Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Huy động vốn cổ phần trên thị trường OTC - Một giải pháp về vốn cho các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HCM

--------------------------

CAO THÒ MAI LEÂ

HUY ÑOÄNG VOÁN COÅ PHAÀN TREÂN THÒ

TRÖÔØNG OTC – MOÄT GIAÛI PHAÙP VEÀ

VOÁN CHO CAÙC DOANH NGHIEÄP TREÂN

ÑÒA BAØN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH

CHUYEÂN NGAØNH : QUAÛN TRÒ KINH DOANH MAÕ SOÁ : 60.34.05

LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc:

TS. NGUYEÃN QUANG THU

TP. HOÀ CHÍ MINH - NAÊM 2006

MUÏC LUÏC

PHAÀN MÔÛ ÑAÀU.....................................................................................a

CHÖÔNG I: LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÙC NGUOÀN TAØI TRÔÏ VOÁN DAØI HAÏN CUÛA DOANH NGHIEÄP VAØ THÒ TRÖÔØNG OTC.......................................................1 1.1 TOÅNG QUAN VEÀ HOAÏT ÑOÄNG HUY ÑOÄNG VOÁN COÅ PHAÀN CUÛA DOANH NGHIEÄP.

2 3

1 1.1.1 Coâng ty coå phaàn 1.1.2 Hoaït ñoäng ñaàu tö voán maïo hieåm. 1.1.3 Phaùt haønh coå phieáu ñaïi chuùng. 4 1.2 LYÙ THUYEÁT VEÀ THÒ TRÖÔØNG OTC 8

1.2.1 Khaùi quaùt veà söï phaùt trieån cuûa Thò tröôøng OTC 8 1.2.2 Nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa Thò tröôøng OTC hieän nay. 12 1.2.3 Phaân bieät thò tröôøng OTC vôùi thò tröôøng taäp trung. 17 1.2.4 Vò trí, vai troø cuûa thò tröôøng OTC trong heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn. 19 1.2.5 Moät soá thò tröôøng OTC treân theá giôùi. 22

CHÖÔNG II: THÖÏC TRAÏNG HUY ÑOÄNG VOÁN COÅ PHAÀN CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP VAØ THÒ TRÖÔØNG OTC VIEÄT NAM TRONG THÔØI GIAN QUA.................................................................................................................. 26 2.1 THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG HUY ÑOÄNG VOÁN COÅ PHAÀN ÔÛ VIEÄT NAM.

2.1.1 Boái caûnh taøi trôï kinh teá ôû Vieät Nam 26 2.1.2 Hoaït ñoäng voán maïo hieåm ôû Vieät Nam. 2.1.3 Thò tröôøng chöùng khoaùn vaø hoaït ñoäng phaùt haønh coå phieáu ra coâng chuùng ôû Vieät Nam. 32

36 2.2 THÒ TRÖÔØNG OTC VIEÄT NAM.

CHÖÔNG III: NGHIEÂN CÖÙU THAÙI ÑOÄ VAØ SÖÏ MONG MUOÁN TIEÁP CAÄN THÒ TRÖÔØNG OTC CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP TREÂN ÑÒA BAØN TP.HOÁ HOÀ CHÍ MINH. ................................................................................................ 47

3.1 GIÔÙI THIEÄU PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU. 3.2 THIEÁT KEÁ NGHIEÂN CÖÙU 3.3 XAÂY DÖÏNG VAØ ÑIEÀU CHÆNH THANG ÑO 50 3.4 THOÂNG TIN VEÀ MAÃU NGHIEÂN CÖÙU 52 3.5 ÑAÙNH GIAÙ SÔ BOÄ THANG ÑO. 54

3.5.1 Thang ño thaùi ñoä ñoái vôùi thò tröôøng OTC cuûa caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn TPHCM. 3.5.2 Thang ño söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp 62

3.6 PHAÂN TÍCH TÖÔNG QUAN. 63

3.6.1 Kieåm ñònh giaû thuyeát veà moái lieân heä giöõa 10 thaønh phaàn thaùi ñoä ñoái vôùi thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp vaø söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp. 63 3.6.2 Ñaùnh giaù söï khaùc bieät giöõa caùc loaïi hình doanh nghieäp veà caùc thaønh phaàn cuûa thaùi ñoä ñoái vôùi thò tröôøng OTC vaø söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp. 67

3.7 KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU. 3.8 KIEÁN NGHÒ CAÙC GIAÛI PHAÙP THUÙC ÑAÅY HOAÏT ÑOÄNG HUY ÑOÄNG VOÁN COÅ PHAÀN TREÂN THÒ TRÖÔØNG OTC. 3.8.1 Kieán nghò caùc giaûi phaùp vó moâ 72 3.8.2 Kieán nghò caùc giaûi phaùp cho doanh nghieäp nhaèm thuùc ñaåy hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn treân thò tröôøng OTC. 76

KEÁT LUAÄN...........................................................................................79

TAØI LIEÄU THAM KHAO

CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT

CTCP:

Coâng ty coå phaàn

TNHH: Traùch nhieäm höõu haïn

DNTN: Doanh nghieäp tö nhaân

DNNN: Doanh nghieäp Nhaø nöôùc

TTGDCK: Trung taâm giao dòch chöùng khoaùn

Thò tröôøng OTC: Thò tröôøng phi taäp trung

TTCK: Thò tröôøng chöùng khoaùn

TPHCM: Thaønh phoá Hoà Chí Minh

DNVVN: Doanh nghieäp vöøa vaø nhoû

NHTMNN: Ngaân haøng thöông maïi Nhaø nöôùc

NHCP: Ngaân haøng coå phaàn

UBCKNN: Uûy ban chöùng khoaùn Nhaø nöôùc

EFA: Phaân tích nhaân toá khaùm phaù

DANH MUÏC CAÙC BAÛNG

Trang

Baûng 1.1: So saùnh thò tröôøng OTC vôùi thò tröôøng taäp trung 18

Baûng 2.1: Nieâm yeát vaø phaùt haønh treân TTGDCK (07/2000 – 07/2006) 33

Baûng 2.2: Giaù trò thò tröôøng cuûa caùc thò tröôøng chöùng khoaùn Ñoâng Nam AÙ

(31/07/2006) 34

Baûng 3.1: Moâ hình lyù thuyeát. 48

Baûng 3.2: Quy trình nghieân cöùu. 50

Baûng 3.3: Caùc loaïi hình doanh nghieäp tham gia phoûng vaán. 53

Baûng 3.4: Quy moâ doanh nghieäp. 54

Baûng 3.5: Vò trí coâng taùc cuûa ñaïi dieän doanh nghieäp tröïc tieáp tham gia

phoûng vaán. 54

Baûng 3.6: Keát quaû EFA cuûa thang ño thaùi ñoä vôùi thò tröôøng OTC laàn ñaàu.

Baûng 3.7: Keát quaû Cronbach Alpha cuûa thang ño thaùi ñoä ñoái vôùi thò tröôøng

OTC (chaïy EFA laàn ñaàu). 57

Baûng 3.8: Keát quaû EFA cuûa thang ño thaùi ñoä vôùi thò tröôøng OTC laàn cuoái.

Baûng 3.9: Keát quaû Cronbach Alpha 10 nhoùm yeát toá cuoái cuøng. 60

Baûng 3.10: Keát quaû EFA vaø Cronbach Alpha cuûa thang ño söï mong muoán

tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp. 63

Baûng 3.11: Heä soá töông quan giöõa caùc bieán tieàm aån. 65

Baûng 3.12: Moâ hình lyù thuyeát ñöôïc ñieàu chænh. 66

Baûng 3.13: Keát quaû phaân tích One – way Anova. 67

Baûng 3.14: Söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp. 70

DANH MUÏC CAÙC PHUÏ LUÏC

Phuï luïc 1: Phieáu ñieàu tra thaùi ñoä vaø söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng

OTC cuûa doanh nghieäp. i

Phuï luïc 2: Danh saùch caùc coâng ty tham gia phoûng vaán. iv

Phuï luïc 3a: Keát quaû EFA laàn I. vii

Phuï luïc 3b: Keát quaû EFA laàn II. ix

Phuï luïc 3c: Keát quaû EFA laàn III. xi

Phuï luïc 4a: Keát quaû kieåm ñònh Cronbach Alpha cho 11 nhoùm nhaân toá sau

EFA laàn I. xiii

Phuï luïc 4b: Keát quaû kieåm ñònh Cronbach Alpha cho 10 nhoùm nhaân toá sau

EFA laàn III. xiv

Phuï luïc 5: Keát quaû hoài quy. xv

xvi Phuï luïc 6: Keát quaû phaân tích One – way Anova.

PHAÀN MÔÛ ÑAÀU

Thoâng qua caùc chöông trình hoäi nhaäp nhö tham gia khu vöïc thöông maïi töï do

ASEAN (AFTA), Hieäp ñònh thöông maïi song phöông Vieät – Myõ, vaø quan troïng nhaát

laø Toå chöùc Thöông Maïi Theá Giôùi (WTO), vieäc taêng cöôøng hoäi nhaäp cuûa Vieät Nam

vaøo neàn kinh teá toaøn caàu vaø caùc maïng löôùi kinh doanh quoác teá coù nghóa laø caùc doanh

nghieäp trong nöôùc caàn phaûi coù khaû naêng caïnh tranh vaø hôïp taùc quoác teá. Coù theå cho

raèng ñaây laø thaùch thöùc lôùn lao ñoái vôùi caùc doanh nghieäp Vieät Nam, vaø vieäc ñoái maët

thaønh coâng vôùi caùc thaùch thöùc naøy seõ phuï thuoäc vaøo nhieàu vaán ñeà, trong ñoù coù vieäc

caùc doanh nghieäp phaûi coù khaû naêng tieáp caän caùc nguoàn taøi trôï daøi haïn phuø hôïp caàn

thieát ñeå giuùp phaùt trieån thaønh caùc doanh nghieäp coù khaû naêng caïnh tranh quoác teá.

Maëc duø vieäc tieáp caän caùc nguoàn voán (vaø ñaëc bieät laø caùc khoaûn vay) noùi chung

trong nhöõng naêm gaàn ñaây ñaõ trôû neân deã daøng hôn, song vieäc cung caáp caùc nguoàn taøi

chính caân ñoái vaø thích hôïp vaãn coøn laø moät thaùch thöùc ñoái vôùi Vieät Nam.

Cuøng vôùi nhöõng tieán boä vöôït baäc trong vieäc phaùt trieån neàn kinh teá, trong nhöõng

naêm gaàn ñaây Vieät Nam cuõng ñaõ coù moät soá thay ñoåi tích cöïc veà caùc ñieàu luaät vaø caùc

quy ñònh quaûn lyù hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn. Nhöõng thay ñoåi naøy ñaõ vaø seõ giuùp

hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn coù nhöõng böôùc chuyeån maïnh meõ, goùp phaàn huy ñoäng

vaø khai thaùc caùc nguoàn voán ñaùng keå nhaèm taøi trôï cho söï phaùt trieån thaønh coâng cuûa

khoái doanh nghieäp trong nöôùc baét ñaàu taêng tröôûng.

Beân caïnh hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn treân thò tröôøng chöùng khoaùn chính

thöùc Vieät Nam chöa maáy khaû quan, laø söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa nhöõng giao dòch phi

chính thöùc caùc chöùng khoaùn khoâng nieâm yeát vaø nhöõng ñôït phaùt haønh coå phieáu ra coâng

chuùng raát thaønh coâng cuûa moät soá coâng ty cho thaáy thò tröôøng voán vaãn coù khaû naêng

phaùt trieån neáu coù caùc quy ñònh ñieàu tieát phuø hôïp. Neáu ñöôïc xaây döïng vaø quaûn lyù chaët

cheõ, thò tröôøng OTC (Over the counter market – thò tröôøng giao dòch chöùng khoaùn phi

taäp trung) Vieät Nam seõ môû ra cô hoäi ñeå caùc doanh nghieäp thuoäc moïi loaïi hình coù theå

löïa choïn caùc nguoàn voán taøi trôï phuø hôïp nhaát cho caùc hoaït ñoäng ñaàu tö phaùt trieån vaø

kinh doanh cuûa mình.

Kinh nghieäm cuûa nhieàu quoác gia nhö Myõ, Nhaät, Haøn Quoác, Malayxia,… cho

thaáy vieäc phaùt trieån thò tröôøng naøy ñaëc bieät höõu ích cho khu vöïc DNVVN, doanh

nghieäp coâng ngheä cao vaø doanh nghieäp taêng tröôûng. Cuøng vôùi heä thoáng thò tröôøng

chöùng khoaùn taäp trung vaø toaøn heä thoáng thò tröôøng taøi chính noùi chung, thò tröôøng OTC

coù vai troø lôùn trong vieäc taïo moät keânh huy ñoäng vaø phaân boå nguoàn voán daøi haïn cho

neàn kinh teá, ñaëc bieät laø cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, doanh nghieäp coâng ngheä

cao, ngaønh ngheà môùi, caùc doanh nghieäp môùi thaønh laäp…, chöa ñuû ñieàu kieän huy ñoäng

voán treân thò tröôøng taäp trung. Thò tröôøng naøy laø moät thaønh toá cuûa heä thoáng thò tröôøng

chöùng khoaùn, vôùi nhöõng ñaëc thuø rieâng coù cuûa mình noù goùp phaàn hoaøn thieän moâi

tröôøng huy ñoäng vaø phaân boå nguoàn voán cho caùc doanh nghieäp.

Ñoù laø nhöõng lyù do ñaët ra cho ñeà taøi luaän vaên: “HUY ÑOÄNG VOÁN COÅ PHAÀN

TREÂN THÒ TRÖÔØNG OTC – MOÄT GIAÛI PHAÙP VEÀ VOÁN CHO CAÙC DOANH

NGHIEÄP TREÂN ÑÒA BAØN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH“. Thò tröôøng OTC ôû caùc

nöôùc treân theá giôùi ñaõ ñöôïc nghieân cöùu vaø hoaït ñoäng raát roäng raõi, nhöng ñoái vôùi Vieät

Nam, noù coøn khaù môùi meû veà lyù thuyeát cuõng nhö thöïc tieãn, haàu nhö chöa coù moät

nghieân cöùu chính thöùc naøo veà thò tröôøng OTC. Do ñoù, vieäc caùc doanh nghieäp tieáp caän

voán cuûa thò tröôøng naøy ñoøi hoûi phaûi ñöôïc nghieân cöùu veà maët lyù thuyeát keát hôïp vôùi

kinh nghieäm thöïc teá cuûa caùc nöôùc cuõng nhö ôû Vieät Nam nhaèm môû ra moät höôùng giaûi

quyeát ñuùng ñaén, hôïp thôøi trong vieäc huy ñoäng voán ñaàu tö cho caùc doanh nghieäp Vieät

Nam trong giai ñoaïn hoäi nhaäp WTO.

Muïc tieâu cuûa ñeà taøi nghieân cöùu.

• Nghieân cöùu lyù thuyeát veà thò tröôøng OTC vaø hoaït ñoäng huy ñoäng coå phaàn cuûa

Doanh nghieäp.

• Phaân tích ñaùnh giaù thöïc traïng huy ñoäng voán coå phaàn cuûa caùc doanh nghieäp Vieät

Nam vaø hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng OTC Vieät Nam trong thôøi gian qua.

• Nghieân cöùu thaùi ñoä vaø söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa caùc doanh

nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh.

• Ñöa ra moät soá kieán nghò ñeå ñaåy maïnh hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn treân thò

tröôøng OTC cuûa caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh.

Ñoái töôïng vaø phaïm vò nghieân cöùu:

Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñöôïc ñaùnh giaù laø thaønh phoá naêng ñoäng vaø coù möùc taêng

tröôûng kinh teá vaøo baäc nhaát cuûa Vieät Nam. Vì vaäy ñeà taøi xaùc ñònh ñoái töôïng nghieân

cöùu laø caùc Doanh nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh .

Phöông phaùp nghieân cöùu:

a, Phöông phaùp söû duïng:

• Phöông phaùp ñònh tính

• Phöông phaùp ñònh löôïng

• Phöông phaùp thoáng keâ, toång hôïp, phaân tích.

b, Nguoàn thoâng tin caàn thieát:

• Döõ lieäu sô caáp: ñieàu tra baèng baûng caâu hoûi ñeå xaùc ñònh nhu caàu veà voán vaø caùc

nguoàn taøi trôï voán cuûa doanh nghieäp cuõng nhö möùc ñoä tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa caùc

DNVVN treân ñòa baøn TP.HCM.

• Döõ lieäu thöù caáp: caùc nguoàn saùch baùo, taïp chí vaø Internet.

c, Xöû lyù döõ lieäu: phaàn meàm SPSS

YÙ nghóa thöïc tieãn cuûa ñeà taøi

Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän nhaèm xaùc ñònh möùc ñoä tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa

caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh.

Keát quaû nghieân cöùu goùp phaàn giuùp caùc doanh nghieäp hieåu roõ hôn veà thò tröôøng

chöùng khoaùn, thò tröôøng OTC ñeå töø ñoù mong muoán coù cô hoäi tieäp caän vaø khai thaùc

nguoàn voán töø thò tröôøng OTC naøy nhaèm ñaùp öùng cho nhu caàu hoaït ñoäng vaø phaùt trieån

cuûa DN.

Keát caáu nghieân cöùu:

Chöông I: Nghieân cöùu lyù thuyeát veà thò tröôøng OTC vaø hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå

phaàn cuûa doanh nghieäp.

Chöông II: Thöïc traïng huy ñoäng voán coå phaàn cuûa caùc doanh nghieäp vaø hoaït ñoäng cuûa

thò tröôøng OTC Vieät Nam trong thôøi gian qua.

Chöông III: Nghieân cöùu thaùi ñoä vaø söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa caùc

doanh nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh.

CHÖÔNG I:

LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÙC NGUOÀN TAØI TRÔÏ VOÁN DAØI HAÏN CUÛA DOANH NGHIEÄP VAØ THÒ TRÖÔØNG OTC

1.1 TOÅNG QUAN VEÀ HOAÏT ÑOÄNG HUY ÑOÄNG VOÁN COÅ PHAÀN CUÛA DOANH NGHIEÄP.

Moïi doanh nghieäp ñeàu coù nhu caàu to lôùn veà voán ñeå vaän haønh vaø phaùt trieån.

Voán laø yeáu toá quan troïng, caàn thieát ñaàu tieân vaø baét buoäc phaûi coù ôû baát kyø moät doanh

nghieäp naøo ngay töø khi baét ñaàu thöïc hieän quaù trình saûn xuaát kinh doanh. Soá löôïng voán

ôû moãi moät doanh nghieäp laø chæ tieâu ñaùnh giaù quy moâ cuûa doanh nghieäp, khaû naêng

chieám lónh vaø söùc maïnh ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån. Soá löôïng voán kinh doanh bieåu hieän

theá löïc vaø söùc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp, aûnh höôûng ñeán söï thaønh coâng hay thaát

baïi cuûa caùc doanh nghieäp treân thò tröôøng. Voán laø nguoàn taøi trôï cho doanh nghieäp coù

ñieàu kieän boå sung nhöõng trang thieát bò, ñoåi môùi coâng ngheä, môû roäng saûn xuaát kinh

doanh, phaùt huy söùc maïnh ñeå chieám öu theá trong caïnh tranh hoaëc chuyeån baïi thaønh

thaéng. Do ñoù ñoøi hoûi doanh nghieäp phaûi coù nguoàn voán oån ñònh vaø ñuû maïnh ñeå khoâng

bò aùp ñaûo hoaëc bò thaâu toùm bôûi caùc theá löïc caïnh tranh treân thò tröôøng.

Khi huy ñoäng theâm voán, doanh nghieäp phaûi tính toaùn hieäu quaû cuûa töøng nguoàn

voán môùi vaø cô caáu voán hôïp lyù. Moãi nguoàn voán, moãi phöông thöùc huy ñoäng voán ñeàu

haøm chöùa nhöõng öu theá vaø ruûi ro nhaát ñònh. Nhöng öu theá vaø ruûi ro ñoù trong moät

chöøng möïc nhaát ñònh, coù theå ñaùnh giaù ñöôïc thoâng qua chi phí huy ñoäng (caùi giaù maø

doanh nghieäp phaûi tra)û ñeå coù ñöôïc soá voán caàn thieát, qua ñoù xaùc ñònh phöông thöùc huy

ñoäng voán hieäu quaû nhaát cho doanh nghieäp, giaûm thieåu chi phí söû duïng voán, giaûm thieåu

ñöôïc ruûi ro trong kinh doanh vaø ruûi ro taøi chính. Ñaây thöïc söï laø nhöõng ñieàu maø caùc

doanh nghieäp Vieät Nam caàn caân nhaéc thaän troïng khi löïa choïn phöông thöùc huy ñoäng

voán, vì ñaây laø nhöõng nguyeân taéc veà kinh teá thò tröôøng maø tröôùc kia (trong ñieàu kieän

kinh teá keá hoaïch hoaù taäp trung) khoâng heà coù.

Ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån, caùc doanh nghieäp luoân luoân coù nhu caàu thöôøng xuyeân

taêng theâm nguoàn voán. Caùc doanh nghieäp phaûi caân nhaéc giöõa nhöõng caùi lôïi vaø baát lôïi

cuûa töøng nguoàn voán. Söï löïa choïn ñöôïc quyeát ñòïnh döïa treân söï ñaùnh giaù giöõa “caùi caàn

thieát” vaø “ caùi coù theå”. Khoâng coù nguoàn voán naøo chæ toaøn coù maët lôïi. Ñöùng tröôùc moät

nhu caàu voán ñeå phaùt trieån, doanh nghieäp noùi chung coù moät soá caùch löïa choïn khaùc

nhau tuyø theo ñieàu kieän vaø quan ñieåm söû duïng taøi chính cuûa moãi ñôn vò.

Ñeå taøi trôï cho keá hoaïch ñaàu tö laâu daøi, moät trong nhöõng keá saùch doanh nghieäp

coù theå tính ñeán laø huy ñoäng voán coå phaàn. Hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn thöôøng

ñöôïc ñònh nghóa laø phöông thöùc ñöôïc caùc coâng ty söû duïng nhaèm huy ñoäng voán ñaàu tö

daøi haïn thoâng qua vieäc baùn coå phaàn (voán chuû sôû höõu) cho caùc nhaø ñaàu tö beân ngoaøi,

thay vì caùc bieän phaùp huy ñoäng voán truyeàn thoáng khaùc nhö vay ngaân haøng, hay caùc

hình thöùc phi ngaân haøng khaùc nhö phaùt haønh traùi phieáu coâng ty hay caùc hôïp ñoàng thueâ

taøi chính.

Moät soá khaùi nieäm caàn laøm roõ lieân quan ñeán ñònh nghóa treân.

1.1.1 Coâng ty coå phaàn

Nhöõng coâng ty coù theå baùn voán chuû sôû höõu cho caùc nhaø ñaàu tö beân ngoaøi chæ coù

theå laø coâng ty coå phaàn.

Coâng ty coå phaàn theo Luaät doanh nghieäp coù nhöõng ñaëc ñieåm sau:

• Voán ñieàu leä cuûa CTCP ñöôïc chia laøm nhieàu phaàn baèng nhau goïi laø coå phaàn. Ngöôøi

chuû sôû höõu voán coå phaàn goïi laø coå ñoâng. Moãi coå ñoâng coù theå mua moät hoaëc nhieàu coå

phaàn.

• Coâng ty coù theå phaùt haønh nhieàu loaïi coå phaàn, trong ñoù phaûi coù coå phaàn phoå thoâng.

• Coå ñoâng coù quyeàn chuyeån nhöôïng coå phaàn cuûa mình cho ngöôøi khaùc, tröø tröôøng

hôïp ñoù laø coå phaàn öu ñaõi vaø coå phaàn cuûa coå ñoâng saùng laäp coâng ty sau moät thôøi gian

quy ñònh phaûi naém giöõ keå töø ngaøy coâng ty ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh

doanh. Ñaëc ñieåm naøy cuûa CTCP cho pheùp caùc nhaø ñaàu tö coù theå chuyeån ñoåi hình thöùc

vaø muïc tieâu ñaàu tö moät caùch linh hoaït vaø coå phieáu cuûa coâng ty coù tính thanh khoûan

cao.

• Coå ñoâng chæ chòu traùch nhieäm veà nôï vaø caùc nghóa vuï khaùc cuûa coâng ty trong phaïm

vi goùp voán cuûa mình vaøo coâng ty (khaùc vôùi tính chòu traùch nhieäm voâ haïn cuûa caùc

thaønh vieân trong coâng ty hôïp danh, chuû doanh nghieäp trong doanh nghieäp tö nhaân).

• Coâng ty ñöôïc quyeàn phaùt haønh chöùng khoùan ra coâng chuùng. Ñaëc ñieåm naøy cho

thaáy khaû naêng huy ñoäng voán cuûa coâng ty laø raát lôùn vaø roäng raõi trong coâng chuùng.

• Coå ñoâng cuûa CTCP toái thieåu phaûi laø ba vaø khoâng haïn cheá soá löôïng toái ña (khaùc vôùi

coâng ty TNHH laø soá thaønh vieân khoâng ñöôïc vöôït quaù 50 thaønh vieân). Trong quaù trình

hoaït ñoäng, CTCP ñöôïc quyeàn phaùt haønh chöùng khoùan ra coâng chuùng vaø caùc coå ñoäng

coù quyeàn töï do chuyeån nhöôïng coå phaàn cuûa mình, vì vaäy soá löôïng coå ñoâng cuûa CTCP

thöôøng raát ñoâng.

Baèng nhöõng öu theá cuûa CTCP veà phöông thöùc huy ñoäng vaø söû duïng voán, chæ

trong thôøi gian raát ngaén hình thöùc CTCP ñaõ vöôït xa caùc hình thöùc khaùc veà khaû naêng

taän duïng nhöõng nguoàn voán nhaø roãi trong xaõ hoäi. Coù theå noùi CTCP laø hình thöùc taäp

trung voán môùi, hieäu quaû vaø tieán boä hôn taát caû caùc hình thöùc doanh nghieäp khaùc. Chính

nhöõng öu theá vöôït troäi naøy, CTCP trôû thaønh moâ hình phoå bieán hieän nay ôû caùc nöôùc

phaùt trieån. Noù ñöôïc hình thaønh theo 3 phöông thöùc huy ñoäng voán:

• Hình thaønh CTCP baèng caùch lieân keát nguoàn voán trong nöôùc.

• Hình thaønh baèng phöông thöùc lieân keát nguoàn voán trong vaø ngoøai nöôùc.

• Hình thöùc baèng phöông phaùp coå phaàn hoùa caùc doanh nghieäp (ñaây laø hình thöùc maø

nöôùc ta ñang thöïc hieän trong khoûang hôn 10 naêm trôû laïi ñaây).

Hoaït ñoäng huy ñoäng voán daøi haïn cuûa CTCP ñöôïc chuû yeáu ôû hai hình thöùc: quyõ

ñaàu tö maïo hieåm vaø phaùt haønh coå phieáu ñaïi chuùng (tham gia thò tröôøng chöùng khoùan).

1.1.2 Hoaït ñoäng ñaàu tö voán maïo hieåm.

Ñaàu tö voán maïo hieåm thöôøng ñöôïc coi laø “ñaàu tö voán coå phaàn vaøo caùc coâng ty

vöøa vaø nhoû chöa nieâm yeát vôùi söï tham gia cuûa caùc nhaø ñaàu tö ôû möùc ñoä naøo ñoù vaøo

quaù trình quaûn lyù”1. Caùc nhaø ñaàu tö voán maïo hieåm cung caáp voán – vaø thöôøng laø caû

caùc nguoàn löïc phi taøi chính khaùc – vaøo coâng ty hoï cho raèng coù nhieàu tieàm naêng taêng

tröôûng cao, vôùi hi voïng ñaït ñöôïc lôïi nhuaän ñaàu tö cao töø ñaàu tö tröïc tieáp vaøo caùc coâng

ty “nhaän voán ñaàu tö” naøy.

Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp, muïc tieâu cô baûn cuûa caùc nhaø ñaàu tö voán maïo

hieåm laø taïo ra lôïi nhuaän ñaàu tö toái ña coù theå, neân moät coâng ty huy ñoäng voán coå phaàn

theo hoïat ñoäng ñaàu tö voán maïo hieåm (coâng ty “nhaän voán ñaàu tö”) thöôøng bò caùc nhaø

ñaàu tö naøy kieåm soaùt tích cöïc vaø saùt sao hôn nhieàu so vôùi vai troø thoâng thöôøng cuûa coå

ñoâng trong caùc CTCP tham gia thò tröôøng chöùng khoaùn. Ñoåi laïi, caùc CTCP naøy ñöôïc

cung caáp nhöõng hình thöùc giaù trò gia taêng khaùc ngoøai ñaàu tö veà voán nhö: trôï giuùp coâng

ty nhaân ñaàu tö trong vieäc xaùc ñònh vaø ñaùnh giaù cô hoäi kinh doanh môùi vaø chieán löôïc

taêng tröôûng; trôï giuùp quaûn lyù vaø ñoâi khi ñaøo taïo ñoäi nguõ laõnh ñaïo coâng ty; hoaëc hoã trôï

giuùp vieäc thu huùt caùc nhaø ñaàu tö, caùc khaùch haøng vaø caùc nhaø cung caáp khaùc, v.v…Vì

vaäy, thoûa thuaän ñaàu tö giöõa caùc nhaø ñaàu tö maïo hieåm vaø coâng ty nhaän ñaàu tö coù theå

coi laø “quaù trình taïo ra giaù trò” thay vì ñôn thuaàn roùt voán thoâng qua vieäc mua moät soá

coå phieáu moät caùch bò ñoäng2. Do ñoù, hình thöùc ñaàu tö voán maïo hieåm seõ ñaëc bieät haáp

daãn vôùi nhöõng coâng ty coøn thieáu nhöõng kinh nghieäm quyù giaù maø caùc nhaø ñaàu tö maïo

hieåm thöôøng cung caáp.

1.1.3 Phaùt haønh coå phieáu ñaïi chuùng.

Doanh nghieäp coù theå huy ñoäng voán nhaøn roãi trong daân cö baèng caùch phaùt haønh

coå phieáu ñeå hình thaønh nguoàn voán daøi haïn taøi trôï cho söï phaùt trieån cuûa mình. Doanh

nghieäp cuõng coù theå tieán haønh gia taêng voán baèng haønh vieäc phaùt haønh coå phieáu ñeå keâu

goïi theâm söï tham gia cuûa caùc coå ñoâng saùng laäp vôùi ñieàu kieän caùc coå ñoâng naøy phaûi

saün coù soá voán caàn thieát vaø hoï chaáp nhaän tham gia boå sung voán vaøo hoaït ñoäng cuûa

1 Ñònh nghóa laáy töø Venture Capital Journal (2001), Höôùng daãn veà hoaït ñoäng ñaàu tö voán maïo hieåm ôû Chaâu AÙ 2001. 2 Xem Timmons, Jeffry A., New Venture Creation: Entrepreneurship for the 21st Century,1999 Irwin/McGraw-Hill, 1999, tr 437-448

doanh nghieäp.

Nhu caàu huy ñoäng voán vaø thuû tuïc phaùt haønh coå phieáu ñaïi chuùng môû ra thò

tröôøng sô caáp (thò tröôøng phaùt haønh chöùng khoaùn môùi). Chính ôû giai ñoaïn naøy voán môùi

tröïc tieáp ñi vaøo doanh nghieäp. Nhöng neáu chæ tôùi giai ñoaïn naøy thoâi thì chöa ñuû haáp

daãn nguoàn voán cuûa daân cö vì voán cuûa ngöôøi ñaàu tö bò naèm cheát moät choã, khi hoï caàn

tieàn hoaëc khoâng thích giöõ taøi saûn ñoù nöõa thì giaûi quyeát nhö theá naøo? Vaø nhö vaäy khi

doanh nghieäp caàn voán seõ chaúng ai cung caáp nöõa. Thò tröôøng thöù caáp seõ giuùp giaûi ñaùp

ñieàu naøy. Khaû naêng thanh khoaûn cuûa chöùng khoaùn seõ laøm noù trôû neân haáp daãn hôn. ÔÛ

thò tröôøng thöù caáp, beân baùn, beân mua ñeàu haønh ñoäng vì lôïi ích rieâng cuûa hoï (chöù

khoâng phaûi cuûa coâng ty nieâm yeát). Neáu trong ñaàu tö saûn xuaát kinh doanh, ngöôøi ta

kieám lôïi treân saûn xuaát haøng hoaù, thì trong mua baùn thöù caáp ôû thò tröôøng chöùng khoaùn,

saûn phaåm ñeå kinh doanh chính laø chöùng khoaùn. Nhôø thò tröôøng thöù caáp, nhaø ñaàu tö deã

daøng thöïc hieän voøng quay voán maø khoâng caàn dính saâu vaøo doanh nghieäp, quy nhanh

chöùng khoaùn ra tieàn luùc caàn quyeát ñònh hay khi ñoåi yù kieán. Nhôø vaäy chöùng khoaùn trôû

thaønh haøng hoaù haáp daãn vaø caùc doanh nghieäp coù theå tieáp tuïc thu huùt nguoàn voán daân cö

deã daøng.

Coù theå noùi muïc ñích cuûa phaùt haønh ñaïi chuùng laø huy ñoäng voán ñeå giuùp coâng ty

phaùt trieån thuyeát phuïc vaø vöõng vaøng, cho saûn phaåm vaø thò tröôøng toát hôn, gia taêng giaù

trò vaø thu nhaäp, ñoùng goùp cho neàn kinh teá phaùt trieån vaø caùc yù nghóa xaõ hoäi khaùc.

Söï ñaêng kyù tham gia thò tröôøng chöùng khoaùn cuûa moät coâng ty laø moät hoaït ñoäng

taøi chính teá nhò, theå hieän moät thôøi ñoaïn raát quan troïng trong ñôøi soáng cuûa coâng ty. Ñoù

thöïc söï laø moät söï thay ñoåi quy moâ cuûa moät doanh nghieäp, bôûi moät hoaït ñoäng cuûa moät

coâng ty coù ñaêng kyù ôû baûng thò giaù chöùng khoaùn raát khaùc xa vôùi hoaït ñoäng cuûa moät

doanh nghieäp coù tính chaát thuaàn tuyù gia ñình hoaëc caù theå.

Coù nhieàu kyõ thuaät tham gia: ñaêng kyù tham gia thò tröôøng chính thöùc, thò tröôøng

OTC hoaëc maëc nhieân tham gia thò tröôøng phi chính thöùc, thò tröôøng töï do töùc khoâng ghi

teân vaøo baûng thò giaù chöùng khoaùn. Trong moïi tröôøng hôïp, cô cheá ñeàu ñôn giaûn: nhöõng

coå ñoâng chuû choát tham gia, vôùi moät giaù vaø nhöõng ñieàu kieän xaùc ñònh, vôùi moät boä phaän

voán saün coù hoaëc voán coù theå huy ñoäng ñöôïc töø tieàn tieát kieäm trong coâng chuùng.

Lôïi ích cuûa doanh nghieäp khi phaùt haønh coå phieáu ñaïi chuùng:

• Vieäc phaùt haønh coå phieáu ñaïi chuùng, moät doanh nghieäp coù theå thu huùt tieàn tieát kieäm

cuûa coâng chuùng boå sung voán cho keá hoaïch ñaàu tö cuûa mình, moät phaàn trong ñoù coù

ñieàu kieän ñöôïc duøng ñeå ñaàu tö daøi haïn treân thò tröôøng taøi chính baèng caùch mua caùc giaù

trò ñoäng saûn do coâng ty phaùt haønh ñeå laøm ñoáùi öùng vôùi phaàn gia taêng tö baûn.

• Khi phaùt haønh coå phieáu ñaïi chuùng, töùc laø doanh nghieäp tham gia thò tröôøng chöùng

khoaùn, doanh nghieäp seõ coù theâm ñöôïc söï tín nhieäm roäng raõi. Muoán gia nhaäp TTCK,

moät coâng ty caàn hoäi ñuû moät soá ñieàu kieän veà lôïi nhuaän, quy moâ taøi saûn, löôïng giao

dòch, soá coå phaàn vaø coå ñoâng toái thieåu ñang ñaàu tö vaøo coâng ty ñoù (qua vieäc naém giöõ coå

phieáu). Coâng ty coøn phaûi ñaùp öùng caùc tieâu chuaån baûo veä ngöôøi ñaàu tö moät caùch

nghieâm ngaët , goàm vieäc aán haønh vaø phoå bieán baùo caùo hoaït ñoäng haøng naêm, ñoàng thôøi

saün saøng cung caáp thoâng tin taøi chính quan troïng cuûa coâng ty cho coâng chuùng noùi

chung muoán bieát veà coâng ty. Buø laïi, coâng ty seõ coù ñöôïc uy tín vaø söï uûng hoä, ñoùn nhaän

saâu roäng, nghóa laø coå phieáu cuûa coâng ty ñoù trôû thaønh haáp daãn nhaø ñaàu tö hôn.

• Söï tham gia thò tröôøng chöùng khoaùn coøn baûo ñaûm tính linh hoaït cuûa ñoàng voán cuûa

doanh nghieäp: nhôø coù söï hieän dieän cuûa moät thò tröôøng thöôøng xuyeân cho nhöõng coå

phieáu cuûa coâng ty, caùc coå ñoâng ñeàu coù theå baát cöù luùc naøo nhöôïng baùn coå phieáu cuûa

mình cho ngöôøi khaùc. Do vaäy, caùc coå ñoâng cuõ coù theå nhöôïng bôùt treân thò tröôøng moät

boä phaän tö baûn cuûa mình ñaõ tham gia vaøo moät söï nghieäp ñaõ coù quaù nhieàu coå ñoâng.

• Caùc nhaø quaûn lyù coâng ty coù theå xem uy tín cuûa mình coù theå ñöôïc naâng cao do söï

coù maët cuûa coâng ty mình treân thò tröôøng chöùng khoaùn.

Ngoaøi nhöõng lôïi ích vöøa keå treân, caùc coâng ty cuõng caàn quan taâm caân nhaéc moïi

söï baát lôïi coù theå xaõy ñeán khi doanh nghieäp phaùt haønh coå phieáu ñaïi chuùng:

• Khi phaùt haønh coå phieáu laø keùo theo söï gia nhaäp cuûa nhöõng coå ñoâng môùi. Ñieàu naøy

laø moái ñe doaï tieàm aån treân phöông dieän kieåm soaùt hoaït ñoäng cuûa coâng ty maø phaàn

ñoâng trong soá ñoù muoán duy trì ñeå baûo veä tính ñoäc laäp cuûa hoï.

• Vieäc phaùt haønh coå phieáu ñoàng nghóa vôùi vieäc seõ xoaù boû nguyeän voïng giöõ kín bí

maâït coâng vieäc laøm aên cuûa coâng ty, ñieàu naøy khoâng chæ boù heïp trong caùc phöông phaùp

saûn xuaát, noù coøn coù theå môû roäng ñeán doanh soá hoaït ñoäng vaø keát quaû kinh doanh. Töùc

laø seõ chuyeån ñoåi töø moät coâng ty “kheùp kín” sang vò trí moät coâng ty “môû”, taát nhieân

caùc doanh nghieäp khoâng theå coù thaùi ñoä nhö nhau.

Nhö vaäy caùc caùch thöùc huy ñoäng voán coå phaàn keå treân seõ taïo cho doanh nghieäp

moät söï linh hoaït ñaùng keå trong vieäc taøi trôï cho söï phaùt trieån, taêng theâm khaû naêng huy

ñoäng voán vaø ña daïng hoaù tính chaát cuûa tö baûn vay möôïn, ñoàng thôøi giuùp doanh nghieäp

löïa choïn, caân nhaéc caùc giaûi phaùp taïo theâm voán phuø hôïp vôùi ñieàu kieän vaø lôïi ích cuûa

mình.

Tuy nhieân cuõng caàn nhaän thöùc raèng vieäc huy ñoäng seõ khoâng phaûi laø nguoàn taøi

chính daøi haïn oån ñònh cho phaàn lôùn caùc DNVVN vôùi soá löôïng tyû troïng raát lôùn trong

khoái caùc doanh nghieäp Vieät Nam vaø ñang taêng tröôûng nhanh choùng. Ña soá caùc

DNVVN ôû Vieät Nam hieän nay ñeàu coù quy moâ nhoû hôn so vôùi quy moâ toái thieåu ñeå moät

coâng ty coù theå thöïc hieän vieäc chaøo baùn coå phaàn ra coâng chuùng, ñöôïc nieâm yeát ñuû tính

thanh khoaûn treân thò tröôøng chöùng khoùan, hoaëc thaäm chí ñeå ñöôïc nhaän voán ñaàu tö

maïo hieåm. Soá löôïng caùc coâng ty coù tieàm naêng ñeå huy ñoäng voán coå phaàn hieän nay ôû

Vieät Nam coøn töông ñoái ít. Haàu heát caùc DNVVN ôû Vieät Nam seõ caàn tieáp tuïc taäp trung

vaøo caùc nguoàn taøi chính khaùc, bao goàm: caùc nguoàn cung caáp voán khoâng chính thöùc, tín

duïng ngaân haøng, hay caùc nguoàn taøi chính khaùc nhö thueâ mua.

Nhöng ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø hieän nay huy ñoäng voán coå phaàn coù raát ít

hoaëc khoâng coù yù nghóa thieát thöïc gì ñoái vôùi Vieät Nam vaø coäng ñoàng doanh nghieäp.

Voán coå phaàn, trong toång theå caùc keânh taøi chính cuûa quoác gia vaø caùc saûn phaåm taøi

chính cho coäng ñoàng doanh nghieäp, coù theå ñoùng moät vai troø höõu ích laø: cung caáp moät

keânh taøi chính daøi haïn haáp daãn cho caùc coâng ty trong nöôùc ñang tìm caùch phaùt trieån vaø

cung caáp caùc cô hoäi ñaàu tö haáp daãn cho nhöõng toå chöùc ñang naém giöõ caùc nguoàn huy

ñoäng tieát kieäm. Nhìn ôû khía caïnh naøy, voán coå phaàn coù theå boå sung toát cho hoaït ñoäng

cho vay thöông maïi thuaàn nhaát ñang laø keânh taøi chính chuû choát ôû Vieät Nam.

Hôn nöõa, vôùi ñaø taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá cuûa Vieät Nam thì soá löôïng

caùc coâng ty ñuû tieâu chuaån ñeå huy ñoäng voán coå phaàn seõ taêng leân. Ñoàng thôøi, caùc coâng

ty trong nöôùc ñaõ hoäi ñuû ñieàu kieän ñeå huy ñoäng voán coå phaàn naøy seõ coù theâm keânh huy

ñoäng voán ñaàu tö daøi haïn môùi. Neáu nhö vaäy, ñieàu naøy cuõng “giaûi phoùng” theâm nhöõng

nguoàn taøi trôï voán vay truyeàn thoáng khaùc cho caùc DNVVN hieän vaãn ñang phuï thuoäc

vaøo keânh duy nhaát laø tín duïng ngaân haøng thöông maïi ñeå ñaùp öùng nhu caàu veà voán cuûa

mình.

1.2 LYÙ THUYEÁT VEÀ THÒ TRÖÔØNG OTC

1.2.1 Khaùi quaùt veà söï phaùt trieån cuûa Thò tröôøng OTC

Thò tröôøng OTC laø moät loaïi thò tröôøng chöùng khoaùn xuaát hieän sôùm nhaát, toàn taïi

laâu ñôøi nhaát. Thò tröôøng ñöôïc mang teân OTC (over the counter) theo nghóa tieáng Vieät

laø “qua quaày” xuaát phaùt töø moät ñaëc thuø cô baûn nhaát cuûa thò tröôøng naøy laø chöùng khoaùn

ñöôïc mua baùn thaúng qua quaày cuûa caùc ngaân haøng hoaëc caùc coâng ty chöùng khoaùn maø

khoâng phaûi thoâng qua caùc trung gian moâi giôùi ñeå ñöa vaøo ñaáu giaù taäp trung taïi moät ñòa

ñieåm khaùc. Thuaät ngöõ naøy cuõng coù nghóa laø ngöôøi mua baùn chöùng khoaùn seõ thoaû

thuaän giaù tröïc tieáp vôùi coâng ty chöùng khoaùn chöù khoâng thoâng qua coâng ty chöùng

khoaùn ñeå ñaáu giaù vôùi nhöõng ngöôøi mua, ngöôøi baùn khaùc treân thò tröôøng.Thò tröôøng

OTC sau ñoù phaùt trieån thaønh moät maïng löôùi caùc nhaø moâi giôùi vaø töï doanh chöùng

khoaùn mua baùn vôùi nhau vaø vôùi caùc nhaø ñaàu tö, dieãn ra ôû baát kyø ñòa ñieåm thuaän lôïi

naøo vaø khoâng coù moät ñòa ñieåm taäp trung cuûa caùc beân mua baùn chöùng khoaùn nhö ñoái

vôùi thò tröôøng taäp trung.

Ñeå ñöa ra moät khaùi nieäm cô baûn nhaát, roäng nhaát, bao quaùt nhaát veà thò tröôøng

OTC, coù theå duøng ñaëc ñieåm phöông thöùc ñònh giaù. Ñaây laø thò tröôøng coù hình thöùc thoaû

thuaän giaù song phöông giöõa moät beân mua vaø moät beân baùn, vieäc giao dòch naøy dieãn ra

taïi baát kyø moät ñòa ñieåm thuaän lôïi naøo cho caû beân mua vaø beân baùn. Cho ñeán nay thò

tröôøng naøy ñaõ khoâng ngöøng phaùt trieån, hoaøn thieän vaø trôû thaønh moät heä thoáng thò

tröôøng ñaëc tröng bôûi haøng loaït caùc ñaëc ñieåm rieâng cuûa mình, khaùc haún vôùi hình thöùc

sô khai ban ñaàu, nhöng moät soá ñaëc tröng cô baûn, xuyeân suoát nhö ñaëc ñieåm thoaû thuaän

giaù song phöông, giao dòch phi taäïp trung, coù söï tham gia mua baùn cuûa caùc nhaø taïo laäp

thò tröôøng, vaãn ñöôïc giöõ nguyeân nhö ban ñaàu. Chæ coù hai hình thöùc vaän ñoäng quan

troïng laøm bieán ñoåi caên baûn, saâu saéc heä thoáng thò tröôøng OTC ngaøy nay so vôùi hình

thöùc nguyeân thuyû cuûa noù, ñoù laø ñoäng thaùi phaùt trieån töø hình thaùi “töï do” khoâng coù toå

chöùc ñeán hình thaùi coù toå chöùc, coù quaûn lyù vaø ñaëc bieät laø quaûn lyù nhaø nöôùc vaø ñoàng

thaùi phaùt trieån töø hình thöùc giao dòch truyeàn thoáng thuû coâng sang hình thöùc giao dòch

ñieän töû hieän ñaïi.

a, Thò tröôøng phaùt trieån töø hình thaùi “töï do” ñeán thò tröôøng coù quaûn lyù nhaø nöôùc.

Thò tröôøng OTC ôû caùc nöôùc phaùt trieån nhö Myõ, Nhaät, caùc nöôùc Chaâu Aâu, cuõng

töông töï nhö heä thoáng thò tröôøng sôû giao dòch, ñöôïc hình thaønh töï do raát laâu tröôùc khi

coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc. Tröôùc khi aùp duïng cheá ñoä quaûn lyù nhaø nöôùc, ôû haàu heát

caùc thò tröôøng ñaõ aùp duïng cô cheá töï quaûn, laø cô cheá quaûn lyù do chính caùc toå chöùc, caù

nhaân tham gia haønh ngheà treân thò tröôøng ñaûm nhaän, töï toå chöùc vaø quaûn lyù chính mình,

nhaèm haïn cheá nhöõng hoaït ñoäng laïm duïng treân thò tröôøng vaø haïn cheá nhöõng khuyeát taät

thò tröôøng. Neáu nhö thò tröôøng taäp trung thöôøng do Sôû giao dòch döôùi hình thöùc caùc

coâng ty thaønh vieân, coâng ty coå phaàn … töï quaûn, thì thò tröôøng OTC ôû haàu heát caùc nöôùc

ñeàu do hieäp hoäi caùc nhaø moâi giôùi chöùng khoaùn ñöùng ra toå chöùc vaø töï quaûn. Cô cheá töï

quaûn ñöôïc thieát laäp döïa treân caùc ñieàu leä, quy ñònh cuûa toå chöùc töï quaûn vaø cô cheá töï

giaùm saùt, xöû phaït nhöõng haønh vi vi phaïm quy ñònh naøy.

Quaûn lyù nhaø nöôùc, coøn ñöôïc goïi laø quaûn lyù theo phaùp luaät vì döïa treân coâng cuï

quaûn lyù laø luaät phaùp, ñaây laø vieäc quaûn lyù ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc toå chöùc quaûn lyù do

nhaø nöôùc laäp ra. Vieäc aùp duïng quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc thò tröôøng chöùng khoaùn

trong ñoù coù thò tröôøng OTC ñöôïc baét ñaàu töø giöõa nhöõng naêm 1930 vaø ñaëc bieät phaùt

trieån trong hôn hai thaäp kyû trôû laïi ñaây, khôûi ñaàu laø thò tröôøng Myõ laø thò tröôøng ñaàu tieân

aùp duïng cô cheá quaûn lyù nhaø nöôùc keå töø sau khuûng hoaûng thò tröôøng 1929. Neáu Luaät

chöùng khoaùn Myõ ra ñôøi töø naêm 1933 – 1934 ñeå ñöa hoaït ñoäng chöùng khoaùn noùi chung

vaøo quyõ ñaïo quaûn lyù nhaø nöôùc, ñaëc bieät laø ñieàu chænh hoaït ñoäng cuûa caùc Sôû giao dòch

chöùng khoaùn, thì Luaät chöùng khoaùn Meloney söûa ñoåi 1938 ñaõ bao quaùt ñieàu chænh caùc

loaïi hình thò tröôøng bao goàm caû thò tröôøng OTC. Keå töø ñoù ñeán nay haàu heát caùc nöôùc ñaõ

aùp duïng quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi thò tröôøng chöùng khoaùn noùi chung vaø thò tröôøng

OTC noùi rieâng coù keát hôïp vôùi cheá ñoä töï quaûn tuyø theo ñieàu kieän ñaëc thuø cuûa töøng

nöôùc.

Nhìn chung, cô cheá quaûn lyù thò tröôøng OTC traûi qua quaù trình phaùt trieån khaù

töông ñoàng vôùi quaù trình quaûn lyù thò tröôøng taäp trung (caùc sôû giao dòch) xeùt caû veà thôøi

ñieåm aùp duïng quaûn lyù, phöông thöùc quaûn lyù vaø noäi dung quaûn lyù. Tuy nhieân, do moät

soá ñaëc thuø cuûa thò tröôøng naøy, ñaëc bieät laø do phöông thöùc ñònh giaù theo thoaû thuaän,

giao dòch mua baùn phi taäp trung… neân cô cheá quaûn lyù khoù chaët cheõ nhö ñoái vôùi thò

tröôøng taäp trung. Nhöôïc ñieåm naøy chæ ñöôïc khaéc phuïc thì thò tröôøng OTC ñöôïc phaùt

trieån hieän ñaïi qua heä thoáng giao dòch ñieän töû trong moät vaøi thaäp nieân trôû laïi ñaây.

b, Thò tröôøng OTC phaùt trieån töø giao dòch thuû coâng truyeàn thoáng ñeán giao dòch qua

maïng maùy tính hieän ñaïi.

Nhö ñaõ trình baøy ôû phaàn treân, phöông thöùc giao dòch cuûa thò tröôøng OTC ñöôïc

ñaëc tröng bôûi hình thöùc thoaû thuaän (thöông löôïng) giaù song phöông, giöõa moät beân mua

vaø moät beân baùn chöùng khoaùn, maø khoâng baèng ñaáu giaù taäp trung giöõa nhieàu beân mua

vaø nhieàu beân baùn nhö ñoái vôùi thò tröôøng taäp trung ôû caùc sôû giao dòch. Hình thöùc mua

baùn naøy veà cô baûn vaãn ñöôïc duy trì cho ñeán nay, nhöng kyõ thuaät ñaøm phaùn, thöông

löôïng vaø chia seõ thoâng tin ñaõ khoâng ngöøng ñöôïc phaùt trieån vaø hoøan thieän. Neáu nhö

hình thöùc mua baùn nguyeân thuûy laø “thaúng qua quaày”, tröïc tieáp gaëp nhau “maët ñoái

maët” thì tieáp ñoù laø thöông löôïng thoûa thuaän qua ñieän thoaïi vaø ñeán nay laø giao dòch qua

maïng maùy tính ñieän töû dieän roäng. Cuõng chính vì ñaëc ñieåm naøy maø hieän nay thò tröôøng

coøn coù teân goïi laø “thò tröôøng maïng” hay “thò tröôøng baùo gia ñieän töû cuûa caùc nhaø moâi

giôùi giao dòch”.

Söï buøng noå cuûa heä thoáng thò tröôøng OTC qua maïng maùy tính taïi nhieàu nöôùc

treân theá giôùi ñöôïc khôûi ñaàu baèng söï ra ñôøi cuûa thò tröôøng Nasdaq Myõ naêm 1971, thay

theá cho thò tröôøng OTC truyeàn thoáng giao dòch tröïc tieáp vaø qua ñieän thoaïi. Keå töø ñoù

ñeán nay haøng loaït thò tröôøng OTC moâ hình Nasdaq ra ñôøi ôû caùc nöôùc vaø ñi vaøo hoaït

ñoäng. Con ñöôøng hình thaønh thò tröôøng OTC hieän ñaïi ôû caùc nöôùc cuõng khaùc nhau phuï

thuoäc vaøo ñaëc thuø vaø ñieàu kieän töøng nöôùc. Ôû moät soá nöôùc phaùt trieån, thò tröôøng OTC

hieän ñaïi ñöôïc hình thaønh töø caùc thò tröôøng OTC thuû coâng truyeàn thoáng nhö Myõ, Nhaät

Baûn, Anh, Phaùp, Haøn Quoác…, trong khi moät soá nöôùc khaùc nhö caùc nöôùc ñang phaùt

trieån thì thò tröôøng naøy ñöôïc hình thaønh môùi vaø hieän ñaïi hoùa ngay töø ñaàu nhö Thaùi

Lan, Singapore, Malaysia, Ñaøi Loan…

Cuõng keå töø ñoù thuaät ngöõ “thò tröôøng OTC” treân theá giôùi ñöôïc chuyeân duøng ñeå

chæ thò tröôøng ñöôïc toå chöùc chaët cheõ, söû duïng kyõ thuaät vieãn thoâng hieän ñaïi, bao goàm

moät maïng löôùi caùc toå chöùc trung gian moâi giôùi, töï doanh vaø taïo laäp thò tröôøng lieân keát

vôùi nhau vaø lieân keát vôùi trung taâm quaûn lyù thoâng qua moät maïng maùy tính ñieän töû dieän

roäng khaép caû nöôùc vaø thaäm chí quoác teá. Qua maïng ñieän töû dieän roäng naøy, caùc ñoái

töôïng tham gia thò tröôøng nhö nhaø ñaàu tö, caùc coâng ty chöùng khoùan, caùc coâng ty phaùt

haønh, caùc nhaø quaûn lyù, caùc toå chöùc hoã trôï thò tröôøng… coù theå chia seû (cung caáp vaø truy

caäp) caùc thoâng tin caàn thieát. Ñaëc bieät laø qua maïng caùc coâng ty chöùng khoùan cuõng coù

theå baùo giaù taäp trung, thöïc hieän ñaøm phaùn, thöông löôïng giaù vaø khoái löôïng giao dòch

treân côû sôû giaù baùo toát nhaát, thoâng baùo keát quaû giao dòch cho trung taâm quaûn lyù, trung

taâm thanh toùan buø tröø vaø löu kyù chöùng khoùan… Phöông thöùc giao dòch qua maïng naøy

coù nhöõng lôïi theá sau:

• Taïo ñieàu kieän cho caùc nhaø ñaàu tö tieáp caän thò tröôøng thuaän tieän, reû tieàn, nhanh

choùng qua heä thoáng giao dòch maùy tính ñieän töû;

• Taïo ñieàu kieän cho ngöôøi ñaàu tö thöïc hieän giao dòch vôùi thoâng tin thò tröôøng toái ña,

do vaäy coù theå tìm ñöôïc giaù giao dòch toát nhaát;

• TaïÏo ñieàu kieän cho ngöôøi ñaàu tö coù theå mua baùn chöùng khoùan baát kyø luùc naøo, baát

kyø ôû ñaâu vaø vôùi baát kyø ñoái taùc naøo vaø tieán tôùi coù theå truy caäp thò tröôøng chöùng khoùan

treân toøan theá giôùi;

• Taïo ñieàu kieän cho caùc nhaø quaûn lyù thò tröôøng coù theå giaùm saùt toát thò tröôøng vaø caùc

nhaø moâi giôùi, giao dòch chöùng khoùan coù theå hoaït ñoäng thuaän tieän.

Coù theå noùi, söï ra ñôøi cuûa maïng Internet vaø heä thoáng giao dòch ñieän töû ñaõ laøm

thay ñoåi veà chaát cuûa giao dòch chöùng khoùan treân thò tröôøng OTC, taïo neân moät thò

tröôøng coù giaù toát, coâng baèng, trung thöïc vaø hieäu quaûhôn haún thò tröôøng thuû coâng tröôùc

ñoù.

1.2.2 Nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa Thò tröôøng OTC hieän nay.

Heä thoáng thò tröôøng OTC treân theá giôùi hieän nay chuû yeáu ñöôïc xaây döïng theo

moâ hình thò tröôøng Nasdaq cuûa Myõ vaø mang nhöõng ñaëc ñieåm rieâng tuyø thuoäc vaøo ñieàu

kieän vaø ñaëc thuø cuûa moãi nöôùc. Tuy nhieân coù theå khaùi quaùt moät soá ñaëc ñieåm cô baûn

thoáng nhaát cuûa thi tröôøng OTC caùc nöôùc nhö sau:

1.2.2.1 Thò tröôøng OTC laø thò tröôøng coù cô cheá xaùc laäp giaù laø thöông löôïng (thoaû

thuaän) giaù giöõa beân mua vaø beân baùn.

Cô cheá ñònh giaù thoaû thuaän naøy taïo neân caùc ñoái taùc giao dòch cuûa thi tröôøng

OTC luoân laø song phöông, chæ thoaû thuaän giöõa moät ngöôøi mua vaø moät ngöôøi baùn, khaùc

vôùi thò tröôøng taäp trung luoân coù nhieàu ngöôøi mua vaø nhieàu ngöôøi baùn thoâng qua cô cheá

taäp trung ñaáu leänh cuûa caùc nhaø ñaàu tö vôùi nhau.

Vieäc thoaû thuaän giaù ñöôïc thöïc hieän giöõa caùc nhaø kinh doanh chöùng khoaùn vôùi

khaùch haøng hoaëc giöõa caùc nhaø kinh doanh chöùng khoaùn vôùi nhau. Giaù ñöôïc hình thaønh

qua thöông löôïng rieâng neân thöôøng phuï thuoäc vaøo töøng nhaø kinh doanh chöùng khoaùn

vaø taïi moät thôøi ñieåm coù nhieàu möùc giaù ñöôïc hình thaønh, khaùc vôùi thò tröôøng sôû giao

dòch do ñaáu giaù taäp trung neân chæ coù moät möùc giaù taïi moät thôøi ñieåm. Tuy nhieân vôùi cô

cheá baùo giaù taäp trung qua maïng maùy tính ñieän töû nhö hieän nay vaø coù cô cheá caïnh

tranh giaù coâng khai giöõa caùc nhaø kinh doanh chöùng khoaùn neân thöïc söï ngöôøi ñaàu tö

chæ vieäc löïa choïn giaù toát nhaát trong caùc baùo giaù cuûa caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng vaø giaù

ñöôïc hình thaønh khoâng cheânh leäch nhieàu so vôùi cô cheá ñaáu giaù, vì thöïc teá coù theå coi

nhö ñaõ coù söï “ñaáu giaù” giöõa caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng.

1.2.2.2 Thò tröôøng OTC laø thò tröôøng coù hình thöùc toå chöùc giao dòch mua baùn phi taäp

trung.

Thò tröôøng OTC dieãn ra taïi nhieàu ñòa ñieåm, ôû baát cöù nôi naøo coù theå thöông

löôïng vaø xaùc laäp giaù giöõa beân mua vaø beân baùn. Neáu nhö ôû thò tröôøng sôû giao dòch, moïi

giao dòch xaùc laäp giaù ñöôïc dieãn ra taïi moät ñaïi ñieåm taäp trung, taát caû leänh mua vaø baùn

ñeàu ñöôïc taäp trung ñaáu giaù taïi sôû giao dòch, thì ôû thò tröôøng OTC, giao dòch ñònh giaù

ñöôïc tieán haønh ôû baát kyø ñòa ñieåm thuaän lôïi naøo cuûa ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn. Vôùi vieäc

aùp duïng kyõ thuaät giao dòch hieän ñaïi nhö hieän nay thì thuaät ngöõ “taäp trung” khoâng coøn

duøng ñeå chæ ñòa ñieåm giöõa nhöõng ngöôøi mua vaø nhöõng ngöôøi baùn nhö tröôùc ñaây nöõa,

maø chæ coøn duøng ñeå chæ ñòa ñieåm hay phöông thöùc xaùc laäp giaù cuûa thò tröôøng. Ñoái vôùi

thò tröôøng OTC thì vieäc xaùc laäp giaù dieãn ra taïi raát nhieàu ñòa ñieåm khaùc nhau, thaäm chí

coù theå laø moät ñòa ñieåm voâ hình qua phöông tieän thoâng tin, coøn ñoái vôùi thò tröôøng taäp

trung thì ñòa ñieåm xaùc laäp giaù laø duy nhaát, ñoù laø taïi sôû giao dòch chöùng khoaùn. Chính

vì ñaëc ñieåm naøy maø thò tröôøng OTC coøn ñöôïc goïi laø ‘thò tröôøng phi taäp trung”.

1.2.2.3 Thò tröôøng OTC laø thò tröôøng ñöôïc toå chöùc qua maïng maùy tính ñieän töû dieän

roäng.

Coù theå coi thò tröôøng OTC laø moät maïng maùy tính ñieän töû dieän roäng lieân keát taát

caû caùc ñoái töôïng tham gia thò tröôøng töø caùc nhaø ñaàu tö, caùc coâng ty chöùng khoaùn, coâng

ty phaùt haønh chöùng khoaùn, caùc toå chöùc hoã trôï thò tröôøng vaø caùc nhaø quaûn lyù… Thò

tröôøng naøy vì vaäy coøn ñöôïc goïi laø “thò tröôøng maïng” hay “thò tröôøng baùo giaù ñieän töû

cuûa caùc nhaø moâi giôùi giao dòch”. Maïng ñieän töû ñöôïc caùc ñoái töôïng tham gia thò tröôøng

söû duïng ñeå ñaët leänh giao dòch, ñaøm phaùn thöông löôïng giaù, baùo giaù, truy caäp caùc

thoâng tin veà giaù caû cuûa caùc ñoái töôïng khaùc, thoâng baùo vaø truy caäp caùc thoâng tin lieân

quan ñeán thò tröôøng… Chính nhôø söû duïng kyõ thuaät hieän ñaïi naøy neân tuy thò tröôøng dieãn

ra moät caùch phi taäp trung taïi raát nhieàu ñòa ñieåm khaùc nhau nhöng vaãn ñaûm baûo cho

caùc ñoái töôïng tham gia thò tröôøng coù ñöôïc thoâng tin toái ña, tieän lôïi cho vieäc giao dòch,

thoâng tin, ñoàng thôøi ñaûm baûo vieäc quaûn lyù thò tröôøng.

Khaùc vôùi heä thoáng thò tröôøng taäp trung hieän nay, coù theå söû duïng maïng ñieän töû

dieän roäng hoaëc khoâng, nhöng neáu coù söû duïng thì phaïm vi söû duïng haïn heïp hôn bao

goàm söû duïng ñeå ñaët leänh giao dòch cuûa caùc nhaø ñaàu tö, truyeàn leänh giao dòch töø coâng

ty chöùng khoaùn vaøo sôû giao dòch ñeå khôùp leänh taäp trung vaø truyeàn phaùt caùc thoâng tin

phuïc vuï thanh toaùn giao dòch, quaûn lyù thò tröôøng… Ñoái vôùi thò tröôøng OTC, chöùc naêng

cuûa maïng ñöôïc khai thaùc söû duïng nhieàu hôn, tích cöïc hôn. Neáu nhö vai troø cuûa maïng

ñieän töû ñoái vôùi thò tröôøng taäp trung chæ laøm bieán ñoåi chuû yeáu veà löôïng thì coù theå noùi

vai troø cuûa maïng maùy tính ñoái vôùi thò tröôøng OTC ñaõ laøm bieán ñoåi veà chaát cuûa thò

tröôøng, bieán thò tröôøng töø khoù coù khaû naêng quaûn lyù thaønh moät thò tröôøng coù theå quaûn lyù

toát , bieán moät thò tröôøng hình thaønh nhieàu giaù khaùc nhau vaø cheânh leäch lôùn thaønh thò

tröôøng coù caùc möùc giaù gaàn nhö nhau, töø moät thò tröôøng khoâng kieåm soaùt noåi thoâng tin

vaø thoâng tin khoâng ñoái xöùng thaønh moät thò tröôøng coù thoâng tin ñaøy ñuû nhaát, nhanh

nhaát…

1.2.2.4 Chöùng khoaùn giao dòch treân thò tröôøng OTC chuû yeáu laø cuûa caùc coâng ty vöøa vaø

nhoû, coâng ty coâng ngheä cao, coâng ty môùi thaønh laäp nhöng coù tieàm naêng phaùt trieån

toát…, toùm laïi laø chöùng khoaùn chöa ñuû tieâu chuaån nieâm yeát treân thò tröôøng sôû giao dòch,

coù ñoä ruûi ro cao hôn so vôùi chöùng khoaùn treân thò tröôøng taäp trung. Ñoä ruûi ro thaáp cuûa

chöùng khoaùn nieâm yeát taïi thò tröôøng taäp trung khoâng coù nghóa laø chaát löôïng cao hôn

vaø cho laõi suaát cao hôn, ñoä ruûi ro ôû ñaây chæ theå hieän ôû möùc ñoä oån ñònh cuûa coâng ty

phaùt haønh, ñaëc bieät laø khaû naêng cho laõi oån ñònh cuûa coâng ty do voán lôùn, hoaït ñoäng oån

ñònh, khaû naêng cho laõi sôùm. Chöùng khoaùn coù ñoä ruûi ro cao hôn ôû ñaây theå hieän ôû möùc

ñoä oån ñònh keùm hôn do voán nhoû, môùi ñi vaøo hoaït ñoäng hay hoaït ñoäng ôû nhöõng ngaønh

ngheà môùi, ngaønh coâng ngheä cao ñoøi hoûi söû duïng chaát xaùm vaø coâng ngheä cao. Tuy

nhieân, quy luaät thoâng thöôøng cho thaáy ñoä ruûi ro cao thöôøng cho laõi cao (high risk –

high return), nhöõng chöùng khoaùn naøy tuy coù ñoä ruûi ro cao hôn nhöùng khaû naêng cho laõi

thöôøng cao hôn.

Tieâu chí ñeå chöùng khoaùn ñöôïc giao dòch treân thò tröôøng naøy thöôøng chæ caàn ñaûm

baûo tính thanh khoaûn toái thieåu vaø ñaûm baûo coâng ty hoaït ñoäng nghieâm tuùc, khoâng löøa

ñaûo. Ñoái vôùi moät soá thò tröôøng OTC treân theá giôùi nhö Myõ, ngöôøi ta coøn giao dòch

chöùng khoaùn cuûa caùc coâng ty lôùn, coù ñoä ruûi ro thaáp, chaát löôïng cao, nhöng nhöõng

tröôøng hôïp naøy ít phoå bieán. Ñaëc ñieåm naøy coù nguoàn goác lieân quan ñeán phöông thöùc

giao dòch thoaû thuaän cuûa thò tröôøng. Xuaát phaùt ñieåm cuûa giao dòch thoaû thuaän, tröïc tieáp

khoâng qua trung gian cuûa caùc nhaø ñaàu tö ñaõ coù trình ñoä, hieåu bieát vaø töï mình ñaàu tö,

cuõng chính vì vaäy maø hoï coù khaû naêng ñaùnh gía tieàm naêng cuûa nhöõng coâng ty coù ñoä ruûi

ro cao, thöôøng cho laõi cao hôn so vôùi caùc coâng ty coù ñoä ruûi ro thaáp, oån ñònh. Chính vì

vaäy maø vieäc giao dòch caùc loaïi chöùng khoaùn naøy gaén vôùi hình thöùc giao dòch thoaû

thuaän.

1.2.2.5 Thò tröôøng OTC coù tham gia vaän haønh cuûa caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng.

Heä thoáng caùc coâng ty chöùng khoaùn tham gia thò tröôøng naøy ngoaøi caùc nhaø moâi

giôùi, töï doanh nhö ñoái vôùi thò tröôøng sôû giao dòch, coøn coù caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng coù

nhieäm vuï lieân tuïc taïo tính thanh khoaûn cho thò tröôøng thoâng qua vieäc thöôøng xuyeân

naém giöõ moät löôïng chöùng khoaùn nhaát ñònh maø hoï laøm taïo laäp thò tröôøng ñeå saün saøng

mua baùn vôùi khaùch haøng vaø höôûng cheânh leäch giaù mua baùn. Ñaây laø moät ñaëc ñieåm raát

ñaëc tröng cuûa thò tröôøng OTC. Caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng ñöôïc coi laø ñoäng löïc cuûa thò

tröôøng naøy, hoï mua baùn chöùng khoaùn kieám lôøi vaø töï chòu ruûi ro. Hoï phaûi ñaêng kyù hoaït

ñoäng vôùi caùc cô quan quaûn lyù chöùng khoaùn, coù nghóa vuï tuaân thuû caùc chuaån möïc cao

veà kyõ thuaät nghieäp vuï cuõng nhö ñaïo ñöùc haønh ngheà. Ñeå ñöôïc laøm nhaø taïo laäp thò

tröôøng cho moät loaïi chöùng khoaùn, caàn phaûi coù moät löôïng voán toái thieåu vaø luoân phaûi

naém giöõ moät löôïng chöùng khoaùn nhaát ñònh, loaïi maø hoï laøm taïo laäp thò tröôøng ñeå lieân

tuïc chaøo baùn vaø saün saøng mua loaïi chöùng khoaùn naøy treân thò tröôøng. Vieäc “taïo laäp” thò

tröôøng ôû ñaây coù nghóa laø taïo tính thanh khoaûn, tính khaû maïi cho thò tröôøng, laøm cho thò

tröôøng khoâng ngöøng hoaït ñoäng.

Beân caïnh vieäc taïo laäp thò tröôøng, coøn coù maët caùc nhaø moâi giôùi cung caáp dòch vuï

mua baùn chöùng khoaùn cho khaùch haøng, thu xeáp giao dòch cho khaùch haøng vaø höôûng

phí moâi giôùi (hoa hoàng); caùc nhaø töï doanh cuõng mua baùn chöùng khoaùn cho chính mình

ñeå höôûng cheânh leäch giaù nhöng hoï khoâng ñaêng kyù laøm nhaø taïo laäp thò tröôøng vaø

khoâng phaûi tuaân thuû caùc quy ñònh nhö ñoái vôùi nhaø taïo laäp thò tröôøng. Moät nhaø khinh

doanh chöùng khoaùn (töï doanh) khoâng ñöôïc pheùp cuøng moät luùc ñoùng hai vai troø ñeå vöøa

höôûng phí dòch vuï moâi giôùi vöøa höôûng cheânh leäch giaù chöùng khoaùn, ngöôøi moâi giôùi

thöôøng phaûi coâng khai vôùi khaùch haøng vai troø cuûa mình vaø möùc phí hoa hoàng maø hoï

thu trong khi ngöôøi taïo laäp thò tröôøng vaø töï doanh coâng boá vai troø cuûa mình nhöng

khoâng caàn phaûi coâng boá möùc cheânh leäch giaù maø hoï höôûng.

1.2.2.6 Thò tröôøng OTC ñöôïc quaûn lyù chaët cheõ ñeå ñaûm baûo lôïi ích cuûa moïi ñoái töôïng

tham gia thò tröôøng, choáng nhöõng hoaït ñoäng laïm duïng thò tröôøng.

Töông töï nhö heä thoáng thò tröôøng taäp trung (caùc sôû giao dòch), thò tröôøng OTC

thöôøng ñöôïc toå chöùc quaûn lyù theo hai caáp, caáp quaûn lyù nhaø nöôùc vaø caáp töï quaûn.

Caáp quaûn lyù nhaø nöôùc do cô quan quaûn lyù thò tröôøng chöùng khoùan noùi chung

nhö Uûy ban chöùng khoùan tröïc tieáp quaûn lyù treân cô sôû luaät chöùng khoùan vaø caùc luaät

lieân quan.

Caáp töï quaûn chuû yeáu coù hai hình thöùc, do hieäp hoäi caùc nhaø nhaø giao dòch chöùng

khoùan quaûn lyù (Myõ, Nasdaq Nhaät, Haøn Quoác, Thaùi Lan…) hoaëc do Sôû giao dòch ñoàng

thôøi quaûn lyù (Anh, J-net Nhaät, Phaùp, Canada…). Hieäp hoäi hoaëc sôû giao dòch toå chöùc heä

thoáng giao dòch vaø thoâng tin, vaän haønh heä thoáng, ban haønh caùc quy cheá töï quaûn ñeå

thuaän lôïi cho vieäc giaùm saùt vaø ñaûm baûo thöïc hieän toát nhaát kyõ naêng nghieäp vuï vaø ñaïo

ñöùc haønh ngheà cuûa thaønh vieân.

Noäi dung, phöông thöùc vaø möùc ñoä quaûn lyù ôû moãi nöôùc coù khaùc nhau tuøy ñieàu

kieän vaø ñaëc thuø cuûa töøng nöôùc nhöng ñeàu coù chung muïc tieâu laø ñaûm baûo söï oån ñònh vaø

phaùt trieån cuûa thò tröôøng ñoàng thôøi baûo veä ngöôøi ñaàu tö.

1.2.2.7 Thò tröôøng OTC coù cô cheá thanh toaùn linh hoaït ña daïng giöõa ngöôøi mua vaø

ngöôøi baùn khaùc vôùi phöông thöùc thanh toùan buø tröø ña phöông thoáng nhaát nhö thò

tröôøng taäp trung.

Ñaëc ñieåm naøy cuõng xuaát phaùt töø cô cheá ñònh giaù thoûa thuaän giaù cuûa thò tröôøng,

daãn ñeán vieäc thanh toaùn cuõng coù theå theo hình thöùc thoûa thuaän ñeå taïo thuaän lôïi cho caû

beân mua laãn beân baùn chöùng khoaùn. Ñaëc bieät laø thôøi haïn vaø hình thöùc thanh toaùn raát

linh hoaït. Thôøi haïn thanh toaùn treân thò tröôøng naøy khoâng coá ñònh maø raát ña daïng, coù

theå laø T+0, T+1, T+3, T+X… treân cuøng moät thò tröôøng, tuøy thuoäc vaøo söï thoûa thuaän

giao dòch.

Toùm laïi, thò tröôøng OTC hieän nay laø moät loaïi thò tröôøng chöùng khoaùn hieän ñaïi,

giao dòch vaø quaûn lyù qua maïng maùy tinh ñieän töû, giao dòch chöùng khoùan khoâng ñöôïc

nieâm yeát treân sôû giao dòch chöùng khoùan, coù söï quaûn lyù chaët cheõ cuûa Nhaø nöôùc vaø caùc

toå chöùc töï quaûn, coù côù cheá xaùc laäp giaù chuû yeáu laø thöông löôïng giaù chöù khoâng qua ñaáu

giaù taäp trung vaø coù söï tham gia cuûa caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng ñeå taïo tính thanh khoûan

cho thò tröôøng. Thò tröôøng naøy khaùc haún vôùi thò tröôøng taäp trung (thò tröôøng sôû giao

dòch) vaø coù öu theá hôn haún thò tröôøng OTC töï do laø moät loaïi hình thò tröôøng phi taäp

trung khoâng chòu söï quaûn lyù cuûa baát kyø chuû theå naøo, hieän ñang toàn taïi ôû moät soá nöôùc

treân theá giôùi, trong ñoù coù Vieät Nam.

1.2.3 Phaân bieät thò tröôøng OTC vôùi thò tröôøng taäp trung.

Thò tröôøng OTC luoân coù öu theá hôn thò tröôøng sôû giao dòch veà tính linh hoaït,

thoâng thoaùng, tieän lôïi cho nhaø ñaàu tö trong vieäc tieáp caän thò tröôøng, tieát kieäm thôøi

gian vaø chi phí giao dòch. Ñaëc bieät laø thò tröôøng OTC hieän ñaïi hieän nay coù theå ñaûm

baûo cho moïi ñoái töôïng tham gia thò tröôøng coù theå tieáp caän thò tröôøng nhanh, thuaän tieän,

chia seõ thoâng tin thò tröôøng toái ña, caùc nhaø quaûn lyù coù theå giaùm saùt toát thò tröôøng. Vôùi

cô cheá vaän haønh cuûa caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng, luoân saün saøng mua baùn chöùng khoaùn

baát kyø khi naøo neân tính thanh khoaûn cuûa thò tröôøng naøy thöôøng cao hôn so vôùi thò

tröôøng taäp trung. Tuy nhieân thò tröôøng naøy ôû hình thaùi truyeàn thoáng thuû coâng coù nhöôïc

ñieåm laø khoù quaûn lyù, khoù baûo veä ngöôøi ñaàu tö do hình thöùc giao dòch phi taäp trung. Ôû

hình thaùi hieän ñaïi hieän nay, thò tröôøng coù ñaëc ñieåm coù theå coi laø ñieåm baát lôïi ñoái vôùi

moät soá nöôùc, ñoù laø ñeå xaây döïng haï taàng kyõ thuaät phuø hôïp ñoøi hoûi phaûi chi phí lôùn,

trình ñoä xaây döïng vaø khai thaùc söû duïng cao, neáu khoâng thò tröôøng seõ khoâng ñaûm baûo

khaéc phuïc caùc maët yeáu ñaëc thuø cuûa noù laø khaû naêng giaùm saùt, quaûn lyù thò tröôøng ñeå

ñaûm baûo hoaït ñoäng coâng baèng, coâng khai, oån ñònh vaø hieäu quaû cuûa thò tröôøng. Maët

khaùc, do hình thöùc xaùc laäp giaù phi taäp trung neân taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh thöôøng coù

nhieàu möùc giaù treân thò tröôøng, ñieàu naøy coù theå daãn ñeán vieäc xaùc laäp giaù khoâng coâng

baèng, nhöng vôùi cô cheá giao dòch maïng ñieän töû hieän nay thì nhöôïc ñieåm naøy seõ ñöôïc

giaûm thieåu toái ña.

Baûng 1.1: So saùnh thò tröôøng OTC vôùi thò tröôøng taäp trung

Thò tröôøng OTC Thò tröôøng taäp trung

Nhöõng ñieåm gioáng nhau:

- Coù quaûn lyù nhaø nöôùc vaø ñöôïc toå chöùc chaët cheõ. - Do heä thoáng luaät chöùng khoùan ñieàu chænh.

Nhöõng ñieåm khaùc nhau

- Ñòa ñieåm xaùc laäp giaù taäp trung taïi sôû giao dòch. - Ñaáu giaù. - Coù theå söû duïng maïng. - Chöùc naêng chuû yeáu cuûa heä thoáng giao dòch laø nhaän leänh, khôùp leänh taäp trung, thoâng tin. - Giao dòch chöùng khoaùn ñöôïc nieâm yeát treân sôû giao dòch chöùng khoaùn. - Khoâng söû duïng heä thoáng caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng. - Moät cô cheá thanh toaùn buø tröø ña phöông thoáng nhaát coù thôøi haïn vaø hình thöùc xaùc ñònh. - Toå chöùc töï quaûn laø sôû giao dòch.

- Ñòa ñieåm xaùc laäp giaù phi taäp trung. - Thoûa thuaän (thöông löôïng) giaù. - Söû duïng maïng maùy tính ñieän töû ñeå giao dòch, thoâng tin vaø quaûn lyù. - Chöùc naêng chuû yeáu cuûa maïng ñieän töû laø thoâng tin, ñaøm phaùn thöông löôïng. - Giao dòch chöùng khoaùn khoâng ñöôïc nieâm yeát treân sôû giao dòch chöùng khoaùn. - Söû duïng heä thoáng caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng hoaït ñoäng theo phaùp luaät. - Cô cheá thanh toaùn ña daïng veà thôøi gian vaø hình thöùc. - Toå chöùc töï quaûn laø Hieäp hoäi hoaëc sôû giao dòch

So vôùi thò tröôøng OTC, thò tröôøng taäp trung do xuaát phaùt töø cô cheá ñaáu giaù taäp

trung taïi moät ñòa ñieåm duy nhaát daãn ñeán öu ñieåm cuûa thò tröôøng laø chæ hình thaønh moät

möùc giaù duy nhaát treân thò tröôøng taïi moät thôøi ñieåm vaø möùc giaù naøy ñöôïc hình thaønh

theo phöông thöùc phaûn aùnh khaùch quan nhaát moái quan heä cung – caàu treân thò tröôøng.

Cuõng chính vì cô cheá ñaáu giaù taäp trung naøy daãn ñeán vieäc giaùm saùt, quaûn lyù thò tröôøng

ñôn giaûn vaø hieäu quaû hôn so vôùi thò tröôøng OTC. Tuy nhieân nhöôïc ñieåm cuûa thò tröôøng

naøy so vôùi thò tröôøng OTC laø haïn cheá veà tính linh hoaït, tính tieän lôïi cho nhaø ñaàu tö,

tính tieát kieäm thôøi gian vaø chi phí giao dòch. Ñeå thöïc hieän moät giao mua hoaëc baùn

chöùng khoaùn, baét buoäc ngöôøi giao dòch vaãn phaûi traûi qua taát caû caùc khaâu: ñaët leänh,

truyeàn leänh vaøo sôû giao dòch, buø tröø giao dòch, thanh toaùn giao dòch…, vieäc thay ñoåi giaù

caû vaø khoái löôïng mua baùn khoù thöïc hieän moät khi ñaõ ñaët leänh, ñaëc bieät laø ñoái vôùi caùc

thò tröôøng coù cô sôû haï taàng keùm.

1.2.4 Vò trí, vai troø cuûa thò tröôøng OTC trong heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn.

1.2.4.1 Vò trí cuûa thò tröôøng OTC trong heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn.

Trong heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn, thò tröôøng OTC luoân toàn taïi vaø phaùt

trieån song phöông vôùi heä thoáng thò tröôøng taäp trung laø caùc sôû giao dòch. Thò tröôøng naøy

laø moät boä phaän caáu thaønh khoâng theå thieáu ñöôïc cuûa heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn,

coù vai troø rieâng vaø nhöõng ñaëc ñieåm öu vieät rieâng cuûa mình.

Thò tröôøng OTC coù nhöõng chöùc naêng rieâng bieät cuûa mình, ñoù laø cung caáp thò

tröôøng cho caùc loaïi chöùng khoaùn coù ñoä ruûi ro cao hôn nhö: chöùng khoaùn cuûa caùc coâng

ty coù quy moâ voán vöøa vaø nhoû, coâng ty coâng ngheä cao, ngaønh ngheà môùi, coâng ty coù môùi

thaønh laäp… vaø cung caáp cho thò tröôøng moät phöông thöùc giao dòch khaùc vôùi phöông

thöùc cuûa thò tröôøng taäp trung. Chöùc naêng naøy khoâng laán aùt, thay theá cho chöùc naêng cuûa

thò tröôøng taäp trung ñoù laø cung caáp thò tröôøng cho caùc chöùng khoaùn coù ñoä ruûi ro thaáp

vaø phöông thöùc ñònh giaù baèng ñaáu giaù taäp trung. Neáu coù söï caïnh tranh giöõa hai loaïi thò

tröôøng naøy thì chæ laø treân phöông dieän thu huùt ngöôøi ñaàu tö do chaát löôïng cung caáp

dòch vuï. Chính vì vaäy thò tröôøng OTC chuû yeáu laø moät boä phaän hoã trôï cho thò tröôøng taäp

trung chöù khoâng phaûi thay theá cho thò tröôøng taäp trung, vì moãi loaïi thò tröôøng coù ñaëc

ñieåm rieâng taïo thaønh moät toång theå phuïc vuï ña daïng nhu caàu giao dòch chöùng khoaùn

trong xaõ hoäi. Söï coù maët cuûa thò tröôøng OTC laøm hoaøn thieän heä thoáng thò tröôøng chöùng

khoaùn treân nhieàu phöông dieän. Cuøng vôùi thò tröôøng taäp trung taïo thaønh heä thoáng thò

tröôøng chöùng khoaùn hoaøn thieän veà quy moâ vaø chieàu saâu.

1.2.4.2 Vai troø cuûa thò tröôøng OTC

Thò tröôøng OTC naèm trong heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn noùi rieâng vaø heä

thoáng thò tröôøng taøi chính noùi chung, coù moät soá vai troø cô baûn sau:

a, Vai troø taïo thò tröôøng cho caùc chöùng khoaùn chöa nieâm yeát treân thò tröôøng taäp trung,

hoaøn thieän moâi tröôøng huy ñoäng vaø phaân boå nguoàn voán cho caùc doanh nghieäp.

Cuøng vôùi heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn taäp trung vaø toaøn heä thoáng thò tröôøng

taøi chính noùi chung, thò tröôøng OTC coù vai troø lôùn trong vieäc taïo moät keânh huy ñoäng

vaø phaân boå nguoàn voán daøi haïn cho neàn kinh teá, ñaëc bieät laø cho caùc doanh nghieäp vöøa

vaø nhoû, doanh nghieäp coâng ngheä cao, ngaønh ngheà môùi, caùc doanh nghieäp môùi thaønh

laäp…, chöa ñuû ñieàu kieän huy ñoäng voán treân thò tröôøng taäp trung. Thò tröôøng naøy laø moät

thaønh toá cuûa heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn, vôùi nhöõng ñaëc thuø rieâng coù cuûa mình

noù goùp phaàn hoaøn thieän moâi tröôøng huy ñoäng vaø phaân boå nguoàn voán cho caùc doanh

nghieäp.

Vôùi ñaëc ñieåm cuûa loaïi hình chöùng khoaùn coù ñoä ruûi ro cao thì hình thöùc thò

tröôøng OTC laø phuø hôïp hôn caû. Moät baèng chöùng roõ nhaát ñeå chöùng minh luaän ñieåm naøy

chính laø söùc soáng cuûa thò tröôøng. Thò tröôøng OTC laø thò tröôøng hình thaønh laâu ñôøi nhaát

vaø ngaøy caøng phaùt trieån hoaøn thieän.

b, Vai troø hoaøn thieän moâi tröôøng ñaàu tö treân nhieàu phöông dieän.

Söï coù maët vaø ngaøy caøng phaùt trieån cuûa thò tröôøng OTC goùp phaàn hoaøn thieän

moâi tröôøng ñaàu tö treân caùc maët cô baûn sau:

(cid:190) Thöù nhaát, taïo moâi tröôøng löu haønh cho ngaøy caøng nhieàu loaïi hình coâng cuï ñaàu tö,

ñoù laø caùc loaïi hình chöùng khoaùn cuûa caùc coâng ty coù ñoä ruûi ro cao, haàu heát traùi phieáu

chính phuû cuõng thöôøng ñöôïc mua baùn giao dòch treân thi tröôøng naøy.

(cid:190) Môû roäng phöông thöùc ñaàu tö nhö phöông thöùc ñònh giaù mau baùn, phöông thöùc thanh

toaùn, chuyeån giao chöùng khoaùn… Caùc phöông thöùc giao dòch treân thò tröôøng OTC ñöôïc

coi laø linh hoaït, taïo thuaän lôïi nhieàu maët cho ngöôøi ñaàu tö.

(cid:190) Taêng cöôøng chaát löôïng dòch vuï thò tröôøng treân cô sôû ngaøy caøng phaùt trieån, hoaøn

thieän kyõ thuaät thò tröôøng. Nhôø coù söï aùp duïng kyõ thuaät coâng ngheä cao maø chaát löôïng

cung caáp dòch vuï thò tröôøng ngaøy caøng hoaøn haûo. Ngöôøi ñaàu tö coù theå giao dòch chöùng

khoaùn ôû baát kyø vò trí naøo, baát kyø luùc naøo vaø vôùi baát kyø ñoái taùc naøo – ñoù laø lôïi theá tuyeät

ñoái cuûa thò tröôøng OTC. Ñieàu naøy cuõng coù nghóa laø thò tröôøng taïo söï thuaän lôïi, nhanh

choùng vaø chi phí thaáp cho ngöôøi ñaàu tö. Maët khaùc, chaát löôïng dòch vuï thò tröôøng ñöôïc

naâng cao coøn do caùc ñoái töôïng tham gia thò tröôøng, ñaëc bieät laø ngöôøi ñaàu tö coù theå tieáp

caän vaø chia seû thoâng tin nhanh, thuaän tieän, thu thaäp löôïng thoâng tin toái ña. Khaû naêng

quaûn lyù giaùm saùt thò tröôøng ñöôïc ñaûm baûo treân cô sôû öùng duïng kyõ thuaät coâng ngheä

cao, taêng khaû naêng thu thaäp, xöû lyù thoâng tin thò tröôøng, ñaûm baûo moâi tröôøng kinh

doanh coâng baèng, coâng khai, trung thöïc, oån ñònh cho ngöôøi ñaàu tö.

c, Vai troø boå trôï vaø thuùc ñaåy thò tröôøng taäp trung.

Toàn taïi song song vôùi heä thoáng thò tröôøng taäp trung, thò tröôøng OTC vöøa coù vai

troø boå trôï cho thò tröôøng taäp trung, vöøa laø ñoäng löïc thuùc ñaåy thò tröôøng taäp trung. Vai

troø boå trôï cho thò tröôøng taäp trung ñöôïc theå hieän ôû caùc chöùc naêng hoaøn thieän heä thoáng

thò tröôøng, hoaøn thieän vaø boû khuyeát nhöõng maët baát caäp cuûa thò tröôøng taäp trung. Vai

troø laø ñoäng löïc thuùc ñaåy thò tröôøng taäp trung xuaát phaùt töø cô cheá caïnh tranh cung caáp

dòch vuï ngaøy caøng hoaøn thieän ñeå thu huùt ngöôøi ñaàu tö, cô cheá naøy baét buoäc thò tröôøng

taäp trung phaûi luoân naâng caáp dòch vuï cho ngöôøi ñaàu tö. Moät chöùng khoaùn seõ thu huùt

ngöôøi ñaàu tö khoâng chæ baèng khaû naêng sinh lôøi (tính thanh khoaûn) maø coøn baèng tính

khaû maïi (ñöôïc taïo ñieàu kieän mua baùn deã daøng). Ñaây laø moät thöïc teá xaûy ra taïi nhieàu

nöôùc hieän nay. Thöïc teá naøy cuõng chính laø ñoäng löïc laøm cho thò tröôøng OTC khoâng

ngöøng töï hoaøn thieän chính mình do cô cheá caïnh tranh vôùi thò tröôøng taäp trung.

d, Vai troø thu heïp thò tröôøng töï do, taïo söï coâng baèng cho moïi ñoái töôïng tham gia thò

tröôøng, giuùp phaùt trieån thò tröôøng chöùng khoaùn oån ñònh vaø hieäu quaû.

Söï coù maët cuûa thò tröôøng OTC trong heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn ñaõ goùp

phaàn hoaøn thieän heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn veà chieàu roäng cuõng nhö chieàu saâu.

Moät maët noù môû roäng thò tröôøng cho caùc loaïi chöùng khoaùn chöa nieâm yeát treân thò

tröôøng taäp trung, maët khaùc noù aùp duïng phöông thöùc ñònh giaù khaùc vôùi phöông thöùc ñaáu

giaù cuûa thò tröôøng taäp trung daãn ñeán vieäc aùp duïng nhieàu phöông thöùc môùi trong vieäc

giao dòch, kinh doanh vaø toå chöùc thò tröôøng. Chính vì vaäy, thò tröôøng OTC ñaõ goùp phaàn

hoaøn thieän moâi tröôøng huy ñoäng voán, moâi tröôøng ñaàu tö, moâi tröôøng kinh doanh chöùng

khoaùn; naâng cao chaát löôïng dòch vuï thò tröôøng treân cô sôû öùng duïng kyõ thuaät hieän ñaïi

vaø caïnh tranh… Taát caû nhöõng yeáu toá naøy laø tieàn ñeà cho vieäc thu heïp thò tröôøng töï do

vaãn toàn taïi döôùi nhieàu hình thöùc ôû nhieàu nöôùc, taïo söï coâng baèng cho moi ñoái töôïng

tham gia thò tröôøng chöùng khoaùn, giuùp thò tröôøng phaùt trieån trong khuoân khoå ñieàu tieát

vó moâ cuûa nhaø nöôùc, taïo söï phaùt trieån beàn vöõng vaø oån ñònh thò tröôøng.

1.2.5 Moät soá thò tröôøng OTC treân theá giôùi.

moät thò tröôøng OTC soâi ñoäng vaø hieäu quaû.

Toàn taïi song song vôùi thò tröôøng chöùng khoaùn taäp trung ôû haàu heát caùc nöôùc laø

1.2.5.1 Thò tröôøng OTC Myõ

Thò tröôøng OTC Myõ laø moâ hình thò tröôøng OTC ñieån hình, laø boä phaän lôùn nhaát

cuûa thò tröôøng thöù caáp Myõ xeùt veà soá löôïng chöùng khoaùn giao dòch treân thò tröôøng naøy,

coù toång soá khoûang treân 30.000 loaïi chöùng khoaùn ñöôïc giao dòch, lôùn hôn raát nhieàu so

vôùi soálöôïng chöùng khoaùn giao dòch treân thò tröôøng giao dòch taäp trung (coù khoaûng

4.500 chöùng khoaùn giao dòch treân taát caû caùc thò tröôøng sôû giao dòch coäng laïi, trong ñoù

Sôû giao dòch chöùng khoaùn New York (NYSE) coù 2600 chöùng khoaùn, AMEX coù

khoaûng 800 chöùng khoaùn). Thò tröôøng naøy ñöôïc vaän haønh bôûi moät heä thoáng caùc nhaø

taïo laäp thò tröôøng vaø caùc nhaø moâi giôùi, coù khoaûng 600 nhaø taïo laäp thò tröôøng hoaït ñoäng

tích cöïc treân OTC, trung bình moãi nhaø taïo laäp thò tröôøng laøm nhieâm vuï taïo laäp cho 8

loaïi coå phieáu.

Thò tröôøng OTC Myõ ñaõ töøng laø thò tröôøng chuû yeáu giao dòch coå phieáu cuûa caùc

ngaân haøng lôùn khoâng ñuû tieâu chuaån nieâm yeát treân NYSE nhö Chase Manhattan,

Citicorp, First Chicago, Bank of America (1960-1970). Ñaây cuõng laø thò tröôøng cho

coâng ty môùi thaønh laäp, coâng ty taêng tröôûng cao. Raát nhieàu coâng ty taêng tröôûng raát cao

ñaõ phaùt trieån töø OTC nhö Mc Donald’s, Wendy’s vaø Xeroc… Caùc coâng ty coâng ngheä

cao quen thuoäc nhö Apple Computer, Intel Corp., Apollo Computer, Microsolf… hieän

cuõng ñang giao dòch treân thò tröôøng OTC.

Coù haøng ngaøn coâng ty, haàu heát laø coâng ty nhoû coù theå taïo cô hoäi ñaàu tö toát

nhöng khoâng ñuû tieâu chuaån nieâm yeát treân sôû giao dòch hoaëc khoâng muoán nieâm yeát

treân sôû giao dòch ñeàu coù chöùng khoùan giao dòch treân thò tröôøng naøy. Caùc coâng ty phaùt

haønh rieâng leû, khoâng coù chöùng khoùan ñöôïc coâng chuùng naém roäng raõi, tính thanh khoaûn

khoâng cao cuõng ñöôïc taïo ñieàu kieän giao dòch treân thò tröôøng OTC.

Nhieàu coâng ty lôùn baét ñaàu söï phaùt trieån cuûa mình töø thò tröôøng OTC. Maëc duø

sau ñoù, chöùng khoùan cuûa caùc coâng ty naøy ñeàu ñöôïc nieâm yeát treân NYSE, song trong

giai ñoaïn töø khi chaøo baùn ra coâng chuùng ñeán khi ñuû ñieàu kieän ñeå ñöôïc caáp pheùp nieâm

yeát giao dòch treân sôû giao dòch, chöùng khoaùn cuûa caùc coâng ty naøy ñöôïc giao dòch treân

thò tröôøng OTC.

Coù moät soá thò tröôøng OTC Myõ noåi tieáng theá giôùi nhö NASDAQ, OTC BB (OTC

Bullentin Board).

1.2.5.2 Thò tröôøng OTC Nhaät Baûn

Töông töï nhö caùc thò tröôøng khaùc, ôû Nhaät Baûn ngoaøi thò tröôøng chöùng khoaùn

giao dòch taäp trung (caùc sôû giao dòch), coøn coù thò tröôøng OTC daønh cho nhöõng chöùng

khoaùn khoâng ñuû tieâu chuaån nieâm yeát treân caùc sôû giao dòch, do Hieäp hoäi caùc nhaø giao

dòch chöùng khoaùn (JSDA) quaûn lyù.

Thò tröôøng OTC truyeàn thoáng Nhaät Baûn ñöôïc hoaït ñoäng töø thaùng 02/1983. Taát

caû caùc chöùng khoaùn khoâng ñuû tieâu chuaån nieâm yeát treân Sôû giao dòch nhöng ñaùp öùng

ñöôïc caùc tieâu chuaån do JSDA ñeà ra ñeàu ñöôïc giao dòch treân thò tröôøng naøy. Theo Luaät

chöùng khoaùn söûa ñoåi naêm 1983, thò tröôøng OTC hoaït ñoäng nhaèm hoã trôï cho hoaït ñoäng

giao dòch cuûa thò tröôøng giao dòch taäp trung vaø hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng naøy nhaèm taïo

ñieàu kieän huy ñoäng voán cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, doanh nghieäp coù trieån

voïng. Tính ñeán thaùng 9 naêm 1997, treân thò tröôøng Nhaät Baûn coù 449 coâng ty hoaït ñoäng

trong lónh vöïc taïo laäp thò tröôøng, soá löôïng coâng ty nieâm yeát treân thò tröôøng OTC laø 800

coâng ty.

Caùc thò tröôøng OTC noåi tieáng cuûa Nhaät Baûn laø JASDAQ, thò tröôøng baûng xanh.

1.2.5.3 Thò tröôøng OTC Haøn Quoác.

Thò tröôøng OTC Haøn Quoác chính thöùc ñöôïc thaønh laäp naêm 1987 theo “Chöông

trình toå chöùc thò tröôøng nhaèm hoã trôï giao dòch chöùng khoaùn cuûa caùc coâng ty vöøa vaø

nhoû” cuûa Chính phuû. Thò tröôøng naøy nhaèm taïo cô hoäi cho caùc doanhy nghieäp vöøa vaø

nhoû chöa ñuû tieâu chuaån nieâm yeát treân sôû giao dòch chöùng khoaùn KSE coù theå huy ñoäng

voán qua thò tröôøng chöùng khoaùn.

Nhöõng naêm ñaàu thaäp kyû 1990, söï caàn thieát phaûi toå chöùc laïi heä thoáng hoaït ñoäng

cuûa thò tröôøng OTC ngaøy caøng trôû neân roõ raøng khi soá löôïng coâng ty giao dòch treân thò

tröôøng ngaøy caøng taêng. Naêm 1996, hieäp hoäi KSDA ñaõ laäp ra KOSDAQ. Thò tröôøng

naøy taïo ñieàu kieän giao dòch chöùng khoaùn chöa nieâm yeát treân sôû giao dòch thoâng qua

moät trung taâm xöû lyù, cho pheùp coù theå töï ñoäng khôùp leänh mua – baùn nhaän ñöôïc töø caùc

coâng ty chöùng khoaùn.

Khoâng gioáng yeâu caàu nieâm yeát chaët cheõ nhö ñoái vôùi chöùng khoaùn giao dòch

treân sôû giao dòch KSE, yeâu caàu treân thò tröôøng KOSDAQ ít khaét khe hôn, vì vaäy soá

löôïng coå phieáu nieâm yeát treân KOSDAQ cuûa caùc coâng ty vöøa vaø nhoû, caùc coâng ty maïo

hieåm taêng maïnh. Tính ñeán cuoái naêm 1999, coù 453 coâng ty nieâm yeát treân KOSDAQ

vôùi toång nguoàn voán laø 106 nghìn tyû won, khoaûng 1/3 quy moâ voán cuûa KSE.

1.2.5.4 Thò tröôøng OTC Malaysia.

Vôùi söï gia taêng vaø phaùt trieån cuûa neàn kinh teá taïo tieàn ñeà cho caùc hoaït ñoäng giaù

trò kinh teá cao, Chính phuû Malaysia nhaän thöùc roõ söï caàn thieát phaûi coù thò tröôøng voán

cho caùc coâng ty coâng ngheä cao, coâng ty taêng tröôûng nhanh. Naêm 1997, Trung taâm baùo

giaù vaø giao dòch töï ñoäng Berhad Malaysia (MESDAQ) ra ñôøi.

MESDAQ ñöôïc xaây döïng theo moâ hình NASDAQ Myõ, do moät coâng ty coå phaàn

cuûa caùc thaønh vieân tröïc tieáp quaûn lyù, hoaït ñoäng ñoäc laäp vôùi Sôû giao dòch chöùng khoaùn

Kuala Lumpur (KLSE) vaø phuïc vuï cho caùc coâng ty coâng ngheä cao, nhöõng coâng ty coù

tieàm naêng taêng tröôûng nhöng hieän taïi chöa hoaït ñoäng coù laõi. Thoâng qua vieäc nieâm yeát

treân thò tröôøng MESDAQ, caùc coâng ty ñaõ coù theå tieáp caän ñöôïc nguoàn voán cuûa daân

chuùng.

Ngoaøi ra coù raát nhieàu thò tröôøng OTC treân theá giôùi coù moâ hình töông tö nhö

NASDAQ bao goàm: thò tröôøng OTC Thaùi Lan – Bangkok Stock Dealing Center, thò

tröôøng OTC Anh – AIM, thò tröôøng OTC Canada – Canadian Dealing Network, thò

tröôøng OTC Ñaøi Loan – ROC OTC Securities Exchange…Cuøng vôùi thò tröôøng giao

dòch chöùng khoaùn taäp trung, caùc thò tröôøng OTC naøy ñaõ goùp phaàn laøm cho moâi tröôøng

taøi chính cuûa caùc nöôùc thaät söï soâi ñoäng vaø hieäu quaû.

CHÖÔNG II:

THÖÏC TRAÏNG HUY ÑOÄNG VOÁN COÅ PHAÀN CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP VAØ THÒ TRÖÔØNG OTC VIEÄT NAM TRONG THÔØI GIAN QUA.

2.1 THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG HUY ÑOÄNG VOÁN COÅ PHAÀN ÔÛ VIEÄT NAM.

2.1.1 Boái caûnh taøi trôï kinh teá ôû Vieät Nam

Maëc duø quaù trình caûi toå kinh teá theo höôùng “ñoåi môùi” ôû Vieät Nam ñaõ baét ñaàu töø

naêm 1986, tieán trình phaùt trieån kinh teá cuûa nöôùc ta vaãn coøn chaäm. Ñieàu naøy laø moät

phaàn heä quaû cuûa moät moâi tröôøng kinh doanh vaø kinh teá vaãn tieáp tuïc öu tieân cho

khoûang hôn 6.000 DNNN cho ñeán giöõa nhöõng naêm 1990. Ngöôïc laïi caùc doanh nghieäp

thuoäc khu vöïc kinh teá tö nhaân coù xu höôùng phaûi ñoái maët vôùi moät loaït caùc trôû ngaïi

trong quaù trình xaây döïng vaø phaùt trieån hoaït ñoäng kinh doanh, trong khi caùc DNNN tuy

laøm aên khoâng maáy hieäu quaû vaãn ñöôïc höôûng nhieàu hình thöùc öu ñaõi vaø hoã trôï cuûa

Chính phuû.

Tuy nhieân nhöõng naêm gaàn ñaây ñaõ coù nhöõng tieán boä lôùn ñöôïc thöïc hieän nhaèm

caûi thieän cô cheá quaûn lyù vaø moâi tröôøng kinh doanh noùi chung cho thaønh phaàn ngoaøi

quoác doanh cuûa Vieät Nam. Ñaùng chuù yù nhaát laø vaøo thaùng 1 naêm 2000, Luaät Doanh

nghieäp baét ñaàu coù hieäu löïc, ñaùnh daáu moät kyû nguyeân môùi, giuùp caûi thieän moät caùch

maïnh meõ moâi tröôøng kinh doanh cho caùc doanh nghieäp khu vöïc kinh teâù tö nhaân cuûa

Vieät Nam. Ñaëc bieät laø vaøo thaùng 12 naêm 2001, trong caùc söûa ñoåi veà Hieán phaùp Vieät

Nam cuûa Quoác Hoäi, khu vöïc kinh teá tö nhaân ñaõ chính thöùc ñöôïc coâng nhaän laø moät

trong caùc nhaân toá chuû choát cho neàn kinh teá quoác gia. Ñieàu naøy coù theå nhìn nhaän nhö

moät baèng chöùng cho thaáy hieän nay Chính phuû ñaõ nhaän ra vai troø quan troïng cuûa caùc

coâng ty tö nhaân ôû Vieät Nam vôùi soá löôïng taêng tröôûng khoâng ngöøng. Ñoäi nguõ caùc coâng

ty thuoäc khu vöïc kinh teá tö nhaân cuõng ñaõ ñöôïc boå sung nhôø chöông trình coå phaàn hoùa

trong vaøi naêm gaàn ñaây. Tính ñeán thaùng 8 naêm 2006, caû nöôùc coù 3.060 DNNN ñaõ coå

phaàn hoùa3.

Veà laâu daøi, söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån cuûa khu vöïc kinh teá tö nhaân ôû Vieät

Nam seõ khoâng chæ ñôn thuaàn laø söï taêng tröôûng veà maët soá löôïng maø seõ phaûi phaùt trieån

veà caû quy moâ, khaû naêng, kyû naêngv.v… thaønh caùc doanh nghieäp maïnh, coù theå caïnh

tranh hieäu quaû vôùi caû caùc DNNN vaø caùc coâng ty coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, treân caû thò

tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc. Thoâng qua caùc chöông trình hoäi nhaäp nhö tham gia khu

vöïc thöông maïi töï do ASEAN (AFTA), Hieäp ñònh thöông maïi song phöông Vieät – Myõ,

Toå chöùc Thöông Maïi Theá Giôùi (WTO), vieäc taêng cöôøng hoäi nhaäp cuûa vieät Nam vaøo

neàn kinh teá toaøn caàu vaø caùc maïng löôùi kinh doanh quoác teá coù nghóa laø caùc doanh

nghieäp trong nöôùc caàn phaûi coù khaû naêng caïnh tranh vaø hôïp taùc quoác teá. Coù theå cho

raèng ñaây laø thaùch thöùc lôùn lao ñoái vôùi caùc doanh nghieäp Vieät Nam, vaø vieäc ñoái maët

thaønh coâng vôùi caùc thaùch thöùc naøy seõ phuï thuoäc vaøo nhieàu vaán ñeà, trong ñoù coù vieäc

caùc doanh nghieäp naøy phaûi coù khaû naêng tieáp caän caùc nguoàn taøi trôï daøi haïn phuø hôïp

caàn thieát ñeå giuùp phaùt trieån thaønh caùc doanh nghieäp coù khaû naêng caïnh tranh quoác teá.

Theo ñaùnh giaù cuûa caùc doanh nghieäp trong Baùo caùo chung cuûa caùc nhaø taøi trôï

Hoäi nghò Nhoùm tö vaán caùc nhaø taøi trôï Vieät Nam toå chöùc ôû Haø Noäi vaøo 2 ngaøy 6-

7/12/2005 trôû ngaïi lôùn nhaát ñeå phaùt trieån kinh doanh ôû Vieät Nam laø nhöõng haïn cheá

trong vieäc tieáp caän nguoàn voán. Soá löôïng caùc doanh nghieäp coi ñaây laø “trôû ngaïi” hoaëc

“caên baûn” cho söï phaùt trieån cuûa hoï lôùn hôn raát nhieàu so vôùi caùc nöôùc khaùc caû trong

khu vöïc vaø theá giôùi. Ñieàu naøy coù theå gaây baát ngôø vì Vieät Nam ñaõ ñaït ñöôïc ñoä saâu taøi

chính ñaùng keå trong moät thôøi gian ngaén. Soá löôïng taøi khoaûn tieát kieäm vaø taøi khoaûn cho

vay ôû möùc cao so vôùi moät nöôùc trình ñoä phaùt trieån nhö Vieät Nam trong khi tín duïng

ngaân haøng vaãn taêng tröôûng ñeàu. Ñeå haøi hoaø giöõa nhaän thöùc vaø thöïc teá caàn phaûi hieåu

hôn veà thoâng leä cho vay ôû Vieät Nam. Noâng daân vaø nhöõng ngöôøi kinh doanh nhoû coù

theå deã daøng tieáp caän caùc khoaûn vay nhoû vaø ñieàu naøy phaûn aùnh chính saùch cuûa Chính

3 Nguoàn Vieän quaûn lyù kinh teá Trung Uông

phuû ñoái vôùi vieäc giaûm ngheøo. Tuy nhieân caùc doanh nghieäp coù quy moâ lôùn hôn vaãn caàn

phaûi coù theá chaáp môùi tieáp caän ñöôïc nguoàn tín duïng vaø noù ñöôïc ñònh giaù moät caùch deø

daët. Tieán boä ñaït ñöôïc coøn haïn cheá trong vieäc caáp Giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát

(taøi saûn theá chaáp chuû yeáu laø baát ñoäng saûn) do ñoù ñaõ gaây khoù khaên theâm cho vieäc xin

vay voán. Söï leä thuoäc quaù ñaùng vaøo taøi saûn theá chaáp laø maët yeáu trong khaû naêng haïn

cheá veà ñaùnh giaù ruûi ro cuûa caùc toå chöùc cho vay, ñaëc bieät laø caùc Ngaân haøng thöông maïi

Nhaø nöôùc vôùi ba phaàn tö toång voán tín duïng. Caùc NHTMNN vaø NHCP khaùc vaãn döïa

chuû yeáu vaøo theá chaáp laøm cô sôû cho vay, maø raát ít khi ñaùnh giaù tín duïng treân cô sôû

phaân tích doøng tieàn hoaëc khaû naêng traû nôï cuûa khaùch haøng xin vay. Yeâu caàu veà giaù trò

theá chaáp ñoái vôùi doanh nghieäp thuoäc khu vöïc tö nhaân döôøng nhö coøn cao hôn ñoái vôùi

caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc. Theo Ñieàu tra moâi tröôøng ñaàu tö do Ngaân haøng Nhaø nöôùc

tieán haønh, giaù trò trung bình cuûa taøi saûn theá chaáp cuûa caùc doanh nghieäp thuoäc khu vöïc

kinh teá tö nhaân laø 173% giaù trò khoaûn vay, trong khi ñoù con soá naøy chæ laø 130% ñoái vôùi

caùc DNNN. Tuy nhieân, coù nhöõng daáu hieäu cho thaáy caùc DNNN ñang ngaøy caøng khoù

vay voán hôn, theo ÑTMTÑT, coù ¼ DNNN bò töø choái cho vay khi hoï xin vay voán. Theo

moät cuoäc ñieàu tra gaàn ñaây ñaõ öôùc tính raèng chæ coù 55% caùc coâng ty tö nhaân ôû Vieät

Nam ñaõ tieáp caän ñöôïc vôùi tín duïng ngaân haøng theo daïng naøy hay daïng khaùc (Ngaân

haøng hôïp taùc quoác teá Nhaät Baûn tieân haønh). Trong tröôøng hôïp caùc coâng ty coù theå vay

ñöôïc voán ngaân haøng thì thöôøng chæ vay döôùi hình thöùc tín duïng töông ñoái ngaén haïn ñeå

taøi trôï voán hoaït ñoäng haøng ngaøy hoaëc phuïc vuï cho nhu caàu giao dòch, maø khoâng phaûi

ñeå phuïc vuï cho nhu caàu ñaàu tö voán coá ñònh daøi haïn hôn.

Coù theå noùi, vieäc döïa quaù nhieàu vaøo tín duïng ngaân haøng nhö moät nguoàn taøi trôï

duy nhaát hoaëc chính yeáu nhaát cho hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa phaàn lôùn caùc doanh nghieäp

Vieät Nam khoâng phaûi laø lyù töôûng bôûi hai lyù do:

• Do haàu heát caùc khoaûn vay ngaân haøng ñeàu laø ngaén haïn laïi ñöôïc beân ñi vay nhieàu

khi söû duïng cho muïc ñích ñaàu tö daøi haïn. Vaán ñeà cheânh leäch kyø haïn naøy laø moät trong

caùc nhaân toá chính daãn ñeán cuoäc khuûng hoaûng taøi chính ôû Chaâu AÙ trong nhöõng naêm

1997-1998 ôû caùc nöôùc Indonexia, Malaysia.

• Baát cöù moät cuù soác naøo ñoái vôùi heä thoáng ngaân haøng – ví duï nhö laõi suaát ñoät ngoät

taêng cao, hay moät vaán ñeà xaáu xaûy ra cho toøan boä heä thoáng ngaân haøng coù theå nhanh

choùng bieán thaønh caùc khoù khaên ñoái vôùi vaán ñeà voán cho caùc doanh nghieäp.

Trong boái caûnh naøy, huy ñoäng voán coå phaàn cuøng vôùi caùc loaïi hình huy ñoäng

voán phi ngaân haøng khaùc coù theå laø phöông tieän cung caáp voán boå sung höõu hieäu cho caùc

doanh nghieäp. Phaàn sau ñaây toâi xin ñeà caäp ñeán thöïc traïng huy ñoäng voán coå phaàn cuûa

Vieät Nam thoâng qua hai hoaït ñoäng chuû yeáu laø: hoaït ñoäng voán maïo hieåm vaø hoaït ñoäng

phaùt haønh coå phieáu ra coâng chuùng ôû Vieät Nam.

2.1.2 Hoaït ñoäng voán maïo hieåm ôû Vieät Nam.

Maëc duø ra ñôøi vaøo ñaàu thaäp kyû 90, lónh vöïc voán ñaàu tö maïo hieåm ôû Vieät Nam

vaãn laø hieän töôïng töông ñoái môùi. Quyõ ñaàu tö maïo hieåm ñaàu tieân hoaøn toaøn ñònh höôùng

ñaàu tö vaøo Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp naêm 1991 (Quyõ Vietnam Fund hoaït ñoäng vaøo

cuoái naêm 1991 vôùi voán huy ñoäng ban ñaàu ñaït 54,3 trieäu USD). Vaøo ñaàu thaäp nieân

1990, caùc döï baùo kinh teá vó moâ vaø taêng tröôûng kinh doanh veà Vieät Nam (vaø Ñoâng

Nam AÙ noùi chung) raát tích cöïc, vaø caùc toå chöùc ñaàu tö chuyeân veà thò tröôøng môùi noåi baét

ñaàu taäp trung chuù yù phaàn naøo vaøo Vieät Nam. Trong nöûa ñaàu thaäp nieân 1990, Vieät

Nam thu huùt ñöôïc nhieàu nguoàn ñaàu tö nöôùc ngoaøi tröïc tieáp raát lôùn, vaø con soá caùc quyõ

ñaàu tö voán maïo hieåm nöôùc ngoaøi ñònh höôùng toaøn boä hay moät phaàn ñaàu tö vaøo Vieät

Nam haøng naêm cuõng gia taêng khaù ñeàu.

Trong giai ñoaïn naøy toång soá coù taùm quyõ ñaàu tö maïo hieåm(ñöôïc nieâm yeát) taäp

trung toaøn boä vaøo Vieät Nam hoaëc khu vöïc Ñoâng Döông xuaát hieän, vaø hôn 400 trieäu

USD ñöôùi hình thöùc quyõ ñöôïc huy ñoäng ñeå ñaàu tö vaøo Vieät Nam. Vaø ñaây ñöôïc coi laø

laøn soùng voán ñaàu tö maïo hieåm nöôùc ngoaøi ñaàu tieân ñoå vaøo Vieät Nam. Tuy nhieân, sau

cuoäc khuûng hoaûng taøi chính – tieàn teä, chæ coøn laïi moät quyõ – Vieät Nam Enterprise

Investment Ltd.(VEIL) – quyõ ñaàu tö coù voán nhoû nhaát (35 trieäu USD) trong soá 8 quyõ

ñaàu tö vaãn ñang tieáp tuïc ñaàu tö tích cöïc (quyõ naøy do Dragon Capital quaûn lyù), hai quyõ

khaùc thu heïp quy moâ hoaït ñoäng xuoáng coøn 5 trieäu USD vaø 7 trieäu USD töø möùc 90

trieäu USD vaø 71 trieäu USD ban ñaàu. Nhöõng hoaït ñoäng voán ñaàu tö maïo hieåm ôû Vieät

Nam laïi ngaøy caøng giaûm suùt vaøo cuoái thaäp kyû 1990, do keát quaû hoaït ñoäng nhìn chung

laø thaát voïng cuûa moät vaøi quyõ ñaàu tö ôû Vieät Nam vaø soá löôïng ít oûi caùc khoaûn ñaàu tö

chaát löôïng ñöôïc thöïc hieän, theâm vaøo ñoù laø nhöõng khoù khaên (goàm caû caùc caûn trôû phaùp

lyù) trong vieäc phaùt trieån caùc danh muïc ñaàu tö vaø söï chaäm ra ñôøi cuûa thò tröôøng chöùng

khoaùn laø giaûm nhieät tình cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi.

Sau thôøi gian traàm laéng, baét ñaàu naêm 2002 ñeán nay, Vieät Nam ñaõ thu huùt 16

quyõ ñaàu tö, trong ñoù 6 quyõ coù nguoàn voán töø 100 trieäu USD trôû leân, thaäm chí Prudential

Fund saün saøng ‘ñoå’ 318,4 trieäu USD vaøo thò tröôøng voán Vieät Nam, chöa keå VEIL huy

ñoäng theâm 60 trieäu USD cho ñaàu tö ôû Vieät Nam. Môùiù nhaát laø söï ra maét cuûa Quyõ ñaàu

tö Private Equity New Markets (PENM) vôùi nguoàn voán 80 trieäu USD. Nhö vaäy, tính

ñeán thôøi ñieåm hieän nay taïi Vieät Nam coù 19 quyõ ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø 1 quyõ ñaàu tö

trong nöôùc (Quõy VF1 – quyõ ñaàu tö trong nöôùc ñaõ nieâm yeát chöùng chæ VF1 treân TTCK)

tham gia hoaït ñoäng ñaàu tö taïi Vieät Nam vaø toång soá voán leân tôùi 1.373 trieäu USD vaø

300 tyû ñoàng Vieät Nam.4

Nhìn chung, hieän taïi caùc nhaø ñaàu tö voán maïo hieåm nöôùc ngoaøi ñaõ coù ñöôïc moät

moâi tröôøng kinh doanh cho hoaït ñoäng mua voán coå phaàn trong caùc coâng ty Vieät Nam

thuaän lôïi hôn moät caùch roõ raøng so vôùi caùc nhaø ñaàu tö tröôùc ñaây trong thôøi gian giöõa

thaäp nieân 1990 nhôø nhieàu thay ñoåi phaùp lyù ñöôïc dieãn ra töø khoaûng naêm 1999. Ví duï

nhö thay theá Quyeát ñònh soá 145 (28/06/1999) baèng Quyeát ñònh soá 36 (11/03/2003)

cuõng ñaõ goùp phaàn caûi thieän tình hình treân nhieàu bình dieän khaùc nhau.

Tuy coù nhieàu ñoåi môùi thuaän lôïi nhö vaäy nhöng caùc nhaø ñaàu tö voán maïo hieåm ôû

Vieät Nam vaãn gaëp moät soá raøo caûn sau:

• Möùc ñoä minh baïch doanh nghieäp töông ñoái thaáp ôû Vieät Nam. Ñoä thieáu minh baïch

naøy xuaát phaùt chuû yeáu töø chuû yù giaûm gaùnh naëng veà thueá cuûa caùc coâng ty, khieán hoaït

4 Taïp chí Ñaàu tö chöùng khoaùn - Soá 39 (355), ra ngaøy 25/09/2006, trang 23

ñoäng ñaàu tö vaøo caùc coâng ty naøy trôû neân ruûi ro hôn.

• Moät soá nhöôïc ñieåm trong Luaät doanh nghieäp hieän haønh lieân quan ñeán nhöõng vaán

ñeà quaûn trò doanh nghieäp.

• Nhieàu doanh nghieäp ôû Vieät Nam khoâng hieåu moät caùch ñaày ñuû khaùi nieäm theá naøo

laø quaûn trò doanh nghieäp toát vaø caùc quyeàn naøy cuõng khoâng ñöôïc phaùp luaät baûo veä ñaày

ñuû. Ñieàu naøy gaây theâm nhieàu ruûi ro ñoái vôùi taát caû caùc nhaø ñaàu tö beân ngoaøi ñang tìm

caùch mua coå phaàn thieåu soá trong caùc coâng ty trong nöôùc baát keå baèng caùch thöïc hieän

caùc giao dòch ñaàu tö tröïc tieáp hoaëc qua TTCK.

• Moät soá quy ñònh veà thueá ñoái vôùi nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhö nhöõng quy ñònh lieân

quan ñeán thueá ñaùnh treân laõi do baùn coå phieáu cuõng khoâng roõ raøng, cuõng nhö nhöõng quy

ñònh lieân quan ñeán chuyeån ñoåi thu nhaäp töø caùc nguoàn baùn coåphieáu vaø coå töùc thaønh

ngoaïi teä.

• Nhöõng nhöôïc ñieåm trong heä thoáng keá toaùn gaây theâm moät soá khoù khaên cho nhaø ñaàu

tö beân ngoaøi, nhöõng nhöôïc ñieåm naøy bao goàm vieäc thieáu caùc quy ñònh veà coâng boá

thoâng tin cuûa caùc giao dòch vôùi nhöõng ngöôøi coù lieân quan tôùi coâng ty hay caùc khoaûn

coâng nôï tieàm taøng.

• Caùc coâng ty ñaàu tö voán maïo hieåm nöôùc ngoaøi vaãn vaáp phaûi caûn trôû veà quyeàn ñöôïc

mua coå phieáu cuûa coâng ty trong nöôùc, maëc duø gaàn ñaây ñaõ coù moät soá tieán boä ñaùng keå

trong lónh vöïc naøy. Nhöõng caûn trôû naøy bao goàm: moät soá haïn cheá veà nhöõng lónh vöïc

kinh doanh maø caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù theå mua coå phieáu cuûa coâng ty trong

nöôùc, giôùi gaïn toái ña quyeàn naém giöõ coå phaàn laø 49% ñoái vôùi doanh nghieäp nieâm yeát

vaø 30% ñoái vôùi caùc doanh nghieäp coøn laïi, quy trình phöùc taïp cho vieäc ñaàu tö vaøo caùc

coâng ty khoâng nieâm yeát.

Trong moâi tröôøng ñaàu tö vôùi möùc ruûi ro töông ñoái cao nhö vaäy caùc coâng ty ñaàu

tö voán maïo hieåm seõ gaëp khoù khaên hôn khi thöïc hieän thaåm ñònh ñöôïc chính xaùc vaø

ñaùng tin caäy veà coâng ty nhaän ñaàu tö tieàm naêng, giaùm saùt nguoàn tieàn ñaàu tö maø hoï boû

ra vaø tìm caùch taïo ra lôïi nhuaän cho caùc khoaûn ñaàu tö. Nhöõng haïn cheá naøy cuõng coù taùc

ñoäng ñeâán quy moâ toái thieåu cuûa nhöõng coâng ty trong nöôùc maø caùc coâng ty ñaàu tö voán

maïo hieåm coù theå ñaàu tö trong ñieàu kieän caùc coâng ty ñaàu tö naøy phaûi tieán haønh nghieân

cöùu khaù saâu tröôùc moãi laàn ñaàu tö (cô baûn bao goàm thaåm ñònh ñaàu tö vaø nghieân cöùu raø

soaùt ñaëc bieät veà coâng ty nhaän ñaàu tö). Do yeâu caàu veà quy moâ toái thieåu ñeå coù theå ñaàu

tö naøy, taäp hôïp nhöõng coâng ty trong nöôùc ñuû lôùn ñeå caùc coâng ty ñaàu tö maïo hieåm coù

theå xem xeùt ñaàu tö treân thöïc teá chæ chieám moät phaàn nhoû trong toång soá caùc doanh

nghieäp hieän ñang hoaït ñoäng cuûa Vieät Nam ñaëc bieät laø khu vöïc kinh teá tö nhaân tyû troïng

naøy caøng nhoû hôn.

Neáu dôõ boû ñöôïc nhöõng raøo caûn vaø giaûm bôùt ruûi ro cuûa ñaàu tö vaøo caùc coâng ty

trong nöôùc, chuùng ta coù lyù do ñeå kyø voïng raèng hoaït ñoäng ñaàu tö voán maïo hieåm vaø haàu

heát caùc hình thöùc ñaàu tö khaùc seõ taêng leân.

Cuõng phaûi noùi theâm taèng, nhöõng thaùch thöùc ñaët ra ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö maïo

hieåm ôû Vieät Nam khoâng chæ coù rieâng ôû Vieät Nam, maø taïi nhieàu nöôùc coù thò tröôøng môùi

noåi, caùc nhaø ñaàu tö voán maïo hieåm ñeàu thöôøng vaáp phaûi nhöõng vaán ñeà lieân quan tôùi:

caùc chuaån möïc veà quaûn trò coâng ty vaø tính minh baïch doanh nghieäp coøn thaáp; luaät

phaùp thieáu hoaøn thieän; vaø thò tröôøng voán keùm hieäu quaû.

2.1.3 Thò tröôøng chöùng khoaùn vaø hoaït ñoäng phaùt haønh coå phieáu ra coâng chuùng ôû Vieät Nam.

Tính ñeán thôøi ñieåm thôøi ñieåm thaùng 7 naêm 2006, thò tröôøng chöùng khoaùn ñaàu

tieân cuûa Vieät Nam ñaõ hoaït ñoäng ñöôïc 6 naêm, vaø soá löôïng coâng ty nieâm yeát taêng chæ

döøng laïi ôû 45 coâng ty. Ñöôïc chính thöùc bieát ñeán vôùi teân goïi “Trung taâm Giao dòch

Chöùng khoaùn” (TTGDCK), hoaït ñoäng cuûa TTGDCK baét ñaàu töø thaùng 7 naêm 2000.

TTGDCK thöïc hieän giao dòch cho caû hai loaïi chöùng khoaùn voán (coå phaàn) vaø chöùng

khoaùn coù thu nhaäp oån ñònh (traùi phieáu).

TTCK Vieät Nam ñang daàn trôû thaønh moät keânh huy ñoäng voán. Nhìn vaøo baûng

2.1, ta thaáy thò tröôøng baét ñaàu coù söùc huùt ñoái vôùi caùc coâng ty. Neáu nhö 5 naêm ñaàu 2000

- 2005, moãi naêm chæ coù trung bình 6 coâng ty nieâm yeát thì rieâng naêm 2006 ñaõcoù theâm

14 coâng ty nieâm yeát. Nhöng ñieàu quan troïng laø trong 14 coâng ty ñoù ñaõ coù 2 coâng ty giöõ

vò thöù nhaát trong lónh vöïc cuûa mình (Vinamilk vaø Ngaân haøng Saøi Goøn Thöông Tín). Vì

coù nhöõng coâng ty lôùn nieâm yeát neân soá löôïng coå phieáu nieâm yeát ñaõ taêng leân gaàn 5 laàn

chæ sau 1 naêm. Trong khi ñoù caùc coâng ty ñaõ nieâm yeát cuõng phaùt haønh boå sung gaàn 85

trieäu coå phieáu, baèng gaàn baèng 3,5 laàn 5 naêm tröôùc coäng laïi. Khaùc vôùi 5 naêm ñaàu caùc

ñôït phaùt haønh boå sung thöôøng laø coå töùc döôùi daïng coå phieáu hay coå phieáu thöôûng, thì

trong naêm 2006, raát nhieàu ñôït phaùt haønh boå sung qua chaøo baùn. Soá tieàn huy ñoäng ñöôïc

töø nhöõng ñôït phaùt haønh boå sung leân ñeán gaàn 1.363 tyû VNÑ, baèng 30% voán hoaù thò

tröôøng cuoái naêm 2005 vaø soá tieàn thu ñöôïc cao gaáp 19 laàn soá tieàn thu ñöôïc töø caùc ñôït

phaùt haønh boå sung cuûa 5 naêm tröôùc coäng laïi.

Baûng 2.1: Nieâm yeát vaø phaùt haønh treân TTGDCK (07/2000 - 07/2006)

2000 -2005

2006

2000 -2006

Soá coâng ty ñöôïc nieâm yeát laàn ñaàu

Soá ñôït phaùt haønh boå sung

Toång khoái löôïng coå phieáu cuûa caùc coâng ty nieâm yeát (trieäu coå phieáu)

180.5

649.1

829.6

Trong ñoù soá coå phieáu phaùt haønh boå sung

24.3

84.8

109.1

Soá tieàn thu ñöôïc töø phaùt haønh boå sung (tyû VNÑ)

71.5

1362.8

1434.3

(Nguoàn : Uûy ban chöùng khoùan Nhaø nöôùc)

Vaøo cuoái thaùng 7 naêm 2006, toång soá coå phieáu nieâm yeát treân TTGDCK khoaûng

780 trieäu coå phieáu coâng ty vaø 50 trieäu coå phieáu quyõ, toång giaù trò thò tröôøng(voán hoaù thò

tröôøng) laø vaøo khoaûng 2,73 tyû USD, chæ vaøo khoaûng 70 phaàn trieäu thò tröôøng theá giôùi.

Thaät khoù hình dung ñoä lôùn cuûa thò phaàn naøy, quaù beù nhoû so vôùi thò tröôøng theá giôùi. Vaø

quy moâ cuûa Thò tröôøng chöùng khoaùn chính thöùc Vieät Nam vaãn coøn khaù nhoû ngay caû

khi xem xeùt theo tieâu chuaån coøn töông ñoái khieâm toán cuûa khu vöïc Ñoâng Nam AÙ.

Xeùt veà yeáu toá voán hoaù thì TTGDCK cuûa Vieät Nam nhoû hôn thò tröôøng chöùng

khoaùn Philippines khoaûng 18 laàn, trong khi thò tröôøng chöùng khoaùn naøy laø thò tröôøng

chöùng khoaùn nhoû nhaát trong thò tröôøng chöùng khoaùn chính cuûa Ñoâng Nam AÙ. Lyù do

phaàn naøo giaûi thích cho ñieàu naøy laø phaàn lôùn caùc nhaø ñaàu tö phaùp nhaân vaãn chöa quan

taâm thöïc söï ñeán thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam vì thò tröôøng naøy coøn thieáu caùc tieâu

chí toái thieåu ñeå hoï tham gia. (Baûng 2.2)

Baûng 2.2 : Giaù trò thò tröôøng cuûa caùc thò tröôøng chöùng khoaùn Ñoâng Nam AÙ (ngaøy

31/07/2006)

STT

Thò tröôøng

Giaù trò thò tröôøng (trieäu USD)

Tyû troïng

1 Singapore Exchange

298.893

38.24%

2 Bursa Malaysia

194.981

24.95%

3 Thailand SE

133.011

17.02%

4 Jakarta SE

102.612

13.13%

5 Philippine SE

49.403

6.32%

6 Ho Chi Minh City

2.729

0.35%

Toång coäng

781629

(Nguoàn: WFE (2006), Focus 08/2006 vaø moät soá website cuûa caùc thò tröôøng neâu treân)

Maët khaùc, thò tröôøng coå phieáu cuûa Vieät Nam coøn raát nhoû so vôùi neàn kinh teá

Vieät Nam. Taïi haàu heát caùc nöôùc, toång giaù trò voán hoaù cuûa thò tröôøng coå phieáu töông

ñöông töø 70% ñeán 150% GDP (trung bình cuûa theá giôùi cuoái naêm 2004 laø 90,90%

GDP). Toång giaù trò voán hoaù cuûa thò tröôøng coå phieáu Vieät Nam ñaït khoaûng 4,2 tyû USD

chieám khoaûng 8,1% toång saûn phaåm quoác noäi (GDP) naêm 2005 vaøo cuoái naêm 2006.

Ñieàu ñoù cho thaáy so vôùi neàn kinh teá, thò tröôøng coå phieáu Vieät Nam nhoû beù ñeán möùc

chöa theå coi laø “phong vuõ bieåu” cuûa neàn kinh teá Vieät Nam.

Nhìn vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam, ñieàu deã nhaän thaáy giaù trò thò tröôøng

chuû yeáu taäp trung vaøo möôøi coâng ty ñaàu baûng coù caùc coå phieáu: STB, VNM, VSH,

GMD, SAM, KDC, REE, CII, BMF, SJC. Giaù trò voán hoaù cuûa 10 coâng ty naøy chieám

gaàn 90% thò phaàn. Tyû troïng giaù trò 10 coâng ty lôùn nhaát treân thò tröôøng laø moät trong

nhöõng tieâu chí ñaùnh giaù möùc ñoä phaùt trieån cuûa caùc thò tröôøng coå phieáu: thò tröôøng caøng

phaùt trieån thì tyû leä naøy caøng thaáp vaø ngöôïc laïi. So saùnh vôùi caùc thò tröôøng treân theá giôùi

seõ thaáy söï khaùc bieät cuûa Vieät Nam. Taïi caùc thò tröôøng phaùt trieån, giaù trò thò tröôøng cuûa

10 coâng ty lôùn nhaát chæ chieám khoaûng 18-19% (Tokyo hay NYSE), 32% ôû Euronext

cho ñeán 40-45% (London hay Ñöùc). Trung bình cuûa theá giôùi laø vaøo khoaûng 52%.

Hieän nay, thò tröôøng vaãn giao dòch 5 ngaøy trong tuaàn, nhöng chæ gaàn ñaây môùi

giao dòch khôùp leänh 3 laàn trong 1 phieân. Nhö vaäy neáu 1 naêm giao dòch 250 phieân thì

soá leänh khôùp leänh chæ vaøo khoaûng 750 laàn. Trong khi ñoù, taïi caùc thò tröôøng khôùp leänh

lieân tuïc, moät ngaøy coù theå leân tôùi 1000 laàn khôùp leänh. Nhö theá coù nghóa laø veà möùc ñoä

soâi ñoäng cuûa thò tröôøng thì 1 naêm giao dòch cuûa thò tröôøng Vieät Nam khoâng baèng moät

ngaøy giao dòch taïi caùc thò tröôøng phaùt trieån.

Tính ñeán giöõa naêm 2006, toaøn thò tröôøng chöùng khoaùn ñaõ coù khoaûng 60.000 taøi

khoaûn giao dòch, nhöng trong soá naøy chæ moät soá khaù ít taøi khoaûn tham gia giao dòch

moät caùch tích cöïc. Haàu heát caùc nhaø ñaàu tö caù nhaân ñeàu coøn töông ñoái treû, chæ coi ñaàu

tö chöùng khoaùn laø moät daïng ñaùnh baïc hay ñaàu cô, thay vì ñaàu tö daøi haïn, hoï chæ mua

baùn chöùng khoaùn ngaén haïn ñeå kieám lôøi nhanh. Döôøng nhö ña soá caùc cö daân thaønh thò

giaàu coù cuûa Vieät Nam vaãn chöa saün loøng ñaàu tö vaøo vaøo caùc coâng ty nieâm yeát treân

TTGDCK vì chöa ñuû tin töôûng raèng thò tröôøng chöùng khoaùn laø moät nôi töông ñoái an

toaøn ñeå ñaàu tö caùc khoaûn tieát kieäm cuûa mình vaø chöa thaáy raèng ñaàu tö vaøo TTCK coù

theå mang laïi caùc khoaûn lôïi nhuaän lôùn hôn caùc daïng ñaàu tö khaùc ñang ñöôïc öa chuoäng

hieän nay nhö tín duïng, baát ñoäng saûn, vaøng hay USD.

Vieäc phaùt haønh coå phieáu laàn ñaàu ra coâng chuùng (IPO) laø vieäc laàn ñaàu baùn coå

phieáu cuûa moät coâng ty ra coâng chuùng. Thöôøng thì ngay sau khi phaùt haønh laàn ñaàu,

coâng ty seõ nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn, giuùp caùc nhaø ñaàu tö ñaõ mua coå phieáu

coù ñieàu kieän tieán haønh giao dòch töï do caùc coå phieáu naøy. Tuy nhieân ôû Vieät Nam tính

ñeán hieän nay, môùi chæ coù moät coâng ty nieâm yeát treân TTGDCK thöïc hieän vieäc phaùt

haønh coå phieáu laàn ñaàu ra coâng chuùng (VF1) vì ña soá caùc coâng ty trong 53 coâng ty

nieâm yeát treân TTGDCK laø caùc doanh nghieäp Nhaø nöôùc, trong quaù trình coå phaàn hoaù

ñaõ thöïc hieän vieäc phaùt haønh khaù laâu tröôùc khi nieâm yeát treân TTGDCK. Tính ñeán nay

caû nöôùc coù 3.060 DNNN ñaõ coå phaàn hoùa vaø haøng ngaøn coâng ty coå phaàn khoâng coù voán

Nhaø nöôùc khaùc, nhöng chæ môùi 53 coâng ty nieâm yeát treân TTGDCK, xeùt theo khía caïnh

naøy thì thò tröôøng chöùng khoaùn vaãn chöa ñaûm nhaän toát vai troø quan troïng laø nôi cho

caùc coâng ty trong nöôùc huy ñoäng voán coå phaàn thoâng qua vieäc phaùt haønh coå phieáu ra

coâng chuùng. Caû UBCKNN vaø caùc coâng ty chöùng khoaùn ñeàu mong muoán coù theâm

nhieàu hoaït ñoäng phaùt haønh laàn ñaàu (vaø sau ñoù laø nieâm yeát) ñöôïc thöïc hieän treân

TTGDCK. Moät haïn cheá laø caùc tieâu chí caàn thieát ñeå ñöôïc phaùt haønh laàn ñaàu vaø nieâm

yeát treân TTGDCK khieán moät soá löôïng lôùn caùc coâng ty tö nhaân vaø caùc coâng ty ñöôïc coå

phaàn hoùa khoâng coù khaû naêng ñaùp öùng. Daãn ñeán coù quaù ít caùc coâng ty saün saøng hoaêïc

coù khaû naêng nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoùan chính thöùc, chuû yeáu laø vì lôïi ích do

vieäc nieâm yeát mang laïi khoâng töông xöùng vôùi nhöõng khoù khaên maø doanh nghieäp phaûi

vöôït qua. Ñaëc bieät laø chuaån möïc veà coâng boá thoâng tin cuûa doanh nghieäp ñeå nieâm yeát

treân thò tröôøng chöùng khoaùn laïi laø moät trôû ngaïi ñoái vôùi nhöõng coâng ty Vieät Nam muoán

duy trì baùo caùo taøi chính khoâng minh baïch vì caùc lyù do chuû yeáu lieân quan ñeán thueá.

Beân caïnh ñoù khi nieâm yeát coå ñoâng vaø laõnh ñaïo caùc coâng ty coù theå maát quyeàn kieåm

soaùt coâng ty do coù nhöõng vuï thaâu toùm, giaønh quyeàn kieåm soaùt coâng ty treân thò tröôøng

thöù caáp, chöa keå caùc khoaûn chi phí phaùt sinh nhö chi phí thuû tuïc nieâm yeát, chi phí

kieåm toaùn ñoäc laäp ñònh kyø baét buoäc, chi phí cho boä phaän quaûn lyù dieãn bieán giao dòch

treân thò tröôøng coå phieáu, chi phí thoâng tin taøi chính…Do ñoù, nhieàu coâng ty muoán tieáp

tuïc duy trì mua baùn coåphieáu treân thò tröôøng OTC khoâng chính thöùc.

Cuøng vôùi TTGDCK chính thöùc, moät thò tröôøng OTC khoâng chính thöùc cho caùc

giao dòch phi taäp trung cuõng ñang hoaït ñoäng ôû Vieät Nam. Cuõng nhö TTGDCK, thò

tröôøng khoâng chính thöùc naøy bao goàm chuû yeáu nhöng khoâng phaûi chæ coù caùc DNNN ñaõ

coå phaàn hoùa, cuøng vôùi moät soá coâng ty coå phaàn vaø Ngaân haøng.

2.2 THÒ TRÖÔØNG OTC VIEÄT NAM.

ÔÛ Vieät Nam, Luaät Coâng ty ra ñôøi vaøo naêm 1990. Keå töø thôøi ñieåm naøy, caùc coâng

ty coå phaàn baét ñaàu ñöôïc thaønh laäp vaø hoaït ñoäng. Nhöng sau ñoù 10 naêm, TTGDCK môùi

ñi vaøo hoaït ñoäng. Sau hôn saùu naêm, môùi coù 53 coâng ty chính thöùc nieâm yeát taïi

TTGDCK thaønh phoá Hoà Chí Minh. Hay noùi caùch khaùc, TTCK Vieät Nam ôû thôøi dieåm

naøy chæ phuïc vuï cho 53 coâng ty. Nhöng ngoaøi 53 coâng ty neâu treân, coøn haøng nghìn coå

phieáu cuûa caùc coâng ty khaùc ñöôïc giao dòch treân thò tröôøng phi taäp trung – OTC. Vieäc

toàn taïi thò tröôøng OTC ôû Vieät Nam laø moät thöïc theå khaùch quan. Nhöng caâu hoûi ñaët ra

laø quy moâ vaø phöông thöùc hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng OTC ôû Vieät Nam nhö theá naøo?

Theo keát quaû ñieàu tra cuûa Toång cuïc thoáng keâ veà töïc traïng doanh nghieäp naêm

2001 – 2003, tính ñeán cuoái naêm 2002, caû nöôùc coù 2.829 CTCP. Trong ñoù coù 557 coâng

ty nhaø nöôùc ñöôïc coå phaàn hoùa, 2.272 coâng ty khoâng coù voán nhaø nöôùc. Toång voán töï coù

cuûa caùc doanh nghieäp naøy laø 20.937 tyû ñoàng, gaáp 20 laàn toång voán ñieàu leä vaø 10 laàn

voán hoùa cuûa caùc coâng ty nieâm yeát taïi thôøi ñieåm ñoù. Tính ñeán thôøi ñieåm thaùng 8 naêm

2006, caû nöôùc coù 3.060 DNNN ñaõ coå phaàn hoùa vaø haøng ngaøn coâng ty coå phaàn khoâng

coù voán nhaø nöôùc. Ñaây chính laø nguoàn cung cuûa thò tröôøng OTC, hay noùi caùch khaùc laø

thò tröôøng OTC raát nhieàu tieàm naêng.

Trong coâng boá môùi ñaây vaøo thaùng 9/2006, HSBC nhaän ñònh, taïi Vieät Nam, moät

soá loaïi coå phieáu giao dòch treân thò tröôøng OTC coù tính thanh khoaûn cao hôn vaø haáp

daãn hôn caùc coå phieáu nieâm yeát. Soá lieäu cuûa Coâng ty Chöùng khoaùn Saøi Goøn (SSI) cho

thaáy, hieän coù khoaûng 40 loaïi coå phieáu ñöôïc giao dòch thöôøng xuyeân treân thò tröôøng

OTC. Toång giaù trò voán hoùa cuûa 40 loaïi coå phieáu naøy leân tôùi 3,9 tyû USD, trong khi toaøn

thò tröôøng nieâm yeát coù toång giaù trò voán hoùa chæ khoaûng 3 tyû USD. Neáu boå sung moät

caùch ñaày ñuû, giaù trò voán hoùa cuûa thò tröôøng OTC coù theå leân tôùi 5-6 tyû USD, töùc laø gaàn

gaáp ñoâi thò tröôøng chính thöùc.

Ñoùng vai troø chuû ñaïo cuûa thò tröôøng OTC laø 9 loaïi coå phieáu coù möùc voán hoùa

treân 100 trieäu USD (phaàn lôùn laø caùc ngaân haøng coå phaàn: ACB, Techcombank,

Eximbank, Ñoâng AÙ, PNB, VPBank, …). Treân thò tröôøng chính thöùc, soá coå phieáu coù möùc

voán hoùa treân 100 trieäu USD chæ coù 5 loaïi.

Quy moâ lôùn chöa phaûn aùnh ñaày ñuû söï haáp daãn cuûa caùc coå phieáu OTC, maø noù

coøn theå hieän qua doanh soá giao dòch treân thò tröôøng OTC moãi ngaøy khoaûng töø 7,5 ñeán

30 trieäu USD (cao hôn 1,5 ñeán 6 laàn doanh soá treân thò tröôøng nieâm yeát vaø gaàn baèng

doanh soá trung bình/ngaøy treân thò tröôøng Philippines – khoaûng 38 trieäu USD – töø

thaùng 1 ñeán thaùng 6 naêm 2006)

Vaøo giöõa naêm 2006, khi ña soá coå phieáu nieâm yeát rôùt giaù thì nhieàu coå phieáu

OTC chæ bò ñöùng giaù, caù bieät coù nhöõng coå phieáu trong ngaønh ngaân haøng, coâng ngheä

thoâng tin, döôïc phaåm coøn taêng, hieän coå phieáu ACB vaø FPT (ñeàu chöa nieâm yeát) coù

möùc giaù thuoäc haøng cao nhaát thò tröôøng Vieät Nam (khoaûng 15 laàn meänh giaù).

So saùnh veà cô hoäi ñaàu tö, coå phieáu OTC coù lôïi theá khi ñöôïc cho laø giaù taêng

tröôûng oån ñònh hôn (thöôøng ít khi giaûm giaù), giaù reû hôn do thoâng tin haïn cheá, nhieàu

choïn löïa hôn do danh muïc lôùn vaø ña daïng. Neáu nhö tröôùc ñaây coå phieáu OTC ñöôïc ña

soá nhaø ñaàu tö xem nhö haøng hoùa haïng hai, laø nhöõng maûng ñaàu tö phuï, tham gia cho

vui.. thì sang naêm 2005, 2006 xu höôùng chuyeån tieàn töø thò tröôøng chính thöùc sang thò

tröôøng OTC laø raát roõ neùt. Taïi TP.HCM cuõng nhö Haø Noäi, moät lôùp nhaø ñaàu tö coù tieàm

naêng taøi chính lôùn ñaõ tham gia vaøo thò tröôøng OTC vôùi möùc ñoä gaáp nhieàu laàn so vôùi

thò tröôøng coå phieáu nieâm yeát. Beân caïnh ñoù coù moät soá quyõ ñaàu tö maïo hieåm nöôùc ngoaøi

cuõng ñaõ ñaët muïc ñích ñaàu tö vaøo thò tröôøng OTC Vieät Nam nhö VinaCapital, Pheim,

Dragon Capital…ñaõ taïo theâm söùc huùt cho thò tröôøng OTC.

Hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn ôû thò tröôøng OTC cuõng khaù soâi noåi.

Sacombank coù 3 laàn taêng voán thaønh coâng, trôû thaønh Ngaân haøng Thöông maïi coå phaàn

lôùn nhaát Vieät Nam vaøo cuoái naêm 2003. Naêm 2005, Sacombank ñaõ taêng voán ñieàu leä töø

740,9 tyû ñoàng leân 1.250 tyû ñoàng. Tính trong 3 naêm gaàn nhaát, soá coå phieáu Sacombank

ñaõ taêng 4,6 laàn trong khi thò gaù cuõng taêng 2,5 laàn. Naêm 2005, nhieàu Ngaân haøng CPTM

baäc trung nhö Techcombank, VIBank, Phöông Nam ñeàu coù vaøi ñôït taêng voán ñieàu leä.

Beân caïnh caùc ngaân haøng, naêm 2006, caùc CTCP cuõng thaønh coâng trong phaùt haønh theâm

coå phieáu nhö CTCP Döôïc phaåm Imexpharm baùn 6 tyû ñoàng meänh giaù thu veà 75,96 tyû

ñoàng, Coâng ty XNK Thuûy saûn Sao Ta (Fimex) phaùt haønh coå phieáu vôùi giaù gaáp 6 laàn

meänh giaù, Coâng ty dòch vuï khoan ñaàu khí (PTSC) ñaït möùc giaù truùng thaàu trung bình

leân tôùi 37.256 ñoàng/coå phaàn, gaáp 3,72 laàn giaù khôûi ñieåm…

Hoaït ñoäng giao dòch treân thò tröôøng OTC coù moái lieân heä chaët cheõ, neáu khoâng

noùi laø quan heä töông taùc vôùi thò tröôøng TTGDCK. Ñieàu naøy ñaëc bieät ñuùng trong nhöõng

tröôøng hôïp coù tin ñoàn hoaëc thoâng baùo chính thöùc raèng moät coâng ty ñang tính ñeán vieäc

nieâm yeát treân TTGDCK. Ñieàu naøy thöôøng khieán coå phieáu cuûa coâng ty naøy soâi ñoäng

hôn treân thò tröôøng OTC, vaø laøm giaù coå phieáu cuûa coâng ty taêng ñaùng keå. Ví duï, naêm

2001 giaù trò coå phieáu cuûa Ngaân haøng ACB ñaõ taêng khoaûng 70% trong hai thaùng sau

khi Ngaân haøng naøy coâng boá döï ñònh nieâm yeát treân thò tröôøng TTGDCK, song ñeán baây

giôø ngaân haøng naøy vaãn chöa ñöôïc chaáp thuaän nieâm yeát coå phieáu treân TTGDCK. Hay

thaùng 4 naêm 2006 thoâng tin Comeco noäp hoà sô xin nieâm yeát ñaõ goùp phaàn ñaåy giaù coå

phieáu cuûa Comeco sau moät khoaûng thôøi gian haàu nhö khoâng giao dòch taïi möùc giaù

döôùi 30.000 VNÑ ñaõ taêng treân möùc hôn 40.000 VNÑ. Gaàn ñaây nhaát, laø thaùng 9 naêm

2006, sau khi Boä Taøi chính coù vaên baûn baõi boû öu ñaõi giaûm 50% thueá thu nhaäp doanh

nghieäp trong hai naêm cho caùc toå chöùc nieâm yeát, hieäu löïc töø 1/1/2007, qua thaêm doø coù

khoaûng 30 coâng ty chuaån bò nieâm yeát vaøo cuoái naêm 2006, tình hình giao dòch cuûa thò

tröôøng OTC noùng leân. Coå phieáu FPT taêng 15% so vôùi tuaàn tröôùc, coå phieáu PVD (PV

Drilling) nhaûy voït leân ñeán 60.000 VNÑ/CP…Vôùi xu theá nhö vaäy, nhieàu doanh nghieäp

ñaõ xem thò tröôøng OTC nhö moät saân chôi thöû nghieäm, moät thang ño ñeå ñaùnh giaù giaù trò

coâng ty tröôùc khi leân nieâm yeát treân TTGDCK.

Vôùi boái caûnh treân coù theå noùi thò tröôøng OTC ôû Vieät Nam ñang toàn taïi laø moät

thöïc teá khaùch quan. Chæ coù theå noùi raèng hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng naøy coøn manh muùn

rôøi raïc, toå chöùc cuûa thò tröôøng naøy chöa ñöôïc chaët cheõ, chöa coù ngöôøi taïo laäp vaø daãn

daét thò tröôøng, phöông thöùc giao dòch coøn thuû coâng chöù khoâng theå noùi Vieät Nam chöa

coù thò tröôøng OTC vaø ñeán 2010 seõ coù thò tröôøng naøy nhö moïi ngöôøi thöôøng noùi. Thò

tröôøng OTC Vieät Nam ñang ôû thôøi kyø sô khai trong quaù trình phaùt trieån cuûa thò tröôøng

OTC hieän ñaïi. Ñöôïc hình thaønh töï do vôùi phöông thöùc giao dòch thuû coâng truyeàn thoáng

(ngöôøi mua ngöôøi baùn tröïc tieáp gaëp nhau), thò tröôøng OTC Vieät Nam hoaït ñoäng ñuùng

vôùi nghóa ñen cuûa cuïm töø “over the counter”, do ñoù khoù haïn cheá ñöôïc nhöõng hoaït

ñoäng laïm duïng treân thò tröôøng cuõng nhö nhöõng khuyeát taät thò tröôøng. Coù theå hình dung

hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng OTC Vieät Nam hieän nay nhö sau:

Nhaø ñaàu tö vaø caùc toå chöùc ñaàu tö:

Vieäc tham gia thò tröôøng OTC raát ñôn giaûn, taát caû moïi ngöôøi ñeàu coù theå tham

gia mua baùn chöùng khoaùn. Tuy nhieân, hoaït ñoäng cuûa caùc nhaø ñaàu tö treân thò tröôøng

khoâng phaûi ñoäc laäp maø hoï hoaït ñoäng theo nhoùm, hoäi, dieãn ñaøn taäp trung vaøo moät soá

ngaønh, lónh vöïc trong moät khu vöïc ñòa lyù nhaát ñònh (Haø Noäi, Thaønh phoá Hoà Chí

Minh…) ñeå trao ñoåi thoâng tin vôùi nhau. Hieän nay, phöông thöùc trao ñoåi ñöôïc caùc nhaø

ñaàu tö töï do öa thích laø trao ñoåi qua dieãn ñaøn treân maïng Internet hoaëc trao ñoåi taïi caùc

ñieåm “cafeù chöùng khoaùn”. Ngoaøi ra, caùc coâng ty chöùng khoaùn cuõng tham gia treân thò

tröôøng naøy vôùi tö caùch laø caùc nhaø moâi giôùi.

Haøng hoaù cuûa thò tröôøng

Haøng hoaù cuûa thò tröôøng OTC chính laø caùc loaïi coå phieáu cuûa doanh nghieäp hoaït

ñoäng kinh doanh coù hieäu quaû, coù trieån voïng phaùt trieån trong töông lai hoaëc coù nhöõng

lôïi theá thöông maïi rieâng bieät (coù moät vò trí maët baèng thuaän lôïi, thöông hieäu noåi tieáng,

coù caùc döï aùn coù tyû suaát sinh lôøi kyø voïng cao…). Coù hai loaïi coå phieáu chính ñöôïc caùc

nhaø ñaàu tö quan taâm:

• Coå phieáu cuûa caùc DNNN ñöôïc coå phaàn hoùa: Caùc loaïi coå phieáu ñöôïc mua baùn chuû

yeáu laø coå phieáu phaùt haønh laàn ñaàu (do raát nhieàu coâng ty sau khi coå phaàn hoaù, giaù cuûa

coå phieáu thöôøng ñöôïc ñaåy leân raát cao) vaø caùc coå phieáu sau khi coå phaàn hoaù cuûa caùc

doanh nghieäp taêng tröôûng toát nhö FPT, Döôïc Haäu Giang…

• Coå phieáu cuûa caùc coâng ty coå phaàn thöôøng: Ñoái vôùi loaïi naøy, coå phieáu caùc coâng ty

hoaït ñoäng kinh doanh hieäu quaû, daãn ñaàu moät lónh vöïc kinh doanh naøo ñoù laø moái quan

taâm haøng ñaàu cuûa caùc nhaø ñaàu tö nhö coå phieáu cuûa SSI, ACB, Sacombank…

Moät soá coâng ty khoâng nieâm yeát töï phaùt haønh vaø baùn coå phieáu, trong khi moät soá

khaùc phaùt haønh vaø baùn coå phieáu thoâng qua moät soá coâng ty chöùng khoaùn. Caùc CTCK

naøy ñoùng vai troø laø nhaø trung gian hoaëc nhaø baûo laõnh phaùt haønh chöùng khoaùn. Trong

tröôøng hôïp thöù nhaát, caùc coâng ty chuû yeáu baùn coå phieáu cho hoï haøng cuûa nhaân vieân vaø

ñoäi nguõ quaûn lyù, cho nhöõng ngöôøi coù moái quan heä caù nhaân hoaëc quan heä coâng vieäc

(nhö nhaø cung caáp vaø khaùch haøng) vaø cho coå ñoâng hieän taïi. Tuy nhieân, moät soá coâng ty

cuõng chaøo baùn coå phieáu cho coâng chuùng roäng raõi hôn thoâng qua quaûng caùo treân baùo

hoaëc taïp chí. Trong tröôøng hôïp coâng ty chöùng khoaùn taïi ñòa baøn ñoùng vai troø laø nhaø

baûo laõnh phaùt haønh, caùc loaïi leä phí laäp chöùng töø vaø baûo laõnh ñoái vôùi hình thöùc phaùt

haønh ra ngoaøi thò tröôøng naøy haáp daãn do giaù thaáp. Tuy nhieân, ñeå ñaûm baûo cho uy tín

cuûa mình, caùc CTCK coù xu höôùng chæ tieán haønh caùc dòch vuï baûo laõnh vaø tìm nhaø ñaàu

tö coå phieáu cho caùc coâng ty khoâng nieâm yeát nhöng thoaû maõn nhöõng tieâu chí toái thieåu,

vaø nhöõng tieâu chí naøy chaéc chaén thaáp hôn nhöõng tieâu chí do TTGDCK ñeà ra ñoái vôùi

nhöõng coâng ty muoán nieâm yeát treân thò tröôøng chính thöùc.

Cô cheá giao dòch

Vieäc mua baùn caùc loaïi coå phieáu treân thò tröôøng OTC ñöôïc thöïc hieän theo

phöông thöùc thöông löôïng, “thuaän mua, vöøa baùn” maø khoâng bò baát cöù moät löïc beân

ngoaøi (giôùi haïn giaù, löôïng coå phieáu…) naøo taùc ñoäng. Tuy nhieân, nhieàu khi cuõng xaûy ra

vaán ñeà baát caân xöùng veà thoâng tin trong quaù trình mua baùn, giao dòch caùc loaïi chöùng

khoaùn treân thò tröôøng naøy.

Phöông thöùc giao dòch

Ñeå coù theå mua baùn coå phieáu treân thò tröôøng OTC, nhaø ñaàu tö coù theå thöïc hieän theo hai

phöông thöùc sau:

• Beân mua vaø beân baùn tröïc tieáp gaëp nhau ñeå thöông löôïng, quyeát ñònh vieäc mua baùn

chöùng khoaùn. Ñaây laø phöông thöùc phoå bieán hieän nay.

• Beân mua vaø beân baùn coù theå giao dòch thoâng qua caùc nhaø moâi giôùi chöùng khoaùn

(phaàn lôùn caùc nhaø moâi giôùi chöùng khoaùn naøy laø caù nhaân hoaït ñoäng ñoäc laäp vaø khoâng

coù khuoân khoå phaùp lyù naøo ñieàu chænh hoaït ñoäng cuûa hoï). Hieän nay, phöông thöùc naøy ít

phoå bieán hôn, nhöng theo xu höôùng phaùt trieån cuûa thò tröôøng thì phöông thöùc naøy seõ

chieám öu theá hôn so vôùi phöông thöùc tröïc tieáp mua baùn neâu treân trong töông lai.

Thu thaäp thoâng tin cuûa caùc loaïi coå phieáu

Ñeå coù theå mua moät loaïi coå phieáu treân thò tröôøng OTC, caùc nhaø ñaàu tö thöôøng

tìm kieám töø caùc nguoàn sau:

• Thoâng tin töø caùc baùo caùo taøi chính: Phaàn lôùn caùc CTCP chöa nieâm yeát khoâng coù

baùo caùo taøi chính ñöôïc kieåm toaùn do hieän nay Nhaø nöôùc môùi döøng laïi ôû vieäc khuyeán

khích chöù khoâng baét buoäc caùc doanh nghieäp naøy thöïc hieän kieåm toaùn caùc baùo caùo taøi

chính. Beân caïnh ñoù do nhöõng muïc ñích khaùc nhau maø nhieàu doanh nghieäp coù nhieàu heä

thoáng soå saùch keá toaùn, baùo caùo taøi chính (baùo caùo thueá, vay voán ngaân haøng, ñieàu haønh

noäi boä…). Maët khaùc, vieäc coù ñöôïc moät baûn baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp ñoái vôùi

moät ngöôøi bình thöôøng laø ñieàu khoâng ñôn giaûn, nhaát laø trong ñieàu kieän maø ngay baûn

thaân caùc doanh nghieäp khoâng bieát thoâng tin naøo neân coâng boá, thoâng tin naøo khoâng neân

coâng boá. Do ñoù, vieäc thu thaäp thoâng tin töø baûn thaân doanh nghieäp qua con ñöôøng chính

thöùc chæ thöïc hieän ñöôïc ñoái vôùi nhöõng nhaø ñaàu tö coù moái lieân heä nhaát ñònh vôùi coâng ty

ñoù.

• Thu thaäp thoâng tin töø caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng nhö caùc website chuyeân

veà chöùng khoaùn nhö www.denhatchungkhoan.com, www.vietstock.com… hay caùc

website cuûa caùc coâng ty chöùng khoaùn, taïp chí chöùng khoaù…Tuy nhieân nhöôïc ñieåm cuûa

caùc nguoàn döõ lieäu naøy laø rôøi raïc, ñoä tin caäy khoâng cao…

• Thu thaäp thoâng tin töø caùc nguoàn khaùc: ñaây laø nhöõng nguoàn thoâng tin khoâng chính

thöùc nhöng laïi laø nhöõng thoâng tin quan troïng nhaát laøm cô sôû cho vieäc ra quyeát ñònh

cuûa caùc nhaø ñaàu tö. Loaïi thöù nhaát laø thoâng tin laáy töø nhöõng hoäi, nhoùm kinh doanh

chöùng khoaùn. Treân thöïc teá, coù nhöõng ñòa ñieåm(cafeù chöùng khoaùn) maø ôû ñoù caùc nhaø

ñaàu tö töï do gaëp gôõ, trao ñoåi thoâng tin veà caùc loaïi chöùng khoaùn, tình hình doanh

nghieäp. Loaïi thöù hai laø thoâng tin ñöôïc laáy khoâng chính thöùc töø beân trong doanh

nghieäp. Ñoái vôùi thoâng tin naøy, nhaø ñaàu tö baèng söï quen bieát, hay baèng nhöõng kyõ thuaät,

chieán thuaät rieâng maø hoï coù theå laáy ñöôïc töø nhöõng ñaàu moái quan troïng, phaûn aùnh moät

caùch chính xaùc tình hình, nhöõng bieán coá xaûy ra beân trong doanh nghieäp hay nhöõng cô

hoäi phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp…Ñaây laø nhöõng thoâng tin heát söùc

quan troïng ñeå caùc nhaø ñaàu tö ñöa ra caùc quyeát ñònh cuûa mình.

Vôùi nhöõng nguoàn thoâng tin neâu treân, khoâng phaûi laø caên cöù thaät söï vöõng chaéc ñeå

ñöa ra quyeát ñònh ñaàu tö. Thöïc teá, nhieàu quyeát ñònh mua baùn ñöôïc döïa treân caûm giaùc

cuûa nhaø ñaàu tö. Do ñoù, nhieàâu loaïi chöùng khoaùn ñöôïc mua baùn treân cô sôû tin ñoàn (taâm

lyù baày ñaøn). Vôùi nhöõng tröôøng hôïp nhö vaäy, ruûi ro ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö laø raát lôùn.

Khaû naêng thao tuùng cuûa moät nhoùm naøo ñoù laø raát coù theå xaõy ra, nhaát laø khi caùc giao

dòch treân thò tröôøng OTC ñang raát soâi ñoäng nhö hieän nay.

Nhöõng khoù khaên vaø ruûi ro cuûa caùc nhaø ñaàu tö treân thò tröôøng OTC Vieät

Nam.

Vôùi cô cheá mua baùn neâu treân, nhaát laø vaán ñeà thu nhaäp vaø tieáp caän thoâng tin, ñoä

tin caäy vaø caùc caên cöù khi ñöa ra caùc quyeát ñònh ñaàu tö laø raát thaáp. Do ñoù, ruûi ro ñoái

vôùi caùc nhaø ñaàu tö treân thò tröôøng OTC raát lôùn. Vieäc mua phaûi caùc loaïi coå phieáu

“doûm” cuûa nhöõng doanh nghieäp laøm aên thua loã vì moät lyù do gì ñoù ñöôïc ñaùnh boùng leân

laø ñieàu hoaøn toaøn coù theå xaõy ra. Trong tröôøng hôïp naøy, caùc nhaø ñaàu tö phaûi chòu maát

tieàn do chaúng coù moät cô cheá naøo baûo veä hoï.

Beân caïnh ñoù caùc nhaø ñaàu tö coøn gaëp caùc daïng ruõi ro nhö tranh chaáp hay thieät

haïi veà quyeàn mua coå phieáu taêng voán, tranh chaáp hay thieät haïi veà nhaän chia coå töùc

hoaëc ruûi ro trong vieäc mua baùn coå phieáu chöa ñöôïc quyeàn chuyeån nhöôïng….

Chính nhöõng haïn cheá neâu treân, ñaõ haïn cheá söï tham gia cuûa caùc nhaø ñaàu tö töï

do, haïn cheá hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng OTC. Vôùi haøng ngaøn CTCP maø chæ coù khoaûng 53

coâng ty nieâm yeát vaø cuõng khoaûng con soá naøy thöôøng xuyeân ñöa thoâng tin treân thò

tröôøng OTC quaû laø moät con soá voâ cuøng khieâm toán. Maët khaùc, treân thò tröôøng OTC

Vieät Nam, caùc giao dòch ñang dieãn ra rôøi raïc, khoâng coù söï lieân keát. Khoâng coù baát cöù ai

ñöùng ra giaùm saùt hay chòu traùch nhieäm. Noùi moät caùch khaùc laø hieän taïi chöa coù nhaø toå

chöùc thò tröôøng.

Nhìn chung, vieäc toàn taïi moät thò tröôøng OTC soâi ñoäng beân caïnh thò tröôøng

TTGDCK khoâng phaûi khoâng coù nhöõng nguyeân nhaân khaùch quan:

Thöù nhaát, haàu heát caùc CTCP tö nhaân Vieät Nam ñeàu nhoû, vôùi soá trung bình thaáp

hôn yeâu caàu toái thieåu ñeå ñöôïc nieâm yeát (hoaëc tieán haønh phaùt haønh coå phieáu laàn ñaàu ra

coâng chuùng) treân TTGDCK. Caùc coâng ty muoán xin nieâm yeát cuõng phaûi chöùng minh coù

hai naêm lieân tuïc coù lôïi nhuaän. Ñaây laø trôû ngaïi ñoái vôùi nhöõng coâng ty trong giai ñoaïn

phaùt trieån ban ñaàu. Theo Döï thaûo Nghò ñònh höôùng daãn chi tieát thi haønh Luaät chöùng

khoaùn CTCP phaûi coù voán ñieàu leä toái thieåu treân 50 tyû ñoàng môùi ñöôïc nieâm yeát treân Sôû

giao dòch chöùng khoaùn, thì caøng nhieàu CTCP cuûa Vieät Nam ñöùng ngoaøi saân chôi

“nieâm yeát”.

Thöù hai, phaùt haønh coå phieáu laàn ñaàu ra coâng chuùng treân thò tröôøng nieâm yeát coù

theå keùo theo nhöõng raéc roái taøi chính. Moät coâng ty chöùng khoaùn trong nöôùc löu yù raèng

sau khi trình baûn caùo baïch leân UBCKNN, coâng ty muoán nieâm yeát treân TTGDCK phaûi

traõi qua caùc thuû tuïc keùo daøi vaø coù theå maát saùu thaùng môùi nhaän ñöôïc quyeát ñònh cuoái

cuøng.

Tieán haønh phaùt haønh coå phieáu treân thò tröôøng OTC khoâng chính thöùc deã daøng

hôn nhieàu so vôùi nieâm yeát treân TTGDCK. Coâng ty khoâng caàn phaûi thoaû maõn nhöõng

tieâu chí do UBCKNN ñeà ra ñeå ñöôïc nieâm yeát treân TTGDCK, cuõng khoâng caàn phaûi

thoâng qua caùc cuoäc kieåm tra mang tính phaùp lyù vaø thoaû maõn caùc yeâu caàu baùo caùo cuûa

caùc nhaø quaûn lyù. Treân thöïc teá baùn coå phieáu treân thò tröôøng khoâng chính thöùc ñoâi khi

coøn ñôn giaûn hôn so vôùi thuû tuïc vay tín duïng cuûa ngaân haøng thöông maïi, vì khi vay

thöông maïi coâng ty phaûi coù taøi saûn theá chaáp vaø coâng ty coù theå phaûi traûi qua moät quy

trình ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng kyõ caøng.

Thöù tö, khi phaùt haønh coå phieáu – ñaëc bieät laø thoâng qua coâng ty baûo haønh – treân

thò tröôøng OTC seõ thu huùt söï chuù yù cuûa coâng chuùng ñaàu tö, vieäc naøy seõ taïo ñoäng löïc

caûi thieän caùc caáp ñoä chung veà quaûn trò doanh nghieäp vaø tính minh baïch nhaèm taïo hình

aûnh ñeïp cuûa coâng ty ñeå thu huùt vaø tieáp theo laø giöõ caùc nhaø ñaàu tö beân ngoaøi. Vì vaäy,

caùc chuaån möïc veà quaûn trò doanh nghieäp vaø tính minh baïch coù theå ñöôïc coâng ty töï

nguyeän thöïc hieän maëc duø caùc quy ñònh hieän haønh khoâng baét buoäc caùc coâng ty phaûi

thöïc hieän nhöõng chuaån möïc ñoù.

Thöù naêm, Nhaø nöôùc ngaøy caøng taïo ñieàu kieän ñeå thò tröôøng OTC hoaït ñoäng.

Trong töông lai gaàn, Boä taøi chính seõ cho pheùp caùc CTCK ñöôïc toå chöùc giao dòch coå

phieáu chöa nieâm yeát. Ñieàu naøy seõ caøng laøm taêng tính haáp daãn cho thò tröôøng. Moät khi

cô cheá naøy ñöôïc thöïc thi, khaû naêng seõ coù haøng nghìn CTCP uûy thaùc coå phieáu cuûa mình

cho caùc CTCK ñeå taêng tính thanh khoaûn cho coå phieáu. Roõ raøng thò tröôøng OTC Vieät

Nam ñang ñöùng tröôùc moät muøa soâi ñoäng vaø hieäu quaû.

Vôùi nhöõng neàn taûng, nhöõng nguyeân nhaân vaø caû nhöõng haïn cheá neâu treân vieäc toå

chöùc vaø phaùt trieån thò tröôøng OTC song song cuøng vôùi thò tröôøng TTGDCK, trôû thaønh

moät keânh huy ñoäng voán cho neàn kinh teá laø ñieàu heát söùc caàn thieát vaø hôïp vôùi quy luaät

khaùch quan. Toå chöùc laïi vaø ñöa thò tröôøng OTC vaøo quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc hoaëc Hieäp

hoäi kinh doanh chöùng khoaùn laø xu höôùng maø caùc nöôùc phaùt trieån ñaõ töøng laøm, qua ñoù

taïo theâm cô hoäi ñeå doanh nghieäp coù theå choïn löïa keânh huy ñoäng voán coå phaàn phuø hôïp

vôùi khaû naêng vaø tieàm löïc phaùt trieån cuûa doanh nghieäp mình. Töø ñoù, thò tröôøng OTC coù

theå cuøng vôùi TTGDCK huy ñoäng toái ña caùc nguoàn voán nhaøn roãi trong coäng ñoàng daân

cö phuïc vuï cho coâng cuoäc xaây döïng vaø phaùt trieån neàn kinh teá.

Ñoái vôùi Vieät Nam, nhaø nöôùc ñang trieån khai keá hoaïch xaây döïng thò tröôøng phi

taäp trung thoâng qua moâ hình TTGDCK Haø Noäi. Ngaøy 05/08/2003 Thuû töôùng Chính

phuû ñaõ pheâ duyeät chieán löôïc phaùt trieån TTCK Vieät Nam ñeán 2010. Theo ñoù, xaây döïng

thò tröôøng giao dòch coå phieáu cuûa caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû taïi Haø Noäi, chuaån bò

ñieàu kieän ñeå sau 2010 chuyeån thaønh Thò tröôøng giao dòch chöùng khoaùn phi taäp trung

(OTC). Vôùi ñònh höôùng “xaây döïng TTGDCK Haø Noäi thaønh moät thò tröôøng giao dòch

phi taäp trung (OTC) ñôn giaûn, goïn nheï” (trích Thoâng baùo soá 136/TB/BTC Boä Taøi

Chính ra T6/2004), theo ñoù TTGDCK Haø Noäi seõ phaùt trieån theo hai giai ñoaïn:

Giai ñoaïn ñaàu, töø 2005-2007, thöïc hieän ñaáu giaù coå phieáu DNNN coå phaàn hoaù

vaø ñaáu thaàu traùi phieáu Chính phuû ñoàng thôøi toå chöùc giao dòch chöùng khoaùn chöa nieâm

yeát theo cô cheá ñaêng kyù giao dòch.

Giai ñoaïn sau 2007, phaùt trieån TTGDCK Haø Noäi thaønh thò tröôøng phi taäp trung

phuø hôïp vôùi quy moâ phaùt trieån cuûa TTCK Vieät Nam.

Sau moät naêm hoaït ñoäng (14/07/2005 – 14/07/2006), TTGDCK Haø Noäi ñaõ thu huùt

ñöôïc 12 doanh nghieäp tham gia, vôùi quy moâ coå phieáu ñaêng kyù giao dòch tính theo

meänh giaù ñaït gaàn 5.000 tyû VNÑ. Trong 6 thang ñaàu naêm 2006, giaù trò giao dòch coå

phieáu taïi TTGDCK Haø Noäi ñaït gaàn 12 tyû VNÑ/phieân, baèêng vôùi möùc giao dòch bình

quaân naêm 2005 cuûa coå phieáu nieâm yeát taïi TTGDCK TPHCM. Moät soá neùt chính cuûa

TTGDCK Haø Noäi:

• Phöông thöùc giao dòch: thoaû thuaän vaø baùo giaù, trong ñoù giao dòch thoaû thuaän chieám

70,8% toång khoái löôïng giao dòch toaøn thò tröôøng.

• Cô cheá thanh toaùn linh hoaït: T+3 (buø tröø ña phöông); töø T+1 ñeán T+3 (buø tröø tröïc

tieáp) vaø T+2 (buø tröø song phöông) vaø söû duïng cô cheá hoã trôï tieàn vay cuûa ngaân haøng

chæ ñònh thanh toaùn ñeå khaéc phuïc ruûi ro maát khaû naêng thanh toaùn taïm thôøi cuûa thaønh

vieân.

• Hoaït ñoäng giaùm saùt giao dòch: theo hai phöông thöùc laø tröïc tuyeán vaø phaân tích soá

lieäu lòch söû.

Nhö vaäy, cuõng nhö thò tröôøng chính thöùc, Nhaø nöôùc böôùc ñaàu ñaõ ñöùng ra laøm

nhaø taïo laäp vaø toå chöùc thò tröôøng OTC. Tuy nhieân, thò truôøng OTC coù phaùt trieån ñuùng

vôùi quyõ ñaïo hay khoâng thì phaûi caàn thôøi gian vaø söï noå löïc töø caû hai phía: doanh

nghieäp vaø Chính phuû.

Ñaùnh giaù thaùi ñoä vaø söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa caùc doanh

nghieäp TPHCM, chuùng toâi ñaõ thöïc hieän nghieân cöùu tieáp theo ôû chöông III.

CHÖÔNG III: NGHIEÂN CÖÙU THAÙI ÑOÄ VAØ SÖÏ MONG MUOÁN TIEÁP CAÄN THÒ TRÖÔØNG OTC CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP TREÂN ÑÒA BAØN TP.HOÁ HOÀ CHÍ MINH.

3.1 GIÔÙI THIEÄU PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU.

Nhö ñaõ trình baøy ôû chöông I veà vai troø vaø vò trí cuûa thò tröôøng OTC cuõng nhö

hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn, xeùt veà toång theå caùc nguoàn taøi chính cuûa moät ñaát

nöôùc ñang phaùt trieån, huy ñoäng voán coå phaàn chæ coù theå ñoùng vai troø hoã trôï – maø

khoâng ñoùng vai troø haøng ñaàu trong vieäc taøi trôï cho söï phaùt trieån cuûa khoái doanh

nghieäp. Tuy nhieân huy ñoäng voán coå phaàn laïi goùp phaàn naâng cao chaát löôïng, laøm

phong phuù theâm caùc nguoàn taøi chính cuûa moät ñaát nöôùc, cho pheùp caùc doanh nghieäp

thuoäc moïi loaïi hình coù theå löïa choïn caùc “saûn phaåm” phuø hôïp nhaát. Caùc coâng ty ôû caùc

quy moâ vaø giai ñoaïn phaùt trieån khaùc nhau seõ ñoøi hoûi caùc nhu caàu taøi chính khaùc nhau,

vaø coù caùch thöùc tieáp caän nguoàn voán khaùc nhau. Do ñoù, huy ñoäng voán coå phaàn treân thò

tröôøng OTC laø moät hoaït ñoäng khoâng theå thieáu ñoái vôùi khoái doanh nghieäp Vieät Nam

boái caûnh hoäi nhaäp naøy.

Caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn TPHCM ñaõ ñang vaø chöùng minh söï naêng ñoäng

vaø khaû naêng taän duïng nguoàn löïc, chôùp thôøi cô trong kinh doanh cuûa mình ñoái vôùi

doanh nghieäp caû nöôùc. Song coù bao nhieâu doanh nghieäp trong soá ñoù bieát veà thò tröôøng

OTC moät thò tröôøng voán khaù soâi ñoäng ôû TPHCM, hoï ñaõ töøng hay coù mong muoán tham

gia thò tröôøng naøy ñeå khai thaùc nguoàn voán cho söï phaùt trieån cuûa doanh nghieäp mình

khoâng? Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vôùi mong muoán ñoäi nguõ quaûn lyù cuûa caùc doanh

nghieäp TPHCM nhaän dieän ñöôïc möùc ñoä tieáp caän ñoái vôùi thò tröôøng OTC cuûa chính

mình ñeå töø ñoù coù theå coù theâm cô hoäi löïa choïn cho mình nguoàn taøi chính phuø hôïp vôùi

quy moâ vaø khaû naêng phaùt trieån cuûa doanh nghieäp.

3.2 THIEÁT KEÁ NGHIEÂN CÖÙU

Nghieân cöùu thaùi ñoä vaø söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa caùc doanh

nghieäp treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñöôïc thöïc hieän thoâng qua hai giai ñoaïn:

Nghieân cöùu sô boä: ÔÛ giai ñoaïn naøy chuùng toâi söû duïng phöông phaùp ñònh tính trong

nghieân cöùu. Kyõ thuaät thaûo luaän nhoùm söû duïng phöông phaùp chuyeân gia ñeå thieát keá

thang ño ñaùnh giaù thaùi ñoä vaø söï mong muoán tieáp caän cuûa doanh nghieäp tôùi hình thöùc

huy ñoäng voán daøi haïn treân thò tröôøng OTC. Thaûo luaän ñöôïc tieán haønh vaøo ngaøy

27/8/2006, bao goàm 10 chuyeân gia ñaïi dieän cho caùc nhoùm vò trí quaûn trò caáp cao cuûa

caùc doanh nghieäp vaø coâng ty chöùng khoaùn. Chuùng toâi ñaõ xaùc laäp neân moâ hình nghieân

cöùu ôû baûng 3.1.

Nhu caàu taøi trôï voán daøi haïn

Nguoàn voán daøi haïn ñang söû duïng

Nguoàn voán daøi haïn muoán söû duïng

Thaùi ñoä cuûa DN ñoái vôùi TT OTC

Mong muoán tieáp caän TT OTC cuûa DN

Tìm hieåu thò tröôøng OTC

Öu ñieåm cuûa thò tröôøng OTC

Caùc ñieàu kieän ñeå tham gia TTOTC

Baûng 3.1: Moâ hình lyù thuyeát

Döïa vaøo moâ hình treân coù theå thieát laäp caùc giaû thuyeát töø H1 ñeán H6 nhö sau:

H1: Nhu caàu veà voán daøi haïn coù aûnh höôûng döông ñeán söï mong muoán tham gia huy

ñoäâng voán treân thò tröôøng OTC cuûa Doanh nghieäp.

H2: Nguoàn voán daøi haïn doanh nghieäp thöôøng söû duïng coù aûnh höôûng döông ñeán söï

mong muoán tham gia huy ñoäâng voán treân thò tröôøng OTC .

H3: Nguoàn voán daøi haïn doanh nghieäp muoán döû duïng trong töông lai coù aûnh höôûng

döông ñeán söï mong muoán tham gia huy ñoäâng voán treân thò tröôøng OTC.

H4: Caùc nguoàn thoâng tin veà thò tröôøng OTC coù aûnh höôûng döông ñeán söï mong muoán

tham gia huy ñoäâng voán treân thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp.

H5: Öu ñieåm cuûa thò tröôøng OTC coù aûnh höôûng döông ñeán söï mong muoán tham gia

huy ñoäâng voán treân thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp.

H6: Caùc ñieàu kieän caàn thieát ñeå tham gia thò tröôøng OTC coù aûnh höôûng döông ñeán söï

mong muoán tham gia huy ñoäâng voán treân thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp

Nghieân cöùu chính thöùc: ÔÛ giai ñoaïn naøy, chuùng toâi söû duïng phöông phaùp ñònh löôïng

ñeå ño löôøng söï quan taâm cuûa caùc doanh nghieäp ñeán huy ñoäng voán daøi haïn treân thò

tröôøng OTC. Baûng caâu hoûi sau khi thaûo luaän ñaõ ñöôïc hoaøn chænh ñeå ñöa vaøo ñieàu tra

chính thöùc baét ñaàu töø ngaøy 06/09/2006 (Phuï luïc 1 , trang i).

Kyõ thuaät phoûng vaán ñöôïc tieán haønh baèng caùch phaùt baûng caâu hoûi tôùi 200 doanh

nghieäp ngaãu nhieân treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh, 180 baûng caâu hoûi ñöôïc thu

veà vaø coù 150 maãu hôïp leä. Danh saùch caùc doanh nghieäp tham gia phoûng vaán ñöôïc trình

baøy ôû phuï luïc 2, trang iv.

Nhö vaäy, nghieân cöùu thaùi ñoä vaø söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa

caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn TPHCM ñöôïc tieán haønh theo quy trình sau:

Xaây döïng moâ hình lyù thuyeát

Xaùc ñònh muïc tieâu nghieân cöùu

Thang ño döï kieán

Thang ño

Söû duïng phöông phaùp chuyeân gia thaûo luaän vaø dieàu chænh caùc tieâu chí

Khaûo saùt vaø thu thaäp soá lieäu

Phaân tích nhaân toá khaùm phaù

Loaïi bieán coù trong soá < 0,4

Kieåm ñònh ñoä tin caây baèng heä soá Cronbach Alpha

Loaïi bieán coù heä soá < 0,3

Xaùc ñònh laïi thang ño, xaây döïng laïi moâ hình

Phaân tích töông quan, phaân tich phöông sai moät yeáu toá

Keát luaän vaø kieán nghò

Baûng 3.2: Quy trình nghieân cöùu

3.3 XAÂY DÖÏNG VAØ ÑIEÀU CHÆNH THANG ÑO

Sau moät buoåi thaûo luaän soâi noåi vaø nghieâm tuùc, nhoùm ñaõ thoáng nhaát xaây döïng

“Phieáu ñieàu tra mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp” goàm 7 thaønh

phaàn vôùi 46 bieán quan saùt.

Phieáu ñieàu tra söû duïng thang ño Likert baäc 5, vôùi 1 laø hoaøn toaøn khoâng ñoàng yù;

2 laø khoâng ñoàng yù; 3 laø khoâng coù yù kieán; 4 laø ñoàng yù; 5 laø hoaøn toaøn ñoàng yù. Baûy

thaønh phaàn ño löôøng söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC bao goàm:

1) Nhu caàu taøi trôï voán daøi haïn cuûa Doanh nghieäp: ñöôïc ño löôøng baèng 9 bieán quan saùt,

1 Ñaàu tö cô sôû vaät chaát vaø cô sôû haï taàng.

2 Ñaàu tö phaùt trieån thò tröôøng 3 Ñaàu tö taøi chính

4 Ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát

5 Ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä

6 Ñaàu tö phaùt trieån saûn phaåm môùi

7 Ñaàu tö ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc

8 Ñaàu tö quaûng baù thöông hieäu

9 Ñaàu tö caùc döï aùn lôùn

kyù hieäu trong baûng caâu hoûi töø 1-9.

2) Nguoàn voán daøi haïn Doanh nghieäp thöôøng söû duïng: ñöôïc ño löôøng baèng 8 bieán quan

10 Thueâ mua taøi chính

11 Vay ngaân haøng, caùc toå chöùc taøi chính

12 Töï taøi trôï

13 Lieân doanh, lieân keát vôùi doanh nghieäp khaùc

14 Phaùt haønh coå phieáu ñaïi chuùng

15 Phaùt haønh traùi phieáu coâng ty

16 Huy ñoäng baïn beø vaø ngöôøi thaân quen

17 Huy ñoäng anh chò em trong gia ñình, baø con

saùt, kyù hieäu trong baûng caâu hoûi töø 10 – 17.

3) Nguoàn voán daøi haïn Doanh nghieäp muoán söû duïng trong töông lai: ñöôïc ño löôøng

18 Voán vay baèng phaùt haønh traùi phieáu coâng ty

19 Phaùt haønh coå phieáu treân thò tröôøng phi taäp trung (OTC)

20 Phaùt haønh coå phieáu treân thò tröôøng taäp trung (Sôû GDCK)

baèng 5 bieán quan saùt, kyù hieäu trong baûng caâu hoûi töø 18 – 22.

21 Caùc nguoàn voán ñaàu tö maïo hieåm

22 Vay töø caùc ngaân haøng, caùc toå chöùc tín duïng

4) Caùc phöông thöùc tìm hieåu thò tröôøng OTC cuûa ñoäi nguõ quaûn trò Doanh nghieäp: ñöôïc

23 Ngöôøi thaân, baïn beø

24 Saùch vôû

25 Caùc lôùp hoïc nghieäp vuï veà TTCK

26 Caùc phöông tieân thoâng tin ñaïi chuùng

ño löôøng baèng 4 bieán quan saùt, kyù hieäu trong baûng caâu hoûi töø 23 – 26.

5) Ñaùnh giaù öu ñieåm cuûa thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp: ñöôïc ño löôøng baèng 4

27 Laø saân chôi thöûû nghieäm cuûa caùc DN tröôùc khi leân saøn giao dòch cuûa TTCK

28 Giao dòch theo nguyeân taéc thöông löôïng vôùi giaù caû thoaû thuaän 29 Ñieàu kieän tham gia thò tröôøng OTC thoâng thoaùng hôn so vôùi ñieàu kieän nieâm

yeát treân Sôû GDCK.

30 Ñöôïc nhieàu DN quan taâm vaø tham gia

bieán quan saùt, kyù hieäu trong baûng caâu hoûi töø 27 – 30.

6) Caùc yeáu toá noäi boä vaø moâi tröôøng Doanh nghieäp caàn xem xeùt khi quyeát ñònh tham

gia huy ñoäng voán treân thò tröôøng OTC: ñöôïc ño löôøng baèng 12 bieán quan saùt, kyù hieäu

31 Kieán thöùc veà TTCK cuûa ñoäi nguõ quaûn trò vieân cao caáp cuûa DN

32 Coù nhaø tö vaán chuyeân nghieäp vaø kinh nghieäm

33 Thöông hieäu doanh nghieäp

34 Giaù trò doanh nghieäp

35 Khaû naêng coâng khai thoâng tin veà taøi chính, nhaân söï cuûa DN

36 Suaát sinh lôøi cuûa Döï aùn huy ñoäng voán

37 Söï haáp daãn cuûa chieán löôïc phaùt trieån daøi haïn cuûa DN 38 Chính saùch hay ñònh höôùng phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc veà ngaønh ngheà cuûa doanh

nghieäp

39 Moâi tröôøng ñaàu tö cuûa thò tröôøng OTC Vieät Nam (taâm lyù nhaø ñaàu tö, ruûi ro…) 40 Tính chaët cheõ vaø hieäu quaû cuûa caùc vaên baûn luaät ñieåu chænh Thò tröôøng OTC

cuûa Nhaø nöôùc.

41 Tính oån ñònh cuûa chính saùch hay ñònh höôùng phaùt trieån thò tröôøng OTC trong

töông lai.

42 Tình hình kinh teá trong nöôùc vaø theá giôùi

trong baûng caâu hoûi töø 31 – 42.

7) Thang ño mong muoán tieáp caän cuûa doanh nghieäp ñoái vôùi thò tröôøng OTC: ñaùnh giaù

söï mong muoán cuûa doanh nghieäp ñoái vôùi thò tröôøng OTC taïi thôøi ñieåm quan saùt vôùi 4

43 DN chuùng toâi muoán coù nhieàu thoâng tin veà hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng OTC 44 DN chuùng toâi raát mong muoán tieáp caän vôùi nguoàn voán taøi trôï daøi haïn treân thò

tröôøng OTC

45 DN chuùng toâi seõ choïn tham gia thò tröôøng taøi chính phi taäp trung - OTC

46 DN chuùng toâi muoán ñöôïc tieáp caän vôùi nhieàu nguoàn voán taøi trôïï daøi haïn

bieán quan saùt, kyù hieäu trong baûng caâu hoûi töø 43 – 46.

3.4 THOÂNG TIN VEÀ MAÃU NGHIEÂN CÖÙU

Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh baèng caùch phaùt baûng caâu hoûi tôùi 200 doanh nghieäp

ñöôïc choïn ngaãu nhieân treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh, 180 baûng caâu hoûi ñöôïc

thu veà vaø coù 150 maãu hôïp leä. Sau khi tieán haønh phaân tích vaø xöû lyù soá lieäu, thoâng tin

veà maãu ñieàu tra nhö sau:

(cid:153) Veà loïai hình doanh nghieäp: Saùu loaïi hình doanh nghieäp cô baûn cuûa Vieät Nam ñöôïc

söû duïng trong maãu nghieân cöùu vôùi keát quaû nhö sau:

Soá löôïng khaûo saùt(coâng ty)

Tyû troïng (%)

Luyõ keá (%)

Loaïi hình doanh nghieäp Coâng ty TNHH Coâng ty coå phaàn Doanh nghieäp nhaø nöôùc Coâng ty 100% voán nöôùc ngoaøi Coâng ty lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi DNTN

1 2 3 4 5 6

53.3 78.0 88.7 93.4 96.7 100.0

Toång coäng

80 37 16 7 5 5 150

53.3 24.7 10.7 4.7 3.3 3.3 100.0

Baûng 3.3: Caùc loaïi hình doanh nghieäp tham gia phoûng vaán

ÔÛ nghieân cöùu naøy, tyû leä caùc doanh nghieäp trong khoái kinh teá tö nhaân trong maãu

naøy chieám 81,3%, cao hôn nhoùm DNNN (10,7%) vaø nhoùm DN coù voán nöôùc ngoaøi

(8,0%). Ñieàu naøy cuõng töông ñoái hôïp lyù vì khoái kinh teá tö nhaân cuõng laø khoái coù soá

löôïng caùc doanh nghieäp lôùn nhaát trong caùc loaïi hình doanh nghieäp Vieät Nam, keá ñeán

laø nhoùm DNNN vaø caùc doanh nghieäp coù voán nöôùc ngoaøi.

(cid:153) Veà quy moâ doanh nghieäp: Maãu ñöa ra 4 nhoùm voán ñieàu leä ñeå xaùc ñònh quy moâ

doanh nghieäp.

Keát quaû cuûa baûng 3.4 cho thaáy, nhoùm doanh nghieäp coù voán ñieàu leä döôùi 10 tyû

ñoàng chieám khaù lôùn (59,3 %), ñaây laø nhoùm doanh nghieäp vöøa vaø nhoû theo quy ñònh

cuûa Chính phuû (voán döôùi 10 tyû vaø lao ñoäng döôùi 300 ngöôøi), ñieàu naøy laø hôïp lyù vì maëc

duø quy moâ toång theå cuûa kinh teá Vieät Nam ñaõ phaùt trieån raát nhanh trong nhöõng naêm

gaàn ñaây, nhöng treân thöïc teá phaàn lôùn caùc doanh nghieäp Vieät Nam vaãn thuoäc nhoùm caùc

doanh nghieäp vöøa vaø nhoû. Trong ñoù coù 46% doanh nghieäp khoâng ñuû ñieàu kieän veà voán

(döôùi 5 tyû ñoàng) nieâm yeát ôû caû thò tröôøng TTGDCK TPHCM vaø caû TTGD Haø Noäi, haàu

nhö caùc doanh nghieäp naøy ñeàu laø coâng ty tö nhaân, phaûn aùnh vaán ñeà voán vaãn laø thaùch

thöùc lôùn cuûa caùc doanh nghieäp thuoäc khu vöïc kinh teá tö nhaân ñeå coù theå caïnh tranh

hieäu quaû vôùi caùc DNNN vaø caùc coâng ty coù voán nöôùc ngoøai.

Soá löôïng khaûo saùt(coâng ty) Tyû troïng (%) Luyõ keá (%) 46.0 59.3 77.3 100.0

46.0 13.3 18.0 22.7 100.0

69 20 27 34 150

Voán ñieàu leä Duoi 5 tyû ñoàng 5 - 10 tyû ñoàng 10 - 30 tyû ñoàng tren 30 tyû ñoàng Toång coäng

Baûng 3.4: Quy moâ doanh nghieäp

(cid:153) Veà vò trí coâng taùc: Maãu ñöa ra 5 nhoùm vò trí coâng taùc cuûa ngöôøi ñaïi dieän doanh

nghieäp tham gia tröïc tieáp tham gia phoùng vaán.

Soá löôïng khaûo saùt(coâng ty)

Tyû troïng (%)

1 3 2 4 5

Luyõ keá (%) 16.0 71.3 84.7 98.0 100.0

Hoäi ñoàng quaûn trò Ban Gíam ñoác Keá toùan tröôûng QTV taøi chính khac Total

24 83 20 20 3 150

16.0 55.3 13.3 13.3 2.0 100.0

Baûng 3.5: Vò trí coâng taùc cuûa ñaïi dieän doanh nghieäp tröïc tieáp tham gia phoùng vaán

Maãu nghieân cöùu taäp trung vaøo ñoäi nguõ quaûn lyù cuûa caùc doanh nghieäp chieám

84,7% ñaây laø nhöõng ngöôøi tham gia tröïc tieáp vaøo caùc quyeát ñònh taøi chính cuûa doanh

nghieäp (Hoäi ñoàng quaûn trò, Ban giaùm ñoác, Keá toùan tröôûng). Suy nghó, laäp tröôøng vaø

haønh ñoäng cuûa nhoùm ngöôøi naøy coù theå phaûn aùnh caùc quyeát saùch cuûa doanh nghieäp

trong töông lai. Söï tham gia traû lôøi baûng caâu hoûi, cho thaáy nhöõng ngöôøi ñöùng ñaàu caùc

doanh nghieäp cuûa maãu khaù quan taâm ñeán vaán ñeà neâu ra cuûa nghieân cöùu.

3.5 ÑAÙNH GIAÙ SÔ BOÄ THANG ÑO.

Thang ño cuûa nghieân cöùu coù hai phaàn chính:

• Thaùi ñoä ñoái vôùi thò tröôøng OTC cuûa caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn TPHCM: coù 6

yeáu toá taùc ñoäng vôùi 42 bieán quan saùt.

• Söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp: coù 4 bieán quan saùt.

Caùc thang ño ñöôïc kieåm ñònh qua hai coâng cuï chính laø phöông phaùp phaân tích

nhaân toá khaùm phaù EFA vaø heä soá tin caäy Cronbach Alpha.

Do moâ hình lyù thuyeát cuûa nghieân cöùu naøy ñöôïc xaây döïng treân yù kieán chuû quan

cuûa taùc giaû vaø nhoùm thaûo luaän, khoâng döïa treân moät moâ hình lyù thuyeát chuaån naøo, neân

phöông phaùp phaân tích nhaân toá khaùm phaù EFA ñöôïc söû duïng ñeå kieåm ñònh thang ño

ñaàu tieân ñeå khaùm phaù nhaân toá môùi, sau ñoù thang ño naøy laïi ñöôïc kieåm ñònh baèng heä

soá tin caäy Cronbach Alpha, voøng xöû lyù naøy ñöôïc laëp ñi laëp laïi nhieàu laàn ñeán khi thoûa

maõn ñieàu kieän cuûa caû 2 phöông phaùp.

Phaàn phaân tích nhaân toá khaùm phaù EFA söû duïng phöông phaùp trích Principal

Axis Factoring vaø pheùp quay Promax. Ñieåm döøng trích caùc yeáu toá laø nhöõng nhoùm

nhaân toá coù giaù trò Eigenvalue thaáp nhaát laø 1. Tieâu chuaån ñeå chaáp nhaän caùc bieán ño

löôøng khi troïng soá (Factor loading) töø 0,40 trôû leân, ñoàng thôøi thang ño coù theå tin caäy

ñeå ñöa vaøo phaân tích soá lieäu khi toång phöông sai trích lôùn hôn hoaëc baèng 50%

(Gerbing & Anderson,1988). Nhö vaäy ñeå ñaûm baûo tính ñoàng nhaát vaø ñoä tin caäy cuûa

caùc bieán quan saùt, sau khi phaân tích EFA, chæ nhöõng nhoùm nhaân toá thoûa maõn nhöõng

ñieàu kieän treân thì môùi coù theå tham gia vaøo caùc böôùc xöû lyù tieáp theo.

Heä soá tin caäy Cronbach Alpha ñöôïc duøng ñeå ñaùnh giaù ñoä tin caäy cuûa caùc nhoùm

nhaân toá, thoâng qua heä soá Cronbach Alpha ñeå loaïi caùc bieán coù heä soá töông quan bieán

toång (Total corelation) nhoû hôn hoaëc baèng 0,30 (bieán raùc) vaø ñoàng thôøi, caùc nhoùm

nhaân toá coù ñoä tin caäy Alpha nhoû hôn 0,60 cuõng seõ bò loaïi vì tieâu chuaån choïn caùc tieâu

chí ñaùnh giaù cho thang ño seõ phaûi coù ñoä tin caäy Alpha lôùn hôn .60 (Nunnally &

Burnstein, 1994)

3.5.1 Thang ño thaùi ñoä ñoái vôùi thò tröôøng OTC cuûa caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn TPHCM.

Kieåm ñònh EFA thang ño thaùi ñoä ñoái vôùi thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp vôùi

42 bieán quan saùt laàn ñaàu cho ra keát quaû phaân tích thaønh 11 nhoùm nhaân toá vôùi toång

phöông sai trích baèng 56.14%, ñoàng thôøi giaù trò Eigenvalue =1,115 laø nhoû nhaát (Baûng

3.6 vaø phuï luïc 3a, trang vii).

Nhaân toá

SDNV5

Baûng 3.6: Keát quaû EFA cuûa thang ño thaùi ñoä ñoái vôùi thò tröôøng OTC laàn ñaàu

1 .796

2 .072

3 -.070

4 .000

5 .022

6 -.119

8 .111

9 -.031

7 -.052

10 -.112

11 .026

SDNV6

.770

-.063

.011

.028

.089

.031

.131

-.072

-.055

-.046

-.004

MTCV3

.581

.070

-.008

.054

-.100

.223

-.019

.138

.147

-.053

SDNV4

.561

.096

-.132

-.141

.058

.032

.240

-.072

.139

.053

SDNV1

.432

.027

.013

.036

.004 -3.73E- 005 -.095

.034

-.096

.270

.023

-.044

.142

MTCV1

.393

-.078

.140

.113

-.023

.179

.390

-.147

.050

.100

-.122

YTNB4

.891

.080

.081

-.005

.048

-.019

.078

-.192

-.037

-.032

-.145

YTNB3

.592

.152

.176

-.137

.220

.061

-.190

-.121

-.079

.201

.022

YTNB6

.562

-.021

-.001

-.080

-.029

-.020

.123

.121

.127

.004

.198

YTNB7

.523

.017

-.005

.057

.021

.025

.024

.016

-.088

.166

.060

YTNB5

.484

.052

-.129

.003

-.035

-.204

.307

.083

-.063

.037

.053

YTNB2

.484

-.198

.038

.428

-.143

.076

.116

.046

.004

.009

NCVDH8

.745

-.028

.025

.010

-.074

.062

.197

-.086

-.085

.056

NCVDH7

.709

-.159

.070

-.116

.031

.044

.313

-.257

.003 4.34E- 005 .058

.140

-.019

NCVDH6

.683

-.042

-.144

-.102

.006

-.078

-.017

-.043

.465

.004

.055

NCVDH2

.498

.071

.290

.085

.064

-.027

-.055

-.106

.070

-.097

.007

NCVDH3

.360

.264

-.078

.326

-.083

-.006

-.021

.088

-.200

-.074

.098

THOTC3

.849

.034

-.077

-.134

.010

-.046

.012

-.241

.090

-.136

-.014

THOTC2

.703

-.017

.028

.035

-.036

-.059

-.033

.030

.131

.082

-.047

THOTC1

.576

.030

.117

.295

-.034

.144

-.147

-.038

-.083

-.115

.033

THOTC4

.523

-.001

-.011

.010

.076

.042

-.404

-.096

-.172

.144

-.001

YTNB1

.404

-.116

.249

-.148

.201

.040

.057

.242

.090

.013

-.161

YTMT3

.791

.118

.048

.043

-.066

-.009

-.127

.141

-.167

-.045

YTMT4

.732

.096

.084

-.143

-.059

.021

-.027

.001

.024

-.039

YTMT1

.635

-.196

.096

.011

.133

.013

.107

.073

.082 -5.13E- 005 .012

-.067

.159

YTMT2

.578

-.051

-.208

.097

-.020

-.051

.310

.050

-.285

.046

.134

YTMT5

.414

.019

-.125

.092

.308

-.100

.201

.092

.189

-.077

-.082

SDNV8

.987

-.048

-.030

.043

-.027

-.005

.084

-.029

-.005

.077

.096

SDNV7

.972

-.022

-.018

-.008

.014

.043

-.011

-.064

.156

.066

NCVDH5

.738

-.047

-.120

.343

.080

-.041

.059

.037

-.034

.022

NCVDH4

.673

.082

.076

-.106

.089

-.012 -5.28E- 005 .036

-.008

.118

-.213

-.005

.229

MTCV4

.642

.179

.157

.131

-.280

-.020

.183

.109

.075

-.089

-.233

MTCV2

.434

.200

.020

-.101

.314

-.008

.092

-.110

.054

.055

-.008

NCVDH1

.338

-.093

.144

.314

.043

.024

.020

.146

.168

-.042

.037

NCVDH9

.318

.216

.022

.201

.146

-.093

-.209

.258

-.128

.029

.042

UDOTC1

.731

.143

-.141

.020

-.124

.086

.073

.086

-.013

.188

-.003

SDNV3

.480

-.148

.081

.010

-.161

.133

.014

.063

-.215

-.062

-.072

UDOTC4

.337

.093

-.138

-.062

.140

.006

.141

-.066

.092

.278

-.128

UDOTC2

.752

-.079

.201

.163

-.098

-.153

-.115

-.200

.136

-.063

.059

UDOTC3

.690

-.064

.059

-.256

-.002

.010

.049

.139

.085

.010

.058

SDNV2

.783

.102

.023

.036

-.028

.027

.036

-.162

-.111

.109

.022

MTCV5

.620

.023

.015

-.077

-.060

.023

.142

-.141

-.001

.135

.078

.786

.978

.739

.669

.635

.801

.811

.764

.708

.652

.468

Alpha Extraction Method: Principal Axis Factoring. Rotation Method: Promax with Kaiser Normalization.

a Rotation converged in 9 iterations.

Baûng 3.7: Keát quaû Cronbach Alpha cuûa thang ño thaùi ñoä ñoái vôùi thò tröôøng OTC cuûa

Trung bình thang ño neáu loaïi bieán

Phöông sai thang ño neáu loaïi bieán

Töông quan bieán toång

Cronbach's Alpha neáu loaïi bieán

Cronbach's Alpha

SDNV5

13.31

15.317

.647

.748

SDNV6

13.61

16.427

.697

.744

.801

MTCV3

13.03

15.885

.636

.752

SDNV4

12.79

16.152

.490

.789

SDNV1

13.43

16.972

.456

.794

MTCV1

13.41

17.734

.460

.791

YTNB2

19.87

9.982

.492

.801

YTNB3

19.80

10.483

.540

.788

YTNB4

.811

19.97

9.207

.702

.750

YTNB5

19.94

10.446

.505

.795

YTNB6

19.95

9.554

.623

.769

YTNB7

19.77

10.056

.578

.780

NCVDH2

13.48

12.332

.538

.721

NCVDH3

14.13

12.613

.395

.768

NCVDH6

13.81

11.835

.522

.725

.764

NCVDH7

13.95

11.226

.552

.714

NCVDH8

13.64

10.594

.670

.669

THOTC1

14.62

8.694

.500

.645

THOTC2

14.74

7.952

.636

.583

THOTC3

14.95

8.185

.484

.655

.708

THOTC4

14.31

9.946

.330

.712

YTNB1

14.11

10.391

.402

.686

YTMT1

15.13

6.922

.641

.722

YTMT2

15.19

7.092

.476

.778

YTMT3

15.10

6.601

.642

.719

.786

YTMT4

14.97

6.845

.617

.729

YTMT5

14.97

7.791

.457

.778

SDNV7

3.19

1.925

.957

.(a)

.978

SDNV8

3.18

1.988

.957

.(a)

NCVDH4

3.35

1.288

.587

.(a)

.739

NCVDH5

3.55

1.417

.587

.(a)

NCVDH1

8.74

6.878

.440

.578

NCVDH9

8.71

6.260

.476

.552

.652

MTCV2

9.20

7.047

.431

.584

MTCV4

9.83

7.594

.383

.615

UDOTC1

7.35

1.814

.389

.189

.468

UDOTC4

7.43

2.287

.294

.376

SDNV3

7.32

1.897

.212

.536

UDOTC2

3.74

.704

.504

.(a)

.669

UDOTC3

3.78

.616

.504

.(a)

SDNV2

4.13

.702

.499

.(a)

.635

MTCV5

3.82

1.504

.499

.(a)

doanh nghieäp (chaïy EFA laàn ñaàu)

Keát quaû cuõng cho thaáy coù 5 bieán quan saùt coù troïng soá < 0,4, khoâng thoûa maõn

ñieàu kieäân ñaõ neâu treân, ñoù laø caùc bieán: MTCV1(thaønh phaàn Nguoàn voán daøi haïn muoán

söû duïng); NCVDH3, NCVDH1, NCVDH9 (thaønh phaàn Nhu caàu taøi trôï voán daøi haïn);

UDOTC4 (thaønh phaàn Öu ñieåm cuûa thò tröôøng OTC).

Tieán haønh kieåm ñònh 11 nhoùm nhaân toá baèng phöông phaùp Cronbach Alpha. Keát

quaû ôû baûng 3.7, ta thaáy chæ coù nhoùm nhaân toá thöù 9 coù heä soá alpha baèng 0,468 < 0,60.

Trong ñoù SDNV3 (thaønh phaàn Nguoàn voán daøi haïn ñang söû duïng), vaø UDOTC4 (thaønh

phaàn Öu ñieåm cuûa thò tröôøng OTC) coù heä soá töông quan bieán toång (Total corelation)

nhoû hôn 0,30 khoâng thoaû maõn ñieàu kieän ñaõ neâu treân.

Nhö vaäy, caùc bieán neâu treân laø bieán raùc seõ laàn löôït bò loaïi boû.

Tieán haønh laàn löôït loaïi caùc bieán SDNV3, UDOTC4, NCVDH3, NCVDH1,

NCVDH9 khoâng thoaû ñieàu kieän neâu treân. Trong nhöõng laàn phaân tích EFA sau, laàn löôït

xuaát hieän theâm moät bieán khoâng thoaû ñieàu kieän vì coù troïng soá < 0,40 ñoù laø UDOTC1

(thaønh phaàn Öu ñieåm cuûa thò tröôøng OTC) vaø bieán MTCV1 laïi coù troïng soá thoaû ñieàu

kieän, neân khoâng bò loaïi(phuï luïc 3b, trang ix).

Keát quaû phaân tích EFA cuoái cuøng sau khi loaïi 6 bieán raùc ñaõ cho ra 10 nhoùm

nhaân toá coù toång phöông sai trích ñöôïc taêng leân 57.22%, vaø 10 nhoùm nhaân toá coù giaù trò

Eigenvalue nhoû nhaát laø1.088 naèm trong ñieàu kieän cho pheùp, ñoàng thôøi caùc bieán quan

saùt trong 10 nhoùm ñeàu coù trong soá > 0,40 (Baûng 3.8, phuï luïc 3c, trang xi).

Baûng 3.8: Keát quaû EFA cuûa thang ño thaùi ñoä ñoái vôùi thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp

laàn cuoái

1 .806 .795 .570 .547 .440 .064 -.036 .041 .019 -.178 .158 .106 .059 -.188 -.084 .032 -.201 -.032 -.021 .100 .040 .079 .088 .032 -.086 -.037 -.010 -.050 .080 .111 .173 .384 -.022 -.054 .118 .038 .764

2 .033 -.173 .056 .166 .084 .751 .693 .588 .518 .517 .422 .003 .016 .116 -.105 -.125 .060 .099 -.166 .240 .027 -.104 .077 -.113 .260 -.086 -.082 -.096 .048 .296 .098 -.146 .113 .106 .043 .045 .811

3 .001 .046 -.002 .032 -.057 .037 -.010 -.032 .034 -.146 .210 .872 .779 .624 .534 .456 -.026 -.050 .009 .028 -.061 -.044 -.061 .058 .260 .022 .000 .046 .032 -.001 -.036 -.059 -.122 .053 -.036 -.003 .786

4 -.056 .054 .001 -.161 -.046 .205 .012 -.111 .018 .079 .244 .028 -.125 .040 .083 .047 .742 .641 .635 .571 .060 -.051 .320 .050 -.172 .026 -.004 .302 -.040 .120 -.068 .165 .070 -.309 .076 -.065 .768

Factor 6 5 -.126 -.002 -.003 .043 -.091 .051 .096 -.037 .085 .153 -.087 -.112 -.007 -.036 -.209 .047 .029 .043 .053 .414 .036 -.175 .028 -.076 .034 -.132 -.012 .152 -.061 .067 -.053 .352 -.008 -.118 .095 .150 -.055 -.053 -.054 .108 -.062 .723 -.097 .681 .124 .566 .038 .440 .068 .417 -.043 .984 -.012 .934 -.009 .067 -.035 -.051 .176 -.214 .064 .252 .135 .073 -.050 -.016 .104 .015 -.009 -.022 .119 -.048 .978 .708

7 -.063 -.096 .133 .060 .051 -.085 .122 -.043 -.076 .024 -.143 .101 .017 -.014 -.272 .206 .057 .060 .467 -.029 .069 .017 -.139 -.232 .133 .008 -.060 .781 .637 .089 .045 .057 -.007 .037 .090 .108 .739

8 .123 .214 .257 -.044 -.137 .082 .027 .224 .021 .114 -.126 -.157 .013 .120 .362 -.041 .416 .031 -.032 -.037 .043 .152 -.067 -.220 .007 .077 .174 .012 .126 .528 .490 .487 -.184 .168 -.077 -.101 .630

9 -.066 .007 .131 -.097 -.028 .035 -.061 .008 .177 .025 .242 -.122 .048 -.083 -.059 .104 .098 -.086 .031 -.117 .060 -.132 -.088 .140 .073 -.003 .010 -.007 .012 -.194 -.031 .129 .869 .572 .015 .051 .669

10 .012 .013 -.026 .124 .106 -.125 .184 .034 .029 -.014 .040 -.088 -.068 .164 .157 -.068 .010 -.078 .062 .051 -.007 -.006 .024 .018 -.185 .059 .037 .008 .204 -.174 .016 -.107 .020 .052 .720 .585 .635

SDNV5 SDNV6 MTCV3 SDNV4 SDNV1 YTNB4 YTNB6 YTNB5 YTNB7 YTNB2 YTNB3 YTMT3 YTMT4 YTMT1 YTMT2 YTMT5 NCVDH7 NCVDH8 NCVDH6 NCVDH2 THOTC2 THOTC3 THOTC1 THOTC4 YTNB1 SDNV8 SDNV7 NCVDH5 NCVDH4 MTCV4 MTCV2 MTCV1 UDOTC2 UDOTC3 SDNV2 MTCV5 alpha Extraction Method: Principal Axis Factoring. Rotation Method: Promax with Kaiser Normalization. a Rotation converged in 11 iterations.

Tieáp tuïc thöïc hieän kieåm ñònh ñoä tin caäy Cronbach Alpha cho 10 nhoùm nhaân toá

môùi, keát quaû cho thaáy:10 nhoùm nhaân toá môùi ñeàu thoûa ñieàu kieän vôùi heä soá Cronbach

Alpha thaáp nhaát laø 0,630 vaø caùc töông quan bieán toång cuõng töø 0,330 trôû leân (baûng

3.9).

Töông quan bieán toång

Cronbach's Alpha

Trung bình thang ño neáu loaïi bieán

Phöông sai thang ño neáu loaïi bieán

Cronbach's Alpha neáu loaïi bieán

SDNV5

7.68

6.219

.656

.654

SDNV6

7.98

7.228

.656

.669

.764

SDNV1

7.80

7.651

.385

.804

MTCV3

7.40

6.832

.595

.691

YTNB2

19.87

9.982

.492

.801

YTNB3

19.80

10.483

.540

.788

YTNB4

.811

19.97

9.207

.702

.750

YTNB5

19.94

10.446

.505

.795

YTNB6

19.95

9.554

.623

.769

YTNB7

19.77

10.056

.578

.780

YTMT1

15.13

6.922

.641

.722

YTMT2

15.19

7.092

.476

.778

YTMT3

15.10

6.601

.642

.719

.786

YTMT4

14.97

6.845

.617

.729

YTMT5

14.97

7.791

.457

.778

NCVDH2

10.36

8.245

.558

.721

NCVDH6

10.69

7.787

.546

.725

.768

NCVDH7

10.83

7.308

.570

.713

NCVDH8

10.52

7.231

.608

.691

THOTC1

14.62

8.694

.500

.645

THOTC2

14.74

7.952

.636

.583

THOTC3

14.95

8.185

.484

.655

.708

THOTC4

14.31

9.946

.330

.712

YTNB1

14.11

10.391

.402

.686

SDNV7

3.19

1.925

.957

.(a)

.978

SDNV8

3.18

1.988

.957

.(a)

NCVDH4

3.35

1.288

.587

.(a)

.739

NCVDH5

3.55

1.417

.587

.(a)

MTCV1

5.29

3.376

.464

.501

MTCV2

4.84

3.048

.433

.543

.630

MTCV4

5.47

3.311

.424

.552

UDOTC2

3.74

.704

.504

.(a)

.669

UDOTC3

3.78

.616

.504

.(a)

SDNV2

4.13

.702

.499

.(a)

.635

MTCV5

3.82

1.504

.499

.(a)

N of Cases = 150.0

Baûng 3.9: Keát quaû kieåm ñònh Cronbach alpha10 nhoùm yeáu toá cuoái cuøng

Nhö vaäy, sau khi kieåm ñònh vaø loaïi caùc bieán raùc thì thang ño thaùi ñoä ñoái vôùi thò

tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp coøn laïi 36 bieán quan saùt thuoäc 10 thaønh phaàn. Do ñoù

thaùi ñoä ñoái vôùi thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp ñöôïc hieäu chænh theo keát quaû kieåm

ñònh EFA vaø Cronbach Alpha nhö sau:

10 Thueâ mua taøi chính

13 Lieân doanh, lieân keát vôùi doanh nghieäp khaùc

14 Phaùt haønh coå phieáu ñaïi chuùng

15 Phaùt haønh traùi phieáu coâng ty

1) Caùc nguoàn voán phi ngaân haøng doanh nghieäp thöôøng söû duïng (SDNDC)

2) Caùc yeáu toá noäi boä Doanh nghieäp caàn xem xeùt khi quyeát ñònh tham gia huy ñoäng

32 Coù nhaø tö vaán chuyeân nghieäp vaø kinh nghieäm

33 Thöông hieäu doanh nghieäp

34 Giaù trò doanh nghieäp

35 Khaû naêng coâng khai thoâng tin veà taøi chính, nhaân söï cuûa DN

36 Suaát sinh lôøi cuûa Döï aùn huy ñoäng voán

37 Söï haáp daãn cuûa chieán löôïc phaùt trieån daøi haïn cuûa DN

voán treân thò tröôøng OTC (YTNB)

3) Caùc yeáu moâi tröôøng Doanh nghieäp caàn xem xeùt khi quyeát ñònh tham gia huy ñoäng

38 Chính saùch hay ñònh höôùng phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc veà ngaønh ngheà cuûa doanh

nghieäp

cuûa Nhaø nöôùc.

41 Tính oån ñònh cuûa chính saùch hay ñònh höôùng phaùt trieån thò tröôøng OTC trong

töông lai.

42 Tình hình kinh teá trong nöôùc vaø theá giôùi

voán treân thò tröôøng OTC (YTMT)

4) Nhu caàu taøi trôï voán daøi haïn cho phaùt trieån thò tröôøng cuûa Doanh nghieäp

2 Ñaàu tö phaùt trieån thò tröôøng

6 Ñaàu tö phaùt trieån saûn phaåm môùi

7 Ñaàu tö ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc

8 Ñaàu tö quaûng baù thöông hieäu

(NCVPTTT)

5) Caùc phöông thöùc tìm hieåu thò tröôøng OTC cuûa ñoäi nguõ quaûn trò Doanh nghieäp

23 Ngöôøi thaân, baïn beø

24 Saùch vôû

25 Caùc lôùp hoïc nghieäp vuï veà TTCK

26 Caùc phöông tieân thoâng tin ñaïi chuùng 31 Kieán thöùc veà TTCK cuûa ñoäi nguõ quaûn trò vieân cao caáp cuûa DN

(THOTC)

16 Huy ñoäng baïn beø vaø ngöôøi thaân quen

17 Huy ñoäng anh chò em trong gia ñình, baø con

6) Nguoàn voán phi chính thöùc doanh nghieäp thöôøng söû duïng (SDVTN)

4 Ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát

5 Ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä

7) Nhu caàu taøi trôï voán daøi haïn cho phaùt trieån saûn xuaát cuûa Doanh nghieäp (NCVPTSX)

8) Doanh nghieäp muoán söû duïng nguoàn voán cuûa thò tröôøng OTC trong töông lai

18 Voán vay baèng phaùt haønh traùi phieáu coâng ty

19 Phaùt haønh coå phieáu treân thò tröôøng phi taäp trung (OTC)

21 Caùc nguoàn voán ñaàu tö maïo hieåm

(MTCOTC)

28 Giao dòch treân TT OTC theo nguyeân taéc thöông löôïng vôùi giaù caû thoaû thuaän

9) Ñaùnh giaù öu ñieåm cuûa thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp (UDOTC)

Ñieàu kieän tham gia thò tröôøng OTC thoâng thoaùng hôn so vôùi ñieàu kieän nieâm yeát treân Sôû GDCK

11 DN thöôøng voán daøi haïn töø vay ngaân haøng, caùc toå chöùc taøi chính

10) Söû duïng nguoàn voán vay cuûa Ngaân haøng vaø caùc toå chöùc tín duïng (SDVV)

22 DN muoán tieáp caän caùc khoûan vay töø caùc ngaân haøng, caùc toå chöùc tín duïng

3.5.2 Thang ño söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp

Phaân tích EFA cuûa thang ño söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh

nghieäp, trích ñöôïc moät yeáu toá taïi Eigenvalue laø 2,537, toång phöông sai trích laø 53,6%,

caùc troïng soá ñeàu ñaït töø 0,571 trôû leân. Ñoàng thôøi kieåm ñònh ñoä tin caäy Cronbach Alpha,

cho keát quaû heä soá Cronbach Alpha baèng 0,807 va caùc töông quan bieán toång cuõng töø

0,530 trôû leân (baûng 3.10). Nhö vaäy caùc bieán quan saùt cuûa thang ño söï mong muoán tieáp

caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp ñeàu thoûa ñieàu kieän cho caùc phaân tích tieáp theo.

Baûng 3.10: Keát quaû EFA vaø Cronbach Alpha cuûa thang ño söï mong muoán tieáp caän thò

Trung bình thang ño neáu loaïi bieán

Phöông sai thang ño neáu loaïi bieán

Cronbach's Alpha neáu loaïi bieán

Cronbach's Alpha

Nhaân toá

MMDN2

Töông quan bieán toång .577

4.396

.780

.962

10.92

MMDN3

.783

3.283

.672

.807

.709

11.45

MMDN1

.621

4.032

.760

.624

11.85

MMDN4

.530

4.391

.801

.571

10.77

Extraction Method: Principal Axis Factoring.a 1 factors extracted. 14 iterations required.

tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp

Keát luaän: Sau khi ñaùnh giaù sô boä, 6 thaønh phaàn vaø 46 bieán quan saùt cuûa thang ño möùc

ñoä tieáp caän thò tröôøng OTC ban ñaàu ñaõ ñöôïc ñieàu chænh thaønh 10 thaønh phaàn vôùi 36

bieán. Beân caïnh ñoù, caùc bieán quan saùt trong nhoùm ño söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng

OTC cuûa doanh nghieäp khoâng thay ñoåi(4 bieán quan saùt ) vaø ñaït tieâu chuaån kieåm ñònh.

Vaäy caùc soá lieäu ñaït ñieàu kieän ñoä tin caäy Cronbach Alpha vaø EFA seõ ñöôïc söû duïng cho

phaàn phaân tích töông quan ñeå ñaùnh giaù keát quaû nghieân cöùu.

3.6 PHAÂN TÍCH TÖÔNG QUAN.

3.6.1 Kieåm ñònh giaû thuyeát veà moái lieân heä giöõa 10 thaønh phaàn thaùi ñoä ñoái vôùi thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp vaø söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp.

Tieáp theo nghieân cöùu söû duïng heä soá töông quan tuyeán tính r (Pearson

Correlation Coefficient) ñeå kieåm ñònh veà söï töông quan giöõa 10 thaønh phaàn möùc ñoä

tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp vaø söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC

cuûa doanh nghieäp (baûng 3.11).

Keát quaû cho thaáy, coù moái lieân heä giöõa 9 thaønh phaàn möùc ñoä tieáp caän thò tröôøng

OTC cuûa doanh nghieäp vaø söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp

(ngoaïi tröø thaønh phaàn Nguoàn voán phi chính thöùc doanh nghieäp thöôøng söû duïng). Heä soá

töông quan r thaáp nhaát baèng 0,165 (> 0) vaø giaù trò sig. raát nhoû neân coù theå keát luaän moái

quan heä giöõa 9 thaønh phaàn naøy vaø söï mong muoán laø coù yù nghóa veà maët thoáng keâ, coù söï

töông quan.

Rieâng thaønh phaàn Nguoàn voán phi chính thöùc doanh nghieäp thöôøng söû duïng, sau

khi phaân tích töông quan, thaáy noù khoâng coù yù nghóa veà maët thoáng keâ, neân coù theå keát

luaän thaønh phaàn naøy khoâng coù moái lieân heä vôùi caùc thaønh phaàn khaùc cuûa thang ño thaùi

ñoä ñoái vôùi thò tröông OTC cuûa doanh nghieäp cuõng nhö vôùi söï mong muoán tieáp caän thò

tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp .

SDNDC

YTNB

YTMT

NCVPTTT

THOTC

SDNTN

NCVPTSX MTCOTC

UDOTC

SDVV

MMDN

SDNDC

Pearson Correlation

.316(**)

.283(**)

.308(**)

.409(**)

.470(**)

.347(**)

.321(**)

.123

.016

.077

Sig. (2-tailed)

.000

.133

.000

.843

.000

.351

.000

150

YTNB

Pearson Correlation

.316(**)

.311(**)

.378(**)

.330(**)

.229(**)

.234(**)

.415(**)

.460(**)

.327(**)

-.076

Sig. (2-tailed)

.000

.356

.005

.004

.000

150

YTMT

Pearson Correlation

.311(**)

.119

.335(**)

.195(*)

.209(*)

.223(**)

.044

.093

.100

.123

Sig. (2-tailed)

.146

.000

.592

.259

.225

.017

.010

.006

.133

.000

150

NCVPTTT Pearson Correlation

.283(**)

.378(**)

.233(**)

.385(**)

.314(**)

.602(**)

.271(**)

.119

.087

.022

Sig. (2-tailed)

.146

.004

.293

.000

.787

.000

.001

.000

150

THOTC

Pearson Correlation

.308(**)

.330(**)

.335(**)

.233(**)

.169(*)

.266(**)

.189(*)

.252(**)

.350(**)

.128

Sig. (2-tailed)

.000

.004

.117

.039

.001

.020

.002

.000

150

SDNTN

Pearson Correlation

.044

.087

.128

-.095

.293(**)

.080

-.003

.075

.016

-.076

Sig. (2-tailed)

.592

.293

.117

.245

.000

.331

.974

.363

.843

.356

150

NCVPTSX Pearson Correlation

.093

-.095

.409(**)

.229(**)

.385(**)

.169(*)

.316(**)

-.007

.361(**)

.364(**)

Sig. (2-tailed)

.259

.000

.039

.245

.000

.929

.000

.005

150

MTCOTC

Pearson Correlation

.100

.051

.470(**)

.234(**)

.314(**)

.266(**)

.293(**)

.316(**)

.182(*)

.394(**)

Sig. (2-tailed)

.225

.000

.001

.000

.535

.026

.000

.004

150

UDOTC

Pearson Correlation

.022

.080

-.007

.051

.132

.165(*)

.077

.415(**)

.195(*)

.189(*)

Sig. (2-tailed)

.017

.787

.020

.331

.929

.535

.109

.043

.351

.000

150

SDVV

Pearson Correlation

.132

.455(**)

.347(**)

.460(**)

.209(*)

.602(**)

.252(**)

-.003

.361(**)

.182(*)

Sig. (2-tailed)

.010

.000

.002

.974

.000

.026

.109

.000

150

MMDN

Pearson Correlation

.075

.321(**)

.327(**)

.223(**)

.271(**)

.350(**)

.364(**)

.394(**)

.165(*)

.455(**)

Sig. (2-tailed)

.006

.001

.000

.363

.000

.043

.000

150

** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

* Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed).

Baûng 3.11 : Heä soá töông quan giöõa caùc bieán tieàm aån

Sau khi kieåm ñònh, moâ hình lyù thuyeát ñöôïc xaùc ñònh laïi nhö sau:

Nhu caàu taøi trô VDH cho phaùt trieån saûn xuaát

Nhu caàu taøi trô VDH cho phaùt trieån thò tröôøng

Söû dung voán vay cuûa NH vaø caùc TCTD

Söû dung nguoàn voán phi ngaân haøng

Muoán söû dung nguoàn voán cuûa thò tröôøng OTC

Mong muoán tieáp caän TT OTC cuûa DN

Tìm hieåu thò tröôøng OTC

Thaùi ñoä cuûa DN ñoái vôùi TT OTC

Öu ñieåm cuûa thò tröôøng OTC

Caùc yeáu toù noäi boä

Caùc yeáu toá moâi tröôøng

Baûng 3.12: Moâ hình lyù thuyeát ñöôïc ñieàu chænh

Kieåm ñònh caùc giaû thuyeát veà moái quan heä giöõa thaùi ñoä cuûa doanh nghieäp ñoái

vôùi thò tröôøng OTC vaø söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp

chuùng ta coù keát quaû nhö sau:

H1: Nhu caàu veà voán daøi haïn (taøi trôï cho phaùt trieån saûn xuaát vaø phaùt trieån thò tröôøng)

coù aûnh höôûng döông ñeán quyeát ñònh tham gia huy ñoäâng voán treân thò tröôøng OTC cuûa

Doanh nghieäp.

H2: Nguoàn voán daøi haïn doanh nghieäp thöôøng söû duïng (bao goàm voán tín duïng vaø

nguoàn voán phi ngaân haøng) coù aûnh höôûng döông ñeán quyeát ñònh tham gia huy ñoäâng voán

treân thò tröôøng OTC.

H3: Nguoàn voán daøi haïn doanh nghieäp muoán döû duïng trong töông lai(caùc nguoàn voán coù

lieân quan ñeán thò tröôøng OTC) coù aûnh höôûng döông ñeán quyeát ñònh tham gia huy ñoäâng

voán treân thò tröôøng OTC.

H4: Caùc nguoàn thoâng tin veà thò tröôøng OTC coù aûnh höôûng döông ñeán quyeát ñònh tham

gia huy ñoäâng voán treân thò tröôøng OTC cuûa Doanh nghieäp.

H5: Öu ñieåm cuûa thò tröôøng OTC coùa aûnh höôûng döông ñeán quyeát ñònh tham gia huy

ñoäâng voán treân thò tröôøng OTC cuûa Doanh nghieäp.

H6: Caùc ñieàu kieän caàn thieát ñeå tham gia thò tröôøng OTC (bao goàm caùc yeáu toá noäi boä

doanh nghieäp vaø caùc yeáu toá cuûa moâi tröôøng) coù aûnh höôûng döông ñeán quyeát ñònh tham

gia huy ñoäâng voán treân thò tröôøng OTC cuûa Doanh nghieäp.

3.6.2 Ñaùnh giaù söï khaùc bieät giöõa caùc loaïi hình doanh nghieäp veà caùc thaønh phaàn cuûa thaùi ñoä ñoái vôùi thò tröôøng OTC vaø söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp.

Söû duïng phaân tích phöông sai moät yeáu toá (One-way Anova) ñeå xaùc ñònh söï

khaùc bieät giöõa caùc loaïi hình doanh nghieäp veà thaùi ñoâh ñoái vôùi thò tröôøng OTC vaø söï

mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp (baûng 3.13 vaø phuï luïc 6, trang

xvi).

Keát quaû ôû baûng 3.13 cho thaáy, vôùi ñoä tin caäy chaáp nhaän cuûa pheùp kieåm ñònh

naøy laø 90% (möùc yù nghóa = 0,1) do ñaây laø nghieân cöùu khaùm phaù, thì coù theå noùi söï

khaùc bieät giöõa caùc loaïi hình doanh nghieäp veà söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC

cuõng nhö möùc ñoä tieáp caän thò tröôøng OTC coù yù nghóa thoáng keâ. Söï khaùc bieät giöõa caùc

loaïi hình doanh nghieäp cuûa möùc ñoä tieáp caän thò tröôøng OTC theå hieän chuû yeáu ôû caùc

nhoùm yeáu toá: Caùc nguoàn voán phi ngaân haøng chính thöùc thöôøng söû duïng; nguoàn voán phi

chính thöùc thöôøng söû duïng; nhu caàu voán ñeå ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát; Caùc nguoàn voán

cuûa thò tröôøng OTC doanh nghieäp muoán söû duïng trong töông lai.

Keát luaän

Caùc nguoàn voán phi ngaân haøng chính thöùc thöôøng söû duïng Caùc yeáu toá noäi boä Caùc yeáu toá moâi tröôøng Nhu caàu voán ñeå ñaàu tö phaùt trieån thò tröôøng Tìm hieåu thò tröôøng OTC Thöôøng söû duïng nguoàn voán phi chính thöùc Nhu caàu voán ñeå ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát Muoán tieáp caän nguoàn voán OTC Öu ñieåm cuûa thò tröôøng OTC Thöôøng söû duïng nguoàn voán tín duïng chính thöùc Mong muoán tieáp caän TT OTC

Sig. Coù söï khaùc bieät .000 < .10 .210 > .10 Khoâng coù söï khaùc bieät .227 > .10 Khoâng coù söï khaùc bieät .478 > .10 Khoâng coù söï khaùc bieät .104 > .10 Khoâng coù söï khaùc bieät Coù söï khaùc bieät .000 < .10 Coù söï khaùc bieät .097 < .10 Coù söï khaùc bieät .017 < .10 .915 > .10 Khoâng coù söï khaùc bieät .335 > .10 Khoâng coù söï khaùc bieät Coù söï khaùc bieät .077 < .10

Baûng3.13: Keát quaû phaân tích One - way Anova.

3.7 KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU.

Vôùi muïc tieâu ñaùnh giaù thaùi ñoä ñoái vôùi thò tröôøng OTC cuûa caùc doanh nghieäp

treân ñòa baøn TPHCM, nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän ñeå kieåm ñònh moái lieân heä giöõa thaùi

ñoä vaø söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp, ñeå töø ñoù ñöa ra moät

soá kieán nghò thuùc ñaåy hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn treân thò tröôøng OTC.

Nhöõng tieâu chí ñaùnh giaù möùc ñoä tieáp caän thò tröôøng OTC ñaõ ñöôïc xaây döïng töø

buoåi thaûo luaän nhoùm, thieát laäp neân thang ño goàm 42 bieán quan saùt thuoäc 6 thaønh phaàn:

Nhu caàu taøi trôï voán daøi haïn cuûa Doanh nghieäp; Nguoàn voán daøi haïn Doanh nghieäp

thöôøng söû duïng; Nguoàn voán daøi haïn Doanh nghieäp muoán söû duïng trong töông lai; Caùc

phöông thöùc tìm hieåu thò tröôøng OTC cuûa ñoäi nguõ quaûn trò Doanh nghieäp; Ñaùnh giaù öu

ñieåm cuûa thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp; Caùc yeáu toá noäi boä vaø moâi tröôøng Doanh

nghieäp caàn xem xeùt khi quyeát ñònh tham gia huy ñoäng voán treân thò tröôøng OTC. Thang

ño söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp cuõng ñöôïc thieát laäp vôùi 4

bieán quan saùt.

Maãu nghieân cöùu ñöôïc choïn ngaãu nhieân nhöng phaûn aùnh ñuùng thöïc teá Vieät Nam

laø caùc doanh nghieäp khoái kinh teá tö nhaân chieám tyû leä phaàn lôùn veà soá löôïng (81,3%

khích thöôùc maãu) , vaø quy moâ cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam chuû yeáu laø vöøa vaø nhoû

(59,3% kích thöôùc maãu ). Ñoái töôïng traû lôøi thöïc tieáp laø ñoäi nguõ laõnh ñaïo caùc doanh

nghieäp (84,7% kích thöôùc maãu) neân caùc thoâng tin phaûn aùnh khaù saùt vôùi quan ñieåm cuûa

doanh nghieäp.

Thoâng qua ñaùnh giaù sô boä baèng hai phöông phaùp phaân tích EFA vaø kieåm ñònh

heä soá tin caäy Cronbach Alpha, chuùng toâi ñaõ loaïi boû 6 bieán raùc vaø ñieàu chænh thang ño

möùc ñoä tieáp caän thaønh 10 thaønh phaàn vôùi 36 bieán quan saùt, kieåm ñònh laïi heä soá

Cronbach Alpha ñaït giaù trò thaáp nhaát laø 0,630 vaø caùc töông quan bieán toång cuõng töø

0,330 trôû leân, thoûa maõn ñieàu kieän ñöa ra.

Keát quaû phaân tích töông quan ñaõ chöùng minh coù moái lieân heä giöõa caùc thaønh

phaàn möùc ñoä tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp vaø söï mong muoán tieáp caän thò

tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp (ngoaïi tröø thaønh phaàn Nguoàn voán phi chính thöùc doanh

nghieäp thöôøng söû duïng). Ñoù laø cô sôû ñeå ñöa ra caùc kieán nghò thuùc ñaåy hoaït ñoäng huy

ñoäng voán coå phaàn treâ thò tröôøng OTC.

Keát quaû phaân tích (phuï luïc 6 trang xvi) cuõng cho thaáy giaù trò trung bình cuûa

thaønh phaàn Caùc nguoàn voán phi ngaân haøng chính thöùc thöôøng söû duïng chæ ñaït 2,7, chöùng

toû caùc doanh nghieäp trong maãu ít söû duïng caùc nguoàn voán phi ngaân haøng chính thöùc

(bao goàm thueâ mua taøi chính, phaùt haønh coå phieáu ñaïi chuùng, phaùt haønh chöùng khoaùn

nôï, lieân doanh keát vôùi doanh nghieäp khaùc), chæ coù loaïi hình coâng ty coå phaàn coù söû

duïng nhöõng cuõng khoâng cao (3,2). Ñieàu naøy chöùng toû raèng tuy coù söï khaùc bieät giöõa

caùc loaïi hình doanh nghieäp nhöng nhìn chung möùc ñoä ña daïng nguoàn taøi chính cuûa caùc

doanh nghieäp trong maãu raát thaáp, ñaây cuõng laø moät thöïc teá cuûa caùc doanh nghieäp Vieät

Nam. Chuùng ta quaù phuï thuoäc vaøo voán vay ngaân haøng, theå hieän ôû giaù trò trung bình

cuûa Nguoàn voán tín duïng chính thöùc ñaït khaù cao 3.9 vaø khoâng coù söï khaùc bieät giöõa caùc

loaïi hình doanh nghieäp veà thaønh phaàn naøy. Ñieàu naøy khoâng lyù töôûng ñoái vôùi caùc

doanh nghieäp trong boái caûnh Vieät Nam hieän nay. Tuy nhieân, ñieàu naøy cuõng chöùng

minh soá löôïng caùc doanh nghieäp trong maãu tieáp caän ñöôïc nguoàn voán ngaân haøng khaù

lôùn (70%). Phaàn lôùn nhöõng doanh nghieäp thöôøng xuyeân söû duïng nguoàn voán tín duïng

chính thöùc laø nhöõng doanh nghieäp coù quy moâ töông ñoái lôùn (coù nguoàn voán ñoái öùng doài

daøo, coù taøi saûn theá chaáp,..) vaø uy tín, laøm aên töông ñoái hieäu quaû trôû leân, baùo caùo taøi

chính minh baïch….Ñaây laø nhöõng ñieàu kieän ñeå tieáp caän vôùi nguoàn voán coå phaàn cuûa thò

tröôøng OTC, neân khaû naêng tham gia thò tröôøng OTC cuûa caùc doanh nghieäp naøy töông

ñoái cao.

Trong khi ñoù caùc doanh nghieäp thuoäc khu vöïc tö nhaân nhö DNTN hay Coâng ty

TNHH laïi duøng nguoàn voán phi chính thöùc khaù cao (DNTN ñaït 4,8 ñieåm vaø Coâng ty

TNHH laø 3,7 ñieåm). Ñieàu naøy khaù hôïp lyù ñoái vôùi caùc doanh nghieäp thuoäc khu vöïc

kinh teá tö nhaân hieän nay cuûa Vieät Nam. Hieän taïi ôû Vieät Nam caùc keânh taøi trôï daøi haïn

cho nhieàu doanh nghieäp tö nhaân coù xu höôùng töông ñoái khoâng chính thöùc, vaø thöôøng laø

töø caùc khoûan tieát kieäm cuûa gia ñình, hoaëc baïn beø cuûa ban laõnh ñaïo coâng ty cung caáp5.

Möùc ñoä Tìm hieåu thò tröôøng OTC vaø nhaän bieát Öu ñieåm thò tröôøng OTC cuûa caùc

doanh nghieäp thuoäc maãu ñaït 3.6 – 3.7 ñieåm, nhö vaäy thò tröôøng OTC ít nhieàu coù thu

huùt söï chuù yù cuûa ñoäi nguõ laõnh ñaïo cuûa caùc doanh nghieäp. Hôn nöõa phaàn lôùn caùc doanh

nghieäp coù xem xeùt ñeán caùc Yeáu toá noäi boä cuûa doanh nghieäp cuõng nhö caùc Yeáu toá moâi

tröôøng trong caân nhaéc quyeát ñònh tham gia thò tröôøng OTC, theå hieän ôû giaù trò trung

bình cuûa hai thaønh phaàn naøy laàn löôït laø 3.9 vaø 3.8 , trong ñoù coâng ty 100% voán nöôùc

5 Theo ñieàu tra cuûa JBIC naêm 2002

ngoøai vaø coâng ty coå phaàn coù giaù trò trung bình cao nhaát.

Luyõ keá (%)

Soá löôïng khaûo saùt(coâng ty)

Tyû troïng (%)

toøan khoâng

coù Muoán nhieàu thoâng tin veà hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng OTC

5 14 91 39 150

3.3 9.3 60.7 26.0 100.0

4.0 13.3 74.0 100.0

toøan khoâng

4.0

Muoán tieáp caän vôùi nguoàn taøi trôï treân thò tröôøng OTC

9 49 69 17 150

6.0 32.7 46.0 11.3 100.0

10.0 42.7 88.7 100.0

toøan khoâng

4.7

12 90 34 7

8.0 60.0 22.7 4.7

12.7 72.7 95.3 100.0

Hoøan ñoàng yù Khoâng ñoàng yù Khoâng coù yù kieán Ñoàng yù Hoøan toøan ñoàng yù Total Hoøan ñoàng yù Khoâng ñoàng yù Khoâng coù yù kieán Ñoàng yù Hoøan toøan ñoàng yù Total Hoøan ñoàng yù Khoâng ñoàng yù Khoâng coù yù kieán Ñoàng yù Hoøan toøan ñoàng yù Total

150

100.0

toøan khoâng

1.3

3 11 77 57

2.0 7.3 51.3 38.0

3.3 10.7 62.0 100.0

Hoøan ñoàng yù Khoâng ñoàng yù Khoâng coù yù kieán Ñoàng yù Hoøan toøan ñoàng yù Total

150

100.0

Seõ choïn tham gia thò tröôøng OTC Muoán tieáp caän vôùi nhieàu nguoàn taøi trôï voán daøi haïn.

Baûng 3.14: Söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa caùc doanh nghieäp

Keát quaû phaân tích cho thaáy, caùc thaønh phaàn cuûa thaùi ñoä ñoái vôùi thò tröôøng OTC

cuûa doanh nghieäp ñeàu chæ ñaït döôùi 4 ñieåm. Söû duïng voán tín duïng chính thöùc laø yeáu toá

quan troïng taùc ñoäng lôùn nhaát vaøo söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh

nghieäp ñaït 3,95 ñieåm. Thaønh phaàn Muoán söû duïng nguoàn voán cuûa thò tröôøng OTC coù heä

soá hoài quy cao thöù hai, nhöng chæ ñaït 2,6 ñieåm. Ñieàu naøy noùi leân caùc doanh nghieäp

trong maãu ñaõ phaàn naøo tieáp caän thò tröôøng OTC nhöng möùc ñoä coøn khaù thaáp. Söï mong

muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa caùc doanh nghieäp chæ ñaït 3,7 ñieåm treân möùc trung

laäp khoâng nhieàu. Ta xem keát quaû ôû baûng 3.14: Tyû leä caùc doanh nghieäp muoán coù thoâng

tin veà hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng OTC ñaït 86,7%, tyû leä caùc doanh nghieäp muoán tieáp caän

vôùi nguoàn taøi trôï treân thò tröôøng OTC xuoáng coøn 56,3%, vaø tyû leä caùc doanh nghieäp seõ

choïn tham gia thò tröôøng OTC chæ coøn 27,3%. Trong khi ñoù tyû leä caùc doanh nghieäp

Muoán tieáp caän vôùi nhieàu nguoàn taøi trôï voán daøi haïn thì leân tôùi 89.3%. Do ñoù daãn ñeán Söï

mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa caùc doanh nghieäp chæ ñaït 3,7 ñieåm vaø chuû

yeáu laø muoán coù thoâng tin vaø tieáp caän chöù chöa chuù troïng vieäc tham gia thaät söï vaøo thò

tröôøng naøy.

Nhö vaäy söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp phaàn lôùn chæ

döøng laïi ôû “mong muoán”, nhieàu doanh nghieäp e ngaïi trong quyeát ñònh tham gia vaøo

thò tröôøng OTC, huy ñoäng voán treân thò tröôøng OTC. Laøm theá naøo ñeå “mong muoán” trôû

thaønh “quyeát ñònh”? Treân cô sôû keát quaû cuûa nghieân cöùu xin ñöôïc trình baøy moät soá

kieán nghò veà giaûi phaùp thuùc ñaåy hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn treân thò tröôøng OTC

ôû chöông sau.

Keát quaû phaân tích cuõng cho thaáy söï khaùc bieät giöõa caùc loaïi hình doanh nghieäp

veà caùc thaønh phaàn: caùc nguoàn voán phi ngaân haøng chính thöùc thöôøng söû duïng; nguoàn

voán phi chính thöùc thöôøng söû duïng; nhu caàu voán ñeå ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát; Caùc

nguoàn voán cuûa thò tröôøng OTC doanh nghieäp muoán söû duïng trong töông lai. Ñieàu naøy

caàn ñöôïc löu yù khi ñeà ra caùc kieán nghò giaûi phaùp cho phuø hôïp vôùi moãi loaïi hình doanh

nghieäp.

3.8 KIEÁN NGHÒ CAÙC GIAÛI PHAÙP THUÙC ÑAÅY HOAÏT ÑOÄNG HUY ÑOÄNG VOÁN COÅ PHAÀN TREÂN THÒ TRÖÔØNG OTC.

Quy moâ hieän taïi cuûa hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn ôû Vieät Nam – duø laø phaùt

haønh coå phieáu ra coâng chuùng hay huy ñoäng voán coå phaàn maïo hieåm – vaãn coøn quaù nhoû

so vôùi soá löôïng coâng ty coå phaàn vaø quy moâ toång theå cuûa neàn kinh teá ñang phaùt trieån.

Hoaït ñoäng tín duïng ngaân haøng (70% kích thöôùc maãu) vaø caùc hình thöùc cho vay khoâng

chính thöùc (treân 50% kích thöôùc maãu) tieáp tuïc chieám öu theá ñaùng keå so vôùi quy moâ

cuûa hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn (19.3% kích thöôùc maãu). Höôùng tôùi töông lai,

chuùng ta coù theå seõ thaáy hoaït ñoäng taøi trôï voán coå phaàn trong ñoù coù hoaït ñoäng huy ñoäng

voán coå phaàn treân thò tröôøng OTC ñoùng vai troø quan troïng hôn trong vieäc cung caáp voán

ñaàu tö daøi haïn cho caùc doanh nghieäp trong nöôùc noùi chung vaø treân ñòa baøn TPHCM

noùi rieâng neáu nhö moâi tröôøng phaùp lyù vaø moâi tröôøng kinh doanh ngaøy caøng ñöôïc caûi

thieän hôn cho caùc nhaø ñeàu tö voán coå phaàn ôû Vieät Nam. Ñieàu naøy phaûi ñoøi hoûi töø caû hai

phía: baûn thaân caùc doanh nghieäp vaø Chính phuû.

Treân cô sôû thöïc traïng cuûa hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn vaø thò tröôøng OTC

ñaõ trình baøy ôû chöông II vaø keát quaû cuûa nghieân cöùu Thaùi ñoä vaø söï mong muoán tieáp

caän thò tröôøng OTC cuûa caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ

trình baøy ôû phaàn treân, toâi xin ñöa ra moät soá kieán nghò nhaèm thuùc ñaåy hoaït ñoäng huy

ñoäng voán coå phaàn treân thò tröôøng OTC cuûa caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn TPHCM.

3.8.1 Kieán nghò caùc giaûi phaùp vó moâ

Nhöõng naêm trôû laïi ñaây, Vieät Nam ñöôïc ñaùnh giaù laø moät trong nhöõng neàn kinh

teá taêng tröôûng naêng ñoäng nhaát khu vöïc Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông cuõng nhö cuûa theá

giôùi vôùi toác ñoä taêng tröôûng khaù cao vaø oån ñònh: naêm 2002 ñaït 7,1%; naêm 2003 ñaït

7,23%; naêm 2004 ñaït 7,7% ñaëc bieät naêm 2005 taêng tröôûng GDP cuûa Vieät Nam ñaït

8,4%. Theo döï baùo cuûa Uûy ban kinh teá vaø xaõ hoäi thuoäc Lieân hieäp quoác veà trieån voïng

kinh teá cuûa Vieät Nam, nhôø ñaàu tö tö nhaân vaø nhu caàu trong nöôùc taêng maïnh, neàn kinh

teá Vieät Nam seõ tieáp tuïc ñaït möùc taêng tröôûng khaù cao laø 7.8% trong naêm 2006 vaø 8.0%

trong naêm 2007.

Vôùi ñaø taêng tröôûng nhö vaäy, coäng vôùi söï hoaït ñoäng soâi noåi cuûa thò tröôøng chöùng

khoaùn Vieät Nam (TTGDCK vaø thò tröôøng OTC) trong naêm 2005 vaø 2006, caùc nguoàn

voán ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi tieáp tuïc ñoå veà Vieät Nam, cuõng nhö tieàn nhaøn roãi cuûa

caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc ñang tìm ñòa ñieåm ñaàu tö thích hôïp. Vaäy Chính phuû phaûi

laøm gì ñeå phaùt trieån thò tröôøng OTC, thuùc ñaåy caùc doanh nghieäp huy ñoäng ñöôïc caùc

nguoàn voán noùi treân?

3.8.1.1 Taïo laäp vaø toå chöùc thò tröôøng.

Trong keát quaû phaân tích töông quan, thaønh phaàn caùc yeáu toá moâi tröôøng coù moái

töông quan döông (heâï soá laø 0.223) vôùi söï mong muoán tieáp thò tröôøng OTC cuûa doanh

nghieäp, trong ñoù tính oån ñònh cuûa chính saùch hay ñònh höôùng phaùt trieån thò tröôøng OTC

coù tyû leä doanh nghieäp taùn thaønh 72,7% maãu nghieân cöùu vaø tính chaët cheõ vaø hieäu quaû

cuûa caùc vaên baûn luaät ñieàu chænh Thò tröôøng OTC cuûa Nhaø nöôùc coù tyû leä doanh nghieäp

taùn thaønh 64,7% maãu nghieân cöùu. Ñieàu naøy chöùng toû Doanh nghieäp raát troâng chôø vaøo

caùc chính saùch cuûa Chính phuû ñoái vôùi thò tröôøng OTC.

Ñeå thò tröôøng OTC phaùt trieån laønh maïnh, caàn phaûi coù caùc nhaø toå chöùc thò

tröôøng. Coù nhö vaäy, môùi taïo ra tính thoáâng nhaát vaø nhöõng nguyeân taéc chung cho caùc

nhaø ñaàu tö tham gia. Vôùi vieäc Saøn giao dòch Haø Noäâi ra ñôøi naêm 2005, Nhaø nöôùc ñaõ

ñöùng ra laøm nhaø taïo laäp vaø toå chöùc thò tröôøng OTC. Tuy saøn giao dòch Haø Noäi ñaït

nhieàu keát quaû khích leä, nhöng moâ hình caáu truùc hieän taïi cuûa saøn giao dòch Haø Noäi vaãn

chöa ñöôïc Chính phuû coâng boá roõ raøng, neân soá löôïng doanh nghieäp tham gia thò tröôøng

naøy vaãn coøn raát haïn cheá. Chính phuû neân sôùm phaân ñònh tieâu chuaån tham gia saøn giao

dòch Haø Noäi vaø cho pheùp saøn Haø Noäi toå chöùc giao dòch caùc loaïi chöùng khoaùn chöa

nieâm yeát treân TTGDCK TPHCM ñeå goùp phaàn ñöa thò tröôøng OTC töï do hieän nay vaøo

toå chöùc, quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc.

Beân caïnh ñoù, Chính phuû caàn phaûi hoã trôï caùc coâng ty chöùng khoaùn ñuû maïnh ñeå

coù theå ñaûm nhaän vai troø nhaø taïo laäp thò tröôøng treân caùc giao dòch mua baùn vaø taïo giaù

cho caùc coå phieáu.

3.8.1.2 Xaây döïng khung phaùp lyù ñieàu chænh hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng OTC

Chính phuû neân trieån khai vieäc xaây döïng khung phaùp lyù bao quaùt, ñieàu chænh

toaøn boä haønh vi giao dòch treân thò tröôøng OTC. Khung phaùp lyù ñöôïc xem laø coâng cuï

quan troïng nhaát quaûn lyù thò tröôøng, ñaûm baûo söï hieäu quaû cuûa thò tröôøng, baûo veä quyeàn

lôïi caùc nhaø ñaàu tö.

Chính phuû neân xaây döïng moät Nghò ñònh rieâng ñieàu chænh hoaït ñoäng cuûa thò

tröôøng OTC. Yeâu caàu ñoái vôùi vieäc xaây döïng laø phaûi thoáng nhaát, ñoàng boä vôùi heä thoáng

phaùp luaät.

Do caùc coâng ty tham gia huy ñoäng voán treân thò tröôøng OTC laø caùc coâng ty coù

quy moâ vöøa vaø nhoû, caùc coâng ty môùi thaønh laäp, caùc coâng ty hoaït ñoäng coù hieäu quaû

nhöng chöa ñuû tieâu chuaån nieâm yeát treân TTGDCK neân vieäc ñaët ra caùc tieâu chuaån

nieâm yeát chöùng khoaùn treân thò tröôøng naøy vaø caùc dòch vuï hoã trôï khoâng neân yeâu caàu

quaù cao, caàn thoâng thoaùng ñeå khuyeán khích nhieàu coâng ty phaùt haønh tham gia thò

tröôøng, nhöng cuõng phaûi ñaày ñuû chaët cheõ nhaèm haïn cheá vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn

keùm chaát löôïng gaây thieät haïi ñeán lôïi ích ngöôøi ñaàu tö, laøm maát loøng tin cuûa daân chuùng

ví duï nhö tieâu chí phaûi ñaûm baûo ñaây laø caùc coâng ty coù ruûi ro cao, nhöng laø caùc coâng ty

kinh doanh nghieâm tuùc, khoâng löøa ñaûo. Ñaây chính laø ñieàu taïo neân söùc huùt raát lôùn cho

thò tröôøng OTC.

Caùc quy ñònh caàn phaûi roõ raøng, ñaày ñuû vaø cuï theå veà quyeàn vaø nghóa vuï cuûa caùc

toå chöùc tham gia thò tröôøng. Laø cô sôû phaùp lyù ñeå baûo veä lôïi ích hôïp phaùp cuûa caùc toå

chöùc, caù nhaân tham gia thò tröôøng, theå hieän roõ vai troø vaø chöùc naêng nhieäm vuï cuûa caùc

cô quan quaûn lyù, cuûa caùc ñoái töôïng tham gia thò tröôøng. Beân caïnh ñoù, caùc quy ñònh veà

coâng boá thoâng tin, giaûi quyeát tranh chaáp vaø xöû lyù vi phaïm treân thò tröôøng phaûi ñöôïc

ban haønh ñeå taïo cô cheá baûo veä quyeàn lôïi cuûa caùc beân khi bò xaâm haïi.

3.8.1.3 Toå chöùc ñaùnh giaù vaø xeáp loaïi möùc ñoä tín nhieäm doanh nghieäp.

Coù moâït khaùc bieät raát lôùn giöõa caùc coâng ty nieâm yeát treân thò tröôøng TTGDCK vaø

caùc coâng ty huy ñoäng voán treân thò tröôøng OTC laø yeâu caàu coâng khai thoâng tin. Do caùc

thoâng tin lieân quan ñeán hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp khoâng baét buoäc phaûi coâng boá kòp

thôøi, neân ñeå coù theå ñaùnh giaù caùc coâng ty naøy caàn phaûi coù moät toå chöùc ñaùnh giaù xeáp

loaïi ñoäc laäp ñaûm baûo caùc ñieàu kieän sau:

• Tính khaùch quan: Phöông phaùp ñaùnh giaù caàn phaûi chaët cheõ, coù heä thoáng vaø phaûi

caên cöù vaøo soá lieäu quaù khöù, keát quaû ñaùnh giaù phaûi lieân tuïc ñöôïc raø soaùt vaø ñieàu chænh

kòp thôøi theo nhöõng thay ñoåi veà tình hình taøi chính.

• Tính ñoäc laäp:Toå chöùc ñaùnh giaù phaûi ñoäc laäp vaø khoâng chòu söùc eùp veà kinh teá hoaëc

chính trò coù theå aûnh höôûng ñeán keát quaû ñaùnh giaù.

• Khaû naêng tieáp caän quoác teá, tính minh baïch: Caùc keát quaû ñaùnh giaù caàn phaûi ñöôïc

cung caáp cho caùc toå chöùc trong vaø ngoøai nöôùc ñeå söû duïng trong caùc muïc ñích hôïp

phaùp vôùi caùc ñieàu kieän cung caáp töông ñöông nhau.

• Cung caáp ñaày ñuû thoâng tin veà phöông phaùp ñaùnh giaù.

• Caùc nguoàn löïc: Moät toå chöùc ñaùnh giaù ñoäc laäp caàn phaûi coù ñuû caùc nguoàn löïc caàn

thieát ñeå thöïc hieän vieäc ñaùnh giaù vôùi chaát löôïng cao.

• Tính tin caäy: ñöôïc theå hieän ôû loøng tin cuûa caùc toå chöùc ñoäc laäp (nhaø ñaàu tö, caùc

coâng ty phaùt haønh, ñoái taùc kinh doanh…) ñoái vôùi keát quaû ñaùnh giaù cuûa moät toå chöùc

ñaùnh giaù ñoäc laäp. Ñoä tin caäy cuùng theå hieän ôû vieäc caùc toå chöùc ñaùnh giaù ñoäc laäp söû

duïng caùc quy trình noäi boä nhaèm traùnh khoâng cho thoâng tin maät ñöôïc söû duïng sai muïc

ñích.

Thöïc teá hieän nay Vieät Nam ñaõ coù 3 toå chöùc ñöùng ra thöïc hieän vieäc phaân loaïi

ñaùnh giaù vaø xeáp haïng doanh nghieäp ñoù laø Coâng ty thoâng tin tín nhieäm doanh nghieäp

C&R, Trung taâm thoâng tin tín duïng (CIC) cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc vaø Trung taâm

ñaùnh giaù tín nhieäm Vietnamnet (ñaõ taïm ngöøng hoaït ñoäng), caû ba trung taâm naøy hieän

vaãn chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa thò tröôøng. Chính phuû neân coù chính saùch khuyeán

khích, taïo ñieàu kieän cho nhöùng toå chöùc ñònh möùc tín nhieäm ra ñôøi vaø phaùt trieån nhaèm

taêng khaû naêng thu huùt nguoàn voán töø coâng chuùng, cuõng nhö doøng voán giaùn tieáp ñaàu tö

nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam.

3.8.1.4 Xaây döïng vaên hoaù coâng khai vaø minh baïch trong hoaït ñoäng cuûa caùc doanh

nghieäp.

Chính phuû chuû ñoäng xaây döïng vaên hoùa coâng khai vaø minh baïch thoâng qua toå

chöùc tuyeân truyeàn, giaùo duïc vaø moät soá bieän phaùp khaùc. Khi maø caùc doanh nghieäp, caùc

nhaø ñaàu tö vaø coâng chuùng coù thoùi quen chaáp nhaän vieäc coâng khai, minh baïch tình hình

hoaït ñoäng cuûa mình seõ taïo ñoäng löïc lôùn trong vieäc aùp duïng heä thoáng chuaån möïc keá

toaùn toát, coù thoâng tin ñuû ñoä tin caäy cho caùc toå chöùc ñaùnh giaù möùc ñoä tín nhieäm xeáp

loaïi moät caùch chính xaùc doanh nghieäp.

3.8.2 Kieán nghò caùc giaûi phaùp cho doanh nghieäp nhaèm thuùc ñaåy hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn treân thò tröôøng OTC.

Vieäc ñöa ra caùc giaûi phaùp chung nhaát cho caùc doanh nghieäp ñeå thuùc ñaåy hoaït

ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn treân thò tröôøng OTC laø ñieàu khoâng theå, vì vôùi moãi loaïi

hình coâng ty, vôùi ñaëc ñieåm rieâng bieät cuûa töøng doanh nghieäp thì caùc giaûi phaùp ñöa ra

ñaõ raát khaùc nhau. Tuøy vaøo thaùi ñoä, nhaän thöùc cuûa moãi doanh nghieäp veà keânh huy ñoäng

voán naøy seõ coù nhöõng giaûi phaùp phuø hôïp vôùi doanh nghieäp ñoù. Tuy nhieân, moät vaán ñeà

noåi leân khaù roõ trong quaù trình phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn

vaø thò tröôøng OTC Vieät Nam ôû chöông II vaø keát quaû nghieân cöùu ôû chöông III ñoù laø

“minh baïch”: minh baïch trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, minh baïch trong caùc

baùo cao taøi chính, minh baïch trong vieäc coâng boá thoâng tin… Ñaây chính laø vaán ñeà lôùn

haïn cheá caùc doanh nghieäp tieáp caän vôùi hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn treân thò

tröôøng OTC do khoâng taïo ñöôïc söï an taâm cho caùc nhaø ñaàu tö. Khaéc phuïc haïn cheá naøy

laø muïc ñích chung maø caùc doanh nghieäp höôùng tôùi neáu doanh nghieäp muoán tieáp caän

nguoàn voán coå phaàn treân thò tröôøng OTC cuõng nhö caùc nguoàn voán daøi haïn khaùc.

Thöïc hieän toát heä thoáng keá toaùn vaø kieåm toaùn, heä thoáng cô caáu quaûn trò toát ñeå

ñaûm baûo tính minh baïch vaø hieäu quaû trong hoaït ñoäng laø moät chuoãi caùc giaûi phaùp ñoàng

boä giuùp doanh nghieäp deã daøng huy ñoäng voán coå phaàn treân thò tröôøng OTC.

Ñoái vôùi caùc coâng ty nieâm yeát chính thöùc, vieäc coâng boá thoâng tin phaûi tuaân thuû

caùc quy ñònh heát söùc chaët cheõ. Tuy nhieân ñoái vôùi caùc coâng ty khoâng nieâm yeát, ñieàu

naøy laø khoâng baét buoäc maø chæ ñöôïc khuyeán khích. Chính ñieàu naøy, coäng vôùi nhöõng

vaán ñeà maäp môø trong coâng taùc thueá, ñaõ khuyeán khích caùc doanh nghieäp laøm cho heä

thoáng soå saùch, baùo caùo keá toaùn cuûa mình trôû neân khoâng minh baïch laøm raøo caûn cho

hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn cuûa mình do uy tín coâng ty giaûm.

Coù moät heä thoáng keá toaùn vaø caùc yeâu caàu kieåm toaùn nhaèm theå hieän ñuùng thöïc

traïng cuûa doanh nghieäp laø ñieàu heát söùc caàn thieát trong vieäc thuùc ñaåy hoaït ñoäng huy

ñoäng voán coå phaàn treân thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp. Khi caùc thoâng tin minh

baïch, roõ raøng, caùc nhaø ñaàu tö seõ coù khaû naêng ñaùnh giaù thöïc traïng coâng ty moät caùch toát

nhaát, taïo loøng tin cho nhaø ñaàu tö khi hoï boû voán vaøo coâng ty.

Keát quaû phaân tích nghieân cöùu cho thaáy 75.3% yù kieán cho raèng doanh nghieäp

caàn phaûi xem xeùt veà khaû naêng coâng khai thoâng tin veà taøi chính vaø nhaân söï cuûa doanh

nghieäp khi quyeát ñònh tham gia huy ñoäng voán treân thò tröôøng OTC, nhö vaäy phaàn lôùn

doanh nghieäp yù thöùc ñöôïc vaán ñeà naøy nhöng chöa ñuû ñoäng löïc ñeå thöïc hieän, cuõng nhö

chöa thaáy ñöôïc lôïi ích laâu daøi cuûa vieäc coâng boá thoâng tin ñeå thöïc hieän huy ñoäng voán

coå phaàn. Vieäc coâng ty thöïc hieän toát heä thoáng keá toaùn vaø kieåm toaùn doanh nghieäp laø

moät cô sôû quan troïng ñeå caùc nhaø ñaàu tö, caùc chuû nôï, caùc nhaø cung caáp vaø khaùch haøng

coù theå ñaùnh giaù ñöôïc coâng ty. Nhö vaäy coâng ty seõ deã daøng trong vieäc tieáp caän tín duïng

ngaân haøng vaø caùc toå chöùc taøi chính vaø vôùi chi phí thaáp hôn, vì beân cho vay seõ coi coâng

ty coù möùc ñoä minh baïch thoâng tin cao hôn seõ coù ñoä ruûi ro thaáp hôn so vôùi coâng ty coù

heä thoáng baùo caùo taøi chính keùm minh baïch hôn. Nhôø ñoù laõi suaát ñoái vôùi caùc khoaûn vay

seõ thaáp hôn. Ñieàu naøy theå hieän roõ ôû keát quaû cuûa phaân tích, thaønh phaàn Söû duïng voán

tín duïng chính thöùc coù heä soá töông quan Pearson cao nhaát (0,455), chöùng toû thaønh

phaàn naøy laø yeáu toá quan troïng taùc ñoäng khaù lôùn vaøo söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng

OTC cuûa doanh nghieäp. Vôùi nhöõng doanh nghieäp thöôøng xuyeân söû duïng nguoàn voán

vay ngaân haøng laø nhöõng doanh nghieäp phaàn naøo ñaùp öùng ñöôïc moät soá tieâu chuaån veà

söï minh baïch vaø hoaït ñoäng hieäu quaû. Beân caïnh ñoù nhaø cung caáp vaø khaùch haøng cuõng

seõ yeân taâm hôn ñoái vôùi nhöõng coâng ty coù möùc ñoä minh baïch thoâng tin cao hôn vaø coù

theå ñöa ra nhöõng ñieàu khoaûn hôïp ñoàng haáp daãn hôn. Caùc nhaø ñaàu tö cuõng seõ ghi nhaän

tính minh baïch cao hôn vaø möùc ñoä ruûi ro thaáp cuûa coâng ty baèng vieäc saün loøng mua coå

phieáu cuûa coâng ty vôùi giaù cao hôn . Ñoái vôùi caùc coå ñoâng trong coâng ty, ñieàu naøy coù

nghóa laø khaû naêng coù thu nhaäp töø ñaàu tö qua vieäc giaù coå phieáu cao hôn (capital gain),

beân caïnh caùc khoaûn coå töùc haøng naêm.

Coâng ty coù theå hoaït ñoäng coù hieäu quaû hôn vaø hieäu suaát cao hôn do thöïc hieän

nhhöõng thay ñoåi veà quaûn trò noäi boä, veà heä thoáng cô caáu quaûn trò vaø caû veà taøi chính Söï

ñoøi hoûi veà möùc ñoä coâng khai, minh baïch thoâng tin taøi chính maø coâng ty töï ñöa ra ñaõ

töøng böôùc giuùp coâng ty naâng caáp caùc heä thoáng taøi chính vaø quaûn lyù, taêng tính minh

baïch chung cho coâng ty. Söï thay ñoåi nhö vaäy seõ giuùp coâng ty xaây döïng danh tieáng toát

hôn vôùi caû khaùch haøng vaø caùc nhaø ñaàu tö vaø do ñoù giuùp coâng ty caïnh tranh hieäu quaû

hôn trong lónh vöïc kinh doanh cuûa mình.

Nhö vaäy vôùi taùc ñoäng hai chieàu cuûa lôïi ích laâu daøi keå treân, caùc doanh nghieäp

neân ñeà ra moät soá tieâu chuaån veà ñoä minh baïch ñeå töï mình töøng böôùc thöïc hieän nhö:

• Baùo caùo taøi chính vaø baùo caùo quaûn trò phaûi ñaûm baûo ñöôïc caùc yeâu caàu cô baûn nhö

Ban giaùm ñoác phaûi hieåu roõ, baùo caùo ñöôïc kieåm toaùn, ñöôïc xaùc nhaän bôûi moät coâng ty

kieåm toaùn coù uy tín, tuaân thuû yeâu caàu baùo caùo taøi chính Vieät Nam vaø quoác teá. Aùp

duïng caùc nguyeân taéc baùo caùo taøi chính chuaån goàm 4 yeáu toá laø tính caån troïng, tính

khaùch quan, tính ñaày ñuû vaø tính roõ raøng. Ngoøai ra phaûi coù caùc baùo caùo quaûn trò noä boä

goàm baùo caùo phaân tích hieäu quaû hoaït ñoäng so vôùi keá hoaïch, baùo caùo giaùm saùt caùc tieâu

chí ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng.

• Cô caáu toå chöùc cuûa caû heä thoáng phaûi roõ raøng ñaûm baûo tính minh baïch vaø hieäu quaû

trong toøan boä hoaït ñoäng cuûa coâng ty thoâng qua vieäc hoaïch ñònh vai troø traùch nhieäm

trong töøng laõnh vöïc cuï theå.

• Quaûn trò doanh nghieäp phaûi ñöôïc chuù troïng haøng ñaàu, caùc thuû tuïc, quy trình, cô cheá

kieåm soùat phaûi ñöôïc ñaûm baûo.

• Laäp chieán löôïc phaùt trieån, keá hoaïch kinh doanh daøi haïn vaø caùc keá hoaïch taøi chính

phuïc vuï cho chieán löôïc vaø keá hoaïch kinh doanh daøi haïn ñoù. Ñaëc bieät laø xaùc ñònh ñöôïc

nhu caàu voán ñaàu tö ñeå coù loä trình vaø keá hoaïch tieáp caän nguoàn voán naøo cho hieäu quaû.

KEÁT LUAÄN

Coù theå noùi raèng vieäc hình thaønh thò tröôøng OTC vôùi ñuùng nghóa cuûa noù hieän nay

ñang laø xu höôùng phoå bieán, thaäm chí laø taát yeáu cuûa caùc haàu heát caùc thò tröôøng chöùng

khoaùn theá giôùi vì öu theá cuûa thò tröôøng naøy vaø coøn vì söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi noùi

chung. Moâ hình thò tröôøng OTC laø moâ hình thò tröôøng mang tính öu vieät ñeå coù theå

hoaøn thieän ñöôïc heä thoáng thò tröôøng chöùng khoùan Vieät Nam thoâng qua vieäc taïo ñieàu

kieän ña daïng hoùa thò tröôøng, ñaùp öùng nhu caàu ña daïng cuûa ngöôøi ñaàu tö… Vaø quan

troïng nhaát laø thò tröôøng OTC taïo ñieàu kieän cho caùc coâng ty chöa ñuû ñieàu kieän nieâm

yeát treân TTGDCK, ñaëc bieät laø caùc coâng ty coù voán nhoû, coâng ty môùi thaønh laäp… coù theå

huy ñoäng voán deã daøng qua thò tröôøng chöùng khoaùn, taän duïng ñöôïc nguoàn voán nhaøn roãi

trong daân chuùng, goùp phaàn thuùc ñaåy nhanh tieán trình coå phaàn hoùa ôû Vieät Nam.

Nhaän thöùc roõ ñieàu naøy seõ giuùp baûn thaân moãi doanh nghieäp treân ñòa baøn

TPHCM ñöa ra nhöõng quyeát saùch hôïp lyù nhaèm tieáp caän ñöôïc vôùi nguoàn voán coå phaàn

khaù haáp daãn. Veà phía Chính phuû, nhöõng chính saùch xaây döïng vaø phaùt trieån thò tröôøng

OTC ñuùng ñaén seõ naâng thò tröôøng taøi chính cuûa Vieät Nam laàn moät taàm cao môùi, baét

kòp xu höôùng phaùt trieån chung cuûa theá giôùi.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

TIEÁNG VIEÄT

Baùo caùo chung cuûa caùc nhaø taøi trôï taïi Hoäi nghò Nhoùm tö vaán caùc nhaø taøi trôï Vieät Nam (12/2005), Baùo caùo phaùt trieån Vieät Nam naêm 2006, Haø Noäi

2 Boä Keá hoaïch vaøđñaàu tö, Taïp chí Ñaàu tö chöùng khoaùn.

Hoaøng Troïng - Chu Nguyeãn Moäng Ngoïc (2005), Phaân tích döõ lieäu ngheân cöùu vôùi SPSS, NXB Thoáng Keâ.

Ngaân haøng Hôïp taùc Quoác teá Nhaät Baûn (JBIC) (4/2002), Moâi tröôøng kinh doanh cho caùc doanh nghieäp tö nhaân ôû Vieät Nam.

Nick J.Freeman - Chöông trình phaùt trieån kinh teá tö nhaân MPDE (7/2004), Voán coå phaàn: Keânh taøi chính ñang phaûtieån taïi Vieät Nam.

Quoác hoäi (2005),Luaät doanh nghieäp soá 60/2005/QH11 ban haønh ngaøy 29/11/2005.

7 Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn.

Toång cuïc thoáng keâ Vieät Nam (2004), Thöïc traïng doanh nghieäp qua keát quaû ñieàu tra naêêm 2001,2002,2003,NXB Thoáng Keâ.

Traàn Kim Dung (2005), Höôùng daãn vieát ñeà cöông nghieân cöùu khoa hoïc, ÑHKT.

10 Traàn Ngoïc Thô (2003), Taøi chính doanh nghieäp hieïn ñaïi, NXB Thoáng Keâ.

11 Uyû ban chöùng khoaùn Nhaø nöôùc, Taïp chí Chöùng khoaùn Vieät Nam, nhieàu kyø.

TIEÁNG ANH

11 Dalton John (1998), How the stock market works.

12 Dearborn (1996), Pass track series 7.

13 Esme Faerber (1995), All about stocks.

14 General Securities NYSE/NASD Registered Representative (series 7), 1997.

15 Richard J.Teweles & Edward S.Bradley (1987), The stock market 5th Edition.

16 Robert Zipf (1997), How the bond market works.

17 Securities market in Korea, 2000 & 2001.

18 Stuart R.Veale (1987), Stocks, Bonds, Options,Futures.

Timmons, Jeffry A. (1999), New Venture Creation: Entrepreneurship for the 21st Century,1999 Irwin/McGraw-Hill.

20 Tokyo Stock Exchange, 2000

Venture Capital Journal (2001), Höôùng daãn veà hoaït ñoäng ñaàu tö voán maïo hieåm ôû Chaâu AÙ 2001.

TRANG TIN ÑIEÄN TÖÛ

1 http://www.ssi.com.vn

2 http://www.bsc.com.vn

3 http://www.vcbs.com.vn

4 http://www.bvsc.com.vn

5 http://www.hsc.com.vn

6 http://www.ssc.gov.vn

7 http://www.sbv.gov.vn

8 http://www.vietstock.com.vn

9 http://www.chungkhoandenhat.com

10 http://www.hastc.ogn.vn

11 http://www.dragoncapital.com

12 http://www.mekongcapital.com

13 http://www.vinacapital.com

Phụ lục 1:

PHIEÁU ÑIEÀU TRA THAÙI ÑOÄ VAØ SÖÏ MONG MUOÁN TIEÁP CAÄN THÒ TRÖÔØNG OTC CUÛA DOANH NGHIEÄP

Xin chaøo caùc anh chò,

Toâi laø hoïc vieân cao hoïc khoaù 12, khoa Quaûn trò kinh doanh cuûa tröôøng Ñaïi Hoïc Kinh Teá TP.HCM. Hieän nay toâi ñang tieán haønh nghieân cöùu ñeà taøi “Huy ñoäng voán coå phaàn treân thò tröôøng OTC - Giaûi phaùp veà voán cho caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn TP.Hoà Chí Minh”.

Ngoaøi muïc ñích phuïc vuï cho vieäc hoïc taäp, ñeà taøi naøy seõ giuùp cho caùc doanh nghieäp hieåu roõ hôn veà thò tröôøng chöùng khoaùn, thò tröôøng OTC ñeå töø ñoù mong muoán coù cô hoäi tieäp caän vaø khai thaùc nguoàn voán töø thò tröôøng OTC naøy nhaèm ñaùp öùng cho nhu caàu hoaït ñoäng vaø phaùt trieån cuûa doanh nghieäp.

Toâi raát haân haïnh ñöôïc caùc anh, chò daønh chuùt ít thôøi gian traû lôøi giuùp moät soá caâu hoûi sau. Xin löu yù raèng khoâng coù caâu traû lôøi naøo laø sai, taát caû caùc caâu traû lôøi ñeàu coù giaù trò ñoái vôùi nghieân cöùu naøy. Toâi cam ñoan raèng noäi dung traû lôøi cuûa anh chò hoaøn toaøn ñöôïc giöõ kín vaø keát quaû nghieân cöùu cuûa ñeà taøi seõ ñöôïc phaûn hoài ñeán anh, chò khi coù yeâu caàu.

Email: caomaile@yahoo.com

Xin chaân thaønh caûm ôn söï hôïp taùc, hoã trôï nhieät tình vaø thôøi gian quyù baùu cuûa anh, chò trong vieäc tham gia traû lôøi baûng caâu hoûi naøy. Xin vui loøng lieân laïc ñòa chæ sau neáu anh, chò coù baát kyø caâu hoûi naøo hoaëc coù nhu caàu nhaän keát quaû nghieân cöùu: Cao Thò Mai Leâ Coâng ty VINACEGLASS Tel.: 08 8290920/ 0918 699 996 Fax: 08 8290768

Caâu 1: Xin vui loøng cho bieát möùc ñoä ñoàng yù cuûa anh/chò ñoái vôùi caùc phaùt bieåu döôùi ñaây (ñaùnh daáu vaøo soá ñieåm töông öùng):

1: Hoaøn toaøn khoâng ñoàng yù

2: Khoâng ñoàng yù

3: Khoâng coù yù kieán

4: Ñoàng yù

5: Hoaøn toaøn ñoàng yù. 13Caâu 2: Xin vui loøng cho bieát moät soá thoâng tin caù nhaân vaø doanh nghieäp cuûa anh/chò (ñieàn thoâng tin vaø ñaùnh daáu vaøo oâ töông öùng).

I. Thoâng tin doanh nghieäp

47 Teân doanh nghieäp: 48 Ñòa chæ: 49 Naêm thaønh laäp: 50 Ngaønh kinh doanh: 51 Loaïi hình doanh nghieäp:

1 2 3

Coâng ty coå phaàn Coâng ty TNHH Doanh nghieäp tö nhaân

4 5 6

Coâng ty lieân doanh Coâng ty 100% voán nöôùc ngoaøi Doanh nghieäp Nhaø nöôùc

52 Toång voán ñieàu leäâ:

Döôùi 5 tyû ñoàng 5 - 10 tyû ñoàng

53 Tình traïng veà voán:

Thöøa voán Ñuû voán

54 Nhu caàu veà voán cho 10 - 20 naêm tôùi:

1 2 1 2 1 2

3 4 3 4 3 4

Döôùi 5 tyû ñoàng 5 - 10 tyû ñoàng

55 Toång soá lao ñoäng:

1 2

3 4

Döôùi 50 ngöôøi 50 - 100 ngöôøi

II. Thoâng tin caù nhaân:

56 Vò trí coâng taùc cuûa anh/chò thuoäc nhoùm:

3 4 5

Hoäi ñoàng quaûn trò Keá toaùn tröôûng

57 Trình ñoä hoïc vaán:

1 2 1 2

3 4

58 Ñoä tuoåi:

10 - 30 tyû ñoàng Treân 30 tyû ñoàng Thieáu voán Thieáu voán traàm troïng 10 - 30 tyû ñoàng Treân 30 tyû ñoàng 100 - 300 ngöôøi Treân 300 ngöôøi Ban giaùm ñoác Quaûn trò vieân taøi chính Khaùc Trung caáp, cao ñaúng Phoå thoâng 40 - 50 tuoåi

Treân ñaïi hoïc Ñaïi hoïc Döôùi 30 tuoåi

30 - 39 tuoåi

Treân 50 tuoåi

Xin caùm ôn söï hôïp taùc cuûa anh, chò.

Traân troïng kính chaøo.

Phụ lục 2: DANH SÁCH CÁC CÔNG TY THAM GIA PHỎNG VẤN

STT

Haøng haûi TMDV SX&DV NKTB XDTM TB ñieän Thuyû saûn DV marketing TMDV TMDV XDTM Du lòch DV Baûo veä

Teân coâng ty 1 Coâng ty Coå phaàn SSTT Vi Na 2 Coâng ty Shipmarin 3 Coâng ty TNHH Coâng nghieäp 4 Coâng ty Coå phaàn Finexco 5 Coâng ty Technoimport 6 Coâng ty TNHH Gia Ñònh Phaùt 7 Coâng ty Electrogard VN 8 Coâng ty TNHH Taân Huy Hoaøng 9 Coâng ty Coå phaàn Focus 10 Coâng ty TNHH Minh Hoaøng 11 Coâng ty Coå phaàn Baùch Hoaù Mieàn Nam 12 Coâng ty TNHH N.D.A 13 Coâng ty TNHH Thaïnh Höng 14 Coâng ty TNHH Vieãn Ñoâng 15 Coâng ty Coå phaàn Hanotrans

Quaän 2 Quaän 1

Ñòa ñieåm Ngaønh ngheà Quaän 7 Ñaàu tö xaây döïng Quaän 2 Taân Bình Quaän 1 Quaän 1 Quaän 3 Quaän 10 Taân Bình Quaän 1 Quaän 4 Quaän 3 Quaän 1 Quaän 10 Quaän 1 Quaän 4 Giao nhaän vaän taûi Dòch vuï thöông maïi Vieãn thoâng Bình Thaïnh MMTB gas

16 Coâng ty TNHH Ñaïi Minh 17 Coâng ty S-Telecom 18 Coâng ty TNHH Höôùng Minh 19 Coâng ty Allectha VN

Quaän 2 May maëc vaø giaøy DV-TM Thieát bò vaän taûi PTÑT coâng ngheä noâng nghieäp Thöông maïi

Taân Bình Quaän 3 Bình Thaïnh

Taân Bình vaät lieäu xaây döïng

Quaän 1 Quaän 4 Quaän 4

xaêng ñaàu TMDV TMDV

20 Coâng ty TNHH Hieäp Lôïi 21 Coâng ty Coå phaàn FPT 22 Coâng ty Coå phaàn Gentraco 23 Coâng ty TNHH Nam Vieät 24 Coâng ty TNHH Tin Dung 25 Coâng ty Döông Bieåu Vitranichart 26 DNTN Hieàn Phaùt 27 Coâng ty TNHH Tröôøng Ngaân 28 Coâng ty TNHH Vi Nam 29 Coâng ty Coå phaàn REE 30 Coâng ty Coå phaàn TMDV tö vaán ñaàu tö 31 Coâng ty Coå phaàn Vaän taûi vaø thueâ taøu

Taân Bình TB ngaønh nhöïa Taân Bình Quaän 1 Quaän 1

cô ñieän laïnh Baát ñoäng saûn Haøng haûi

Coâng ty Coå phaàn Vaän taûi xaêng daàu ñöôøng thuyû Petrolimex

32 33 Coâng ty TNHH Human Capital VN

Bình Thaïnh Quaän 1

Haøng haûi Nhaân löïc Phaùt trieån coâng ngheä

34 Coâng ty Coå phaàn PTCN&DV Saùng Taïo

Bình Thaïnh

iii

Quaän 1 Quaän 1 Taân Bình Quaän 1 Quaän 10 Taân Bình Quaän 3 Quaän 12 Phuù Nhuaän Quaän 1

TB vaên phoøng XDTM Vaän taûi HK Thöông maïi Vieãn thoâng XNK baûo hieåm TB ñieän PR Ngaân haøng

35 Coâng ty TNHH Netguard International 36 Coâng ty J5/BQP 37 Coâng ty Sasco 38 Coâng ty TNHH Vitis 39 Coâng ty Coå phaàn VTC 40 Coâng ty Taây Nam 41 Coâng ty Coå phaàn Baûo hieåm Böu ñieän 42 Coâng ty TNHH Daphaco 43 Coâng ty TNHH Brand Connections PR 44 Coâng ty HSBC 45 Coâng ty TNHH In Vieät 46 Coâng ty Coå phaàn Licogi16 47 Coâng ty TNHH Daâng Haø 48 Coâng ty TNHH Maét Roàng 49 Coâng ty TNHH DMB 50 Coâng ty TNHH Deá Meøn

Bình Thaïnh In aán, quaûng caùo Phuù Nhuaän Ñaàu tö xaây döïng Taân Bình Vaät lieäu xaây döïng Taân Bình In aán, quaûng caùo Phuù Nhuaän In aán, quaûng caùo In aán, quaûng caùo

Quaän 3

Teân coâng ty

STT 51 Coâng ty TNHH Aán vaøng 52 Coâng ty TNHH Ñaát Roàng 53 Coâng ty TNHH Mai Dung 54 Coâng ty TNHH Tín Nam Long

Ñòa ñieåm Taân Phuù Taân Bình Quaän 1 Phuù Nhuaän

55 Coâng ty Lieân doanh CampinaVN 56 Coâng ty TNHH Nam Hoaøng Gia

Bình Thaïnh Quaän 11

Ngaønh In aán, quaûng caùo TMDV TMDV Vieãn thoâng Söõa, nöôùc giaûi khaùt XDTM Söõa, nöôùc giaûi khaùt

Quaän 1

Taân Bình KT haøng khoâng

Quaän 3 Quaän 2 Quaän 1 Quaän 1 Quaän 12 Quaän 1 Quaän 1 Goø Vaâp Quaän 1 Taân Bình Quaän 10 Quaän 4

57 Coâng ty Coå phaàn Vinamilk 58 Coâng ty Söûa chöõa maùy bay A41 59 Coâng ty Coå phaàn Sacombank 60 Coâng ty Coå phaàn Toyota Ñoâng Saøi Goøn 61 Coâng ty Toång coâng ty Beán Thaønh 62 Coâng ty Coå phaàn Savico 63 Coâng ty TNHH Kieân Nam 64 Coâng ty TNHH Baûo Duy 65 Coâng ty Coå phaàn TRöø moái - khöû truøng 66 Coâng ty TNHH Phuù Thuaän 67 Coâng ty Vietcombank HCM 68 Coâng ty TNHH Phan Nguyeân 69 Coâng ty TNHH Nhaät Quang Taân 70 Coâng ty Coå phaàn Xaây laép III 71 Coâng ty TNHH Aâu Myõ ETS 72 Coâng ty TNHH Nguyeân Vónh

Ngaân haøng KD oâtoâ TMDVSX TMDV toång hôïp TM giaáy, goã tröø moái, coân truøng TMDV Ngaân haøng TB kyõ thuaät TB coâng nghieäp TMDV xaây laép Taân Bình TB coâng nghieäp TMDV xaây laép Goø Vaâp

Dòch vuï thöông maïi

73 Coâng ty TNHH Minh Hoaøng

Quaän 10

Coâng ty Lieân doanh Richmark Fund Management

74 75 Coâng ty Coå phaàn Ñaàu tö XNK Chôï Lôùn 76 DNTN Cöûu Chaân 77 Coâng ty Coå phaàn Ñòa oác Taân Bình 78 Coâng ty TNHH Thieân Traïch 79 Coâng ty Coå phaàn Gia Dö 80 Coâng ty TNHH Gia THöøng 81 Coâng ty TNHH Tymes VN

Quaän 1 Quaän 5 Taân Phuù Taân Bình Quaän 2 Quaän 8 Bình Taân Quaän 1

82 Coâng ty TNHH Taân Vieãn Döông 83 DNTN Lystravel 84 Coâng ty TNHH Cung Vieät 85 Coâng ty TNHH Song Long 86 DNTN Leâ Phong 87 DNTN Duõng Tieán vaø coäng söï 88 Coâng ty Lieân doanh Kosvida 89 Coâng ty TNHH Creatis

Quaän 10 Quaän 1 Quaän 7 Quaän 10 Quaän 1 Bình Taân Thuû Ñöùc Quaän 1

ÑT Taøi chính XNK Thöông maïi nhaø ñaát nhaø ñaát May maëc May maëc Du lòch Dòch vuï thöông maïi Du lòch XNK In aán, thieát keá Du lòch nhaø ñaát SX noâng döôïc TK kieán truùc Thuoác baûo veä thöïc phaåm Du lòch TMDVXD May maëc

Quaän 1 Quaän 1 Taân Phuù Quaän 1 Quaän 1 Saønh söù thuyû tinh

90 Coâng ty Coå phaàn Vipesco 91 Coâng ty Beán Thaønh 92 Coâng ty TNHH Minh Haø TND 93 Coâng ty Coå phaàn Sôn Kim 94 Coâng ty Vinaceglass 95 Coâng ty TNHH Döôïc phaåm Ñoâ Thaønh 96 Coâng ty TNHH Kieán Thaønh

Bình Taân Quaän 6

Döôïc phaåm Baát ñoäng saûn Dòch vuï thöông maïi

Quaän 1

97 Coâng ty TNHH Vaïn Thònh Phaùt 98 Coâng ty Coå phaàn Baïch Ñaèng 4 99 Coâng ty Lieân doanh Duïng cuï Y teá 100 Coâng ty Phuù Thuaän 101 Coâng ty TNHH Vieät Xanh 102 Coâng ty TNHH Minh Thaønh 103 Coâng ty Coå phaàn QC Thôøi Ñaïi

Bình Thaïnh Ñaàu tö xaây döïng Linh Trung Bình Thaïnh Thuû Ñöùc Quaän 7 Quaän 1

y teá Thuyû saûn xöû lyù MT Toång hôïp Quaûng caùo

Teân coâng ty

STT 104 Coâng ty TNHH Lieân Ngaân Sôn 105 Coâng ty TNHH Phöông Thaùi Hoàng 106 Coâng ty Coå phaàn C&P 107 Coâng ty TNHH Kyõ ngheä Thôøi Ñaïi

Ñòa ñieåm Taân Bình Phuù Nhuaän Taân Bình Quaän 1

Ngaønh Quaûng caùo Quaûng caùo TB vaên phoøng In aán, thieát keá

Thöông maïi TT noäi thaát

Goø Vaâp Quaän 10 Quaän 11 Ñaàu tö xaây döïng Goø Vaâp

Quaûng caùo

108 Coâng ty TNHH AÙnh Tuyeát 109 Coâng ty TNHH A.C.D 110 Coâng ty TNHH Phuùc Thònh 111 Coâng ty TNHH Minh Phaùt 112 Coâng ty TNHH Tyû leä vaøng

Bình Thaïnh Thieát keá xaây döïng

KD,SX thieát bò ñieän ñieän löïc

113 Coâng ty Cô ñieän Thuû Ñöùc 114 Coâng ty Truyeàn taûi ñieän 4 115 Coâng ty TNHH AAA 116 Coâng ty Coå phaàn Haøng Haûi Haø Noäi 117 Coâng ty TNHH Hieàn Vy 118 Coâng ty TNHH Tröôøng Kha 119 Coâng ty TNHH An Nhieân 120 Coâng ty Coå phaàn Ñieän Quang 121 Coâng ty Metecno 122 Coâng ty TNHH Quang Minh

Thuû Ñöùc Thuû Ñöùc Quaän 4 Giao nhaän vaän taûi Quaän 1 Quaän 1 Quaän 10 Bình Thaïnh Quaän 1 Quaän 3 Taân Bình

Haøng haûi myõ phaåm Noäi thaát TMDV TB ñieän SX taám lôïp TT noäi thaát Thuoác baûo veä thöïc phaåm Thöông maïi In aán SXKD xe maùy maùy tính

Bình Thaïnh Phuù Nhuaän Taân Bình Taân Bình Quaän 1

Phuù Nhuaän In aán, quaûng caùo

123 Coâng ty Coå phaàn Vieät Trung 124 Coâng ty TNHH Kyõ Thöông 125 Coâng ty TNHH Thaønh Long 126 Coâng ty Lieân doanh Vinasiam 127 Coâng ty TNHH AÙi Nhaân 128 Coâng ty TNHH Caùnh Dieàu VAØng 129 Coâng ty Coå phaàn (cid:31)(cid:31)c Thaønh

Cheá bieán goã

130 Coâng ty Yueh Hsiang 131 Coâng ty TNHH Phöông Giang

Cheá bieán goã Cheá bieán goã

Cheá bieán goã Cheá bieán goã TT noäi thaát thöïc phaåm thöïc phaåm

Goø Vaâp KCN Ñoàng An Hoùc Moân KCN Soùng Thaàn Quaän 9 Taân Phuù Bình Thaïnh Taân Bình Phuù Nhuaän MMTB thöïc phaåm Taân Bình Ñieän gia duïng Quaän 1 Ñaàu tö xaây döïng

132 Coâng ty Scansia Pacific 133 Coâng ty TNHH Huy Haø 134 Coâng ty TNHH Neùt Vieät 135 Coâng ty TNHH Thuøy Döông 136 Coâng ty TNHH East waterfall 137 Coâng ty TNHH Minh Phaïm vaø Anh em 138 Coâng ty TNHH A&V 139 Coâng ty Coå phaàn XNK Xaây döïng Vieät Nam 140 Coâng ty TNHH Kieåm toùan vaø tö vaán CA&A Phuù Nhuaän

kieåm toùan Du lòch, khaùch saïn In aán In aán In aán

141 Coâng ty Saigontourist 142 Coâng ty TNHH Phaùt Taøi 143 Coâng ty Coå phaàn An Laïc 144 Coâng ty Coå phaàn In Toång hôïp Liksin

Quaän 1 Quaän 6 Quaän 6 Quaän 6

Quaän 6

In aán

145 Xí nghieäp In bao bì giaáy Liksin 146 Coâng ty TNHH Kyõ ngheä Goã Tröôøng Thaønh Bình Thaïnh Cheá bieán goã

haøng thuû coâng myõ ngheä

Quaän 1

147 Coâng ty TNHH VITA 148 Coâng ty TNHH Thieân Höông

Bình Thaïnh Cheá bieán goã

149 Coâng ty Coå phaàn ASC 150 Coâng ty TNHH Tröôøng Tieàn

Quaän 3 Bình Thaïnh

XNK ñoà goã, noäi thaát XD-TM

Phụ lục 3a: KẾT QUẢ EFA LẦN I

Total Variance Explained

Fact or

Initial Eigenvalues

Rotation Sums of Squared Loadings( a)

% of Variance

Extraction Sums of Squared Loadings % of Variance

Total

4.304 4.482 4.097 4.695 3.079 2.366 2.441 2.427 2.803 2.497 2.695

Total 7.638 3.183 2.728 2.016 1.610 1.577 1.256 1.127 .930 .771 .741

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

Cumulative % 18.185 25.763 32.259 37.060 40.894 44.649 47.640 50.322 52.536 54.371 56.135

18.185 7.579 6.496 4.801 3.834 3.755 2.991 2.682 2.214 1.835 1.764

Total 8.083 3.613 3.021 2.379 2.010 1.975 1.723 1.535 1.439 1.222 1.115 .976 .868 .845 .808 .770 .761 .640 .624 .590 .560 .529 .516 .499 .496 .449 .429 .415 .362 .354

Cumulative % 19.245 27.847 35.040 40.704 45.491 50.193 54.297 57.951 61.378 64.288 66.944 69.268 71.334 73.346 75.270 77.102 78.913 80.438 81.922 83.328 84.662 85.922 87.152 88.341 89.522 90.592 91.614 92.602 93.464 94.307

19.245 8.601 7.194 5.664 4.787 4.703 4.103 3.654 3.427 2.910 2.656 2.324 2.066 2.012 1.924 1.832 1.811 1.524 1.485 1.405 1.334 1.261 1.230 1.189 1.182 1.070 1.022 .988 .861 .843

vii

.326 .292 .274 .266 .235 .227 .201 .167 .151 .131 .097 .026

95.082 95.777 96.429 97.062 97.622 98.161 98.639 99.037 99.396 99.708 99.938 100.000

.776 .695 .652 .633 .560 .540 .478 .398 .359 .312 .230 .062

31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 Extraction Method: Principal Axis Factoring. a When factors are correlated, sums of squared loadings cannot be added to obtain a total variance.

Pattern Matrix(a)

2 .072 -.063 .070

3 -.070 .011 -.008

4 .000 .028 .054

Factor 6 -.119 .031 -.100

7 -.052 -.055 .138

8 .111 .131 .223

9 -.031 -.072 -.019

11 10 -.112 .026 -.046 -.004 .147 -.053

1 .796 .770 .581

SDNV5 SDNV6 MTCV3 SDNV4

.096

-.132

-.141

.053

.058

.032

.240

-.072

.139

.561

5 .022 .089 .004 - 3.73E- 005 -.095 -.023 .048 .220 -.029 .021 -.035 -.143

.432 .393 .080 .152 -.021 .017 .052 -.198

.013 .140 .081 .176 -.001 -.005 -.129 .038

.036 .113 -.005 -.137 -.080 .057 .003 .428

.034 .179 -.019 .061 -.020 .025 -.204 .076

.270 -.147 -.192 -.121 .121 .016 .083 .046

.142 -.044 .100 -.122 -.032 -.145 .022 .201 .198 .004 .060 .166 .053 .037 .009 .004

.027 -.078 .891 .592 .562 .523 .484 .484

-.028

.025

.010

-.074

.056

.062

.197

-.086 -.085

.745

.023 -.096 .390 .050 -.037 .078 -.079 -.190 .123 .127 .024 -.088 .307 -.063 .003 .116 4.34E- 005

-.159

.070

-.116

.031

.044

.058

.313

-.257

.140 -.019

.709

-.042

-.144

-.102

.006

-.078

.465 -.017

-.043

.004

.055

.683

.071

.290

.085

.064

-.027

.070 -.055

-.106

-.097

.007

.498

.264

-.078

.326

-.083

-.006

-.200 -.021

.088

-.074

.098

.360

.034

-.077

-.134

.010

-.046

.090

.012

-.241

-.136 -.014

.849

-.017

.028

.035

-.036

-.059

.131 -.033

.030

.082 -.047

.703

.030

.117

.295

-.034

.144

-.083 -.147

-.038

-.115

.033

.576

-.001

-.011

.010

.042

-.172 -.404

-.096

.144 -.001

.076

.523

SDNV1 MTCV1 YTNB4 YTNB3 YTNB6 YTNB7 YTNB5 YTNB2 NCVDH 8 NCVDH 7 NCVDH 6 NCVDH 2 NCVDH 3 THOTC 3 THOTC 2 THOTC 1 THOTC 4 YTNB1 YTMT3

-.116 .118

.249 .048

-.148 .043

.404 -.066

.040 -.009

.090 .057 .082 -.127

.242 .141

.013 -.161 -.167 -.045

.201 .791

viii

YTMT4

.096

.084

-.143

-.059

.021

.001

.024 -.039

-.027

.732

-.196 -.051 .019 -.048 -.022

.096 -.208 -.125 -.030 -.018

.011 .097 .092 .043 -.008

.133 -.020 .308 -.027 .014

- 5.13E- 005 .107 .012 .310 -.285 .189 -.077 .077 -.005 .156 -.064

.073 .050 .201 .084 .043

.159 -.067 .134 .046 .092 -.082 .096 -.029 .066 -.011

.013 -.051 -.100 .987 .972

YTMT1 YTMT2 YTMT5 SDNV8 SDNV7 NCVDH 5

-.047

-.120

.343

.080

-.041

.059

.037

-.034

.022

.738

.635 .578 .414 -.005 -.012 - 5.28E- 005

.082

.076

-.106

.089

.036

-.008

.118

-.213

-.005

.229

.673

.179 .200

.157 .020

.131 -.101

-.280 .314

-.020 -.008

.075 .054

.109 -.110

-.089 -.233 .055 -.008

.183 .092

.642 .434

-.093

.144

.314

.043

.024

.168

.146

-.042

.037

.020

.338

.216

.022

.201

.146

-.093

-.209

-.128

.258

.029

.042

.318

.143

-.141

.020

-.124

-.013

.086

.188 -.003

.086

.073

.731

-.148

.081

.010

-.161

-.215

.063

-.062 -.072

.133

.014

.480

.093

-.138

-.062

.140

.092 -.066

.278 -.128

.006

.141

.337

-.079

.201

.163

-.098

-.153

-.115

-.063 -.200

.136

.059

.752

-.064

.059

-.256

-.002

.010

.139

.085

.058

.049

.690

NCVDH 4 MTCV4 MTCV2 NCVDH 1 NCVDH 9 UDOTC 1 SDNV3 UDOTC 4 UDOTC 2 UDOTC 3 SDNV2 MTCV5 Alpha

.023 .015 .811

.102 .023 .801

.036 -.077 .764

-.028 -.060 .708

.109 -.162 .135 -.141 .652 .739

-.111 -.001 .468

.022 .078 .669

.783 .620 .635

.036 .142 .978

Rotation Method: Promax with Kaiser Normalization.

.027 .023 .786 Extraction Method: Principal Axis Factoring. a Rotation converged in 9 iterations.

Phụ lục 3b: KẾT QUẢ EFA LẦN II

Total Variance Explained

Rotation Sums of Square d Loading s(a)

Initial Eigenvalues

% of Variance

Extraction Sums of Squared Loadings % of Variance

Total 6.742 2.958 2.571 1.943 1.564 1.459 1.146 1.036 .807 .698

Total 4.024 4.494 3.454 2.869 3.689 2.391 1.739 2.662 2.531 1.715

Cumulative % 19.417 28.545 36.219 42.488 47.807 52.913 57.243 61.198 64.565 67.551 70.201 72.571 74.739 76.784 78.758 80.639 82.294 83.840 85.324 86.770 88.145 89.445 90.609 91.746 92.790 93.779 94.730 95.572 96.333 97.068 97.746 98.367 98.840 99.272 99.659 99.928 100.000

Total 7.184 3.377 2.839 2.320 1.968 1.889 1.602 1.463 1.246 1.105 .981 .877 .802 .757 .730 .696 .613 .572 .549 .535 .509 .481 .431 .421 .386 .366 .352 .311 .282 .272 .251 .230 .175 .160 .143 .100 .027

19.417 9.128 7.674 6.269 5.319 5.106 4.331 3.954 3.368 2.985 2.650 2.370 2.168 2.045 1.974 1.880 1.656 1.545 1.484 1.445 1.375 1.300 1.164 1.138 1.044 .989 .951 .842 .762 .735 .678 .621 .473 .431 .387 .269 .072

Cumulative % 18.222 26.216 33.164 38.417 42.643 46.587 49.683 52.483 54.663 56.550

18.222 7.994 6.948 5.253 4.226 3.944 3.097 2.800 2.180 1.887

Fact or 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 Extraction Method: Principal Axis Factoring.

a When factors are correlated, sums of squared loadings cannot be added to obtain a total variance.

Pattern Matrix(a)

Factor

1 .804 .783 .575 .562 .463 .066 -.024 .045 -.180 .017 .154 .112

2 .027 -.180 .166 .051 .082 .751 .717 .618 .533 .523 .412 -.030

5 .006 .054 -.077 .050 .119 -.092 -.059 .026 .415 .045 -.147 -.103

8 -.072 .002 -.083 .118 -.008 .011 -.057 .023 .014 .160 .211 -.128

10 9 .022 -.083 .013 -.105 .095 .081 .002 .107 .089 .065 -.143 -.080 .171 .141 -.016 .000 .013 -.002 .048 -.108 -.204 .083 .078 -.068

7 6 .161 -.139 .266 -.002 .096 -.049 -.110 .308 .088 -.132 .068 -.113 -.009 -.014 .191 -.206 .113 .047 .016 .022 .019 -.116 -.009 -.173

-.010 -.051 .051 .054 -.001 -.154 -.011 .024 -.091 -.040 .232 .021 -.024 .019 -.018 -.136 .083 -.155 .030 .027 .273 .200 .083 .849

SDNV5 SDNV6 SDNV4 MTCV3 SDNV1 YTNB4 YTNB6 YTNB5 YTNB2 YTNB7 YTNB3 YTMT3 YTMT4

.011

.051

-.007

-.139

.019

-.040 -.022

.774 -.083

- 3.09E -005 .085 -.001 -.002 .293 -.078 -.016

-.202 -.104 .027

.127 -.061 -.146

.022 .002 .083

.152 .074 .323

-.091 -.044 .105

.157 .003 -.195 .085 .219 -.067

.672 .602 .451

-.221

.084

.034

-.087

.036

.398

.104

.104 -.009

.711

-.019

-.179

.000

-.060

-.056 -.019

.048

.517

.062

.681

-.021

.104

-.045

.142

.131

.005

-.052

.139 -.133

.626

.101

.249

.034

.138

-.041 -.052

-.121

-.013

.046

.572

.030

.033

-.062

.059

-.070

.085

.056

.080 -.008

.722

.058

-.094

-.034 -.061

-.108

.196

-.163

-.004

.026

.713

.083

-.061

.307

.139 -.052

-.093

-.123

.010

.587

.020

-.119

.058

.046

.034 -.182

.111

-.270

.041

.475

-.083 -.039 -.019

.246 -.113 -.104

.228 -.130 .059 -.006 .018 -.016

.377 -.053 -.014

.022 .090 .191

.067 -.020 -.011

.115 -.171 .081 -.022 .062 -.095

.031 .998 .950

.157

.070

.176 -.165

.090

.180

.175 -.108

.202 -.067

.364 .153 .113

-.150 .115 .310

-.040 .167 -.010 -.083 .114 .010

.081 .259 -.252

.142 .070 .194

.123 -.046 -.170

.048 -.092 .035 .032 .133 -.211

.539 .515 .493

-.023

.077

-.144

.103

-.048

-.073 -.128

-.009

.003

.950

YTMT1 YTMT2 YTMT5 NCVD H7 NCVD H6 NCVD H8 NCVD H2 THOTC 2 THOTC 3 THOTC 1 THOTC 4 YTNB1 SDNV8 SDNV7 UDOT C1 MTCV1 MTCV2 MTCV4 UDOT C2 UDOT

-.067

.109

.059 -.296

-.009

.092

.208

.007

.065

.557

.389

-.002

-.037

-.117

.026

-.045

.042

-.001

.045

.797

.039

.084

.001

.037

-.052

-.081

.166

-.023

.288

.567

.008 .036 .023 -.095

.109 .038

.019 -.029

.029 -.081 .153 -.112

.003 .045

.113 .126

.716 .586

Rotation Method: Promax with Kaiser Normalization.

C3 NCVD H5 NCVD H4 .074 SDNV2 MTCV5 .063 Extraction Method: Principal Axis Factoring. a Rotation converged in 14 iterations. Phụ lục 3c: KẾT QUẢ EFA LẦN III

Total Variance Explained

Fact or

Rotation Sums of Squared Loadings (a)

Initial Eigenvalues

% of Variance

Extraction Sums of Squared Loadings % of Variance

Total

3.911 4.284 3.223 3.145 3.563 2.282 2.636 1.807 2.430 1.994

Total 6.609 2.928 2.535 1.911 1.550 1.464 1.113 1.038 .783 .665

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29

Cumulative % 18.358 26.491 33.532 38.842 43.149 47.216 50.308 53.192 55.368 57.215

18.358 8.133 7.041 5.309 4.307 4.067 3.093 2.884 2.176 1.847

Total 7.046 3.340 2.786 2.293 1.959 1.889 1.558 1.463 1.169 1.088 .878 .865 .792 .755 .698 .648 .608 .568 .543 .510 .505 .466 .421 .404 .369 .357 .319 .311 .279

19.573 9.278 7.740 6.369 5.442 5.247 4.329 4.064 3.248 3.022 2.439 2.402 2.200 2.098 1.939 1.801 1.688 1.579 1.508 1.416 1.402 1.293 1.169 1.122 1.024 .992 .887 .864 .775

Cumulative % 19.573 28.852 36.592 42.960 48.402 53.649 57.978 62.042 65.290 68.312 70.751 73.153 75.353 77.450 79.390 81.191 82.879 84.458 85.966 87.382 88.785 90.078 91.247 92.369 93.394 94.386 95.273 96.137 96.913

xii

.266 .233 .180 .162 .143 .100 .027

.739 .647 .501 .451 .398 .277 .074

97.652 98.299 98.800 99.251 99.649 99.926 100.000

30 31 32 33 34 35 36 Extraction Method: Principal Axis Factoring. a When factors are correlated, sums of squared loadings cannot be added to obtain a total variance.

Pattern Matrix(a)

2 .033 -.173

3 .001 .046

4 -.056 .054

Factor 5 -.002 .043

6 -.126 -.003

7 -.063 -.096

8 .123 .214

1 .806 .795

SDNV5 SDNV6 MTCV3

.056

-.002

.001

.051

-.091

.133

.257

.131

.570

.166 .084

.032 -.057

-.161 -.046

-.037 .153

.096 .085

.060 .051

-.044 -.137

.547 .440

SDNV4 SDNV1 YTNB4

.064

.037

.205

-.112

-.087

-.085

.082

.035

.751

-.036 .041 .019

-.010 -.032 .034

.012 -.111 .018

-.036 .047 .043

-.007 -.209 .029

.122 -.043 -.076

.027 .224 .021

.693 .588 .518

YTNB6 YTNB5 YTNB7 YTNB2

-.178

-.146

.079

.414

.053

.024

.114

.025

.517

.158

.210

.244

-.175

.036

-.143

-.126

.422

YTNB3 YTMT3

.106

.003

.028

-.076

.028

.101

-.157

-.122

.872

YTMT4

.059

.016

-.125

-.132

.034

.017

.013

.048

.779

-.188 -.084

.116 -.105

.040 .083

.152 .067

-.012 -.061

-.014 -.272

.120 .362

.624 .534

YTMT1 YTMT2 YTMT5

.032

-.125

.047

.352

-.053

.206

-.041

.104

.456

10 -.066 .012 .007 .013 - .026 -.097 .124 -.028 .106 - .125 -.061 .184 .008 .034 .177 .029 - .014 .242 .040 - .088 - .068 -.083 .164 -.059 .157 - .068

-.201

.060

-.026

-.118

-.008

.057

.416

.098 .010

.742

-.032

.099

-.050

.150

.095

.060

.031

-.086

.641

- .078

-.021

-.166

.009

-.053

-.055

.467

-.032

.031 .062

.635

.100

.240

.028

.108

-.054

-.029

-.037

-.117 .051

.571

.040

.027

-.061

.060

-.062

.069

.043

.060

.723

.079

-.104

-.044

-.051

-.097

.017

.152

-.132

.681

- .007 - .006

.088

.077

-.061

.320

.124

-.139

-.067

-.088 .024

.566

NCVD H7 NCVD H8 NCVD H6 NCVD H2 THOTC 2 THOTC 3 THOTC 1

xiii

.032

-.113

.058

.050

.038

-.232

-.220

.140 .018

.440

THOTC 4 YTNB1

-.086

.260

-.172

.068

.133

.007

.073

.417

-.037 -.010

-.086 -.082

.022 .000

.026 -.004

-.043 -.012

.008 -.060

.077 .174

- .185 -.003 .059 .010 .037

.984 .934

-.050

-.096

.046

.302

.067

-.009

.012

-.007 .008

.781

.080

.048

.032

-.040

-.051

-.035

.126

.012 .204

.637

SDNV8 SDNV7 NCVD H5 NCVD H4 MTCV4

.111

.296

-.001

.120

-.214

.176

.089

-.194

.528

.173

.098

-.036

-.068

.252

.064

.045

.490

MTCV2 MTCV1

.384

-.146

-.059

.165

.073

.135

.057

.129

.487

- .174 -.031 .016 - .107

.070

.113

-.016

-.050

-.122

-.184

-.007

-.022

.869 .020

.015

.053

.106

-.309

-.054

.037

.168

.104

.572 .052

-.077 -.101 .630

-.036 -.003 .786

-.022 -.048 .708

-.009 .119 .978

.076 -.065 .768

.090 .108 .739

.118 .038 .764

.015 .720 .051 .585 .669 .635

UDOT C2 UDOT C3 .043 SDNV2 .045 MTCV5 alpha .811 Extraction Method: Principal Axis Factoring. Rotation Method: Promax with Kaiser Normalization. a Rotation converged in 11 iterations. Phụ lục 4a: KẾT QUẢ KIỂM ĐỊNHCRONBACH ALPHA CHO 11 NHÂN TỐ SAU EFA LẦN I

Cronbach 's Alpha if Item Deleted

Cronbach's Alpha

.801

.811

Scale Mean if Item Deleted 13.31 13.61 13.03 12.79 13.43 13.41 19.87 19.80 19.97 19.94 19.95 19.77

Scale Variance if Item Deleted 15.317 16.427 15.885 16.152 16.972 17.734 9.982 10.483 9.207 10.446 9.554 10.056

Corrected Item-Total Correlation .647 .697 .636 .490 .456 .460 .492 .540 .702 .505 .623 .578

.748 .744 .752 .789 .794 .791 .801 .788 .750 .795 .769 .780

13.48

12.332

.538

.721

14.13

12.613

.395

.768

13.81

11.835

.522

.725

.764

SDNV5 SDNV6 MTCV3 SDNV4 SDNV1 MTCV1 YTNB2 YTNB3 YTNB4 YTNB5 YTNB6 YTNB7 NCVDH 2 NCVDH 3 NCVDH 6

xiv

.552

.714

13.95

11.226

.670

.669

13.64

10.594

.500

.645

14.62

8.694

.636

.583

14.74

7.952

.484

.655

.708

14.95

8.185

.330

.712

14.31

9.946

.786

.978

.402 .641 .476 .642 .617 .457 .957 .957

.686 .722 .778 .719 .729 .778 .(a) .(a)

14.11 15.13 15.19 15.10 14.97 14.97 3.19 3.18

10.391 6.922 7.092 6.601 6.845 7.791 1.925 1.988

.587

.(a)

.739

3.35

1.288

.587

.(a)

3.55

1.417

.440

.578

8.74

6.878

.476

.552

.652

8.71

6.260

.431 .383

.584 .615

9.20 9.83

7.047 7.594

.389

.189

.468

7.35

1.814

.294

.376

7.43

2.287

.212

.536

7.32

1.897

.504

.(a)

.669

3.74

.704

.504

.(a)

3.78

.616

.635

.499 .499

.(a) .(a)

NCVDH 7 NCVDH 8 THOTC 1 THOTC 2 THOTC 3 THOTC 4 YTNB1 YTMT1 YTMT2 YTMT3 YTMT4 YTMT5 SDNV7 SDNV8 NCVDH 4 NCVDH 5 NCVDH 1 NCVDH 9 MTCV2 MTCV4 UDOTC 1 UDOTC 4 SDNV3 UDOTC 2 UDOTC 3 SDNV2 MTCV5

4.13 3.82

.702 1.504

Phụ lục 4a: KẾT QUẢ KIỂM ĐỊNH CRONBACH ALPHA CHO 10 NHÂN TỐ SAU EFA LẦN III

Cronbach 's Alpha if Item Deleted

Cronbach's Alpha

.764

.811

.786

.768

.708

.978

.739

.630

.669

.635

Scale Mean if Item Deleted 7.68 7.98 7.80 7.40 19.87 19.80 19.97 19.94 19.95 19.77 15.13 15.19 15.10 14.97 14.97 10.36 10.69 10.83 10.52 14.62 14.74 14.95 14.31 14.11 3.19 3.18 3.35 3.55 5.29 4.84 5.47 3.74 3.78 4.13 3.82

SDNV5 SDNV6 SDNV1 MTCV3 YTNB2 YTNB3 YTNB4 YTNB5 YTNB6 YTNB7 YTMT1 YTMT2 YTMT3 YTMT4 YTMT5 NCVDH2 NCVDH6 NCVDH7 NCVDH8 THOTC1 THOTC2 THOTC3 THOTC4 YTNB1 SDNV7 SDNV8 NCVDH4 NCVDH5 MTCV1 MTCV2 MTCV4 UDOTC2 UDOTC3 SDNV2 MTCV5

Corrected Item-Total Correlation .656 .656 .385 .595 .492 .540 .702 .505 .623 .578 .641 .476 .642 .617 .457 .558 .546 .570 .608 .500 .636 .484 .330 .402 .957 .957 .587 .587 .464 .433 .424 .504 .504 .499 .499

Scale Variance if Item Deleted 6.219 7.228 7.651 6.832 9.982 10.483 9.207 10.446 9.554 10.056 6.922 7.092 6.601 6.845 7.791 8.245 7.787 7.308 7.231 8.694 7.952 8.185 9.946 10.391 1.925 1.988 1.288 1.417 3.376 3.048 3.311 .704 .616 .702 1.504

.654 .669 .804 .691 .801 .788 .750 .795 .769 .780 .722 .778 .719 .729 .778 .721 .725 .713 .691 .645 .583 .655 .712 .686 .(a) .(a) .(a) .(a) .501 .543 .552 .(a) .(a) .(a) .(a)

xvi

Phụ lục 5: KẾT QUẢ HỒI QUY

Variables Entered/Removed(b)

Variables Removed

Method

Mod el 1

. Enter

Variables Entered SDVV, SDNTN, UDOTC, YTMT, MTCOTC, THOTC, NCVPTSX, SDNDC, YTNB, NCVPTTT(a)

ANOVA(b)

a All requested variables entered. b Dependent Variable: MMDN

Sum of Squares

Mean Square

Sig.

Model 1

23.652

2.365

8.436

.000(a)

.280

Regressi on Residual Total

38.973 62.625

139 149

a Predictors: (Constant), SDVV, SDNTN, UDOTC, YTMT, MTCOTC, THOTC, NCVPTSX, SDNDC, YTNB, NCVPTTT b Dependent Variable: MMDN

Model Summary

R Square

Adjuste d R Square

Std. Error of the Estimat e

R Square Change

Change Statistics F Chang e

df1

df2

Sig. F Change

Mod el 1

.365

.319 .53487

.365

7.990

139

.000

R .604( a)

a Predictors: (Constant), SDNNH, SDNTN, THOTC, UDOTC, NCVPTTT, YTMT, MTCOTC, SDNDC, YTNB, NCVPTCN a Dependent Variable: MMDN

Coefficients(a)

.sig

Model

Unstandardized Coefficients

Standardi zed Coefficien ts

B

(Constant)

2.140

.034

Std. Error .396

.847

xvii

.065 .093 .074 .066 .069 .035 .050 .066 .070 .087

-.039 .024 .050 -.155 .163 -.001 .177 .280 .059 .377

-.461 .268 .685 -1.727 2.119 -.017 2.233 3.331 .775 4.125

.645 .789 .495 .086 .036 .986 .027 .001 .439 .000

-.030 .025 .050 -.114 .145 -.001 .111 .220 .054 .357

SDNDC YTNB YTMT NCVPTTT THOTC SDNTN NCVPTSX MTCOTC UDOTC SDVV a Dependent Variable: MMDN

Phụ lục 6: KẾT QUẢ PHÂN TÍCH ONE – WAY ANOVA

Descriptives

Kích thöôùc maãu

Giaù trò trung bình 2.7600

Sai leäch chuaån .20396

Giaù trò nhoû nhaát 2.00

Giaù trò lôùn nhaát 3.20

1.8857

.26853

1.00

3.00

2.5750

.15262

1.60

3.60

37 80 5

3.2054 2.5250 2.7200

.10583 .09888 .37202

1.00 1.00 1.60

4.40 4.60 3.80

Coâng ty lieân doanh Cty 100% voán nöôùc ngoaøi Doanh nghieäp nhaø nöôùc Coâng ty coå phaàn Coâng ty TNHH DNTN Total

150

.06877

1.00

4.60

2.6827

3.6667

.39087

2.83

5.00

4.0952

.17764

3.50

5.00

Caùc nguoàn voán phi ngaân haøng chính thöùc thöôøng söû duïng Caùc yeáu toá noäi boä

3.9688

.07938

3.17

4.50

37 80 5 150 5

4.1847 3.8979 3.8667 3.9767 3.7200

.08826 .07643 .24944 .05058 .37202

3.00 1.00 3.50 1.00 2.80

5.00 5.00 4.83 5.00 5.00

4.0857

.18952

3.60

5.00

3.7875

.09741

3.00

4.40

Caùc yeáu toá moâi tröôøng

37 80 5

3.8703 3.6650 4.2000

.09435 .07906 .27568

2.40 1.00 3.60

5.00 5.00 5.00

xviii

150 5

3.7680 4.0500

.05281 .27839

1.00 3.25

5.00 5.00

3.6429

.46884

1.00

5.00

3.5156

.24095

1.00

4.75

Nhu caàu voán ñeå ñaàu tö phaùt trieån thò tröôøng

3.7027 3.4313 3.3000 3.5333 3.2800

.10381 .10701 .34821 .07249 .32619

37 80 5 150 5

2.25 1.00 2.50 1.00 2.00

5.00 5.00 4.25 5.00 3.80

3.3143

.32909

2.20

5.00

3.6125

.15217

2.20

4.60

3.7838 3.5800 4.3200 3.6360 2.4000

.11214 .08149 .36661 .05923 .60000

37 80 5 150 5

2.00 1.40 3.00 1.40 1.00

5.00 5.00 5.00 5.00 4.00

1.7143

.42056

1.00

4.00

2.1250

.25617

1.00

4.00

2.7568 3.6688 4.8000

.21715 .13575 .20000

37 80 5

1.00 1.00 4.00

4.50 5.00 5.00

Total Coâng ty lieân doanh Cty 100% voán nöôùc ngoaøi Doanh nghieäp nhaø nöôùc Coâng ty coå phaàn Coâng ty TNHH DNTN Total Coâng ty lieân doanh Cty 100% voán nöôùc ngoaøi Doanh nghieäp nhaø nöôùc Coâng ty coå phaàn Coâng ty TNHH DNTN Total Coâng ty lieân doanh Cty 100% voán nöôùc ngoaøi Doanh nghieäp nhaø nöôùc Coâng ty coå phaàn Coâng ty TNHH DNTN Total

150

.11296

1.00

5.00

3.1833

Tìm hieåu thò tröôøng OTC Thöôøng söû duïng nguoàn voán phi chính thöùc

Kích thöôùc maãu

Giaù trò trung bình 4.1000

Sai leäch chuaån .24495

Giaù trò nhoû nhaát 3.50

Giaù trò lôùn nhaát 5.00

3.5714

.31677

2.00

4.50

3.8125

.19830

2.00

5.00

3.6486 3.2688 2.9000 3.4500 2.4667

.16078 .12482 .33166 .08458 .34319

37 80 5 150 5

1.00 1.00 2.00 1.00 1.67

5.00 5.00 4.00 5.00 3.33

1.8571

.34776

1.00

3.00

Nhu caàu voán ñeå ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát Muoán tieáp caän nguoàn

Coâng ty lieân doanh Cty 100% voán nöôùc ngoaøi Doanh nghieäp nhaø nöôùc Coâng ty coå phaàn Coâng ty TNHH DNTN Total Coâng ty lieân doanh Cty 100% voán nöôùc ngoaøi

xix

2.7708

.16307

2.00

3.67

37 80 5

2.8829 2.4833 3.0000

.13374 .09317 .10541

1.00 1.00 2.67

4.33 3.67 3.33

Doanh nghieäp nhaø nöôùc Coâng ty coå phaàn Coâng ty TNHH DNTN Total

150

.06756

1.00

4.33

2.6000

4.1000

.33166

3.00

5.00

3.7857

.30584

3.00

5.00

voán OTC Öu ñieåm cuûa thò tröôøng OTC

3.7188

.17059

2.00

4.50

37 80 5 150 5

3.7568 3.7375 3.9000 3.7600 4.2000

.12195 .07804 .29155 .05749 .25495

2.00 1.00 3.50 1.00 3.50

5.00 5.00 5.00 5.00 5.00

4.0000

.28868

3.00

5.00

3.9063

.15955

2.50

5.00

Thöôøng söû duïng nguoàn voán tín duïng chính thöùc

37 80 5 150 5

4.1351 3.8750 3.6000 3.9500 3.8000

.08367 .08462 .29155 .05591 .21506

2.50 1.50 3.00 1.50 3.25

5.00 5.00 4.50 5.00 4.50

3.1786

.37684

1.25

4.25

Mong muoán tieáp caän TT OTC

3.8281

.12230

3.00

4.50

Coâng ty lieân doanh Cty 100% voán nöôùc ngoaøi Doanh nghieäp nhaø nöôùc Coâng ty coå phaàn Coâng ty TNHH DNTN Total Coâng ty lieân doanh Cty 100% voán nöôùc ngoaøi Doanh nghieäp nhaø nöôùc Coâng ty coå phaàn Coâng ty TNHH DNTN Total Coâng ty lieân doanh Cty 100% voán nöôùc ngoaøi Doanh nghieäp nhaø nöôùc Coâng ty coå phaàn Coâng ty TNHH DNTN Total

37 80 5 150

.10621 .07067 .26693 .05293

2.50 1.50 3.00 1.25

5.00 5.00 4.50 5.00