Luận văn Thạc sĩ Công tác xã hội: Công tác xã hội trong hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:168

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Công tác xã hội trong hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng" đã hệ thống và làm phong phú thêm khung lý luận về công tác xã hội với bạo lực gia đình; cung cấp những thông tin cụ thể về thực trạng bạo lực gia đình, nguyên nhân, hậu quả của bạo lực gia đình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Công tác xã hội: Công tác xã hội trong hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng

UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT ----------------------------------------------------- TRẦN THỊ NGỌC LÀI CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG HỖ TRỢ PHỤ NỮ BỊ BẠO LỰC GIA ĐÌNH Ở HUYỆN CÁT TIÊN, TỈNH LÂM ĐỒNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH: CÔNG TÁC XÃ HỘI MÃ SỐ: 87 60 101 BÌNH DƯƠNG- 2021
UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT -------------------------------- TRẦN THỊ NGỌC LÀI CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG HỖ TRỢ PHỤ NỮ BỊ BẠO LỰC GIA ĐÌNH Ở HUYỆN CÁT TIÊN, TỈNH LÂM ĐỒNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH: CÔNG TÁC XÃ HỘI MÃ SỐ: 87 60 101 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐỒNG VĂN TOÀN BÌNH DƯƠNG- 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Đồng Văn Toàn. Các số liệu, kết quả nghiên cứu được trình bày trong Luận văn thạc sĩ về “Công tác xã hội trong hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng” là hoàn toàn trung thực và không trùng lặp với các đề tài khác trong cùng lĩnh vực. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Bình Dương, tháng 9 năm 2021 Tác giả Luận văn Trần Thị Ngọc Lài i
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn thầy TS. Đồng Văn Toàn người đã tận tình hướng dẫn, truyền thụ kiến thức, kinh nghiệm nghiên cứu cho tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu. Tôi xin cảm ơn Quý thầy cô giảng dạy chương trình cao học Công tác xã hội tại Trường Đại học Thủ Dầu Một đã nhiệt tình giảng dạy, truyền thụ cho tôi những kiến thức bổ ích về ngành Công tác xã hội, đặc biệt là vị trí, ý nghĩa và vai trò quan trọng của nó trong xã hội phát triển hiện đại. Tôi xin cảm ơn các cán bộ quản lý, nhân viên, người dân trên địa bàn chọn mẫu khảo sát đã hỗ trợ, giúp đỡ nhiệt tình cung cấp thông tin, tài liệu trong quá trình thực hiện nghiên cứu. Cuối cùng, tác giả rất mong nhận được sự chỉ dẫn, góp ý chân tình của Quý thầy cô, nhà nghiên cứu và đọc giả để Luận văn được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Bình Dương, tháng 9 năm 2021 Tác giả Luận văn Trần Thị Ngọc Lài ii
TÓM TẮT LUẬN VĂN Gia đình là một thiết chế xã hội đặc thù của xã hội, gia đình mang lại sự êm ấm, hạnh phúc cho mỗi người và giúp xã hội ổn định. Mỗi chúng ta ai cũng ý thức được giá trị của gia đình mang lại, đó là nơi giúp cân bằng tâm lý, tìm lại được những giây phút thư giãn trong sự ấm áp, thân thương của gia đình. Dù chúng ta có đi đâu, làm công việc gì thì cũng hướng về nơi có gia đình mình đang ở đó. Với ý nghĩa như vậy, nhưng không phải ai cũng ý thức được giá trị của gia đình, có những người đã xem nhẹ vai trò của tổ ấm gia đình, có những hành vi đi ngược lại với truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta. Đó có thể là hành vi chồng đánh vợ, vợ mắng chửi chồng, hành hạ con cái và người già. Những hành vi ấy làm băng hoại đi giá trị đạo đức, phá vỡ tính cố kết của gia đình. Bạo lực gia đình đang là một vấn nạn đối với xã hội. Trong những năm qua, huyện Cát Tiên luôn là một trong những địa phương đẩy mạnh phát triển nông nghiệp hàng hóa gắn với ứng dụng công nghệ cao góp phần nâng cao giá trị trên đơn vị diện tích. Kinh tế của huyện phát triển ổn định, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực. Khu vực I chiếm 43%, khu vực II chiếm 18,2%, khu vực III chiếm 38,8%. Tổng giá trị sản xuất (GO) tăng bình quân từ 12-13%; trong đó các ngành nông, lâm, thủy tăng từ 6-7%; Công nghiệp- Xây dựng tăng từ 17-18%; các ngành dịch vụ tăng 16-17%. Trong đề tài này, tác giả đã nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực trạng bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng; vận dụng kiến thức và kỹ năng của CTXH, các phương pháp trong nghiên cứu trong khoa học xã hội, cụ thể các phương pháp như: Phương pháp phỏng vấn sâu; phương pháp quan sát; phương pháp điều tra bằng bảng hỏi; phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình; phương pháp thống kê trong toán học. Đặc biệt, trong nghiên cứu này chúng tôi sử dụng phương pháp CTXH nhóm để nghiên cứu rõ hơn về bạo lực gia đình… để tìm hiểu về công tác xã hội với bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng. Tác giả đã lựa chọn và phân tích các đề tài nghiên cứu có liên quan được khái quát, tổng hợp ở phần tổng quan nghiên cứu cả nghiên cứu trên thế giới và nghiên cứu ở Việt Nam. Tác giả đã lựa chọn và vận dụng các lý thuyết như thuyết iii
nhu cầu, thuyết hệ thống, thuyết nữ quyền; thuyết gia đình… trong quá trình nghiên cứu thực tiễn. Áp dụng cả phương pháp định lượng và định tính để tiếp cận và thu thập thông tin một cách tốt nhất. Kết quả nghiên cứu cho thấy, người dân ở huyện Cát tiên, tỉnh Lâm Đồng vẫn còn xảy ra bạo lực gia đình tuy nhiên chỉ ở mức độ vừa thỉnh thoảng. Khi khảo sát hầu hết người dân đã phân biệt và đánh giá được những hành vi bạo lực gia đình; đồng thời đánh giá được mức độ bạo lực gia đình ở địa phương, cũng như đánh giá được nguyên nhân và các hình thức dẫn đến bạo lực gia đình. Đặc biệt, khi xảy ra bạo lực gia đình cần tìm đến những hình thức can thiệp, trợ giúp khi mình là nạn nhân của bạo lực gia đình. Mặt khác, qua khảo sát, phân tích người nghiên cứu đã thu nhận được hiệu quả của các hình thức tuyên truyền về phòng chống bạo lực gia đình tại địa phương. Đồng thời, trong nghiên cứu cũng giúp người dân nâng cao nhận thức về ảnh hưởng của bạo lực gia đình đến tất cả các mặt của đời sống xã hội, gia đình, sự phát triển của con cái... Qua nghiên cứu cho thấy, người dân rất cần được hỗ trợ, can thiệp về bạo lực gia đình của chính quyền địa phương, của nhân viên công tác xã hội, đây cũng là thông tin bổ ích để các cấp ban ngành, các cơ sở đào tạo công tác xã hội thấy được ý nghĩa và vai trò của nhân viên công tác xã hội với các vấn đề của xã hội nói chung và hỗ trợ cho nạn nhân bị bạo hành gia đình nói riêng. Tiến hành phỏng vấn sâu với những câu hỏi đã được người nghiên cứu chuẩn bị từ trước. Kết quả cho thấy rất rõ ràng, những nạn nhân đã có sự thay đổi tích cực về mặt nhận thức dẫn đến thay đổi hành động. Họ đã chủ động trong cuộc sống và đương đầu với những thách thức, những khó khăn của cuộc sống. Qua kết quả phỏng vấn sâu và can thiệp với phương pháp làm việc nhóm tác giả cho rằng để giảm thiểu các vấn đề của xã hội và hỗ trợ cho nạn nhân bị bạo lực gia đình thì cần thiết xây dựng mô hình câu lạc bộ để các thành viên nâng cao nhận thức, hỗ trợ nhau trong các vấn đề của cuộc sống xã hội và các nan đề của thân chủ đang đối diện. Tóm lại: Luận văn đã hệ thống và làm phong phú thêm khung lý luận về công tác xã hội với bạo lực gia đình; cung cấp những thông tin cụ thể về thực trạng bạo iv
lực gia đình, nguyên nhân, hậu quả của bạo lực gia đình. Những thông tin này là cơ sở để các nhà quản lý, chính quyền địa phương, nhân viên công tác xã hội hoạch định hoàn thiện các biện pháp, cải tiến hệ thống tiếp cận luật và thể chế nhằm đem lại bình an, hạnh phúc, trật tự cho người dân trên địa bàn. v
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................. ii MỤC LỤC ..................................................................................................................... vi DANH MỤC BIỂU, BẢNG .......................................................................................... ix MỞ ĐẦU ........................................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .............................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................................ 3 3.1. Khách thể nghiên cứu ..................................................................................................... 3 3.2. Đối tượng nghiên cứu ..................................................................................................... 3 4. Giả thuyết nghiên cứu ................................................................................................. 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................. 3 6. Câu hỏi nghiên cứu ..................................................................................................... 4 7. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................... 4 8. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................ 4 8.1. Phương pháp luận ........................................................................................................... 4 8.3. Phương pháp xử lý thông tin.......................................................................................... 5 9. Ý nghĩa nghiên cứu ..................................................................................................... 5 9.2. Ý nghĩa thực tiễn ............................................................................................................. 5 10. Cấu trúc của luận văn ................................................................................................ 6 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG HỖ TRỢ PHỤ NỮ BỊ BẠO LỰC GIA ĐÌNH .................................................................................................... 7 1.1.TỔNG QUAN VỀ NGHIÊN CỨU........................................................................... 7 1.1.1.Các nghiên cứu ở nước ngoài ...................................................................................... 7 1.1.2.Các nghiên cứu trong nước .......................................................................................... 9 1.2.Một số lý thuyết công tác xã hội ứng dụng trong nghiên cứu ................................ 13 1.2.1. Lý thuyết hệ thống sinh thái.................................................................................... 133 1.2.2. Thuyết nữ quyền ...................................................................................................... 177 1.2.3. Lý thuyết nhu cầu của A. Maslow............................................................................ 25 vi
1.3.Phương pháp công tác xã hội nhóm ........................................................................ 29 1.3.1. Một số lý luận về công tác xã hội trong hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực gia đình........... 29 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ............................................................................................... 36 Chương 2....................................................................................................................... 38 THỰC TRẠNG PHỤ NỮ BỊ BẠO LỰC GIA ĐÌNH Ở HUYỆN CÁT TIÊN, TỈNH LÂM ĐỒNG ................................................................................................................. 38 2.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu............................................................................ 38 2.2. Kết quả trên từng lĩnh vực ..................................................................................... 39 2.2. Thực trạng phụ nữ bị bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng..................... 41 2.2.1. Nhận thức của người dân về các hành vi bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng ............................................................................................................................. 41 2.2.2. Mức độ biểu hiện bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng ................ 43 2.3. Nguyên nhân của phụ nữ bị bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng . 47 2.4. Hậu quả của bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng ......................... 50 2.5. Lực lượng hỗ trợ can thiệp chống bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng ....................................................................................................................................... 53 2.6. Vai trò của nhân viên công tác xã hội trong tuyên truyền, hỗ trợ các nạn nhân bị bạo lực gia đình ................................................................................................................... 55 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ............................................................................................... 57 Chương 3....................................................................................................................... 58 CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG HỖ TRỢ PHỤ NỮ BỊ BẠO LỰC GIA ÐÌNH Ở HUYỆN CÁT TIÊN, TỈNH LÂM ĐỒNG ................................................................... 58 3.1. Ứng dụng tiến trình công tác xã hội nhóm với phụ nữ bị bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lầm Đồng .............................................................................................. 58 3.2. Biện pháp nâng cao hiệu quả công tác xã hội nhóm với phụ nữ bị bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lầm Đồng ................................................................................ 63 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ............................................................................................... 71 KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ ............................................................................................ 72 1.Kết luận ...................................................................................................................... 72 2.Kiến nghị.................................................................................................................... 73 2.1.Đối với chính quyền địa phương .................................................................................. 73 vii
2.2. Đối với người dân ......................................................................................................... 74 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................ 75 viii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Tỷ lệ đánh giá cán bộ về hành vi bạo lực ở huyện Cát Tiên, ................... 42 tỉnh Lâm Đồng .............................................................................................................. 42 Biểu đồ 2.2: Tỷ lệ đánh giá người dân về hành vi bạo lực ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng ....................................................................................................................................... 43 Biểu đồ 2.3: Tỷ lệ đánh giá mức độ không bạo lực của cán bộ và người dân ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng (Nguồn: Kết quả Phân tích SPSS) ....................................... 47 Biểu đồ 2.4: Tỷ lệ đánh giá cán bộ về nguyên nhân bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, ....................................................................................................................................... 49 tỉnh Lâm Đồng .............................................................................................................. 49 Biểu đồ 2.5: Tỷ lệ đánh giá người dân về nguyên nhân bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng ..................................................................................................... 49 Biểu đồ 2.6: Tỷ lệ đánh giá cán bộ về ảnh hưởng của bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng (%) ....................................................................................................... 51 Biểu đồ 2.7: Tỷ lệ đánh giá người dân về ảnh hưởng của bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên,tỉnh Lâm Đồng ...................................................................................................... 52 Biểu đồ 2.8: Tỷ lệ đánh giá cán bộ về hỗ trợ can thiệp hỗ trợ chống bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng (%) ............................................................................ 54 Biểu đồ 2.9: Tỷ lệ đánh giá người dân về hỗ trợ can thiệp hỗ trợ chống bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng (%) ......................................................................... 54 Biểu đồ 2.10: Tỷ lệ đánh giá cán bộ về tầm quan trọng của nhân viên công tác xã hội trong tuyên truyền, hỗ trợ các nạn nhân bị bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng (%) ....................................................................................................................... 55 Biểu đồ 2.11: Tỷ lệ đánh giá người dân về tầm quan trọng của nhân viên công tác xã hội trong tuyên truyền, hỗ trợ các nạn nhân bị bạo lực gia đình (%) ........................... 56 ix
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Ý kiến đánh giá của cán bộ và người dân về hành vi bạo lực ...................... 41 Bảng 2.2. Ý kiến đánh giá của cán bộ về mức độ bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng ..................................................................................................................... 44 Bảng 2.3: Ý kiến đánh giá của người dân về mức độ bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng .............................................................................................................. 45 Bảng 2.4. Ý kiến đánh giá của cán bộ và người dân về nguyên nhân hành vi bạo lực ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng ................................................................................... 48 Bảng 2.5: Ý kiến đánh giá của cán bộ và người dân về ảnh hưởng của bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng ................................................................................ 50 Bảng 2.6: Ý kiến đánh giá của cán bộ và người dân về hỗ trợ về can thiệp hỗ trợ chống bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng ..................................................... 53 x
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Gia đình là một thiết chế xã hội đặc thù của xã hội, gia đình mang lại sự êm ấm, hạnh phúc cho mỗi người và giúp xã hội ổn định. Mỗi chúng ta ai cũng ý thức được giá trị của gia đình mang lại, đó là nơi giúp cân bằng tâm lý, tìm lại được những giây phút thư giãn trong sự ấm áp, thân thương của gia đình. Dù chúng ta có đi đâu, làm công việc gì thì cũng hướng về nơi có gia đình mình đang ở đó. Bạo lực gia đình (BLGĐ) là một tệ nạn xã hội khá phổ biến xảy ra ở mọi quốc gia trên thế giới kể cả những quốc gia phát triển. Ở Canada, có đến 51% phụ nữ phải chịu bạo lực ít nhất một lần trong đời. Tại Australia, cứ 3 phụ nữ, trẻ em gái từ 15 tuổi trở lên thì có một người từng bị bạo lực thể xác. Tại Hàn Quốc, theo thống kê của Văn phòng Công tố tối cao Hàn Quốc, 60% các vụ BLGĐ đã được loại bỏ khỏi cáo buộc truy tố trong năm 2015, chỉ 15,6% các vụ trải qua các thủ tục tố tụng. Hơn 118.000 trường hợp được báo cáo nhưng chỉ có 8.762 vụ bắt giữ được thực hiện [11]. Tại Việt Nam BLGĐ đang diễn biến phức tạp ở cả nông thôn và thành thị với mức độ ngày càng nghiêm trọng, nạn nhân của BLGĐ chủ yếu là phụ nữ. Theo kết quả thống kê của Vụ Gia đình - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, từ năm 2011 tới 2015, cả nước xảy ra 157.859 vụ BLGĐ, trung bình mỗi năm xảy ra hơn 31.500 vụ, mỗi ngày có 64 phụ nữ, 10 trẻ em là nạn nhân của hành vi bạo lực. Trong tổng 157.859 vụ BLGĐ, nạn nhân là phụ nữ (từ 16 đến 59 tuổi) chiếm 74,24%. Gần đây, theo Báo cáo Điều tra quốc gia về Bạo lực đối với phụ nữ ở Việt Nam năm 2019 cho thấy: “cứ 03 phụ nữ thì có gần 02 phụ nữ (gần 63%) bị một hoặc hơn một hình thức bạo lực thể xác, tình dục, tinh thần và bạo lực kinh tế cũng như kiểm soát hành vi do chồng gây ra trong cuộc đời và gần 32% phụ nữ bị bạo lực hiện thời (trong 12 tháng qua), đó là: bạo lực thể xác, bạo lực tình dục, bạo lực tâm lý (gồm bạo lực tinh thần và kiểm soát hành vi) và bạo lực kinh tế” [13]. BLGĐ không chỉ gây ảnh hưởng đến thể chất, tinh thần, kinh tế của các thành viên trong gia đình mà còn ảnh hưởng đến trật tự, an toàn xã hội cũng như cản trở 1
sự phát triển chung của cộng đồng, địa phương, đất nước. Do vậy phòng, chống BLGĐ là trách nhiệm của mỗi một quốc gia trên thế giới. Việt Nam đã có rất nhiều nổ lực trong phòng, chống BLGĐ. Cụ thể, Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách, pháp luật liên quan phòng, chống BLGĐ như: Luật Bình đẳng giới, Luật Phòng, chống BLGĐ, Luật hôn nhân và gia đình, Chương trình hành động quốc gia về phòng, chống BLGĐ đến năm 2020 và rất nhiều các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành luật... Tuy nhiên, trên thực tế BLGĐ vẫn diễn ra nghiêm trọng, việc tổ chức thực hiện các quy định của pháp luật và các chương trình về phòng, chống BLGĐ chưa đạt hiệu quả như mong muốn, dẫn đến tình trạng BLGĐ chưa được kéo giảm đáng kể mà Báo cáo Điều tra quốc gia về Bạo lực đối với phụ nữ ở Việt Nam năm 2019 đã chỉ ra. Bên cạnh đó kiến thức pháp luật, nhận thức về BLGĐ của một bộ phận người dân còn hạn chế. Người phụ nữ còn chịu ảnh hưởng nặng nề bởi những định kiến, khuôn mẫu giới dẫn đến thái độ cam chịu, chấp nhận bị bạo lực. Ngày 14/5/2014, Ngân hàng Thế giới công bố báo cáo với nhan đề “Tiếng nói và Năng lực” cho biết, hơn 700 triệu phụ nữ trên toàn thế giới là nạn nhân của bạo lực gia đình và phần lớn trong số họ hầu như không có khả năng bảo vệ chính bản thân mình. Báo cáo cũng cho biết tình hình bạo lực gia đình nghiêm trọng nhất xảy ra tại khu vực Nam Á và châu Phi, nơi có hơn 40% phụ nữ từng là nạn nhân bạo lực gia đình. Tình trạng bị bạo hành cùng với những thua thiệt mang tính hệ thống mà phụ nữ phải chịu đựng đang là những nhân tố quan trọng cản trở sự tiến bộ và khiến hàng trăm triệu phụ nữ rơi vào cảnh đói nghèo. [46] Theo Nghiên cứu quốc gia về bạo lực gia đình đối với phụ nữ ở Việt Nam được chính phủ Việt Nam và Liên hợp quốc công bố ngày 25/10/2010, cứ 03 phụ nữ có gia đình hoặc đã từng có gia đình thì có một người (chiếm 34%) họ đã từng bị chồng mình bạo hành thể xác hoặc tình dục. Số phụ nữ có hoặc từng có gia đình hiện đang phải chịu một trong hai hình thức bạo hành này chiếm 9%. Nếu xem xét đến cả ba hình thức bạo hành chính trong đời sống vợ chồng là thể xác, tình dục và tinh thần thì có 58% phụ nữ Việt Nam cho biết đã từng là nạn nhân của ít nhất một hình thức bạo lực gia đình kể trên. Các kết quả nghiên cứu cho thấy khả 2
năng phụ nữ bị chồng lạm dụng nhiều hơn gấp ba lần so với khả năng họ bị người khác lạm dụng. Tại một số vùng cứ 10 người phụ nữ thì có 4 người nhận thấy gia đình không phải là nơi an toàn đối với họ. Ở vùng Đông Nam Bộ, 42% phụ nữ cho biết họ đã từng bị chồng mình bạo hành thể xác hoặc tình dục. [46] Huyện Cát Tiên, tỉnh Lầm đồng theo thống kê trong những năm qua, số vụ phụ nữ bị bạo lực gia đình tăng. Trước thực trạng đó tôi chọn đề tài “Công tác xã hội trong hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng” để nghiên cứu. 2. Mục tiêu nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở lý luận về phụ nữ bị bạo lực gia đình, đánh giá thực trạng bạo lực gia đình và công tác xã hội trong hỗ trợ với nạn nhân bị bạo lực gia đình, trên cơ sở đó đưa ra một số biện pháp nhằm thực hiện tốt hơn công tác xã hội trong hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Phụ nữ bị bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Thực trạng bạo lực gia đình và vai trò của công tác xã hội trong hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng. 4. Giả thuyết nghiên cứu Trong xã hội hiện đại bạo lực gia đình ngày càng gia tăng về mức độ, biểu hiện ở nhiều hình thức khác nhau và để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng, nếu làm tốt công tác xã hội trong hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực gia đình như đánh giá thực trạng, nguyên nhân, hậu quả để có biện pháp can thiệp kịp thời ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng thì sẽ có ý nghĩa rất lớn cả về lý luận và thực tiễn đem lại quyền bình đẳng cho tất cả mọi người. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu Từ các mục tiêu nghiên cứu tổng quát trên, các nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể của luận văn bao gồm: 3
- Khái quát hóa một số lý luận về CTXH, ứng dụng lý thuyết và các khái niệm công cụ có liên quan đến bạo lực gia đình. - Đánh giá thực trạng bạo lực gia đình và sự trợ giúp của nhân viên công tác xã hội trong giúp đỡ nạn nhân bị bạo lực gia đình. - Đề xuất một số biện pháp, kiến nghị nhằm giảm thiểu bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng. 6. Câu hỏi nghiên cứu - Bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng đang ở mức độ nào? - Những nguyên nhân nào dẫn đến bạo lực gia đình? - Bạo lực gia đình để lại hậu quả, tác hại như thế nào đối với gia đình và xã hội? - Có những biện pháp, mô hình hỗ trợ nào của nhân viên công tác xã hội trong hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực gia đình? 7. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu nội dung sau: vai trò của công tác xã hội với phụ nữ bị bạo lực gia đình; nguyên nhân, hậu quả của bạo lực gia đình; các biện pháp hay mô hình can thiệp, trợ giúp của công tác xã hội đối với nạn nhân bị bạo lực gia đình. - Về không gian nghiên cứu: Đề tài được triển khai nghiên cứu ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng. - Về khách thể nghiên cứu: Khảo sát Cán bộ xã, thị trấn và người dân về công tác xã hội trong hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực gia đình. 8. Phương pháp nghiên cứu 8.1. Phương pháp luận Nghiên cứu được thực hiện dựa trên cách tiếp cận duy vật biện chứng. Nghiên cứu vấn đề trong hệ thống, trong mối quan hệ tổng thể và được xem xét từ nhiều khía cạnh, góc độ khác nhau. 8.2. Các phương pháp thu thập thông tin - Phương pháp phân tích tài liệu: Tổng hợp, phân tích thông tin có sẵn từ các tài liệu nghiên cứu, bài viết, báo cáo liên quan tới đề tài. 4
- Phương pháp điều tra bảng hỏi: Tiến hành điều tra bằng bảng hỏi với 150 người; trong đó Cán bộ xã, thị trấn 30 người; người dân 120 người. - Phương pháp phỏng vấn sâu: Tiến hành phỏng vấn sâu 4 khách thể nghiên cứu trong đó gồm: 2 cán bộ xã, thị trấn; 2 người dân. - Phương pháp quan sát: Quan sát các hoạt động thực tiễn hoạt động công tác xã hội trong hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực gia đình. 8.3. Phương pháp xử lý thông tin Mục đích chính của phương pháp này là xử lý thông tin thu được một cách chính xác, khoa học để đưa ra những kết luận cụ thể về đối tượng nghiên cứu. Các công thức trong thống kê toán học để xử lý các thông tin thu được như: - Số trung bình cộng X= å x 1®i N Trong đó: + X : Số trung bình cộng + å x1®i : Tổng điểm đạt được của khách thể khảo sát + N: Số khách thể khảo sát Trong đó: + rs là hệ số tương quan thứ hạng + d là hiệu số thứ bậc các cặp so sánh + n là số cặp so sánh Các dữ liệu định lượng thu thập được từ điều tra được xử lý thống kê bằng phần mềm SPSS (Statistical Package for the Social Sciences), phiên bản 16.0 để đánh giá thực trạng bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng. 9. Ý nghĩa nghiên cứu 9.1. Ý nghĩa lý luận Những thông tin thu thập từ Luận văn sẽ góp phần làm phong phú thêm hệ thống lý luận về công tác xã hội với nạn nhân bạo lực gia đình cũng như là nguồn tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu sau này về lĩnh vực chuyên ngành CTXH. 9.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn cung cấp những thông tin cụ thể về thực trạng bạo lực gia đình, nguyên nhân, hậu quả của bạo lực gia đình. Những thông tin này là cơ sở để các 5
nhà quản lý, chính quyền địa phương, nhân viên công tác xã hội hoạch định hoàn thiện các biện pháp, cải tiến hệ thống tiếp cận luật và thể chế nhằm đem lại bình an, hạnh phúc và quyền bình đẳng giới trên địa bàn. 10. Cấu trúc của luận văn Ngoài các phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo thì luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về công tác xã hội trong hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực gia đình. Chương 2: Thực trạng bạo lực gia đình và công tác xã hội trong hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng. Chương 3: Một số biện pháp nhằm giảm thiểu bạo lực gia đình ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng. 6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG HỖ TRỢ PHỤ NỮ BỊ BẠO LỰC GIA ĐÌNH 1.1. TỔNG QUAN VỀ NGHIÊN CỨU 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài Bạo lực gia đình (BLGĐ) là vấn nạn của mọi quốc gia trên thế giới, đặc biệt là BLGĐ đối với phụ nữ. Vấn đề này làm ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe, thể chất, tinh thần của người phụ nữ đặc biệt nó làm sâu sắc hơn sự bất bình đẳng giới trong xã hội. Trên thế giới, từ những năm 80 của thế kỷ XX, đã có nhiều nghiên cứu về BLGĐ đối với phụ nữ. Một số kết quả nghiên cứu nổi bật được thực hiện ở nhiều quốc gia trên thế giới trong thời gian từ năm 1994 đến đến 2005. Cụ thể theo báo cáo của Hesei (1994) về kết quả nghiên cứu từ 35 nước đã chứng minh rằng có khoảng từ 20 đến 50% phụ nữ các nước này bị chồng đánh đập. Tiếp đó là nghiên cứu điều tra dựa trên số dân ở 48 nước trên thế giới về các yếu tố nguy cơ về BLGĐ đối với phụ nữ chỉ ra từ 10 đến 69% phụ nữ cho biết họ đã trải qua một số bạo lực thân thể bởi một người bạn tình của họ trong đời. Năm 2005, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) phối hợp với Trường Dược nhiệt đới của Mỹ đã thực hiện một nghiên cứu đa quốc gia với chủ đề “Women’s Health and Domestic Violence against Women” (Sức khỏe phụ nữ và BLGĐ chống lại phụ nữ). Nghiên cứu đã tiếp cận với phụ nữ trên 10 quốc gia bao gồm Bawngladet, Brazin, Ethiopia, Nhật, Peru, Namibia, Samoa, Serbia và Montenegro, Thái Lan và nước Cộng hòa Tanzania cho thấy có 15% đến 71% phụ nữ phải chịu đựng một hình thức bạo lực nào đó về thể xác và tình dục ngay trong gia đình họ và đây là vấn đề có tính chất toàn cầu hiện đang xảy ra ở cả các nước phát triển lẫn các nước đang phát triển. Chi phí kinh tế cũng rất đáng quan tâm – một báo cáo năm 2003 của Trung tâm kiểm soát và phòng bệnh Mỹ ước tính rằng chi phí cho những vụ bạo lực do người quen biết gây ra chỉ tính riêng ở Mỹ cũng đã lên đến 5,8 tỷ đô la mỗi năm; 4,1 tỷ cho các dịch vụ y tế và chăm sóc sức khoẻ trực tiếp và 1,8 tỷ cho những thiệt hại về khả năng lao động [24]. 7
Năm 2006, Báo cáo “Nghiên cứu sâu về bạo hành với phụ nữ” của cố Tổng thư ký Liên hợp quốc (LHQ) Kofi Annan được trình bày tại Kỳ họp lần thứ 61 của Đại hội đồng Liên hợp quốc thể hiện rõ tình hình bạo lực với phụ nữ đang diễn ra ở 71 quốc gia thuộc phạm vi nghiên cứu. Trong báo cáo, Tổng thư ký làm rõ các yếu tố và nguy cơ gây ra bạo lực với phụ nữ là việc sử dụng bạo lực để giải quyết xung đột; sự thờ ơ của cá nhân, gia đình và cộng đồng. Những hoạt động có triển vọng nhằm giải quyết vấn nạn này chú trọng vào luật pháp, cung cấp dịch vụ và phòng ngừa. Tuy nhiên, thách thức đặt ra cho nhân loại không ít - thách thức do những nỗ lực khác nhau và những nguồn lực không tương xứng; thiếu hụt cách tiếp cận toàn diện và có lồng ghép; thiếu ngân quỹ; thiếu sự xử phạt; những hình thức phân biệt đối xử và thiếu việc đánh giá [27]. Nghiên cứu về “BLGĐ trong cộng đồng di cư Châu Á” của nhóm tác giả Lee, Yeon- Shim, Hadeed, Linda (2009) đã chỉ ra rằng: BLGĐ là một dịch bệnh nghiêm trọng giữa các cộng đồng người nhập cư châu Á. Tuy nhiên, còn ít thông tin về phạm vi, tính chất, các yếu tố văn hóa và xã hội liên quan đến BLGĐ. Tác giả xem xét kỹ lưỡng một số lĩnh vực: bối cảnh gia đình; tỉ lệ BLGĐ; nguy cơ mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS; những hậu quả sức khỏe tâm thần và thể chất; hỗ trợ xã hội; rào cản đối với việc sử dụng dịch vụ. Nghiên cứu đã làm rõ khá nhiều khía cạnh liên quan đến khó khăn tâm lý của phụ nữ trong đấu tranh chống BLGĐ xét về khía cạnh cá nhân và xã hội. Bài viết “Cách nhìn của phụ nữ về cách nhìn của nam giới” trong cuốn sách “Sự thống trị của nam giới” của tác giả Pierre Bourdieu (2010). Ở đây, tác giả khẳng định rằng phụ nữ có một lòng tin đơn thuần về việc cần tuân thủ một cách vô điều kiện chồng mình. Họ thấy mình có sự lệ thuộc vào suy nghĩ của người chồng và như vậy mang lại cho họ một cảm giác an toàn hơn. Vì thế, họ có khuynh hướng ước lượng thành công của mình dựa theo thành công của chồng. Họ tin vào tình yêu số phận - đó là tình yêu đối với kẻ thống trị và sự thống trị của kẻ đó, vì thế mà từ bỏ ham muốn thống trị. Theo Báo cáo của Ngân hàng thế giới (2012) về “Bình đẳng giới và phát triển”, mức độ BLGĐ giữa các quốc gia có những khác biệt rất lớn và không có 8