Luận văn Thạc sĩ Y học: Thực trạng chất lượng nguồn nước sinh hoạt và một số yếu tố liên quan tại các hộ gia đình thuộc xã La Hiên huyện Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y - DƯỢC

NGUYỄN ĐỨC TOÀN

THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG NGUỒN NƯỚC SINH HOẠT

VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN TẠI CÁC HỘ GIA ĐÌNH

THUỘC XÃ LA HIÊN HUYỆN VÕ NHAI

TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

THÁI NGUYÊN - NĂM 2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y - DƯỢC

NGUYỄN ĐỨC TOÀN

THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG NGUỒN NƯỚC SINH HOẠT

VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN TẠI CÁC HỘ GIA ĐÌNH

THUỘC XÃ LA HIÊN HUYỆN VÕ NHAI

TỈNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Y HỌC DỰ PHÒNG

Mã số: 60 72 01 63

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS NGUYỄN THỊ QUỲNH HOA

THÁI NGUYÊN - NĂM 2017

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn

Thạc sĩ do tôi thu thập là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công

trình nghiên cứu khoa học nào.

Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ trong việc thực hiện luận văn

này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ

nguồn gốc.

Thái Nguyên, ngày 20 tháng 10 năm 2017

Học viên

Nguyễn Đức Toàn

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian thực hiện luận văn tốt nghiệp, dưới sự tận tình hướng

dẫn của giảng viên, được phía nhà trường tạo điều kiện thuận lợi, em đã có

một quá trình nghiên cứu, tìm hiểu và học tập nghiêm túc để hoàn thành bài

luận văn tốt nghiệp. Kết quả thu được không chỉ do sự nỗ lực của bản thân mà

còn có sự giúp đỡ của quý thầy cô và các bạn.

Em xin chân thành cảm ơn:

Tiến sĩ Nguyễn Thị Quỳnh Hoa - Phó trưởng khoa Y tế Công cộng,

trưởng bộ môn Sức khỏe môi trường & Sức khỏe nghề nghiệp trường Đại học

Y - Dược Thái Nguyên, cô đã hướng dẫn em rất tận tình trong suốt thời gian

thực hiện đề tài luận văn tốt nghiệp.

Ban Giám hiệu trường Đại học Y - Dược Thái Nguyên, Ban chủ nhiệm

khoa Y tế Công cộng cùng toàn thể các thầy cô giáo của khoa đã quan tâm,

tạo điều kiện giúp em hoàn thành bài khóa luận tốt nghiệp.

Cảm ơn các thầy cô giáo trong nhà trường đã trang bị cho em những

kiến thức bổ ích, không chỉ là những bài học chuyên môn quý báu mà còn là

những kỹ năng nghề nghiệp.

Lãnh đạo địa phương, Cán bộ Trạm Y tế, người dân xã La Hiên thuộc

huyện Võ Nhai nơi em tiến hành thu thập số liệu cho luận văn tốt nghiệp.

Em xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày 20 tháng 10 năm 2017 Học viên

Nguyễn Đức Toàn

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

BYT : Bộ Y tế

CLNN : Chất lượng nguồn nước

KAP : Kiến thức, thái độ, thực hành

(Knowledge Attitude Practice)

LHQ : Liên Hiệp Quốc

QĐ : Quyết Định

TC : Tiêu chuẩn

TCCP : Tiêu chuẩn cho phép

TCVN : Tiêu chuẩn Việt Nam

TT : Thông tư

UNICEF : Quỹ nhi đồng Liên Hiệp Quốc

(United Nations Children's Fund)

VSMT : Vệ sinh môi trường

WHO : Tổ chức Y tế thế giới

(World Health Organization)

MỤC LỤC

Trang

ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................................................................................................................. 1

Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................................................................................. 3

1.1. Thực trạng chất lượng nguồn nước sinh hoạt ........................................................................................ 3

1.1.1. Chất lượng nguồn nước sinh hoạt ..................................................................................................................... 3

1.1.2. Tiêu chuẩn đánh giá chất lượng nguồn nước sinh hoạt ..................................................... 3

1.1.3. Thực trạng chất lượng nguồn nước sinh hoạt trên thế giới và Việt Nam ........... 9

1.2. Một số yếu tố liên quan đến chất lượng nguồn nước sinh hoạt ................................ 21

Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................... 27

2.1. Đối tượng, thời gian và địa điểm nghiên cứu..................................................................................... 27

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................................................................................... 27

2.1.2. Thời gian nghiên cứu ...................................................................................................................................................... 27

2.1.3. Địa điểm nghiên cứu ........................................................................................................................................................ 27

2.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................................................................. 28

2.2.1. Nghiên cứu định lượng................................................................................................................................................. 28

2.2.2. Nghiên cứu định tính ....................................................................................................................................................... 29

2.2.3. Các chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................................................................................................... 30

2.2.4. Phương pháp đánh giá ................................................................................................................................................... 32

2.2.5. Phương pháp thu thập thông tin....................................................................................................................... 37

2.2.6. Khống chế sai số .................................................................................................................................................................... 37

2.2.7. Phương pháp xử lý số liệu ....................................................................................................................................... 37

2.2.8. Đạo đức nghiên cứu .......................................................................................................................................................... 37

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..................................................................................................................... 38

3.1. Thực trạng chất lượng nguồn nước sinh hoạt tại các hộ gia đình ......................... 38

3.2. Một số yếu tố liên quan đến chất lượng nước sinh hoạt ..................................................... 41

Chương 4. BÀN LUẬN ................................................................................................................................................................. 50

4.1. Thực trạng chất lượng nguồn nước sinh hoạt tại các hộ gia đình ......................... 50

4.2. Một số yếu tố liên quan đến chất lượng nước sinh hoạt ..................................................... 53

4.2.1. Mối liên quan giữa các yếu tố nguy cơ ô nhiễm với các chỉ số lý học ............... 53

4.2.2. Mối liên quan giữa các yếu tố nguy cơ ô nhiễm với các chỉ số hóa học .......... 54

4.2.3. Mối liên quan giữa các yếu tố nguy cơ ô nhiễm với các chỉ số sinh học ........ 57

KẾT LUẬN ...................................................................................................................................................................................................... 61

1. Thực trạng chất lượng nguồn nước sinh hoạt tại xã nghiên cứu: ................................ 61

2. Một số yếu tố liên quan đến chất lượng nguồn nước sinh hoạt: ................................... 61

KHUYẾN NGHỊ ...................................................................................................................................................................................... 62

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................................................................................................

CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ................................................................................

PHỤ LỤC ...................................................................................................................................................................................................................

DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1. Đánh giá các chỉ số lý học của các mẫu nước xét nghiệm tại các

hộ gia đình ...................................................................................................................................................................... 38

Bảng 3.2. Đánh giá chỉ số NH3, NO2 trong nước tại các hộ gia đình ........................... 38

Bảng 3.3. Hàm lượng chất hữu cơ, độ cứng trong nước tại các hộ gia đình ...... 39

Bảng 3.4. Kết quả xét nghiệm chỉ số Coliform và Fecal Coliform trong

mẫu nước tại các hộ gia đình ............................................................................................................... 39

Bảng 3.5. Đánh giá chỉ số xét nghiệm vi sinh vật trong nước .............................................. 40

Bảng 3.6. Mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới nhà tiêu với chỉ

số lý học ............................................................................................................................................................................. 41

Bảng 3.7. Mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới nhà tiêu gần

nhất với chỉ số Amoniac ............................................................................................................................. 41

Bảng 3.8. Mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới nhà tiêu gần

nhất với chỉ số Coliform ............................................................................................................................. 42

Bảng 3.9. Mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới nhà tiêu gần

nhất với chỉ số Fecal Coliform .......................................................................................................... 42

Bảng 3.10. Mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới chuồng gia

súc gần nhất với chỉ số Amoniac trong nước ................................................................ 43

Bảng 3.11. Mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới chuồng gia

súc gần nhất với chỉ số Coliform trong nước ................................................................ 43

Bảng 3.12. Mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới chuồng gia

súc gần nhất với chỉ số Fecal Coliform trong nước ............................................. 44

Bảng 3.13. Mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới bãi rác gần

nhất với chỉ số Coliform trong nước ......................................................................................... 45

Bảng 3.14. Mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới bãi rác gần

nhất với chỉ số Fecal Coliform trong nước ...................................................................... 45

Bảng 3.15. Mối liên quan giữa thiếu sân giếng hoặc sân giếng bị nứt với

chỉ số Amoniac trong nước giếng đào .................................................................................... 46

Bảng 3.16. Mối liên quan giữa thiếu sân giếng hoặc sân giếng bị nứt với

chỉ số Coliform trong nước giếng đào .................................................................................... 46

Bảng 3.17. Mối liên quan giữa thiếu sân giếng hoặc sân giếng bị nứt với

chỉ số Fecal Coliform trong nước giếng đào ................................................................. 47

Bảng 3.18. Mối liên quan giữa nguy cơ ô nhiễm với mùi của nước giếng đào ....... 48

Bảng 3.19. Mối liên quan giữa nguy cơ ô nhiễm với nguồn nước ô nhiễm

NO2 ............................................................................................................................................................................................ 48

Bảng 3.20. Mối liên quan giữa nguy cơ ô nhiễm với nguồn nước ô nhiễm

Fecal Coliform .......................................................................................................................................................... 49

DANH MỤC CÁC HỘP ĐỊNH TÍNH

Hộp 3.1. Kết quả phỏng vấn sâu cán bộ y tế và một số hộ gia đình về chất

lượng nguồn nước giếng đào ..................................................................................................................... 40

Hộp 3.2. Kết quả phỏng vấn sâu một số yếu tố liên quan đến chất lượng

nguồn nước giếng đào ......................................................................................................................................... 44

Hộp 3.3. Kết quả thảo luận nhóm một số yếu tố liên quan đến chất lượng

nguồn nước giếng đào ......................................................................................................................................... 47

ĐẶT VẤN ĐỀ

Nước là một nguồn tài nguyên vô cùng quý giá đối với con người, vấn

đề về nước đang là 1 điều đáng quan tâm hiện nay. Trên trái đất, ¾ lãnh thổ là

nước, nước trong các đại dương, ở biển, sông ngòi, ao hồ, nước ở trong lòng

đất. Nước rất cần thiết cho cuộc sống của con người, chiếm khoảng 70% khối

lượng của cơ thể con người và là một thành phần quan trọng của quá trình

trao đổi chất, dung môi cho nhiều chất hòa tan của cơ thể. Nguồn nước sạch

cung cấp cho cơ thể để duy trì sự sống, vậy nên con người không thể sống mà

thiếu nước. Nước là nhân tố quan trọng tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên

hầu hết các lĩnh vực kinh tế, xã hội [35].

Nước sạch giữ vai trò quan trọng trong cuộc sống của mỗi chúng ta,

theo báo cáo của tổ chức Y tế Thế giới năm 2005 trên toàn thế giới có khoảng

1,1 tỷ người đã không thể tiếp cận với nguồn nước sạch chiếm 17% dân số

toàn cầu, trong đó có tới 2/3 là châu Á, có khoảng 1,8 triệu người chết mỗi

năm liên quan đến các bệnh đường tiêu hóa trong đó chiếm tới 90% ở trẻ em

dưới 5 tuổi. Năm 2016 trên thế giới có 846.000 người tử vong do tiêu chảy

liên quan đến sử dụng nguồn nước không hợp vệ sinh [52].

Nguồn nước bị ô nhiễm gây nhiều tác hại đến sức khỏe con người, tỉ lệ

người mắc các bệnh cấp và mạn tính liên quan đến ô nhiễm nước như viêm

màng kết, tiêu chảy, ung thư… ngày càng tăng. Các nghiên cứu khoa học

cũng cho thấy, khi sử dụng nước nhiễm asen để ăn uống, con người có thể

mắc bệnh ung thư trong đó thường gặp là ung thư da. Con người sử dụng

nguồn nước có nhiễm chì vượt quá tiêu chuẩn cho phép có thể mắc bệnh thận,

thần kinh; nhiễm Amoni, Nitrat, Nitrit gây mắc bệnh xanh da, thiếu máu, có

thể gây ung thư. Vi khuẩn, ký sinh trùng các loại là nguyên nhân gây các bệnh

đường tiêu hóa, nhiễm giun, sán.

Việt Nam là một nước đang phát triển với mục tiêu đến năm 2020,

nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Bên cạnh đà

phát triển của đất nước thì vấn đề ô nhiễm môi trường nói chung và ô nhiễm

môi trường nước nói riêng đang ở mức báo động. Tại các vùng nông thôn

nước ta chỉ có 40% dân số được sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn quốc gia do

Bộ Y tế ban hành. Mục tiêu quốc gia đến năm 2020 tất cả dân cư nông thôn

sử dụng nước sạch đạt tiêu chuẩn quốc gia, năm 2010 với 85% số hộ sử dụng

nguồn nước hợp vệ sinh, ưu tiên hỗ trợ cho những vùng nghèo, người nghèo,

các vùng đặc biệt khó khăn [27], [28].

Thái Nguyên trong những năm qua hoạt động cung cấp nước sạch và vệ

sinh môi trường nông thôn không ngừng được đẩy mạnh. Đến nay đã có 82%

người dân nông thôn có điều kiện sử dụng nguồn nước hợp vệ sinh. Tuy nhiên

do ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu làm cho số lượng cũng như chất

lượng nguồn nước sinh hoạt không được đảm bảo.

La Hiên là một xã thuộc huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên, xã có diện

tích là 39,19 km², nằm ở phía tây của huyện và có tuyến quốc lộ 1B chạy qua,

điều kiện kinh tế, văn hóa và xã hội còn nhiều khó khăn. Cùng với việc đẩy

mạnh phát triển kinh tế xã hội thì vấn đề sử dụng nguồn nước hợp vệ sinh đang

là một trong những thách thức đối với chăm sóc, đảm bảo sức khỏe cho người

dân. Vậy thực trạng chất lượng nguồn nước sinh hoạt tại các hộ gia đình trong xã

hiện nay như thế nào? Yếu tố nào tác động đến chất lượng nguồn nước sinh hoạt

của các hộ gia đình? Đây là lý do chúng em xây dựng đề tài: “Thực trạng chất

lượng nguồn nước sinh hoạt và một số yếu tố liên quan tại các hộ gia đình

thuộc xã La Hiên huyện Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên”, với mục tiêu:

1. Đánh giá chất lượng nguồn nước sinh hoạt của các hộ gia đình tại

xã La Hiên huyện Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên năm 2016.

2. Phân tích một số yếu tố liên quan đến chất lượng nguồn nước sinh

hoạt tại các hộ gia đình ở xã La Hiên huyện Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên.

Chương 1

TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. Thực trạng chất lượng nguồn nước sinh hoạt

1.1.1. Chất lượng nguồn nước sinh hoạt

Nước sạch là nước dùng cho các mục đích sinh hoạt cá nhân và gia

đình, không sử dụng làm nước ăn uống trực tiếp đồng thời có đủ 22 chỉ tiêu

đáp ứng tiêu chuẩn vệ sinh nước sạch do Bộ Y Tế ban hành [4]. Theo Luật tài

nguyên nước số 17/2012/QH13 cũng chỉ rõ nước sạch là nước có chất lượng

đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật về nước sạch của Việt Nam [18].

Đối với nước hợp vệ sinh là nước không màu, không mùi, không vị,

không chứa các thành phần có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của con

người, có thể dùng để ăn uống sau khi đun sôi [33]. Các yếu tố vật lý, hóa học

và vi sinh trong nước không vượt quá giới hạn tiêu chuẩn cho phép.

1.1.2. Tiêu chuẩn đánh giá chất lượng nguồn nước sinh hoạt

Tùy theo yêu cầu của việc sử dụng nước vào các mục đích khác nhau

như nông nghiệp, công nghiệp, ngư nghiệp, văn hóa, thể dục thể thao, phục

vụ ăn uống và sinh hoạt mà quy định những tiêu chuẩn của ngành. Đối với

nước ăn uống và sinh hoạt có tiêu chuẩn quốc tế, tiêu chuẩn khu vực, tiêu

chuẩn quốc gia và tiêu chuẩn địa phương. Tiêu chuẩn quốc tế về nước sinh

hoạt là tiêu chuẩn của tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ban hành năm 1958 và

bổ sung sửa đổi năm 1963, 1971, và 1984. Tiêu chuẩn bao gồm 3 nhóm chỉ

tiêu: Vật lý, hóa học (chất vô cơ tan, chất hữu cơ) và sinh học.

Năm 2002 với sự giúp đỡ của UNICEF, Bộ Y tế đã xây dựng và ban

hành Tiêu chuẩn vệ sinh nước ăn uống theo quyết định số 1329/2002/BYT-

QĐ ngày 18/4/2002 của Bộ trưởng Bộ Y tế để giám sát chất lượng nước dùng

cho ăn uống và sinh hoạt. Tiêu chuẩn này quy định ngưỡng tối đa cho phép

của 112 chỉ tiêu vật lý, hóa học và sinh học. Đây là chìa khóa pháp lý cho cả

người tiêu dùng cũng như sản xuất và cung cấp nước sạch. Tuy nhiên, phạm

vi áp dụng chủ yếu là đối với đô thị, công trình cấp nước tập trung cho 500

người trở lên, do vậy đối với vùng nông thôn hiện chưa phải là đối tượng áp

dụng bắt buộc [1].

Để khắc phục hạn chế này, Bộ Y tế ban hành Tiêu chuẩn ngành: Tiêu

chuẩn vệ sinh nước sạch theo quyết định số 09/2005/BYT-QĐ ngày

11/3/2005 của Bộ trưởng Bộ Y tế. Tiêu chuẩn này chỉ quy định 22 chỉ tiêu cơ

bản về cảm quan, thành phần vô cơ và vi sinh vật. Tiêu chuẩn này áp dụng đối

với các hình thức cấp nước sạch hộ gia đình, các trạm cấp nước sạch khác.

Nước sạch quy định trong tiêu chuẩn này chỉ là nước dùng cho các mục đích

sinh hoạt cá nhân và gia đình, không sử dụng làm nước ăn uống trực tiếp. Nếu

dùng trực tiếp cho nước ăn uống phải xử lý để đạt tiêu chuẩn vệ sinh nước ăn

uống ban hành kèm theo quyết định số 1329/QĐ-BYT ngày 18/4/2002 của Bộ

trưởng Bộ Y tế [1].

Nhìn chung về mặt số lượng có thể chấp nhận được ở mức

30l/người/ngày ở nông thôn và 100-150l/người/ngày ở thành thị. Về mặt chất

lượng, nước dùng để ăn uống và sinh hoạt phải đảm bảo những yêu cầu chung

sau đây:

- Nước phải có tính cảm quan tốt, phải trong, không có màu, không có

mùi, không có vị gì đặc biệt để gây cảm giác khó chịu cho người sử dụng.

- Nước phải có thành phần hóa học không độc hại cho cơ thể con

người, không chứa các chất độc, chất gây ung thư, chất phóng xạ… Nếu có

thì phải ở mức tiêu chuẩn nồng độ giới hạn cho phép theo quy định của

Nhà nước và Bộ Y tế.

- Nước không chứa các loại vi khuẩn, virus gây bệnh, các loại kí sinh

trùng và các loại vi sinh vật khác, đảm bảo an toàn về mặt dịch tễ học.

Cụ thể như sau:

a. Lý học [9]

* Độ trong.

- Nước phải trong, độ trong của nước ít nhất là 30 cm.

- Nước đục là do có những chất lơ lửng trong nước (đất, cát…) đối với

nước bề mặt, chất sắt đối với nước ngầm.

Nước đang trong mà bỗng bị đục chứng tỏ là có sự thẩm lậu của các chất

bẩn hoặc do nhiễm khuẩn vào nguồn nước.

* Mầu.

- Nước hợp vệ là nước không mầu, có mầu rõ rệt khi nhìn bằng mắt thường.

- Nước hồ, ao, thường có mầu vì có lẫn chất mùn hoặc rêu, tảo.

- Nước ngầm sâu thường có mầu vàng gỉ của chất sắt, khi thấy nước có

mầu phải tìm xem nguyên nhân nào đã sinh ra màu đó.

* Mùi vị.

Nước hợp vệ là nước không mùi vị gì đặc biệt, nếu có thường là do bị nhiễm.

+ Do các chất khoáng như muối, sắt.v.v.

+ Do khí hoà tan như H2S, Cl2 thừa.

+ Do thực vật thối rữa hoặc đang bị phân huỷ.

* Nhiệt độ.

- Nước hợp vệ là nước có nhiệt độ tương đối ổn định, thường khoảng 150C.

- Với nước càng sâu thì nhiệt độ càng ổn định.

Mọi sự thay đổi đột ngột của nhiệt độ (nhất là đối với nguồn nước ngầm

nông) có thể giúp ta nghi ngờ có sự nhiễm bẩn ở ngoài vào.

b. Hóa học [9]

- Trong nước không có chất độc.

- Các hoá chất không quá tiêu chuẩn cho phép.

* Về chất hữu cơ.

- Sự có mặt của chất hữu cơ chứng tỏ là mẫu nước bị nhiễm bẩn.

- Chất hữu cơ là sản phẩm của sự thối nát.

+ Của các tổ chức động vật và thực vật.

+ Các chất thải bỏ (phân, nước thải xí nghiệp ...).

- Về nguồn gốc có 2 loại chất hữu cơ.

+ Chất hữu cơ thực vật.

+ Chất hữu cơ động vật.

Chất hữu cơ động vật rất nguy hiểm, vì sự có mặt của nó còn kèm theo

các vi khuẩn gây bệnh.

* Về dẫn xuất của Nitơ (amoniac, nitrit, nitrat).

- Đó là những chất do quá trình vô cơ hoá của chất hữu cơ mà ra.

- Tuỳ theo đậm độ cao thấp của amoniac, nitrit, nitrat mà định đó là giai

đoạn đầu hay giai đoạn cuối của hiện tượng vơ cơ hoá. Từ đó có thể xác định

là mẫu nước đã bị nhiễm bẩn như thế nào.

- Khi nhận định cần phải kết hợp với đậm độ của chất hữu cơ và chất

clorua thì mới có thể khẳng định tính chất nhiễm bẩn của mẫu nước.

- Tiêu chuẩn một số chất cho phép ở trong nước uống.

+ Chất hữu cơ: Tiêu chuẩn cho phép < 4mg O2/l nước.

+ Dẫn xuất chất đạm: NH3 < 3mg/l nước.

NO2 < 0,05mg/l nước.

NO3 < 5mg/l nước.

+ Muối NaCl: 60 - 70 mg/l.

+ Fe: 0,3 mg/l.

+ FluO trung bình: 0,7 mg/l.

5 - 6 g/l. + I2 trung bình:

 NH3 (amoniac).

- Trong quá trình phân giải chất hữu cơ, amoniac xuất hiện đầu tiên.

- Có amoniac chứng tỏ là có chất hữu cơ bắt đầu thối rữa.

- Tiêu chuẩn cho phép là từ 0 - 3 mg NH3 trong 1 lít nước.

 NO2 (nitrit).

- Sự oxy hoá của chất đạm hữu cơ biến NH3 thành NO2, quá trình này

nhờ vi khuẩn hiếu khí mà tạo ra.

- Tiêu chuẩn quy định trong nước không được có NO2 hoặc nếu có phải

dưới 0,05 mg/lít.

- NO2 còn có thể thấy trong nước mưa. Nhưng khi có cả NH3 và NO2 thì

chắc chắn là nước bị nhiễm bẩn.

 NO3 (nitrat).

- Sau một thời gian, chất nitrit bị oxy hoá và trở thành nitrat.

- Chất nitrat là giai đoạn cuối cùng của sự phân huỷ các chất hữu cơ chứa N.

- Nếu trong nước chỉ có nitrat không có nitrit và NH3 người ta cho rằng

nước đó bị nhiễm bẩn nhưng đã được vô cơ hoá. Nếu có thêm NH3 và NO2 là

trong dòng nước vẫn còn chất hữu cơ.

- Nếu lượng nitrat quá nhiều trong nước có thể nguy hiểm đối với trẻ sơ

sinh, vì nó gây bệnh Methemoglobin ở máu.

- Tiêu chuẩn qui định cho phép lên tới 5mg nitrat trong 1lít nước.

* Muối NaCl.

- Khi thấy nước có nhiều NaCl chứng tỏ là nước bị nhiễm bẩn, do dịch

thể động vật, nhiễm nước tiểu và phân mang lại.

- Nhưng nếu ta thấy số lượng muối tăng cùng với số lượng NH3 và NO2

thì nước đã bị nhiễm bẩn và nguy hiểm.

- Chất NaCl tiêu chuẩn cho phép là 60 - 70 mg NaCl/1lít nước.

* Sắt (Fe).

- Sắt có thể thấy ở trạng thái.

+ Hoà tan Fe++ (Fe(HCO3)).

+ Không hoà tan Fe+++ (Fe2O3).

- Tiêu chuẩn cho phép là không quá 0.3mg Fe++/1lít nước.

* Độ cứng.

- Nước cứng là nước có nhiều muối Ca, Mg khác với nước mềm là nước

có ít loại muối này.

- Tiêu chuẩn độ cứng ở nước ta được phân loại như sau.

+ Nước tốt: 4 - 80 độ cứng. (độ Đức)

+ Nước cứng vừa: 8 - 120 độ cứng. (độ Đức)

+ Nước khá cứng: 12 - 180 độ cứng. (độ Đức)

+ Trên 180 độ cứng. (độ Đức) là nước cứng và rất cứng.

1 độ Đức = 10mg CaO/lít = 7.14 Ca/lít.

c. Sinh học [9]

* Khái niệm vi khuẩn trong nước.

- Nước dùng hàng ngày có thể bị nhiễm khuẩn. Vi khuẩn sinh bệnh sống

trong nước một thời gian nếu gặp điều kiện thuận lợi có thể gây bệnh cho một

người, một nhóm người hoặc thành dịch, bởi vì nhiều người cùng dùng chung

một nguồn nước.

- Trong nước ứ đọng và nước lạnh, vi khuẩn sống dễ dàng hơn trong

nước chảy và nước nóng. Nước giếng bị nhiễm bẩn là do ô nhiễm đất vì nước

thải, vì gần hố xí không hợp vệ sinh. Nếu nước bị nhiễm phân thì có thể nguy

hiểm, vì trong số người khoẻ cũng có thể có người mang vi khuẩn. Nguời ta

tìm những vi khuẩn sau đây để làm chỉ số cho sự nhiễm phân của nước:

+ Vi khuẩn Escherichia Coli.

+ Vi khuẩn yếm khí có nha bào.

+ Thực khuẩn thể.

Đặc biệt trong nguồn nước sinh hoạt cần phải kể đến đó là vi khuẩn

Coliform và Fecal Coliform: Coliform là trực khuẩn Gram âm hiếu khí, kỵ

khí tùy tiện không có nha bào, có khả năng lên men đường lactose sinh acid,

sinh hơi ở nhiệt độ 35 - 370C trong vòng 48 giờ, chúng được tìm thấy ở phân

người, động vật và cả trong môi trường như đất, nước, rau quả…chúng được

coi là chỉ điểm vệ sinh quan trọng, nhất là đối với nguồn nước đã được xử lý.

Fecal Coliform là những coliform chịu nhiệt, phát triển được ở nhiệt độ

44,50C, chúng có ở phân người và động vật máu nóng. Vì vậy Fecal Coliform

được coi là chỉ điểm vệ sinh quan trọng, nhất là đối với nguồn nước không

được xử lý. Sự có mặt của vi khuẩn này ở ngoại cảnh chứng tỏ đã có sự ô

nhiễm phân người và động vật máu nóng [5].

d. Ký sinh trùng trong nước [9]:

- Chúng có khả năng sống ăn bám ở bên trong cơ thể người hay động

vật và chia thành hai loại.

+ Ký sinh trùng địa chất. Loại ký sinh trùng không cần vật chủ trung

gian để phát triển.

+ Ký sinh trùng sinh học, phải qua cơ thể của 2, 3 vật chủ trung gian để

phát triển.

- Đối với một vài loại sán, trứng, ấu trùng và các vật chủ trung gian

sống ở dưới nước.

Bên cạnh đó để đánh giá chất lượng nguồn nước sinh hoạt cần căn cứ

vào các thông tư:

- Theo thông tư số 15/2006/TT-BYT, Hướng dẫn việc kiểm tra vệ sinh

nước sạch, nước ăn uống và nhà tiêu hộ gia đình.

- Theo thông tư số 50/2015/TT- BYT, Quy định việc kiểm tra vệ sinh,

chất lượng nước ăn uống, nước sinh hoạt.

- Quyết định số 09/2005/QĐ-BYT ngày 11 tháng 3 năm 2005 của Bộ

trưởng Y tế về tiêu chuẩn vệ sinh nước.

1.1.3. Thực trạng chất lượng nguồn nước sinh hoạt trên thế giới và Việt Nam

1.1.3.1. Thực trạng chất lượng nguồn nước sinh hoạt trên thế giới

Như chúng ta đã biết, nước đóng một vai trò chủ đạo trong hệ sinh thái

và cũng quan trọng trong đời sống của con người, ở đâu có nước là ở đó có sự

sống, có văn hóa và có văn minh. Nước là nguồn tài nguyên thiên nhiên quý

giá của mỗi quốc gia, đóng một vai trò quan trọng trong các lĩnh vực kinh tế

khác nhau [44], [47]. Tuy nhiên nguồn tài nguyên này đang dần trở nên cạn

kiệt bởi những tác nhân ô nhiễm do chính con người gây ra. Chúng ta hoàn

toàn có lý do để e ngại rằng thế giới sẽ sớm không có nước trong sản xuất

nông nghiệp, không còn đủ nguồn nước sạch phục vụ cho nhu cầu ăn uống và

sinh hoạt của con người, thiếu nước sạch ảnh hưởng đến an ninh mỗi quốc

gia, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và gây nên nhiều bệnh tật cho con

người trên trái đất này. Dân số thế giới và tăng trưởng kinh tế đang làm gia

tăng nhu cầu về các sản phẩm nông nghiệp. Tuy nhiên sản xuất nông nghiệp

lại mang một số tác hại đối với nguồn nước, phổ biến nhất các chất gây ô

nhiễm hoá học trong nguồn nước uống phát sinh từ hoạt động nông nghiệp là

nitrate và thuốc trừ sâu, phân người, phân động vật, phân bón và chất rắn sinh

học (bùn thải) sử dụng cho mục đích nông nghiệp là một trong các nguyên

nhân chính gây ô nhiễm nguồn nước, ảnh hưởng đến sức khỏe con người [49].

Liên Hiệp Quốc công bố báo cáo cho thấy, từ năm 2000 đến năm 2015,

việc tiếp cận nguồn nước sạch cho người dân trên thế giới đã có nhiều tiến bộ

đáng kể. Mục tiêu phát triển thiên niên kỷ là giảm một nửa số người không được

tiếp cận với nước sạch và các điều kiện vệ sinh cơ bản đã đạt được sớm 5 năm so

với mục tiêu đề ra ở năm 2015. Đến cuối năm 2010, 89% dân số toàn cầu

(khoảng hơn 6 tỷ người) có thể tiếp cận nước sạch, vượt mục tiêu đề ra. Tuy

nhiên, nước sạch vẫn không phải là nguồn tài nguyên dành cho tất cả mọi người

trong khi 11% còn lại (khoảng 783 triệu người) vẫn không được tiếp cận nguồn

nước an toàn; khoảng 2,5 tỷ người vẫn còn thiếu các điều kiện vệ sinh tối thiểu.

Khu vực Châu Á Thái Bình Dương chiếm đến 61% dân số thế giới nhưng nguồn

nước dành cho khu vực này chỉ bằng 1/3 dân số toàn cầu. Khoảng nửa tỷ người

tại đây không có cơ hội tiếp cận với nguồn nước đảm bảo an toàn và 1,8 tỷ người

dân không được sống trong điều kiện vệ sinh [13].

Theo báo cáo của UNICEP về tình hình thực hiện thập kỷ cung cấp

nước và vệ sinh môi trường từ năm 1990 đến năm 2000, ở thời điểm năm

2000 có 81% dân số thế giới được cung cấp nước sạch còn 19% không được

cung cấp nước sạch hoặc trong tình trạng thiếu sinh hoạt và ăn uống, trong số

đó 63% thuộc Châu Á và 28% ở Châu Phi, trong khi tỷ lệ này tương ứng ở

Châu Mỹ Châu Âu là 7% và 2%. Điều đó cho thấy các nước đang phát triển

và kém phát triển thì tỷ lệ dân số không được cung cấp nước sạch rất cao [51].

Trung bình mỗi ngày trên trái đất có khoảng 2 triệu tấn chất thải sinh

hoạt đổ ra sông hồ và biển cả, 70% lượng chất thải công nghiệp không qua xử

lý bị đổ trực tiếp vào các nguồn nước tại các quốc gia đang phát triển. Theo

thống kê của Viện Nước quốc tế (SIWI) được công bố tại Tuần lễ Nước thế

giới (World Water Week) khai mạc tại Stockholm, thủ đô Thụy Điển ngày

5/9/2010. Thực tế trên khiến nguồn nước dùng trong sinh hoạt của con người

bị ô nhiễm nghiêm trọng. Một nửa số bệnh nhân nằm viện ở các nước đang

phát triển là do không được tiếp cận những điều kiện vệ sinh phù hợp (vì

thiếu nước) và các bệnh liên quan đến nước. Thiếu nước sạch là nguyên nhân

gây tử vong cho hơn 1,6 triệu trẻ em mỗi năm. Tổ chức Nông Lương LHQ

(FAO) cảnh báo trong 15 năm tới sẽ có gần 2 tỷ người phải sống tại các khu

vực khan hiếm nguồn nước và 2/3 cư dân trên hành tinh có thể bị thiếu nước.

Cả thế giới đang hướng tới hoàn thành được các mục tiêu thiên niên kỷ

về nước vào năm 2015 (90% dân số thế giới sẽ được sử dụng nước sạch). Tuy

nhiên, kỳ vọng để đạt được các mục tiêu thiên niên kỷ này là không mấy hiện

thực. Thực tế cho thấy, việc tiếp cận được với những dịch vụ cơ bản liên quan

đến nước như nước uống an toàn, vệ sinh… vẫn là một vấn đề khó khăn đối

với các nước đang phát triển. Theo ước tính, đến năm 2030 vẫn còn khoảng 5

tỷ người (chiếm 67% số dân thế giới) chưa được tiếp cận với các điều kiện vệ

sinh về nước. Hầu hết 80% bệnh tật ở các nước đang phát triển đều liên quan

đến nước. Theo thống kê, mỗi ngày có khoảng 5.000 trẻ em, hay cứ sau 17

giây lại có 1 trẻ chết vì bệnh tả. Nếu như được tăng cường về cấp nước, điều

kiện vệ sinh và quản lý tài nguyên nước thì cả thế giới có thể tránh được 1/10

bệnh tật [3].

Theo Giám đốc UNESCO Koichiro Matsuura, tình trạng thiếu nước gia

tăng như hiện nay, vấn đề quản lý hiệu quả tài nguyên nước trở nên quan

trọng hơn bao giờ hết và việc đấu tranh với cái nghèo còn tùy thuộc vào khả

năng chúng ta đầu tư vào lĩnh vực tài nguyên nước [3].

Việc khai thác nước sạch đã tăng gấp 3 lần trong vòng 50 năm qua. Diện

tích đất tưới cũng tăng gấp đôi trong chừng ấy năm và hiện tượng này liên quan

mật thiết với sự gia tăng dân số. Dân số thế giới hiện nay là 6,6 tỷ người và mỗi

năm tăng thêm 80 triệu người, điều đó có nghĩa là nhu cầu về nước sạch mỗi

năm tăng thêm khoảng 64 tỷ mét khối. Song, đáng tiếc là 90% số dân trong số

3 tỷ người dự kiến tăng thêm vào năm 2050 lại tập trung ở các nước đang

phát triển, nơi mà ngay từ bây giờ đã đang chịu cảnh khan hiếm nước [3].

Theo ước tính, đến năm 2030 sẽ có 47% dân số trên thế giới sinh sống

tại các vùng thiếu nước sạch. Chỉ tính riêng ở Châu Phi, do biến đổi khí hậu,

số người thiếu nước sinh hoạt nhiều hơn vào năm 2020 là từ 75 đến 250 triệu

người. Khan hiếm nước ở một số vùng khô hạn và bán khô hạn sẽ tác động

lớn tới sự di cư; do hiếm nước sẽ có từ 24 triệu đến 700 triệu người dân không

có chỗ ở [3].

Trên thế giới vấn đề chất lượng nguồn nước ngầm đặc biệt được quan

tâm từ những năm đầu của thập niên 80 của thế kỷ 20 với các nghiên cứu về

nồng độ của kim loại nặng trong nước ngầm đặc biệt là As. Chất lượng nguồn

nước sinh hoạt không được đảm bảo, các yếu tố lý học, hóa học và sinh học

trong nước vượt quá tiêu chuẩn cho phép. Nghiên cứu về tổng Coliform trong

nước vùng hồ Kashmir ở Ấn Độ cho thấy tất cả các mẫu nước xét nghiệm đều

có sự xuất hiên của Coliform và cao hơn nhiều so với giới hạn cho phép.

Trong tháng 12 năm 2013, với 40 mẫu nước từ các nguồn nước uống khác

nhau được phân tích chất lượng nước cho thấy các mẫu nước 30% bị nhiễm

coliform (1-20 cfu/ml) và 5% với E.coli (2-5 cfu/ml) [42].

Nghiên cứu chất lượng nguồn nước uống trong cộng đồng nông thôn ở

Ethiopia cũng cho thấy hầu hết các mẫu nước xét nghiệm tìm thấy coliform,

cao hơn tiêu chuẩn cho phép, hầu hết các nguồn nước không đáp ứng các giá

trị độ đục khuyến cáo của WHO [50].

Kết quả nghiên cứu 60 mẫu nước để đánh giá chất lượng nguồn nước

giếng đào tại cộng đồng Nigeria (2010) cho thấy, hầu hết các mẫu nước

không đạt tiêu chuẩn về Nitrat, Coliform và Fecal Coliform trong nước, tác

giả lý giả rằng nguồn nước có thể bị nhiễm phân người, gia súc, gần các bãi

thải sinh hoạt [37].

Kết quả nghiên cứu chất lượng nguồn nước sông AnKo (2016) ở vùng

trung tâm đông nam Ethiopia được cho là nguồn cung cấp nước sinh hoạt và

phục vụ mục đích ăn uống cho thấy, các mẫu nước xét nghiệm có tổng lượng

nitrit thu được trong suốt thời gian nghiên cứu vượt quá giới hạn quy định,

tổng số vi sinh khuẩn đếm được cho tất cả các mẫu nước vượt quá giới hạn

cho phép 1.0x102 cfu/ml, nguyên nhân chủ yếu do sự hiện diện của chất hữu

cơ cao và muối hoà tan trong nước. Các nguồn chính của các vi khuẩn trong

nước là chất thải của con người và động vật [36].

Nghiên cứu đánh giá chất lượng nguồn nước sinh hoạt tại tỉnh Isfahan

nằm ở trung tâm đất nước Iran (2012) cho thấy, tất cả các mẫu nước xét

nghiệm nitrat, clorua, sắt, và florua đều vượt quá mức cho phép do Tổ chức Y

tế Thế giới (WHO) ban hành lần lượt là 12,3%, 9,2%, 6,8% và 1,5% [40].

Trong một nghiên cứu tại huyện Charsadda, Pakistan về chất lượng

nguồn nước sinh hoạt năm 2012 cho thấy tất cả các mẫu nước uống thu được

từ huyện Charsadda đã được phân tích vi khuẩn coliform và dao động từ 0

đến 5 trên 100 ml. Ở Tehsil Tangi, cả hai bể đều đều và mẫu giếng đào cho

thấy sự hiện diện của coliform (các làng như Yousaf Khanai, Spalmai và

Gandheri). Tất cả các mẫu nước uống cho thấy sự hiện diện của vi khuẩn

coliform tổng số ở Tasmania Charsadda, trong khi ở Tehsil Shabqadar, các

mẫu nước bị nhiễm vi khuẩn coliform ngoại trừ các mẫu giếng khoan. Tại

huyện Charsadda, tổng số vi khuẩn coliform trong mẫu nước uống thường

vượt quá giới hạn cho phép (0 trên 100 mL) do Pak-EPA (2008) [46].

Kết quả nghiên cứu chất lượng nước uống của cộng đồng Bangladesh

(2016) cho thấy, nồng độ sắt trung bình trong nước vượt quá tiêu chuẩn của

WHO (0,3mg/L), độ mặn tương đối cao, phần lớn các hộ gia đình (67%) sử

dụng nước uống có chất lượng kém [48]. Đồng thời cũng theo kết quả nghiên

cứu chất lượng nước uống và nước sinh hoạt nông thôn tại quận Balaka,

Malawi cho thấy hầu hết các mẫu nước giếng có hàm lượng sắt cao hơn tiêu

chuẩn cho phép (0,3mg/L), chỉ số Fecal Coliform và Coliform lần lượt là 62-

120 cfu/100ml, và 40 - 56 cfu/100ml, cao hơn mức cho phép là 0cfu/100ml

(WHO, 2011) [43]. Nguồn nước bị ô nhiễm gây nhiều hậu quả nghiêm trọng

đến sức khỏe con người đặc biệt là trẻ em ở các nước chậm phát triển. Bệnh

tiêu chảy gây ra 90% số ca tử vong trẻ em dưới 5 tuổi ở các nước đang phát

triển. Suy dinh dưỡng, đặc biệt là suy dinh dưỡng năng lượng protein, có thể

làm giảm khả năng đề kháng của trẻ đối với nhiễm trùng, bao gồm tiêu chảy

liên quan đến nước. Trong năm 2000 - 2003 có 769.000 trẻ em dưới 5 tuổi ở

vùng hạ Sahara Châu Phi đã chết mỗi năm do bệnh tiêu chảy, chỉ có 36% dân

số trong vùng hạ Sahara có các phương tiện vệ sinh hợp lý, hơn 2000 trẻ em

cuộc sống bị mất mỗi ngày. Tại Nam Á, mỗi năm có 683.000 trẻ em dưới 5

tuổi chết do bị tiêu chảy, trong khoảng thời gian từ năm 2000 - 2003. Trong

cùng khoảng thời gian, ở các nước phát triển, 700 trẻ em dưới 5 tuổi chết vì

bệnh tiêu chảy này [39].

Nghiên cứu về chất lượng nguồn nước ngầm tại quận Muzaffargarh,

Pakistan chỉ ra rằng. Trong 49 mẫu nước ngầm, được thử nghiệm ở quận

Muzaffargarh, phía tây nam Punjab, miền trung Pakistan, các sự kết hợp của

As đã vượt quá giá trị hướng dẫn tạm thời của Tổ chức Y tế Thế giới và Môi

trường Hoa Kỳ Cơ quan Bảo vệ (USEPA) Mức chất gây ô nhiễm tối đa (MCL),

10 microgam/lít trong. Trong đó có 58% mẫu và đạt đến 906 microgam/lít [45].

1.1.3.2. Thực trạng chất lượng nguồn nước sinh hoạt ở Việt Nam

Theo quy định của Bộ y tế nước sạch là nước dùng cho các mục đích

sinh hoạt cá nhân và gia đình, không sử dụng làm nước ăn uống trực tiếp

đồng thời có đủ 22 chỉ tiêu đáp ứng tiêu chuẩn vệ sinh nước sạch do Bộ Y tế

ban hành [4]. Tuy nhiên việc áp dụng các tiêu chuẩn này trong việc sử dụng

nước sinh hoạt ở nhiều địa phương trên cả nước còn nhiều hạn chế, nhiều

vùng miền còn sử dụng nguồn nước chưa qua xử lý và không đảm bảo vệ

sinh, đặc biệt là vùng núi phía bắc nước ta. Vấn đề không đảm bảo nước sạch,

vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường yếu kém có ảnh hưởng rất lớn tới sức

khỏe của người dân, đặc biệt là sự phát triển và tương lai của trẻ em. Theo

ước tính của Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF) ở Việt Nam có

khoảng 17 triệu (52%) trẻ em chưa được sử dụng nước sạch [24].

Kết quả báo cáo Quốc gia kết quả 15 năm thực hiện mục tiêu phát triển

thiên niên kỷ ở Việt Nam cho thấy việc tiếp cận nước sạch và điều kiện vệ

sinh cơ bản có nhiều chuyển biến tích cực: Chương trình mục tiêu quốc gia về

cung cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn giai đoạn 2012 - 2015.

Chương trình hướng tới mục tiêu: 85% người dân ở nông thôn sử dụng nước

sạch. Để đạt được mục tiêu trong giai đoạn này, Việt Nam đã có các tiến bộ

đều đặn đến cuối năm 2013, tỷ lệ người dân ở nông thôn sử dụng nước sạch là

82,5% tăng từ 65% (2005) và 80% (2010). So sánh giữa các vùng, Bắc Trung

Bộ và Tây Nguyên là những vùng có tỷ lệ dân sử dụng nước sạch thấp nhất

(lần lượt là 73% và 77%) [8].

Tại vùng nông thôn Việt Nam chỉ có 11,7% người dân được cung cấp

nước máy, 33,1% sử dụng nước giếng khoan, 31,2% sử dụng giếng đào còn

lại 20,3% là sử dụng nguồn nước khác bao gồm nước mưa, nước đầu nguồn,

nước suối, ao, hồ. Trong khi đó chỉ có 40% dân số nông thôn được sử dụng

nước sạch đạt quy chuẩn quốc gia do Bộ Y tế ban hành, còn lại phần lớn các

gia đình nông thôn thường sử dụng các nguồn nước khác mà không được xử

lý gì. Trong 7 vùng kinh tế - sinh thái vùng Đông nam bộ có tỷ lệ dân nông

thôn sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh đạt 90%, cao hơn trung bình cả

nước 10%, thấp nhất là vùng Tây Nguyên 72% (Bộ Y tế 2011) [7].

Theo nghiên cứu của Hoàng Anh Tuấn về vệ sinh môi trường của Người

Dao tại một số xã đặc biệt khó khắn ở Thái Nguyên chỉ ra rằng chỉ có 46,3%

người dân sử dụng nước sạch trong sinh hoạt, nguồn nước chủ yếu là giếng

đào chiếm 41,9% [23].

Theo nghiên cứu của Lê Hoài Thu ở Đồng Kỳ huyện Yên Thế tỉnh Bắc

Giang cũng cho thấy với giếng đào chỉ có tỷ lệ 32,4% là nguồn nước hợp vệ

sinh [26].

Nghiên cứu của Nguyễn Thị Nguyệt (2011), cấp nước sinh hoạt vùng

núi cao Hà Giang, thực trạng và một số điều quan tâm giải quyết cũng cho

thấy tỷ lệ người dân sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh còn thấp chiếm

33,1%, năm 2013 là 42% - 56% [16].

Theo kết quả tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp và thủy sản năm

2006 của Tổng cục thống kê thì cả nước có 8,28% số hộ dùng nước máy để

nấu ăn (trong đó xã miền núi là 3,03% số hộ, xã vùng cao là 2,60%). Tỷ lệ hộ

dùng các loại nước giếng đã qua xử lý tương ứng là 6,87% và 1,08% [22].

Hiện nay ở nước ta có gần 76% dân số đang sinh sống ở nông thôn là nơi

cơ sở hạ tầng còn lạc hậu, phần lớn các chất thải của con người và gia súc

không được xử lý nên thấm xuống đất hoặc bị rửa trôi, làm cho tình trạng ô

nhiễm nguồn nước về mặt hữu cơ và vi sinh vật ngày càng cao.

Theo luật tài nguyên nước của Việt Nam quy định: “Ô nhiễm nguồn

nước là sự biến đổi tính chất vật lý, tính chất hóa học và thành phần sinh học

của nước không phù hợp với tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật cho phép, gây

ảnh hưởng xấu đến con người và sinh vật”. Tuy nhiên, trong môi trường sống

của chúng ta có rất nhiều nguồn gây ô nhiễm môi trường nước, nguồn ô

nhiễm này có thể ở là tự nhiên nhưng phần lớn nguồn gây ô nhiễm là nhân

tạo, do hoạt động sống, hoạt động sản xuất do con người tạo ra và gây ảnh

hưởng đến sử dụng nước tại các hộ gia đình, nguồn gây ô nhiễm môi trường

nước gồm [2].

* Nguồn nước thải trong sinh hoạt, bệnh viện.

Nước thải từ các hộ gia đình, bệnh viện, khách sạn, trường học, cơ

quan… chứa nhiều chất hữu cơ không bền, chất rắn và nhiều vi trùng; hàm

lượng chất ô nhiễm thay đổi tùy thuộc vào điều kiện sinh hoạt, sinh thái của

từng vùng. Bên cạnh đó, nước thải sinh hoạt còn chứa nhiều chất hữu cơ khó

phân hủy (có nguồn gốc từ các chất tẩy rửa…) chưa qua xử lý thải trực tiếp ra

sông, hồ, biển sẽ gây ô nhiễm nguồn nước, đồng thời làm tăng sinh và phát

triển các loại vi khuẩn, đặc biệt là các vi khuẩn gây bệnh (tả, lỵ, thương

hàn…) ảnh hưởng lớn đến sức khỏe con người.

* Nguồn nước thải trong công nghiệp.

Nước thải từ các cơ sở sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, giao

thông vận tải… không có đặc điểm chung mà tùy vào đặc điểm của từng

ngành sản xuất như nước thải từ các cơ sở chế biến đường, sữa, thịt, tôm, cá,

bia, nước ngọt… chứa nhiều chất hữu cơ; nước thải từ xí nghiệp thuộc da

ngoài chất hữu cơ còn có kim loại nặng, sulfua.

* Nguồn nước thải trong nông lâm nghiệp, chăn nuôi sản xuất:

Nước thải trong nông lâm nghiệp chứa nhiều hóa chất bảo vệ thực

vật…; nước thải trong chăn nuôi sản xuất chứa nhiều vi sinh vật và chất hữu cơ…

* Nguồn nước mưa (mang theo chất ô nhiễm trong không khí và đất).

Các nguồn gây ô nhiễm làm cho chất lượng nguồn nước sinh hoạt không

được đảm bảo, các kết quả xét nghiệm lý học, hóa học và sinh học cao hơn so

với tiêu chuẩn cho phép.

-, Cl-,...

Nghiên cứu của Đồng Kim Loan và Trịnh Thị Thanh (2009) thì trong

nước ngầm các ion thường gặp là: Fe2+, Mn2+, Ca2+, Na+, Mg2+, HCO3

với nồng độ lớn hơn 0,7mg/l. Giá trị pH biến đổi rộng trong khoảng từ 1,8 - 11 và

thường dao động trong khoảng từ 5 - 8.

Nghiên cứu của Nguyễn Văn Phước và cộng sự (2008) tại Hóc Môn cho

thấy chất lượng nước ngầm bị ô nhiễm Fe với hàm lượng là 9mg/l cao hơn

nhiều so với QCVN 09:2008/BTNMT là 5 mg/l.

Nghiên cứu của Nguyễn Đình Toàn và Nguyễn Công Hào (2010) cho

thấy chất lượng nước ngầm tại khu vực Nhà Bè cũng bị ô nhiễm Fetổng với

hàm lượng 8,2mg/l.

Tại thành phố Cần Thơ, kết quả quan trắc môi trường giai đoạn từ 2005 -

2009 cho thấy chất lượng nước ngầm bị ô nhiễm ở các chỉ tiêu như: Độ cứng,

Cl- (Clorua) và Coliform (so với QCVN 09:2008/BTNMT) với hàm lượng

trung bình trong năm 2009 lần lượt là: 268mg/l, 225mg/l, 1.442 MPN/100ml.

+ và

Nghiên cứu của Nguyễn Xuân Triệu (2008) cũng kết luận nước ngầm tại

+. Kết quả khảo sát mức độ nhiễm As trong nước ngầm tại khu vực

Cần Thơ có hàm lượng Fe2O3 cũng vượt giới hạn cho phép cả ở dạng Fe2

Fe3

ĐBSCL cho thấy hầu hết các mẫu quan trắc đều phát hiện có As.

Theo nghiên cứu của Ngô Thị Nhu (2008), nghiên cứu một số yếu tố chất

lượng nước sinh hoạt và bệnh liên quan ở 6 xã nông thôn Đông Hưng Thái

Bình. Đánh giá hiệu quả biện pháp can thiệp đã cho kết quả: Chỉ có 36,1%

mẫu nước giếng khoan và 7,2% số mẫu giếng khơi đạt tiêu chuẩn vệ sinh chất

hữu cơ. 57,8% giếng khoan và 31,1% giếng khơi đạt tiêu chuẩn Amoni.

46,1% giếng khoan và 30,6% giếng khơi đạt tiêu chuẩn vệ sinh Coliform.

14,4% giếng khoan và 3,9% giếng khơi đạt tiêu chuẩn Fecal Coliform. Có

30,6% mẫu nước giếng khoan và 29,4% mẫu nước giếng khơi không đạt tiêu

chuẩn vệ sinh asen [17].

Theo nghiên cứu của tác giả Vũ Thị Hồ Vân, Nguyễn Thị Tuyến, đánh

giá chất lượng nước tại khu vực trường Đại học Y Hà Nội cho thấy có tới 50%

mẫu nước xét nghiệm không đạt tiêu chuẩn về Coliform và 94,3% không đạt

tiêu chuẩn về Fecal Coliform, tác giả đã khẳng định rằng nguồn nước bị ô

nhiễm ngay tại khu vực sử dụng có thể là do bể chứa nước không được vệ

sinh và liên quan đến chất thải được thải ra từ các khu vực xung quanh nguồn

nước [30].

Nghiên cứu của Nguyễn Thị Xuân tại các hộ gia đình thuộc xã Minh

Quang Tam Đảo tỉnh Vĩnh Phúc, cho thấy các mẫu nước xét nghiệm đều nằm

trong giới hạn cho phép về lý học. Tuy nhiên các về mặt sinh học thì tất cả

các mẫu nước xét nghiệm đều có chỉ số Coliform tổng số cao hơn tiêu chuẩn

cho phép từ 4 đến 5 lần [32].

Từ năm 2003 đến 2005, chương trình UNICEF đã khảo sát nồng độ

Arsen trong các giếng khoan ở 4 tỉnh ĐBSCL cho thấy nguồn nước giếng

khoan của các tỉnh vùng đầu nguồn sông Cửu Long như An Giang, Đồng

Tháp đều bị nhiễm Arsen rất cao, tỷ lệ các giếng có nồng độ Arsen từ 10 ppb

đến 50ppb (Nguyễn Khắc Hải, 2006). Ở ĐBSCL, nồng độ As cao trên 10ppb

chủ yếu tập trung vùng ven sông Tiền, sông Hậu và Đồng Tháp Mười

(Gordon Stanger et al, 2005). Tại An Giang, trong số 2.966 mẫu nghiên cứu

có 40% số giếng bị nhiễm trên 50ppb, 16%nhiễm dưới 50ppb. Tại Long An

trong số 4.876 mẫu nước ngầm có 56% mẫu nhiễm Arsen, tại Đồng Tháp

trong 2.960 mẫu nước ngầm có 67% nhiễm Arsen, trong đó huyện

Thanh Bình nhiễm Arsen 85% mẫu thử có hàm lượng trên 50 ppb, Kiên

Giang 3.000 mẫu khảo sát có 51% nhiễm Arsen (UNICEF và Viện Vệ sinh y

tế công cộng, 2006).

Nguồn nước sử dụng trong sinh hoạt bị ô nhiễm gây nhiều hậu quả

nghiêm trọng đến sức khỏe của người dân, các bệnh tật của con người đa số

liên quan đến nguồn nước mà chúng ta dùng. Năm 1990, Tổ chức Y tế Thế

giới (WHO) đã cho biết 80% các bệnh tật của con người có liên quan đến

nguồn nước, với số giường bệnh bằng ½ tổng số giường bệnh tại bệnh viện.

Các bệnh có liên quan đến nguồn nước bị ô nhiễm thường phổ biến, khó

chống chế hoặc thanh toán. Các bệnh liên quan đến nước thường gặp là: [2]

- Bệnh đường ruột do vi khuẩn trong nước ô nhiễm: Vi khuẩn đường

ruột vào cơ thể con người từ nguồn nước ô nhiễm thông qua con đường ăn

uống, chế biến thực phẩm như:

+ Dịch tả

+ Thương hàn

+ Lỵ trực trùng

+ Tiêu chảy trẻ em (do E.Coli, do Proteus…), đôi khi thành dịch và lan

truyền rất nhanh.

- Bệnh do virút trong nước ô nhiễm: Bệnh bại liệt (Polio virus), viêm gan

siêu vi A, Adenovirus, Echovirus.

- Bệnh do giun sán: Bệnh sán lá gan, sán lá ruột, sán máng, sán lá phổi.

- Bệnh do côn trùng có liên quan đến nước:

+ Bệnh sốt rét

+ Bệnh sốt xuất huyết (do muỗi vằn Aedes aegypti truyền bệnh).

+ Bệnh giun chỉ (do muỗi tulex pipiens sống trong ao tù nước đọng bẩn).

- Các bệnh da, mắt, cháy, rận...: Bệnh mắt hột, bệnh viêm màng tiếp hợp,

ghẻ lở, hắc lào, chàm, nấm da, cháy, rận... Lây truyền trực tiếp từ người bệnh

sang người lành do thiếu nước sinh hoạt vệ sinh hàng ngày hay dùng nước

không sạch.

- Các bệnh do thiếu vi chất trong nước:

+ Bệnh bướu cổ địa phương (do một số nơi thiếu Iốt trong nước kéo dài).

+ Bệnh sâu răng (do thiếu Fluor), hoen ố răng và tổn thương xương (do

thừa Fluor trong nước uống kéo dài).

- Bệnh do các độc chất trong nước:

+ Bệnh methemoglobin (MetHb) do Nitrat chuyển thành Nitrit kết hợp

với Hb ngăn cản sự vận chuyển oxy đến các mô.

+ Nitrit còn có thể tác dụng với các acid amin tạo thành Nitrosamin là

chất có khả năng gây ung thư.

+ Một số chất hữu cơ tổng hợp (nhân thơm, benzen vòng...), thạch tín có

khả năng gây ung thư cao.

+ Các chất phóng xạ, chì, đồng, thủy ngân... có trong nước khi vượt quá

ngưỡng an toàn sẽ gây ngộ độc rất trầm trọng.

1.2. Một số yếu tố liên quan đến chất lượng nguồn nước sinh hoạt

Để đánh giá vệ sinh nguồn nước tại cộng đồng và các yếu tố liên quan

đến chất lượng nguồn nước sinh hoạt, tại tuyến cơ sở hiện nay đang áp dụng

“Tiêu chuẩn đánh giá nguy cơ ô nhiễm nguồn nước hộ gia đình theo Thông tư

50/2015/TT-BYT” [6].

* Một số yếu tố liên quan đến chất lượng nguồn nước sử dụng trong sinh

hoạt như:

 Đối với nguồn nước giếng đào:

- Khoảng cách từ giếng tới nhà tiêu gần nhất < 10m

- Khoảng cách từ giếng tới bãi rác gần nhất < 10m

- Khoảng cách từ giếng tới chuồng gia súc gần nhất < 10m

- Thiếu nắp đậy giếng

- Thành giếng cao < 0,8m so với nền giếng

- Vách giếng bị hở, bị nứt

- Thiếu sân giếng hoặc sân giếng bị nứt hoặc hẹp hơn 1m tính từ vách giếng

- Thiếu rãnh thoát nước thải hoặc điểm đổ nước thải < 10 m

- Dụng cụ lấy nước bị bẩn hoặc được đặt trên nền giếng

 Đối với nguồn nước giếng khoan

* Giếng khoan có độ sâu mực nước từ 25m trở lên:

- Cổ giếng bị nứt, hở hoặc rò rỉ

- Thiếu sân giếng hoặc sân giếng bị nứt, vỡ

- Dụng cụ bơm nước bị bẩn hoặc hư hỏng

* Giếng khoan có độ sâu mực nước dưới 25m:

- Cổ giếng bị nứt, hở hoặc rò rỉ

- Thiếu sân giếng hoặc sân giếng bị nứt, vỡ

- Dụng cụ bơm nước bị bẩn hoặc hư hỏng

- Khoảng cách từ giếng tới nhà tiêu gần nhất < 10m

- Khoảng cách từ giếng tới bãi rác gần nhất < 10m

- Khoảng cách từ giếng tới chuồng gia súc gần nhất < 10m

- Thiếu rãnh thoát nước thải hoặc điểm đổ nước thải < 10m

* Ngoài các tiêu chuẩn để đánh giá nguy cơ ô nhiễm chất lượng nguồn

nước sinh hoạt, yếu tố con người có một vai trò rất quan trọng liên quan đến

thực trạng sử dụng và chất lượng nguồn nước sinh hoạt:

- Kiến thức hay hiểu biết của mỗi người được tích lũy dần qua quá trình

học tập và kinh nghiệm thu được trong cuộc sống. Mỗi người có thể thu được

kiến thức từ thày cô giáo, cha mẹ, bạn bè, đồng nghiệp, những người xung

quanh, sách vở và các phương tiện thông tin đại chúng cung cấp. Các kiến

thức về bệnh tật, sức khỏe và bảo vệ, nâng cao sức khỏe là điều kiện cần thiết

để mọi người có cơ sở thực hành các hành vi sức khỏe lành mạnh [10].

- Thái độ được coi là trạng thái chuẩn bị của cơ thể để đáp ứng với

những tình huống hay hoàn cảnh cụ thể. Thái độ phản ánh những điều người

ta thích hoặc không thích, mong muốn hay không mong muốn, tin hay không

tin, đồng ý hay không đồng ý, ủng hộ hay ngăn cản.... Thái độ thường bắt

nguồn từ kiến thức, niềm tin và kinh nghiệm thu được trong cuộc sống, đồng

thời thái độ cũng chịu ảnh hưởng của những người xung quanh [10].

- Hành vi của con người là một hành động, hay là tập hợp phức tạp của

nhiều hành động, mà những hành động này lại chịu ảnh hưởng của nhiều yếu

tố bên trong và bên ngoài, chủ quan cũng như khách quan. Ví dụ các yếu tố

tác động đến hành vi của con người như: phong tục tập quán, thói quen, yếu

tố di truyền, văn hoá - xã hội, kinh tế - chính trị.

Theo nghiên cứu của Hoàng Thái Sơn năm 2009, nghiên cứu 415 hộ gia

đình người dân ở bốn xã của huyện Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên cho thấy thực

trạng kiến thức thái độ thực hành về vệ sinh môi trường còn thấp vê kiến thức

tốt chiếm 3,4%, thái độ tốt chiếm 34,4%, thực hành tốt chiếm 12,5%. Tỷ lệ

kiến thức tốt của người dân còn rất thấp, tuy hầu hết đều kể tên được nguồn

nước sạch, tuy nhiên tỷ lệ nêu được các bệnh do nguồn nước không sạch gây

ra thấp (33,2 %). Cũng theo nghiên cứu đó, cho thấy số đối tượng kể được

đúng tên hai bệnh do sử dụng nguồn nước không sạch trở lên là 33,2%, kiến

thức chung của đối tượng về nguồn nước xếp loại tốt chỉ có 11,3%, trung

bình là 24,3% và yếu là 64,3%. Về thái độ chung của đối tượng nghiên cứu,

xếp loại tốt cao hơn là 38,3%, trung bình 59% và yếu 2,7%. Về thực hành

của đối tượng nghiên cứu, thực hành tốt về nguồn nước cao hơn 21,7%, trung

bình 49,4% và yếu 28,9% [19]. Cũng theo nghiên cứu của tác giả (2013), tại

huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên cho thấy, có đến 58,3% người dân tộc

Nùng có kiến thức yếu về nguồn nước hợp vệ sinh, và chỉ có 26,3% có kiến

thức khá [21].

Theo nghiên cứu của Hạc Văn Vinh, Đàm Khải Hoàn, Đào Văn Dũng

(2010) về thực trạng sử dụng nguồn nước và nhà tiêu hợp vệ sinh, kiến thức,

thái độ và thực hành vệ sinh môi trường của phụ nữ (15-49 tuổi) có con dưới

5 tuổi tại huyện Võ Nhai, Thái Nguyên đã cho kết quả: thái độ đồng ý với

việc sử dụng nguồn nước sạch có thể phòng được bệnh tiêu hóa là 50,7%,

phòng được bệnh mắt hột là 61,1% và phòng được bệnh ghẻ, lở, hắc lào là

40,9% [31].

Nghiên cứu của Dương Xuân Hùng về thực trạng kiến thức, thái độ, thực

hành về VSMT ở hai xã vùng sâu huyện Đồng Hỷ, Thái Nguyên cho thấy: số

đối tượng kể được đúng tên các bệnh do sử dụng nguồn nước không sạch chỉ

có 36,07%, kiến thức chung của đối tượng về nguồn nước xếp loại tốt là

30,68%, trung bình là 44,5% và yếu là 24,82%. Về thái độ chung của đối

tượng nghiên cứu, xếp loại tốt chỉ có 17,56%, trung bình 53,16% và yếu

29,28%. Về thực hành của đối tượng nghiên cứu, thực hành tốt về nguồn

nước chỉ có 16,86%, trung bình 57,61% và yếu 25,53% [14].

Cũng theo nghiên cứu của Lê Hoài Thu (2015) về thực trạng nguồn nước

sinh hoạt và kiến thức, thái độ, thực hành của người dân về phòng ô nhiễm

nguồn nước tại xã Đồng Kỳ huyện Yên Thế tỉnh Bắc Giang cho thấy kiến thức

tốt của người dân về phòng chống ô nhiễm nước chỉ chiếm 16,5%, kiến thức

trung bình chiếm 57%, trong khi đó kiến thức kém chiếm tới 26,5% [26].

Theo nghiên cứu của Nguyễn Thị Khánh Linh (2007) về thực trạng các

công trình vệ sinh của người dân ở xã La Hiên huyện Võ Nhai trong phong

trào xây dựng làng văn hóa - sức khỏe, cho thấy chỉ có 67,79% nguồn nước

đạt tiêu chuẩn vệ sinh, tác giả chỉ ra rằng nguồn nước không sạch do nhiều

nguyên nhân: Chất thải của người và động vật, giếng gần hố xí, gần chuồng

gia súc, giếng không có thành và không có rãnh, các công trình vệ sinh của

đồng bào miền núi là một vấn đề nghiêm trọng, ngày càng đe dọa đến cuộc

sống của họ do thiếu kiến thức về vệ sinh môi trường nước sạch [15].

Cũng theo nghiên cứu của Nguyễn Đình Thắng tại Hợp Tiến, Đồng Hỷ

tỉnh Thái Nguyên cũng chỉ ra rằng thực hành vệ sinh môi trường của người

Dao còn thấp, nguyên nhân là do kiến thức, thái độ, thực hành của người dân

còn chưa cao, cụ thể là: Kiến thức tốt chiếm 19,13%, thái độ tốt chiếm

15,85% và thực hành tốt chiếm 10,93% [25].

Bên cạnh đó cán bộ y tế: Một trong những yếu tố ảnh hưởng đến việc sử

dụng nguồn nước sinh hoạt và đảm bảo chất lượng nguồn nước khi sử dụng

đó là đội ngũ cán bộ y tế, do vậy cần phát huy vai trò của đội ngũ y tế thôn,

bản, Trạm y tế xã cần làm tốt việc tuyên truyền, vận động người dân thực hiện

vệ sinh môi trường, ăn uống hợp vệ sinh, nâng cao ý thức phòng chống dịch

bệnh. Các chương trình mục tiêu quốc gia về y tế cần được quan tâm thực

hiện tốt nhằm đảm bảo mọi đối tượng đều được chăm sóc về sức khỏe.

Sự quan tâm của các ban ngành đoàn thể về vệ sinh môi trường: Vấn đề

nâng cao nhận thức cho cộng đồng và giải quyết vấn đề vệ sinh môi trường

bằng tăng cường truyền thông giáo dục sức khoẻ, nâng cao kiến thức và thái

độ của người dân về vệ sinh môi trường là hết sức cần thiết. Khi thực hiện cần

lồng ghép nhiều chương trình, nhiều ban ngành và nhiều giải pháp ở các mức

độ thích hợp khác nhau, trong đó xã hội hoá công tác bảo vệ môi trường,

chống ô nhiễm môi trường và tập hợp, sử dụng được tiềm năng của các cơ

quan khoa học đóng trên địa bàn mới là nội lực quan trọng để giải quyết tình

trạng ô nhiễm môi trường số hiện nay cho đồng bào các dân tộc thiểu số, đặc

biệt các dân tộc sống ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Có như

vậy mới mong rằng hành vi vệ sinh về môi trường của người dân mới được

cải thiện và nâng cao. Nếu cán bộ y tế xã, y tế thôn bản, vệ sinh viên chưa

được tập huấn đầy đủ, chưa nắm vững kiến thức, chưa có đủ kỹ năng truyền

thông về vệ sinh môi trường. Vai trò của các già làng, trưởng bản, những cá

nhân có uy tín, lãnh đạo cộng động chưa được phát huy, chưa khai thác được

những mặt mạnh của các phong tục truyền thống tốt đẹp trong nhân dân

nhưng hương ước bản làng, quy định dòng họ...thì đây là những khó khăn,

cản trở việc thực hiện các biện pháp can thiệp giải quyết ô nhiễm môi trường,

làm ảnh hưởng rất lớn đến kiến thức, thái độ và thực hành về vệ sinh môi

trường của người dân.

* Nguồn lực: Để thực hành các hành vi nâng cao sức khỏe, phòng chống

bệnh tật, cộng đồng hay cá nhân cần có các điều kiện nhất định về nguồn lực.

Nguồn lực cho thực hiện hành vi bao gồm các yếu tố như thời gian, nhân lực,

tiền, cơ sở vật chất trang thiết bị. Nhiều cá nhân có đủ kiến thức, họ hiểu rất

rõ nhu cầu chăm sóc sức khỏe của họ nhưng vì thiếu các điều kiện nguồn lực

nên họ không thực hiện được hành vi mong muốn [11], [12].

- Thời gian: Thời gian là một trong các yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến

hành vi của con người. Có những hành vi cần có thời gian để thực hành hoặc

để thay đổi [11], [12].

- Nhân lực: Nhân lực đôi khi ảnh hưởng lớn đến hành vi sức khỏe của

cộng đồng. Nếu một cộng đồng nào đó có thể huy động nguồn nhân lực thì

việc tổ chức các hoạt động lao động phúc lợi cho cộng đồng sẽ được thực

hiện dễ dàng. Ví dụ như huy động nhân lực tổng vệ sinh đường làng, ngõ

xóm, cải tạo các nguồn cung cấp nước, xây dựng công trình vệ sinh công

cộng... Các hoạt động truyền thông giáo dục sức khỏe rất cần nguồn nhân lực

từ cộng đồng tham gia để tạo nên phong trào tác động đến thay đổi hành vi

sức khỏe [11], [12].

- Cơ sở vật chất, trang thiết bị: Cơ sở vật chất trang thiết bị là các điều

kiện cần thiết hỗ trợ cho thay đổi một số hành vi sức khỏe [11], [12].

* Yếu tố văn hóa: Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hành vi con người, các

yếu tố này có thể rất khác nhau giữa cộng đồng này với cộng đồng khác. Văn

hoá là tổng hợp của nhiều yếu tố bao gồm kiến thức, niềm tin, phong tục tập

quán, nghệ thuật, đạo đức, luật pháp, thói quen và tất cả những năng lực mà

con người thu được trong cuộc sống. Đồng thời môi trường văn hóa xã hội có

ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực đến sức khỏe con người, sự khác biệt về

kinh tế xã hội giữa các nước đang phát triển và các nước phát triển dẫn tới sự

thay đổi mô hình bệnh tật cũng như tuổi thọ của con người [11], [12], [29].

Thông qua phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm với lãnh đạo trong cộng

đồng, cán bộ y tế, già làng người có vai trò trong cộng đồng để tìm hiểu rõ

hơn về thực trạng sử dụng và các yếu tố liên quan đến chất lượng nguồn nước

sinh hoạt.

Chương 2

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Đối tượng, thời gian và địa điểm nghiên cứu

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu

- Nguồn nước giếng đào dùng trong sinh hoạt của các hộ gia đình.

- Cán bộ y tế xã, người có uy tín trong cộng đồng, người dân, nhân viên

Y tế thôn bản.

2.1.2. Thời gian nghiên cứu

- Từ tháng 5/2016 đến tháng 4/2017

2.1.3. Địa điểm nghiên cứu

- Xã La Hiên: Là một xã có diện tích 39,19km2. Xã nằm ở phía tây của

huyện và có quốc lộ 1B chạy qua. Xã gồm có 16 xóm (Trúc Mai, Làng Lai,

Hiên Bình, xóm Phố, Cây Bòng, Cây Thị, Khuôn Ngục, Làng Giai, La Đồng,

Xuân Hòa, Đồng Đình, Hiên Minh, Hang Hon, Làng Kèn, Khuôn Vạc, Đồng

Dong). Người dân sống chủ yếu là sản xuất nông nghiệp, nhờ trồng cây ăn

quả, trồng lúa và kinh doanh buôn bán. Trong xã gồm nhiều thành phần dân

tộc sống xen kẽ lẫn nhau chủ yếu là dân tộc Kinh, Nùng, Tày, Mông vẫn còn

tồn tại nhiều thói quen sinh hoạt, canh tác nông nghiệp ảnh hưởng xấu đến

môi trường nước và sức khỏe của người dân trong cộng đồng. Số hộ gia đình

trong xã là 2135 hộ. Nguồn nước được người dân dùng chủ yếu trong sinh

hoạt là nguồn nước giếng đào, nguồn nước giếng đào nơi đây còn tồn tại

nhiều yếu tố nguy cơ ô nhiễm gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân khi

sử dụng.

Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Nguyên, Sở Tài nguyên và Môi trường

2.2. Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu mô tả, thiết kế nghiên cứu cắt ngang.

Nghiên cứu định lượng kết hợp định tính.

2.2.1. Nghiên cứu định lượng

2.2.1.1. Cỡ mẫu nghiên cứu định lượng

* Đánh giá thực trạng chất lượng nguồn nước tại các hộ gia đình.

- Cỡ mẫu xét nghiêm nước sinh hoạt

Áp dụng công thức tính cỡ mẫu xét nghiệm: [10]

Trong đó n là cỡ mẫu tối thiểu cần có, : hệ số giới hạn tin cậy,

Chọn  = 0,05 thì = 1,96, s là phương sai chọn s = 0,938, là giá trị

trung bình, = 1,88 (theo nghiên cứu của Lâm Thị Thúy An, xác định hàm

lượng amoni trong nước giếng đào tại hộ gia đình năm 2013).  là mức sai

lệch tương đối, chọn  = 0,15.

Thay vào công thức ta có n = 42,5.

Số mẫu nước cần lấy là 45 mẫu/chỉ số.

Xét nghiệm 09 chỉ số, tổng số mẫu nước cần lấy là 45 mẫu x 09 chỉ số = 405

chỉ số. Thực tế số mẫu nước xét nghiệm là 50 mẫu x 09 chỉ số = 450 chỉ số.

2.2.1.2. Chọn mẫu nghiên cứu định lượng

- Chọn quần thể nghiên cứu: Chọn chủ đích huyện Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên.

- Chọn xã nghiên cứu: Chọn chủ đích xã La Hiên huyện Võ Nhai tỉnh

Thái Nguyên.

- Cách chọn mẫu

* Chọn mẫu xét nghiệm: Chọn số hộ xét nghiệm đánh giá chất lượng

nguồn nước sinh hoạt bằng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên đơn

+ Tại mỗi xóm lập danh sách tất cả các hộ gia đình đang sử dụng nguồn

nước giếng đào.

+ Chọn các hộ gia đình xét nghiệm chỉ số trong nước theo phương pháp

chọn mẫu ngẫu nhiên đơn, cho đủ cỡ mẫu nghiên cứu.

2.2.2. Nghiên cứu định tính

Chọn mẫu chủ đích. Cụ thể như sau:

- Phỏng vấn sâu cán bộ y tế xã La Hiên: 1 cuộc.

- Phỏng vấn sâu 4 người có uy tín trong cộng đồng có hiểu biết tại địa

phương để tìm hiểu những yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nước sinh hoạt.

- Thảo luận nhóm hộ gia đình: Chọn 10 người trong các hộ gia đình

được điều tra: 1 cuộc

- Thảo luận nhóm y tế thôn bản của các xóm có các hộ gia đình được

điều tra: Chọn 10 người.

Tổng cộng 2 cuộc phỏng vấn sâu, 2 cuộc thảo luận nhóm theo các

nhóm đối tượng.

2.2.3. Các chỉ tiêu nghiên cứu

2.2.3.1. Mục tiêu 1: Đánh giá thực trạng chất lượng nguồn nước sinh hoạt

của các hộ gia đình.

- Các chỉ số lý học:

+ Màu, mùi vị trong nước giếng đào.

+ Độ trong của nước giếng đào.

+ Tỷ lệ các mẫu nước xét nghiệm có chỉ số lý học cao hơn TCCP.

- Các chỉ số hoá học:

+ Hàm lượng chất hữu cơ trong nước (mgO2/l)

+ Hàm lượng NH3 trong nước sinh hoạt (mg/l)

+ Hàm lượng NO2 trong nước sinh hoạt (mg/l)

+ Hàm lượng độ cứng của nước sinh hoạt (độ Đức)

+ Tỷ lệ các mẫu nước xét nghiệm có chỉ số hoá học cao hơn TCCP.

- Các chỉ số vi sinh:

+ Số lượng Coliform trong các mẫu nước giếng đào.

+ Số lượng Fecal Coliform trong các mẫu nước giếng đào.

+ Tỷ lệ Coliform trong các mẫu nước xét nghiệm cao hơn TCCP.

+ Tỷ lệ Fecal Coliform trong các mẫu nước xét nghiệm cao hơn TCCP.

2.2.3.2. Mục tiêu 2: Một số yếu tố liên quan đến chất lượng nguồn nước sinh

hoạt tại các hộ gia đình.

- Liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới nhà tiêu với chỉ số lý học.

- Liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới nhà tiêu gần nhất với chỉ

số Amoniac.

- Liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới nhà tiêu gần nhất với chỉ

số Coliform.

- Liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới nhà tiêu gần nhất với chỉ

số Fecal Coliform.

- Liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới chuồng gia súc gần nhất

với chỉ số Amoniac trong nước.

- Liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới chuồng gia súc gần nhất

với chỉ số Coliform trong nước.

- Liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới chuồng gia súc gần nhất

với chỉ số Fecal Coliform trong nước.

- Liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới bãi rác gần nhất với chỉ số

Coliform trong nước.

- Liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới bãi rác gần nhất với chỉ số

Fecal Coliform trong nước.

- Liên quan giữa thiếu sân giếng hoặc sân giếng bị nứt với chỉ số

Amoniac trong nước giếng đào.

- Liên quan giữa thiếu sân giếng hoặc sân giếng bị nứt với chỉ số

Coliform trong nước giếng đào.

- Liên quan giữa thiếu sân giếng hoặc sân giếng bị nứt với ng với chỉ số

Fecal Coliform trong nước giếng đào.

- Liên quan giữa nguy cơ ô nhiễm với mùi của nước nước giếng đào.

- Liên quan giữa nguy cơ ô nhiễm với ô nhiễm NO2.

- Liên quan giữa nguy cơ ô nhiễm với nguồn nước ô nhiễm Fecal Coliform.

* Cơ sở vật chất:

Các phương tiện đánh giá nguồn nước tại cộng đồng: dụng cụ lấy mẫu

nước xét nghiệm, bảng kiểm đánh giá nguồn nước.

Sổ sách ghi chép của trạm y tế xã về sử dụng nguồn nước tại các hộ gia đình.

2.2.4. Phương pháp đánh giá

2.2.4.1. Phương pháp lấy mẫu theo quy định của TCVN

+ TCVN 5992: 1995 (ISO 5667 - 2:1991): chất lượng nước - lẫy mẫu -

hướng dẫn kỹ thuật.

+ TCVN 5993 - 1995 (ISO 5667 - 3:1985): chất lượng nước - lấy mẫu -

hướng dẫn bảo quản - xử lý mẫu.

+ TCVN 6000: 1995 (ISO 5667 - 11:1992): chất lượng nước - lấy mẫu -

hướng dẫn lấy mẫu

2.2.4.2. Đánh giá các mẫu nước bằng phương pháp xét nghiệm

* Xét nghiệm đánh giá chất hữu cơ trong nước bằng phương pháp chuẩn độ:

a. Tiến hành:

Ta cho vào bình nón thứ tự sau:

- Nước xét nghiệm 100ml

- H2SO4 đặc 2ml

- KMnO4 N/50 10ml

Đun sôi trong 10 phút, sau đó cho thêm 10 ml H2C2O4 N/50 lúc này sẽ

mất màu hoàn toàn. Từ buret chuẩn độ bằng thuốc tím cho tới khi xuất hiện

màu hồng thì dừng lại và ghi lại số ml thuốc tím đã chuẩn độ hết (n ml)

Song song với mẫu xét nghiệm ta phải làm 1 mẫu đối chứng bằng nước

cất các bước tiến hành tương tự ta sẽ có (n' ml thuốc tím) thường n' = 0,5.

b. Kết quả:

X mgO2/l = (n-n').0,16.1000/100 =(n-n').1,6.

Trong đó: n là số ml thuốc tím đã chuẩn độ hết với mẫu nước xét nghiệm. n'

là số ml thuốc tím đã chuẩn độ hết với mẫu nước đối chứng. 0,16 là 1 ml

thuốc tím giải phóng ra 0,16 mgO2. 1000 tính ra thể tích 1lít nước. 100 số

lượng nước đem xét nghiệm.

c. Nhận định kết quả:

- Nếu chúng ta thực hiện trong môi trường kiềm thì đó là chất hữu động

vật so với tiêu chuẩn cho phép từ 0 đến < 2 mgO2/lít

- Nếu chúng ta thực hiện trong môi trường axit thì đó là chất hữu thực

vật so với tiêu chuẩn cho phép từ 2 đến < 4 mgO2/lít

- Dựa vào tiêu chuẩn để chúng ta đánh giá nước đó có bị ô nhiễm hay không.

* Định lượng Amoniac (NH3) trong nước bằng phương pháp so màu:

Tiến hành

- Ta cho vào ống nghiệm thứ tự sau:

Nước xét nghiệm 10ml.

Dung dịch khử kiềm Seignete 5% 5 giọt.

- Lắc đều để 3 - 5 phút sau cho thêm: Dung dịch chuẩn Nessler 5 giọt.

- Lắc đều để 5 - 7 phút. Đem so màu với thang mẫu, tương ứng với ống

nào thì lấy kết quả của ống đó.

+ Nếu đem so màu trên máy điện quang kế thì so màu ở bước sóng 420

nm kết quả sẽ hiện trên màn hình.

+ Dựa vào tiêu chuẩn để chúng ta đánh giá nước đó có bị ô nhiễm hay không.

* Định lượng Nitrit (NO2) trong nước bằng phương pháp so màu:

Tiến hành

- Ta cho vào ống nghiệm thứ tự sau:

Nước xét nghiệm 10 ml.

Griess A 1 ml

Griess B 1 ml

- Lắc đều để 5 - 7 phút. Đem so màu với thang mẫu, tương ứng với ống

nào thi lấy kết quả của ống đó.

+ Nếu đem so màu trên máy điện quang kế thì so màu ở bước sóng 520

nm kết quả sẽ hiện trên màn hình.

+ Dựa vào tiêu chuẩn để chúng ta đánh giá nước đó có bị ô nhiễm hay không.

* Xác định độ cứng của nước bằng phương pháp chuẩn độ:

a. Tiến hành

- Ta cho vào bình nón thứ tự sau:

Nước xét nghiệm 50 ml

Dung dịch đệm NH3 5 ml

Chỉ thị màu đen Eryocrom T 0,2 ml

- Sau đó lắc đều.

- Từ Buret chuẩn độ bằng Trylon B N/10 cho tới khi thấy chuyển từ màu

hồng sang màu xanh lơ thì dừng lại và ghi lại số ml Trylon B đã dùng.

b. Kết quả

n. 0,28 . 1000 X = ............................... = n. 1,12 (độ Đức) 5.50 Trong đó: 1 ml Trylon B = 0,28; n là số ml Trylon B đã dùng

c. Nhận định kết quả

Dựa vào kết quả thu được để nhận định loại nước đó là nước mềm, nước

cứng, khá cứng, rất cứng theo tiêu chuẩn.

* Xét nghiệm vi sinh vật bằng phương pháp nuôi cấy:

Xác định tổng số Coliforms trong mẫu nước kiểm nghiệm:

1 ml mẫu nước + 9ml DD pha loãng

Nước pha loãng 10-1

9ml DD pha loãng

+

Nước pha loãng 10-2

9ml DD pha loãng

+

Nước pha loãng 10-3

Sơ đồ 2.1: Quy trình xác định tổng số Coliforms trong mẫu nước kiểm nghiệm

Xác định tổng số Fecal coliforms trong mẫu nước kiểm nghiệm

1 ml mẫu nước + 9ml DD pha loãng

Nước pha loãng 10-1

+

9ml DD pha loãng

+

Nước pha loãng 10-2

9ml DD pha loãng

Nước pha loãng 10-3

Sơ đồ 2.2: Quy trình xác định tổng số Fecal coliforms

trong mẫu nước xét nghiệm

2.2.4.3. Đánh giá yếu tố nguy cơ ô nhiễm nguồn nước

Căn cứ vào tổng điểm các nôi dung cần kiểm tra nguồn nước giếng đào

theo Thông tư 50/2015/TT-BYT tại các hộ gia đình để đánh giá nguồn nước

có nguy cơ và không có nguy cơ ô nhiễm:

+ 0 điểm: Chưa có nguy cơ ô nhiễm nguồn nước

+ ≥ 1 điểm: Có nguy cơ ô nhiễm nguồn nước

2.2.5. Phương pháp thu thập thông tin

- Thực trạng chất lượng nguồn nước sinh hoạt tại các hộ gia đình:

+ Xét nghiệm mẫu nước (theo tiêu chuẩn vệ sinh nước sạch theo thường

quy kỹ thuật xét nghiệm)

- Một số yếu tố liên quan đến chất lượng nước sinh hoạt:

+ Sử dụng bảng kiểm quan sát theo các tiêu chí theo Thông tư

50/2015/TT-BYT về đánh giá nguy cơ ô nhiễm nguồn nước.

+ Phỏng vấn sâu

+ Thảo luận nhóm

2.2.6. Khống chế sai số

- Thiết kế các phiếu quan sát: Phiếu quan sát được nhóm nghiên cứu thiết

kế theo yêu cầu của đề tài.

- Đội ngũ điều tra viên, lấy mẫu nước và giám sát viên được tập huấn kỹ,

thống nhất trước khi tiến hành thực hiện.

- Ghi chép đầy đủ.

- Phiếu được làm sạch từ cộng đồng.

2.2.7. Phương pháp xử lý số liệu

- Sử dụng thuật toán thống kê y học cơ bản (tính tỷ lệ %, tính giá trị trung

bình, sử dụng test χ2 (khi bình phương), fisher’s Exact test so sánh các tỷ lệ...).

Số liệu được nhập trên phần mềm Epidata 3.1 và phân tích bằng phần mềm

SPSS 21.0

2.2.8. Đạo đức nghiên cứu

Đây là một nghiên cứu tại cộng đồng nhằm tìm hiểu thực trạng chất lượng

nguồn nước sinh hoạt, quá trình nghiên cứu không làm ảnh hưởng gì đến kinh

phí cũng như sức khỏe của người dân và mang lại lợi ích cho cộng đồng.

Chương 3

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. Thực trạng chất lượng nguồn nước sinh hoạt tại các hộ gia đình

Bảng 3.1. Đánh giá các chỉ số lý học của các mẫu nước xét nghiệm

tại các hộ gia đình

Màu Mùi vị Độ trong Chỉ số

Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ

Đánh giá lượng (%) Lượng (%) lượng (%)

Đạt TC 43 86,0 36 72,0 43 86,0

Không đạt TC 7 14,0 14 28,0 7 14,0

Nhận xét: Kết quả xét nghiệm 50 mẫu nước giếng đào tại các hộ gia

đình cho thấy, có 14,0% mẫu nước xét nghiệm không đạt tiêu chuẩn về màu

sắc và độ trong của nước, đặc biệt có 28,0% số mẫu nước xét nghiệm không

đạt tiêu chuẩn về mùi vị.

Bảng 3.2. Đánh giá chỉ số NH3, NO2 trong nước tại các hộ gia đình

Chỉ số NH3 NO2

Đánh giá Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%)

Đạt TC 46 92,0 38 76,0

Không đạt TC 4 8,0 12 24,0

Nhận xét: Kết quả đánh giá chỉ số NH3, NO2 trong 50 mẫu nước giếng

đào cho chúng ta thấy có 8,0% các mẫu nước xét nghiệm không đạt tiêu

chuẩn về chỉ số NH3 và 24,0% không đạt tiêu chuẩn về chỉ số NO2. Tỷ lệ hộ

gia đình có nguồn nước giếng đào bị ô nhiễm NO2 cao hơn so với chỉ số NH3.

Bảng 3.3. Hàm lượng chất hữu cơ, độ cứng trong nước tại các hộ gia đình

Chất hữu cơ thực vật Độ cứng (độ Đức) Đặc điểm (mgO2/l)

0,70  0,42 1,66  0,47  SD

Nhỏ nhất 0,78 0,16

Lớn nhất 3,02 1,92

Tỷ lệ đạt TCCP 100,0 % 100 % nước mềm

TCCP 4 - 8 ≤ 4

Nhận xét: Kết quả xét nghiệm 50 mẫu nước giếng đào tại các hộ gia

đình cho thấy, 100% các mẫu nước xét nghiệm có hàm lượng chất hữu cơ và

độ cứng đều nằm trong tiêu chuẩn cho phép với giá trị trung bình lần lượt là

0,700,42 mgO2/l và 1,660,47 độ đức.

Bảng 3.4. Kết quả xét nghiệm chỉ số Coliform và Fecal Coliform

trong mẫu nước tại các hộ gia đình

Coliforms tổng số Fecal Coliform Đặc điểm (MPN/ml) (MPN/ml)

16,2  23,26 9,78  19,05  SD

Nhỏ nhất 0 0

Lớn nhất* 93 93

TCCP ≤ 0 ≤ 0

*: có một mẫu cả hai chỉ số đều >2400

Nhận xét: Kết quả xét nghiệm chỉ số vi sinh vật cho thấy, giá trị trung

bình Coliform là 16,2  23,26 (MPN/ml) và Fecal Coliform là 9,78 

19,05(MPN/ml). Trong đó có một mẫu nước xét nghiệm có cả 2 chỉ số đánh

giá vi sinh vật > 2400 (MPN/ml).

Bảng 3.5. Đánh giá chỉ số xét nghiệm vi sinh vật trong nước

Chỉ số Coliform tổng số Fecal Coliform

Đánh giá Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%)

Đạt TC 17 34,0 26 52,0

Không đạt TC 33 66,0 24 48,0

Nhận xét: Theo kết quả đánh giá chỉ số vi sinh vật trong nước tại các

hộ gia đình cho thấy có đến 66,0% số mẫu nước xét nghiệm không đạt tiêu

chuẩn về chỉ số Coliform, 48,0% không đạt tiêu chuẩn về số lượng Fecal Coliform.

Hộp 3.1. Kết quả phỏng vấn sâu cán bộ y tế và một số hộ gia đình về

chất lượng nguồn nước giếng đào

Kết quả phỏng vấn sâu cán bộ y tế xã và người dân trong cộng đồng cho

thấy thực hành vệ sinh môi trường nước của người dân chưa tốt, nguồn nước

bị ô nhiễm màu sắc và mùi...:

- Theo ông A cán bộ y tế xã cho biết: “Nguồn nước thường đục, có màu

và mùi lạ, khi nguồn nước có các biểu hiện lạ bất thường người dân không

mang nước đi xét nghiệm để có các biện pháp xử lý. Nhiều hộ gia đình muốn

mang nước đi xét nghiệm nhưng điều kiện kinh tế còn khó khăn hoặc không

biết xét nghiệm ở đâu nên ngại không hỏi và không đi nữa, nguồn nước bị ô

nhiễm vẫn sử dụng trong sinh hoạt bình thường...”.

- Ông F xóm Trúc Mai cho biết: “Vào mùa mưa tháng 6 tháng 7 âm lịch

nguồn nước giếng đào thường bị ô nhiễm, cảm quan thấy rằng nước có màu

lạ, đục hơn, thậm chí còn có mùi hôi không sử dụng được. Để làm cho nước

trong hơn người dân thường bơm nước vào xô, chậu, thùng để đến khi nước

trong mới sử dụng được...”

3.2. Một số yếu tố liên quan đến chất lượng nước sinh hoạt

Bảng 3.6. Mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới nhà tiêu với

chỉ số lý học

Có mùi Không mùi

Chất lượng nguồn nước Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%) Nguy cơ

Cách nhà tiêu <10m 6 42,9 8 57,1

Cách nhà tiêu >10m 8 22,2 28 77,8

> 0,05 p

Nhận xét: Không có mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng tới nhà

tiêu với chỉ số mùi của nước. Tỷ lệ hộ gia đình có nguồn nước cách nhà tiêu < 10m

không đạt tiêu chuẩn về mùi là 42,9% cao hơn so với số hộ gia đình có nguồn

nước cách nhà tiêu > 10m là 22,2%.

Bảng 3.7. Mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới nhà tiêu gần

nhất với chỉ số Amoniac

Có ô nhiễm Amoniac Không ô nhiễm Amoniac

Chất lượng nguồn nước Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%) Nguy cơ

Cách nhà tiêu <10m 2 14,3 12 85,7

Cách nhà tiêu >10m 2 5,6 34 94,4

> 0,05 p

Nhận xét: Không có mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng tới nhà

tiêu với chỉ số NH3 trong nước. Tỷ lệ hộ gia đình có giếng đào cách nhà tiêu

<10m bị ô nhiễm NH3 là 14,3% cao hơn so với số hộ gia đình có giếng cách

nhà tiêu > 10m là 5,6%.

Bảng 3.8. Mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới nhà tiêu

gần nhất với chỉ số Coliform

Có ô nhiễm Coliform Không ô nhiễm Coliform

Chất lượng nguồn nước Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%) Nguy cơ

Cách nhà tiêu <10m 12 85,7 2 14,3

Cách nhà tiêu >10m 21 58,3 15 41,7

> 0,05 p

Nhận xét: Không có mối liên quan giữa khoảng cách từ nguồn nước đến

nhà tiêu với chỉ số Coliform. Tỷ lệ số hộ gia đình có giếng cách nhà tiêu

<10m bị ô nhiễm Coliform là 85,7% cao hơn số hộ gia đình có nguồn nước

cách nhà tiêu > 10m.

Bảng 3.9. Mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới nhà tiêu

gần nhất với chỉ số Fecal Coliform

Có ô nhiễm Không ô nhiễm

Chất lượng nguồn nước Fecal Coliform Fecal Coliform

Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%) Nguy cơ

Cách nhà tiêu <10m 10 71,4 4 28,6

Cách nhà tiêu >10m 14 38,9 22 61,1

< 0,05 p

Nhận xét: Có mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào đến nhà tiêu

với chỉ số Fecal Coliform. Tỷ lệ hộ gia đình có giếng cách nhà tiêu < 10m bị

ô nhiễm Fecal Coliform là 71,4% cao hơn số hộ gia đình có giếng cách nhà

tiêu > 10m là 38,9%.

Bảng 3.10. Mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới chuồng

gia súc gần nhất với chỉ số Amoniac trong nước

Chất lượng nguồn Không ô nhiễm Có ô nhiễm Amoniac nước Amoniac

Nguy cơ Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%)

Cách chuồng gia súc <10m 2 6,3 30 93,8

Cách chuồng gia súc >10m 2 11,1 16 88,9

> 0,05 p

Nhận xét: Không có mối liên quan giữa khoảng cách từ nguồn nước

giếng tới chuồng gia súc với chỉ số NH3. Tỷ lệ hộ gia đình có nguồn nước

cách chuồng gia súc < 10m bị ô nhiễm NH3 là 6,3%.

Bảng 3.11. Mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới chuồng

gia súc gần nhất với chỉ số Coliform trong nước

Chất lượng nguồn Không ô nhiễm Có ô nhiễm Coliform nước Coliform

Nguy cơ Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%)

Cách chuồng gia súc <10m 24 75,0 8 25,0

Cách chuồng gia súc >10m 9 50,0 9 50,0

> 0,05 p

Nhận xét: Không có mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng tới chuồng

gia súc với chỉ số Coliform. Tỷ lệ số hộ gia đình có nguồn nước cách chuồng

gia súc < 10m bị ô nhiễm Coliform là 75,0% cao hơn số hộ gia đình có nguồn

nước cách chuồng gia súc > 10m.

Bảng 3.12. Mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới chuồng

gia súc gần nhất với chỉ số Fecal Coliform trong nước

Có ô nhiễm Không ô nhiễm

Chất lượng nguồn nước Fecal Coliform Fecal Coliform

Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%) Nguy cơ

Cách chuồng gia súc <10m 16 50,0 16 50,0

Cách chuồng gia súc >10m 8 44,4 10 55,6

> 0,05 p

Nhận xét: Không mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới

chuồng gia súc với chỉ số Fecal Coliform (p>0,05).

Hộp 3.2. Kết quả phỏng vấn sâu một số yếu tố liên quan đến chất lượng

nguồn nước giếng đào

Mặc dù một số kết quả nghiên cứu định lượng chỉ ra rằng không có nhiều

mối liên quan giữa một số yếu tố nguy cơ với chất lượng nguồn nước giếng

đào. Tuy nhiên, kết quả phỏng vấn sâu cho thấy các yếu tố nguy cơ ô nhiễm là

nguyên nhân làm cho chất lượng nước không đảm bảo:

- Theo ông C người dân xóm Đồng Đình cho biết: “Nhiều hộ gia đình sử

dụng giếng đào để sinh hoạt ăn uống, nhưng giếng thường gần chuồng lợn để

tiện rửa chuồng, rãnh thoát nước thì không có, nước thải ứ đọng lại gần

giếng, gà vịt ra uống nước gây ô nhiễm nguồn nước... ”

- Bà D cán bộ y tế xã cho biết: “Giếng đào được sử dụng từ lâu, phù hợp với

nhu cầu sử dụng và không tốn kém, tuy nhiên hằng năm cứ đến tháng giêng

các hộ gia đình thường mua phân chuồng như phân gà, phân trâu, phân lợn

về bón cho cây na, vây vải mà không ủ, không lấp, mùi hôi thối bốc lên, mưa

chảy khắp vườn, ngấm xuống giếng làm cho nguồn nước bị ô nhiễm, cảm

quan thấy nước có màu và mùi lạ...”

Bảng 3.13. Mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới bãi rác

gần nhất với chỉ số Coliform trong nước

Có ô nhiễm Coliform Không ô nhiễm Coliform

Chất lượng nguồn nước Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%) Nguy cơ

Cách bãi rác <10m 23 63,9 13 36,1

Cách bãi rác >10m 10 71,4 4 28,6

> 0,05 p

Nhận xét: Kết quả phân tích mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng

đào tới bãi rác gần nhất với chỉ số Coliform trong nước giếng đào tại các hộ

gia đình cho thấy, không có mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đến bãi

rác gần nhất với chỉ số Coliform (p>0,05).

Bảng 3.14. Mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới bãi rác

gần nhất với chỉ số Fecal Coliform trong nước

Có ô nhiễm Không ô nhiễm

Chất lượng nguồn nước Fecal Coliform Fecal Coliform

Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%) Nguy cơ

Cách bãi rác < 10m 17 47,2 19 52,8

Cách bãi rác > 10m 7 50,0 7 50,0

> 0,05 p

Nhận xét: Không có mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào đến

bãi rác với chỉ số Fecal Coliform. Tỷ lệ hộ gia đình có giếng cách bãi rác

<10m ô nhiễm Fecal Coliform là 47,2% (p>0,05).

Bảng 3.15. Mối liên quan giữa thiếu sân giếng hoặc sân giếng bị nứt với

chỉ số Amoniac trong nước giếng đào

Có ô nhiễm Amoniac Không ô nhiễm Amoniac

Chất lượng nguồn nước Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%) Nguy cơ

Thiếu sân giếng hoặc sân 2 10,5 17 89,5 giếng bị nứt

Có sân giếng, sân giếng 2 6,5 29 93,5 không bị nứt

> 0,05 p

Nhận xét: Không có mối liên quan giữa thiếu sân giếng hoặc sân giếng

bị nứt với chỉ số NH3. Tỷ lệ hộ gia đình thiếu sân giếng hoặc sân giếng bị

hỏng bị ô nhiễm NH3 là 10,5% cao hơn số hộ gia đình có sân giếng không bị

nứt hỏng.

Bảng 3.16. Mối liên quan giữa thiếu sân giếng hoặc sân giếng bị nứt với

chỉ số Coliform trong nước giếng đào

Có ô nhiễm Coliform Không ô nhiễm Coliform

Chất lượng nguồn nước Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%) Nguy cơ

Thiếu sân giếng hoặc 12 63,2 7 36,8 sân giếng bị nứt

Có sân giếng, sân giếng 21 67,7 10 32,3 không bị nứt

> 0,05 p

Nhận xét: Kết quả phân tích mối liên quan giữa thiếu sân giếng hoặc sân

giếng bị nứt với chỉ số Coliform trong nước giếng đào cho thấy. Không có

mối liên quan giữa thiếu sân giếng hoặc sân giếng bị nứt với chỉ số Coliform

(p>0,05).

Bảng 3.17. Mối liên quan giữa thiếu sân giếng hoặc sân giếng bị nứt với

chỉ số Fecal Coliform trong nước giếng đào

Có ô nhiễm Không ô nhiễm

Chất lượng nguồn nước Fecal Coliform Fecal Coliform

Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%) Nguy cơ

Thiếu sân giếng hoặc sân 9 47,4 10 52,6 giếng bị nứt

Có sân giếng, sân giếng 15 48,4 16 51,6 không bị nứt

> 0,05 p

Nhận xét: Không có mối liên quan giữa thiếu sân giếng hoặc sân giếng

bị nứt với chỉ số Fecal Coliform (p>0,05).

Hộp 3.3. Kết quả thảo luận nhóm một số yếu tố liên quan đến chất lượng

nguồn nước giếng đào

Kết quả thảo luận nhóm cán bộ y tế và người dân cho thấy rằng:

- Thảo luận nhóm các hộ gia đình tại xóm B: “Giếng thường thiếu nắp đậy,

rãnh thoát nước không có, nuôi gà vịt không nhốt mà thả rông ra giếng ỉa

phân rất bẩn, thậm chí một số hộ gia đình không đi vệ sinh vào nhà tiêu và đi

bừa bãi ra vườn, mưa xuống ngấm vào giếng gây ô nhiễm cảm quan thấy

nước bị đục và có màu và mùi lạ...”

- Thảo luận nhóm cán bộ y tế: “Người dân nơi đây còn chưa coi trọng nhiều

đến vệ sinh môi trường nước, chuồng gia súc còn gần giếng, gần nhà gây ô

nhiễm …”.“Kiến thức về vệ sinh môi trường của người dân còn chưa cao,

hoặc thái độ chưa được tốt dẫn đến việc xây dựng và sử dụng nhà tiêu, chăn

nuôi gia súc, gia cầm gây ô nhiễm môi trường nói chung và môi trường nước

nói riêng...”

Bảng 3.18. Mối liên quan giữa nguy cơ ô nhiễm với mùi của nước giếng đào

Mùi

Chất lượng nguồn nước Có mùi hôi Không mùi

Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%) Nguy cơ

Có nguy cơ 11 35,5 20 64,5

Không có nguy cơ 3 15,8 16 84,2

> 0,05 p

Nhận xét: Không có mối liên quan giữa các yếu tố nguy cơ với mùi trong

nước giếng. Tỷ lệ hộ gia đình có các yếu tố nguy cơ cao ô nhiễm giếng đào

trong nước có mùi lạ chiếm 35,5% cao hơn số hộ gia đình có yếu tố nguy cơ.

Bảng 3.19. Mối liên quan giữa nguy cơ ô nhiễm với nguồn nước

ô nhiễm NO2

NO2

Không đạt TC Đạt TC Chất lượng nguồn nước

Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%) Nguy cơ

Có nguy cơ 9 29,0 22 71,0

Không có nguy cơ 3 15,8 16 84,2

> 0,05 p

Nhận xét: Không có mối liên quan giữa các yếu tố nguy cơ với chỉ số

NO2 trong nước giếng. Tỷ lệ hộ gia đình có các yếu tố nguy cơ cao ô nhiễm

giếng đào không đạt tiêu chuẩn về NO2 là 29,0% cao hơn số hộ gia đình có

yếu tố nguy cơ.

Bảng 3.20. Mối liên quan giữa nguy cơ ô nhiễm với nguồn nước ô nhiễm

Fecal Coliform

Chất lượng nguồn nước Không đạt TC Đạt TC

Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%) Nguy cơ

Có nguy cơ 16 51,6 15 48,4

Không có nguy cơ 8 42,1 11 57,9

> 0,05 p

Nhận xét: Không có mối liên quan giữa các yếu tố nguy cơ với chỉ số

Fecal Coliform trong nước giếng. Tỷ lệ hộ gia đình có các yếu tố nguy cơ cao

ô nhiễm giếng đào bị ô nhiễm Fecal Coliform là 51,6% cao hơn số hộ gia

đình có yếu tố nguy cơ.

Chương 4

BÀN LUẬN

4.1. Thực trạng chất lượng nguồn nước sinh hoạt tại các hộ gia đình

Đối với các chỉ số lý học của các mẫu nước xét nghiệm tại các hộ gia

đình cho thấy phần lớn các mẫu nước đạt tiêu chuẩn cho phép về độ trong và

màu, tuy nhiên vẫn còn 14,0% không đạt tiêu chuẩn. Có 28,0% mẫu nước xét

nghiệm không đạt tiêu chuẩn về mùi lạ, thậm chí có những mẫu nước có mùi

hôi. Tuy nhiên kết quả nghiên cứu này của chúng tôi lại thấp hơn nghiên cứu

của tác giả Nguyễn Thị Xuân ở các hộ gia đình tại Tam Đảo Vĩnh Phúc với

tất cả các mẫu nước xét nghiệm nằm trong giới hạn cho phép về độ trong và

màu của nước [32]. Nguồn nước bị ô nhiễm về lý học có thể là do một số

nguyên nhân như sự hòa tan của chất hữu cơ và vô cơ, sự phát triển của rêu,

xác động vật, thực vật làm cho nguồn nước có màu, mùi lạ làm ảnh hưởng

đến chất lượng nước. Nguồn nước bị ô nhiễm có thể gây nên một số bệnh có

những triệu chứng như ngứa da, nổi mẩn đỏ khi tắm, một số bệnh về đường

tiêu hóa như tả, lỵ, thương hàn. Để làm hạn chế và loại bỏ các tác nhân làm

cho nước giếng đào không đạt tiêu chuẩn về lý học bằng cách, các hộ gia đình

hằng năm cần vệ sinh giếng, cuốn cống, đổ cát sỏi dười giếng cũng là một

trong những biện pháp giúp cải thiện chất lượng nguồn nước.

Đối với các chỉ số hóa học: Kết quả xét nghiệm cho thấy hầu hết các

mẫu nước đạt tiêu chuẩn về chỉ số NH3, NO2 trong các mẫu nước giếng đào

với tỷ lệ 92,0% và 76,0%, kết quả nghiên cứu này cao hơn nghiên cứu của

Ngô Thị Nhu tại 6 xã nông thôn ở Đông Hưng Thái Bình là 31,1% giếng khơi

đạt tiêu chuẩn về NH3 [17], có thể lý giải rằng thói quen canh tác, phong tục

tập quán sinh hoạt khác nhau giữa 2 vùng tạo lên sự khác biệt rõ ràng như

vậy. Sự xuất hiện NH3 và NO2 trong nước là do quá trình phân giải các chất

hữu cơ, khi đó amoniac xuất hiện đầu tiên và sự oxy hoá của chất đạm hữu cơ

biến NH3 thành NO2, quá trình này nhờ vi khuẩn hiếu khí mà tạo ra. Việc

chăn nuôi gia súc quy mô lớn có thể làm gia tăng lượng Amoni trong nước.

Amoni trong nước là một chất ô nhiễm do chất thải động vật, nước thải trong

sinh hoạt. Khi hàm lượng Amoni trong nước ăn uống cao hơn tiêu chuẩn cho

phép chứng tỏ nguồn nước đã bị ô nhiễm bởi chất thải động vật, nước cống và

có khả năng xuất hiện các loại vi khuẩn, kể cả vi khuẩn gây bệnh. Nước giếng

đào nhiễm NH3 và NO2 gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người, khi vào trong

cơ thể sẽ chiếm mất oxy khiến cho trẻ bị xanh xao, ốm yếu, thiếu máu, khó

thở do thiếu oxi máu. Đến một giai đoạn nào đó khi nhiễm amoni nặng sẽ gây

ngộp thở và tử vong nếu không cấp cứu kịp thời.

Đối với hàm lượng chất hữu cơ trong tất cả các mẫu nước xét nghiệm

đều nằm trong giới hạn cho phép do Bộ Y tế ban hành với giá trị trung bình là

0,70  0,42 mgO2/l kết quả nghiên cứu này của chúng tôi cao hơn nghiên cứu

của Ngô Thị Nhu tại 6 xã nông thôn ở Đông Hưng Thái Bình với tỷ lệ số

giếng đào đạt tiêu chuẩn là 7,2% [17]. Kết quả xét nghiệm độ cứng trong

nước giếng đào tại các hộ gia đình cho thấy tất cả các mẫu nước đều nằm

trong giới hạn cho phép với giá trị trung bình là 1,66  0,47 độ Đức, kết quả

nghiên cứu này của chúng tôi cũng tương đồng với nghiên cứu của tác giả

Nguyễn Thị Xuân tại các hộ gia đình thuộc xã Minh Quang Tam Đảo tỉnh

Vĩnh Phúc, với tất cả các mẫu nước xét nghiệm đều nằm trong giới hạn cho

phép [32]. Tuy các mẫu nước xét nghiệm có độ cứng nằm trong giới hạn cho

phép nhưng do xã La Hiên là xã miền núi với đặc thù là núi đá vôi chính vì

vậy khi sử dụng nguồn nước trong sinh hoạt người dân cần phải có các biện

pháp loại bỏ ion Mg và Ca như đun sôi nước cho các ion này kết tủa hoặc sử

dụng các thiết bị lọc nước như bể lọc, máy lọc nước trước khi ăn uống để

phòng tránh các bệnh về thận và đường tiết niệu do nguồn nước bị ô nhiễm.

Về chỉ số Coliform và Fecal Coliform, kết quả xét nghiệm cho thấy có

66,0% và 48,0% mẫu nước không đạt tiêu chuẩn về Coliform và Fecal

Coliform. Kết quả nghiên cứu này của chúng tôi thấp hơn so với nghiên cứu

của tác giả Ngô Thị Nhu (69,4% không đạt tiêu chuẩn về Coliform và 96,1%

không đạt tiêu chuẩn về Fecal coliform) [17], đồng thời cũng thấp hơn nghiên

cứu của Nguyễn Thị Xuân tại các hộ gia đình thuộc Tam Đảo Vĩnh Phúc với

tất cả các mẫu nước xét nghiệm đều có chỉ số Coliform và Fecal Coliform cao

hơn tiêu chuẩn cho phép từ 4 đến 5 lần [32]. Nghiên cứu của chúng tôi cũng

gần tương đồng và thậm chí thấp hơn nghiên cứu của tác giả Vũ Thị Hồ Vân,

Nguyễn Thị Tuyến, đánh giá chất lượng nước tại khu vực trường Đại học Y

Hà Nội là 50% mẫu nước xét nghiệm không đạt tiêu chuẩn về Coliform và

94,3% không đạt tiêu chuẩn về Fecal Coliform, tác giả đã khẳng định rằng

nguồn nước bị ô nhiễm ngay tại khu vực sử dụng có thể là do giếng nước

không được vệ sinh và liên quan đến chất thải được thải ra từ các khu vực

xung quanh nguồn nước [30]. Nghiên cứu của chúng tôi thấp hơn nghiên cứu

của Trần Minh Sự tại một số xã ven biển huyện Phú Vang, Thừa Thiên Huế

với 76,19% số mẫu xét nghiệm nước đạt tiêu chuẩn về coliform tổng số [20].

Tuy vậy, kết quả nghiên cứu của chúng tôi cũng khá cao, nguồn nước bị ô

nhiễm vi sinh vật là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe của con

người, dễ dàng gây ra một số bệnh đặc biệt là các bệnh đường tiêu hóa, như

các bệnh liên quan đến tả, thương hàn, hay nhiễm trùng máu… Phân người

hay phân gia súc bị nhiễm vi sinh vật là nguyên nhân gây lan nhiễm vào trong

nguồn nước, đặc biệt là nguồn nước ao hồ, sông, thậm chí là nước ngầm…Có

thể lý giải rằng nguồn nước bị ô nhiễm Coliform và Fecal Coliform là do

nước giếng đào tại các hộ gia đình bị nhiễm phân, nguồn ô nhiễm này ở các

chuồng gia súc, gia cầm gần giếng, thói quen chăn thả gia súc và sinh hoạt

của người dân làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng nguồn nước.

Chúng được tìm thấy trong phân người, động vật và cả trong môi trường như

đất, nước, rau quả... được coi là chỉ điểm vệ sinh quan trọng, nhất là đối với

nguồn nước đã được xử lý. Để phòng tránh nguồn nước sinh hoạt bị ô nhiễm

vi sinh vật các hộ gia đình cần đảm bảo vệ sinh khu vực xung quanh giếng, di

dời chồng gia súc, gia cầm, nhà tiêu xa giếng tối thiểu là 10m, thực hiện ăn

chín uống sôi để phòng bệnh do nguồn nước không hợp vệ sinh gây ra. Theo

kết quả thu thập được của nhóm nghiên cứu hiện nay tỷ lệ hộ nghèo tại địa

phương còn cao chiếm 12%, cao hơn tỷ lệ nghèo của cả nước tính đến cuối

năm 2016 là 8,38% - 8,58% [34]. Do vậy cần nâng cao nhận thức, phát triển

kinh tế tạo nguồn lực thay đổi hành vi xây dựng và sử dụng nguồn nước hợp

vệ sinh.

4.2. Một số yếu tố liên quan đến chất lượng nước sinh hoạt

4.2.1. Mối liên quan giữa các yếu tố nguy cơ ô nhiễm với các chỉ số lý học

Kết quả nghiên cứu của chúng tôi chỉ ra rằng không có mối liên quan

giữa khoảng cách từ giếng đào tới nhà tiêu với các chỉ số lý học trong nước.

Tỷ lệ hộ gia đình có nguồn nước cách nhà tiêu <10m không đạt tiêu chuẩn về

mùi là 42,9% cao hơn so với số hộ gia đình có nguồn nước cách nhà tiêu

>10m là 22,2%. Sự xuất hiện mùi lạ trong nước là do sự oxy hóa, phân hủy

chất hữu cơ trong lòng đất rồi hòa tan vào mạch nước ngầm, do đó nước sau

khi được khai thác lên xử lý để sử dụng vẫn còn nhiễm mùi… Nước có mùi

hôi gây ô nhiễm môi trường không khí và tạo cảm giác khó chịu khi sử dụng,

khi sử dụng nguồn nước có ô nhiễm gây các bệnh ngoài da như ngứa và nổi

mẩn đỏ khi tắm.

Các chất rắn không tan khi được thải tồn tại trong nước giếng làm tăng

lượng chất lơ lửng, tức làm tăng độ đục của nước khi đó nước sẽ không trong,

độ trong tiêu chuẩn cho phép là ít nhất 30cm, nước đang trong mà bỗng nhiên

bị đục chứng tỏ là có sự thẩm thấu của các chất bẩn hoặc nhiễm khuẩn vào

nguồn nước. Các chất làm cho nguồn nước bị đục có thể là gốc vô cơ hay hữu

cơ, những chất lơ lửng như đất, cát, nhiều chất thải từ các hoạt động trong

sinh hoạt được đổ ra rãnh nước, nước thải tồn đọng ngấm xuống giếng. Thiếu

nắp đậy giếng lá cây, bụi bẩn rơi xuống giếng, sự phát triển của rong rêu, sự

phân hủy các chất hữu cơ động vât và thực vật là một trong những nguyên

nhân làm cho nguồn nước không trong, độ trong của nước không được đảm

bảo là một trong những yếu tố cảm quan cho thấy nguồn nước đang bị ô

nhiễm và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của con người khi sử dụng.

Một trong các tiêu chuẩn vật lý quan trọng trong nước không thể thiếu

đó là màu của nước. Nước hợp vệ sinh là nước không có màu khi nhìn bằng

mắt thường. Nước giếng có màu lạ có thể là nguyên nhân của sự hòa tan các

chất hữu cơ trong nước, sự phát triển của rêu tảo. Một số kết quả phỏng vấn

sâu và thảo luận nhóm người dân và cán bộ y tế cho thấy nguồn nước người

dân nơi đây bị ô nhiễm chủ yếu là do có các yếu tố nguy cơ như gần chuồng

gia súc, gia cầm, thói quen canh tác, phân và rác thải làm cho nguồn nước bị ô

nhiễm. Tuy nhiên kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng, không có yếu tố liên quan

giữa các yếu tố nguy cơ ô nhiễm nước giếng với mùi của nước.

4.2.2. Mối liên quan giữa các yếu tố nguy cơ ô nhiễm với các chỉ số hóa học

Các hợp chất của nitơ trong nước là kết quả của quá trình phân hủy các

hợp chất hữu cơ có nguồn gốc tự nhiên hoặc phát sinh từ các hoạt động của

con người. Các hợp chất này thường tồn tại dưới dạng nitrat, nitrit, ammoniac

hoặc nguyên tố nitơ. Nitrat (công thức hóa học là NO3) và nitrit (công thức

hóa học là NO2) là hợp chất của nitơ và oxy, thường tồn tại trong đất và trong

nước. Thông thường nitrat không gây ảnh hưởng sức khỏe, tuy nhiên nếu

nồng độ nitrat trong nước quá lớn hoặc nitrat bị chuyển hóa thành nitrit sẽ gây

ảnh hưởng có hại đến sức khỏe. Sự có mặt của nitrat và nitrit trong nước cho

thấy nguồn nước đã bị nhiễm bẩn từ sử dụng phân bón trong nông nghiệp, hệ

thống xử lý nước thải, chất thải động vật, chất thải công nghiệp hoặc từ ngành

công nghiệp chế biến thực phẩm. Ngoài ra, hàm lượng nitrat trong nước cao

cho thấy nguồn nước đã bị nhiễm bẩn bởi một số chất ô nhiễm khác như vi

khuẩn hoặc thuốc trừ sâu. Tùy theo mức độ có mặt của các hợp chất nitơ mà

ta có thể biết được mức độ ô nhiễm nguồn nước. Khi nước mới bị nhiễm bẩn

bởi phân bón hoặc nước thải, trong nguồn nước có NH3, NO2 và NO3. Sau

một thời gian NH3 và NO2 bị oxy hóa thành NO3. Như vậy: Nếu nước chứa

NH3 và nitơ hữu cơ thì coi như nước mới bị nhiễm bẩn và nguy hiểm. Nếu

nước chủ yếu có NO2 thì nước đã bị ô nhiễm thời gian dài hơn, ít nguy hiểm

hơn. Nếu nước chủ yếu là NO3 thì quá trình oxy hóa đã kết thúc.

Nguồn nước bị ô nhiễm NH3 gây ảnh hưởng đến sức khỏe của con

người. Mặc dù bản thân amoni không quá độc với cơ thể, nhưng nếu tồn tại

trong nước với hàm lượng vượt quá tiêu chuẩn cho phép, nó có thể chuyển

hóa thành các chất gây ung thư và các bệnh nguy hiểm khác. Amoni cùng với

các chất vi lượng trong nước (hợp chất hữu cơ, phốt pho, sắt, mangan…) là

“thức ăn” để vi khuẩn phát triển, gây ảnh hưởng tới chất lượng nước. Một

hiện tượng nữa cần được quan tâm là khi nồng độ amoni trong nước cao, rất

dễ tạo thành các nitrat, nitrit. Trong cơ thể động vật, nitrit và nitrat có thể biến

thành N - nitroso - là chất tiền ung thư. Nước nhiễm amoni còn nghiêm trọng

hơn nhiễm asen rất nhiều vì amoni dễ dàng chuyển hoá thành chất độc hại, lại

khó xử lý. Khi ăn uống nước có chứa nitrit, cơ thể sẽ hấp thu nitrit vào máu

và chất này sẽ tranh oxy của hồng cầu làm hêmoglobin mất khả năng lấy oxy,

dẫn đến tình trạng thiếu máu, xanh da. Vì vậy, nitrit đặc biệt nguy hiểm cho

trẻ mới sinh dưới sáu tháng, nó có thể làm chậm sự phát triển, gây bệnh ở

đường hô hấp, trẻ bị xanh xao, ốm yếu, thiếu máu, khó thở do thiếu oxi trong

máu. Đối với người lớn, nitrit kết hợp với các axit amin trong thực phẩm làm

thành một họ chất nitrosamin. Nitrosamin có thể gây tổn thương di truyền tế

bào là nguyên nhân gây bệnh ung thư. Những thí nghiệm cho nitrit vào thức

ăn, nước uống của chuột, thỏ… với hàm lượng vượt ngưỡng cho phép thì sau

một thời gian thấy những khối u sinh ra trong gan, phổi, vòm họng của chúng.

Kết quả nghiên cứu của chúng tôi chỉ ra rằng không có mối liên quan

giữa khoảng cách từ giếng đào tới nhà tiêu với chỉ số NH3 trong nước. Tỷ lệ

hộ gia đình có giếng đào cách nhà tiêu <10m bị ô nhiễm NH3 là 14,3% cao

hơn so với số hộ gia đình có giếng cách nhà tiêu >10m là 5,6%. Có thể lý giải

rằng nguồn nước giếng đào của người dân gần nhà tiêu là nguyên nhân làm

cho nguồn nước bị ô nhiễm, điều này hoàn toàn phù hợp với tiêu chuẩn đánh

giá nguy cơ ô nhiễm nguồn nước [6]. Nguồn nước cách nhà tiêu <10m đều có

nguy cơ cao bị ô nhiễm, khả năng bị ô nhiễm sẽ cao hơn so với số hộ gia đình

có nguồn nước giếng đào cách xa nhà tiêu >10m. Amoniac xuất hiện đầu tiên

trong quá trình phân giải chất hữu cơ, điều này cho thấy rằng nguồn nước mới

bị ô nhiễm [9]. Nguồn nước bị ô nhiễm amoniac gây nhiều tác hại đến sức

khỏe của con người, amoni là chất ảnh hưởng đến sức khỏe con người, khi

vào trong cơ thể sẽ chiếm mất oxy khiến cho trẻ bị xanh xao, ốm yếu, thiếu

máu, khó thở do thiếu oxi trong máu. Đến một giai đoạn nào đó khi nhiễm

amoni nặng sẽ gây ngộp thở và tử vong nếu không cấp cứu kịp thời.

Nghiên cứu về mối liên quan giữa khoảng cách từ chuồng gia súc tời

nguồn nước ô nhiễm NH3. Tác giả chỉ ra rằng không có mối liên quan giữa

khoảng cách từ chuồng gia súc tới nguồn nước ô nhiễm NH3. Trong quá trình

phân giải chất hữu cơ amoniac xuất hiện đầu tiên, có amoniac chứng tỏ là chất

hữu cở bắt đầu thối rữa, điều đó có thể chỉ ra rằng nguồn nước mới bị ô

nhiễm. Đồng thời trong nghiên cứu về mối liên quan giữa thiếu sân giếng

hoặc sân giếng bị nứt với nguồn nước giếng đào bị ô nhiễm amoniac, tác giả

cũng chỉ ra rằng không có mối liên quan giữa các yếu tố nguy cơ với chỉ số

NH3, tỷ lệ hộ gia đình không có sân giếng hoặc sân giếng bị nứt ô nhiễm NH3

là 10,5% cao hơn số hộ gia đình có sân giếng hoặc sân giếng không bị nứt.

Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ hộ gia đình có nguồn nước ô nhiễm NH3

cách nhà tiêu <10m là 14,3% cao hơn tỷ lệ hộ gia đình có nguồn nước bị ô

nhiễm NH3 cách chuồng gia súc <10m là 6,3%. Điều này chỉ ra rằng nguồn

nước bị ô nhiễm NH3 với nguyên nhân chủ yếu là do gần nhà tiêu, gần bãi

rác... Kết quả nghiên cứu tại thung lũng phía đông San Joaquin, California

cũng chỉ ra rằng nồng độ Nitrate vượt quá mức tiêu chuẩn cho phép 10 mg/l

(miligam/lít), nguồn nước bị ô nhiễm chủ yếu chịu ảnh hưởng của các hoạt

động nông nghiệp [38].

4.2.3. Mối liên quan giữa các yếu tố nguy cơ ô nhiễm với các chỉ số sinh học

Nguồn gây ô nhiễm sinh học cho môi trường nước chủ yếu là phân rác,

nước thải sinh hoạt, xác chết sinh vật v.v... Ðể đánh giá chất lượng nước dưới

góc độ ô nhiễm tác nhân sinh học, người ta thường dùng chỉ số Coliform và

Fecal Coliform. Sự xuất hiện Coliform trong nước sinh hoạt biểu hiện sự ô

nhiễm nước bởi các tác nhân sinh học. Ðể xác định chỉ số coliform người ta

nuôi cấy mẫu trong các dung dịch đặc biệt và đếm số lượng chúng sau một

thời gian nhất định. Ô nhiễm nước được xác định theo các giá trị tiêu chuẩn

môi trường. Nguồn nước bị ô nhiễm do các tác nhân sinh học thường gặp ở

các nước đang phát triển và chậm phát triển trên thế giới. Theo báo cáo của

WHO năm 1992, nước bị ô nhiễm gây ra bệnh tiêu chảy làm chết 3 triệu

người và 900 triệu người mắc bệnh mỗi năm. Ðể hạn chế tác động tiêu cực

của ô nhiễm vi sinh vật nguồn nước mặt, cần nghiên cứu các biện pháp xử lý

nước thải, cải thiện tình trạng vệ sinh môi trường sống của dân cư, tổ chức tốt

hoạt động y tế và dịch vụ công cộng. Vi khuẩn Coliform là vi khuẩn Gram âm

hiếu khí, kỵ khí tùy tiện, không có nha bào, chúng được tìm thấy trong phân

người, động vật và cả môi trường như đất, nước, rau, quả... chúng được coi là

chỉ điểm vệ sinh quan trọng, nhất là đối với nguồn nước đã được xử lý. Sự có

mặt của Coliform chứng tỏ các biện pháp khử khuẩn chưa đạt hiệu quả cao

[5]. Nguồn nước sinh hoạt bị nhiễm Coliform sẽ gây ra các bệnh đường tiêu

hóa. Vi khuẩn nhóm Coliform có mặt trong ruột non và phân của động vật

máu nóng, qua con đường tiêu hóa mà chúng xâm nhập vào môi trường và

phát triển mạnh nếu có điều kiện nhiệt độ thuận lợi. Số liệu Coliform cung

cấp cho chúng ta thông tin về mức độ vệ sinh của nước và điều kiện vệ sinh

môi trường xung quanh. Đôi khi chúng ta cần phải xác định là nguồn nước bị

nhiễm bẩn bởi phân người hay phân gia súc để có những biện pháp quản lý

phù hợp. Người ta thường dùng tỷ lệ Fecal Coliform/Fecal Streptococci.

Kết quả nghiên cứu của chúng tôi chỉ ra rằng. Tỷ lệ số hộ gia đình có

giếng cách nhà tiêu <10m bị ô nhiễm Coliform là 85,7% cao hơn số hộ gia

đình có nguồn nước cách nhà tiêu >10m. Tuy nhiên nghiên cứu này chỉ ra

không có mối liên quan giữa khoảng cách từ nguồn nước đến nhà tiêu với chỉ

số Coliform, có thể lý giải rằng nguồn nước bị ô nhiễm Coliform ngoài nhà

tiêu thì chuồng gia súc và thói quen sinh hoạt của người dân là một trong

những nguyên nhân làm cho nguồn nước bị ô nhiễm vi sinh vật. Nghiên cứu

của chúng tôi chỉ ra rằng có mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào đến

nhà tiêu với chỉ số Fecal Coliform. Tỷ lệ hộ gia đình có giếng cách nhà tiêu

<10m bị ô nhiễm Fecal Coliform là 71,4% cao hơn số hộ gia đình có giếng

cách nhà tiêu >10m là 38,9%. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cũng tương

đồng với nghiên cứu của tác giả Ngô Thị Nhu tại 6 xã nông thôn Đông Hưng

Thái Bình, tác giả chỉ rõ có mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng tới nhà

tiêu <10m, phân, chất thải của con người và gia súc làm cho nguồn nước

giếng đào bị ô nhiễm Fecal Coliform [17].

Fecal Coliform là những Coliform chịu nhiệt chúng chỉ có trong phân

người và phân động vật máu nóng. Bởi vậy Fecal Coliform được coi là chỉ

điểm vệ sinh quan trọng, nhất là đối với nguồn nước không được xử lý. Sự có

mặt của vi khuẩn này ở ngoại cảnh chứng tỏ đã có sự ô nhiễm phân người và

động vật máu nóng. Kết quả nghiên cứu tại huyện ven biển của miền Trung

Ghana cũng chỉ ra rằng có mối liên quan giữa các yếu tố nguy cơ đến nguồn

nước ô nhiễm E.coli. Tác giả chỉ ra rằng nguồn nước máy có mức độ E.coli

thấp hơn so với nước bề mặt hoặc nước mưa và nước giếng có mức độ cao

nhất. Các hộ gia đình có hố xí hợp vệ sinh và xa nguồn nước giếng thì có

lượng E.coli thấp hơn đáng kể so với những hộ sử dụng hố xí không hợp

vệ sinh hoặc không có nhà vệ sinh. Cơ sở vật chất, điều kiện kinh tế, sự biến

động về nhân tố xã hội và nhân khẩu học của cộng đồng và hộ gia đình là

những yếu tố chính quyết định chất lượng nước uống [41]. Kết quả nghiên

cứu của chúng tôi cũng chỉ ra rằng không có mối liên quan giữa khoảng cách

từ giếng tới chuồng gia súc với chỉ số Coliform. Tỷ lệ hộ gia đình có nguồn

nước giếng tới chuồng gia súc <10m có ô nhiễm Coliform là 75,0% cao hơn

số hộ gia đình có khoảng cách từ giếng tới chuồng gia súc >10m. Đồng thời

nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tỷ lệ hộ gia đình có nguồn nước giếng cách

chuồng gia súc <10m có ô nhiễm Fecal Coliform là 50% cao hơn số hộ có

giếng tới chuồng gia súc >10m. Kết quả nghiên cứu cũng chỉ rõ không có mối

liên quan giữa giếng tới bãi rác, thiếu sân giếng hoặc sân giếng bị hỏng với

các chỉ số Coliform và Fecal Coliform trong nước giếng đào của người dân

(p>0,05). Các nguy cơ ô nhiễm nguồn nước giếng đào của các hộ gia đình có

thể là do vị trí giếng đào gần nguồn ô nhiễm như nhà tiêu hoặc chuồng gia súc

hoặc là do giếng không có thành, thiếu sân giếng, vách giếng bị nứt. Kết quả

nghiên cứu của chúng tôi cũng phù hợp với nghiên cứu của Lê Hoàng Ninh

và cộng sự đánh giá chất lượng nước sinh hoạt của người dân nông thôn ở

huyện Thạnh Hoá, tỉnh Long An.

Thói quen sinh hoạt, chăn nuôi gia súc, gia cầm làm cho nguồn nước bị ô

nhiễm, một phần do thiếu hiểu biết phần do thái độ chưa được tốt. Người dân

thường xây dựng các công trình vệ sinh, chuồng trại chăn nuôi trâu, bò, lợn,

gà ngay sát nhà ở từng là thói quen đã ăn sâu vào nếp nghĩ, cách làm của phần

lớn người dân nơi đây. Hậu quả của việc làm này là không đảm bảo vệ sinh

môi trường nói chunng và môi trường nước nói riêng, ảnh hưởng đến sức

khoẻ của con người. Biết vậy nhưng giải quyết vấn đề này rất khó, bởi từ

nhiều năm qua, với suy nghĩ và phong tục tập quán canh tác cũ, bà con dân

tộc thiểu số nơi đây đều muốn xây dựng công trình vệ sinh và chuồng trại

chăn nuôi gần nhà ở để tiện chăn nuôi, chăm sóc và bảo vệ gia súc, gia cầm.

Để làm tăng tỷ lệ hộ gia đình sử dụng nguồn nước hợp vệ sinh trong sinh

hoạt thì cán bộ y tế cơ sở cần tuyên truyền để nâng cao nhận thức cho người

dân về vệ sinh môi trường nước, huy động sức mạnh cộng đồng, để thay đổi

thói quen sinh hoạt, nuôi nhốt gia súc gia cầm nâng cao chất lượng nguồn

nước. Di dời chuồng gia súc, gia cầm và nhà tiêu xa nguồn nước tối thiểu là

10m để loại bỏ các yếu tố nguy cơ làm cho nguồn nước bị ô nhiễm, đặc biệt là

ô nhiễm vi sinh vật. Đồng thời, gắn nhiệm vụ và trách nhiệm cụ thể tới từng

thành viên của các tổ chức đoàn thể, hội trong việc tuyên truyền, vận động tới

từng hộ dân về chính sách hỗ trợ của Nhà nước cũng như lợi ích của việc di

dời công trình vệ sinh, chuồng trại chăn nuôi ra xa nguồn nước sinh hoạt.

Cùng với đó, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức từ xã đến các thôn

gương mẫu làm trước trong việc thực hiện cũng như vận động người thân, họ

hàng trong gia đình hưởng ứng và thực hiện việc di dời các công trình này ra

xa nguồn nước. Bên cạnh đó, xã xem xét việc di dời công trình vệ sinh và

chuồng trại chăn nuôi của các hộ là một trong những tiêu chí để bình xét danh

hiệu gia đình văn hoá trong năm.

KẾT LUẬN

1. Thực trạng chất lượng nguồn nước sinh hoạt tại xã nghiên cứu:

* Yếu tố lý học trong mẫu nước xét nghiệm: 14,0% mẫu nước giếng đào

được xét nghiệm không đạt tiêu chuẩn cho phép về độ trong và màu sắc.

28,0% nước giếng đào không đạt tiêu chuẩn về mùi vị của nước.

* Yếu tố hóa học trong mẫu nước xét nghiệm: 8,0% mẫu nước xét

nghiệm không đạt tiêu chuẩn về NH3, 24,0% nước giếng không đạt tiêu chuẩn

về NO2. 100% mẫu nước xét nghiệm nằm trong giới hạn cho phép về hàm

lượng các chất hữu cơ và độ cứng.

* Vi sinh vật: 66,0% mẫu nước xét nghiệm không đạt tiêu chuẩn về chỉ

số Coliform. 48,0% không đạt tiêu chuẩn về Fecal coliform.

2. Một số yếu tố liên quan đến chất lượng nguồn nước sinh hoạt:

Có mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào tới nhà tiêu gần nhất với

chỉ số fecalcoliform. Tỷ lệ hộ gia đình có nguồn nước giếng cách nhà tiêu

dưới 10 m có ô nhiễm fecalcoliform là 71,4%. Có mối liên quan giữa các yếu

tố nguy cơ ô nhiễm với chất lượng nguồn nước giếng đào.

KHUYẾN NGHỊ

1. Các hộ gia đình trong khu vực cần thường xuyên xét nghiệm nước

sinh hoạt để phát hiện kịp thời các yếu tố gây ô nhiễm nguồn nước giúp

phòng tránh bệnh tật do nguồn nước bị ô nhiễm gây ra. Thường xuyên vệ sinh

môi trường khu vực xung quanh giếng và dụng cụ chứa nước, sửa chữa nếu

giếng hỏng. Di dời chuồng gia súc, gia cầm và nhà tiêu xa nguồn nước giếng

tối thiểu là 10m để loại bỏ các yếu tố nguy cơ ô nhiễm nguồn nước đặc biệt là

ô nhiễm vi sinh vật.

2. Chính quyền địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền - phát

thanh về vệ sinh môi trường, đặc biệt chú ý đến vệ sinh môi trường nước, phải

coi vệ sinh môi trường là một việc thường xuyên, gắn với trách nhiệm của

chính quyền và người dân trong cộng đồng. Phát huy vai trò gương mẫu của

cán bộ, đảng viên, người có uy tín trong cộng đồng. Tăng cường xây dựng các

quy ước hương ước tiến bộ về vệ sinh môi trường.

3. Cán bộ y tế tuyến cơ sở cần tổ chức các buổi truyền thông, giáo dục

sức khoẻ để nâng cao sự hiểu biết và ý thức bảo vệ nguồn nước sinh hoạt khỏi

sự ô nhiễm. Tổ chức các buổi tập huấn cho lãnh đạo cộng đồng, người dân

một số phương pháp xử lý, bảo quản và sử dụng nguồn nước để đảm bảo chất

lượng nguồn nước.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt

1. Bộ môn SKMT-SKNN (2014), Bài giảng sức khỏe môi trường sức khỏe

nghề nghiệp, trường Đại học Y - Dược Thái Nguyên.

2. Bộ môn SKMT-SKNN (2017), Bài giảng sức khỏe môi trường và thảm họa,

trường Đại học Y - Dược Thái Nguyên. NXB Đại học Thái Nguyên.

3. Bộ Tài nguyên và môi trường, Cục quản lý tài nguyên nước, Tài nguyên

nước trong tình hình thế giới biến đổi (2010).

4. Bộ Y tế (2005), Quyết định số 09/2005/QĐ- BYT ngày 11/3/2005, của Bộ

trưởng Bộ Y tế vế việc ban hành “tiêu chuẩn vệ sinh nước sạch”, Hà Nội.

5. Bộ Y tế (2012), Kỹ thuật xét nghiệm vi sinh nước và không khí, NXB Y

học, Hà Nội.

6. Bộ Y tế (2015), Thông tư số 50/2015/TT-BYT Hướng dẫn việc kiểm tra vệ

sinh nước sạch, nước ăn uống và nhà tiêu hộ gia đình, Hà Nội.

7. Bộ Y tế UNICEF (2011), Báo cáo đánh giá lĩnh vực cấp nước và vệ sinh

môi trường Việt, Hà Nội.

8. Bộ Y tế, Bộ kế hoạch và đầu tư (2015), Báo cáo Quốc gia kết quả 15 năm

thực hiện mục tiêu phát triển thiên niên kỷ của Việt Nam.

9. Giáo trình Sức khỏe - Nâng cao sức khỏe môi trường và chăm sóc sức khỏe

ban đầu, Trường Cao đẳng y tế Thái Nguyên (2015).

10. Đỗ Hàm (2014), Tiếp cận nghiên cứu khoa học Y học, NXB Đại học Thái

Nguyên.

11. Đàm Khải Hoàn và CS (2014), Giáo trình truyền thông - giáo dục sức

khoẻ. Trường Đại học Y - Dược Thái Nguyên.

12. Đàm Khải Hoàn và Cs (2015), Giáo trình Khoa học hành vi và giáo dục

nâng cao sức khỏe. Trường Đại học Y - Dược Thái Nguyên.

13. Hội nghị diễn đàn nước thế giới (2010) Istabul, Thổ Nhĩ Kì.

14. Dương Xuân Hùng (2008), Thực trạng kiến thức, thái độ, thực hành về vệ

sinh môi trường ở hai xã vùng sâu huyện Đồng Hỷ, Thái Nguyên, Luận

văn thạc sỹ Y học, Đại học Y - Dược Thái Nguyên.

15. Nguyễn Thị Khánh Linh (2007), Thực trạng các công trình vệ sinh của

người dân xã La Hiên, huyện Võ nhai, tỉnh Thái Nguyên trong phong

trào xây dựng làng văn hoá sức khoẻ, Khoá luận tốt nghiệp bác sỹ đa

khoa Đại học Dược - Thái Nguyên.

16. Nguyễn Thị Nguyệt (2011), “Cấp nước sinh hoạt vùng núi cao Hà Giang,

thực trạng và một số điều quan tâm giải quyết”, Tạp chí khoa học công

nghệ và thủy lợi số 15 - 2013.

17. Ngô Thị Nhu (2008), Nghiên cứu một số yếu tố chất lượng nước sinh hoạt

và bệnh liên quan ở 6 xã nông thôn Đông Hưng Thái Bình. Đánh giá

hiệu quả giải pháp can thiệp, Luận án Tiến sĩ Dịch tế Y học, Học viện

quân y.

18. Quốc hội (2012), Luật Tài nguyên nước số 17/2012/QH13, Hà Nội.

19. Hoàng Thái Sơn (2009), Thực trạng kiến thức thái độ thực hành về vệ

sinh Môi trường của người dân huyện phổ yên, tỉnh Thái Nguyên năm

2009. Luận văn thạc sĩ Y học - Trường Đại học Y- Dược Thái Nguyên.

20. Trần Minh Sự (2015), thực trạng vệ sinh các nguồn nước sinh hoạt tại một

số xã ven biển huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế”

21. Nguyễn Đức Toàn (2013), thực trạng công trình vệ sinh của các hộ gia

đình người Nùng ở huyện Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên và yếu tố liên quan,

khóa luận tốt nghiệp.

22. Tổng cục thông kê (2007), Kết quả tổng điều tra nông nghiệp, nông thôn

và thủy sản năm 2006, Hà Nội.

23. Hoàng Anh Tuấn (2014), thực trạng hành vi vệ sinh môi trường của người Dao

tại một số xã đặc biệt khó khăn tỉnh Thái Nguyên và thử nghiệm mô hình can

thiệp, luận án tiến sĩ y học - Trường Đại học Y - Dược Thái Nguyên.

24. Lê Quốc Tuấn (2013), Tài nguyên nước và hiện trạng sử dung. Khoa môi

trường - Trường Đại học Nông Lâm thành phố Hồ Chí Minh.

25. Nguyễn Đình Thắng (2007), Thực trạng KAP vệ sinh môi trường của

người Dao xã Hợp Tiến, Đồng Hỷ, Thái Nguyên, Khóa luận tốt nghiệp.

26. Lê Hoài Thu (2015), Thực trạng nguồn nước sinh hoạt và kiên thức, thái

độ, thực hành của người dân về phòng ô nhiễm nguồn nước tại xã Đồng

Kỳ, huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang.

27. Thủ tướng Chính phủ (2000), Quyết định số 104/2000/QĐ-TTg ngày 25

tháng 8 năm 2000 về việc phê duyệt chiến lược quốc gia về cấp nước

sạch và vệ sinh nông thôn đến năm 2020.

28. Thủ tướng Chính phủ (2012), Quyết định số 366/QĐ-TTg ngày 31 tháng 3

năm 2012 về việc phê duyệt chương trình mục tiêu quốc gia nước sạch

và vệ sinh môi trường nông thôn giai đoạn 2012-2015.

29. Trường đại học y khoa Thái Nguyên, giáo trình Tổ chức và quản lý y

tế(2007), NXB Y học, Hà Nội.

30. Vũ Thị Hồ Vân, Nguyễn Thị Tuyến (2004), Góp phần đánh giá chất

lượng nước sinh hoạt tại khu vực trường Đại Học Y Hà Nội, Báo cáo

khoa học, Bộ môn Vi sinh Y học trường Đại học Y Hà Nội.

31. Hạc Văn Vinh, Đàm Khải Hoàn, Đào Văn Dũng (2010), "Thực trạng sử

dụng nguồn nước và nhà tiêu hợp vệ sinh, kiến thưc, thái độ và thực

hành vệ sinh môi trường của phụ nữ (15-49 tuổi) có con dưới 5 tuổi tại

huyện Võ Nhai, Thái Nguyên", Tạp chí Y tế công công 11/2010, Hà Nội.

32. Nguyễn Thị Xuân (2011), Điều tra đánh giá chất lượng nước sinh hoạt

và đề xuất mô hình xử lý nước sạch quy mô hộ gia đình cho xã Minh

Quang, Tam Đảo, Vĩnh Phúc, Báo cáo thực tập tốt nghiệp, Đai học tài

nguyên và môi trường Hà Nội.

Web

33. Vi Oanh (2014), Phân biệt nước sạch và nước hợp vệ sinh, các bệnh liên

quan đến nước, http://baoquangninh.com.vn/doi-song/suc-

khoe/201412/phan-biet- nuoc-sach-va-nuoc-hop-ve-sinh-cac-benh-lien-

quan-den-nuoc-2254049/. Truy cập ngày 15/8/2017.

34. Vân Khánh (2017), Triển khai Chương trình mục tiêu quố c gia Giảm

nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020, http://baodansinh.vn/muc-tieu-

nam-2017-giam-1--15-ty-le-ho-ngheo-ca-nuoc-d50544.html. Truy cập

27/4/2017 02:46:28 PM

35. Vân Ly (2015), Nước là sự sống của con người, http://www.quangngai.

gov.vn/vi/cat/Pages/details.aspx?s=newsdetailsarchive&ID=10161. Truy

cập ngày 15/8/2017

Tiếng Anh

36. Amde Eshete Gebre (2016), “Assessment of Assela Town municipality

waste water discharge effect on the chemical and bacteriological water

pollution load of Anko River”. International Journal of Water Resources

and Environmental Engineering, Vol. 9(7), pp. 142-149, July 2017.

37. B. A. Adelekan (2010) “Water quality of domestic wells in typical African

communities: Case studies from Nigeria”.International Journal of Water

Resources and Environmental Engineering. Vol. 2(6), pp. 137-147,

September 2010.

38. Bryant C. Jurgens, Karen R. Burow, Barbara A. Dalgish, et al (2008),

“Hydrogeology, Water Chemistry, and Factors Affecting the Transport

of Contaminants in the Zone of Contribution of a Public-Supply Well in

Modesto, Eastern San Joaquin Valley, California”. National Water-

Quality Assessment Program

39. Chloe Parker (2012), “Articles - Drinking Water Quality”, Page 7 - last

modified by Chloe Parker on 2012/06/26 11:58

40. Mahnaz Nikaeen (2012),“Assessment of the Physicochemical Quality of

Drinking Water Resources in the Central Part of Iran”. Prepublished

online March 2015, National Environmental Health Association.

41. McGarvey ST, Buszin J, Reed H, et al “Community and household

determinants of water quality in coastal Ghana”. Journal of water and

health. 2008;6(3):339-349.

42. Mookerjee, S., et al. (2014), "Specificity of coliphages in evaluating

marker efficacy: a new insight for water quality indicators", J Virol

Methods, 208, pp. 115-8.

43. Raphael C. Mkwate, Russel C.G. Chidya (2016), “Assessment of drinking

water quality and rural household water treatment in Balaka District,

Malawi”. Physics and Chemi stry of the Earth.

44. Robert Damo, Pirro Icka (2013), “Evaluation of Water Quality Index for

Drinking Water”. Pol. J. Environ. Stud. Vol. 22, No. 4 (2013), 1045-1051.

45. R.T. Nickson, J.M. McArthur (2005), “Arsenic and other drinking water

quality issues, Muzaffargarh District, Pakistan”, Applied Geochemistry

20 (2005) 55–68

46. Sardar Khan, Maria Shahnaz (2012), “Drinking water quality and human

health risk in Charsadda district, Pakistan”, Journal of Cleaner

Production xxx (2012) 1-9

47. Shweta Tyagi, Bhavtosh Sharma, Prashant Singh, and Rajendra Dobhal,

“Water Quality Assessment in Terms of Water Quality Index”. American

Journal of Water Resources 1, no. 3 (2013 ): 34 -38 . doi:

10.12691/ajwr-1-3-3 .

48. Tahera Akter, Fatema Tuz Jhohura (2016), “Water Quality Index for

measuring drinkingwater quality in rural Bangladesh: a cross-sectional

study”. Journal of Health, Population and Nutrition (2016) 35:4

49. Terrence Thompson (2007), “Chemical safety of drinking-water:

assessing priorities for risk management”. WHO Library Cataloguing -

in-Publication Data.

50. Tsega, N., et al. (2013), "Bacteriological and physico-chemical quality of

drinking water sources in a rural community of Ethiopia", Afr Health Sci,

13(4), pp. 1156-61.

51. United Nations Evironment Programme (UNEP) (2002): Water Supply

and Sanitation Coverage in UNEP Regional Seas.

52. World Water Council, Water Supply and Sanitation (2005) (cited;

Available from http://www.worldwatercouncil.org/index.php?id=23.

CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ

1. Nguyễn Đức Toàn, Nguyễn Thị Quỳnh Hoa, Bùi Duy Hưng (2017), “Thực

trạng chất lượng nguồn nước sinh hoạt tại các hộ gia đình thuộc xã La

Hiên huyện Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên”, Tạp chí Y học thực hành,

(1049) số 6/2017;

2. Nguyễn Đức Toàn, Nguyễn Thị Quỳnh Hoa (2017), “Một số yếu tố liên

quan đến nguồn nước giếng đào ở hộ gia đình tại xã La Hiên huyện Võ

Nhai tỉnh Thái Nguyên”, Tạp chí Y học thực hành, (1054) số 8/2017;

PHỤ LỤC

Phụ lục 1

A. MỘT SỐ HÌNH ẢNH THỰC TRẠNG NGUỒN NƯỚC GIẾNG ĐÀO

Nguồn nước giếng đào gần chuồng gia súc, gia cầm và thiếu nắp đậy

B. MỘT SỐ HÌNH ẢNH XÉT NGHIỆM MẪU NƯỚC

Kỹ thuật viên tiên hành các kỹ thuật xét nghiệm nước tại tủ an toàn sinh học cấp 2

Các mẫu nước được xét nghiệm dương tính với vi khuẩn Coliform và Fecal Coliform

Phụ lục 2

BẢNG HƯỚNG DẪN THẢO LUẬN NHÓM

VỀ VỆ SINH MÔI TRƯỜNG

(Dành cho người dân)

I, Hành chính

- Người hướng dẫn thảo luận: …………………………………………………

- Thư ký: ………………………………………………………………………

- Thành phần: ………………………………………………………………….

- Thời gian:…………………………………………………………………….

- Địa điểm: ……………………………………………………………………

II. Danh sách tham gia thảo luận

STT Họ và tên Địa chỉ Ghi chú

III. Nội dung thảo luận

1. Thực trạng chất lượng nguồn nước giếng đào đang được sử dụng tại địa

phương như thế nào?

…………..…………………………………………………………………….

………….………………………………………………………………………

2. Yếu tố nào ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nước giếng đào tại địa phương?

………………………………………………………………………………….

….………………………………………………………………………………

……….…………………………………………………………………………

3. Ai là người có vai trò quan trọng trong thực hiện hoạt động vệ sinh môi

trường nước tại địa phương?

………………………………………………………………………………….

4. Làm thế nào để thu hút người dân sử dụng nguồn nước sạch hợp vệ sinh tại

địa phương?

…………………………………………………………………………………

Xác nhận của đơn vị Thư ký Người hướng dẫn

Phụ lục 3

BẢNG HƯỚNG DẪN THẢO LUẬN NHÓM VỀ VỆ SINH MÔI

TRƯỜNG

(Dành cho cán bộ y tế)

I. Hành chính

- Người hướng dẫn thảo luận: …………………………………………………

- Thư ký: ………………………………………………………………………

- Thành phần: ………………………………………………………………….

- Thời gian:…………………………………………………………………….

- Địa điểm: ……………………………………………………………………

II. Danh sách tham gia thảo luận

STT Họ và tên Địa chỉ Ghi chú

III. Nội dung thảo luận

1. Thực trạng nhân lực thực hiện chương trình vệ sinh môi trường nước tại

TTYT huyện, xã như thế nào? (đủ, thiếu, chất lượng so với quy định)

………………………………………………………………………………

2. Cơ sở vật chất thực hiện chương trình vệ sinh môi trường nước tại TTYT

huyện, xã như thế nào? (đủ, thiếu, chất lượng so với quy định) ?

………………………………………………………………………………….

3. Trang thiết bị thực hiện chương trình vệ sinh môi trường nước tại TTYT

huyện, xã như thế nào? (đủ, thiếu, chất lượng so với quy định)?

………………………………………………………………………………….

4. Kinh phí thực hiện chương trình vệ sinh môi trường nước tại TTYT huyện,

xã như thế nào? (đủ, thiếu, chất lượng so với quy định)

…………………………………………………………………………………

5. Thực trạng chất lượng nguồn nước sinh hoạt tại địa phương như thế nào?

…………………………………………………………………………………

6. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nước sinh hoạt tại đại phương?

…………………………………………………………………………………

7. Những khó khăn, bất cập gặp phải trong thực hiện chương trình vệ sinh

môi trường nước tại TTYT huyện, xã như thế nào?

…………………………………………………………………………………

Xác nhận của đơn vị Thư ký Người hướng dẫn

Phụ lục 4

BẢNG QUAN SÁT CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ Ô NHIỄM NGUỒN

NƯỚC GIẾNG ĐÀO

I. THÔNG TIN CHUNG:

Thôn:............................................ Xã:............................................................

Huyện:.............................................Tỉnh:.......................................................

Họ tên chủ hộ gia đình:……………………………………………………...

Giới tính…………………………………Dân tộc:………………………….

Nghề nghiệp…………………… Trình độ học vấn: ……………………….

Hộ nghèo/cận nghèo:………………………………………………………..

II. THÔNG TIN KIỂM TRA VỆ SINH NGUỒN NƯỚC:

Stt Các nội dung kiểm tra Có Không

1.1 Khoảng cách từ giếng tới nhà tiêu gần nhất < 10m

1.2 Khoảng cách từ giếng tới bãi rác gần nhất < 10m

1.3 Khoảng cách từ giếng tới chuồng gia súc gần nhất < 10m

1.4 Thiếu nắp đậy giếng

1.5 Thành giếng cao <0,8m so với nền giếng

1.6 Vách giếng bị hở, bị nứt

1.7 Thiếu sân giếng hoặc sân giếng bị nứt hoặc hẹp hơn 1m

tính từ vách giếng

1.8 Thiếu rãnh thoát nước thải hoặc điểm đổ nước thải < 10

1.9 Dụng cụ lấy nước bị bẩn hoặc được đặt trên nền giếng

(có: 1điểm; không: 0điểm)

Đánh giá nguy cơ:

- 0 điểm: Chưa có nguy cơ gây ô nhiễm nguồn nước; - 1 - 2 điểm: Có nguy cơ gây ô nhiễm nguồn nước; - ≥ 3 điểm: Có nguy cơ cao gây ô nhiễm nguồn nước.

Phụ lục 5

PHIẾU XÉT NGHIỆM NGUỒN NƯỚC SINH HOẠT

1. Họ và tên chủ hộ:…………….……………………Mã số…….…...…….

2. Xóm: ……………………………..……………….....................................

3. Nguồn nước:………………………………………………………………

Các chỉ số xét nghiệm

TT Chỉ số Kết quả TCCP

1 Màu Không màu

Lý học Mùi Không mùi

Vị Không vị

Nhiệt độ 150C

Độ đục 30cm Sneller

2 Chất hữu cơ 4mgO2/l

2mg/l NH3

Hóa học 0-0,01mg/l NO2

5mg/l NO3

Độ cứng <8 Độ Đức (nước cứng)

0 VK/m3 nước 3 Sinh học Coliform

0 VK/m3 nước Fecal coliform

Phụ lục 6

BẢNG CÁC GIÁ TRỊ TIÊU CHUẨN NƯỚC SINH HOẠT

(Ban hành kèm theo Quyết định số 09/2005/QĐ-BYT

ngày 11 tháng 3 năm 2005 của Bộ trưởng Bộ Y tế)

Mức độ Tên Đơn vị Giới hạn TT Phương pháp thử kiểm chỉ tiêu tính tối đa tra(*)

I. Chỉ tiêu cảm quan và thành phần vô cơ

TCVN 6187 -1996 (ISO 1 Màu sắc TCU 15 I 7887 -1985)

Không

Mùi vị có mùi vị Cảm quan 2 I

lạ

5 Độ đục NTU TCVN 6184 -1996 3 I

6.0-8.5 pH TCVN 6194 - 1996 4 I (**)

350 Độ cứng mg/l TCVN 6224 -1996 5 I

Amoni (tính TCVN 5988 -1995 (ISO mg/l 3 6 I theo NH4+) 5664 -1984)

Nitrat (tính TCVN 6180 -1996 (ISO mg/l 50 7 I theo NO3- ) 7890 -1988)

Nitrit (tính TCVN 6178 -1996 (ISO mg/l 3 8 I theo NO2- ) 6777 -1984)

Mức độ Tên Đơn vị Giới hạn TT Phương pháp thử kiểm chỉ tiêu tính tối đa tra(*)

TCVN 6194 -1996 (ISO 9 Clorua mg/l 300 I 9297 -1989)

TCVN 6182-1996 (ISO 10 Asen mg/l 0.05 I 6595-1982)

TCVN 6177 -1996 (ISO 11 Sắt mg/l 0.5 I 6332 -1988)

Thường quy kỹ thuật của

Độ ô-xy hoá Viện Y học lao động và 12 mg/l 4 I theo Vệ sinh môi trường

KMn04

Tổng số TCVN 6053 -1995 (ISO 13 chất rắn hoà mg/l 1200 II 9696 -1992) tan (TDS)

TCVN 6193-1996 (ISO 14 Đồng mg/l 2 II 8288 -1986)

TCVN 6181 -1996 (ISO 15 Xianua mg/l 0.07 II 6703 -1984)

TCVN 6195-1996 (ISO 16 Florua mg/l 1.5 II 10359 -1992)

TCVN 6193 -1996 (ISO 17 Chì mg/l 0.01 II 8286 -1986)

TCVN 6002 -1995 (ISO 18 Mangan mg/l 0.5 II 6333 -1986)

Mức độ Tên Đơn vị Giới hạn TT Phương pháp thử kiểm chỉ tiêu tính tối đa tra(*)

TCVN 5991 -1995 (ISO

19 Thuỷ ngân mg/l 0.001 5666/1 -1983 ISO 5666/3 II

-1989)

TCVN 6193 -1996 (ISO 20 Kẽm mg/l 3 II 8288 -1989)

II. Vi sinh vật

Coliform vi khuẩn TCVN 6187 - 1996 (ISO 21 50 I tổng số /100ml 9308 - 1990)

E. coli hoặc vi khuẩn TCVN 6187 - 1996 (ISO 22 Coliform 0 I /100ml 9308 -1990) chịu nhiệt

Luận văn Thạc sĩ Y học: Thực trạng chất lượng nguồn nước sinh hoạt và một số yếu tố liên quan tại các hộ gia đình thuộc xã La Hiên huyện Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên

THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG NGUỒN NƯỚC SINH HOẠT

VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN TẠI CÁC HỘ GIA ĐÌNH

THUỘC XÃ LA HIÊN HUYỆN VÕ NHAI

TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG NGUỒN NƯỚC SINH HOẠT

VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN TẠI CÁC HỘ GIA ĐÌNH

THUỘC XÃ LA HIÊN HUYỆN VÕ NHAI

TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS NGUYỄN THỊ QUỲNH HOA

Xác định tổng số Coliforms trong mẫu nước kiểm nghiệm:

1 ml mẫu nước + 9ml DD pha loãng

Nước pha loãng 10-1

9ml DD pha loãng

+

Nước pha loãng 10-2

9ml DD pha loãng

+

Nước pha loãng 10-3

Sơ đồ 2.1: Quy trình xác định tổng số Coliforms trong mẫu nước kiểm nghiệm

1 ml mẫu nước + 9ml DD pha loãng

Nước pha loãng 10-1

+

9ml DD pha loãng

+

Nước pha loãng 10-2

9ml DD pha loãng

Nước pha loãng 10-3

Nhận xét: Kết quả xét nghiệm 50 mẫu nước giếng đào tại các hộ gia

Nhận xét: Kết quả đánh giá chỉ số NH3, NO2 trong 50 mẫu nước giếng

Nhận xét: Không có mối liên quan giữa khoảng cách từ nguồn nước đến

Nhận xét: Có mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào đến nhà tiêu

Nhận xét: Kết quả phân tích mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng

Nhận xét: Không có mối liên quan giữa khoảng cách từ giếng đào đến

Có thể bạn quan tâm

Luận văn Thạc sĩ: Chế tạo và nghiên cứu tính chất điện, từ của vật liệu multiferroic Ba₀.₇Ca₀.₃TiO₃/ NiFe₂O₄

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu vật liệu biến hóa dạng chuỗi một chiều chế tạo từ kim loại đồng trên đế FR-4 hoạt động tại tần số MHz ứng dụng trong truyền năng lượng không dây

Luận văn Thạc sĩ: Đánh giá khả năng tác động tới môi trường biển của việc xả nước thải từ sự cố nhà máy điện hạt nhân Fukushima sử dụng công cụ ERICA

Luận văn Thạc sĩ: Xây dựng mô hình đầu dò nơtron và gamma sử dụng nhấp nháy EJ-276 ghép nối với mảng nhân quang silicon

Luận văn Thạc sĩ: Đánh giá khả năng ảnh hưởng của bức xạ ion hóa đến sức khỏe cư dân khu vực mỏ đất hiếm Đông Pao, xã Bản Hon, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu

Luận văn Thạc sĩ: Sử dụng phương pháp nhiễu xạ neutron khảo sát cấu trúc tinh thể và pha trật tự từ trong vật liệu Pr2FeCrO6

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu phân lập, xác định cấu trúc và hoạt tính ức chế NO của các hợp chất thứ cấp từ chủng vi nấm biển Aspergillus sp. CL251

Luận văn Thạc sĩ: Phân tích một số hợp chất bisphenol thôi nhiễm từ bao bì nhựa lên một số mẫu thực phẩm nền tinh bột

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và đánh giá hoạt tính kháng khuẩn, kháng nấm của loài hoa mộc (Osmanthus fragrans (Thunb.) Lour.) ở Việt Nam

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và đánh giá tác dụng kháng viêm của loài côi Turpinia montana (Blume) Kurz

Luận văn Thạc sĩ: Tổng hợp và đặc trưng tính chất vật liệu composite có cấu trúc nano chitosan–cyclodextrin/TiO₂–Ag

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu chế tạo và khảo sát một số tính chất của màng phủ trên cơ sở nhựa epoxy gốc nước và khung cơ kim - ZIF

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu tổng hợp một số dẫn xuất napthoquinone chứa nguyên tố flo bằng phản ứng đa thành phần

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu điều chế vật liệu Bioglass và tổ hợp lai với polymer ALG-F127 định hướng ứng dụng trong điều trị nội nha

Luận văn Thạc sĩ: Khảo sát thành phần hóa học và hoạt tính ức chế enzyme α-glucosidase trên một số hợp chất phân lập từ thịt quả bình bát nước (Annona glabra L.).

Luận văn Thạc sĩ: Tổng hợp và đánh giá hoạt tính chống ung thư của hợp chất lai chứa khung tetrahydro-β-carboline và imidazo[1,5-a]pyridine

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu tổng hợp một số dẫn xuất của benzazole

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu chiết tách lignin từ vỏ sầu riêng Ri6 (Durio zibethinus Murr.) và tổng hợp vật liệu biocomposite định hướng ứng dụng trong bảo quản sau thu hoạch

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu tổng hợp hạt nano bạc phủ acid hyaluronic mang doxorubicin định hướng ứng dụng trong điều trị ung thư

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính kháng viêm của loài rau dừa nước (Ludwigia adscendens)

Tài liêu mới

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu xây dựng thuật toán thích nghi và học tăng cường cấu trúc Actor - Critic điều khiển bám quỹ đạo cho robot di động đa hướng mecanum

Luận án Tiến sĩ: Cơ cấu bệnh tim mạch và chất lượng cuộc sống của người cao tuổi mắc suy tim, rung nhĩ điều trị tại Bệnh viện Thống Nhất, thành phố Hồ Chí Minh

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu hiện tượng nứt dăm đê sông vùng đồng bằng sông Hồng và dự báo khả năng bị nứt của một số đoạn đê

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu xây dựng giải pháp đảm bảo an toàn thông tin cho quá trình học liên kết dựa trên mật mã

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Phát triển năng lực đánh giá công nghệ cho học sinh trong dạy học môn Công nghệ 11 ở trường trung học phổ thông

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu phân loại chi cầu diệp – Bulbophyllum Thouars (Orchidaceae) ở vùng Tây Nguyên bằng phương pháp hình thái và phân tử

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu đặc điểm phân bố và dinh dưỡng của các loài lưỡng cư ở Vườn Quốc gia Bến En và Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, tỉnh Thanh Hóa

Luận án Tiến sĩ: Tổng hợp luật dẫn và điều khiển cho một lớp tên lửa đối hải trên cơ sở ứng dụng mạng nơ ron và hệ mờ

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu tổng hợp hệ điều khiển góc Pitch tua bin gió trong điều kiện có nhiễu tác động

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu hóa học lipid của hai loài san hô thủy tức Millepora dichotoma và Millepora platyphylla ở Việt Nam

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu kiểm soát phân phối công suất kéo trên cầu chủ động của ô tô con bằng ABS

Luận án Tiến sĩ: Ứng dụng phản ứng Domino vào tổng hợp các dẫn xuất Podophyllotoxin, Pyrimidine và đánh giá hoạt tính sinh học của các chất tổng hợp được

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và một số hoạt tính sinh học của cây chùm ngây (Moringa oleifera)

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và ứng dụng ức chế ăn mòn cho thép của cao chiết xuất từ cây Lộc vừng thuộc họ Lecythidaceae

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu hiện tượng nứt dăm đê sông vùng đồng bằng sông Hồng và dự báo khả năng bị nứt của một số đoạn đê

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Giới thiệu

Về chúng tôi