Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Các nhân tố ảnh hưởng đến sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ tại các Bệnh viện trên địa bàn Tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: Matroinho | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:112

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Các nhân tố ảnh hưởng đến sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ tại các Bệnh viện trên địa bàn Tỉnh Bình Dương" được hoàn thành với mục tiêu nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ trong các bệnh viện trên địa bàn tỉnh Bình Dương; đưa ra một số giải pháp và kiến nghị để hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong các bệnh viện trên địa bàn tỉnh Bình Dương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Các nhân tố ảnh hưởng đến sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ tại các Bệnh viện trên địa bàn Tỉnh Bình Dương

UBND TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN VĂN CẢNH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN SỰ HỮU HIỆU CỦA HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI CÁC BỆNH VIỆN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƢƠNG CHUYÊN NGÀNH: KẾ TOÁN MÃ SỐ: 8340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ BÌNH DƢƠNG - Năm 2019
UBND TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN VĂN CẢNH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN SỰ HỮU HIỆU CỦA HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI CÁC BỆNH VIỆN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƢƠNG CHUYÊN NGÀNH: KẾ TOÁN MÃ SỐ: 8340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. TRẦN PHƢỚC BÌNH DƢƠNG - Năm 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn“Các nhân tố ảnh hưởng đến sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ tại các Bệnh viện trên địa bàn Tỉnh Bình Dương” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu sử dụng phân tích trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, đã công bố theo đúng quy định. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn do tôi tự tìm hiểu, phân tích một cách trung thực, khách quan và phù hợp với thực tiễn của Việt Nam. Các kết quả này chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào khác. Bình Dương, ngày 14 tháng 08 năm 2019 Tác giả luận văn Nguyễn Văn Cảnh i
LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian thực hiện đề tài, tôi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ của quý phòng ban trƣờng Đại học Thủ Dầu Một, đã tạo điều kiện tốt nhất cho tôi đƣợc hoàn thành đề tài. Đặc biệt là sự hƣớng dẫn tận tình của thầy PGS.TS. Trần Phƣớc trong suốt quá trình học tập đã giúp tôi hoàn thành tốt đề tài. Qua đây, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến sự giúp đỡ này. Tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban giám hiệu, lãnh đạo Phòng đào tạo sau đại học, Ban chủ nhiệm khoa kinh tế trƣờng đại học Thủ Dầu Một, đồng cảm ơn quý giảng viên khoa kinh tế các trƣờng đại học trên địa bàn Thành Phố Hồ Chí Minh về trƣờng Đại học Thủ Dầu Một thỉnh giảng đã trang bị cho tôi những kiến thức quý báu cũng nhƣ tạo mọi điều kiện tốt nhất trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo, các anh chị kế toán và các bạn đồng nghiệp trong các Bệnh viện trên địa bàn Tỉnh Bình Dƣơng, đã dành chút ít thời gian quý báu của mình để trả lời, cung cấp thông tin hữu ích để tôi có thể thực hiện nghiên cứu này. Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến gia đình và tất cả bạn bè đã giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn! Bình Dương, ngày 14 tháng 08 năm 2019 Tác giả luận văn Nguyễn Văn Cảnh ii
TÓM TẮT Nghiên cứu này đƣợc thực hiện với 2 mục tiêu trọng tâm là: (1) Xác định các nhân tố ảnh hƣởng đến sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ trong các bệnh viện trên địa bàn tỉnh bình dƣơng, (2) Đƣa ra một số giải pháp và kiến nghị để hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong các bệnh viện trên địa bàn tỉnh bình dƣơng. Nghiên cứu này đƣợc thực hiện qua hai giai đoạn là nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lƣợng. Nghiên cứu định tính đƣợc thực hiên bằng cách khảo sát câu hỏi với các quý y, bác sĩ, anh chị kế toán hiện đang công tác tại các bệnh viện trên địa bàn tỉnh bình dƣơng, để từ đó xác định đƣợc các nhân tố ảnh hƣởng đến sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ trong các bệnh viện trên địa bàn tỉnh bình dƣơng: (1) Môi trƣờng kiểm soát; (2) Đánh giá rủi ro; (3) Hoạt động kiểm soát; (4) Thông tin và truyền thông; (5) Giám sát; (6) Quản trị bệnh viện. Nghiên cứu định lƣợng đƣợc thực hiện thông qua bảng câu hỏi khảo sát, sử dụng phân tích hồi quy đa biến thông qua phần mềm SPSS 18.0 với cỡ mẫu là 199 mẫu khảo sát Với mục tiêu nghiên cứu của đề tài nhằm xác định các nhân tố ảnh hƣởng đến sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ và tìm ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện HTKSNB tại bệnh viện trên địa bàn tỉnh bình dƣơng tác giả đã tiến hành nghiên cứu các nội dung sau: 1. Tìm hiểu cơ sở lý luận của HTKSNB dựa trên nền tảng báo cáo COSO đƣa ra năm yếu tố của HTKSNB bao gồm: Môi trƣờng kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, giám sát. Đây là những yếu tố cơ bản để đánh giá thực trạng HTKSNB tại các bệnh viện trên địa bàn tỉnh bình dƣơng. 2. Tác giả tiến hành khảo sát tình hình thực tế về HTKSNB tại các bệnh viện trên địa bàn tỉnh bình dƣơng để từ đó đánh giá thực trạng về HTKSNB tại các đơn vị, thấy đƣợc những ƣu điểm, khuyết điểm và những nguyên nhân tồn tại để đề xuất những giải pháp hoàn thiện để giảm bớt những nguy cơ rủi ro tìm ẩn trong quản lý. Nghiên cứu cũng còn một số hạn chế nhƣ kích thƣớc mẫu nhỏ, tính đại diện chƣa cao nên những đánh giá chủ quan của một số đối tƣợng có thể làm sai lệch kết quả nghiên cứu. Các hạn chế này cũng là tiền đề cho những nghiên cứu tiếp theo. iii
MỤC LỤC Lời cam đoan ............................................................................................................... I Lời cảm ơn .................................................................................................................. II Tóm tắt ................................................................................................................. III Danh mục bảng ........................................................................................................ VII Danh mục hình....................................................................................................... VIII Danh mục các ký hiệu và từ viết tắt ......................................................................... IX PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài: ...................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................ 2 3. Câu hỏi nghiên cứu .............................................................................................. 3 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu........................................................................ 3 5. Phƣơng pháp nghiên cứu: .................................................................................... 3 6. Đóng góp của luận văn ......................................................................................... 3 7. Kết cấu của luận văn ............................................................................................ 4 Chƣơng 1: TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU VỀ HỆ THỐNG KSNB................ 5 1.1 Các nghiên cứu trong nƣớc .............................................................................. 5 1.2 Các nghiên cứu nƣớc ngoài .............................................................................. 7 1.3 Nhận xét về các nghiên cứu trƣớc đây và khoảng trống nghiên cứu ............. 13 Kết luận chƣơng 1 .................................................................................................... 14 Chƣơng 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ KIỂM SOÁT NỘI BỘ ................................. 15 2.1 Tổng quan về INTOSAI ................................................................................. 15 2.1.1 Khái niệm kiểm soát nội bộ theo INTOSAI ........................................... 15 2.1.2 Mục tiêu .................................................................................................. 16 2.1.3 Các yếu tố cấu thành ............................................................................... 17 2.2 Sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ ................................................... 18 2.3 Đặc điểm kiểm soát nội bộ tại bệnh viện ....................................................... 20 2.4 Các nhân tố ảnh hƣởng đến sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ ....... 20 2.4.1 Môi trƣờng kiểm soát ................................................................................ 20 2.4.2 Đánh giá rủi ro .......................................................................................... 22 2.4.3 Hoạt động kiểm soát ................................................................................. 22 iv
2.4.4. Thông tin và truyền thông ........................................................................ 23 2.4.5 Giám sát .................................................................................................... 24 Kết luận chƣơng 2 .................................................................................................... 25 Chƣơng 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................................... 26 3.1. Khung phân tích của nghiên cứu .................................................................... 26 3.2. Quy trình nghiên cứu ...................................................................................... 26 3.3. Mô hình nghiên cứu ....................................................................................... 28 3.4 Xây dựng thang đo ......................................................................................... 28 3.5. Xây dựng các giả thuyết nghiên cứu .............................................................. 32 3.6 Thu thập và xử lý dữ liệu nghiên cứu ............................................................ 32 Kết luận chƣơng 3 .................................................................................................... 34 Chƣơng 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ........................................ 35 4.1. Thực trạng hệ thống KSNB tại các đơn vị bệnh viện trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng ................................................................................................................. 35 4.1.1 Giới thiệu hệ thống bệnh viện tại tỉnh bình dƣơng.................................. 35 4.1.2 Thực trạng hệ thống KSNB tại các đơn vị bệnh viện trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng .............................................................................................................. 37 4.2. Kết quả nghiên cứu định lƣợng ...................................................................... 38 4.2.1. Kết quả đo lƣờng các nhân tố ảnh hƣởng đến sự hữu hiệu của HTKSNB tại các đơn vị bệnh viện trên địa bàn Tỉnh Bình Dƣơng. ......................................... 38 4.2.1.1. Kiểm định chất lƣợng thang đo ........................................................... 38 4.2.1.2. Kết quả phân tích các nhân tố khám phá (EFA) ................................. 44 4.2.1.3. Phân tích khám phá hồi quy đa biến (MRA) .................................... 51 4.2.1.4. Kết quả kiểm định giả thuyết các nhân tố ảnh hƣởng đến sự hữu hiệu của HTKSNB .......................................................................................................... 55 4.3. Bàn luận kết quả nghiên cứu .......................................................................... 55 Kết luận chƣơng 4 .................................................................................................... 59 Chƣơng 5. KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH .............................................. 60 5.1 Kết luận .......................................................................................................... 60 5.2 Hàm ý và chính sách ...................................................................................... 60 5.2.1 Hoàn thiện môi trƣờng kiểm soát ............................................................. 60 v
5.2.2 Hoàn thiện thông tin và truyền thông ....................................................... 62 5.2.3 Hoàn thiện hoạt động kiểm soát ............................................................... 62 5.2.4 Hoàn thiện quản trị bệnh viện ................................................................... 63 5.2.5 Hoàn thiện giám sát .................................................................................. 64 5.2.6 Hoàn thiện đánh giả rủi ro ........................................................................ 64 5.3 Kiến nghị ........................................................................................................ 65 5.3.1 Mô hình tổ chức bộ máy và chức năng của bộ phận kiểm soát nội bộ ..... 65 5.3.2 Trình độ cán bộ ......................................................................................... 66 5.4. Hạn chế của đề tài ........................................................................................... 68 5.5. Hƣớng nghiên cứu tiếp theo ............................................................................ 68 Kết luận chƣơng 5 .................................................................................................... 69 KẾT LUẬN CHUNG ............................................................................................... 70 TÀI LIỆU THAM KHẢO vi
DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Tổng hợp kết quả của các nghiên cứu trƣớc về sự hữu hiệu của HTKSNB.. .................................................................................................................. 9 Bảng 4.1. Kiểm định cronbach’s alpha thang đo môi trƣờng kiểm soát .................. 40 Bảng 4.1. Kiểm định cronbach’s alpha thang đo môi trƣờng kiểm soát .................. 40 Bảng 4.2. Kiểm định cronbach’s alpha thang đo đánh giá rủi ro ............................. 40 Bảng 4.3. Kiểm định cronbach’s alpha thang đo hoạt động kiểm soát .................... 41 Bảng 4.4. Kiểm định cronbach’s alpha thang đo thông tin truyền thông ................. 41 Bảng 4.5. Kiểm định cronbach’s alpha thang đo giám sát ....................................... 42 Bảng 4.6. Kiểm định cronbach’s alpha thang đo quản trị bệnh viện ....................... 42 Bảng 4.7. Kiểm định cronbach’s alpha thang đo sự hữu hiệu của hệ thống KSNB 43 Bảng 4.8. Tổng hợp các nhân tố và thang đo ........................................................... 44 Bảng 4.9. Kiểm định về tính thích hợp của phƣơng pháp và dữ liệu thu thập ......... 45 Bảng 4.10. Kiểm định mức độ giải thích của các biến quan sát đối với nhân tố ảnh hƣởng đến sự hữu hiệu của HTKSNB trong các đơn vị bệnh viện trên địa bàn tỉnh bình dƣơng ................................................................................................................ 46 Bảng 4.11. Rotated component matrixa ................................................................... 47 Bảng 4.12. Kiểm định về tính thích hợp của phƣơng pháp và dữ liệu ..................... 48 Bảng 4.13. Kiểm định mức độ giải thích của các biến quan sát đối với nhân tố ..... 49 Bảng 4.14. Rotated component matrixa ................................................................... 50 Bảng 4.15. Kiểm định về tính thích hợp của phƣơng pháp và dữ liệu thu thập ....... 51 Bảng 4.16. Kiểm định mức độ giải thích của các biến quan sát .............................. 51 Bảng 4.17. Bảng hệ số hồi quy ................................................................................. 52 Bảng 4.18. Mức độ giải thích của mô hình tổng thể: ............................................... 53 Bảng 4.19. Tính phù hợp của mô hình ..................................................................... 53 Bảng 4.21. Kết quả kiểm định các giả thuyết về các nhân tố ảnh hƣởng đến sự ..... 55 Bảng 4.22. Xác định tầm quan trọng của các biến độc lập theo % .......................... 58 Bảng 5.1. Vị trí quan trọng của các nhân tố ảnh hƣởng đến sự hữu hiệu của .......... 60 vii
DANH MỤC HÌNH Hình 2.1: Các bƣớc của quy trình đánh giá rủi ro .................................................... 22 Hình 3.1: Quy trình của nghiên cứu ........................................................................ 27 Hình 3.2: Mô hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hƣởng đến sự hữu hiệu của HTKSNB ................................................................................................................. 28 Hình 4.1: Sơ đồ tổ chức sở y tế bình dƣơng ............................................................. 36 Hình 4.2: Sơ đồ cơ bản các bệnh viện trong tỉnh bình dƣơng. ................................. 37 viii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ TỪ VIẾT TẮT BCTC Báo cáo tài chính BV Bệnh viện BVĐK Bệnh Viện Đa Khoa BVQT Bệnh Viện Quốc Tế CĐHA Chẩn đoán hình ảnh GS Giám sát HDKS Hoạt động kiểm soát HĐQT Hội đồng quản trị HTKSNB Hệ thống kiểm soát nội bộ KSNB Kiểm soát nội bộ MTKS Môi trƣờng kiểm soát NHTM Ngân hàng thƣơng mại PHCN Phục hồi chức năng PKĐK Phòng khám đa khoa QTBV Quản trị bệnh viện RRKS Rủi ro kiểm soát TP.TCKT Trƣởng phòng tài chính kế toán TTTT Thông tin truyền thông TX Thị Xã YHCT Y học cổ truyền ix
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sức khoẻ là vốn quý nhất của mỗi con ngƣời và của toàn xã hội, là nhân tố quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, vì vậy Đảng ta luôn khẳng định con ngƣời là nhân tố hàng đầu, là nguồn tài nguyên quý báu nhất quyết định sự phát triển của đất nƣớc. Sức khoẻ là cái gốc để con ngƣời phát triển vì vậy đầu tƣ cho sức khoẻ và bảo vệ, chăm sóc sức khỏe là đầu tƣ cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nƣớc. Để bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cho nhân dân, Đảng và Nhà nƣớc ta đã quan tâm đầu tƣ phát triển hệ thống mạng lƣới y tế, trong đó có các bệnh viên đa khoa. Cùng với sự phát triển nhƣ vũ bão của khoa học - kỹ thuật tiên tiến, sự gia tăng chuyên môn hoá ngành y tế với việc triển khai các kỹ thuật y tế tinh vi nhƣ chụp vi tính cắt lớp, cộng hƣởng từ, chụp mạch, các trị liệu về gen, phẫu thuật ghép phủ tạng… đã chuyển bệnh viện thành một tổ chức hoạt động khá phức tạp, đòi hỏi phải có cơ chế và phƣơng pháp tổ chức quản lý phù hợp, hiệu quả. Hiện nay môi trƣờng và cơ chế hoạt động của bệnh viện đã thay đổi, cơ chế thị trƣờng đã tác động mạnh mẽ đến hoạt động của bệnh viện vì vậy hầu hết các quốc gia đều phải chú trọng vào kỹ thuật quản lý bệnh viện, đảm bảo quản lý có chất lƣợng mọi mặt hoạt động của bệnh viên, trong đó quản lý hoạt động tài chính là một nội dung hết sức quan trọng. Nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động tài chính trong các bệnh viện, Bộ máy Kiểm soát nội bộ đã đƣợc hình thành và đóng một vai trò hết sức quan trọng trong hoạt động của các bệnh viện bởi lẽ Kiểm soát nội bộ là những phƣơng pháp và chính sách đƣợc thiết kế để ngăn chặn gian lận, giảm thiểu sai sót, khuyến khích hiệu quả hoạt động, và nhằm đạt đƣợc sự tuân thủ các chính sách và quy trình đã đƣợc thiết lập. Một hệ thống kiểm soát nội bộ vững mạnh sẽ giúp bệnh viện đảm bảo tính chính xác của các số liệu kế toán và báo cáo tài chính của đơn vị; giảm bớt rủi ro, gian lận hoặc thất thoát kinh phí đối với bệnh viện do bên thứ ba hoặc nhân viên bệnh viện gây ra. Kiểm soát nội bộ giúp các nhà lãnh đạo quản lý hữu hiệu và hiệu quả hơn các nguồn lực kinh tế của bệnh viên nhƣ con ngƣời, tài sản, nguồn vốn, góp phần hạn chế tối đa những rủi ro phát sinh trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chuyên môn đƣợc giao. Với vai trò là công cụ quản lý của các nhà lãnh đạo, 1
kiểm soát nội bộ (KSNB) không chỉ là hoạt động kiểm tra, rà soát, đánh giá một cách độc lập, khách quan đối với hoạt động của bệnh viện trong việc tuân thủ các chính sách, thủ tục quy trình đã đƣợc thiết lập trong tổ chức mà còn đƣa ra các kiến nghị, tƣ vấn nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các hệ thống góp phần đảm bảo cho bệnh viện hoạt động an toàn, hiệu quả, đúng pháp luật. Hiện nay, hoạt động KSNB đã đƣợc triển khai khá rộng trong các BVĐK tuyến tỉnh. Một số bệnh viện đã thực hiện tốt công tác KSNB, đáp ứng đƣợc yêu cầu quản lý bệnh viện, tuy nhiên cũng chỉ là hoạt động tự phát, tự vận dụng trong quản lý lãnh đạo, hoạt động của KSNB tại nhiều đơn vị vẫn chƣa thực sự hiệu quả do nhận thức của các nhà quản lý về chức năng, nhiệm vụ, vai trò của KSNB còn chƣa đúng đắn, dẫn đến hiệu quả KSNB còn rất nhiều hạn chế, mang nặng tính hình thức, thiếu tính chuyên nghiệp. Nguyên nhân của tình trạng này xuất phát từ chính bộ máy KSNB tại các đơn vị này. Tính hiệu quả của việc tổ chức công tác KSNB phụ thuộc phần lớn vào hai yếu tố là tổ chức bộ máy và trình độ cán bộ. Xuất phát từ tính cấp thiết này, tác giả chọn đề tài: "Các nhân tố ảnh hƣởng đến sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ tại các bệnh viện trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng" làm luận văn thạc sĩ của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu - Mục tiêu tổng quát: - Đồng thời hàm ý một số giải pháp và kiến nghị để hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong các bệnh viện trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng. - Mục tiêu cụ thể: + Vận dụng lý thuyết COSO và INTOSAI để đề xuất mô hình các nhân tố ảnh hƣởng đến sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ trong các bệnh viện trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng. + Khảo sát thực trạng về hệ thống kiểm soát nội bộ trong các trong các bệnh viện trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng + Đo lƣờng và xác định mức độ ảnh hƣởng các nhân tố đến sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ trong các bệnh viện trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng. + Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong các bệnh viện trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng. 2
3. Câu hỏi nghiên cứu - Câu hỏi số 1: Các nhân tố nào ảnh hƣởng đến sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ trong các bệnh viện? - Câu hỏi số 2: Thực trạng về hệ thống kiểm soát nội bộ trong các bệnh viện tại Tỉnh Bình Dƣơng hiện nay ra sao? - Câu hỏi số 3: Mức độ tác động của các nhân tố đến sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ trong các bệnh viện tại tỉnh Bình Dƣơng hiện nay nhƣ thế nào? - Câu hỏi số 4: Giải pháp và kiến nghị nào để hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong các bệnh viện tỉnh Bình Dƣơng? 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tƣợng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu các nhân tố ảnh hƣởng đến sự hữu hiệu của HTKSNB trong Bệnh viện trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng. - Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu đƣợc thực hiện đối với các Bệnh viện trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng trong khoảng thời gian 2017-2018. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng phƣơng pháp hỗn hợp hay chính là phƣơng pháp nghiên cứu có sự kết hợp giữa phƣơng pháp nghiên cứu định tính và phƣơng pháp nghiên cứu định lƣợng cụ thể là : - Phƣơng pháp nghiên cứu định tính: sử dụng khảo sát phỏng vấn các chuyên gia có trình độ, kinh nghiệm và liên quan trực tiếp đến lĩnh vực nghiên cứu để quy nạp và khẳng định các nhân tố ảnh hƣởng đến sự hữu hiệu của HTKSNB trong các Bệnh viện trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng. - Phƣơng pháp nghiên cứu định lƣợng: trên cơ sở các nhân tố ảnh hƣởng đã đƣợc xác định sẽ tiến hành đo lƣờng mức độ tác động của các nhân tố bằng thực nghiệm và phƣơng pháp định lƣợng đƣợc sử dụng để giải thích các ảnh hƣởng này. 6. Đóng góp của luận văn * Ý nghĩa khoa học: Luận văn đã khám phá các nhân tố ảnh hƣởng đến sự hữu hiệu của HTKSNB trong các Bệnh viện trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng và chỉ ra mức độ cũng nhƣ thứ tự ảnh hƣởng của các nhân tố đến sự hữu hiệu của HTKSNB trong các Bệnh viện trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng. 3
* Ý nghĩa thực tiễn: Dựa vào việc khám phá và chỉ ra các nhân tố ảnh hƣởng đến sự hữu hiệu của HTKSNB trong các Bệnh viện trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng một cách có hệ thống mà luận văn có thể là tƣ liệu tham khảo cho các tổ chức và cá nhân nghiên cứu về HTKSNB nói chung và HTKSNB trong các Bệnh viện nói riêng. 7. Kết cấu của luận văn Chƣơng 1: Tổng quan các nghiên cứu có liên quan Chƣơng 2: Cơ sở lý thuyết và mô hình nghiên cứu Chƣơng 3: Phƣơng pháp nghiên cứu Chƣơng 4: Kết quả nghiên cứu và bàn luận Chƣơng 5: Kết luận và hàm ý chính sách. 4
CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU VỀ HỆ THỐNG KSNB Qua quá trình tìm hiểu và tham khảo tài liệu khác nhau đối với các vấn đề liên quan đến luận văn mà tác giả nghiên cứu. Nhận thấy, có rất nhiều công trình nghiên cứu liên quan các nhân tố của HTKSNB, tác động của HTKSNB tới các đối tƣợng, cũng nhƣ các nhân tố ảnh hƣởng đến sự hữu hiệu của HTKSNB. Sau đây là các nghiên cứu trong và ngoài nƣớc theo các dòng nghiên cứu khác nhau nhƣ sau: 1.1 Các nghiên cứu trong nƣớc Ở Việt Nam, nghiên cứu ứng dụng của kiểm soát nội bộ trong một số lĩnh vực cụ thể cũng đƣợc nhiều nhà nghiên cứu quan tâm. Trên góc độ đo lƣờng nhân tố ảnh hƣởng, hoàn thiện và xây dựng hệ thống KSNB. Cụ thể: Nghiên cứu của tác giả Phạm Bính Ngọ (2011) với đề tài “Tổ chức HTKSNB trong các đơn vị dự toán trực thuộc Bộ Quốc Phòng”. Nghiên cứu đã nêu đƣợc tổ chức KSNB theo đặc điểm của các đơn vị dự toán trực thuộc Bộ quốc phòng, tác giả đã tìm hiểu và chỉ ra đƣợc các kinh nghiệm của các nƣớc quốc tế nhƣ: Hoa Kỳ, Canada, Trung Quốc, Ba Lan, Hàn Quốc về tổ chức kiểm soát ngân sách trong các đơn vị quân đội. Tác giả cũng nêu ra một số hạn chế trong KSNB tại các đơn vị nhƣ: nhận thức về HTKSNB của một số lãnh đạo chƣa đầy đủ, phân cấp quản lý chƣa đi đôi với quyền hạn và trách nhiệm, đội ngũ cán bộ có trình độ không đồng đều, hoạt động kiểm soát thiếu sự đồng bộ, hệ thống định mức không đầy đủ. Xác định nguyên nhân của hạn chế về HTKSNB nhƣ: cơ sở pháp lý về tổ chức hoạt động của HTKSNB chƣa hình thành đồng bộ, trình độ hiểu biết HTKSNB còn hạn chế, công tác chỉ đạo và kiểm tra còn thiếu cụ thể và chƣa rõ ràng. Từ đó, tác giả đề xuất một số giải pháp hoàn thiện nhƣ: xác định mô hình tổ chức HTKSNB, tạo dựng môi trƣờng kiểm soát khoa học và có hiệu lực, nâng cao chất lƣợng công tác kiểm tra tài chính, hoàn thiện hệ thống thông tin và thủ tục kiểm soát. Tuy nhiên đề tài còn chƣa xác định đƣợc mối quan hệ giữa các nhân tố ảnh hƣởng đến HTKSNB, chƣa xây dựng đƣợc mô hình các nhân tố tác động đến HTKSNB. Mặt khác, tác giả cũng chƣa xây dựng đƣợc các thang đo để đo lƣờng các yếu tố trong HTKSNB. 5
Nguyễn Thị Anh Đào (2017) “Nghiên cứu các yếu tố tác động đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ thuế TNDN tại Cục Thuế tỉnh Đồng Nai”. Kết quả mô hình liên quan đến tính hữu hiệu có 5 nhân tố tác động và nhân tố môi trƣờng kiểm soát tác động mạnh nhất (Beta=0,321). Luận văn đã đề xuất các giải pháp liên quan các yếu tố ảnh hƣởng trọng tâm đến sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ quy trình quản lý thuế và đƣa ra các giải pháp nhằm đƣa ra các giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại Cục thuế. Giải pháp mà tác giả chú trọng là thông tin truyền thông, giải pháp đối với kiểm soát và giám sát, giải pháp đối với đánh giá rủi ro rồi mới đến yếu tố giám sát. Với những nghiên cứu tác giả đƣa ra, tác giả hy vọng đây là những đóng góp có vai trò thực tiễn góp phần hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại Cục thuế Tỉnh Đồng Nai. Nguyễn Thị Tuyết Mai (2018) “Các nhân tác tác động đến sự hữu hiệu của sự hữu hiệu của hệ thống KSNB tại các bệnh viện công tại TP.HCM”, tác giả đã xây dựng mô hình đánh giá sự hữu hiệu của HTKSNB theo 5 nhân tố theo INTOSAI 2004 . Kết quả cho thấy cả 5 nhân tố môi trƣờng kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin truyền thông, và giám sát đều có ảnh hƣởng đến sự hữu hiệu của hệ thống KSNB tại các bệnh viện công tại TP.HCM”. tác giả cũng đã khái quát đƣợc lý luận chung về HTKSNB và cũng tìm hiểu đƣợc một số kinh nghiệm của các nƣớc quốc tế về tổ chức HTKSNB trong các đơn vị Bệnh viện. Ở phần thực trạng, tác giả cũng đã đánh giá đƣợc thực trạng HTKSNB trong các Bệnh viện tại Việt Nam, lập đƣợc mẫu bảng câu hỏi điều tra, từ đó đƣa ra các giải pháp hoàn thiện. Ở phần giải pháp, tác giả đã đƣa ra đƣợc sự cần thiết và các giải pháp hoàn thiện HTKSNB tại đơn vị. Tuy nhiên trong phần lý luận luận án cũng chƣa phân biệt đƣợc kiểm soát, KSNB, HTKSNB, chƣa nghiên cứu rõ HTKSNB trên quan điểm hiện đại. Đặng Thị Kim Chi (2018) với đề tài “Đánh giá tính hữu hiệu của kiểm soát nội bộ đến công tác thu – chi tài chính tại các liên đoàn lao động quận, huyện trên địa bàn TP.HCM”. Tác giả đã dùng 5 thành phần của hệ thống KSNB theo báo cáo của INTOSAI và kết hợp với phƣơng pháp nghiên cứu định tính để khảo sát, phân tích, biện luận, luận văn của tác giả đã nhận diện đƣợc 5 nhân tố tác động đến công tác thu – chi tài chính tại các liên đoàn lao động quận, huyện trên địa bàn TP.HCM. 6
Thông qua nghiên cứu tác giả nhận thấy HTKSNB của liên đoàn còn nhiều khiếm khuyết, thể hiện trong tất cả các yếu tố của hệ thống: môi trƣờng kiểm soát còn chƣa tốt, hầu nhƣ không quan tâm đến công tác đánh giá rủi ro, các hoạt đồng kiểm soát còn lỏng lẻo, công tác thông tin truyền thông và giám sát còn chƣa đƣợc quan tâm đúng mực. Do đó, HTKSNB không phát huy đƣợc vai trò hỗ trợ đắc lực cho công tác quản lý tài chính, vì vậy cần phải có giải pháp hoàn thiện. Hồ Thị Thanh Hƣơng (2018) nghiên cứu về “Các nhân tố ảnh hƣởng đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ tại các Chi Cục thuế trên địa bàn tỉnh Đồng Nai”. Kết quả mô hình liên quan đến tính hữu hiệu có 5 nhân tố tác động và nhân tố giám sát có ảnh hƣởng lớn nhất. Ở đề tài này tác giả đã đề cập tới HTKSNB trong điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin, tác giả cũng nêu ra đƣợc đặc điểm hoạt động của các Chi Cục thuế trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, trên cơ sở đó đánh giá đƣợc thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện HTKSNB nhƣ: hoàn thiện hệ thống đánh giá rủi ro, tăng cƣờng môi trƣờng kiểm soát, hệ thống kế toán và thủ tục kiểm soát. Hạn chế của đề tài này là chƣa nghiên cứu HTKSNB trong toàn ngành. Tác giả chƣa đánh giá đƣợc HTKSNB trên quan điểm định lƣợng để đề xuất các biện pháp hoàn thiện. 1.2 Các nghiên cứu nƣớc ngoài - Trên thế giới có khá nhiều nghiên cứu đã chứng minh mối quan hệ cần thiết giữa kiểm soát nội bộ và doanh nghiệp. Hay nói cách khác KSNB hiệu quả giúp đơn vị đạt đƣợc các mục tiêu về sự hữu hiệu. Nhận định này đƣợc chứng minh bằng hàng loạt các nghiên cứu từ trƣớc đến hiện nay, cũng nhƣ: - Tác giả Salehi, Mahdi; Shiri, Mahmoud Mousavi; Ehsanpour, Fatemeh (2013) khi thực hiện khảo sát tại các ngân hàng tại Iran đã chỉ rõ KSNB đóng một vai trò rất quan trọng và mang lại hiệu quả cho tổ chức. Nghiên cứu này tiến hành điều tra hiệu quả của KSNB trong ngành ngân hàng của Iran trong năm 2011 với tham chiếu đặc biệt cho Ngân hàng Mellat. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, môi trƣờng kiểm soát, quá trình đánh giá rủi ro và hoạt động kiểm soát kém hiệu quả làm nảy sinh nhiều hành vi gian lận và sai sót trong hoạt động ngân hàng. Chính vì vậy, KSNB tốt sẽ là công cụ ƣu việt trong việc ngăn chặn tỷ lệ gian lận và sai sót, đảm bảo hiệu quả hoạt động của các ngân hàng tại Iran. 7
- Tác giả Wang, Jun (2015) bằng việc phân tích dữ liệu từ các công ty niêm yết tại Trung Quốc trong cũng khẳng định đối với các công này việc thiết lập hệ thống KSNB tốt hơn nhằm cải thiện hiệu quả của KSNB. Và đồng thời khi công ty đang ở trong trạng thái tăng trƣởng, cải thiện KSNB sẽ cho phép đạt đƣợc các kết quả hoạt động kinh doanh tốt hơn. - Hay trong một nghiên cứu của mình, nhóm tác giả William & Kwasi (2013) khi xem xét về tính hiệu quả của hệ thống KSNB ở các ngân hàng khu vực phía đông của Ghana đã đƣa ra kết luận rằng: Hệ thống KSNB hỗ trợ nhà quản lý trong việc đạt đƣợc các mục tiêu của doanh nghiệp mình. - Nghiên cứu của Fadzil cùng các cộng sự (2005) cho rằng KSNB hữu hiệu tác động tích cực đến doanh thu. Trong đó, tính hữu hiệu của KSNB phải xem xét trên các phƣơng diện nhƣ thông tin tài chính đáng tin cậy, đơn vị có chính sách bảo vệ tài sản, nhân viên phải tuân thủ các chính sách, thủ tục và các quy định của pháp luật hiện hành. - Tác giả Muraleetharan (2011) tiến hành nghiên cứu tại Jaffna, nhằm xem xét mối quan hệ giữa hệ thống kiểm soát nội bộ và hiệu quả hoạt động của các công ty. Trong đó, các nhân tố của KSNB đƣợc đo lƣờng bằng môi trƣờng kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát và hiệu quả tài chính đƣợc đo bằng lợi nhuận và tính thanh khoản. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng, KSNB có ảnh hƣởng đáng kể đến hiệu quả hoạt động của công ty. - Hay tác giả Nyakundi, Nyamita và Tinega (2014) nghiên cứu về tác động của KSNB tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Kenya, tác giả sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu hỗn hợp để đo lƣờng mối quan hệ giữa các nhân tố thuộc hệ thống KSNB và lợi nhuận trên vốn đầu tƣ (ROI). Dữ liệu thu thập là dữ liệu sơ cấp thông qua bảng câu hỏi, phỏng vấn và dữ liệu thứ cấp là các báo cáo tài chính của các doanh nghiệp đƣợc lấy mẫu. Dữ liệu đƣợc phân tích bằng thống kê mô tả, kết quả cho thấy có ảnh hƣởng đáng kể giữa hệ thống KSNB và hiệu quả hoạt động tài chính của doanh nghiệp. 8
Bảng 1.1. Tổng hợp kết quả của các nghiên cứu trƣớc về sự hữu hiệu của HTKSNB Stt Tên đề tài Tác giả Năm kết quả nghiên cứu công bố 1 Tổ chức HTKSNB Phạm Bính 2011 Tác giả cũng nêu ra một số hạn chế trong các đơn vị dự Ngọ trong KSNB tại các đơn vị nhƣ: nhận toán trực thuộc Bộ thức về HTKSNB của một số lãnh đạo Quốc Phòng chƣa đầy đủ, phân cấp quản lý chƣa đi đôi với quyền hạn và trách nhiệm, đội ngũ cán bộ có trình độ không đồng đều, hoạt động kiểm soát thiếu sự đồng bộ, hệ thống định mức không đầy đủ. Xác định nguyên nhân của hạn chế về HTKSNB nhƣ: cơ sở pháp lý về tổ chức hoạt động của HTKSNB chƣa hình thành đồng bộ, trình độ hiểu biết HTKSNB còn hạn chế, công tác chỉ đạo và kiểm tra còn thiếu cụ thể và chƣa rõ ràng 2 Nghiên cứu các Nguyễn 2017 Luận văn đã đề xuất các giải pháp liên yếu tố tác động đến Thị Anh quan các yếu tố ảnh hƣởng trọng tâm tính hữu hiệu của Đào đến sự hữu hiệu của hệ thống kiểm hệ thống kiểm soát soát nội bộ quy trình quản lý thuế và nội bộ thuế TNDN đƣa ra các giải pháp nhằm đƣa ra các tại Cục Thuế tỉnh giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm Đồng Nai soát nội bộ tại Cục thuế. Giải pháp mà tác giả chú trọng là thông tin truyền thông, giải pháp đối với kiểm soát và giám sát, giải pháp đối với đánh giá rủi ro rồi mới đến yếu tố giám sát. Với 9