ở ngoài chợ, cho đến những sinh viên nghèo. Vì thế,

chẳng có gì ngạc nhiên khi giới truyền thông ngày càng quan tâm đến các vấn

đề kinh tế và hoạt động kinh doanh. Tin kinh tế không còn bị coi là một chủ đề

đặc thù để nhồi vào các trang báo cuối hoặc nhét vào phần sau của một buổi

phát sóng.

Người ta thường hay nói, thông tin trên báo điện tử không chính xác,

thường có nhiều sai sót vì sự cẩu thả của đội ngũ phóng viên, biên tập viên

nhằm dành phần thắng trong cuộc chạy đua thông tin. Điều này không hẳn là

sai, tuy nhiên do thông tin trên báo điện tử được truyền tải rộng khắp, mọi đối

tượng độc giả có thể tiếp nhận, kiểm chứng thông tin đơn giản, dễ dàng, cùng

với đó là khả năng tương tác, phản hồi thông tin của độc giả. Vì vậy, những

thông tin sai sự thật, không chính xác sẽ có thể được bạn đọc góp ý, và những

tòa soạn báo điện tử có thể xử lý, chỉnh sửa lại để thông tin hoàn tiện. Tuy

nhiên, không phải vì thế mà những phóng viên, biên tập viên kinh tế có thể cẩu

thả trong công tác biên tập thông tin. Thông tin kinh tế đăng tải trên báo điện

tử, chỉ trong vài giây đã có hàng trăm, nghìn người đọc. Những thông tin đó sẽ

ảnh hưởng rất lớn đến xã hội.

- Thông tin có ý nghĩa xã hội: Thông tin báo chí nói chung, cũng như

thông tin kinh tế nói riêng đều cần phải có ý nghĩa xã hội và được công chúng

19

quan tâm. Thông tin kinh tế sẽ có tác động rất lớn đến lĩnh vực khác vì vậy

thường được công chúng quan tâm hơn. Ví dụ như, giá xăng dầu tăng, sẽ thu

hút sự chú ý của người dân, vì một khi giá xăng dầu tăng sẽ kéo theo đó là sự

lên giá của rất nhiều các mặt hàng khác, ảnh hưởng tới từng cá nhân, từng gia

đình, khiến cho đời sống xã hội có nhiều biến động.

- Thông tin có tính định hướng: Chính vì thông tin kinh tế tác động rất

lớn đến nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội nên thông tin kinh tế cũng cần có

tính định hướng. Đặc biệt là những bài viết phân tích chuyên sâu về một vấn đề

kinh tế, đòi hỏi sự hiểu biết, óc phân tích và định hướng của những chuyên gia

kinh tế, phóng viên kinh tế. Nhờ nắm bắt được thông tin, những thông tin kinh

tế mang tính định hướng từ báo chí mà người dân có thể tham gia vào lĩnh vực

kinh tế, thực hiện sản xuất, trao đổi hàng hóa mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Ví dụ, những người tham gia chơi chứng khoán, phải thường xuyên theo

dõi thông tin để nắm bắt được những biến động giá cổ phiếu ở các trung tâm

giao dịch. Ngoài ra họ cũng có thể đọc báo để tham khảo ý kiến của các

chuyên gia thông qua các bài viết trên báo, các bài viết của các chuyên gia về

thị trường chứng khoán. Từ đó, họ có thể tham gia vào cuộc giao dịch kinh tế.

Cũng vì vậy mà trong lĩnh vực này, có rất ít các bài viết của cộng tác viên, bạn

đọc gửi đến tòa soạn, phần lớn là do phóng viên, biên tập viên tự sản xuất hoặc

đặt bài các chuyên gia kinh tế.

- Thông tin ngắn gọn, súc tích: Mặc dù báo điện tử có khả năng lưu trữ

thông tin rất lớn nhưng những thông tin trên báo điện tử vẫn nên thể hiện một

cách ngắn gọn, súc tích. Đối với những thông tin kinh tế lại càng phải được thể

hiện một cách ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu. Bởi kinh tế vốn là một lĩnh vực khô

20

khan với những số liệu khó tiếp nhận và ghi nhớ.

2.3. Những yếu tố cơ bản của đa phƣơng tiện:

2.3.1. Văn bản (Text):

Văn bản (text) là yếu tố vô cùng quan trọng trong một sản phẩm báo chí

trên báo in và báo điện tử. So với các yếu tố đa phương tiện khác thì văn bản là

yếu tố quan trọng nhất, chiếm diện tích lớn nhất. Trong một tác phẩm báo chí,

text bao gồm: Tít (gồm cả tít chính và tít phụ), sapo, chú thích ảnh, nội dung

chính của bài (phần chính văn), box thông tin… Mặc dù, bản thân text có thể

truyền đạt đầy đủ thông tin nhưng nó thường kết hợp với một số yếu tố khác

như: ảnh, đồ họa, audio, video… để việc truyền tải thông tin thêm phần hiệu

quả, hấp dẫn, lôi cuốn độc giả.

Trong cách trình bày một bài báo trên trang báo điện tử, chúng ta cần

chú ý về kiểu chữ, cỡ chữ, màu sắc chữ… điều này rất quan trọng, vì làm tăng

tính hấp dẫn bài viết. Kiểu chữ được sử dụng trên một tờ báo điện tử thường

thống nhất, thông dụng, có sẵn trong máy tính khi cài đặt bất cứ hệ điều hành

nào. Thông thường, người ta sử dụng kiểu chữ Times New Roman, Arial. Tất

nhiên, với mỗi tờ báo điện tử lại có thể sử dụng màu sắc cũng như những bộ

phông chữ khác nhau để làm nên phong cách riêng của báo.

2.3.2. Hình ảnh tĩnh (Still image):

Hình ảnh tĩnh bao gồm ảnh chụp và hình họa. Đây là yếu tố quan trọng

và được sử dụng nhiều thứ hai trong các yếu tố đa phương tiện, sau text. Một

bức ảnh tốt, sẽ góp phần rất lớn vào thành công của một tác phẩm báo chí. Có

câu “một bức ảnh bằng ngàn lời nói”. Một bức ảnh được chụp đúng khoảnh

khắc gắn liền với sự việc, sự kiện sẽ làm nổi bật cảm xúc, nhấn mạnh thông tin

quan trọng, đôi khi có giá trị bằng nghìn lời nói.

Có thể thấy rõ, việc sử dụng ảnh trên báo điện tử sẽ có nhiều điểm khác

biệt so với báo in. Ảnh trên báo điện tử có thể được sử dụng nhiều hơn (nhiều

21

tin trên báo in không có ảnh, báo điện tử có điều kiện thuận lợi cho việc sử

dụng ảnh nên nhưng gần như 100% báo điện tử phải có ảnh, dù có thể chất

lượng ảnh chưa tốt). Ảnh trên báo điện tử thường là ảnh màu, trong khi đó ảnh

trên báo in thường là đen trắng (trong đó, vấn đề về kinh tế là nguyên nhân chủ

yếu). Ảnh dùng trên báo điện tử cũng nên hạn chế dùng ảnh dọc, vì đặc trưng

trong việc tiếp nhân thông tin của độc giả - tiếp nhận thông tin bằng máy tính.

Hình ảnh tĩnh trên báo điện tử được sử dụng kết hợp với văn bản. Nó

không chỉ là yếu tố làm tăng tính xác thực của thông tin trong tác phẩm mà còn

là công cụ giúp mắt độc giả nghỉ ngơi khi đọc bài viết dài. Việc bố trí những

bức ảnh xen kẽ một cách hợp lý giữa các khối chữ, các đoạn văn sẽ làm cho

người đọc không cảm thấy nhàm chán, đơn điệu. Số lượng ảnh, kích cỡ và

cách sắp xếp vị trí ảnh tùy thuộc vào từng bài báo, từng tờ báo. Số lượng ảnh

và kích cỡ ảnh cũng ảnh hưởng đến tốc độ truy cập vào trang báo. Hiện tại,

dung lượng ảnh được sử dụng trên báo điện tử thường từ vài chục đến vài trăm

KB.

2.3.3. Hình ảnh động:

Hình ảnh động trên báo điện tử thường được thể hiện qua 2 hình thức

slideshow (trình diễn ảnh) và animation.

Slide show: Chính là một hình thức trình bày ảnh khác, có tác dụng hỗ

trợ và minh họa cho nội dung bài viết. Slide show bao gồm nhiều bức ảnh khác

nhau, được sắp xếp theo một trật tự nhất định, với một tốc độ định sẵn. Từng

bức ảnh trong slide show có thể có kèm theo chú thích ảnh riêng. Hiện nay, ở

Việt Nam, có nhiều tờ báo điện tử đã sử dụng slide show, tạo nên sự chuyên

nghiệp và hiện đại trong cách thức trình bày bài viết.

Bên cạnh ảnh động được thể hiện dưới hình thức trình diễn báo điện tử

còn có khả năng tích hợp một sản phẩm ảnh động khác gọi là animation. Đây

là những hình ảnh động được tạo ra từ sự kết hợp nhiều hình ảnh tĩnh, gần

22

giống nguyên lý làm phim hoạt hình. Khác với ảnh động dạng trình diễn, đây

là những hình ảnh động được tạo nên từ các hình ảnh riêng lẻ, hoàn chỉnh,

chuyển động mềm mại với tốc độ cao như 1 đoạn phim.

2.3.4. Đồ họa (Graphic):

Đồ họa là một trong những yếu tố được sử dụng ngày càng nhiều trên

các sản phẩm báo chí hiện nay, trên cả báo in và báo điện tử. Ưu điểm của đồ

họa là giúp cho việc tiếp nhận thông tin của công chúng được nhanh chóng,

hiệu quả. Tuy nhiên, chỉ với những thông tin quan trọng, tầm cỡ (ví dụ như,

bản đồ quy hoạch thủ đô Hà Nội, sau khi sát nhập toàn bộ tỉnh Hà Tây và một

số huyện của tỉnh Vĩnh Phúc và Hòa Bình), hoặc những số liệu phức tạp mới

nên thể hiện thông tin bằng đồ họa. Để thực hiện truyền tải thông tin bằng đồ

họa, đòi hỏi người làm báo cần tính toán số liệu chính xác, ngoài ra còn cần sự

can thiệp của kỹ thuật viên, thiết kế đồ họa. Nhưng nếu thực hiện được những

sản phẩm đồ họa này sẽ mang lại hiệu quả thông tin rất cao. Đặc biệt đối với

lĩnh vực kinh tế, vì thông tin số liệu khó nhớ, khô khan, kém hấp dẫn.

2.3.5. Âm thanh (Audio):

Âm thanh tổng hợp là phương thức truyền tải thông tin duy nhất của

báo phát thanh. Báo điện tử ra đời, đã tích hợp ưu thế vào sản phẩm đa phương

tiện của mình. Các tập tin âm thanh làm tăng thêm sức thuyết phục, tính chính

xác của sản phẩm báo điện tử, nhất là trong trường hợp cần phỏng vấn hay ghi

âm lời nhân chứng quan trọng. Đôi khi chỉ cần một đoạn audio dài vài phút

cũng có tác dụng và hiệu quả thông tin hơn hẳn những bài viết bằng văn bản

dài lê thê. Âm thanh xuất hiện trên báo điện tử gồm các hình thức: bài đọc và

các chương trình phát thanh dành riêng cho website, các chương trình phát

thanh phát lại từ các đài truyền thanh, các đoạn phỏng vấn trong bài báo, một

số ca khúc … Thông thường, audio luôn phải đi kèm với văn bản để giúp độc

23

giả có thế nhận biết những thông tin cơ bản truyền tải trong đó.

Những tệp tin audio trên báo điện tử thường có định dạng kỹ thuật số

mp3, wav và dung lượng nén phổ biến hiện nay là 128kb/s.

2.3.6. Video:

Tích hợp video – phương thức truyền tải thông tin của truyền hình, với

sự phát triển mạnh mẽ của kỹ thuật, công nghệ, báo điện tử phát huy thế mạnh

của video, giúp cho việc truyền tải thông tin thêm hiệu quả. Với thế mạnh là

mang lại những thông tin sống động, chân thực. Việc sử dụng video trên báo

điện tử càng thu hút và tác động mạnh đến người tiếp nhận thông tin. Video sử

dụng trên báo điện tử gồm các hình thức: video minh họa cho bài viết, video

dành cho website, các chương trình video phát lại từ các đài truyền hình và các

video theo yêu cầu. Là một yếu tố đa phương tiện quan trọng trên báo điện tử,

video cần kết hợp với một số yếu tố khác, ví dụ như văn bản, ảnh… Thông

thường, khi đã sử dụng video sẽ ít xuất hiện audio trên tác phẩm báo chí đó.

Các video được sử dụng trên báo điện tử chủ yếu có định dạng FLV, có dung

lượng nhỏ, phù hợp với việc xem video trên Internet.

2.3.7. Chương trình tương tác:

Chương trình tương tác chỉ có trên báo điện tử mà không có ở các loại

hình báo chí khác. Trong những chương trình này, độc giả của báo điện tử có

thể trực tiếp tham gia vào sản phẩm báo chí đa phương tiện như: bình chọn,

chơi trò chơi, trả lời câu hỏi, làm trắc nghiệm hay tham gia giao lưu trực

tuyến… Ngày nay, công nghệ, kỹ thuật đã phát triển rất mạnh, việc ứng dụng

chương trình tương tác vào một bài báo là rất đơn giản, lại mang lại hiệu quả

thông tin rất lớn. Rút ngắn được khoảng cách giữa độc giả và tòa soạn báo điện

tử.

Trong các yếu tố đa phương tiện đã trình bày ở trên, văn bản (text) là

yếu tố quan trọng nhất, luôn được sử dụng trong các tác phẩm báo chí. Bất cứ

thông tin nào cũng cần được truyền tải bằng văn bản. Tuy nhiên, yếu tố này sẽ

24

kết hợp với các yếu tố khác để truyền tải thông tin một cách hấp dẫn, hiệu quả

nhất. Ảnh là yếu tố thường được sử dụng nhiều thứ hai sau văn bản (text) trong

một tác phẩm báo chí nói chung. Với những thông tin thuộc lĩnh vực kinh tế,

văn bản cũng là yếu tố không thể thiếu để truyền tải thông tin. Những thông tin

kinh tế cũng không thông tin bằng văn bản đơn thuần mà thường kết hợp với

các yếu tố khác. Yếu tố đi kèm với văn bản thường là ảnh hoặc đồ họa. Đối với

thông tin kinh tế thì đồ họa thường là yếu tố được sử dụng khá hiệu quả, đồ

họa giúp đơn giản hóa những thông tin kinh tế, thường là những con số khô

khan, khó nhớ. Giúp độc giả tiếp nhận thông tin nhanh chóng, dễ dàng và hiệu

quả hơn rất nhiều.

Tất nhiên, còn tùy vào vào định hướng của mỗi tờ báo, mỗi chuyên mục

và nội dung cụ thể mà có thể sử dụng các yếu tố đa phương tiện khác nhau để

truyền tải thông tin. Ví dụ như, những thông tin về chứng khoán thì nên sử

dụng các bảng đồ, biểu đồ để giúp đơn giản hóa thông tin thay vì sử dụng

audio. Vì những con số, số liệu vốn khó ghi nhớ mà “lời nói gió bay”, độc giả

sẽ không thể ghi nhớ chính xác những thông tin nghe được thay vì vậy hãy sử

dụng đồ họa để giúp độc giả ghi nhớ thông tin. Còn những thông tin mang tính

chất là thông tin kinh tế - xã hội, về sự biến động của giá cả thực phẩm và các

mặt hàng tiêu dùng ảnh hưởng đến đời sống người dân thì nên sử dụng thêm

hình ảnh để truyền tải thông tin. Còn với những thông tin về xe cộ thì nên sử

dụng những video để giúp cho thông tin thêm hấp dẫn hơn.

2.4. Vai trò của việc sử dụng đa phƣơng tiện truyền tải thông tin

kinh tế trên báo điện tử.

Những năm qua, báo chí Việt Nam đã phát triển nhanh, đa dạng về nội

dung, hình thức và loại hình, đặc biệt là các loại hình báo chí điện tử. Một xu

hướng trong thời gian qua, cũng như sắp tới là sự phát triển của công nghệ

25

thông tin, bùng nổ thông tin, nhất là xu hướng hội tụ giữa các lĩnh vực công

nghệ viễn thông, công nghệ thông tin và phát thanh truyền hình, báo điện tử,

đang thúc đẩy mô hình tòa soạn đa phương tiện ngày càng phát triển.

Theo Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Đỗ Quý Doãn: So với

tổng số các cơ quan báo chí đang hoạt động, thì số lượng báo chí kinh tế còn ít,

nhưng đã tích cực đồng hành cùng các cấp, các ngành trong việc truyền tải các

chủ chương của Đảng, chính sách của Nhà nước tới người dân, đặc biệt là đến

cộng đồng doanh nghiệp, nhà đầu tư. Những năm qua, báo chí nói chung, đặc

biệt là khối báo chí kinh tế đã kịp thời phản ánh tình trạng hàng trăm nghìn

doanh nghiệp rơi vào cảnh phá sản, qua đó giúp các cơ quan quản lý điều

chỉnh, hoàn thiện chính sách theo hướng hỗ trợ doanh nghiệp sớm vượt qua

khó khăn. Một số tập đoàn, tổng công ty nhà nước đối mặt với khó khăn, kinh

doanh thua lỗ, để lại ấn tượng không tích cực trong nhận thức của người dân.

Tuy nhiên, báo chí, nhất là báo chí kinh tế đã đi sâu phân tích, qua đó giúp

người dân thấy được những hạn chế của các doanh nghiệp nhà nước, để khẳng

định thông điệp quan trọng là không phải vì những hạn chế này mà vội phủ

nhận vai trò của kinh tế nhà nước.

Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, báo chí kinh tế còn góp phần tích cực

vào phản ánh thông tin về cảnh báo các rủi ro trong quá trình sản xuất, tiêu thụ

sản phẩm, đặc biệt là hoạt động xuất khẩu, qua đó hỗ trợ doanh nghiệp tìm ra

hướng phát triển hiệu quả hơn. Thông qua các hoạt động này tiếp tục khẳng

định vai trò, sự đồng hành của báo chí kinh tế đối với doanh nghiệp và giới đầu

tư. Bên cạnh đó, báo chí không chỉ dừng lại ở việc cung cấp thông tin thuần

túy mà còn có thể hướng dẫn thị trường, hướng dẫn việc áp dụng khoa học kỹ

thuật và công nghệ mới, giới thiệu những mô hình tiên tiến trong sản xuất và

kinh doanh. Chính những thông tin ấy đã góp phần tăng năng suất lao động,

giảm chi phí sản xuất và góp phần tạo nên những hiệu quả kinh tế vô cùng to

26

lớn cho xã hội.

Tác giả cuốn sách Đưa tin thời toàn cầu hóa (Anya Schiffrin và Amer

Bisat) đánh giá rất cao vai trò của những thông báo chí trong lĩnh vực kinh tế

đối với đời sống xã hội. Theo họ, báo chí có vai trò vô cùng quan trọng với các

quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển. Họ cũng chỉ ra rằng, một trong

những đặc điểm khác biệt giữa các nước phát triển và các nước đang phát triển

là “mật độ thông tin”. Các nước phát triển có nhiều kênh thông tin kết nối

chính phủ với người dân, thị trường và người tiêu dùng, giữa những người ở

vùng này với vùng kia. Nhiều kênh thông tin như vậy kém phát triển hoặc bị

ngăn chặn tại các nước đang phát triển, vì vậy các kênh hiện đang hoạt động

càng trở nên quan trọng hơn và càng cần phải hoạt động một cách tốt nhất và

phải chính xác, công bằng khi truyền tải thông tin. Phóng viên nói chung

(phóng viên kinh tế nói riêng) càng cần phải lấy được những thông tin chính

xác, nhanh chóng để giúp cho công chúng hiểu biết rõ hơn về đời sống xã hội,

kinh tế… Nhiều nghiên cứu gần đây chứng tỏ tầm quan trọng của báo chí đối

với lĩnh vực kinh tế. Nghiên cứu của nhà kinh tế học đoạt giải thưởng Nobel

Amartya Sen chỉ ra rằng, các nước có tự do báo chí sẽ ít có khả năng bị nạn đói

tấn công hơn; các nghiên cứu khác cũng cho thấy rằng, tự do báo chí sẽ giúp

hạn chế tham nhũng và đảm bảo quyền cá nhân sẽ không bị vi phạm. Báo chí

đóng vai trò trung tâm trong việc phát hiện những vụ bê bối tại các công ty ở

Mỹ và tiếp tục thúc đẩy đổi mới [5,63].

Như vậy, từ lâu người ra đã nhận thấy vai trò to lớn của việc thông tin về

lĩnh vực kinh tế. Ở Việt Nam hiện nay có nhiều báo chuyên về kinh tế. Có thể

kể tên một số tờ báo như: Thời báo Kinh tế Việt Nam, Báo Kinh tế, Báo Kinh

tế và Đô thị, Thời báo Kinh tế Sài Gòn, Báo Kinh tế Nông thôn, Báo Kinh tế

và Dự báo vv… Những tờ báo này đều đăng nhiều thông tin trong lĩnh vực

kinh tế và có tác động rất lớn đến đời sống xã hội. Nhất là trong thời buổi kinh

27

tế thị trường, các quốc gia thực hiện những trao đổi kinh tế với nhau. Thông tin

kinh tế của mỗi quốc gia có thể có sức ảnh hưởng đến nhiều quốc gia khác trên

toàn cầu. Đặc biệt là trong thời buổi công nghệ thông tin, thông tin có thể được

trao đổi một cách nhanh chóng thì sức ảnh hưởng của thông tin kinh tế lại càng

lớn.

Đối với thông tin kinh tế, việc sử dụng tính đa phương tiện để truyền tải

thông tin kinh tế cũng vô cùng quan trọng. Báo in có phương tiện truyền tải

thông tin là văn bản (text), hình ảnh tĩnh (có thể là ảnh, tranh) và đồ họa. Tuy

nhiên, do hạn chế về số lượng trang nên những yếu tố này cũng được sử dụng

một cách hạn chế, cũng vì vậy mà những thông tin trong lĩnh vực kinh tế lại

càng kém hấp dẫn và hiệu quả. Đối với phát thanh và truyền hình cũng có

những hạn chế tương tự, chỉ sử dụng 2 phương tiện là âm thanh (với báo phát

thanh) và video (với truyền hình) - có thể nói là cả hai loại hình báo chí này

cũng không có tính đa phương tiện. Mặc dù, không thể phủ nhận sức hấp dẫn

của phát thanh và truyền hình trong xã hội hiện đại nhưng cả hai loại hình này

vẫn có nhiều hạn chế so với báo điện tử. Ngoài ưu điểm về tốc độ cập nhật

thông tin (ưu điểm này đặc biệt quan trọng trong lĩnh vực kinh tế), báo điện tử

còn không bị giới hạn dung lượng bài viết, số lượng hình ảnh, đồ họa, thời

lượng các video. Những ưu thế này chắc chắn sẽ tiếp tục được phát triển mạnh

mẽ trong tương lai, giúp cho việc thông tin trong lĩnh vực báo chí nói chung

cũng như lĩnh vực kinh tế nói riêng. Ngoài ra, báo điện tử còn cho phép người

xem lựa chọn, tìm kiếm những chương trình mong muốn, khi mà các chương

trình phát thanh, truyền hình được phát theo một trật tự tuyến tính, những công

chúng không có điều kiện, thời gian để theo dõi thông tin, thông tin kinh tế vào

một khoảng thời gian nhất định, hoàn toàn có thể tìm kiếm được những thông

tin mình cần.

Đặc biệt, với ưu thế về khả năng tương tác, những thông tin về kinh tế

28

trên báo điện tử cho phép độc giả có thể phản hồi thông tin với những bài viết

chưa chính xác hoặc chưa đúng sự thật. Nếu với những loại hình báo chí khác

thì tính tương tác sẽ bị hạn chế, những thông tin phản hồi của công chúng sẽ

đến chậm với tòa soạn, mà đối với thông tin kinh tế thì tính thời sự là vô cùng

quan trọng… Đặc biệt là các loạt bài giao lưu trực tuyến, sẽ có sự tham gia của

những chuyên gia về kinh tế, những phóng viên kinh tế và độc giả. Độc giả sẽ

đặt câu hỏi để các chuyên gia kinh tế trả lời, giải đáp những thắc mắc. Thông

thường, những buổi giao lưu trực tuyến như vậy, sẽ thu hút sự quan tâm của rất

nhiều bạn đọc, họ sẽ gửi những câu hỏi của mình đến hòm thư của tòa soạn,

phóng viên, biên tập viên của tòa soạn sẽ là người biên tập lại những câu hỏi

của bạn đọc, câu trả lời của các chuyên gia để có thể đăng tải những thông tin

này lên trang báo điện tử của tòa soạn một cách nhanh chóng và chính xác

29

nhất.

TIỂU KẾT CHƢƠNG 1

Ở chương 1 của luận văn, tác giả đã làm rõ một số khái niệm và thuật

ngữ có liên quan trực tiếp đến đề tài. Ngoài ra, trong chương này còn làm rõ

các thành phần cơ bản và vai trò của việc sử dụng đa phương tiện để truyền tải

thông tin kinh tế.

Việc sử dụng yếu tố đa phương tiện để truyền tải thông tin báo chí nói

chung và thông tin kinh tế nói riêng không phải là một việc xa lạ. Trên thế giới,

rất nhiều báo điện tử đã ứng dụng yếu tố đa phương tiện để truyền tải thông tin

một cách hiệu quả. Ở Việt Nam, với sự phát triển của kỹ thuật, công nghệ báo

điện tử đã nhanh chóng phát triển mạnh mẽ. Những ưu thế của báo điện tử như

sử dụng các yếu tố đa phương tiện để truyền tải thông tin, tính tương tác, khả

năng lưu trữ và tìm kiếm cũng được quan tâm và phát triển.

Sử dụng yếu tố đa phương tiện để truyền tải thông tin là điều cần thiết,

giúp mang lại hiệu quả thông tin rất lớn. Tuy nhiên, giữa việc nhận thức mang

tính lý luận và thực tiễn ứng dụng thì lại là vấn đề cần phải xem xét kỹ lưỡng.

Ngay cả việc nắm bắt xu hướng này và việc khai thác như thế nào (sử dụng kết

hợp các yếu tố đa phương tiện) cũng là vấn đề cần được quan tâm chú ý.

Trong chương 2, tác giả của nghiên cứu này sẽ tiến hành khảo sát việc

ứng dụng đa phương tiện truyền tải thông tin kinh tế trên ba trang báo điện tử:

Vneconomy, VietnamPlus, Tuổi Trẻ Online. Thông qua kết quả khảo sát này,

cùng với một số ý kiến, chủ trương, nhận định của ban lãnh đạo tòa soạn ba

trang báo này, tác giả sẽ đưa ra những nhận xét, đánh giá mang tính khái quát

về việc sử dụng đa phương tiện truyền tải thông tin kinh tế trên báo điện tử ở

30

Việt Nam.

3 CHƢƠNG 2

THỰC TRẠNG SỬ DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRUYỀN TẢI

THÔNG TIN KINH TẾ TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

3.1. Giới thiệu về các tờ báo trong diện khảo sát

3.1.1. Báo điện tử Vneconomy

Thời báo Kinh tế Việt Nam là cơ quan ngôn luận của Hội Khoa học

Kinh tế Việt Nam. Đây là tờ báo kinh tế ra đời trong thời kỳ đổi mới và phục

vụ công cuộc đổi mới của đất nước. Tờ báo có tôn chủ mục đích là “truyền bá

kiến thức và những thành tựu khoa học - kinh tế, gắn bó khoa học với đời sống

nhằm góp phần xây dựng đất nước và khoa học kinh tế Việt Nam”. Thời báo

Kinh tế Việt Nam ra số đầu tiên tháng 9/1991 với tên gọi “Thông tin kinh tế”,

xuất bản 1 kỳ/tuần. Tờ báo này chính thức lấy tên là Thời báo Kinh tế Việt

Nam từ tháng 12/1991. Thời báo Kinh tế Việt Nam tiếng Việt ra 6 kỳ/tuần, với

số lượng phát hành khoảng 4 vạn bản/kỳ. Ngoài ấn phẩm này, còn có ấn phẩm

bằng tiếng Anh “Vietnam Economic Times” được xuất bản hàng tháng với

lượng phát hành khoảng 10.000 bản/kỳ; tạp chí “The Guide” ra hàng tháng

bằng tiếng Anh, Hoa, Nhật Bản với 30.000 bản/kỳ; “Tạp chí tư vấn tiêu dùng”

ra 2 kỳ/tháng. Báo điện tử Thời báo Kinh tế Việt Nam cập nhật hàng ngày với

phiên phiên bản tiếng Việt và tiếng Anh tại địa chỉ http://vneconomy.vn. Việc

cho ra đời ấn phẩm bằng tiếng Anh của Thời báo Kinh tế Việt Nam

(15/3/1994) với nội dung chuyên sâu về mọi hoạt động kinh tế, kinh doanh tại

Việt Nam đã tạo điều kiện cho độc giả là người nước ngoài đến làm ăn và sinh

sống tại Việt Nam. Bối cảnh lúc đó, khi các nhà đầu tư nước ngoài bắt đầu đến

Việt Nam, muốn tìm hiểu đất nước, con người và đặc biệt các thông tin kinh tế

- kinh doanh và nền kinh tế Việt Nam, nhưng các báo, tin tức chủ yếu lại là

ngôn ngữ tiếng Việt, khiến không ít các nhà đầu tư, kinh doanh người nước

31

ngoài gặp khó khăn. Vneconomy (phiên bản tiếng Anh) ra đời nhằm đáp ứng

nhu cầu thiết thực này, và nhanh chóng trở thành một kênh thông tin quan

trọng, hữu ích với những phân tích chuyên sâu cùng góc nhìn đa chiều. Kể từ

đó, báo điện tử này luôn đồng hành cùng độc giả trong và ngoài nước - những

nhà phân tích, nghiên cứu kinh tế, lãnh đạo các doanh nghiệp, đặc biệt là các

độc giả là doanh nhân, lãnh đạo doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại

Giao diện của báo điện tử Vneconomy

Việt Nam.

Tính đến năm 2014, tổng nhân sự của Thời báo Kinh tế Việt Nam là 220

người, bao gồm toàn bộ phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên và các cán bộ,

nhân viên khác. Báo điện tử Thời báo Kinh tế Việt Nam hiện có một số chuyên

trang như sau: Thời sự, Tài chính, Chứng khoán, Doanh nhân, Địa ốc, Thị

trường, Thế giới, Cuộc sống số, Xe 360.

Trong quá trình tìm hiểu, tác giả của công trình nghiên cứ này có tham

32

khảo kết quả đo lường của website Alexa.com để thấy được vị trí xếp hạng

hiện nay có các tờ báo thuộc diện khảo sát. Theo thống kê của trang này, trong

nhiều tháng, báo điện tử Vneconomy xếp ở vị trí 171 của những trang website

được truy cập nhiều ở Việt Nam, số người truy cập vào tờ báo từ Việt Nam

chiếm 90,4%, tiếp đến là Hoa Kỳ (2,2%) và Đức (1,8%), lượng truy cập còn lại

đến từ những quốc gia khác. Có khoảng 6,10% lượng người truy cập vào trang

báo này thông qua các công cụ tìm kiếm – theo Alexa.com.

3.1.2. Báo điện tử1Tuổi Trẻ Online

Báo Tuổi Trẻ là tờ báo của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh,

báo ra số đầu tiên ngày 2/9/1975. Đây cũng là một trong những tờ báo in hàng

đầu của Việt Nam, có lượng phát hành rất lớn. Từ những số đầu tiên, chỉ phát

hành với số lượng vô cùng hạn chế là khoảng 5.000 bản/tuần. Đến nay, nhật

báo Tuổi Trẻ có thời điểm báo Tuổi Trẻ đã phát hành tới 500.000 bản/ngày.

Báo Tuổi Trẻ hiện có một số ấn phẩm như: Tuổi Trẻ Cuối tuần, Tuổi Trẻ Cười,

Tuổi Trẻ Online, Tuoitrenews, Áo trắng, Tuổi Trẻ Mobile, Tuổi Trẻ Media

Online… Có thể nói, Tuổi Trẻ là nhật báo hàng đầu Việt Nam và đã phát triển

thành một tổ hợp truyền thông đa phương tiện, gồm các ấn bản: nhật báo Tuổi

Trẻ, tuần báo Tuổi Trẻ Cuối Tuần, bán nguyệt san Tuổi Trẻ Cười và báo điện

tử Tuổi Trẻ Online.

Tuổi Trẻ Online được cấp giấy phép chính thức hoạt động ngày

01/12/2003. Chỉ trong một thời gian ngắn, tờ báo này đã nhanh chóng khẳng

định được tên tuổi của mình, luôn đứng trong top những trang web tiếng Việt

được truy cập nhiều nhất ở Việt Nam. Ngày 03/8/2008, truyền hình Tuổi Trẻ

(TVO) thành lập và sản xuất những chương trình truyền hình phát trên TTO và

hợp tác phát sóng với các kênh truyền hình trong nước. Ngày 21/6/2010 Tuổi

Trẻ News (phiên bản tiếng Anh) thành lập và sau đó là sự ra đời của Tuổi Trẻ

33

Mobile (phiên bản báo điện tử cho điện thoại di động) vào tháng 9/2010.

Hiện nay, Tuổi Trẻ Online cũng hướng đến việc phát huy các yếu tố đa

phương tiện của báo điện tử, kết hợp các phương tiện truyền tải thông tin của

cả báo in, phát thanh và truyền hình. Để làm được điều đó, Tuổi Trẻ Online

phải xây dựng một đội ngũ phóng viên, biên tập viên chuyên nghiệp, phát huy

được thế mạnh đa phương tiện trên trang báo điện tử của mình. Trên thực tế,

Tuổi Trẻ Online đã xây dựng cho mình một trang báo đa phương tiện, đặc biệt

là có thể thấy rõ xu hướng audio hóa các tác phẩm báo chí trên trang báo này.

Hiện nay, Tuổi Trẻ Online là một trong những trang báo điện tử có tên

tuổi, có lượng bạn đọc ổn định ở Việt Nam. Trang báo điện tử này có một

chuyên trang về Kinh tế, trong đó lại có những chuyên mục nhỏ hơn: Thị

Alexa.com xếp hạng báo Tuổi Trẻ Online

trường, Tài chính, Doanh nhân, Thế giới xe, Bất động sản, Du lịch.

Theo thống kê của trang Alexa.com, trong nhiều tháng báo Tuổi Trẻ

Online xếp ở vị trí thứ 33 trong số những trang website ở Việt Nam. Cũng theo

thống kê của trang này, tỷ lệ người truy cập từ Việt Nam là 88,4%, tiếp đến là

từ Hoa Kỳ (3,9%), Úc (1,3%), Cộng hòa Séc (0,8%),Singapore (0,6), 5% còn

34

lại là lượng truy cập từ những quốc gia khác. Trang Alexa.com cũng thống kế

được có 7,50% người truy cập vào trang báo Tuổi Trẻ Online thông qua công

cụ tìm kiếm.

3.1.3. Báo điện tử VietnamPlus

Báo điện tử VietnamPlus thành lập từ tháng 9/2008 và chính thức đi vào

hoạt động từ tháng 11/2008. Tuy nhiên, phải đến 4/7/2009, tờ báo mới hoàn tất

các yếu tố về kỹ thuật và đảm bảo tốc độ truy cập nhanh chóng. Báo điện tử

VietnamPlus đã nhanh chóng phát triển các chuyên mục, cập nhật thông tin

mới nhất đáp ứng nhu cầu của độc giả. Báo điện tử VietnamPlus nằm trong hệ

thống các đơn vị của TTXVN, tờ báo này hiện cung cấp thông tin bằng 5 ngôn

ngữ Việt, Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Trung Quốc.

VietnamPlus có các chuyên mục như: Kinh tế, Chính trị, Xã hội, Thế

giới, Đời sống, Văn hóa, Thể thao, Khoa học, Công nghệ và Chuyện lạ. Tờ báo

này thường xuyên ở top những báo có lượng tin bài tự sản xuất nhiều nhất.

VietnamPlus hiện có 54 cán bộ nhân viên. Tòa soạn không phân chia thành các

ban mà chia thành phòng phóng viên (gồm 21 người) và phòng biên tập tổng

hợp (23 người) và chỉ có 4 phóng viên đảm nhận sản xuất tin bài cho chuyên

trang Kinh tế.

Báo điện tử VietnamPus có sử dụng nhiều kỹ thuật công nghệ hiện đại

trong lĩnh vực công nghệ thông tin. Báo sử dụng kỹ thuật thiết kế web 2.0 cho

phép người đọc tiếp cận với nhiều ứng dụng hơn. Bên cạnh đó áp dụng tính

năng cá nhân hóa cho phép độc giả tùy biến giao diện theo nhu cầu đọc riêng.

Tháng 5/5/2010 báo điện tử VietnamPlus cho chạy phiên bản web cho điện

thoại di động và trở thành báo điện tử đầu tiên ở Việt Nam hoạt động trên các

nền tảng website. Phiên bản Mobile news của VietnamPlus sử dụng công nghệ

mới nên giúp người dùng lướt tin nhanh, việc chuyển đổi qua các chuyên mục

35

đơn giản. Ứng dụng đọc báo trên điện thoại di động của VietnamPlus được coi

là một đột phá về công nghệ, khẳng định bước đi tiên phong của một cơ quan

báo chí nhà nước về công nghệ truyền thông.

Có thể nói, báo điện tử VietnamPlus có nhiều đổi mới, những cách thức

thông tin hấp dẫn giúp độc giả có thể tiếp nhận thông tin nhanh chóng, tiện lợi

và hiệu quả. Trong thời điểm gần đây (12/11/2013) VietnamPlus đã cho ra mắt

RapNewsPlus (đưa tin tức bằng nhạc Rap). Với Bản tin bằng nhạc rap của

VietnamPlus đã đoạt giải thưởng quan trọng dành cho sản phẩm báo chí sáng

tạo RapNewsPlus hướng đến giới trẻ của Hiệp hội các Nhật báo và Nhà xuất

bản Tin tức Thế giới (WAN-IFRA).

Theo thống kê của trang Alexa.com, trong nhiều tháng báo VietnamPlus

xếp hạng 103 của những trang website được truy cập nhiều nhất ở Việt Nam.

Phần lớn độc giả của báo này là từ Việt Nam (87%), từ Hoa Kỳ (1,8%), từ

Cộng hòa Séc (1,6%), Singapore (1,3%), từ Pháp là 1,2%, lượng truy cập còn

lại đến từ những quốc gia khác. Cũng theo thống kê của Alexa.com có khoảng

36

9,50% lượng người truy cập vào VietnamPlus thông qua công cụ tìm kiếm.

3.2. Khảo sát việc sử dụng đa phƣơng tiện truyền tải thông tin kinh

tế trên báo điện tử Vneconomy, Tuổi Trẻ Online, VietnamPlus

3.2.1. Các yếu tố đa phương tiện

Các yếu tố đa phương tiện được sử dụng để truyền tải thông tin bao

gồm: văn bản (text), ảnh tĩnh (still image), hình ảnh động (animation), đồ họa

(graphic), âm thanh (audio), video và chương trình tương tác (interactive

program). Thông qua việc khảo sát, so sánh tần suất và cách thức sử dụng các

yếu tố này, tác giả của nghiên cứu sẽ phân tích để làm rõ sự khác nhau trong

việc sử dụng các yếu tố đa phương tiện để truyền tải thông tin kinh tế của ba tờ

báo điện tử thuộc diện khảo sát.

2.2.1.1. Văn bản (text):

Văn bản, chữ hay văn tự là yếu tố vô cùng quan trọng đối với một tác

phẩm báo chí. Đây là yếu tố không thể thiếu trong bất cứ tác phẩm báo chí nào,

dù là một bức ảnh trên báo chí. Việc sử dụng chữ trên ba tờ báo điện tử

Vneconomy, Tuổi Trẻ Online, VietnamPlus nhìn chung cũng có những điểm

giống và khác nhau.

Nhìn tổng quan về mặt hình thức trình bày, cả ba tờ báo điện tử đều có

cách trình bày phù hợp với một trang báo điện tử (xuống dòng và ngắt nội

dung thành nhiều khối chữ ngắn gọn, điều này đặc biệt hiệu quả với những bài

viết dài). Cả ba trang báo điện tử này đều dùng chung một kiểu chữ là Arial

(riêng chữ ở tít trên mỗi bài viết của Vneconomy sử dụng phông chữ Roboto

Condensed). Arial là kiểu chữ không chân được thiết kế dành riêng cho màn

hình. Kiểu chữ này tạo cảm giác trẻ trung, hiện đại và thân thiện, rất phù hợp

sử dụng trên các trang báo điện tử.

Báo Vneconomy chỉ sử dụng phông chữ Arial, cỡ chữ 11.5. Màu sắc của

chữ ở phần tít, sapo và nội dung cũng có sự khác nhau để phân biệt rõ ràng. Tít

37

bài có màu đỏ, sapo màu đen, đậm, còn phần nội dung là chữ thường. Phông

chữ được sử dụng trên Tuổi Trẻ Online là Arial, cỡ chữ dành cho nội dung là 10.5. Còn trên VietnamPlus các bài viết sử dụng phông chữ Arial, cỡ chữ là 11.

Thông thường trên Tuổi Trẻ Online và VietnamPlus chủ yếu là tin kinh

tế, vì vậy dung lượng chữ là khá ngắn, nhất là VietnamPlus (bài viết khoảng

800 – 1000 chữ, với tin thì khoảng 300 chữ). Trong khi đó, trên Vneconomy,

có nhiều bài viết chuyên sâu, mang tích phân tích, bình luận nên có lượng chữ

khá lớn, thường có dung lượng chữ là 1400 chữ, có nhiều bài lên tới hơn 2400

chữ. Ví dụ như bài viết:

“Chủ tịch FPT so sánh hai thế hệ doanh nhân Việt Nam”, chuyên

trang Doanh Nhân - ngày 6/10/2014.

“Cải cách thuế: Khi Việt Nam còn “một mình một sân”, chuyên mục

Tài chính - ngày 20/11/2014.

“Tăng lương nhưng đừng để tăng thất nghiệp”, ngày 5/8/2014.

“Cải cách thuế: Khi Việt Nam còn “một mình một sân”, ngày

20/11/2014.

Mặc dù nhiều chữ như vậy nhưng số lượng ảnh hay các yếu tố khác

trong bài viết của báo Vneconomy cũng rất hạn chế. Điều này khiến cho việc

tiếp nhận thông tin của độc giả sẽ gặp khó khăn, vì độc giả tiếp nhận thông tin

bằng máy tính hoặc điện thoại di động. Trong các chuyên trang của

Vneconomy, Cuộc sống số là chuyên trang có số lượng bài ít, các tin bài chỉ sử

dụng 2 yếu tố là text và ảnh để truyền tải thông tin. Nhìn chung, thông tin khá

đơn điệu, không hấp dẫn. Trong cả 3 tờ báo thì Tuổi Trẻ Online có số lượng

bài chỉ sử dụng text để truyền tải thông tin là nhiều nhất, chủ yếu là tin với

dung lượng chữ ngắn. Theo ông Võ Hùng Thuật (Phó Tổng thư ký tòa soạn

báo Tuổi Trẻ Online) thì có nhiều tin sản xuất cho báo Tuổi Trẻ giấy nhưng

được dùng cả trên báo điện tử. Vì vậy, nhiều tin không có ảnh - đây là hạn chế

38

rất lớn của Tuổi Trẻ Online.

Một số tin chỉ sử dụng text trên báo Tuổi Trẻ Online:

“Hơn 300 mặt hàng sữa giảm giá”, ngày 21/6/2014.

“Giá thuê sạp An Đông Plaza tăng 400-500%”, ngày 15/10/2014.

“Nhập siêu thép hơn 4,6 tỉ USD”, ngày 17/11/2014.

“Khu đô thị Tây Bắc gọi vốn 14 dự án”, ngày 11/6/2014.

“Agribank công bố hàng loạt nhân sự cao cấp”, ngày 9/6/2014.

Nhiều tin trên Tuổi Trẻ Online chỉ sử dụng text để truyền tải thông tin

“Chỉ 32% DN nhỏ và vừa vay được vốn”, ngày 19/11/2014.

Có một sự khác biệt trên báo VietnamPlus so với hai báo điện tử còn lại

là nhiều tin, bài trên VietnamPlus không sử dụng sapo (trong cách trình bày

trên báo điện tử, sapo được đặt dưới tít chính của bài, và được in nghiêng).

Trong cấu trúc của tin, bài trên VietnamPlus thường ảnh (kèm chú thích ảnh)

sẽ được đặt ngay dưới tít chính của bài. Theo như lý giải của ông Lê Quốc

Minh (Tổng Biên tập VietnamPlus) thì phần lớn các bài trên tờ báo này khá

ngắn gọn (chiếm khoảng 75% – 80%), không có nhiều bài trên 1000 chữ, phù

39

hợp với việc thông tin trên Mobile. Vì vậy, việc sử dụng sapo là không cần

thiết, với những bài viết dài thì cũng có một nội dung ngắn dẫn vào bài như

Tin, bài trên VietnamPlus không sử dụng sapo

một sapo, mặc dù chưa có hình thức hoàn chỉnh của sapo.

Nói là như vậy, nhưng rõ ràng việc sử dụng sapo trên báo điện tử có vai

trò rất quan trọng. Trong cuốn Ngôn ngữ báo chí, PGS.TS Vũ Quang Hào đã

trích dẫn một số cách hiểu như sau: Sapo là “lời mào đầu nằm ngay sau tít dẫn

chính”, “một điểm nhấn cần thiết, nêu vắn tắt đầu đề bài báo để lôi cuốn độc

giả”, “phần quảng cáo nghiêm túc cho bài báo”. Như vậy, việc không sử dụng

sapo trên các tin, bài của VietnamPlus là một hạn chế cần được khắc phục.

2.2.1.2. Hình ảnh tĩnh (Still image):

Ảnh là yếu tố được sử dụng nhiều trên báo chí nói chung và trên báo

điện tử nói riêng. Với mỗi tờ báo, tùy theo định hướng của tòa soạn cũng như

40

những điều kiện về kỹ thuật, công nghệ mà có cách sử dụng ảnh khác nhau.

Nhìn chung, trong lĩnh vực kinh tế, cả ba báo điện tử Vneconomy, Tuổi Trẻ

Online và VietnamPlus đều sử dụng khá hạn chế ảnh. Chất lượng ảnh khá tốt,

vì thường do phóng viên, biên tập viên trực tiếp thực hiện, xử lý (không có

Ảnh trên Vneconomy thường có chất lượng tốt

những bài viết do cộng tác viên, bạn đọc gửi đến).

Trên báo điện tử Vneconomy, việc sử dụng ảnh trong mỗi bài viết khá

hạn chế. Các tin, bài trên các chuyên trang của báo điện tử này thường chỉ sử

dụng một ảnh. Ngay cả với những bài viết rất dài cũng chỉ sử dụng một ảnh.

Đặc biệt là chuyên trang Doanh Nhân, Địa ốc, các bài viết (dù ngắn hay dài)

đều chỉ sử dụng 1 ảnh, rất ít bài sử dụng nhiều ảnh.

Một số bài viết sử dụng nhiều ảnh:

“Ai kiếm tiền và mất nhiều tiền nhất giới năm 2014?”, ngày

17/12/2014.

“Mua căn hộ Vinhomes Royal City, nhận gói nội thất 200 triệu”, ngày

41

17/12/2014.

“Mua căn hộ Vinhomes Royal City, nhận gói nội thất 200 triệu”, ngày

17/12/2014.

Lý do những bài viết này sử dụng nhiều ảnh, vì thường là những bài viết

đưa tin về sự kiện có liên quan đến kinh tế, hoặc thông tin điểm lại một năm

phát triển kinh tế - thông tin mang tính chất khái quát, tổng kết lại nên sử dụng

nhiều ảnh.

Theo khảo sát, trong tổng số 2685 tin, bài thì có 1510 bài là có sử dụng

ảnh. Tức là chiếm 56% số lượng bài viết có ảnh – một tỷ lệ khá thấp. Vì một số

chuyên trang - như chuyên trang Chứng khoán của báo này có sử dụng rất

nhiều đồ họa.

Mặc dù ảnh trong mỗi bài viết trên Vneconomy được dùng rất ít (1ảnh/1

bài) nhưng bù các bài viết đều sử dụng ảnh, rất ít tin bài chỉ sử dụng text để

truyền tải thông tin. Ảnh luôn được đặt ở ngay dưới sapo, luôn có chú thích

ảnh, chú thích ảnh khá chi tiết cụ thể. Ảnh trên Vneconomy thường có dung

lượng là 50KB (kilobytes) và có kích thước khoảng 500x312 pixels.

Việc sử dụng ảnh trên Tuổi Trẻ Online có một số khác biệt so với báo

Vneconomy. Trên Tuổi Trẻ có nhiều tin tức không sử dụng ảnh (tin chỉ sử

dụng text để truyền tải thông tin). Tuy nhiên, trong các bài viết có sử dụng ảnh

thì số lượng ảnh được sử dụng trên một bài lại nhiều hơn hai tờ báo điện tử

Vneconomy và VietnamPlus. Đối với báo Tuổi Trẻ Online, thông tin trong lĩnh

vực kinh tế chủ yếu là những thông tin kinh tế - xã hội. Vì vậy, nội dung các

bài viết cũng như nội dung của các bức ảnh được sử dụng thường rất gần gũi

với đời sống thường, không mang tính khái quát, ước lệ hoặc chỉ là ảnh minh

họa như những bức ảnh trên báo Vneconomy.

Ảnh trên báo Tuổi Trẻ Online cũng thường được đặt ở dưới sapo của bài

viết. Chất lượng ảnh trên tờ báo này khá tốt, ảnh luôn kèm theo chú thích ảnh,

42

chú thích ảnh khá ngắn gọn. Ảnh thường có kích thước khoảng 650pixels x

440pixels, dung lượng ảnh là 100KB (kilobytes). Trong tổng số 2765 tin, bài

thì có 2129 tin, bài (77%) có sử dụng ảnh. Như vậy, vẫn có một lượng lớn tin,

bài (23%) không sử dụng ảnh mà sử dụng yếu tố khác để thông tin, hoặc nhiều

tin, bài không sử dụng ảnh mà chỉ có text. Trong một bài viết chuyên trang

Kinh tế, báo Tuổi Trẻ Online sử dụng nhiều ảnh hơn, so với các báo điện tử

khác.

Một số bài viết có sử dụng nhiều ảnh trên báo Tuổi Trẻ Online:

“Chỉ số tăng trưởng: dựa vào đâu ?”, ngày 10/8/2014.

“Cà chua giá rẻ mạt, dân đổ ra đường, cho heo ăn”, ngày 10/8/2014.

“Harley giá mềm cho phái đẹp á Đông”, ngày 5/6/2014.

“Xe độ "Nga đỏ" hầm hố nước Nga”, ngày 16/6/2014.

Có thể thấy rằng, trên Tuổi Trẻ Online ảnh được sử nhiều hơn, linh hoạt

hơn 2 báo điện tử Vneconomy và VietnamPlus. Trong một bài viết, ảnh không

chỉ được sử dụng nhiều hơn mà còn được kết hợp linh hoạt hơn cùng với các

yếu tố khác như: đồ họa, audio, video. Với số lượng 2765 tin, bài (chiếm 77%)

có sử dụng ảnh, khi kết hợp một cách hài hòa với các yếu tố khác (trở hành sản

phẩm báo chí đa phương tiện) sẽ giúp cho việc truyền tải thông tin kinh tế hiệu

quả hơn, hấp dẫn độc giả hơn.

So sánh với 2 tờ báo điện tử Vneconomy và Tuổi Trẻ Online, báo điện

tử VietnamPlus có số lượng bài viết sử dụng ảnh nhiều nhất - chiếm 90.5%

(trong tổng số 3412 tin, bài thì có 3089 bài viết có sử dụng ảnh) - một tỷ lệ

khá lớn. Tuy nhiên, số lượng ảnh sử dụng trong mỗi bài viết của chuyên trang

kinh tế trên tờ báo này lại rất hạn chế. Các bài viết thường sử dụng 1 bức ảnh

duy nhất kết hợp với text để truyền tải thông tin.

Chất lượng ảnh trên chuyên trang kinh tế của báo điện tử này khá tốt,

ảnh luôn kèm theo chú thích ảnh (chú thích ảnh có màu sắc mờ hơn màu của

43

nội dung tin, bài). Ảnh thường được đặt ở ngay dưới tít bài (bài không sử dụng

sapo), anh thể hiện tốt nội dung thông tin của bài viết. Ảnh trên mỗi bài viết

đều có trích rõ nguồn, ví dụ như VietNam+, TTXVN, Báo Ảnh Việt Nam. Ảnh

dùng trong bài viết thường có dung lượng trung bình là 80KB (kilobytes) và có

kích thước 600 pixels x 450 pixels.

Sử dụng ảnh trên VietnamPlus cũng có điểm giống với việc sử dụng ảnh

trên Vneconomy. Trong một bài viết khi đã sử dụng ảnh thì thường rất ít khi

kết hợp với các yếu tố khác như đồ họa, audio hay video. Đặc biệt, gần như tất

cả các tin, bài, khi đã sử dụng đồ họa thì không sử dụng thêm ảnh. Nhìn chung

nội dung các bài viết trên báo điện tử này khá ngắn gọn, các bài viết thường sử

dụng ảnh, nhưng với số lượng rất ít. Vì vậy, tính đa phương tiện (sử dụng 3

yếu tố trở lên) trên báo điện tử này rất thấp.

Trên VietnamPlus có một số bài viết không sử dụng ảnh mà chỉ sử dụng

text để truyền tải thông tin. Ví dụ:

“VietinBank dành 3.000 tỷ đồng ưu đãi lãi suất cho vay nông sản”,

ngày 17/6/2014.

“Thêm gần 2.400 tỷ đồng cho vay thí điểm phát triển nông nghiệp”,

ngày 30/6/2014.

“Hỗ trợ 100% lãi suất mua máy, thiết bị giảm tổn thất trong nông

Một số tin, bài trên VietnamPlus chỉ sử dụng text để truyền tải thông tin

44

nghiệp”, ngày 6/6/201.

2.2.1.3. Đồ họa (Graphic):

Đồ họa ngày càng chiếm vị trí quan trọng trong các tác phẩm báo chí,

giúp người đọc có cái nhìn trực quan, sinh động, cụ thể về những vấn đề, sự

kiện trong xã hội, giúp cụ thể hóa những con số hay kết cấu phức tạp trong các

tin, bài thuộc lĩnh vực khoa học, công nghệ và kinh tế tài chính. Đồ họa có

nhiều loại khác nhau như: biểu đồ, sơ đồ, bản đồ, bảng thiết kế… Đồ họa

không chỉ là một yếu tố trong bài viết mà nó còn có giá trị như một bức ảnh, có

thể được sử dụng độc lập mà vẫn truyền tải được thông tin một cách đầy đủ,

chính xác. Đồ họa được sử dụng khá phổ biến trên báo điện tử, đặc biệt trong

lĩnh vực kinh tế.

Báo điện tử Vneconomy là báo chuyên về kinh tế, với nhiều bài về lĩnh

vực kinh tế, đặc biệt là có nhiều bài viết chuyên sâu. Một số chuyên trang cũng

có sự đầu tư khá kỹ về đồ họa, ví dụ như chuyên trang Tài chính, chuyên trang

Chứng khoán, chuyên trang Thị trường…

Trong tổng số 2685 tin, bài thì có 1162 bài có sử dụng đồ họa (chủ yếu

là dạng biểu đồ hình đường). Như vậy, có 43% bài viết có sử dụng yếu tố đồ

họa. Một con số cũng khá lớn, cho thấy Vneconomy đã chú trọng trong việc

truyền tải thông tin bằng đồ họa.

Đặc biệt, chuyên trang Chứng khoán là chuyên trang có nhiều bài viết sử

dụng đồ họa nhất. Nội dung của các bạn viết của chuyên trang này xoay quanh

những thông tin chứng khoán, những biến động, chỉ số giao dịch trên các sàn

chứng khoán ở Việt Nam và trên thế giới. Có lẽ, đây là chuyên trang quan

trọng của báo điện tử Vneconomy nên số lượng bài viết khá nhiều. Theo số

lượng khảo sát, chuyên trang này có tổng số 906 tin, bài. Trong số đó, có

những tháng (tháng 8) số lượng tin, bài của chuyên mục này lên tới 178 tin,

45

bài. Đối với thông tin chứng khoán thì đây cũng là một số lượng lớn. Trong số

906 tin, bài khảo sát, chỉ có 128 tin, bài là có ảnh (chiếm 14%), 778 tin, bài

(chiếm 86%) sử dụng đồ họa để truyền tải thông tin.

Chuyên trang Thị trường là chuyên trang có số lượng bài ít nhất – 98 bài

(trong thời gian 6 tháng). Chuyên trang này cũng sử dụng đồ họa để truyền tải

thông tin – 13 bài/98 bài. Chuyên trang Cuộc sống số là chuyên trang không sử

dụng đồ họa mà chỉ sử dụng 2 yếu tố là text và ảnh để truyền tải thông tin.

Số lượng đồ họa sử dụng trong các bài viết trên Vneconomy rất ít

(thường là 1 đồ họa).

Ví dụ như: “Chứng khoán chiều 31/12: “Lên cơn” hưng phấn cao

độ”, ngày 31/12/2014.

Bài viết này thông tin về biến động của thị trường chứng khoán trong

nước ngày 31/12. Bài viết chỉ khoảng 500 chữ, thông tin khá cụ thể về chỉ số

thị trường chứng khoán của một số sàn giao dịch. Bài không sử dụng ảnh và

Biểu đồ về biến động của thị trường chứng kháng ngày 31/12

46

yếu tố đa phương tiện khác.

Bên cạnh đó cũng có một số rất ít bài viết còn sử dụng từ 4 đến 5 đồ họa

để truyền tải thông tin. Ví dụ như:

“Blog chứng khoán: Sức chịu đựng đang cạn dần?”, ngày 26/12/2014.

“Blog chứng khoán: Giữ tiền cũng là đầu tư”, ngày 25/12/2014.

“Blog chứng khoán: Bắt đầu các đợt chốt lời ngắn hạn”, 23/12/2014.

So với 2 báo điện tử Vneconomy và VietnamPlus thì việc sử dụng đồ

họa trên Tuổi Trẻ Online khá hạn chế, chỉ có 56 bài (chiếm 2.0%). Dạng đồ

họa được sử dụng chủ yếu trên trang báo này là các bảng thống kê, số liệu đơn

giản không cầu kỳ. Các bài sử dụng đồ họa trên Tuổi Trẻ Online, thường có cả

ảnh đi cùng, bổ sung thông tin cho bài. Một số chuyên mục như Thị trường,

Tài chính, Bất động sản - là những chuyên mục có thể sử dụng đồ họa (biểu đồ,

bản đồ, sơ đồ, bảng số liệu) để mang lại hiệu quả thông tin cũng dùng đồ họa

rất hạn chế. Phần lớn các bài viết chỉ sử dụng text, ảnh và audio để truyền tải

thông tin.

Theo như lời ông Võ Hùng Thuật (Phó Tổng thư ký tòa soạn, phụ trách

báo Tuổi Trẻ Online) thì đồ họa là yếu tố được sử dụng khá ít trên báo Tuổi

Trẻ Online. Một trong những lý do đó là việc xử lý số liệu và thiết kế đồ họa

mất rất nhiều thời gian. Trong khi đó, khi đăng tải, thông tin bị các báo lấy lại

rất nhanh chóng. Vì vậy, Tuổi Trẻ Online hiện nay có chủ trương audio các sản

phẩm báo chí (là thế mạnh của báo này so với các báo khác). Trong thời gian

tới, Tuổi Trẻ Online sẽ đẩy mạnh việc sử dụng yếu tố đồ họa trong các sản

phẩm báo chí nói chung và kinh tế nói riêng.

Trong các báo điện tử ở Việt Nam thì báo điện tử VietnamPlus là báo có

chủ trương sử dụng đồ họa để truyền tải thông tin báo chí nói chung. Sử dụng

công cụ tìm kiếm Google.com ta có thể thấy rõ điều này. Tìm kiếm từ khóa

liên quan đến việc sử dụng đồ họa, có thể có được những kết quả tìm kiếm cho

47

thấy đây là tờ báo có số lượng bài viết sử dụng đồ họa khá cao.

VietnamPlus có chủ trương sử dụng đồ họa để truyền tải thông tin

Mặc dù, VietnamPlus là một trang báo điện tử khá mạnh trong việc sử

dụng đồ họa, tuy nhiên số lượng đồ họa để thông tin trong bài viết (thuộc lĩnh

vực kinh tế) cũng rất hạn chế. Phần lớn đồ họa được sử dụng trên báo này được

lấy của TTXVN (lấy từ các trang báo nước ngoài). Một số chuyên mục rất cần

đến đồ họa (biểu đồ, bảng đồ) như Chứng khoán, Tài chính nhưng cũng có số

lượng đồ họa rất ít. Trong tổng số 3412 bài viết về lĩnh vực Kinh tế trên báo

VietnamPlus thì chỉ có 121 bài có sử dụng yếu tố đồ họa, chiếm 3,5% tổng số

bài viết - đây là tỷ lệ rất thấp. Có thể vì lĩnh vực Kinh tế không phải là thế

mạnh của trang báo điện tử này.

Chuyên mục Chứng khoán của chuyên trang Kinh tế báo điện tử

VietnamPlus có số lượng bài viết khá nhiều. Các bài viết chủ yếu sử dụng chủ

yếu là chữ (text) và ảnh, có một số bài viết sử dụng đồ họa. Nếu so sánh

chuyên mục Chứng khoán của VietnamPlus với chuyên trang chứng khoán của

Vneconomy sẽ thấy sự khác biệt rất lớn. Ở chuyên trang Chứng khoán của

48

Vneconomy có sử dụng rất nhiều biểu đồ thể hiện thông tin. Thậm chí, số

lượng tin, bài sử dụng đồ họa lớn hơn số lượng tin, bài sử dụng ảnh để thông

tin. Mặc dù, chứng khoán là lĩnh vực có thể sử dụng nhiều biểu đồ để thông tin

giúp độc giả tiếp nhận thông tin đơn giản, dễ dàng hơn. Có lẽ, đây là hạn chế

dễ nhận thấy của VietnamPlus.

Thông thường những tin, bài sử dụng yếu tố đồ họa trên báo

VietnamPus thường có dung lượng chữ khá ít. Ví dụ như thông tin: “Tài chính

cho cuộc chiến chống dịch Ebola”, ngày 19/10 - chỉ sử dụng chữ (text) và đồ

họa. Số lượng chữ cũng hạn chế, chỉ có khoảng 61 chữ. Có bài viết chỉ sử dụng

text (một tít duy nhất) và đồ họa. Với tin, bài kiểu như thế này, không thể coi là

đa phương tiện được. Ví dụ

Tài chính cho cuộc chiến

chống dịch Ebola

Dịch Ebola đã làm hơn 4.500

người thiệt mạng trong số gần

9.200 ca nhiễm bệnh. Liên hợp

quốc ước tính cần phải có 1 tỷ

USD để phục vụ công tác chống

dịch.

Đến ngày 17/10, các nước và

các tổ chức trên thế giới đã đóng

góp được 548 triệu USD.

Nội dung tin, bài ngắn gọn khi đi cùng yếu tố đồ họa

49

Theo VietnamPlus

2.2.1.4. Audio

Audio là yếu tố được sử dụng nhiều trên Tuổi Trẻ Online, các trang báo

điện tử Vneconomy và VietnamPlus không sử dụng yếu tố này để truyền tải

thông tin. Sử dụng audio giúp cho việc tiếp nhận thông tin của độc giả đơn

giản, dễ dàng và nhanh chóng hơn.

Theo ông Vũ Hùng Thuật (Phó Tổng thư ký tòa soạn, phụ trách báo

Tuổi Trẻ Online): “Báo Tuổi Trẻ Online có chủ trương audio hóa các sản

phẩm báo chí. Hình thức thể hiện này, đã được Tuổi Trẻ Online thực hiện bắt

đầu từ tháng 5/2007. Chúng tôi có thực hiện đẩy mạnh việc audio hóa các sản

phẩm báo chí. Việc audio hóa các sản phẩm báo chí vừa mang hiệu quả như

một giá trị tăng thêm với bạn đọc vừa mang ý nghĩa nhân văn khi phục vụ cho

các đối tượng bạn đọc hạn chế điều kiện tiếp cận”.

Theo số lượng thống kê trong thời gian 6 tháng, có 229 bài (chiếm

8.30%) sử dụng audio trong tổng số 2765 tin, bài. Audio hóa là một điểm khác

biệt rất lớn giữa trang báo này với các trang báo điện tử khác. Tuy nhiên, các

audio chỉ đơn thuần là đọc, không có tiếng động hiện trường, không có phỏng

vấn, không có nhạc hiệu.

Cấu trúc của một audio chuyên trang Kinh tế Tuổi Trẻ Online có 3 phần:

Phần mở đầu, là lời chào của phát thanh viên: Kính chào quý vị và các

bạn đến với chương trình đọc báo của báo Tuổi Trẻ Online. Phần mở đầu

không có nhạc hiệu đi kèm.

Phần nội dung phát thanh viên đọc lại toàn bộ bài viết, thậm chí cả phần

phỏng vấn - phần này nên là file âm thanh phỏng vấn nhân vật.

Phần kết thúc là lời cảm ơn: Cảm ơn quý vị và các bạn đã nghe chương

trình đọc báo của báo Tuổi Trẻ Online + tên tác giả và tên phát thanh viên.

50

Ví dụ bài viết: “Xăng dầu đơn độc giảm giá”, ngày 28/10/2014.

Một bài viết trên Tuổi Trẻ dài gần 2000 chữ, được audio hóa (dài 7 phút)

Bài viết này sử dụng kết hợp các yếu tố: text, ảnh, đồ họa và audio để

truyền tải thông tin. Trong đó, sử dụng text (có dung lượng hơn 1700 từ), sử

dụng 1 ảnh và 1 đồ họa, 1 audio (có thời lượng 7 phút). Tuy nhiên, file audio

chỉ đọc lại toàn bộ nội dung bài, bao gồm cả những đoạn phỏng vấn.

Tất cả các bài có sử dụng audio trên Tuổi Trẻ Online đều có cách thức

thực hiện như trên. Có nhiều bài viết dài, gần 2000 chữ, như các bài: “Xăng

dầu đơn độc giảm giá”, ngày 28/10/2014; “Cá, tôm xuất khẩu vào siêu thị nội

địa”, ngày 26/10/2014 cũng chỉ đọc lại toàn bộ nội dung rất dài, trong khi có

một số nội dung, box thông tin nếu bỏ qua cũng không ảnh hưởng đến bài

thông tin cốt lõi cần cung cấp cho độc giả. Thậm chí là bài dạng phỏng vấn

như bài viết “Lắng nghe để chấn chỉnh cán bộ thuế”, ngày 29/10/2014 – là

một bài dạng phỏng vấn nhưng không có file phỏng vấn nhân vật đi kèm mà

chỉ có giọng đọc của phát thanh viên. Để phân định câu hỏi của phóng viên và

51

câu trả lời của nhân vật, phát thanh viên chỉ bổ sung thêm “hỏi” và “đáp”.

Thời lượng của các file audio được thực hiện dài khoảng 5 phút, có

những audio dài hơn 7 phút. Dung lượng trung bình của các audio này là

khoảng 5MB. Qua việc khảo sát số lượng có sử dụng audio, có thể nhận thấy,

phần lớn các bài viết sử dụng audio là những bài viết dài (khoảng 1500 – 2000

chữ). Với những bài viết dài như vậy, nếu độc giả phải đọc hết trọn vẹn cả bài

là một khó khăn. Thay vì điều đó, độc giả có thể nghe những thông tin đó một

cách dễ dàng. Các chuyên mục nhỏ trong chuyên trang Kinh tế của báo Tuổi

Trẻ Online đều có sử dụng audio để truyền tải thông tin.

Có thể lý giải một số nguyên nhân dẫn tới việc sử dụng các yếu tố đa

phương tiện chưa hợp lý như sau:

Thứ nhất: Có thể chủ trương của tòa soạn là chỉ sử dụng đơn thuần

những nội dung đã audio hóa mà không cần những phỏng vấn đòi hỏi sự kỳ

công và khá mất thời gian.

Thứ hai: Việc đọc nội dung một bài viết hay những đoạn phỏng vấn dễ

dàng hơn so với việc ghi âm phỏng vấn, cắt cúp những đoạn phỏng vấn ấy.

Thứ ba: Có thể do chất lượng những băng phỏng vấn không được tốt, vì

điều kiện khách quan hoặc vì phóng viên không thể trực tiếp gặp mặt nhân vật

để thực hiện phỏng vấn, mà gửi câu hỏi phỏng vấn qua mail để nhân vật trả lời

hoặc phỏng vấn qua điện thoại.

Nhìn chung các chuyên mục của trang Kinh tế báo Tuổi Trẻ Online sử

dụng các yếu tố đa phương tiện hạn chế. Ngoài text và ảnh thì audio là yếu tố

được sử dụng nhiều nhất, các bài viết của trang Kinh tế được audio hóa. Đây là

thế mạnh của báo, nhưng cũng cần khắc phục nhược điểm - đó là không nên sử

dụng audio toàn bộ bài viết. Như vậy, bài viết trở thành một bài trên phát

thanh, nhưng với lối viết của báo điện tử mà chuyển sang phát thanh lại không

hấp dẫn. Vì vậy, cần lựa chon một cách hợp lý các yếu tố để có thể thể hiện

52

thông tin một cách hiệu quả nhất, hấp dẫn nhất.

2.2.1.5. Video

Trên cả 3 báo điện tử thuộc diện khảo sát, chỉ có Tuổi Trẻ Online và

VietnamPlus có sử dụng video để truyền tải thông tin, còn Vneconomy không

có tin, bài nào sử dụng yếu tố này. Việc sử dụng video trên 2 báo điện tử Tuổi

Trẻ Online và VietnamPlus cũng có sự khác biệt khá rõ, có nhiều chuyên trang

chuyên mục, không sử dụng video để thông tin, về số lượng, hình thức và nội

dung cũng có nhiều khác biệt.

Chuyên trang Kinh tế Tuổi Trẻ Online sử dụng video rất hạn chế. Gần

như chỉ tập trung ở chuyên mục Thế giới Xe. Tuy nhiên, những thông tin này

chủ yếu giới thiệu về những sản phẩm xe mới trên thế giới, giá cả của những

sản phẩm này. Chủ yếu các video này lấy từ các báo nước ngoài, không phải

do đội ngũ phóng viên tự sản xuất. Nhiều video chỉ có nội dung bằng tiếng

anh, vì trong nội dung bài viết đã nêu thông tin cụ thể. Nếu có thêm phụ đề

hoặc lời thuyết minh sẽ tốt hơn: Tỷ lệ sử dụng video theo số liệu thống kê được

là 3.2%. Nhìn chung những video trên Tuổi Trẻ Online chỉ có nhiệm vụ minh

họa cho đầy đủ chứ chưa hẳn là một video hoàn chỉnh. Thậm chí có những

video, nội dung thông tin bao gồm cả một chương trình. Ví dụ: “Clip độc đáo

xe điện gấp xếp "made in Việt Nam", ngày 07/08/2014.

Trong tin này sử dụng 1 video dài 10 phút 45 giây nhưng không phải tất

cả thời lượng thông tin về xe điện gấp xếp “Made in Việt Nam” như trong đầu

đề, mà thời lượng về nội dung chính của thông tin chỉ có 4 phút 15 giây. Video

là toàn bộ chương trình Chuyển động số do Phòng Truyền hình Tuổi Trẻ thực

hiện, bao gồm cả một số tin vắn diễn ra trong tuần (game Flappy Birds bất ngờ

được hồi sinh, Brazil giới thiệu xe tí hon chạy bằng năng lượng mặt trời, gửi

tin nhắn không cần sóng nhà mạng), góc thủ thuật giúp bảo vệ mắt khi sử dụng

53

máy tính.

Việc sử dụng video trên Tuổi Trẻ Online chưa thực sự được quan tâm đúng mức

Việc sử dụng video trên chuyên trang Kinh tế của VietnamPlus cũng khá

hạn chế. Ngay đến cả chuyên mục có nhiều bài nhất là chuyên mục Kinh

doanh, có 1398 bài viết nhưng cũng chỉ có 24 video. Tổng số lượng video trên

VietnamPlus trong thời gian 6 tháng khảo sát là 41 video, chiếm tỷ lệ 1.2%

trên tổng số bài viết.

Các video được sử dụng trên VietnamPlus thường là những thông tin

kinh tế trên thế giới, được lấy từ TTXVN, rất ít video do VietnamPlus tự sản

xuất. Lĩnh vực thông tin kinh tế là một lĩnh vực khó, đòi hỏi người có kiến

thức chuyên môn nên không có video do các cộng tác viên hay bạn đọc gửi

đến. Tin, bài có sử dụng video thường chỉ có nội dung phần chữ (text) rất ngắn.

Vì nội dung thông tin được thể hiện trong video - phần lớn là những video lấy

nguồn từ những TTXVN hoặc báo ngước ngoài

54

Một số tin, bài sử dụng video để truyền tải thông tin:

[Video] “Đàm phán khí đốt giữa Ukraine và Nga thất bại”, ngày

16/6/2014.

[Video] “Mỹ công bố kế hoạch hỗ trợ tài chính cho Đông Âu”, ngày

4/6/2014.

[Video] “WB phê duyệt khoản vay 500 triệu USD cho Việt Nam”, ngày

9/6/2014.

[Video]: “Đề xuất nâng vốn pháp định với doanh nghiệp bất động

sản”, ngày 25/8/2014.

Trong chuyên trang Kinh tế của VietnamPlus không sử dụng yếu tố

audio để thể hiện thông tin. Đây là hạn chế thường thấy trên phần lớn các báo

điện tử ở Việt Nam. Có thể sử dụng audio trong những câu trả lời phỏng vấn

nhân vật cho bài viết, kết hợp các yếu tố đa phương tiện để tăng hiệu quả của

thông tin.

Các yếu tố đa phương tiện trên báo điện tử gồm có: Văn bản (text), hình

ảnh tĩnh (still image), hình ảnh động (animation), đồ họa (graphic), âm thanh

(audio), video và các chương trình tương tác. Tuy nhiên, theo kết quả khảo sát

3 báo điện điện tử Vneconomy, Tuổi Trẻ Online và VietnamPlus – tổng số

8862 tin, bài thì không tin, bài nào sử dụng 2 yếu tố là hình ảnh động và các

chương trình tương tác (cụ thể như bình chọn, trả lời câu hỏi, trắc nghiệm, bài

giao lưu trực tuyến). Theo khảo sát sơ bộ thì hình thức thông tin bằng ảnh động

(animation) và chương trình tương tác (cụ thể như bài giao lưu trực tuyến) ở

các chuyên trang khác được sử dụng khá thường xuyên.

3.2.2. Tần suất và số lượng:

Cũng như những thông tin báo chí khác trên báo điện tử, thông tin kinh

tế cũng được cập nhật một cách nhanh chóng, liên tục với số lượng rất lớn.

55

Theo kết quả khảo sát, thông tin kinh tế trên 2 báo điện tử Vneconomy, Tuổi

Trẻ Online và VietnamPlus, thông tin kinh tế được cập nhật liên tục trong

ngày, đặc biệt với những thông tin ở các mảng như Kinh tế, Tài chính, Chứng

khoán…

Số lượng tin, bài trong thời gian 6 tháng của 3 báo điện tử Vneconomy,

Tuổi Trẻ Online và VietnamPlus khá nhiều. Trên báo điện tử Vneconomy có 9

chuyên trang, bao gồm: Thời sự, Tài chính, Chứng khoán, Doanh nhân, Địa ốc,

Thị trường, Thế giới, Cuộc sống số, Xe 360º. Nhìn chung, số lượng tin, bài

lĩnh vực kinh tế của Vneconomy khá đa dạng phong phú. Theo số liệu thống kê

khảo sát ban đầu, tổng số lượng tin, bài khảo sát của cả trang báo trong thời

gian 6 tháng có 2685 tin, bài thông tin về kinh tế trên trang báo này. Trong

2685 tin, bài thì có 1510 tin bài (56%) sử dụng ảnh; có 1162 tin, bài (43%) sử

dụng đồ họa. Chuyên trang có lượng tin, bài nhiều nhất là chuyên trang về

Chứng khoán (906 bài trong thời gian 6 tháng). Chuyên trang này sử dụng khá

nhiều đồ họa để truyền tải thông tin.

Nhìn chung thông tin trên Vneconomy khá đa dạng, phong phú. Thể loại

được dùng chủ yếu trên các chuyên trang như Thời sự, Tài chính, Chứng

khoán, Thị trường… thường là thể loại tin. Vì các chuyên mục này, phần lớn là

những thông tin mang tính thời sự (thông tin về sự biến động của thị trường

chứng khoán, tài chính trong nước và thế giới), đòi hỏi phải được cập nhật

nhanh chóng. Ngoài ra, đây là báo điện tử chuyên về kinh tế nên cũng có nhiều

bài viết chuyên sâu, phân tích bình luận sâu sắc có giá trị thông tin. Vào ngày

cuối tuần (thứ 7, chủ nhật) thông tin thường ít hơn hơn những ngày còn lại

trong tuần.

Báo Tuổi Trẻ Online có số lượng tin, bài theo thống kê ít hơn 2 báo điện

tử Vneconomy và VietnamPlus. Chuyên trang Kinh tế báo Tuổi Trẻ Online có

một số chuyên mục sau: Thị trường, Tài chính, Doanh nhân, Thế giới xe, Bất

56

động sản, Du lịch. Trong đó, chuyên mục Du lịch chỉ thông tin giới thiệu về

các địa điểm du lịch, không có thông tin liên quan đến kinh tế. Các chuyên

mục của chuyên trang Kinh tế báo Tuổi trẻ Online có nội dung thông tin khá

phong phú, cập nhật.

Theo số liệu thống kê ban đầu, trong thời gian 6 tháng, tổng số lượng bài

của chuyên trang Kinh tế là: 2765 tin, bài. Trong số đó, có 2129 tin, bài (77%)

sử dụng ảnh; 56 tin, bài sử dụng đồ họa (chiếm 2.0%), 229 bài (8.3%) sử dụng

audio và 88 tin, bài (3.2%) có sử dụng video.

Các bài viết trong chuyên trang Kinh tế báo Tuổi Trẻ Online sử dụng kết

hợp hài hòa giữa các yếu tố, giúp hoàn thiện một tác phẩm báo chí đa phương

tiện. So với 2 trang báo điện tử còn lại, Tuổi Trẻ Online có số tác phẩm báo chí

đa phương tiện nhiều nhất.

Trong chuyên trang Kinh tế báo Tuổi Trẻ Online, thể loại tin được sử

dụng nhiều hơn bài. Một số chuyên mục như Tài chính, Chứng khoán là những

chuyên mục có nhiều thông tin mang tính thời sự, cần thông tin nhanh chóng.

Trong các chuyên mục của chuyên trang Kinh tế báo Tuổi Trẻ Online, có

chuyên mục Chuyên mục Kinh doanh là chuyên mục có số lượng bài nhiều

nhất. Theo số liệu khảo sát, tổng số bài trong thời gian 6 tháng của chuyên mục

Kinh doanh lên tới 1398 bài. Trong số các tin, bài có 1227 bài sử dụng ảnh, có

19 tin, bài sử dụng video, 8 bài sử dụng đồ họa.

Báo điện tử VietnamPlus có 11 chuyên trang khác nhau, bao gồm: Kinh

tế, Chính trị, Xã hội, Thế giới, Đời sống, Văn hóa, Thể Thao, Khoa học, Công

nghệ, Chuyện lạ và Rao vặt. Trong các chuyên trang này lại có những mục

nhỏ. Trong chuyên trang về Kinh tế có các chuyên mục nhỏ hơn như: Kinh

doanh, Tài chính, Tín dụng nông thôn, Chứng khoán, Bất động sản, Doanh

nghiệp. Nhìn chung, số lượng các yếu tố đa phương tiện được sử dụng để

57

truyền tải thông tin kinh tế trênVietnamPlus là không nhiều. Giữa các chuyên

mục khác nhau, tỷ lệ sử dụng yếu tố đa phương tiện cũng có sự khác biệt rất rõ

ràng.

Tổng số bài viết thống kê được trong thời gian 6 tháng của chuyên trang

Kinh tế VietnamPlus là 3412 bài. Trong tổng số 3412 tin, bài thì có 3089 tin,

bài (90.5%) có sử dụng ảnh; 121 tin, bài (3,5%) có sử dụng yếu tố đồ họa; 41

tin, bài (1.2%) sử dụng video.

Thể loại được sử dụng nhiều trong chuyên trang Kinh tế của báo

VietnamPlus là tin. Nhìn chung, dung lượng chữ các tin, bài của trang báo này

khá ngắn. Nhiều tin chỉ sử dụng duy nhất 1 tít bài kết hợp với 1 đồ họa để

truyền tải thông tin (kiểu tin infographics – vốn là thế mạnh của báo điện tử

này). Chuyên mục có nhiều tin, bài nhất là chuyên mục Kinh doanh, với 1398

tin, bài).

Thống kê tỷ lệ tin, bài sử dụng các yếu tố đa phương tiện trên 3 trang báo

điện tử

Trong trong quá trình khảo sát, thống kê số liệu trên ba trang báo điện tử

Vneconomy, Tuổi Trẻ Online và VietnamPlus, tác giả nghiên cứu này nhận

thấy tỷ lệ các bài viết sử dụng yếu tố đa phương tiện truyền tải thông tin trên

báo điện tử khá hạn chế. Mỗi trang báo lại có ưu thế riêng, được chú trọng để

truyền tải thông tin, nhưng yếu tố này chưa kết hợp hiệu quả với các yếu tố đa

phương tiện khác để làm nên một sản phẩm báo chí đa phương tiện hoàn chỉnh.

Nhìn chung, chữ (text) và ảnh là hai yếu tố được sử dụng nhiều nhất –

điều này cũng dễ hiểu vì với bất cứ một sản phẩm báo chí đa phương tiện nào

thì văn bản và ảnh tĩnh là hai yếu tố vô cùng cần thiết để truyền tải thông tin.

Yếu tố đồ họa cũng vô cùng quan trọng và được sử dụng nhiều để truyền tải

thông tin kinh tế - giúp cho độc giả dễ dàng tiếp nhận những thông tin, số liệu

khô khan, khó nhớ. Tuy nhiên, chỉ có Vneconomy là trang báo điện tử sử dụng

58

thường xuyên nhất yếu tố đồ họa.

Yếu tố đồ họa thường được sử dụng trong chuyên trang, chuyên mục

Chứng khoán, Tài chính - vì có những thống kê số liệu phức tạp nên thể hiện

bằng đồ họa là hợp lý. Yếu tố audio được sử dụng rất phổ biến trên báo Tuổi

Trẻ Online, đây là thế mạnh của trang báo này. Qua việc khảo sát 2765 tin, bài

trên báo Tuổi Trẻ Onine, có thể thấy yếu tố audio thường được sử dụng cho

các bài viết dài, những tin ngắn thường không sử dụng yếu tố này. Mặc dù có

hạn chế là audio hóa toàn bộ bài viết (không có cả file ghi âm những phỏng

vấn) nhưng đây cũng là một ưu điểm. Vì với những bài viết dài độc giả (cả

những người không thể tiếp nhận thông tin bằng thị giác) thì có thể nghe toàn

bộ dung bài này, trong khi đó có thể đọc những tin, bài khác.

Video là yếu tố được sử dụng khá hạn chế trong các chuyên trang,

chuyên mục Kinh tế của cả 3 báo điện tử. Riêng Vneconomy thì không có tin,

bài sử dụng video - đây là một hạn chế rất lớn của tờ báo này.

Để nhận biết rõ sự khác nhau trong việc sử dụng các yếu tố đa phương

tiện trên các trang báo, chúng ta có thể so sánh hai chuyên trang, chuyên mục

giống nhau của các trang báo này. Ví dụ như: Cùng thông tin về Chứng khoán

nhưng việc sử dụng đồ họa (chủ yếu là biểu đồ) trên VietnamPlus và

Vneconomy lại có sự khác nhau rất rõ. Báo Vneconomy sử dụng nhiều đồ họa

hơn, thậm chí tỷ lệ bài viết (ở một số chuyên mục) sử dụng đồ họa còn nhiều

hơn cả bài viết sử dụng ảnh. Trên báo VietnamPlus số lượng đồ họa được dùng

ít hơn, những bài sử dụng đồ họa thường là những thông tin thuộc lĩnh vực

Kinh tế - Xã hội. Và khi đã sử dụng đồ họa thì nội dung thông tin đi kèm (text)

thường khá ngắn gọn, có thông tin chỉ bao gồm tít và 1 đồ họa.

Việc sử dụng video ở 2 chuyên trang, chuyên mục Thế giới Xe của hai

báo Vneconomy và Tuổi Trẻ Online cũng có sự khác biệt. Trên Vneconomy thì

59

chỉ sử dụng ảnh để thông tin, trong khi đó trên Tuổi Trẻ Online thì ngoài việc

sử dụng ảnh, còn sử dụng nhiều video, và cả audio để thông tin thêm phần hấp

dẫn.

Xét một cách tổng thể các trang báo thì ảnh luôn là yếu tố được sử dụng

nhiều nhất (văn bản luôn là yếu tố không thể thiếu, nên tác giả không đưa ra so

sánh với các yếu tố khác), tiếp đến là đồ họa rồi mới đến video và audio. Xét

cụ thể trên từng trang báo thì có thể thấy: Trên Vneconomy, yếu tố đa phương

tiện được sử dụng nhiều nhất sau ảnh là đồ họa. Chuyên mục sử dụng nhiều đồ

họa nhất trên báo này là Chứng khoán – chiếm 86%. Trên Tuổi Trẻ Online yếu

tố được sử dụng nhiều sau ảnh là audio. Tuy nhiên, trong lĩnh vực kinh tế thì

việc audio hóa các bài viết cũng không nhiều như các lĩnh vực khá khác –

chiếm 8.3%. Mặc dù đồ họa là yếu tố được sử dung khá mạnh trên

VietnamPlus, nhưng trên chuyên trang kinh tế, yếu tố này lại chiếm tỷ lệ khá

thấp – 3.5%.

Có thể thấy rõ sự khác biệt trong việc sử dụng các yếu tố đa phương tiện

60

trên Vneconomy, Tuổi Trẻ Online và VietnamPlus thông qua biểu đồ sau:

Biểu đồ so sánh các yếu tố đa phương tiện trên Vneconomy, Tuổi Trẻ Online và

VietnamPlus

Thống kê số lượng tin, bài sử dụng đa phương tiện:

Mặc dù theo khảo sát, trên các báo đều có sử dụng nhiều yếu tố như:

ảnh, đồ họa, audio, video. Tuy nhiên, thực tế của việc sử dụng đa phương tiện

(3 yếu tố trở lên) lại vô cùng thấp.

Thống kê trên Vneconomy: Trên Vneconomy có 3 yếu tố được sử dụng

nhiều nhất là text, ảnh và đồ họa. Trong đó, yếu tố đồ họa được sử dụng rất

thường xuyên trên các bài viết. Cũng vì thế mà tỷ lệ bài báo sử dụng yếu tố đa

phương tiện (3 yếu tố trở lên) trên trang báo này rất thấp, vì khi đã sử dụng đồ

họa thì thường không sử dụng yếu tố khác. Tổng số các bài viết sử dụng đồ họa

trên Vneconomy chiếm 56%, tương ứng với đó là những bài viết chỉ sử dụng 2

yếu tố là text và đồ họa để thông tin. Theo số lượng thống kê, chỉ có 19 bài viết

61

(chiếm 0.7%) sử dụng yếu tố đa phương tiện để truyền tải thông tin.

Thống kê trên Tuổi Trẻ Online: Theo số liệu thống kê, số lượng bài viết

sử dụng đa phương tiện (3 yếu tố trở lên) là 359 bài – chiếm tỷ lệ 13% tổng số

tin, bài. Các bài viết trên Tuổi Trẻ Online thường sử dụng các yếu tố như: text,

ảnh, đồ họa, audio, video. Trong đó có thể thấy số lượng bài viết sử dụng audio

khá nhiều. Trong bài viết, khi có sử dụng audio thì thường có thêm ảnh trong

bài, vì vậy gần như tất cả các bài có sử dụng audio là các bài có được 3 yếu tố

đa phương tiện (text, ảnh, audio). Ngoài ra, ở các bài viết có sử dụng video

(chủ yếu là ở chuyên trang Thế giới Xe) cũng đều có kèm theo ảnh (có bài còn

sử dụng nhiều ảnh) – các bài viết này cũng là các bài viết đủ yếu tố đa phương

tiện. Ngoài ra, việc sử dụng đồ họa trên Tuổi Trẻ Online cũng có sự khác biệt

so với 2 trang báo còn lại. Đồ họa không sử dụng độc lập mà thường có thêm

ảnh đi kèm. Do vậy, số lượng các bài viết sử dụng đa phương trên Tuổi Trẻ

Online chiếm tỷ lệ lớn hơn những trang báo khác.

Thống kê trên VietnamPlus: Trên báo VietnamPlus, số lượng tin, bài có

sử dụng đa phương tiện (từ 3 yếu tố trở lên) là rất thấp. Theo số lượng thống kê

được, trong thời gian 6 tháng chuyên trang Kinh tế của trang báo điện tử này

chỉ có 45 bài sử dụng đa phương tiện để truyền tải thông tin – chiếm tỷ lệ 1.3

%. Các bài viết thường sử dụng 3 yếu tố trong các yếu tố: Chữ (text), ảnh,

video, đồ họa.

Qua khảo sát có thể thấy rằng, phần lớn các bài sử dụng đa phương tiện

là text, ảnh và video. Số lượng bài sử dụng cả 3 yếu tố text, ảnh và đồ họa là

rất ít, khi đã sử dụng đồ họa thì các bài viết trên VietnamPlus gần như không

sử dụng ảnh, mà đồ họa lại được sử dụng khá nhiều trên VietnamPlus. Yếu tố

đồ họa trên trang báo này thường đứng độc lập, nhiều bài chỉ có tít và đồ họa.

Mặc dù cách thức thông tin (dùng duy nhất đồ họa) có thể giúp độc giả tiếp

nhận thông tin nhanh nhưng dường như thông tin vẫn chưa thực sự đầy đủ và

62

hấp dẫn.

Các bài viết sử dụng video thường có thêm ảnh (thường là 1 ảnh). Với

ba yếu tố, text, ảnh và video, bài viết sẽ thông tin một cách đầy đủ, sinh động

và hấp dẫn đến với độc giả.

Bảng thống kê so sánh các yếu tố đa phương tiện trên 3 báo điện tử:

Các yếu tố

Mutimedia

TT

Báo điện tử

Tổng

Đồ

Số

Tỷ lệ

Ảnh

Audio Video

số bài

họa

lƣợng

%

1

Vneconomy

2685

1510

1162

0

0

19

0.7%

2

Tuổi Trẻ Online

2765

2129

56

229

88

359

13%

3

VietnamPlus

3412

3089

121

0

41

45

1.3%

Trong quá trình khảo sát, mặc dù đã khảo sát rất kỹ số lượng tin bài sử

dụng các yếu tố đa phương tiện, nhưng chỉ khảo sát trong khoảng thời gian 6

tháng với 3 báo điện tử nên có thể phản ánh chưa chính xác 100%. Ngoài ra,

với nhiều sản phẩm báo chí đa phương tiện chưa thực sự đã hoàn thiện, chưa

đúng nghĩa là một bài báo đa phương tiện. Lĩnh vực kinh tế cũng là lĩnh vực

khó xử lý và kết hợp các yếu tố đa phương tiện để mang lại hiệu quả thực sự

63

cho một tác phẩm báo chí.

Biểu đồ so sánh tỷ lệ sử dụng đa phương tiện trên 3 trang báo điện tử

3.3. Những đánh giá về hiệu quả việc sử dụng đa phƣơng tiện truyền

tải thông tin kinh tế trên báo điện tử

3.3.1. Ưu điểm của việc sử dụng đa phương tiện truyền tải thông tin kinh tế

trên Vneconomy, Tuổi Trẻ Online, VietnamPlus

Trong việc sử dụng các yếu tố đa phương tiện để truyền tải thông tin

kinh tế, cả 3 trang báo điện tử đều có những ưu điểm riêng.

Báo Vneconomy: Báo điện tử Thời báo Kinh tế Việt Nam là một trang

báo chuyên về lĩnh vực kinh tế nên nhìn chung nội dung thông tin khá đa dạng

phong phú, với nhiều bài luôn được cập nhật liên tục, đảm bảo tính thời sự, còn

có nhiều bài viết chuyên sâu của những phóng viên chuyên về kinh tế, những

bài viết của các chuyên gia về kinh tế.

Thế mạnh của trang báo này là có nhiều bài viết chuyên sâu, của những

64

phóng viên chuyên về kinh tế, của các chuyên gia kinh tế. Nhiều bài viết được

đầu tư, có giá trị thông tin lớn đáp ứng nhu cầu độc giả. Ngoài ra, có nhiều bài

viết, của một số chuyên trang được đầu tư sử dụng đồ họa để thông tin (ví dụ

như chuyên trang Tài chính, chuyên trang Chứng khoán). Có thể nhận thấy rõ

điều này khi đem so sánh với 2 trang báo điện tử còn lại là Tuổi Trẻ Online và

VietNamPlus, thấy rõ số lượng bài có sử dụng đồ họa để thông tin là thường

xuyên, liên tục hơn. Báo này cũng có đội ngũ kỹ thuật viên, xử lý đồ họa

chuyên nghiệp… thể hiện ở số lượng cũng như chất lượng thông tin đồ họa có

trong bài.

Do sự định hướng của lãnh đạo nên Vneconomy đã chú trọng hơn về đồ

họa. Sử dụng đồ họa phù hợp sẽ giúp độc giả của Vneconomy nắm bắt được

nhanh chóng và dễ dàng hơn những nội dung thông tin kinh tế vốn là những

thông tin khô khăn, khó nắm bắt.

Báo Tuổi Trẻ Online: Còn với báo Tuổi Trẻ Online, các bài viết nhìn

chung cũng đã được trình bày một cách khoa học. Những bài viết có sử dụng

audio hoặc video thì đều có biểu tượng bên ngoài. Điều này giúp độc giả có thể

dễ dàng nhận biết, cũng giúp cho việc khảo sát thuận lợi hơn rất nhiều. Ưu

điểm của báo điện này so với Vneconomy và VietnamPlus là sử dụng audio để

truyền tải thông tin. Việc ưu tiên audio hóa các sản phẩm báo chí cũng là thế

mạnh của Tuổi Trẻ Online - là chủ trương của ban lãnh đạo tòa soạn báo này.

Theo ông Nhà báo Võ Hùng Thuật (Phó Tổng thư ký tòa soạn, phụ trách báo

Tuổi Trẻ Online) thì việc trang báo này đẩy mạnh audio hóa các sản phẩm báo

chí sẽ vừa mang hiệu quả như một giá trị tăng thêm với bạn đọc, vừa mang ý

nghĩa nhân văn khi phục vụ cho các đối tượng bạn đọc hạn chế điều kiện tiếp

cận. Thậm chí, khi audio hóa các sản phẩm báo chí, Tuổi Trẻ Online có thể

thay thế được cả các chương trình phát thanh và phục vụ cho đối tượng bạn

đọc không thể tiếp nhận thông tin bằng văn bản (text), ảnh và đồ họa. Trên

65

Tuổi trẻ Online các yếu tố như text, ảnh, đồ họa, audio, video được kết hợp

một cách hài hòa, có nhiều tin, bài tích hợp được thành một sản phẩm báo chí

đa phương tiện.

Báo VietnamPlus: Nội dung thông tin trên báo điện tử VietnamPlus khá

ngắn gọn, dễ hiểu, dễ tiếp nhận. VietnamPlus có sử dụng nhiều ảnh, hình ảnh

có chất lượng tốt, đồ họa và video cũng được sử dụng nhiều hơn Vneconomy.

Ưu điểm của báo điện tử này là việc sử dụng yếu tố đồ họa – có thể truyền tải

trọn vẹn thông tin chỉ với yếu tố đồ họa – giúp độc giả có thể tiếp nhận thông

tin hết sức nhanh chóng.

3.3.2. Hạn chế của việc sử dụng đa phương tiện

Báo Vneconomy: Mặc dù thế mạnh của Vneconomy là đồ họa, tuy

nhiên, nếu chỉ sử dụng yếu tố này, thông tin sẽ kém hấp dẫn. Chỉ sử dụng

thường xuyên các yếu tố như text, ảnh, đồ họa mà bỏ qua những yếu tố như

video, audio sẽ khiến thông tin nhàm chán, đơn điệu nhất là với những thông

tin kinh tế, đòi hỏi cách thông tin mới, sinh động hấp dẫn hơn bởi những con

số, số liệu vốn khô khan, khó tiếp nhận. Cần phải sử dụng kết hợp thêm các

yếu tố đa phương tiện khác như ảnh, audio, video. Sử dụng ảnh và video sẽ

giúp cho thông tin thêm chân thực, khách quan, sống động hơn rất nhiều.

Ngoài ra, có thể sử dụng audio là những đoạn phỏng vấn cần thiết, giúp cho

những thông tin thêm phần tin cậy, tạo được hiệu quả thông tin. Tuy nhiên, khi

sử dụng các yếu tố đa phương tiện, còn cần phải tính đến việc phối kết hợp các

yếu tố ấy sao cho hiệu quả.

Báo Tuổi Trẻ Online: Bên cạnh những ưu điểm thì Tuổi Trẻ Online cũng

còn tồn tại những hạn chế. Số lượng bài viết về lĩnh vực kinh tế chưa nhiều,

chưa thực sự hấp dẫn. Thế mạnh của báo Tuổi Trẻ Online là việc audio hóa các

sản phẩm báo chí, nhưng những sản phẩm báo chí đa phương tiện lại chưa có

nhiều. Việc sử dụng audio chỉ đơn thuần là đọc lại toàn bộ nội dung bài viết,

66

bao gồm cả phần phỏng vấn của nhân vật, chuyên gia về kinh tế. Như vậy, sẽ

làm giảm đi mức độ tin cậy của thông tin. Nhiều bài viết cũng chưa có sự chọn

lọc để sử dụng các yếu tố đa phương tiện.

Việc sử dụng đồ họa và video cũng rất hạn chế. Ông Nhà báo Võ Hùng

Thuật, lý giải về việc sử dụng hạn chế yếu tố đồ họa và video trên báo Tuổi trẻ

Online:“Có một số khó khăn khi sử dụng các yếu tố đa phương tiện để thông

tin lĩnh vực kinh tế như: Thực hiện tác phẩm báo chí với các yếu tố đa phương

tiện như đồ họa hay video sẽ phải mất nhiều thời gian hơn. Khi thực hiện xong

những sản phẩm đồ họa rất dễ bị đánh cắp, mặc dù trang báo của mình đã mất

nhiều thời gian để thực hiện nhưng khi đăng tải lại có thể bị các báo khác lấy

rất nhanh mà không hề xin phép”.

Như lời của ông Võ Hùng Thuật thì một trong những trở ngại hiện nay

đó là các trang báo phải dụng công hơn trong việc sản xuất tin bài thuộc linh

vực kinh tế. Ngoài ra, vấn đề vi phạm bản quyền cũng là một khó khăn lớn. Ở

nước ta chưa có những quy định, hay biện pháp xử lý đối với những trang báo

điện tử vi phạm bản quyền, nhiều trang thông tin điện tử chui, nhiều báo điện

tử hoạt động trái phép, với nhân lực hạn chế nên đã đi lấy tin, bài từ các báo

khác - đây là một thực trạng nan giải.

Báo điện tử VietnamPlus: Có lẽ, lĩnh vực kinh tế của báo điện tử này

chưa thực sự được chú trọng. Cũng như báo Tuổi Trẻ Online, chuyên trang

kinh tế không phải là trang chủ lực nên chưa đầu tư nhiều. Mặc dù, có sử dụng

đồ họa nhưng số lượng còn rất hạn chế. Các tin, bài có sử dụng đồ họa thường

chỉ có đồ họa đi kèm với text với số lượng chữ rất ít (thậm chí có bài chỉ có tít

và đồ họa), chưa phải là một sản phẩm báo chí đa phương tiện.

Lượng video cũng rất hạn chế, chất lượng chưa cao, phần lớn các video

này còn lấy nguồn từ các báo nước ngoài. Trang báo điện tử này không sử

dụng audio đề truyền tải thông tin. Nhìn chung, trang báo này sử dụng đa

67

phương tiện rất hạn chế. Một trong những nguyên nhân là đội ngũ nhân sự quá

ít. Theo như ông Lê Quốc Minh:“VietnamPlus hiện có 54 cán bộ nhân viên.

Báo này không phân chia thành ban tin kinh tế và các ban khác như một tòa

soạn thông thường mà chia thành phòng phóng viên (gồm 21 người) và phòng

biên tập tổng hợp (23 người). Số lượng phóng viên kinh tế hiện nay là 4”.

3.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc sử dụng đa phương tiện

2.3.3.1. Đội ngũ nhân sự

Có thể nói rằng, cả ba tờ báo điện tử trong diện khảo sát đều là những tờ

báo có uy tín trong làng báo Việt Nam. Phóng viên, biên tập viên của các báo

điện tử này cũng những người làm báo chuyên nghiệp, được đào tạo bài bản.

Tuy nhiên, nhìn vào tổng số lượng bài viết đăng tải thông tin về kinh tế trên

các báo thuộc diện khảo sát, chúng ta có thể thấy rằng, cả ba trang báo điện tử

vẫn chưa có nhiều bài báo đa phương tiện. Như vậy, những ưu điểm đa phương

tiện của báo điện tử chưa được khai thác, sử dụng triệt để. Riêng với báo Tuổi

Trẻ Online có sử dụng những audio nhưng gần như chỉ là đọc lại toàn bộ nội

dung của tác phẩm báo chí đó. Với cách thức thể hiện như vậy, chưa thể gọi là

đạt tiêu chuẩn cần có của một bài báo đa phương tiện.

Trong số những nguyên nhân dẫn tới hạn chế này, phải nói đến đội ngũ

nhân sự làm công tác thông tin báo chí. Số lượng nhân sự còn hạn chế, trong

khi đó báo điện tử luôn đòi hỏi một lượng thông tin khổng lồ. Ví dụ như

chuyên trang Kinh tế của báo điện tử VietnamPlus mỗi ngày cập nhật khoảng

25 tin, bài nhưng chỉ có 4 phóng viên kinh tế (cả tòa soạn có 54 cán bộ nhân

viên).

Bên cạnh đó kỹ năng làm báo đa phương tiện của người làm báo cũng

cần được chú ý tới. Bàn về việc xây dựng đội ngũ những người làm báo đa

phương tiện, tác giả Vũ Ngọc Thanh trong bài viết “Đào tạo phóng viên đa

năng cho truyền thông đa phương tiện” trên website Đại học Văn hóa Nghệ

68

thuật Quân đội đã cho rằng: “Nhà báo thời truyền thông đa phương tiện, phải

có kỹ năng của nhiều loại hình báo chí, có thể tác nghiệp nhanh nhạy và sử

dụng thành thạo các sản phẩm công nghệ hỗ trợ như laptop, điện thoại di động

có định vị vệ tinh, máy ảnh, camera… Dù mỗi tờ báo đều trải qua không ít

thăng trầm để phát triển cũng như đem lại nhiều bài học sống còn trong hoạt

động thì kinh nghiệm bao trùm của họ là việc đào tạo phóng viên đa năng cho

tình hình mới, nhiệm vụ mới, cơ cấu tổ chức mới; báo chí đa phương tiện và

việc mới cần người mới”. Còn đối với PGS.TS Đinh Thị Thúy Hằng trong bài

viết: “Đào tạo báo chí ở trường đại học trong xu thế báo chí hiện đại” lại

quan tâm đến việc đào tạo sinh viên chuyên ngành báo chí đa phương tiện.

Theo đó, quá trình đào tạo cần phải có sự gắn kết giữa kỹ năng làm báo và khả

năng sử dụng các phương tiện kĩ thuật, vai trò của việc thực hành hề, tác

nghiệp thực hiện tác phẩm báo chí là vô cùng quan trọng.

Đội ngũ lãnh đạo tòa soạn báo điện tử cũng có vai trò vô cùng quan

trọng. Bởi chính đội ngũ này sẽ đưa ra những chủ trương chỉ đạo, quyết sách

và định hướng phát triển của tờ báo. Ở Việt Nam hiện nay, chưa có cơ quan

nào đào tạo các chức danh lãnh đạo và quản lý cơ quan truyền thông. Nếu đội

ngũ lãnh đạo của tòa soạn được đào tạo thêm về năng lực quản lý lãnh đạo,

điều hành một tòa soạn báo đa phương tiện với những phóng viên làm nghề

chuyên nghiệp thì chắc chắn sẽ mang lại hiệu quả tốt hơn nữa cho tòa soạn.

2.3.3.2. Cơ sở hạ tầng và kỹ thuật

Truyền thông đa phương tiện phụ thuộc rất nhiều vào cơ sở hạ tầng, kỹ

thuật. Đó là điều kiện vô cùng quan trọng, đảm bảo cho việc sử dụng truyền

thông đa phượng tiện vào các sản phẩm báo chí. Cơ sở hạ tầng phục vụ cho

việc ứng dụng đa phương tiện bào gồm: Hệ thống mạng, phần mềm xuất bản;

hệ thống phòng thu, các phần mềm phục vụ cho việc biên tập và xử lý hình

ảnh, audio, vieo… hệ thống mạng phải đảm bảo yêu cầu trong việc ứng dụng

69

đa phương tiện. Các phần mềm cũng cần phải đáp ứng, phục vụ cho việc xử lý

các yếu tố đa phương tiện, và phải tương thích, theo kịp sự phát triển của công

nghệ truyền thông đang ngày càng phát triển. Có thể nói, việc ứng dụng đa

phương tiện cho lĩnh vực xuất bản báo chí là điều vô cùng quan trọng.

Hệ thống máy móc, thiết bị và đường truyền internet cũng phải đảm bảo

cho việc ứng dụng truyền thông đa phương tiện trên báo điện tử. Nếu hệ thống

kỹ thuật này không đủ mạnh, đường truyền internet không đảm bảo thì việc

ứng dụng các yếu tố đa phương tiện sẽ không phục vụ tốt cho việc đăng tải

thông tin, tiếp nhận thông tin của bạn đọc.

Nhìn chung, cả ba báo điện tử đều sử dụng đường truyền ổn định, tốc độ

đường truyền nhanh đáp ứng được nhu cầu truy cập, tiếp nhận thông tin của

một lượng độc giả. Tất nhiên, việc độc giả truy cập vào một trang báo điện tử

để đọc, nghe, xem có được nhanh chóng không chỉ phụ thuộc vào hệ thống

server của tòa soạn báo đó mà còn phụ thuộc vào tốc độ đường truyền internet

nơi mà độc giả ấy truy cập.

Mặc dù, kinh tế là lĩnh vực đặc biệt quan trọng, tuy vậy nhiều trang báo

điện tử thì đây vẫn chưa có sự ưu tiên cần thiết về độ ngũ nhân sự cũng như

các phương tiện kỹ thuật. Trong khi đó, việc thực hiện và xử lý những sản

phẩm báo chí với các yếu tố đa phương tiện lại đòi hỏi rất cao về điều kiện kỹ

thuật cũng như kỹ năng của những người làm báo chuyên nghiêp.

2.3.3.3. Tổ chức bộ máy và quy trình sản xuất

Nhìn chung quy trình sản xuất thông tin của các tờ báo điện tử có nét

giống nhau. Phóng viên sẽ đề xuất đề tài, trình bày ý tưởng thực hiện tác phẩm

(cấu trúc tin bài – sử dụng các yếu tố đa phương tiện), đi viết tin, bài. Biên tập

viên sẽ biên tập lại, rà soát, chỉnh sửa về mặt nội dung và hình thức. Nếu bài

viết có vấn đề, sẽ được chuyển lên cấp cao hơn để giải quyết, còn không thì

cũng gửi lên hệ thống để được duyệt và đăng tải bài viết. Đây là quy trình sản

70

xuất tin bài chung cho các trang báo điện tử. Tuy nhiên, với từng cơ quan báo

chí, có những thế mạnh riêng cũng sẽ có quy trình thực hiện khác nhau để

mang lại hiệu quả công việc.

Ví dụ như ở báo điện tử VietnamPlus, dù thông tin từ bất kỳ nguồn nào

bên ngoài tòa soạn thì cũng đều phải qua một quy trình chuẩn như sau: Thông

tin > Biên tập lần 1 > Biên tập lần 2 (hiệu đính) > Xuất bản. Riêng thông tin

do phóng viên của VietnamPlus thì theo quy trình như sau: Thông tin của

phóng viên > Lãnh đạo phòng phóng viên biên tập > Biên tập lần 1 > Biên tập

lần 2 (hiệu đính) > Xuất bản.

Trong quy trình hiệu đính, bên cạnh việc giúp cho tin bài hay hơn và bổ

sung các thông tin hỗ trợ, biên tập viên còn có nhiệm vụ điều chỉnh theo văn

phong riêng của tòa soạn, kết nối với các tin liên quan, hoặc đưa vào các dòng

sự kiện liên quan.

Đối với báo Tuổi Trẻ, chủ trương là audio các sản phẩm báo chí. Như

vậy, sau khi hoàn thành, các sản phẩm báo chí lại được thể hiện bằng giọng

đọc, thể hiện lại tòan bộ nội dung bài viết ấy. Với những sản phẩm có bổ sung

các yếu tố khác như đồ họa, hay video thì cũng cần phải thực hiện các công

đoạn để xử lý thông tin, số liệu, dựng hình, đọc lời bình vv…

Nhìn chung, cả ba trang báo điện tử đều sử dụng hệ thống web khá hiện

đại, với những ứng dụng các yếu tố đa phương tiện có thể phục vụ mục đích

thông tin đến độc giả. Các tờ báo cũng đều nhận ra thế mạnh của báo mình, và

có chủ trương phát triển tính đa phương tiện trên báo, trên từng bài viết nhằm

cho thấy sự mới mẻ, chuyên nghiệp cũng như không ngoài mục đích đem lại sự

71

hấp dẫn của thông tin cuốn hút độc giả.

TIỂU KẾT CHƢƠNG 2

Qua khảo sát, phân tích, so sánh việc sử dụng yếu tố đa phương tiện trên

ba trang báo điện tử thuộc diện khảo sát là báo điện tử Vneconomy, Tuổi Trẻ

Online, VietnamPlus, có thể rút ra một vài kết luận sau:

Nhìn chung việc sử dụng các yếu tố đa phương tiện trên các trang báo

điện tử chuyên về kinh tế và cả những trang báo điện tử có chuyên trang về

kinh tế còn rất hạn chế. Các bài viết, chưa sử dụng nhiều yếu tố đa phương

tiện, sử dụng chưa phù hợp. Có những trang báo có thế mạnh riêng, thể hiện

được ưu thế của mình trong việc truyền tải thông tin kinh tế nhưng chỉ dừng lại

ở việc sử dụng yếu tố đó. Do vậy, các bài viết chưa thực sự hấp dẫn, lôi cuốn

độc giả.

Không thể phủ nhận việc một số báo điện tử, đã nỗ lực cung cấp cho độc

giả những thông tin thời sự, đáng tin cậy và luôn được cập nhật. Nhưng ngay

cả những báo đi đầu trong việc thay đổi hình thức thông tin thì xét riêng ở lĩnh

vực kinh tế, những báo này vẫn chưa đem lại một sản phẩm báo chí đa phương

tiện thực sự cho độc giả. Thật hiếm thấy những bài viết có sự tích hợp hoàn

hảo giữa các yếu tố ảnh, audio, đồ họa, video… Phần lớn các bài viết chỉ dừng

lại ở việc sử dụng các yếu tố này một cách riêng rẽ.

Như vậy có thể khẳng định rằng: Các trang báo điện tử vẫn chưa khai

thác hết được hiệu quả của việc sử dụng các yếu tố đa phương tiện để truyền

tải thông tin kinh tế. Trong khi đó, đây lại là một lĩnh vực quan trọng, mà bản

thân việc thông tin trong lĩnh vực này vốn gặp nhiều khó khăn bởi những thông

tin, số liệu vốn khô khan, khó nắm bắt và ghi nhớ. Vì vậy, lại càng cần phải có

cách thức thể hiện thông tin hấp dẫn hơn giúp mang lại hiệu quả truyền thông

72

thực sự.

4 CHƢƠNG 3

GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG SỬ DỤNG ĐA PHƢƠNG

TIỆN TRUYỀN TẢI THÔNG TIN KINH TẾ TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ

4.1. Những thuận lợi và khó khăn trong việc sử dụng đa phƣơng tiện

truyền tải thông tin kinh tế trên báo điện tử

4.1.1. Thuận lợi

Có thể nói, sử dụng yếu tố đa phương tiện để truyền tải thông tin kinh tế

là tất yếu đối với báo điện tử hiện nay. Các báo điện tử đã chủ trương và định

hướng sử dụng đa phương tiện để truyền tải thông tin báo chí nói chung, cũng

như thông tin kinh tế nói riêng. Với những hiệu quả tích cực mà việc sử dụng

đa phương tiện mang lại, chắc chắn cách thức thông tin này sẽ càng phát triển

và hoàn thiện hơn ở Việt Nam.

Theo ông Lê Quốc Minh (Tổng Biên tập VietnamPlus): “Việc kết hợp

đa phương tiện, không phải là vấn đề gì mới mẻ trong báo chí quốc tế. Và cách

làm với tin kinh tế thì không chỉ đơn giản là sự thể hiện trên từng tin bài cụ

thể. Thông tin đa phương tiện trong tin kinh tế chỉ là một cách làm, sự linh

hoạt của từng báo và từng cá nhân mới là điều quan trọng. Và thông tin đa

phương tiện theo cách hiểu thông thường là sự kết hợp text, ảnh, video,

infographics không phải là cách duy nhất để truyền tải các thông tin kinh tế.

Trong thời buổi hiện nay, data journalism đang phát triển mạnh mẽ và đây

cũng là yếu tố quan trọng đối với thông tin kinh tế. Data journalism có thể

chính là các hình infographics nhưng có thể là những hệ thống database khổng

lồ”.

Trong những năm gần đây, số người sử dụng mạng internet đã tăng

nhanh chóng. Theo số liệu thống kế của Bộ Thông tin và Truyền thông, trong

73

năm 2014, số lượng thuê bao internet băng rộng đạt 11.923.000 thuê bao. Xã

hội hiện đại, việc sử dụng mạng Internet phổ biến, góp phần gia tăng độ tuổi

của người sử dụng.

Theo nghiên cứu mới đây của Kantar Media phối hợp với Yahoo về thói

quen sử dụng mạng Internet ở Việt Nam. Việc sử dụng internet công cộng là

phương thức truy cập hiệu quả tại Việt Nam trước đây so với môi trường sử

dụng internet tại các trường học, nhà riêng còn bị hạn chế. Đến nay internet

công cộng vẫn duy trì, nhưng có giảm từ 42% năm 2010 xuống còn 36% năm

2011. Do cơ sở hạ tầng internet phát triển, việc sử dụng internet sử dụng tại

nhà có xu hướng tăng 75% năm 2010 lên 88% năm 2011. Kết quả của nghiên

cứu này, cũng cho thấy 97% người truy cập vào mạng Internet để đọc tin tức

trực tuyến. Lứa tuổi từ 15 đến 24 quan tâm chủ yếu đến các nội dung giải trí,

đặc biệt là các game trực tuyến (38%), nhạc trong nước (57%), và thể thao

(39%). Nhìn chung, chúng ta thấy lượng người dùng internet không bị giới hạn

ở độ tuổi mà phân bổ đều từ trẻ đến già, chỉ có mức độ sử dụng ở mỗi nhóm

tuổi khác nhau.

Mạng internet ngày càng phát triển, tốc độ đường truyền ngày càng

nhanh đáp ứng cho việc sản xuất và đăng tải một tác phẩm báo chí đa phương

tiện với chất lượng cao. Mặt khác, khi chất lượng đường truyền internet càng

nhanh thì việc độc giả tiếp nhận thông tin càng nhanh chóng và thuận tiện.

Ngoài ra, báo điện tử còn có thế mạnh trong việc lưu trữ thông tin, giúp cho

độc giả có thể tìm kiếm lại được thông tin theo nhu cầu.

Thị hiếu của độc giả trong việc tiếp nhận thông tin cũng có nhiều thay

đổi. Trong đời sống xã hội hiện đại bận rộn, eo hẹp về thời gian khiến độc giả

có xu hướng đọc những thông tin ngắn, ít chữ, nhiều hình ảnh, thậm chí là xem

các video và audio sinh động và hấp dẫn. Ngoài ra, độc giả có thể đọc báo

bằng điện thoại, đọc tranh thủ ở mọi lúc, mọi nơi. Nhìn chung thị hiếu cũng

74

như cách thức tiếp nhận thông tin của độc giả đã có nhiều thay đổi dẫn đến

việc cách thức thông tin trên báo chí cũng cần có nhiều thay đổi, hấp dẫn hơn

thu hút độc giả.

Chủ trương của ban lãnh đạo tòa soạn các báo điện tử trong việc sử dụng

đa phương tiện cũng đã có nhiều thay đổi. Đây là một trong những điều kiện

quan trọng thúc đẩy sự phát triển của yếu tố đa phương tiện trên các trang báo

điện tử. Chủ trương của lãnh đạo tòa soạn sẽ tác động đến những yếu tố khác

như: nhân sự, kỹ thuật – công nghệ… Lãnh đạo của các tòa soạn báo cũng dần

nhận ra, trong cuộc cạnh tranh khốc liệt về thông tin như hiện nay, nếu không

hoàn thiện nâng cao chất lượng thông tin ngày một hấp dẫn hơn thì chắc chắn

sẽ tụt lại phía sau. Nhà báo Trịnh Minh Đức (phóng viên Ban Kinh tế - Báo

điện tử Vneconomy) cho biết: “Việc sử dụng các yếu tố đa phương tiện để

truyền tải thông tin báo chí nói riêng và thông tin kinh tế nói chung là rất cần

thiết. Đây cũng là một trong những thế mạnh vượt trội của báo điện tử so với

các loại hình báo chí khác. Ở báo điện tử Vneconomy, ban lãnh đạo tòa soạn

cũng có chủ trương sử dụng và phát huy những ưu điểm của việc sử dụng đa

phương tiện để truyền tải thông tin báo chí (gồm cả thông tin kinh tế). Tuy

nhiên, do đội ngũ nhân sự còn hạn chế (gần 50 người), mà nội dung thông tin

khá nhiều nên trong thời gian hiện tại, chúng tôi sẽ tích hợp từng bước và sẽ

mở rộng và đẩy mạnh hơn nữa trong tương lai”.

4.1.2. Khó khăn

Như nội dung đã phân tích ở trên, những điều kiện thuận lợi cho sự phát

triển đa phương tiện truyền tải thông tin báo chí nói chung, thông tin kinh tế

nói riêng thì cũng có nhiều, nhưng tồn lại cũng lắm những khó khăn, bất cập.

Thực tế cho thấy sự khác nhau rất rõ giữa chủ trương của một tòa soạn với việc

ứng dụng vào sản xuất những sản phẩm báo chí đa phương tiện cụ thể. Chưa

nói đến một số tòa soạn báo điện tử với đội ngũ ban lãnh đạo chưa nhận thức

75

rõ vai trò và hiệu quả của ứng dụng này mà kể cả những tòa soạn có chủ

trương cụ thể cũng gặp những khó khăn. Có thể nhận thấy rất rõ, chi phí sản

xuất cho một sản phẩm báo chí đa phương tiện như đồ họa, video, audio tốn

kém hơn nhiều so với sản phẩm báo chí thông thường (chỉ bao gồm text và ảnh

tĩnh)… Để sản xuất một sản phẩm báo chí đa phương tiện, sẽ tốn nhiều thời

gian và công sức hơn.

Đội ngũ phóng viên trực tiếp sản xuất tin, bài cũng cần được đào tạo một

cách bài bản, chuyên nghiệp. Nhìn chung đội ngũ làm báo điện tử là khá trẻ, họ

có nhiều ưu điểm nhưng cũng có nhiều hạn chế như thiếu kinh nghiệm làm

báo, đặc biệt là kỹ năng của những nhà báo đa phương tiện. Báo điện tử và báo

in là hai loại hình báo chí có nhiều điểm tương đồng, cũng có nhiều điểm khác

biệt. Nếu như một phóng viên làm báo điện tử có tư duy rằng: “Làm báo điện

tử cũng chẳng khác làm báo in” thì chắc chắn khi thực hiện sản xuất tin, bài

cho báo điện tử sẽ lãng phí những ưu điểm vượt trội của loại hình báo chí này.

Đội ngũ kỹ thuật viên cũng vô cùng quan trọng, nhất là với những thông

tin kinh tế. Sản phẩm báo chí đa phương tiện, cần có sự tham gia trực tiếp của

không chỉ phóng viên mà còn là của biên tập viên, kỹ thuật viên. Sau khi một

phóng viên tác nghiệp hoàn thành tác phẩm, dựa trên những thông tin nhận

được, biên tập viên có thể xử lý lại, bổ sung thông tin bằng các yếu tố đa

phương tiện từ những nguồn thông tin khác nhau (ảnh hoặc video của cộng tác

viên, hoặc nguồn thông tin từ các báo khác đã được phép sử dụng), kỹ thuật

viên là người tham gia vào xử lý kỹ thuật (xử lý ảnh, đồ họa, audio, video).

Đặc biệt, trong lĩnh vực kinh tế, thì việc xử lý số liệu, thiết kế đồ họa là vô

cùng quan trọng, đòi hỏi sự chuyên nghiệp của đội ngũ kỹ thuật viên.

Tuy nhiên, để xây dựng một đội ngũ kỹ thuật viên chuyên nghiệp am

hiểu về kinh tế cũng không đơn giản. Ông Lê Quốc Minh (Tổng Biên tập

VietnamPlus) nhận định rằng: “Ở Việt Nam thiếu những người vừa có các kỹ

76

năng làm đồ họa lại vừa hiểu biết về báo chí. Cách thức nhanh nhất là bổ sung

kiến thức báo chí cho những chuyên viên thiết kế đồ họa nhưng việc này cũng

phải mất thời gian 2-3 năm. Tuy nhiên, các báo lớn nên xây dựng một đội ngũ

riêng như vậy và nên bắt đầu luôn trước khi quá muộn. Các báo nhỏ thì có thể

mua của các hãng thông tấn hoặc áp dụng hình thức syndication với các báo

lớn”.

Ngoài ra, cũng còn tồn tại một số khó khăn về việc quản lý thông tin báo

chí trên mạng Internet và những chế độ, chi phí cần thiết cho đội ngũ phóng

viên, biên tập viên, kỹ thuật viên trực tiếp sản xuất tin bài có sử dụng yếu tố đa

phương tiện.

4.2. Giải pháp trong việc sử dụng sử dụng đa phƣơng tiện truyền tải

thông tin kinh tế trên báo điện tử

4.2.1. Thay đổi nhận thức về hiệu quả của việc sử dụng đa phương

tiện truyền tải thông tin kinh tế

Việc sử dụng truyền thông đa phương tiện để truyền tải thông tin kinh tế

đã bắt đầu phát triển mạnh ở Việt Nam. Nhưng không phải tất cả những người

làm công tác báo chí đều hiểu rõ điều này. Thậm chí là vẫn còn tồn tại một

khoảng cách khá lớn giữa việc nhận thức và ứng dụng điều này vào thực tiễn.

Như trao đổi của ông Võ Hùng Thuật (Phó Tổng Thư ký tòa soạn báo

Tuổi Trẻ Online), thì tòa soạn báo Tuổi Trẻ đang áp dụng mô hình tòa soạn

hội tụ. Tất cả phóng viên, cộng tác viên đều làm cho cả hai tờ báo Tuổi Trẻ và

Tuổi Trẻ Online. Như vậy, việc một phóng viên báo in, có thể là một người rất

lâu năm (10 năm, 15 năm) làm báo in, thì việc phải làm quen và thường xuyên

viết tin, bài cho báo điện tử cũng là một khó khăn. Nhưng có lẽ phải bắt đầu

trước hết từ chủ trương của lãnh đạo tòa soạn. Bản thân người lãnh đạo cũng

cần hiểu thật rõ vai trò và hiệu quả của việc ứng dụng các yếu tố đa phương

tiện để truyền tải thông tin, thông tin kinh tế. Từ nhận thức rõ ràng và có định

77

hướng của người lãnh đạo, chỉ đạo các phóng viên, biên tập viên thực hiện

những tác phẩm báo chí đa phương tiện thực sự hấp dẫn. Ông Lê Quốc Minh

(Tổng Biên tập VietnamPlus) cũng cho rằng: “Báo chí nước ngoài áp dụng yếu

tố đa phương tiện với các tác phẩm báo chí nói chung và thông tin kinh tế nói

riêng từ rất lâu, nên nói là khó khăn thì thực chất không hề có. Tuy nhiên,

dường như thiếu một tư duy xuyên suốt từ lãnh đạo cao nhất của một tờ báo

đến các phóng viên, biên tập viên bên dưới về vấn đề này ở Việt Nam. Hầu hết

các phóng viên kinh tế ở Việt Nam chỉ tập trung viết văn bản và sử dụng vài

hình ảnh minh họa. Có những người chủ động bổ sung các bảng biểu lấy từ

các báo cáo vào bài viết của mình, song như vậy vẫn là cách minh họa đơn

giản. Nhiều tờ báo ở Việt Nam không đầu tư nhân lực cho vấn đề này, họa sỹ

chỉ làm nhiệm vụ dàn trang báo in mà thôi”.

Có thể thấy, một trong những hạn chế trong việc sử dụng các yếu tố đa

phương tiện là từ chủ trương của lãnh đạo tòa soạn. Bên cạnh đó, cũng cần

thường xuyên tổ chức những buổi trao đổi, đào tạo nghiệp vụ, huấn luyện

người làm báo những kỹ năng giúp hoàn thiện một sản phẩm báo chí đa

phương tiện. Chắc chắn, những điều đó, sẽ ít nhiều làm thay đổi tư duy của cả

những người làm báo in, phát thanh, truyền hình lâu năm. Và khi tác nghiệp

thực hiện bất cứ sản phẩm báo chí nào họ cũng sẽ nghĩ xem nên thực hiện bằng

những yếu tố đa phương tiện nào để mang lại hiệu quả thông tin cao nhất.

4.2.2. Sử dụng hiệu quả tính đa phương tiện truyền tải thông tin kinh tế

Qua việc khảo sát những tin, bài trên ba trang báo điện tử có thể thấy

được về thực tế sử dụng đa phương tiện truyền tải thông tin kinh tế trên báo

điện tử hiện nay. Ở mỗi báo điện tử, với nội dung và lĩnh vực thông tin khác

nhau lại có thể có cách thức sử dụng các yếu tố đa phương tiện khác nhau. Các

báo có thể tận dụng thế mạnh của mình, đồng thời phải biết kết hợp những

thông tin từ nhiều nguồn khác nhau để có thể đa dạng cách thức thông tin của

78

mình. Việc sử dụng các yếu tố đa phương tiện là cần thiết, tuy nhiên cần phải

phối hợp các yếu tố như thế nào để mang lại hiệu quả thông tin thì lại khác.

Như trên báo Tuổi Trẻ Online mặc dù việc audio hóa toàn bộ bài viết cũng là

một ưu điểm, tuy nhiên đây cũng là nhược điểm. Không phải với thông tin nào

cũng có thể audio hóa sản phẩm báo chí. Với những thông tin về chứng khoán,

thị trường có nhiều số liệu, con số thống kê thì nên sử dụng đồ họa, vì sử dụng

audio thì “lời nói gió bay” sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả tiếp nhận thông tin của

độc giả. Hơn nữa việc audio toàn bộ bài viết, mà không có những phỏng vấn

cần thiết thì sẽ không mang lại tính chân thật, khách quan với độc giả.

Khi kết hợp các yếu tố đa phương tiện cũng cần chú ý: Thông thường

các bài viết sẽ không thể thiếu text, ảnh cũng là yếu tố cần thiết và thường

xuyên có mặt trong bài viết. Hai yếu tố này có thể kết hợp thêm đồ họa hoặc

video, hoặc 1 đoạn audio phù hợp nữa. Có thể không cần phải đọc toàn bộ nội

dung của cả bài, dài hơn 1000 chữ. Ví dụ như bài viết trong chuyên trang

Doanh Nhân của báo Tuổi trẻ Online, ngày 1/8/2014: “Không có vốn Trung

Quốc ở dự án Formosa”. Trong bài viết này, có sử dụng text, 2 ảnh và 1 đoạn

audio đọc toàn bộ nội dung của bài. Bài viết đã sử dụng đa phương tiện nhưng

cần có thêm 1 đoạn audio ghi âm phỏng vấn nhân vật, trả lời những câu hỏi

cần thiết trong bài làm tăng thêm tính chân thật thông tin.

Hoặc với một bài viết trên trang VietnamPlus, ngày 28/11/2014: “Hành

79

trình Vinamilk sau 38 năm hình thành và phát triển”.

Đồ họa trên VietnamPlus thường chỉ kết hợp với text

Bài này thông tin về quá trình phát triển của Vinamilk nhưng chỉ sử

dụng text (cực ngắn) cùng với 1 đồ họa khái quát quá trình phát triển của công

ty này. Mặc dù thông tin bằng đồ họa đơn giản, dễ hiểu hơn là 1 bài viết dài

hàng nghìn chữ nhưng với hình thức thông tin như vậy là khá đơn điệu. Có thể,

bổ sung vào bài bằng một số hình ảnh về Vinamilk, hoặc có thêm 1 video giới

thiệu ngắn gọn về công ty này để thông tin thêm phần sinh động hấp dẫn độc

giả.

Để có được những yếu tố đa phương tiện bổ sung thì tòa soạn báo điện

tử cần huy động những nguồn thông tin khác nhau, có sẵn. Ví dụ như

VietnamPlus đã khai thắc nguông tin từ các đơn vị sản xuất thông tin của

Thông tấn xã Việt Nam; từ các cơ quan thường trú của TTXVN gửi trực tiếp

cho báo; do phóng viên, biên tập viên của báo sản xuất; do đội ngũ cộng tác

viên cung cấp. Hoặc như báo Tuổi Trẻ có đội ngũ cộng tác viên khá lớn,

thường xuyên gửi bài cho tòa soạn. Báo này cũng có thể sử dụng những video

được sản xuất từ trang Tuổi Trẻ Media để bổ sung yếu tố đa phương tiện cho

80

các bài viết của mình.

4.2.3. Xây dựng đội ngũ nhà báo kinh tế chuyên nghiệp

Trước hết cần đào tạo đội ngũ những người làm báo có chuyên môn về

lĩnh vực kinh tế. Cụ thể hơn chính là những phóng viên, biên tập viên kinh tế -

đây chính là đội ngũ trực tiếp sản xuất những thông tin kinh tế. Xin được đưa

ra một số yếu cầu đối với một nhà báo kinh tế:

Phải có kiến thức nền về kinh tế và kiến thức sâu về lĩnh vực mình đang

viết: Có kiến thức mới có thể nói chuyện một cách “bình đẳng” với đối tượng

cần phỏng vấn (là những người làm trong lĩnh vực kinh tế, họ là những chuyên

gia về kinh tế), mới có thể thuyết phục được người đọc, người nghe, người

xem. Bên cạnh đó, kinh tế là một lĩnh vực rất rộng, nên đối với các cơ quan

báo chí chuyên về lĩnh vực kinh tế lại đòi hỏi phóng viên phải có kiến thức

kinh tế chuyên ngành. Chẳng hạn, phóng viên viết cho Đầu tư chứng khoán

phải có kiến thức sâu về tài chính - chứng khoán - ngân hàng; phóng viên viết

cho tờ Đầu tư đòi hỏi phải có kiến thức kinh tế vĩ mô và các chuyên ngành

kinh tế như đầu tư, công nghiệp, xây dựng, thương mại…

Phải có hiểu biết mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Bởi viết về kinh tế

không có nghĩa là chỉ tìm hiểu về kinh tế. Tất cả các mặt, các lĩnh vực đời sống

xã hội đều có liên quan mật thiết đến nhau. Nhà báo kinh tế phải tích lũy kiến

thức của nhiều nghề nghiệp, nhiều chuyên môn, nhiều lĩnh vực. Nhà báo Hữu

Thọ từng nói: “Vấn đề nào bây giờ thì cũng là sự tổng hợp nhiều kiến thức của

nhiều vấn đề. Biết nhiều thì nghiên cứu vấn đề mới sâu sắc và viết bài thêm

hay. Người ta thường nói áo dài dễ mua là như vậy. Có kiến thức rộng thì xoay

xở thế nào cũng được”.

Nhà báo kinh tế cũng cần phải thường xuyên cập nhật những thông tin

kinh tế trong nước và quốc tế. Trong thời đại toàn cầu hóa như hiện nay, các

quốc gia trên thế giới đều có sự trao đổi, giao lưu hợp tác lẫn nhau. Đặc biệt là

81

trong lĩnh vực kinh tế, khi một quốc gia có những thay đổi về chiến lược kinh

tế, hay có những biến động lớn về kinh tế sẽ tác động đến những quốc gia

khác. Những thay đổi về thị trường kinh tế trên thế giới cũng sẽ có tác động

đến thị trường trong nước. Vì vậy, phóng viên kinh tế phải có luôn kịp thời

nắm bắt thông tin kinh tế trong và ngoài nước, có hiểu biết nhiều thì viết bài sẽ

sâu rộng hơn.

Phóng viên kinh tế cũng cần có những tố chất và kĩ năng quan trọng của

một nhà báo hiện đại như: Có năng khiếu phát hiện thông tin; là người tự tin về

trình độ ngoại ngữ và tin học của mình; có mối quan hệ rộng rãi…

4.2.4. Nâng cao cơ sở hạ tầng, kỹ thuật, công nghệ thông tin

Việc sử dụng các yếu tố đa phương tiện để truyền tải thông tin để

giúp thông tin hấp dẫn, hiệu quả hơn là không phải bàn cãi. Tuy nhiên,

việc truyền tải việc nghe, xem, những file audio, video chất lượng cao, có

dung lượng lớn vẫn còn là một nhược điểm cần khắc phục. Một trong

những giải pháp đó là phát trực tiếp các nội dung này, dưới dạng dòng

chảy được hình thành để người dùng có thể xem và nghe từng nội dung từ

máy chủ web một cách tuần tự. Toàn bộ file nội dung vẫn được lưu giữ

trên server của máy chủ, chỉ có từng phần thông tin được truyền tải và

người dùng không lưu (dowload) được toàn bộ file âm thanh, hoặc hình

ảnh, video, kể cả sau khi đã xem hoặc nghe toàn bộ nội dung. Đây cũng là

một biện pháp khắc phục hiệu quả trình trạng vi phạm bản quyền trên báo

điện tử. So với các loại hình báo chí khác thì với hình thức này, báo điện

tử vẫn phát huy được ưu điểm là khả năng lưu trữ thông tin, vì với phát

thanh hay truyền hình thì đều không thể tìm kiếm và xem lại được thông

tin.

82

4.2.5. Hỗ trợ tài chính và quản lý thông tin trên báo chí

Hỗ trợ tài chính: Trước hết, tòa soạn cần có những cơ chế về lương và

nhuận bút cho những phóng viên, biên tập viên nói chung (phóng viên, biên tập

viên kinh tế nói riêng) thực hiện tốt những bài viết có sử dụng tin, bài với các

yếu tố đa phương tiện, mang lại hiệu quả thông tin. Bởi vì, khi thực hiện những

tin, bài có các yếu tố đa phương tiện chắc chắn sẽ gặp phải nhiều khó khăn, tốn

thời gian, công sức và trí tuệ. Những phóng viên, biên tập viên này sẽ cùng

một lúc phải thực hiện công việc của một phóng viên, một quay phim, một kỹ

thuật viên… Nếu với những tin, bài có sự đầu tư nhiều như vậy mà lại chỉ được

nhuận bút như những tin, bài thông thường thì sẽ không khuyến khích được

những người này nâng cao chất lượng thông tin trong mỗi tác phẩm báo chí.

Và khi đã được trả nhuận bút cao thì sẽ hạn chế được tình trạng, phóng viên,

biên tập viên “xào” lại tin bài và gửi cho các báo khác nhau, sẽ đảm bảo được

giá trị, độ chính xác của thông tin, và thông tin độc quyền của tòa soạn. Ngoài

ra, cũng cần có cơ chế phù hợp khuyến khách trả lương, nhuận bút cho cộng

tác viên hoặc bạn đọc trong nước, nước ngoài gửi tin bài cộng tác cho tòa soạn.

Điều này sẽ giúp cho thông tin tòa soạn sẽ đa dạng phong phú hơn, nhiều

thông tin hấm dẫn, mới lạ hơn.

Quản lý thông tin trên báo chí: Có thể nói tình trạng sao chép, vi phạm

bản quyền thông tin báo chí đang diễn ra tràn lan, gây ảnh hưởng đến chất

lượng thông tin trên báo chí. Nếu tình trạng này còn diễn ra, tức là những

phóng viên đã sản xuất nhiều tin, bài có chất lượng, có sử dụng những yếu tố

đa phương tiện nhưng lại rất nhanh chóng bị lấy mất, thì sẽ không thể nâng cao

hơn nữa chất lượng thông tin trên báo chí. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình

trạng vi phạm bản quyền trên trên báo điện tử: Do thiếu đội ngũ những người

83

làm báo mạng điện tử chuyên nghiệp; do sự cạnh tranh thông tin ngày càng

mạnh mẽ; do tính thương mại hoá (cạnh tranh về mọi mặt của nền kinh tế thị

trường, tiết kiệm kinh phí); do tính tiện ích của các phương tiện kỹ thuật.

Nhiều cơ quan báo chí đã cố gắng tìm kiếm những giải pháp cho vấn đề

này. Tuy nhiên, đến nay tình trạng “báo chí mặc đồng phục” (nhiều tờ báo

đăng cùng một nội dung) vẫn chưa được giải quyết. Một số tờ báo đã thử áp

dụng các biện pháp công nghệ để ngăn chặn sao chép, đóng dấu lên hình ảnh,

chèn logo trong video vv… nhưng không có hiệu quả cao mà còn gây khó

khăn cho người đọc. Báo Tuổi Trẻ Online còn lập ra cả một ban chuyên trách

theo dõi phát hiện việc các trang báo, trang mạng sao chép tin bài của mình và

thu tiền bản quyền - đây là cách làm có hiệu quả. Cụ thể là trong năm

2014, Tuổi Trẻ đã thu được 2,4 tỉ đồng tiền bản quyền tin bài, clip truyền hình

mà các đối tác đã mua để sử dụng. Trên báo điện tử VietnamPlus, Ông Lê

Quốc Minh (Tổng Biên tập) lại đề xuất thành lập một liên minh các tờ báo

nghiêm chỉnh, trong đó các thành viên cam kết không sao chép tin bài của nhau

và hỗ trợ nhau chống sự sao chép từ bên ngoài, thay cho mô hình 5 tờ báo hợp

tác sử dụng tin, bài của nhau được coi là đã thất bại. Biện pháp công nghệ mà

trọng tâm là hợp tác với Google, Microsoft để loại ra khỏi kết quả tìm

kiếm (search) những đường dẫn (link) tin bài nào vi phạm bản quyền cũng như

sử dụng các công cụ điện tử để ngăn chặn sao chép trái phép cũng được coi là

những biện pháp khả thi, sẽ được các tờ báo nghiên cứu sử dụng. Một số giải

pháp cụ thể để khắc phục tình trạng vi phạm bản quyền trên báo điện tử hiện

nay.

Luật pháp Việt Nam cần có những quy định cụ thể hơn nữa sở hữu trí

tuệ, sở hữu thông tin trên báo chí, đặc biệt là với báo điện tử. Cần có những

biện pháp xử phạt thật mạnh, đối với những trang báo điện tử, trang thông tin

điện tử sử dụng thông tin của các báo điện tử khác mà chưa được sự đồng ý

84

của cơ quan báo chí đó.

Nâng cao nhận thức và đạo đức nhà báo trong môi trường truyền thông

số. Truyền thông đa phương tiện đem đến cho các nhà báo sự tiện lợi và cơ hội

phát huy sở trường và khả năng của mình, nhưng cũng đặt ra những thách thức

không nhỏ trong quá trình tác nghiệp. Công nghệ sẽ giúp cho nhà báo khả năng

tiếp cận với chủ đề, sự kiện nhanh hơn nhưng sẽ làm thui chột kiến thức và khả

năng tư duy của nhà báo nếu nhà báo đó có tư tưởng ỷ lại vào kỹ thuật và công

nghệ. Lối làm việc không trực tiếp đi đến hiện trường để thu thập thông tin mà

khai thác nguồn tin trên mạng rồi xào xáo trở thành tin bài của mình là những

hiện tượng làm báo tiêu cực của không ít phóng viên hiện nay./.

TIỂU KẾT CHƢƠNG 3

Trong chương 3, tác giả của nghiên cứu đã chỉ rõ những khó khăn và

hạn chế trong việc sản xuất và sử dụng đa phương tiện để truyền tải thông tin

kinh tế. Tác giả cũng đồng thời đưa ra những giải pháp cụ thể nhằm nâng cao

hơn nữa chất lượng của thông tin đa phương tiện trong lĩnh vực kinh tế.

Các giải pháp mà tác giả nghiên cứu đưa ra bao gồm: thay đổi nhận thức

của những người làm báo điện tử (ban lãnh đạo tòa soạn, phóng viên, biên tập

viên); xây dựng những đội ngũ nhà báo kinh tế chuyên nghiệp; nâng cao cơ sở

hạ tầng, thiết bị công nghệ phục vụ cho quá trình sản xuất và đăng tải thông

tin; cần có chế độ ưu đãi với những sản phẩm báo chí đa phương tiện đạt hiệu

quả, những phóng viên sản xuất tác phẩm báo chí đa phương tiện đạt chất

lượng. Ngoài ra, nghiên cứu này cũng đề ra giải pháp về mặt quản lý thông tin

85

trên báo điện tử.

5 KẾT LUẬN

Báo điện tử xuất hiện đầu tiên ở Việt năm năm 1997. Trải qua gần 20

năm, đến nay báo điện tử ở Việt Nam đã có những phát triển vượt bậc, có

nhiều trang báo điện tử ra đời với nội dung phong phú đa dạng, thông tin tức

cập nhật thường xuyên, liên tục. Việt Nam đi sau nhiều nước về những phát

minh công nghệ, nhưng cũng vì thế mà chúng ta lại nhanh chóng tiếp nhận và

thừa hưởng những thành tựu về công nghệ. Internet ra đời ở Việt Nam và đã

nhanh chóng phát triển, báo điện tử thì cũng đã có những bước tiến dài, tác

động đến mọi mặt của đời sống xã hội.

Việc sử dụng đa phương tiện để truyền tải thông tin báo chí đã góp phần

mang lại hiệu quả thông tin rất lớn, thậm chí làm thay đổi thói quen tiếp nhận

thông tin của độc giả. Với sự phát triển mạnh mẽ của kỹ thuật - công nghệ, độc

giả ngày nay có thể tiếp nhận thông tin ở mọi lúc, mọi nơi, bằng những thiết bị

hiện đại. Họ có thể truy cập vào mạng Internet để đọc báo, nghe nhạc, xem

phim... bằng máy tính, hay trên chính chiếc điện thoại thông minh của mình

trong quán cà phê hay trên xe buýt. Độc giả ngày nay cũng thay đổi cả nhu cầu

tiếp nhận thông tin, họ muốn tiếp nhận thật nhiều thông tin trong một thời gian

ngắn, nhưng những thông tin ấy phải thật sự sinh động, chân thật.

Ứng dụng đa phương tiện trên báo điện tử, chính là sự kết hợp của các

yếu tố: text, ảnh, đồ họa, audio, video và cả những chương trình tương tác. Tuy

nhiên, cần phải kết hợp các yếu tố này như thế nào lại là vấn đề cần phải xem

xét. Nó phụ thuộc rất nhiều vào phóng viên những người trực tiếp sản xuất

thông tin và chủ trương của ban lãnh đạo tòa soạn.

Qua việc thống kê, khảo sát số lượng tin bài đa phương tiện trên ba trang

báo điện tử Vneconomy, Tuổi Trẻ Online và VietnamPlus cùng với những

86

phân tích, đánh giá trong nghiên cứu, có thể đưa ra kết luận:

Nhìn chung, số lượng tin bài về lĩnh vực kinh tế trên các trang báo điện

tử hiện nay là khá đa dạng, phóng phú, nhưng chất lượng và hiệu quả thông tin

chưa cao. Các bài viết thông tin về lĩnh vực kinh tế chủ yếu được thể hiện bằng

các yếu tố đơn lẻ, không có nhiều bài viết tích hợp các yếu tố đa phương tiện,

vì vậy chưa thấy được diện mạo của một chuyên trang đa phương tiện, một

trang báo đa phương tiện. Ví dụ cụ thể như việc ưu tiên sử dụng audio trên báo

Tuổi Trẻ Online, hay đồ họa trên Vneconomy và VietnamPlus. Trong khi, việc

sản xuất những bài báo đa phương tiện trên báo Tuổi Trẻ Online vốn không

khó, vì báo này có thế mạnh là nguồn thông tin media của Tuổi Trẻ Media.

Còn với VietnamPlus cũng có nguồn thông tin rất đa dạng và phong phú của

TTXVN. Dù biết, đối với lĩnh vực kinh tế, đồ họa là yếu tố thể hiện thông tin

một cách rất khá hiệu quả, nhưng yếu tố này vẫn cần được đầu tư hơn nữa, kết

hợp với các yếu tố khác (ảnh, audio, video) để mang lại hiệu quả thông tin cao

hơn.

Một số điều kiện tác động trực tiếp đến sự phát triển đa phương tiện để

truyền tải thông tin báo chí nói chung như: Nhận thức, chủ trương của lãnh đạo

tòa soạn, nhận thức của phóng viên về hiệu quả của truyền thông đa phương

tiện cũng đã có nhiều thay đổi; điều kiện về kỹ thuật và công nghệ thông tin,

cơ sở hạ tầng cũng đã được nâng cao. Có lẽ, khó khăn lớn nhất để phát triển

truyền thông đa phương tiện nói chung, lĩnh vực kinh tế nói tiêng ở Việt Nam

là xây dựng được đội ngũ nhân sự - những người làm báo chuyên nghiệp. Họ

là những phóng viên, biên tập viên kinh tế giỏi nghiệp vụ báo chí, có kiến thức

chuyên sâu về kinh tế; có tư duy về truyền thông đa phương tiện; là những kỹ

thuật viên không chỉ có trình độ về công nghệ thông tin, xử lý kỹ thuật mà họ

còn phải có kiến thức chuyên môn về kinh tế. Đội ngũ những nhà báo thông tin

về kinh tế cũng cần được bổ sung, số lượng bài viết, các chuyên trang, chuyên

87

mục về kinh tế cũng cần được quan tâm nhiều hơn nữa.

Báo điện tử ở Việt Nam đang trên đà phát triển về truyền thông đa

phương tiện, trong tương lai ứng dụng này sẽ phát triển nhanh chóng và mạnh

mẽ hơn nữa đáp ứng nhu cầu được những thông tin chân thực, hấp dẫn hơn nữa

của công chúng. Tuy nhiên, để làm được điều này, đòi hỏi chúng ta cần phải có

một chiến lược cụ thể, với sự đầu tư hơn nữa cho nguồn nhân lực, và nâng cấp

cơ sở hạ tầng, trang thiết bị kỹ thuật, mạng viễn thông… Sự phát triển của

truyền thông đa phương tiện sẽ góp phần phát triển thông tin kinh tế, đời sống

xã hội, nâng cao dân trí thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện

đại hóa đất nước.

Tác giả đã dầy công nghiên cứu, tìm hiểu để hoàn thành công trình

nghiên cứu này. Nếu có điều kiện, tôi mong muốn tiếp tục được tìm hiểu thêm

nữa những thông tin liên quan đến thông tin về lĩnh vực kinh tế trên báo chí ở

Việt Nam. Tác giả đã hoàn thành công trình nghiên cứu với sự hướng dẫn trực

tiếp của PGS.TS Nguyễn Thị Trường Giang. Em xin được gửi lời cảm ơn chân

thành đến cô, người đã tận tình giúp đỡ, động viên em trong suốt thời gian thực

88

hiện công trình nghiên cứu này.

6 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Sách, luận văn tham khảo (tiếng Việt)

1) Hoàng Anh (2003), Một số vấn đề sử dụng ngôn từ trên báo chí,

Nxb Lao động, Hà Nội.

2) Hoàng Anh (2008), Những kỹ năng về sử dụng ngôn từ trong truyền

thông đại chúng, Nxb ĐH QGHN, Hà Nội.

3) Phan Anh (2007) Báo điện tử: Vừa chạy vừa xếp hàng, Tạp chí

Người làm báo, tháng 11/2007.

4) Trần Thị Thúy Bình (2005), Ứng dụng truyền thông đa phương tiện

trên báo điện tử của các cơ quan phát thanh và truyền hình, Luận văn Thạc sĩ

Chuyên ngành Báo chí học, ĐHKHXH&NV – ĐHQGHN.

5) Anya Schiffrin và Amer Bisat (2004), Đưa tin thời toàn cầu hóa,

Nxb Văn hóa Thông tin.

6) Hồ Ngọc Cẩn (2004), 144 câu hỏi đáp về thị trường chứng khoán

Việt Nam, Nxb Thống kê.

7) Đức Dũng (2004), Viết báo như thế nào?, Nxb Văn hóa Thông tin

Hà Nội.

8) Đức Dũng (2004), 100 câu hỏi về cách viết báo, Nxb Lý luận chính

trị Hà Nội.

9) Đức Dũng (2000), Sáng tạo tác phẩm báo chí, Nxb Văn hóa Thông

tin, Hà Nội.

10) Nguyễn văn Dững (2011), Báo chí truyền thông hiện đại, Nxb Đại

học Quốc gia Hà Nội.

11) Nguyễn Văn Dững (2012), Cơ sở lý luận báo chí, Nxb Lao Động.

12) Hà Minh Đức (chủ biên) (2001), Báo chí, những vấn đề lý luận và

89

thực tiễn, Nxb Giáo dục.

13) Nguyễn Thị Trường Giang (2011), Báo mạng điện tử - Những vấn

đề cơ bản, Nxb Chính trị - Hành chính.

14) Nguyễn Thị Trường Giang, Xu hướng phát triển của báo mạng điện

tử Việt Nam, http://songtre.vn ngày 4/8/2010.

15) Nguyễn Thị Trường Giang - Nguyễn Trí Nhiệm (2014), Báo mạng

điện tử đặc trưng và phương pháp sáng tạo, Nxb Chính trị Quốc gia.

16) Nguyễn Thu Giang (2007), Công chúng Hà Nội với việc đọc báo in

và báo điện tử, Luận văn thạc sĩ, Khoa Báo chí và Truyền thông,

ĐHKHXH&NV, ĐH QGHN.

17) Cẩm Hà (2007), Săn tin chỉ cần đừng ngại, Tạp chí Người làm báo,

số tháng 3 năm 2007.

18) Vũ Quang Hào (2004), Báo chí và đào tạo báo chí Thụy Điển, Nxb

Lý luận Chính trị.

19) Vũ Quang Hào (2007), Ngôn ngữ báo chí, Nxb Thông tấn.

20) Nguyễn Thành Hưng (2007), Thuật ngữ Báo chí Truyền Thông, Nxb

Đại học Quốc gia Hà Nội.

21) Đỗ Quang Hưng (2000), Lịch sử báo chí Việt Nam, Nxb Đại học

Quốc gia hà Nội.

22) Đinh Văn Hường (2007), Các thể loại báo chí thông tấn, Nxb ĐH

QGHN.

23) Đinh Văn Hường (2006), Các thể loại báo chí thông tấn, Nxb Đại

học Quốc gia Hà Nội.

24) Đinh Văn Hường (2013), Tổ chức và hoạt động tòa soạn, Nxb Đại

học Quốc gia Hà Nội.

25) Nguyễn Tiến Mão (2006), Cơ sở lý luận ảnh báo chí, Nxb Thông

90

Tấn.

26) Thùy Long - Hương Thư (2012), Hành trang nghề báo – Kỹ năng

thu thập thông tin và viết bài, Nxb Thông Tấn.

27) Phạm Thị Mai (2010), Ngôn ngữ thể loại Tin trên báo mạng điện tử

Việt Nam hiện nay, Luận văn thạc sĩ, Khoa Báo chí và Truyền thông,

ĐHKHXH&NV, ĐH QGHN.

28) Hoàng Phê (chủ biên - 2008), Từ điển tiếng Việt, Nxb Đà Nẵng.

29) The Missouri Group (2007), Nhà báo hiện đại, Nxb Trẻ.

30) Janet. Harrigan – Karen Brown Dunlap (2011), Con mắt biên tập –

The Editoran Eye, Nxb Tổng hợp, TPHCM.

31) Peter Eng và Jeff Hodson (2007), Tường thuật & Viết tin – sổ tay

những điều cơ bản, Nxb Thông tấn.

32) Dương Xuân Sơn – Đinh Văn Hường – Trần Quang (2004), Cơ sở lý

luận báo chí truyền thông, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.

33) Tạ Ngọc Tấn (1999), Cơ sở lý luận báo chí, Nxb Văn hóa – Thông

tin.

34) Tạ Ngọc Tấn (2004), Truyền thông đại chúng, Nxb Chính trị Quốc

gia.

35) Nguyễn Thị Minh Thái (2005), Phê bình tác phẩm văn học nghệ

thuật trên báo chí, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.

36) Nguyễn Văn Thanh (1997), Để có những bức ảnh đẹp, Nxb Kinh

đồng, Hà Nội.

37) Nguyễn Thị Thoa – Đức Dũng (2005), Phóng sự báo chí, Nxb Lý

luận Chính trị, Hà Nội.

38) Trần Mạnh Thường (1997), Lịch sử Nhiếp ảnh thế giới, Nxb Văn

hóa – Thông tin, Hà Nội.

39) Trần Mạnh Thường (2003), Nhiếp ảnh và Cuộc sống, Nxb Văn hóa

91

– Thông tin, Hà Nội.

40) Nguyễn Vũ Tiến (2005), Vai trò lãnh đạo của Đảng đối với báo chí

trong thời kỳ đổi mới, Nxb Chính trị Quốc gia.

41) Phan Văn Tú (2006), Báo trực tuyến ở Việt Nam – Một số vấn đề lý

luận và thực tiễn, Luận văn thạc sĩ, Khoa Báo chí và Truyền thông,

ĐHKHXH&NV, ĐH QGHN.

42) Nhiều tác giả (2011), Một số nội dung cơ bản về nghiệp vụ báo chí,

xuất bản (Tài liệu bồi dưỡng chức danh biên tập viên, phóng viên), Nxb Thông

tin và Truyền thông.

II. Một số bài báo, bài nghiên cứu

43) Nguyễn Bích (2009), Những người làm nên sức mạnh của truyền

thông điện tử, báo Viet Nam Net, ngày 23/6/2008:

44) http://vnn.vietnamnet.vn/cntt/2008/06/789934/

45) Hoàng Dũng, Vén mang kỷ nguyên đa phương tiện truyền thông,

tin247.com:

http://www.tin247.com/ven_man_ky_nguyen_da_phuong_tien_truyen_thong-

4-21335702.html.

46) Thanh Hà, Nhìn lại 10 năm Internet Việt Nam, Thời báo Kinh tế

Việt Nam, ngày 17/5/2007: http://vneconomy.vn/cuoc-song-so/nhin-lai-10-

nam-internet-viet-nam-69984.htm

47) Minh Thùy, Phóng viên 3 trong 1: Tại sao không?, Diễn đàn Nhà

báo Việt nam, ngày 20/8/2009: http://www.vietnamjournalism.com/chuyen-

mc/doc-duong-tac-nghiep/3104-phong-vien-3-trong-1-tai-sao-khong

48) Truyền thông đa phương tiện ở việt nam còn manh mún, Vietbao.vn,

ngày 9/8/2004: http://vietbao.vn/Vi-tinh-Vien-thong/Truyen-thong-da-phuong-

tien-o-VN-con-manh-mun/10873414/217/

49) H.Hào, Biện pháp bảo vệ bản quyền báo chí trên mạng, Báo điện tử

92

Thời báo Kinh tế Việt Nam, ngày 28/1/2015:

50) http://www.thesaigontimes.vn/126046/ban-bien-phap-bao-ve-ban-

quyen-bao-chi-tren-mang.html/

51) Website: http://vietnamnet.vn/

52) Website: http://www.thanhnien.com.vn/

53) Website: http://vneconomy.vn

54) Website: http://hocbao.com/

55) Website: http://www.vietnamjournalism.com/

56) Website: http://www.poynter.org/

93

57) Website: http://www.alexa.com

7 PHỤ LỤC

MỘT SỐ BÀI VIẾT SỬ DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN

TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ Ở VIỆT NAM VÀ THẾ GIỚI

Phụ lục: Một số ý kiến trong kết quả phỏng vấn sâu một số nhà báo về

thông tin kinh tế trên báo điện tử.

Nhà báo Lê Quốc Minh (Tổng Biên tập Báo điện tử VietnamPlus)

Ở Việt Nam hiện có một số trang báo kinh tế như Thời báo Kinh tế Sài

Gòn, Đầu Tư, Thời báo Kinh tế Việt Nam, một số báo chuyên ngành như Thương

mại, Tài chính, Hải quan… Các báo điện tử tổng hợp cũng có chuyên mục về kinh

tế, và nhiều trang thông tin điện tử của các báo cũng đề cập đến vấn đề này. Xét về

cụ thể, có rất nhiều bài báo hay, phân tích sâu sắc các vấn đề kinh tế vĩ mô cũng

như vi mô; nhưng xét về tổng thể, khó có thể nói rằng thông tin kinh tế trên báo

điện tử ở Việt Nam đáp ứng được nhu cầu của xã hội. Có một thực trạng là hầu hết

các báo kinh tế ở Việt Nam không có bản sắc riêng, các báo điện tử tổng hợp

thường không chuyên sâu về vấn đề kinh tế, đôi khi có những bài đánh giá phân

tích tốt nhưng không đều đặn. Ngay cả những báo chuyên về kinh tế thì tỷ lệ thông

tin chạy theo sự kiện quá nhiều, và những thông tin này nhiều khi trùng lặp giữa

các báo vì đa phần dựa theo thông cáo báo chí. Trên báo chí Việt Nam rất thiếu

những thông tin dài hơi, phân tích các xu hướng thương mại, thị trường trong nước

và quốc tế về những vấn đề vĩ mô – là nội dung mà các nhà hoạch định chính sách

cũng như các doanh nghiệp rất cần. Thông tin về doanh nghiệp cũng rất thiếu và

thường chỉ tập trung vào các doanh nghiệp lớn.

Sử dụng đa phương tiện trên báo điện tử là điều đương nhiên trong báo chí

hiện đại, đặc biệt là với thông tin kinh tế vì có quá nhiều con số phức tạp, nếu

được hình ảnh hóa (visualisation) thì sẽ rất dễ hiểu cho độc giả. Báo in không có

lợi thế này, trong khi báo điện tử là nền tảng phù hợp để sử dụng tất cả những

phương tiện có thể. Thông tin kinh tế nghĩa là biểu bảng, là báo cáo, là các con số,

là sự so sánh qua các thời kỳ hay giữa các đối thủ, các sản phẩm với nhau. Nhưng

khi thể hiện trên báo chí, dành cho nhiều đối tượng độc giả, những thông tin kinh

tế khô khan đó lại phải đơn giản nhất, dễ hiểu nhất. Trước đây, người ta thường

dùng infographics tĩnh nhưng kỹ thuật mới cho phép sản xuất các hình đồ họa

tương tác (interactive infographics) một cách dễ dàng.

Theo tôi, đồ họa là yếu tố hữu hiệu nhất trong việc truyền tải các thông tin

kinh tế. Đương nhiên, tin đồ họa có thể đứng một mình nhưng để có một nội dung

sâu sắc và hoàn chỉnh thì nó cần phải kết hợp với thông tin văn bản, ảnh và video.

Hoặc nếu muốn giới thiệu về quá trình ra đời và phát triển của một doanh nghiệp,

có khi viết hàng ngàn chữ vẫn không hết ý, trong khi một hình đồ họa lại có thể

tóm tắt được rất nhiều thông tin một cách dễ hiểu.

Báo chí nước ngoài áp dụng yếu tố đa phương tiện với các tác phẩm báo chí

nói chung và thông tin kinh tế nói riêng từ rất lâu, nên nói là khó khăn thì thực

chất không hề có. Tuy nhiên, dường như thiếu một tư duy xuyên suốt từ lãnh đạo

cao nhất của một tờ báo đến các phóng viên, biên tập viên bên dưới về vấn đề này

ở Việt Nam. Hầu hết các phóng viên kinh tế ở Việt Nam chỉ tập trung viết văn bản

và sử dụng vài hình ảnh minh họa. Có những người chủ động bổ sung các bảng

biểu lấy từ các báo cáo vào bài viết của mình, song như vậy vẫn là cách minh họa

đơn giản. Nhiều tờ báo ở Việt Nam không đầu tư nhân lực cho vấn đề này, họa sỹ

chỉ làm nhiệm vụ dàn trang báo in mà thôi.

Để xây dựng một đội ngũ làm thông tin đồ họa (tĩnh và động, hoặc video)

về vấn đề kinh tế cũng không đơn giản vì ở Việt Nam thiếu những người vừa có

các kỹ năng làm đồ họa lại vừa hiểu biết về báo chí. Cách thức nhanh nhất là bổ

sung kiến thức báo chí cho những chuyên viên thiết kế đồ họa nhưng việc này

cũng phải mất thời gian 2-3 năm. Tuy nhiên, các báo lớn nên xây dựng một đội

ngũ riêng như vậy và nên bắt đầu luôn trước khi quá muộn. Các báo nhỏ thì có thể

mua của các hãng thông tấn hoặc áp dụng hình thức syndication với các báo lớn.

Theo tôi, là phóng viên kinh tế trước tiên phải nắm rõ lĩnh vực mà mình

phụ trách. Không có một phóng viên kinh tế chung chung mà phóng viên đó sẽ

được phân công theo dõi một mảng nhất định, ví dụ ngân hàng, công thương, tài

chính-bảo hiểm, doanh nghiệp, v,v… Đối với phóng viên kinh tế, kiến thức về

ngành nhiều khi còn quan trọng hơn kỹ năng báo chí, vì thế, chúng tôi luôn chú

trọng việc giúp cho phóng viên kinh tế mở rộng các mỗi quan hệ trong lĩnh vực

mà họ phụ trách, thường xuyên cử đi học các lớp nâng cao nghiệp vụ. Và đương

nhiên, ngoại ngữ cũng là một yêu cầu quan trọng.

Nhà báo Võ Hùng Thuật (Phó tổng Thƣ ký tòa soạn báo Tuổi Trẻ

Online)

Hiện nay, có nhiều báo điện tử đang tận dụng các lợi thế của mình để cung

cấp cho độc giả nhiều thông tin kinh tế chất lượng. Ở những tờ báo điện tử nghiêm

túc, thông tin kinh tế rất đa dạng, nhiều chiều, mang tính dự báo tốt. Thông tin

kinh tế thường chứa đựng nhiều thông số, kế quả… Để mềm mại hóa thông tin,

tạo ấn tượng với người đọc, yếu tố đa phương tiện phải được khai thác triệt để. Có

thể nói ngôn ngữ đồ họa nói riêng và các ngôn ngữ đa phương tiện là tối cần thiết

với thông tin kinh tế.

Trong tòa soạn báo Tuổi Trẻ Online, chúng tôi yêu cầu phóng viên và biên

tập viên phải tư duy đồ họa ngay từ khi triển khai, thực hiện đề tài. Chúng tôi có

thực hiện đẩy mạnh việc audio hóa các sản phẩm báo chí. Việc audio hóa các sản

phẩm báo chí vừa mang hiệu quả như một giá trị tăng thêm với bạn đọc vừa mang

ý nghĩa nhân văn khi phục vụ cho các đối tượng bạn đọc hạn chế điều kiện tiếp

cận. Trong thời gian sắp tới chúng tôi có chủ trương phát triển hơn nữa các yếu tố

đa phương tiện, trong đó, audio vẫn được chú trọng và ưu tiên phát triển thêm yếu

tố đồ họa cho những thông tin về kinh tế.

Có một số khó khăn với đội ngũ nhân lực trong quá trình thực hiện các tác

phẩm báo về lĩnh vực kinh tế. Bởi không phải tất cả phóng viên đều thực hiện

được việc này. Có những hạn chế về thời gian: Để sử dụng các ngôn ngữ khác

ngoài chữ viết, hình ảnh sẽ phải mất nhiều thời gian hơn. Có những hạn chế về vấn

đề bản quyền: Khi thực hiện những sản phẩm đồ họa rất dễ bị đánh cắp, mặc dù

trang báo của mình đã mất nhiều thời gian để thực hiện nhưng khi đăng tải lại có

thể bị các báo khác lấy lại mà không hề xin phép

Tuổi Trẻ đang áp dụng mô hình tòa soạn hội tụ. Do vậy, Tuổi Trẻ không tổ

chức một tờ báo Tuổi Trẻ Online riêng. Tất cả phóng viên, CTV đều làm cho cả

hai tờ báo Tuổi Trẻ và Tuổi Trẻ Online.

Nhà báo Trịnh Minh Đức (Phóng viên Ban Kinh tế báo Vneconomy).

Thông tin kinh tế trên báo điện tử ở Việt Nam hiện nay nhìn chung khá

nhanh, phong phú. Tuy nhiên, còn mỏng các bài phân tích chuyên sâu và có chất

lượng. Nhất là với các báo điện tử không chuyên biệt về kinh tế, chỉ mở chuyên

trang về kinh tế, cần chú trọng hơn nữa.

Việc sử dụng các yếu tố đa phương tiện (ảnh, đồ họa, audio, video,

animation, các chương trình tương tác) để truyền tải thông tin báo chí nói chung

và thông tin kinh tế nói riêng là rất cần thiết và đây cũng là thế mạnh của báo điện

tử. Ở Vneconomy, chúng tôi cũng chú ý đến việc sử dụng hiệu quả các yếu tố đa

phương tiện để truyền tải thông tin. Tuy nhiên, do nhân sự còn hạn chế, nên chúng

tôi có chủ trương tích hợp tùng bức, chưa mở rộng trong thời điểm hiện tại nhưng

sẽ đẩy mạnh trong tương lai.

Nhà báo Lê Hữu Việt (Phóng viên Ban KT-XH, Báo Tiền Phong).

Về cơ bản, thông tin kinh tế trên báo điện tử đáp ứng được nhu cầu thông

tin của độc giả. Tuy nhiên, hầu hết thông tin các báo vẫn tương đối giống nhau,

những tin “độc” của báo còn ít. Những bài đặc sắc, riêng biệt, mang tính phát hiện

của phóng viên tờ báo chưa nhiều. Phần lớn vẫn là thông tin hội thảo, hội nghị.

Ngoài ra, cũng do đặc thù báo điện tử, thông tin phần nhiều chỉ đơn thuần là cung

cấp tin, còn những phân tích, đánh giá, những bài chuyên sâu chưa nhiều.

Tôi thường đọc trên thông tin kinh tế trên các báo điện tử Thesaigontimes

(Thời báo KT Sài Gòn), Vneconomy. Theo tôi, đây đều là những trang báo điện tử

với thông tin kinh tế đáp ứng được yêu cầu của mình. Đặc biệt, không đơn thuần

chỉ cung cấp thông tin, mà còn đưa ra cho độc giả những cách nhìn riêng, mới mẻ

không chỉ của kinh tế mà của người viết, khá khác biệt các tờ báo khác. Với những

vấn đề kinh tế vĩ mô, thông thường khô khan, khó đọc, thì những phóng tờ báo

này có cách viết nhẹ nhàng, gần gũi, dễ đọc hơn rất nhiều, với những ví dụ dẫn

chứng để thuyết phục người đọc. Ngoài ra, khả năng liên kết, tạo tuyến bài, nhóm

vấn đề để đưa tin khiến việc tiếp cận thông tin dễ dàng hơn, có định hướng, không

bị “ngợp” như một số trang thông tin, tổng hợp về kinh tế khác.

Việc sử dụng các yếu tố đa phương tiện trên báo điện tử là cần thiết nhưng

không phải trang báo nào cũng làm được. Với một bài báo về kinh tế, nếu đưa các

số liệu phóng viên có được vào bài viết sẽ rất khô khan, khó đọc, khó nhớ với bạn

đọc, và như thế dẫn tới cảm giác chán, không muốn đọc tiếp nữa. Nhưng thay vào

đó, số liệu chỉ được dẫn một số ít quan trọng, phần còn lại được chuyển tải trong

ảnh đồ họa, sẽ dễ xem hơn nhiều cho người đọc.

Ngoài ra, ảnh cho bài kinh tế cũng rất quan trọng, nó giúp truyền đải thông

điệp của bài viết. người xem chỉ cần xem ảnh, đọc tít hoặc ngược lại đã có thể hiểu

được phần nào nội dung, thông điệp bài viết hướng tới. Do đó, với bài kinh tế ảnh

là yếu tố rất quan trọng, gây chú ý cho người đọc. Với báo điện tử lại càng quan

trọng, nó giúp mắt người đọc được đôi phần nghỉ ngơi. Thậm chí, với điện tử, khi

các công cụ đa phương tiện có thể được vận dụng tối đa, có thể thu hút người đọc

nhiều hơn, vì 1 bài 1-2 nghìn chữ, thì việc đọc rất mệt mỏi, lúc đó sẽ cần tới công

cụ nghe, nhìn khác để hỗ trợ, có thể là chương trình media đọc báo hộ bạn, video,

chùm ảnh.

Để nâng cao chất lượng thông tin kinh tế cần chú ý đến đội ngũ nhân sự và

chủ trương của ban lãnh đạo tòa soạn. Nhưng sẽ tốt hơn nếu quá trình tương tác

giữa phóng và tòa soạn được thực hiện tốt, sau đó mới tới các yếu tố kỹ thuật, như

thiết kế đồ họa, máy móc, đường tuyền, thiết kế trang…

Là một phóng viên kinh tế, trong quá trình tác nghiệp tôi thường sử dụng

chủ yếu đồ họa trên nền ảnh minh họa; ảnh chụp. Vì việc xử lý số liệu thành đồ

họa và cắt dựng video sẽ rất mất thời gian nên tôi thường không sử dụng những

yếu tố này.

Nhà báo Lê Văn Sang (Phó trƣởng Phòng Tổ chức nhân sự Đài Tiếng

nói Việt Nam).

Có thể nói chất lượng thông tin kinh tế trên báo điện tử ở Việt Nam hiện

nay nhìn chung rất đa dạng, phong phú. Nhiều báo điện tử tập trung được nhiều ý

khiến, phân tích, bình luận của các học giả, các chuyên gia kinh tế hàng đầu của

Việt Nam hiện nay. Mặc dù vậy, thỉnh thoảng vẫn còn một số thông tin kinh tế còn

sơ sài, thiếu sự phân tích sắc bén. Ở đây là do một số phóng viên có thể do kiêm

nhiệm nhiều mảng nên chưa thực sự tập trung vào lĩnh vực thông tin kinh tế. Mặt

khác, việc đào tạo đội ngũ người làm báo trong các trường hiện nay là đào tạo

mang tính tổng hợp còn liên quan đến vấn đề kinh tế thì khi ra trường ai làm mảng

kinh tế thì tự tìm tòi, học hỏi. Do vậy, nhiều khi những vấn đề kinh tế chưa được

phân tích kỹ lưỡng, chưa có tư duy khoa học. Chí vì thế cũng đã ảnh hưởng phần

nào tới chất lượng thông tin kinh tế trên một số báo điện tử hiện nay.

Tôi thường xuyên đọc thông tin kinh tế trên trang báo điện tử: Vneconomy;

Kinhtevadubao.vn; Kinhtetrunguong.vn. Nhìn trung những trang báo điện tử trên

có lượng thông tin phong phú, chất lượng thông tin tốt, chính thống. Một vấn đề

liên quan đến kinh tế được các phóng viên tìm hiểu kỹ lưỡng trước khi đăng báo.

Đây là những báo điện tử hội tụ rất nhiều học giả, chuyên gia kinh tế hàng đầu

Việt Nam hiện nay phân tích, bình luận các vấn đề liên quan đến kinh tế Việt Nam

cũng như kinh tế Thế giới. Do vậy, liên quan đến các vấn đề kinh tế thì đây là

những trang báo hàng đầu hiện nay.

Việc sử dụng các yếu tố đa phương tiện (ảnh, đồ họa, audio, video, các

chương trình tương tác) để truyền tải thông tin là rất cần thiết. Bởi, ảnh, đồ họa,

audio, video sẽ có sự tương tác đa dạng hơn giữa tòa soạn với độc giả. Thông qua

ảnh, đồ họa, audio, video lượng thông tin sẽ được chuyển tải phong phú hơn, giúp

cho độc giả nắm sâu hơn các vấn đề. Ảnh, đồ họa, audio, video cũng giúp cho đội

ngũ làm báo hoàn thiện các kỹ năng hơn, đồng thời độc giả cũng thấy những vấn

đề họ đọc được minh chứng rõ ràng hơn… Tóm lại việc sử dụng ảnh, đồ họa,

audio, video để chuyển tải thông tin báo chí nói chung và thông tin kinh tế nói

riêng là thực sự cần thiết đối với cả người làm báo cũng như độc giả.

Để nâng cao chất lượng thông tin kinh tế trên báo điện tử thì các yếu tố trên

đều cần thiết nhưng yếu tố quyết định vẫn là đội ngũ nhân sự. Vì, đội ngũ nhân sự

đóng vai trò quyết định đến nội dung của một tờ báo. Đội ngũ nhân sự được đào

tạo bài bản, chuyên nghiệp thì chất lượng thông tin nói chung và thông tin kinh tế

nói riêng cũng sẽ có chiều sâu, đa dạng, được độc giả tin tưởng. Đội ngũ nhân sự

đóng vai trò quyết định đối với sự phát triển của một tòa soạn. Bởi có đội ngũ

nhân sự tốt sẽ có cơ sở hạ tầng, thiết bị kỹ thuật tốt cũng như quy trình sáng tạo

sản phẩm và định hướng lãnh đạo. Đội ngũ nhân sự có thể tạo ra cơ sở hạ tầng,

thiết bị kỹ thuật và vận hành thiết bị kỹ thuật chứ thiết bị kỹ thuật không điều

khiển, vận hành được nhân sự mà chỉ đóng vai trò hỗ trợ cho đội ngũ nhân sự.

Nhà báo Tạ Hữu Hiệp (Phóng viên Ban Kinh tế báo điện tử Báo Giao

thông).

Thông tin kinh tế trên các trang báo điện tử ở Việt Nam tương đối đa dạng,

phong phú. Tuy nhiên, việc thể hiện thông tin kinh tế trên báo điện tử chưa thực sự

hấp dẫn, và thu hút độc giả. Số lượng các trang báo điện tử chú trọng quan tâm

đến chất lượng thông tin kinh tế chưa nhiều. Nhiều trang báo có mở chuyên trang

thông tin kinh tế nhưng chỉ không thường xuyên cập nhật tin, bài. Có lẽ đối với

những trang báo này, kinh tế không phải là chuyên mục được chú trọng.

Việc sử dụng các yếu tố đa phương tiện để truyền tải thông tin là vô cùng

cần thiết đối với thông tin báo chí nói chung và thông tin kinh tế nói riêng. Bởi xu

hướng đọc của độc giả hướng tới những thứ trực quan nhiều hơn. Việc sử dụng đồ

họa, video giúp thông tin sống động hơn và đôi khi tiết kiệm được thời gian của

độc giả. Đặc biệt là với những thông tin kinh tế vốn khô khan, cần được thể hiện

bằng những bảng đồ, biểu đồ, hình ảnh hấp dẫn và dễ tiếp nhận hơn những con số,

số liệu.

Là một người trong nghề, tôi thấy để nâng cao chất lượng thông tin kinh tế

trên báo điện tử cần quan tâm đến ba yếu tố: Đội ngũ nhân sự/ Cơ sở hạ tầng, thiết

bị kỹ thuât/ Định hướng lãnh đạo. Đây là những yếu tố sẽ tác động trực tiếp đến

chất lượng thông tin kinh tế trên báo điện tử.