ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------------------------------------
NGUYỄN THỊ YẾN
CẢM HỨNG VÀ CHẤT LIỆU TÔN GIÁO
TRONG THƠ HÀN MẶC TỬ VÀ HUY CẬN
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC
Hà Nội - 2009
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
--------------------------------------
NGUYỄN THỊ YẾN
CẢM HỨNG VÀ CHẤT LIỆU TÔN GIÁO
TRONG THƠ HÀN MẶC TỬ VÀ HUY CẬN
LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC
Chuyên ngành: Lýluận văn học – Mã số 60 22 32
Người hướng dẫn khoa học: PGS, TS Trần Khánh Thành
Hà Nội - 2009
1
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 3
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................... 3
2. Lịch sử vấn đề ................................................................................................... 4
2.1 Hàn Mặc Tử ..................................................................................................... 4
2.2 Huy Cận ........................................................................................................... 5
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................... 7
4 .Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 7
4.1. Phương pháp hệ thống ................................................................................... 7
4.2. Phương pháp khảo sát thống kê ..................................................................... 7
4.3. Phương pháp phân tích, so sánh .................................................................... 7
5. Kết cấu của luận văn ........................................................................................ 8
Chương 1: TÔN GIÁO VÀ CẢM HỨNG TÔN GIÁO TRONG VĂN HỌC 9
1.1. Giới thuyết chung về tôn giáo ....................................................................... 9
1.1.1. Tôn giáo và nguồn gốc của tôn giáo .......................................................... 9
1.1.2. Bản chất của tôn giáo ............................................................................... 15
1.2. Cảm hứng tôn giáo trong văn học .............................................................. 18
Chương 2: CẢM HỨNG TÔN GIÁO TRONG THƠ HÀN MẶC TỬ ......... 22
2.1. Hàn Mặc Tử - Một con chiên ngoan đạo mà bất hạnh ............................ 22
2.2. Từ cảm hứng thơ đến cảm hứng tôn giáo trong thơ là sự khao khát vươn
đến cái tột cùng của Hàn Mặc Tử ..................................................................... 26
2.2.1. Cảm hứng trong thơ .................................................................................. 26
2.2.2. Cảm hứng tôn giáo trong thơ .................................................................... 28
2.2.3. Sự khao khát đến cái tột cùng của Hàn Mặc Tử ..................................... 34
2.3. Thơ Hàn Mặc Tử là một thế giới tôn giáo sống động nhiều màu sắc ........ 39
2.4. Đức tin là yếu tố không thể thiếu trong cuộc sống và sáng tạo nghệ thuật
của Hàn Mặc Tử ................................................................................................. 44
Chương 3: CẢM HỨNG VÀ CHẤT LIỆU TÔN GIÁO TRONG THƠ
HUY CẬN ........................................................................................................... 50
3.1. Huy Cận nhà thơ của tình đời và niềm khát vọng sự sống vĩnh hằng ............ 50
3.1.1. Vài nét về cuộc đời Huy Cận ..................................................................... 50
3.1.2. Hành trình sáng tạo thơ của Huy Cận ..................................................... 50
3.2. Cảm hứng và chất liệu tôn giáo trong thơ Huy Cận trước Cách mạng
Tháng Tám .......................................................................................................... 51
3.2.1. Niềm tâm sự của kẻ mất thiên đường ....................................................... 51
2
3.2.2.Triết lý Đạo gia và khát vọng tiêu dao trong vũ trụ ................................... 55
3.3. Cảm hứng và chất liệu tôn giáo trong thơ Huy Cận sau Cách mạng
Tháng Tám .......................................................................................................... 58
KẾT LUẬN ......................................................................................................... 67
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 69
3
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Tôn giáo là một một hiện tượng xã hội mang tính lịch sử, ra đời sớm và có
ảnh hưởng sâu rộng trong đời sống tinh thần của nhân loại. Đã từ lâu, tôn giáo và
nghệ thuật có mối quan hệ gắn bó và thâm nhập lẫn nhau, đôi khi thật khó phân biệt
đâu là tác phẩm văn học và đâu là giáo lý của tôn giáo. Tôn giáo là đề tài hấp dẫn và
là nguồn cảm hứng vô tận của các nhà thơ, nhà văn. Nhiều kiệt tác nghệ thuật thế
giới hướng về đề tài tôn giáo. Tôn giáo là vùng lãnh địa hấp dẫn để các nhà thơ, nhà
văn thể hiện khao khát tột cùng của mình về cái đẹp và về miền bí ẩn khuất lấp trong
tâm hồn con người, góp phần hướng con người vươn tới cái thiện.
Trong lịch sử văn học Việt Nam, mối quan hệ giữa văn học và tôn giáo
khá mật thiết. Thời kì trung đại, văn học Việt Nam chịu ảnh hưởng khá đậm của
Nho giáo, Phật giáo, Đạo giáo. Đặc biệt thời Lý -Trần, Phật giáo chi phối rất sâu
rộng đề tài, cảm hứng văn học, tạo nên dấu ấn đặc sắc trong tiến trình văn học
Việt Nam.
Bước sang thời kỳ hiện đại, cùng với sự giao lưu văn hóa Đông – Tây,
mối quan hệ giữa văn học và tôn giáo có thêm nhiều sắc thái mới. Bên cạnh sự
ảnh hưởng qua lại giữa văn học và các tôn giáo truyền thống phương Đông, lại
có thêm sự ảnh hưởng không kém phần mạnh mẽ của Thiên Chúa giáo được
truyền bá từ phương Tây trong thế kỷ XIX vào đầu thế kỷ XX. Những nguồn
ảnh hưởng qua lại đó được thể hiện khá tập trung ở thơ Hàn Mặc Tử và Huy
Cận. Dù màu sắc và mức độ khác nhau nhưng Hàn Mặc Tử và Huy Cận đều sử
dụng khá nhiều chất liệu tôn giáo và lấy cảm hứng tôn giáo để sáng tạo những
thi phẩm độc đáo, tạo nên một thế giới nghệ thuật hấp dẫn, đầy không khí thiêng
liêng. Đó chính là lý do thôi thúc chúng tôi chọn Cảm hứng và chất liệu tôn giáo
trong thơ Hàn Mặc Tử và Huy Cận làm đề tài luận văn thạc sĩ, xem đó như là
một hướng để khám phá và nghiên cứu thế giới nghệ thuật thơ Hàn Mặc Tử và
Huy Cận.