Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Hoàn thiện kiểm soát nội bộ đối với hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội – Chi nhánh Bình Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:143

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu tổng quát của luận văn "Hoàn thiện kiểm soát nội bộ đối với hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội – Chi nhánh Bình Dương" là tìm hiểu nguyên nhân và đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường KSNB đối với hoạt động huy động vốn tại NHTM Cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Bình Dương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Hoàn thiện kiểm soát nội bộ đối với hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội – Chi nhánh Bình Dương

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT LÊ THỊ TRANG HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT NỘI BỘ ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: KẾ TOÁN MÃ SỐ: 8 34 03 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ BÌNH DƯƠNG – 2022
UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT LÊ THỊ TRANG HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT NỘI BỘ ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: KẾ TOÁN MÃ SỐ: 8 34 03 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN NGỌC TIẾN BÌNH DƯƠNG – 2022
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn Lê Thị Trang i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành bài luận văn này, tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với các Thầy, Cô của Trường Đại học Thủ Dầu Một đã tận tình truyền đạt những kiến thức quý báu cũng như tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và cho đến khi thực hiện đề tài luận văn. Đặc biệt xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS. Nguyễn Ngọc Tiến, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn đến các anh, chị, em trong Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Bình Dương đã hỗ trợ tôi rất nhiều trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Tác giả luận văn Lê Thị Trang ii
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii MỤC LỤC ............................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................. viii DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ HÌNH ................................................................. x TÓM TẮT ............................................................................................................ xi PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài.................................................................................. 1 2. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài ....................... 3 3. Mục tiêu nghiên cứu ....................................................................................... 4 4. Câu hỏi nghiên cứu ......................................................................................... 5 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................. 5 6. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 5 6.1. Cách tiếp cận nghiên cứu ........................................................................ 5 6.2. Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu nghiên cứu................................. 6 7. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài nghiên cứu ......................................................... 7 8. Kết cấu của đề tài nghiên cứu......................................................................... 8 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT NỘI BỘ ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TRONG CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ... 9 1.1. TỔNG QUAN KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI..................................................................................................... 9 1.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của kiểm soát nội bộ ............................. 9 1.1.1.1. Giai đoạn sơ khai............................................................................... 9 1.1.1.2. Giai đoạn hình thành ......................................................................... 9 1.1.1.3. Giai đoạn phát triển......................................................................... 10 1.1.1.4. Giai đoạn hiện đại (hậu coso) ......................................................... 11 1.1.2. Kiểm soát nội bộ trong ngân hành thương mại của uỷ ban Basel .......... 12 1.1.2.1. Quá trình hình thành và phát triển của Basel ................................. 12 iii
1.1.2.2. Tầm quan trọng của kiểm soát nội bộ theo Basel............................ 13 1.1.2.3. Các yếu tố cấu thành của kiểm soát nội bộ theo Basel II ................ 14 1.2. KHÁI QUÁT VỀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TRONG CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ......................................................................... 19 1.2.1. Khái niệm và vai trò của hoạt động huy động vốn ................................. 19 1.2.2. Các hình thức huy động vốn ................................................................... 20 1.2.3. Quy trình hoạt động huy động vốn theo quy định của Ngân hành Nhà nước .................................................................................................................. 22 1.2.4. Các rủi ro thường gặp trong hoạt động huy động vốn ........................... 27 1.3. KIỂM SOÁT NỘI BỘ ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TRONG CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ............................................... 29 1.3.1. Khái niệm ............................................................................................... 29 1.3.2. Sự cần thiết của kiểm soát nội bộ đối với hoạt động huy động vốn....... 30 1.3.3. Các yếu tố cấu thành kiểm soát nội bộ đối với hoạt động huy động vốn .......................................................................................................................... 31 1.3.3.1. Về môi trường kiểm soát .................................................................. 31 1.3.3.2. Về nhận diện và đánh giá rủi ro ...................................................... 32 1.3.3.3. Về hoạt động kiểm soát .................................................................... 32 1.3.3.4. Về thông tin và truyền thông phục vụ công tác kiểm soát ............... 34 1.3.3.5. Về hoạt động giám sát ..................................................................... 34 1.4. ĐẶC ĐIỂM CỦA CÁC HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN CÓ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT NỘI BỘ ....................................... 34 1.4.1. Những yếu tố từ phía khách hàng ........................................................... 34 1.4.2. Những yếu tố từ phía ngân hàng ............................................................ 36 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ................................................................................... 38 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG .................................................. 39 2.1. KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG ............................................................... 39 iv
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển .......................................................... 39 2.1.1.1. Giới thiệu về Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân Đội.............. 39 2.1.1.2. Giới thiệu về Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân Đội – Chi nhánh Bình Dương ........................................................................................ 41 2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ và đặc điểm tổ chức hoạt động............................ 43 2.1.2.1. Chức năng ........................................................................................ 43 2.1.2.2. Nhiệm vụ .......................................................................................... 44 2.1.2.3. Đặc điểm tổ chức hoạt động ............................................................ 45 2.1.3. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý và phân cấp kiểm soát ..................... 45 2.1.3.1. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý ................................................... 45 2.1.3.2. Phân cấp kiểm soát có ảnh hưởng đến hệ thống kiểm soát nội bộ.. 49 2.2. KHÁI QUÁT VỀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG ... 51 2.2.1. Các hình thức huy động vốn đang áp dụng ............................................ 51 2.2.2. Quy trình và thủ tục huy động vốn đang áp dụng .................................. 52 2.2.2.1. Quy trình giao dịch gửi tiền mặt vào tài khoản tiền gửi có kỳ hạn . 52 2.2.2.2. Quy trình giao dịch gửi tiền vào tài khoản tiền gửi có kỳ hạn bằng chuyển khoản ................................................................................................ 53 2.2.2.3. Quy trình giao dịch gửi tiền vào tài khoản tiền gửi có kỳ hạn qua ATM .............................................................................................................. 53 2.2.2.4. Quy trình rút gốc, lãi bằng tiền mặt từ tài khoản tiền gửi có kỳ hạn ...................................................................................................................... 54 2.2.2.5. Quy trình rút tiền gốc, lãi bằng chuyển khoản, chuyển tiền từ tài khoản tiền gửi có kỳ ...................................................................................... 54 2.2.2.6. Quy trình giao dịch chuyển tiền gửi có kỳ hạn sang tài khoản mới 55 2.2.3. Các tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động huy động vốn đang áp dụng . 55 2.2.3.1. Quy mô nguồn vốn huy động ........................................................... 55 2.2.3.2. Tốc độ tăng trưởng nguồn vốn huy động......................................... 56 2.2.3.3. Cơ cấu nguồn vốn huy động ............................................................ 56 2.2.3.4. Chi phí huy động vốn ....................................................................... 57 v
2.2.3.5. Sự phù hợp giữa huy động vốn và sử dụng vốn ............................... 58 2.2.4. Kết quả của hoạt động huy động vốn giai đoạn 2020-2022 ................... 59 2.3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM SOÁT NỘI BỘ ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG .................................................. 60 2.3.1. Về môi trường kiểm soát ........................................................................ 60 2.3.2. Về nhận diện, đánh giá các rủi ro và các hoạt động kiểm soát trong quá trình huy động vốn............................................................................................ 64 2.3.3. Về thông tin và truyền thông phục vụ công tác kiểm soát ..................... 70 2.3.4. Về công tác giám sát............................................................................... 72 2.4. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ CÔNG TÁC KIỂM SOÁT NỘI BỘ ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG ...................................... 80 2.4.1. Những kết quả đạt được ......................................................................... 80 2.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân ............................................................. 81 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ................................................................................... 83 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT NỘI BỘ ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG ...................................... 84 3.1. ĐỊNH HƯỚNG TRONG HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN VÀ YÊU CẦU HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT NỘI BỘ ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN ................................................................................. 84 3.1.1. Định hướng trong hoạt động huy động vốn ........................................... 84 3.1.2. Yêu cầu hoàn thiện kiểm soát nội bộ đối với hoạt động vốn ................. 85 3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT NỘI BỘ ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG .................................................. 85 3.2.1. Về môi trường kiểm soát ........................................................................ 85 3.2.2. Về nhận diện, đánh giá và quản lý rủi ro................................................ 88 3.2.3. Về hoạt động kiểm soát .......................................................................... 90 vi
3.2.4. Về thông tin và truyền thông phục vụ kiểm soát .................................... 91 3.2.5. Về công tác giám sát............................................................................... 93 3.3. ĐIỀU KIỆN ĐỂ THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP ................................... 94 3.3.1. Đối với Ngân hàng Nhà nước ................................................................. 94 3.3.2. Đối với Hội sở của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội ............ 94 3.3.2. Đối với Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội – Chi nhánh Bình Dương ............................................................................................................... 95 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ................................................................................... 96 KẾT LUẬN CHUNG ......................................................................................... 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 99 CÁC PHỤ LỤC .................................................................................................... 1 PHỤ LỤC 1: DANH SÁCH NGƯỜI THAM GIA KHẢO SÁT ...................... 2 PHỤ LỤC 2: NỘI DUNG PHIẾU PHỎNG VẤN SÂU VÀ MỤC TIÊU PHỎNG VẤN SÂU .............................................................................................. 3 PHỤ LỤC 3: CÁC QUY ĐỊNH VỀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN ĐANG ÁP DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG ................................................................. 5 vii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa của từ viết tắt AICPA Hiệp hội Kế toán viên công chứng Hoa Kỳ (American Institute of Certified Public Accountants) ATM Máy rút tiền tự động (Automated Teller Machine) Ủy ban thủ tục kiểm toán (Committee on Auditing CAP Procedure) Hồ sơ thông tin khách hàng (Customer Information CIF File) Khối khách hàng doanh nghiệp lớn (Coporate and CIB Intititional Banking) Ủy ban thuộc Hội đồng quốc gia Hoa Kỳ về chống gian lận khi lập báo cáo tài chính (Committee of COSO Sponsoring Organizations of the Treadway Commission) BCBS Uỷ ban Basel về giám sát ngân hàng BASEL I, II, Hiệp ước về vốn được ban hành bởi Ủy ban Basel BĐH Ban điều hành DVKH Dịch vụ khách hàng GDV Giao dịch viên HĐQT Hội đồng quản trị KHCN Khách hàng cá nhân KSNB Kiểm soát nội bộ NHTM Ngân hàng Thương mại NHNN Ngân hàng Nhà nước PGD Phong giao dịch QHKH Quan hệ Khách hàng QH Quốc hội viii
SME Doanh nghiệp vừa và nhỏ ( Small and Medium Enterprise) SAP Các thủ tục kiểm toán được ban hành bởi CAP (Statement on audit procedures) UB Chức danh chuyên viên tư vấn tại MB (Universal Banker) TT Thông tư TMCP Thương mại cổ phần ix
DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ HÌNH * Danh mục các Bảng: Bảng 1.1: Tổng hợp khái quát các nguyên tắc về đánh giá hệ thống KSNB theo Basel II ................................................................................................ 18 Bảng 2.1: Kết quả huy động vốn tại NHTM Cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Bình Dương giai đoạn năm 2020-2022 ....................................................... 59 * Danh mục các Hình: Hình 0.1: Khung nghiên cứu .................................................................................. 6 Hình 2.1: Biểu trưng Logo của NHTM Cổ phần Quân Đội ................................ 39 Hình 2.2: Tổ chức bộ máy quản lý và phân cấp kiểm soát của NHTM Cổ phần Quân Đội – Chi nhánh Bình Dương ................................................... 46 x
TÓM TẮT Đề tài: “Hoàn thiện kiểm soát nội bộ đối với hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội – Chi nhánh Bình Dương” được thực hiện với mục tiêu tổng quát là tìm hiểu nguyên nhân và đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường KSNB đối với hoạt động huy động vốn tại NHTM Cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Bình Dương. Đề tài kết cấu làm 03 chương, với các nội dung trình bày trong từng chương như sau: Chương 1, luận văn đã làm rõ các vấn đề lý luận về KSNB và KSNB đối với hoạt động huy động vốn trong ngân hàng, bao gồm: (i) Làm rõ tổng quan về KSNB trong NHTM; (ii) Làm rõ khái quát về hoạt động huy động vốn trong các NHTM; (iii) Làm rõ KSNB hoạt động huy động vốn trong các NHTM; và (iv) Làm rõ đặc điểm của các hoạt động huy động vốn có ảnh hưởng đến công tác KSNB từ phía khách hàng, từ phía ngân hàng. Chương 2, luận văn đã trình bày tổng quát về NHTM Cổ phần Quân Đội và NHTM Cổ phần Quân Đội – Chi nhánh Bình Dương, làm rõ được thực trạng KSNB đối với hoạt động huy động vốn tại Chi nhánh, bao gồm: (i) Khái quát về NHTM Cổ phần Quân Đội – Chi nhánh Bình Dương với các nội dung liên quan đến lịch sử hình thành phát triển; chức năng nhiệm vụ, đặc điểm tổ chức hoạt động; đặc điểm tổ chức bộ máy và phân cấp quản lý có ảnh hưởng đến KSNB; (ii) Giới thiệu về hoạt động huy động vốn tại NHTM Cổ phần Quân Đội – Chi nhánh Bình Dương với các nôi dung liên quan giới thiệu sơ lược về các sản phẩm đang được áp dụng để huy động vốn tại chi nhánh, những kết quả huy động vốn đạt được trong 3 năm gần đây; (iii) Thực trạng công tác KSNB hoạt động huy động vốn tại NHTM Cổ phần Quân Đội – Chi nhánh Bình Dương; và (iv) Đánh giá thực trạng KSNB đối với hoạt động huy động vốn tại NHTM Cổ phần Quân Đội – Chi nhánh Bình Dương. Chương 3, luận văn đã làm rõ được các nội dung cơ bản sau: (i) Làm rõ định hướng trong hoạt động huy vốn và yêu cầu hoàn thiện công tác KSNB đối với hoạt động huy động vốn tại NHTM Cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Bình Dương; (ii) Trình bày đầy đủ các giải pháp để hoàn thiện công tác KSNB tại xi
NHTM Cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Bình Dương trên các phương diện: Môi trường kiểm soát; nhận diện, đánh giá và quản lý rủi ro; thủ tục kiểm soát, giải pháp về thông tin và truyền thông, giải pháp về hoạt động giám sát; và (iii) Các điều kiện cụ thể để thực hiện các giải pháp của tác giả đối với Ngân hàng Nhà nước, NHTM Cổ phần Quân Đội và NHTM Cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Bình Dương xii
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Vốn là vấn đề cấp thiết sống còn đối với mọi hoạt động của doanh nghiệp nói chung, đối với ngân hàng thì vốn đặc biệt quan trọng, là vấn đề sống còn, tồn tại hay diệt vong của từng ngân hàng, ngân hàng là trung gian tài chính, là kênh dẫn vốn đắt lực, chu chuyển nguồn vốn trong nền kinh tế thị trường, điều hòa vốn từ nơi thừa vốn đến nơi thiếu vốn, đảm bảo mọi hoạt động trong nền kinh tế diễn ra thuận lợi, tránh tình trạng nơi thừa vốn, nơi thiếu vốn, đảm bảo cân đối thanh khoản trong nền kinh tế. Vấn đề quan trọng là kiểm soát chặt chẽ quản lý hoạt động huy động vốn như thế nào cho hiệu quả, tránh thất thoát, lãng phí, tạo niềm tin nơi khách hàng đối với hệ thống ngân hàng. Ngày nay, dịch vụ ngân hàng nói chung và các hoạt động huy động vốn nói riêng đang ngày càng chiếm ưu thế và đóng vai trò thiết yếu. Vì thế nên các ngân hàng thương mại cổ phần đã không ngừng đẩy mạnh phát triển hoạt động huy động vốn, với nhiều sản phẩm huy động vốn đa dạng, các chương trình khuyến mãi, tặng quà hấp dẫn, việc nâng cao chất lượng hoạt động là nhu cầu cấp thiết cụ thể là kiểm soát tốt hoạt động huy động vốn và tối đa hóa tính ưu việt của các sản phẩm huy động vốn nhằm gia tăng doanh số huy động vốn, không ngừng đáp ứng tốt nhất nhu cầu của người gửi tiền; và cũng vì thế mà tính năng đa dạng trong các sản phẩm huy động vốn ngày càng được nâng cao, có nhiều khách hàng tin tưởng chọn ngân hàng để gửi tiền . Bên cạnh việc không ngừng nâng cao chất lượng phục vụ, còn đảm bảo an toàn tiền gửi cho khách hàng, ngân hàng còn phải hết sức quan tâm đến công tác phòng ngừa, lường đón những rủi ro tiềm ẩn có thể phát sinh trong quá trình huy động vốn. Mặc dù Ngân hàng Nhà nước đã ban hành thông tư số 13/2018/TT- NHNN về công tác KSNB trong các ngân hàng thương mại nhưng vì các rủi ro trong hoạt động huy động vốn rất đa dạng và phức tạp như lợi dụng sự tin tưởng của khách hàng vào nhân viên ngân hàng, hoặc sự thiếu hiểu biết của khách hàng như ký khống chứng từ, khách hàng quá tin tưởng vào nhân viên ngân hàng, nhân viên ngân hàng giả mạo chữ ký, ký khống chứng từ, nhận tiền tại nhà của 1
khách hàng không nhập vào hệ thống, làm giả sổ tiết kiệm giao cho khách hàng, hoặc nhập sai số tiền của khách hàng nộp vào hệ thống, nhập ít hơn số tiền khách hàng thực tế gửi (trong trường hợp nhân viên ngân hàng thực hiện thu hộ tiền tại nhà khách hàng), đánh cắp thông tin của khách hàng để chiếm đoạt tiền, tài sản của khách hàng như làm giả sổ tiết kiệm, giả chữ ký, làm giả chứng minh nhân dân của khách hàng để thực hiện hành vi lừa đảo và nhiều thủ đoạn khác nhằm chiếm dụng, lấy cắp tài sản của khách hàng… gây thiệt hại và làm ảnh hưởng đến uy tín của ngân hàng. Đồng thời, khi xã hội ngày càng phát triển, thu nhập người dân ngày càng nâng cao, hòa chung với trào lưu hạn chế sử dụng tiền mặt, đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng phát triển, vì thế việc thiết lập hàng rào kiểm soát chặt chẽ, tránh gây thất thoát tiền và tài sản của khách hàng, tạo niềm tin của khách hàng vào hệ thống ngân hàng. Trách nhiệm của hệ thống ngân hàng là thiết lập hàng rào kiểm soát chặt chẽ, xây dựng quy trình quy định chặt chẽ, đảm bảo tính pháp lý, nhằm bảo vệ quyền và tài sản của người gửi tiền cũng như bảo đảm tính pháp lý, an toàn cho nhân viên ngân hàng, tránh gây tổn thất thất thoát, bảo đảm an ninh an toàn tuyệt đối trong hoạt động là trách nhiệm cấp thiết của hệ thống ngân hàng Việt Nam nói riêng và toàn bộ hệ thống ngân hàng nói chung là nhiệm vụ được xem là cấp bách, khẩn thiết hơn bao giờ hết. Bên cạnh đó, hệ thống KSNB giống như một cổ máy, giúp ngăn ngừa, hạn chế thấp nhất rủi ro có thể xảy ra trong quá trình tác nghiệp, bảo đảm an toàn tài sản cho khách hàng và ngân hàng. Một hệ thống kiểm soát hữu hiệu sẽ giúp cho nhà quản lý đạt được mục tiêu hoạt động kỳ vọng của mình một cách cao nhất. Đồng thời, mặc dù NHTM Cổ phần Quân Đội – Chi nhánh Bình Dương đã thiết lập các quy trình, quy định với các bước thực hiện kiểm tra kiểm soát đối với hoạt động huy động vốn hết sức rõ ràng, chặt chẽ. Tuy nhiên, quá trình triển khai công tác KSNB hoạt động huy động vốn đã và đang bọc lộ một số hạn chế, sai soát trong quá trình thực hiện, dẫn đến mất an toàn, có nguy cơ ảnh hưởng đến quá trình hoạt động và niềm tin của khách hàng khi gửi tiền vào ngân hàng. Chính vì điều này nên tôi chọn đề tài: “Hoàn thiện kiểm soát nội bộ đối với hoạt 2
động huy động vốn tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội – Chi nhánh Bình Dương” làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sĩ của mình. 2. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài KSNB đang là vấn đề nghiên cứu mang tính thời sự, vì vậy có thể tìm thấy rất nhiều đề tài nghiên cứu về KSNB trong các ngân hàng trong thời gian gần đây, có thể kể đến một số nghiên cứu tiêu biểu như: Nguyễn Thị Ngọc Thư (2010) với nghiên cứu “Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh”. Tác giả đã trình bày cơ sở lý luận rõ ràng theo các nguyên tắc của COSO và BASEL, song tác giả vẫn chưa đánh giá thực trạng hoạt động kiểm soát nội bộ theo Quyết định số 36/2006/QĐ-NHNN năm 2006 quy định về Ban hành quy chế kiểm tra, kiểm soát nội bộ của tổ chức tín dụng, và thông tư số 44/2011/TT-NHNN năm 2011 quy định về Hệ thống kiểm soát nội bộ và kiểm toán nội bộ của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Trần Thị Thùy Trang (2013) với nghiên cứu “Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng trong Ngân hàng thương mại cổ phần xuất nhập khẩu Việt Nam”. Tác giả đã nêu rõ hệ thống cơ sở lý luận theo BASEL, đưa ra các thất bại trong hệ thống KSNB theo Ủy ban Basel, từ đó đề xuất các biện pháp hoàn thiện, tuy nhiên chủ yếu nghiên cứu trong hoạt động tín dụng. Đỗ Thị Bích Phượng (2014) với nghiên cứu “Hoàn thiện hệ thống kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam”. Tác giả cũng hệ thống những nội dung cơ bản của KSNB và đã nêu ra được giải pháp vào việc hoàn thiện HTKSNB cho trụ sở chính của Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam. Tuy nhiên, tác giả đã nghiên cứu với phạm vi là toàn bộ ngân hàng Vietinbank mà chưa đi sâu vào từng thành phần của KSNB gắn với từng chi nhánh cụ thể. Hồ Trình Thanh Hoa (2019) với nghiên cứu “Hoàn thiện kiểm soát nội bộ đối với hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Phú Tài” cũng đã hệ thống hoá lý luận về KSNB và đã nêu ra 3
được giải pháp vào việc hoàn thiện đối với hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Phú Tài. Hoàng Thị Nga và Lý Nguyễn Ngọch Thảo (2020) với nghiên cứu “Các nhân tố ảnh hưởng đến KSNB hoạt động tín dụng các ngân hàng thương mại Thành phố Hồ Chí Minh”. Nghiên cứu đã xác định và đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến KSNB hoạt động tín dụng tại các ngân hàng thương mại thành phố Hồ Chí Minh. Nghiên cứu được tiến hành trên 148 mẫu khảo sát tại các ngân hàng thương mại thành phố Hồ Chí Minh. Phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng với việc sử dụng phần mềm SPSS. Kỹ thuật phân tích bao gồm thống kê mô tả, kiểm tra độ tin cậy thang đo, phân tích EFA, hồi quy tuyến tính. Kết quả nghiên cứu cho thấy, có 5 nhân tố ảnh hưởng đến KSNB hoạt động tín dụng các ngân hàng thương mại thành phố Hồ Chí Minh gồm: (1) Môi trường kiểm soát; (2) Đánh giá rủi ro; (3) Hoạt động kiểm soát; (4) Thông tin truyền thông; (5) Hoạt động giám sát. Nhìn chung, các đề tài nghiên cứu khoa học trên đã góp phần hoàn thiện KSNB trong ngân hàng qua phạm vi tiếp cận từ rủi ro hoạt động và nghiệp vụ tín dụng. Các đề tài đã mô tả thực trang của KSNB tại các ngân hàng và đưa ra các giải pháp hoàn thiện. Tuy nhiên, các tác giả chỉ dừng lại ở quy trình tín dụng và ít có đề tài nghiên cứu về chuyên sâu về hoạt động huy động vốn. Vì vậy, với mục tiêu hoàn thiện KSNB đối với hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội – Chi nhánh Bình Dương, khi chưa có công trình nghiên cứu nào về KSNB hoạt động huy động vốn tại đơn vị, nên tác giả thực hiện luận văn này nhằm đưa ra các giải pháp cụ thể để hoàn thiện KSNB đối với hoạt động huy động vốn theo các thông lệ tốt nhất. 3. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu tổng quát của luận văn là tìm hiểu nguyên nhân và đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường KSNB đối với hoạt động huy động vốn tại NHTM Cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Bình Dương. Trên cơ sở đó, luận văn xác định các mục tiêu cụ thể của luận văn là: 4
- Đánh giá thực trạng công tác KSNB đối với hoạt động huy động vốn tại NHTM Cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Bình Dương theo hướng đánh giá hệ thống kiểm soát, quy trình kiểm soát, nội dung kiểm soát hoạt động huy động vốn nhằm tăng cường chất lượng dịch vụ và tránh những rủi ro tiềm ẩn phát sinh tại NHTM Cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Bình Dương. - Đề xuất các giải pháp tăng cường KSNB đối với hoạt động huy động vốn tại NHTM Cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Bình Dương. 4. Câu hỏi nghiên cứu Từ mục tiêu nghiên cứu nêu trên, luận văn xác định và tìm câu trả lời cho hai câu hỏi nghiên cứu của luận văn như sau: Câu hỏi 1: Thực trạng KSNB hoạt động huy động vốn tại NHTM Cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Bình Dương thời gian qua như thế nào? Có những ưu điểm và những hạn chế gì? Câu hỏi 2: NHTM Cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Bình Dương cần tiến hành các giải pháp gì để tăng cường công tác KSNB hoạt động huy động vốn? 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là KSNB hoạt động huy động vốn tại NHTM Cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Bình Dương. - Phạm vi nghiên cứu: + Không gian: NHTM Cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Bình Dương + Thời gian: dữ liệu thu thập từ năm 2020 đến năm 2022 + Nội dung: Hoạt động KSNB được nghiên cứu qua 5 nội dung về Môi trường kiểm soát; Đánh giá rủi ro; Thông tin và truyền thông; Hoạt động kiểm soát và các hoạt động giám sát đối với hoạt động huy động vốn tại NHTM Cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Bình Dương. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Cách tiếp cận nghiên cứu Luận văn lựa chọn phương pháp nghiên cứu định tính thông qua khảo sát thực trạng KSNB đối với hoạt động huy động vốn tại NHTM Cổ phần Quân Đội 5
- Chi nhánh Bình Dương và phỏng vấn các cán bộ quản lý có liên quan đến hoạt động huy động vốn để đánh giá toàn diện về KSNB đối hoạt động huy động vốn tại NHTM Cổ phần Quân Đội - Chi nhánh Bình Dương nhằm đề xuất các giải pháp tăng cường công tác KSNB đối với hoạt động huy động vốn. Cách tiếp cận để thực hiện nghiên cứu được tác giả thực hiện thông qua sơ đồ sau: Cơ sở lý thuyết về KSNB trong các NHTM Tiêu chí đánh giá KSNB đối với hoạt động huy động vốn Thu thập dữ liệu sơ cấp về KSNB Thu thập dữ liệu thứ cấp về KSNB đối với hoạt động huy động vốn đối với hoạt động huy động vốn Phân tích và đánh giá thực trạng về KSNB đối với hoạt động huy động vốn tại NHTM Cổ phần Quân Đội – Chi nhánh Bình Dương Đánh giá các ưu, nhược điểm và nguyên nhân ảnh hưởng đến công tác KSNB đối với hoạt động huy động vốn tại NHTM Cổ phần Quân Đội – Chi nhánh Bình Dương Kết luận và đề xuất các giải pháp hoàn thiện Hình 0.1: Khung nghiên cứu (Nguồn: Tác giả tổng hợp và đề xuất) 6.2. Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu nghiên cứu Để tiến hành thu thập dữ liệu cho nghiên cứu, tác giả đã tiến hành xác định nguồn dữ liệu thu thập, phương pháp thu thập, phạm vi thu thập và xử lý dữ liệu như sau: - Nguồn thu thập dữ liệu: Tác giả tiến hành thu thập từ hai nguồn chính là nguồn dữ liệu thứ cấp và nguồn dữ liệu sơ cấp. 6