Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn trên địa bàn tỉnh Bình Phước

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:175

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về hệ thống kiểm soát nội bộ trong ngân hàng thương mại và kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng ngân hàng; phân tích và đánh giá thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước, từ đó rút ra những ưu điểm và những vấn đề còn tồn tại trong hệ thống kiểm soát nội bộ nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn trên địa bàn tỉnh Bình Phước

CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM Cán bộ hướng dẫn khoa học : PGS.TS. VÕ VĂN NHỊ (Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị và chữ ký) Luận văn Thạc sĩ được bảo vệ tại Trường Đại học Công nghệ TP. HCM ngày … tháng 01 năm 2014 Thành phần Hội đồng đánh giá Luận văn Thạc sĩ gồm: (Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị của Hội đồng chấm bảo vệ Luận văn Thạc sĩ) Họ và tên Chức danh Hội đồng TT 1 PGS. TS. Phan Đình Nguyên Chủ tịch 2 PGS.TS. Nguyễn Minh Hà Phản biện 1 3 TS. Phan Mỹ Hạnh Phản biện 2 4 TS. Nguyễn Bích Liên Ủy viên 5 TS. Phạm Thị Phụng Ủy viên, Thư ký Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận sau khi Luận văn đã được sửa chữa (nếu có). Chủ tịch Hội đồng đánh giá LV
TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHỆ TP. HCM CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM PHÒNG QLKH – ĐTSĐH Độc lập – Tự do – Hạnh phúc TP. HCM, ngày..… tháng 01 năm 2014 NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ Họ tên học viên: TRẦN THỊ HẠ QUYÊN Giới tính: NỮ Ngày, tháng, năm sinh: 27/02/1981 Nơi sinh: Bình Phước Chuyên ngành: Kế toán MSHV: 1241850039 I- Tên đề tài: “Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn trên địa bàn tỉnh Bình Phước” II- Nhiệm vụ và nội dung: 1. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về hệ thống kiểm soát nội bộ trong ngân hàng thương mại và kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng ngân hàng. - Phân tích và đánh giá thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước, từ đó rút ra những ưu điểm và những vấn đề còn tồn tại trong hệ thống kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước. - Từ các ưu-nhược điểm được rút ra này, nghiên cứu đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước, góp phần nâng cao chất lượng tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước 2. Nội dung nghiên cứu Với những nhiệm vụ nêu trên, luận văn cần thực hiện các nội dung sau:
Nghiên cứu, hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về kiểm soát nội bộ theo COSO 1992 và kiểm soát nội bộ áp dụng cho NHTM theo báo cáo Basel Phân tích các đặc điểm của nghiệp vụ tín dụng và nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước. Nghiên cứu, khảo sát, đánh giá và phân tích thực trạng về hệ thống kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước; đánh giá những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó. Đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước, đồng thời đề xuất một số kiến nghị để những giải pháp có thể thực hiện được tốt nhất. III- Ngày giao nhiệm vụ: Ngày 01/07/2013 IV- Ngày hoàn thành nhiệm vụ: Ngày 30/12/2013 V- Cán bộ hướng dẫn: PGS. TS. VÕ VĂN NHỊ CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH (Họ tên và chữ ký) (Họ tên và chữ ký) PGS. TS Võ Văn Nhị
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài “Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước” là công trình nghiên cứu của riêng tôi với sự hướng dẫn, hỗ trợ của người hướng dẫn khoa học. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn thạc sỹ kế toán này là trung thực và chưa từng được trình bày hay công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện và hoàn thiện Luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong Luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Học viên thực hiện luận văn Trần Thị Hạ Quyên
ii LỜI CÁM ƠN Để hoàn thành luận văn “Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước”, tôi đã nhận được sự hỗ trợ và giúp đỡ từ các đơn vị, các anh chị đồng nghiệp, cán bộ hướng dẫn, quý thầy cô trường Đại học Công nghệ Tp.HCM và người thân trong gia đình. Trước tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban giám hiệu, quý thầy cô và CBCNV trường Đại học Công nghệ Tp. HCM đã tạo mọi điều kiện thuận lợi trong quá trình học tập, giúp tôi có được những kiến thức lý luận để có thể ứng dụng trong công việc và trong việc hoàn thành Luận văn này. Đặc biệt tôi xin cảm ơn PGS.TS. Võ Văn Nhị, người hướng dẫn khoa học của Luận văn, thầy đã trực tiếp và tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thiện luận văn này. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn lãnh đạo các đơn vị, các anh chị phụ trách kiểm soát nội bộ của các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước đã tạo điều kiện cho tôi được tiếp xúc và giúp đỡ tôi trong việc cung cấp các thông tin, số liệu và trả lời các câu hỏi khảo sát. Tôi xin cảm ơn các đồng nghiệp trong cơ quan và người thân trong gia đình đã tạo điều kiện về thời gian cho tôi thực hiện và hoàn thiện luận văn. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Trần Thị Hạ Quyên
iii TÓM TẮT Đề tài "Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước" nghiên cứu lý thuyết về kiểm soát nội bộ trong ngân hàng thương mại, tìm hiểu thực trạng của hệ thống kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước. Từ đó đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện và đề xuất một số kiến nghị cho việc thực hiện các giải pháp tốt nhất. Đề tài cũng nêu rõ tính cấp thiết, mục tiêu, đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu. Thông qua đề tài, tác giả muốn góp phần vào việc hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước; giúp họ có thể xác định thực trạng hiện tại, từ đó đề ra các mục tiêu và các biện pháp cụ thể để giảm thiểu rủi ro tín dụng, giúp ngân hàng kinh doanh an toàn, hiệu quả.
iv ABSTRACT The theme "Complete the internal control system for credit transaction at Agribank branches in Binh Phuoc province" researches the theory of the internal control in commercial banks, learn the status of internal control system at Agribank branches in Binh Phuoc province, which proposes not only some solutions to complete at Agribank branches in Binh Phuoc province, but also some recommendations for the implementation of the best solution. The theme also states the urgency, goal, researching object, researching scope and methodology. Through the theme, the author would like to contribute to the completion of the internal control system at Agribank branches in Binh Phuoc province; help them to identify their current position , which set out the specific objectives and measures to minimize the credit risk, help banks make the business safer.
v MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... i LỜI CÁM ƠN.......................................................................................................... ii TÓM TẮT ..................................................................................................................... iii ABSTRACT .................................................................................................................. iv MỤC LỤC ............................................................................................................... v DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ....................................viii DANH MỤC CÁC HÌNH ...................................................................................... ix Chương 1 – PHẦN MỞ ĐẦU................................................................................. 1 1.1 Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................... 1 1.2 Mục tiêu của đề tài .................................................................................... 2 1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài .......................................... 2 1.4 Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 3 1.5 Tổng quan về đề tài nghiên cứu ............................................................... 3 1.6 Kết cấu của đề tài ...................................................................................... 4 Chương 2 - TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ............................................................................. 5 2.1 TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ........................ 5 2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển hệ thống KSNB ................................ 5 2.1.2 Định nghĩa kiểm soát nội bộ và hệ thống KSNB ................................. 8 2.1.3 Các bộ phận cấu thành hệ thống KSNB ............................................. 10 2.1.4 Lợi ích và hạn chế của hệ thống KSNB ............................................. 11 2.2 Đặc điểm về hệ thống KSNB áp dụng cho NHTM theo báo cáo Basel .. ................................................................................................................... 12 2.2.1 Vai trò của NHTM ............................................................................. 12 2.2.2 Rủi ro trong hoạt động ngân hàng thương mại................................... 15 2.2.3 Đặc điểm về hệ thống KSNB áp dụng cho NHTM theo báo cáo Basel. ............................................................................................................ 16
vi 2.3 KSNB ĐỐI VỐI NGHIỆP VỤ TÍN DỤNG TRONG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ................................................................................................. 20 2.3.1 Tín dụng và vai trò của tín dụng của tín dụng trong ngân hàng thương mại ............................................................................................................ 20 2.3.2 Rủi ro tín dụng .................................................................................... 22 2.3.3 Kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng ngân hàng và quản lý rủi ro tín dụng ....................................................................................................... 25 Chương 3 - THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ ĐỐI VỚI NGHIỆP VỤ TÍN DỤNG TẠI CÁC CHI NHÁNH AGRIBANK TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH PHƯỚC ...................................................................................................... 31 3.1 Tổng quan về Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Bình Phước ........................................................................................................ 31 3.2 Đặc điểm của nghiệp vụ tín dụng và nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn Tỉnh Bình Phước hiện nay 32 3.2.1 Đặc điểm nghiệp vụ tín dụng ............................................................. 32 3.2.2 Nguyên nhân rủi ro tín dụng............................................................... 37 3.3 Khảo sát thực trạng kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước ................................. 45 3.3.1 Mục đích khảo sát............................................................................... 45 3.3.2 Đối tượng và phạm vi khảo sát........................................................... 45 3.3.3 Nội dung khảo sát ............................................................................... 45 3.3.4 Phương pháp khảo sát......................................................................... 46 3.3.5 Kết quả khảo sát ................................................................................. 46 3.4 Đánh giá thực trạng kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước ................................. 46 3.4.1 Môi trường kiểm soát ......................................................................... 46 3.4.2 Phân tích và đánh giá rủi ro ................................................................ 61 3.4.3 Các hoạt động kiểm soát .................................................................... 70 3.4.4 Thông tin và truyền thông .................................................................. 80 3.4.5 Hoạt động giám sát ............................................................................. 86
vii Chương 4 : MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ CHO CÁC CHI NHÁNH AGRIBANK TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH PHƯỚC ...................................................................................................... 94 4.1 Định hướng tín dụng của chi nhánh ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Bình Phước giai đoạn 2012-2020.......................................... 94 4.2 Một số giải pháp hoàn thiện hệ thống KSNB đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước ................. 95 4.2.1 Hoàn thiện môi trường kiểm soát ....................................................... 95 4.2.2 Hoàn thiện công tác đánh giá rủi ro tín dụng ..................................... 98 4.2.3 Hoàn thiện hoạt động kiểm soát tín dụng ......................................... 100 4.2.4 Nâng cao chất lượng hệ thống thông tin và truyền thông ................ 106 4.2.5 Cải tiến hoạt động giám sát .............................................................. 108 CHƯƠNG 5 - KIẾN NGHỊ VÀ KẾT LUẬN ................................................... 115 5.1 Kiến nghị ................................................................................................ 115 5.1.1 Kiến nghị đối với các chi nhánh ....................................................... 115 5.1.2 Kiến nghị đối với Agribank Việt Nam ............................................. 118 5.1.3 Đối với Chính phủ ............................................................................ 119 5.1.4 Đối với Ngân hàng Nhà Nước .......................................................... 121 5.2 Kết luận .................................................................................................. 126 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 127 PHỤ LỤC
viii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Basel Ủy ban Basel về giám sát ngân hàng CIC Trung tâm thông tin tín dụng COSO Committee of Sponsoring Organization KSNB Kiểm soát nội bộ NHNN Ngân hàng nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại Agribank Vietnam Bank for Agriculture and Rural Development NHNo&PTNT Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn TCTD Tổ chức tín dụng CBNV Cán bộ nhân viên DANH MỤC CÁC BẢNG
ix Bảng 3.1: Hoạt động tín dụng .......................................................................... 33 Bảng 3.2: Tình hình nợ xấu ........................................................................ 35 Bảng 3.3: Tổng hợp kết quả khảo sát về tính chính trực và giá trị đạo đức ...................................................................................................................... 47 Bảng 3.4: Tổng hợp kết quả khảo sát về sự đảm bảo về năng lực .............. 48 Bảng 3.5: Tổng hợp kết quả khảo sát về triết lý quản lý và phong cách điều hành ...................................................................................................................... 49 Bảng 3.6: Tổng hợp kết quả khảo sát về cơ cấu tổ chức ............................ 51 Bảng 3.7: Tổng hợp kết quả khảo sát về phân định quyền hạn và trách nhiệm ...................................................................................................................... 52 Bảng 3.8: Tổng hợp kết quả khảo sát về chính sách nhân sự ..................... 53 Bảng 3.9: Tổng hợp kết quả khảo sát về phân tích và đánh giá rủi ro ....... 62 Bảng 3.10: Tổng hợp kết quả khảo sát về hoạt động kiểm soát ................. 71 Bảng 3.11: Tổng hợp kết quả khảo sát về thông tin và truyền thông ........ 82 Bảng 3.12: Tổng hợp kết quả khảo sát về hoạt động giám sát ................. 87
x DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 3.1: Tổng hợp tình hình tăng trưởng dư nợ tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước ................................................................................................................. 34 Hình 3.2: Tổng hợp tình hình nợ xấu tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước ................................................................................................................................. 36
1 Chương 1 – PHẦN MỞ ĐẦU 1.1 Tính cấp thiết của đề tài Ngân hàng thương mại (NHTM) là một doanh nghiệp đặc biệt, là trung gian tài chính của nền kinh tế. Nó thực hiện huy động các nguồn vốn trong nền kinh tế và sử dụng các nguồn vốn huy động này để thực hiện cung ứng vốn tín dụng cho nền kinh tế và các dịch vụ ngân hàng nhằm tạo ra lợi nhuận. Trong các hoạt động kinh doanh của ngân hàng, nghiệp vụ tín dụng là nghiệp vụ sử dụng vốn quan trọng nhất của NHTM vì nó giúp quay vòng nguồn vốn huy động đầu vào và tạo ra lợi nhuận cao nhất cho NHTM. Tuy nhiên, đây cũng là hoạt động tiềm ẩn rủi ro cao nhất. Rủi ro tín dụng là rủi ro phát sinh do khách hàng vay không trả được nợ gốc và lãi vay cho ngân hàng đúng hạn như đã cam kết. Rủi ro tín dụng là loại rủi ro nguy hiểm nhất đối với NHTM vì nó kéo các loại rủi ro khác cũng phát sinh theo và có thể dẫn đến sự phá sản của NHTM vì mất khả năng thanh toán các khoản huy động đầu vào do không thu hồi được vốn đã sử dụng để cho vay. Để hạn chế và ngăn ngừa rủi ro tín dụng, ngoài các biện pháp kỹ thuật nghiệp vụ tín dụng thì việc thiết kế một hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả của NHTM đối với nghiệp vụ tín dụng sẽ góp phần rất quan trọng trong việc kiểm soát và giám sát rủi ro tín dụng, hạn chế được sự thất thoát vốn tín dụng cho ngân hàng. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (tên giao dịch quốc tế là Vietnam Bank for Agriculture and Rural Development, viết tắt là Agribank) là ngân hàng thương mại lớn nhất Việt Nam tính theo tổng khối lượng tài sản, thuộc loại doanh nghiệp nhà nước hạng đặc biệt. Hiện tại Agribank đã xây dựng nhiều chi nhánh trên địa bàn tỉnh Bình Phước nhằm đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh, các dịch vụ tài chính cho doanh nghiệp, cá nhân trong tỉnh. Tuy nhiên các sự kiện có liên quan đến hoạt động tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước trong những năm gần đây cho thấy chất lượng tín dụng của các chi nhánh Agribank còn
2 chưa cao, khả năng quản lý rủi ro tín dụng còn yếu kém. Bên cạnh đó, với xu hướng hội nhập kinh tế thế giới , để cạnh tranh và tồn tại vững mạnh thì một trong những giải pháp quan trọng, mang tính chiến lược là phải hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ đặc biệt là đối với nghiệp vụ tín dụng để phòng chống rủi ro. Trên thực tế, hệ thống KSNB đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước đã được áp dụng nhưng vẫn còn nhiều lúng túng, thiếu kinh nghiệm và chưa được quan tâm đúng mực. Trước tình hình đó, bản thân mạnh dạn chọn đề tài "HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ ĐỐI VỚI NGHIỆP VỤ TÍN DỤNG TẠI CÁC CHI NHÁNH NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH PHƯỚC" làm đề tài nghiên cứu, hy vọng có đóng góp nhất định vào việc hạn chế rủi ro, nâng cao chất lượng tín dụng, đảm bảo an toàn trong hoạt động cho các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước 1.2 Mục tiêu của đề tài Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về hệ thống kiểm soát nội bộ trong ngân hàng thương mại và kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng ngân hàng. Phân tích và đánh giá thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước, từ đó rút ra những ưu điểm và những vấn đề còn tồn tại trong hệ thống kiểm soát nội bộ nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước. Từ các ưu-nhược điểm được rút ra này, nghiên cứu đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước, góp phần nâng cao chất lượng tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước 1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
3 Đối tượng nghiên cứu là phân tích hoạt động tín dụng, rủi ro tín dụng và hệ thống kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước. Phạm vi nghiên cứu: nghiên cứu hệ thống kiểm soát nội đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước. 1.4 Phương pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng kết hợp phương pháp nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng nhưng trọng tâm sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính là chính. Phương pháp nghiên cứu định lượng chủ yếu được sử dụng là thống kê mô tả thông qua khảo sát. Ngoài ra, tác giả còn sử dụng các phương pháp cụ thể như: phương pháp so sánh, đối chiếu, hệ thống, phân tích… Sử dụng bảng câu hỏi về hệ thống kiểm soát nội bộ để khảo sát thực trạng kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại một số chi nhánh Agribank tiêu biểu trên địa bàn Tỉnh Bình Phước. Thảo luận với một số nhà quản lý, kiểm toán viên nội bộ và một số cán bộ tín dụng tại một số ngân hàng Agribank trên địa bàn Tỉnh Bình Phước. Tổng hợp các báo cáo, các số liệu liên quan đến tình hình dư nợ, nợ quá hạn và nguyên nhân gây ra nợ quá hạn tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn Tỉnh Bình Phước. 1.5 Tổng quan về đề tài nghiên cứu Từ trước đến nay đã có rất nhiều luận văn nghiên cứu về hệ thống KSNB với nhiều đối tượng ở nhiều góc độ và mục đích khác nhau, nhằm đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống KSNB như: - Giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ tại ngân hàng Công Thương Việt Nam (Lê Phương Hồng – 2006) - Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại ngân hàng TMCP Quân Đội nhằm phó với rủi ro hoạt động (Quách Nữ Trường Giang – 2012) - Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (Trần Dũng Khôi Nguyên - 2013)
4 Nhìn chung, những nghiên cứu trên đều phân tích thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ của chính ngân hàng đó nên các giải pháp hoàn thiện chỉ phù hợp với đặc thù hoạt động của mình, các giải pháp mang tính chất hoàn thiện chung chung. Hơn nữa, hiện nay tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước chưa có đề tài nào nghiên cứu về hệ thống kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng. Vì vậy, dựa vào nền tảng của những nghiên cứu trên, tác giả đã kế thừa phát triển để phù hợp với đặc thù hoạt động kinh doanh của các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước. Điểm nổi bật của đề tài là thông qua việc phân tích và đánh giá thực trạng hệ thống KSNB đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước, tác giả đã đề xuất một số giải pháp nhằm giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng cho các chi nhánh Agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước. 1.6 Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận và phụ lục, luận văn viết thành năm chương Chương 1: Giới thiệu Chương 2: Tổng quan về hệ thống kiểm soát nội bộ trong ngân hàng thương mại và kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng ngân hàng Chương 3: Thực trạng kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại các chi nhánh agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước Chương 4: Một số giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ cho các chi nhánh agribank trên địa bàn tỉnh Bình Phước Chương 5: Kiến nghị và kết luận
5 Chương 2 - TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 2.1 TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ 2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển hệ thống KSNB(1)(8) Chức năng kiểm soát có vai trò quan trọng trong mọi công việc quản lý, và kiểm soát nội bộ là một công cụ hữu hiệu để thực hiện chức năng kiểm soát. Trải qua hơn một trăm năm hình thành và phát triển, lý thuyết kiểm soát nội đã không ngừng được hoàn thiện cụ thể là qua các giai đoạn sau: Giai đoạn hình thành (từ năm 1992 trở về trước) Đầu thế kỷ 20, sau khi thắng trận trong cuộc chiến tranh Mỹ-Tây Ban Nha, tốc độ phát triển của các tổ chức kinh tế ở Mỹ tăng một cách nhanh chóng mà không có bất kì một sự kiểm soát nào. Cho đến khi họ nhận ra là không thể kiểm soát tài chính của công ty do tốc độ tăng trưởng quá nhanh. Do đó một bản báo cáo tài chính mẫu được tổng hợp từ các mục tiêu chung đã được đề ra, trong đó các tổ chức kiểm tra gian lận và sai phạm lẫn nhau. Hệ thống kiểm tra nội bộ này có hiệu quả đánh dấu sự ra đời của khái niệm kiểm soát nội bộ. Khái niệm kiểm soát nội bộ (KSNB) ở giai đoạn này còn sơ khai chủ yếu người ta cho rằng kiểm soát nội bộ là việc kiểm soát nhằm ngăn chặn nhân viên lấy cắp tài sản của tổ chức. Sau cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1929, Luật Chứng khoán năm 1933 và Sở Giao dịch Chứng khoán năm 1934 đã ban hành bắt buộc phải kiểm tra báo cáo tài chính của các công ty theo các nguyên tắc kiểm toán. Vai trò của kiểm toán viên ở giai đoạn này được nâng cao. Sau đó các công ty ngày càng trở nên lớn hơn và phức tạp hơn, kiểm toán trở thành chức năng không thể thiếu trong mọi khía cạnh của quản lý kinh doanh là điều kiện tiên quyết của độ tin cậy báo cáo tài chính. Do đó vào năm 1949, Viện Kế toán Mỹ công bố một báo cáo đặc biệt định nghĩa kiểm soát nội bộ như sau: “Kiểm soát nội bộ là cơ cấu tổ chức và các biện pháp, cách thức liên quan được chấp nhận và thực hiện trong một tổ chức để bảo vệ tài sản, kiểm tra sự chính xác và đáng tin cậy của số liệu kế toán, thúc đẩy hoạt động có hiệu quả, khuyến khích sự tuân thủ
6 các chính sách của người quản lý”. Báo cáo này cho thấy tầm quan trọng của kiểm soát nội bộ trong hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên cũng có những lời chỉ trích rằng phạm vi trách nhiệm của kiểm toán viên đã được mở rộng quá xa, dẫn đến lập luận ủng hộ một khái niệm hẹp của kiểm soát nội bộ. Năm 1977, sau vụ bê bối Watergate, trong đó có các khoản thanh toán bất hợp pháp cho chính phủ nước ngoài bị phát giác, Quốc Hội Hoa Kỳ đã thông qua Điều Luật Hành vi hối lộ ở nước ngoài. Điều luật này nhấn mạnh việc KSNB nhằm ngăn ngừa những khoản thanh toán bất hợp pháp và dẫn đến yêu cầu ghi chép rất đầy đủ mọi hoạt động. Lần đầu tiên, hoạt động kiểm soát nội bộ trong các tổ chức được đề cập đến trong một văn bản pháp luật. Sau sự đổ bể của các tổ chức tài chính Mĩ trong những năm 1980 Viện kế toán công chứng Mĩ (AICPA) thành lập Hội đồng quốc gia Hoa kỳ về chống gian lận khi lập báo cáo tài chính (National Commission on Financial Reporting, hay còn gọi là Treadway Commission). Hội đồng quốc gia này được thành lập vào năm 1985 dưới sự bảo trợ của 5 tổ chức là: • Hiệp hội kế toán viên công chứng Mỹ (AICPA) • Hội kế toán Mỹ (American Accounting Association) • Hiệp hội quản trị viên tài chính (the Financial Executives Institute – FEI) • Hiệp hội kế toán viên quản trị (Institute of Management Accountants – IMA) • Hiệp hội kiểm toán viên nội bộ (the Institute of Internal Auditors – IIA) Hoạt động của hội đồng này là nhằm mục tiêu xác định các yếu tố gian lận trên báo cáo tài chính và đưa ra các đề xuất để giảm thiểu phạm vi ảnh hưởng của chúng. Vai trò của nó đã được thực hiện vào năm 1987 khi nó phát hành một báo cáo có tiêu đề "Báo cáo tài chính gian lận", nhấn mạnh tầm quan trọng của KSNB và sự cần thiết của kiểm tra đánh giá. COSO (The Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission) là một Ủy Ban thuộc Hội Đồng Treadway. Năm 1992 Ủy Ban này đã cho ra đời báo cáo KSNB , tạo nên một khởi đầu và tiếng nói chung cho các doanh