Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Hoàn thiện một số nội dung kế toán quản trị tại Công ty Cổ phần bê tông Becamex

Chia sẻ: Matroinho | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:104

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài "Hoàn thiện một số nội dung kế toán quản trị tại Công ty Cổ phần bê tông Becamex" nhằm trình bày một cách có hệ thống và làm sáng tỏ những vấn đề lý luận cơ bản áp dụng trong kế toán quản trị tại các doanh nghiệp sản xuất.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Hoàn thiện một số nội dung kế toán quản trị tại Công ty Cổ phần bê tông Becamex

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT ---------------------------- HUỲNH THỊ ANH THY HOÀN THIỆN MỘT SỐ NỘI DUNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN BÊ TÔNG BECAMEX CHUYÊN NGÀNH: KẾ TOÁN MÃ SỐ: 8340301 LUẬN VĂN THẠC SỸ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VÕ ĐỨC TOÀN BÌNH DƯƠNG – 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu sử dụng trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng. Những đánh giá, nhận định trong luận văn do cá nhân tôi nghiên cứu trên những tư liệu xác thực và chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Tác giả Huỳnh Thị Anh Thy
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên tôi xin chân thành cảm ơn Quý Thầy Cô đã giảng dạy tận tình giảng dạy và truyền đạt kiến thức trong suốt thời gian học tập của học viên lớp Cao học Kế toán Khóa 1 trường Đại học Thủ Dầu Một. Đặc biệt cảm ơn sự dạy dỗ, chỉ bảo tận tình của thầy Võ Đức Toàn đối với tôi trong suốt thời gian làm luận văn vừa qua. Cảm ơn Ban giám hiệu, các phòng ban chức năng, Phòng Đào tạo Sau Đại Học đã giúp đỡ các học viên Cao học Kế toán Khóa 1 trong suốt thời gian tham gia khóa học này. Cảm ơn tập thể ban lãnh đạo, quý anh, chị trong công ty Cổ phần bê tông Becamex đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành luận văn này. Cảm ơn sự quan tâm, chia sẻ, động viên từ vật chất đến tinh thần của đơn vị tôi công tác, của bạn bè, của những người thân trong gia đình trong quá trình tôi tham gia học tập. Cảm ơn, trân trọng và kính chúc sức khỏe Quý Thầy Cô, bạn bè, đồng nghiệp, gia đình...
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT NVL : Nguyên vật liệu NC : Nhân công SXC : Sản xuất chung BH : Bán hàng QLDN : Quản lý doanh nghiệp CPSXKDDD : Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang CPNVLTT : Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp CPNCTT : Chi phí nhân công trực tiếp CPSXC : Chi phí sản xuất chung KTQT : Kế toán quản trị KTTC : Kế toán tài chính
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU Số hiệu Tên sơ đồ Trang sơ đồ 1.1 Vai trò của kế toán quản trị 8 2.1 Quy trình thi công công trình tại Công ty cổ phần bê tông 28 Becamex 2.2 Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý của Ban điều hành dự án 30 2.3 Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán của công ty cổ phần Bê tông 33 Becamex 2.4 Quy trình ghi sổ chứng từ theo hình thức chứng từ ghi sổ 36 2.5 Trích sổ kế toán chi phí NVL trực tiếp hạng mục công việc: Bê tông lót móng SX bằng máy trộn, đổ bằng thủ công, rộng 50
2.3 Bảng định mức một số máy thi công tại công ty cổ phần bê 46 tông Becamex 2.4 Nghị quyết Hội đồng quản trị của công ty cổ phần bê tông 48 Becamex từ năm 2015 – 2017 2.5 Trích Bảng dự toán hạng mục: Nhà gà (15 x100 = 1500 m2) 51 của công trình trại gà thịt 60.000 con 2.6 Trích bảng phân tích vật tư hạng mục: Nhà gà (15 x100 = 53 1500 m2) của công trình trại gà thịt 60.000 con 2.7 Trích bảng đơn giá tổng hợp hạng mục: Nhà gà (15 x100 = 55 1500 m2) của công trình trại gà thịt 60.000 con 2.8 Trích bảng tổng hợp kinh phí hạng mục: Nhà gà (15 x100 = 58 1500 m2) của công trình trại gà thịt 60.000 con. 2.9 Bảng tổng hợp vật tư dùng trong hạng mục công việc: Bê tông lót móng SX bằng máy trộn, đổ bằng thủ công, rộng 60
MỤC LỤC MỞ ĐẦU............................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu .................................................................................... 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài ................................................................................ 2 3. Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................................................. 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................................ 4 5. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................................... 4 6. Nội dung chi tiết ..................................................................................................................... 5 CHƯƠNG 1CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG DOANH NGHIỆP ............................................................................................6 1.1. Tổng quan về kế toán quản trị trong doanh nghiệp ........................................................... 6 1.1.1. Khái niệm về kế toán quản trị....................................................................................... 6 1.1.2. Vai trò của kế toán quản trị trong doanh nghiệp ........................................................ 7 1.2. Nội dung tổ chức kế toán quản trị tại doanh nghiệp .......................................................... 8 1.3.1. Tổ chức thu thập thông tin ban đầu ........................................................................... 18 1.3.2. Tổ chức phân loại và xử lý thông tin ......................................................................... 19 1.3.5. Tổ chức ứng dụng tin học vào kế toán quản trị......................................................... 23 CHƯƠNG 2THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN BÊ TÔNG BECAMEX ..........................................................26 2.1. Tổng quan về công ty ........................................................................................................... 26 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty cổ phần bê tông Becamex .................. 26 2.1.2. Chiến lược đầu tư và phát triển .................................................................................. 27 2.1.3. Lĩnh vực kinh doanh .................................................................................................... 28 2.1.4. Quy trình công nghệ của công ty cổ phần Bê tông Becamex.................................... 29 2.2. Đặc điểm công tác kế toán tại Công ty cổ phần bê tông Becamex ................................... 35 2.2.1. Tổ chức bộ máy kế toán ............................................................................................... 35 2.2.2. Chế độ kế toán áp dụng tại Công ty cổ phần bê tông Becamex ............................... 38 2.2.3. Hình thức kế toán, phần mềm kế toán áp dụng tại Công ty cổ phần bê tông Becamex ........................................................................................................................................ 38 2.3. Thực trạng công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần bê tông Becamex................. 41 2.3.1. Phân loại chi phí sản xuất kinh doanh ....................................................................... 41 2.3.2. Hình thức thể hiện chi phí trên báo cáo kết quả kinh doanh ................................... 42 2.3.3. Thực trạng công tác xây dựng định mức chi phí tại Công ty cổ phần bê tông Becamex ........................................................................................................................................ 42 2.3.4. Thực trạng công tác lập dự toán tại Công ty cổ phần bê tông Becamex ................. 44 2.3.5. Phương pháp xác định chi phí .................................................................................... 56
2.3.6. Xác định trung tâm chi phí tại Công ty cổ phần bê tông Becamex ......................... 62 2.3.7. Hệ thống báo cáo kế toán quản trị tại Công ty cổ phần bê tông Becamex.............. 63 2.3.8. Ứng dụng phân tích mối quan hệ giữa Chi phí - Khối lượng - Lợi nhuận cho quá trình ra quyết định ......................................................................................................................... 64 2.4. Những vấn đề tồn tại và nguyên nhân ............................................................................... 64 2.4.1. Những vấn đề tồn tại .................................................................................................... 64 2.4.2. Nguyên nhân ................................................................................................................. 65 CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN MỘT SỐ NỘI DUNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN BÊ TÔNG BECAMEX ..68 3.1. Quan điểm hoàn thiện công tác Kế toán quản trị trong Công ty cổ phần bê tông Becamex .......................................................................................................................................... 68 3.1.1. Phù hợp với đặc điểm về quy mô và hoạt động của công ty ..................................... 68 3.1.2. Kết hợp chặt chẽ kế toán tài chính và kế toán quản trị ............................................ 68 3.1.3. Tính phù hợp với yêu cầu về trình độ quản lý tại Công ty. ...................................... 69 3.1.4. Tính phù hợp và hài hòa giữa chi phí và lợi ích. ...................................................... 69 3.2. Giải pháp hoàn thiện một số nội dung kế toán quản trị tại Công ty cổ phần bê tông Becamex .......................................................................................................................................... 69 3.2.1. Xác lập nội dung kế toán quản trị ................................................................................. 69 3.2.2. Nội dung hoàn thiện kế toán quản trị tại công ty ......................................................... 69 3.3 . Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần bê tông Becamex .................................................................................................................................. 88 KẾT LUẬN .....................................................................................................93 TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................94
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Một vài thập niên gần đây, nền kinh tế nước ta đang trên đà phát triển mạnh mẽ. Đặc biệt là sau khi nước ta hội nhập thành công vào WTO (tổ chức thương mại quốc tế) thì những cơ hội phát triển kinh tế ngày càng mở rộng. Nguồn vốn nước ngoài đầu tư vào nước ta cũng tăng rõ rệt. Do đó cơ sở hạ tầng và các công trình xây dựng cũng ngày càng được đầu tư nhiều. Xây dựng cơ bản là một ngành sản xuất vật chất tạo ra cơ sở vật chất kỹ thuật cho nền kinh tế quốc dân, hàng năm tổng kinh phí ngân sách chi cho lĩnh vực này chiếm tới 80% vốn đầu tư cả nước…Sản phẩm của ngành xây dựng không chỉ đơn thuần là những sản phẩm có giá trị công trình lớn, có thời gian sử dụng lâu dài, có ý nghĩa quan trọng về mặt kinh tế mà còn là những công trình có tính thẩm mỹ cao thể hiện phong cách, lối sống của dân tộc đồng thời có ý nghĩa quan trọng về mặt văn hóa xã hội của một quốc gia. Tuy nhiên, việc cạnh tranh trong ngành này lại không kém phần gay gắt. Trong cơ chế quản lý xây dựng cơ bản hiện nay, các công trình có giá trị lớn phải tiến hành đấu thầu. Vì vậy, để có thể đưa ra giá dự thầu hợp lý nhất, đem lại khả năng trúng thầu cao đòi hỏi các doanh nghiệp phải không ngừng phấn đấu tiết kiệm chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm. Để thực hiện được thì các doanh nghiệp phải kiểm soát được những thông tin về chi phí cũng như giá thành, xem chi phí đó được hình thành như thế nào? ở đâu? Từ đó đề ra biện pháp quản lý vốn, tránh lãng phí, thất thoát, tiết kiệm đến mức thấp nhất chi phí, hạ giá thành sản phẩm. Bên cạnh đó, những thông tin này còn là cơ sở, là tiền đề để doanh nghiệp xác định kết quả hoạt động kinh doanh, làm lành mạnh hóa các quan hệ kinh tế tài chính góp phần tích cực vào việc sử dụng hiệu quả các nguồn đầu tư của doanh nghiệp. Vì vậy, kế toán quản trị nhằm cung cấp thông tin cho nhà quản lý, lại càng có ý nghĩa hơn đối với các doanh nghiệp xây lắp nói riêng và đối với nền kinh tế nói chung. Ở Việt Nam, kế toán quản trị còn khá mới mẻ, các doanh nghiệp mới chỉ có hệ thống kế toán tài chính hoàn chỉnh, còn hệ thống kế toán quản trị phục vụ cho 1
công tác quản lý và ra quyết định hầu như chưa có. Đồng thời, việc triển khai ứng dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp vào hoạt động quản lý chưa được quan tâm đúng mức. Hơn nữa, về mặt luật pháp, Nhà nước ta mới chỉ ban hành những văn bản pháp quy, chế độ hướng dẫn về hệ thống kế toán tài chính áp dụng bắt buộc cho các doanh nghiệp, còn kế toán quản trị mới chỉ được đề cập và vận dụng không bắt buộc đối với các doanh nghiệp trong thời gian gần đây. Đối với các doanh nghiệp, thực hiện tốt công tác kế toán quản trị là cơ sở để giám sát các hoạt động, từ đó khắc phục các tồn tại và phát huy những tiềm năng đảm bảo cho doanh nghiệp luôn tồn tại và có thể đứng vững trong cơ chế thị trường cạnh tranh và nhiều rủi ro như hiện nay. Nhận thức được vấn đề trên, cùng với những kiến thức đã được học tại nhà trường kết hợp với thời gian nghiên cứu thực tế công tác hạch toán kế toán tại Công ty Cổ phần bê tông Becamex, được sự chỉ bảo và hướng dẫn nhiệt tình của TS. Võ Đức Toàn cùng toàn thể các cô chú, anh chị trong phòng tài chính – kế toán của Công ty Cổ phần bê tông Becamex, tác giả chọn đề tài “Hoàn thiện một số nội dung kế toán quản trị tại Công ty Cổ phần bê tông Becamex ” cho bài luận văn thạc sỹ. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài Các vấn đề về KTQT đã được nhiều tác giả Việt Nam nghiên cứu hoặc cùng đề tài hoặc các vấn đề có liên quan. “Tổ chức kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm xây lắp tại doanh nghiệp xây lắp thuộc tổng công ty xây dựng và phát triển hạ tầng (LIGICO)” năm 2006 của Trương Thanh Hằng. Luận văn đã hệ thống hóa được các vấn đề lý luận cơ bản chung về KTQT chi phí và giá thành làm sáng tỏ tương đối về bản chất nội dung, và phương pháp của KTQT, luận văn chủ yếu tập trung vào kế toán chi phí và giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp, phạm vi nghiên cứu của luận văn còn tập trung trong phạm vi của một doanh nghiệp, nên còn mang yếu tố chủ quan, và còn nhiều vấn đề cần phải nghiêu cứu thêm và mở rộng. 2
Tác giả Đinh Thị Phương Vy (2007), Luận văn thạc sĩ kinh tế, Trường đại học kinh tế Tp.HCM, “Tổ chức công tác kế quản trị tại công ty cổ phần sản xuất kinh doanh dịch vụ và xuất nhập khẩu Quận I (FIMEXCO)”. Đề tài đưa ra các bộ phận, mối quan hệ của các bộ phận, phòng ban. Các báo cáo kế toán quản trị cho từng bộ phận trong doanh nghiệp, giúp nhà quản trị có thể dễ dàng hơn trong việc hoạch định chiến lược cho doanh nghiệp. Đưa ra các giải pháp và mô hình kế toán quản trị mà công ty nên sử dụng. . Tác giả Hồ Thị Huệ (2011)- Đại học kinh tế TP.HCM nghiên cứu về ”Xây dựng Kế Toán Quản Trị trong doanh nghiệp sản xuất tại TP.HCM”. Tác giả nghiên cứu thực trạng công tác kế toán quản trị tại công ty, tiến hành xây dựng hệ thống kế toán quản trị về chứng từ cũng như hệ thống báo cáo của kế toán quản trị phù hợp với công ty đang nghiên cứu. Tác giả Phạm Văn Dược (1997) đã nghiên cứu về “Phương hướng xây dựng nội dung và tổ chức vận dụng KTQT vào các doanh nghiệp Việt Nam”. Tác giả đã có những nghiên cứu cụ thể và đề xuất các biện pháp ứng dụng KTQT vào thực tiễn trong các doanh nghiệp Việt Nam. Luận án Tiến Sĩ Huỳnh Lợi (2008) đã nghiên cứu về “Xây dựng KTQT trong doanh nghiệp sản xuất ở Việt Nam”. Luận án đã nghiên cứu cơ sở lí luận, lí thuyết kế toán, kinh nghiệm xây dựng KTQT, thực trạng trong doanh nghiệp sản xuất ở Việt Nam. Mô hình và cơ chế vận hành, áp dụng mô hình KTQT trong doanh nghiệp sản xuất ở Việt Nam. Tác giả Phạm Ngọc Toàn (2010) “Xây dựng hệ thống KTQT trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ”. Luận án đã phân tích, đánh giá thực trạng nội dung và tổ chức KTQT trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam để xác định quan điểm, mục tiêu và đề xuất giải pháp phù hợp với điều kiện nước ta hiện nay Nhìn chung các luận văn đều đã đưa ra những lý luận cơ bản của kế toán quản trị chi phí. Tuy nhiên các công trình nghiên cứu còn chưa đầy đủ, chưa hoàn thiện vì vậy tác giả tiếp tục tham gia nghiên cứu đề tài này tại Ban điều hành dự án 3
nhằm bổ sung những thiếu sót và phát triển hơn nữa những vẫn đề mà các khóa luận trước chưa đề cập đến. 3. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu chung: Mục tiêu của đề tài nghiên cứu là trình bày một cách có hệ thống và làm sáng tỏ những vấn đề lý luận cơ bản áp dụng trong kế toán quản trị tại các doanh nghiệp sản xuất. Mục tiêu cụ thể: - Phân tích thực trạng tổ chức kế toán quản trị về hoạt động thi công công trình tại Công ty Cổ phần Bê tông Becamex. - Đánh giá những vấn đề tồn tại và nguyên nhân trong công tác tổ chức kế toán quản trị tại Công ty Cổ phần Bê tông Becamex. - Đề xuất những giải pháp và khuyến nghị nhằm hoàn thiện một số nội dung kế toán quản trị tại Công ty Cổ phần Bê tông Becamex. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Xuất phát từ mục tiêu nghiên cứu đề tài, đối tượng nghiên cứu là công tác kế toán quản trị về hoạt động thi công công trình tại Công ty cổ phần bê tông Becamex. Hiện nay, Công ty cổ phần bê tông Becamex đang kinh doanh rất nhiều lĩnh vực thuộc ngành xây dựng như: thiết kế cấu trúc, thiết kế kết cấu các công trình xây dựng dân dụng và công nghiệp, tư vấn lập dự án đầu tư, thiết bị ngành kiến trúc và sản xuất thi công lắp trang thiết bị nội thất cho các công trình xây dựng dân dụng... Tuy nhiên, luận văn sẽ không đi vào nghiên cứu và phân tích hết những lĩnh vực kinh doanh đó của Ban điều hành dự án mà chỉ tập trung nghiên cứu, phân tích và đánh giá thực trạng kế toán quản trị cho việc thi công công trình tại công ty cổ phần bê tông Becamex. 5. Phương pháp nghiên cứu Tác giả sử dụng phương pháp định tính để nghiên cứu: Nghiên cứu lý luận kết hợp với việc quan sát và tìm hiểu thực tế tại công ty. Các vấn đề lý luận được dựa trên những khái niệm, nguyên lý, phương pháp đã được thừa nhận và áp dụng tại 4
Việt Nam cũng như trên thế giới. Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả sử dụng phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp thông tin làm cơ sở đưa ra các nhận định, đánh giá thực trạng tổ chức công tác KTQT của công ty cũng như công tác kế toán quản trị về hoạt động thi công công trình tại công ty đồng thời đưa ra các giải pháp phù hợp. Phương pháp thu thập thông tin Thu thập thông tin thứ cấp: Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các tài liệu như sách, bài báo, các công trình nghiên cứu của các nhà nghiên cứu, thông tin trên trang web của các trường đại học, hệ thống văn bản qui phạm pháp luật của Nhà nước, Bộ Tài chính. Từ các cơ sở dữ liệu sẵn có này, tác giả tổng hợp trình bày tổng quan nghiên cứu; hệ thống khung lý thuyết và đi sâu vào phát triển nghiên cứu những nội dung kế toán quản trị trong doanh nghiệp sản xuất. Thu thập thông tin sơ cấp: Thông tin sơ cấp được tác giả thu thập thông qua quan sát trực tiếp từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện kế toán quản trị của Ban điều hành dự án tại Công ty cổ phần bê tông Becamex. 6. Nội dung chi tiết Ngoại trừ phần mở đầu và phần kết luận, luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về kế toán quản trị trong doanh nghiệp Chương 2: Thực trạng công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần bê tông Becamex. Chương 3: Giải pháp hoàn thiện một số nội dung kế toán quản trị tại Công ty cổ phần bê tông Becamex. 5
1. CHƯƠNG 1 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG DOANH NGHIỆP 1.1. Tổng quan về kế toán quản trị trong doanh nghiệp 1.1.1. Khái niệm về kế toán quản trị Kế toán quản trị được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau nhưng tất cả đều thống nhất cùng một ý tưởng là bộ phận kế toán hướng đến cung cấp thông tin phục vụ cho các nhà quản lý ở doanh nghiệp thực hiện các chức năng quản lý như hoạch định, xây dựng thực hiện, kiểm tra giám sát và ra quyết định quản lý. Một số định nghĩa về kế toán quản trị: - Theo Liên đoàn kế toán quốc tế công bố trong tài liệu tổng kết các khái niệm kế toán quản trị trên thế giới năm 1998: “ Kế toán quản trị được xem như một quy trình định dạng, kiểm soát, đo lường, tổng hợp, phân tích, trình bày, giải thích và truyền đạt thông tin tài chính, thông tin phi tài chính liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp cho những nhà quản trị thực hiện hoạch định, đánh giá, kiểm soát, điều hành hoạt động xây dựng nhằm đảm bảo sử dụng có trách nhiệm, hiệu quả nguồn lực kinh tế của doanh nghiệp.” - Theo Hilton, năm 1991, “Kế toán quản trị là một bộ phận trong hệ thống thông tin của một xây dựng. Các nhà quản lý dựa vào thông tin kế toán quản trị để hoạch định và kiểm soát hoạt động của xây dựng. - Theo Edmonds et al, năm 2003, “ Kế toán quản trị là một lĩnh vực kế toán được thiết kế để thỏa mãn nhu cầu của các nhà quản lý và các cá nhân khác làm việc trong cùng một xây dựng”. Khác với kế toán tài chính, kế toán quản trị cung cấp thông tin cho các nhà quản trị doanh nghiệp, là những người mà các quyết định và hành động của họ quyết định sự thành công hay thất bại của doanh nghiệp đó. Thông tin không đầy đủ, các nhà quản trị sẽ gặp khó khăn trong việc quản lý điều hành. Còn nếu thông tin không chính xác, các nhà quản trị sẽ ra quyết định kinh doanh sai lầm, ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Thông tin không kịp thời dẫn đến các vấn đề không được giải quyết kịp thời và chính xác. 6
Ở Việt Nam, định nghĩa kế toán quản trị được ban hành trong Luật kế toán Việt Nam năm 2003: “ Kế toán quản trị là việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế, tài chính trong nội bộ đơn vị kế toán.” Tóm lại, từ các định nghĩa trên ta có thể hiểu kế toán quản trị là quá trình thu thập, xử lý và lập các báo cáo nội bộ nhằm cung cấp thông tin phục vụ chủ yếu cho những nhà quản lý bên trong doanh nghiệp, giúp họ đưa ra các quyết định kinh tế và vạch ra kế hoạch cho tương lai phù hợp với chiến lược kinh doanh. 1.1.2. Vai trò của kế toán quản trị trong doanh nghiệp Kế toán quản trị là một chuyên ngành của kế toán nhằm thực hiện quá trình nhận diện, đo lường, tổng hợp và truyền đạt thông tin hữu ích giúp cho các nhà quản trị doanh nghiệp thực hiện các chức năng quản trị gồm hoạch định, tổ chức điều hành, kiểm tra – đánh giá và ra quyết định trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Cụ thể như sau: - Cung cấp thông tin cho quá trình xây dựng kế hoạch: Lập kế hoạch là một chức năng quan trọng của nhà quản lý, kế hoạch biểu hiện dưới dạng hình thức dự toán. Để những kế hoạch này được thực hiện tốt, có khả thi và mang lại hiệu quả thì phải dựa trên những thông tin đúng đắn và có sơ sở do kế toán quản trị cung cấp. - Cung cấp thông tin cho quá trình tổ chức và điều hành: Để tổ chức và điều hành doanh nghiệp, nhà quản lý cần có những thông tin về tất cả các hoạt động của các bộ phận trong doanh nghiệp. Các thông tin cho các tình huống khác nhau với các phương án khác nhau để nhà quản trị làm cơ sở xem xét, đề ra các quyết định đúng đắn trong quá trình tổ chức và điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh phù hợp với các mục tiêu đã vạch ra. - Cung cấp thông tin cho quá trình kiểm tra, kiểm soát: Để các nhà quản trị thực hiện chức năng kiểm tra, kiểm soát, kế toán quản trị sẽ cung cấp các báo cáo thực hiện, trong đó so sánh sự khác biệt giữa số liệu thực hiện so với số liệu dự toán. Báo cáo kế toán quản trị cung cấp thông tin phản hồi để nhà quản trị biết được kế hoạch đề ra đang được thực hiện đến đâu, đồng thời nhận diện các vấn 7
đề tồn tại cần có sự điều chỉnh kịp thời nhằm hướng hoạt động của doanh nghiệp theo mục tiêu đã đề ra. - Cung cấp thông tin cho quá trình ra quyết định: Tất cả các quyết định điều từ nền tảng thông tin, thông tin do kế toán quản trị cung cấp phần lớn nhằm phục vụ cho chức năng ra quyết định của nhà quản trị. Vì vậy kế toán quản trị cung cấp những thông tin linh họat, kịp thời và mang tính hệ thống, trên cơ sở đó phân tích các phương án nhằm ra quyết định lựa chọn phương án tối ưu nhất. Kiểm tra quản lý Kế hoạch SXKD KTQT: Công cụ đánh giá Quản lý các quy Kiểm tra phân tích chi phí trình hành động (Nguồn: Sách kế toán quản trị _ NXB Kinh tế Tp.HCM năm 2013) Sơ đồ 1.1: Vai trò của kế toán quản trị 1.2. Nội dung tổ chức kế toán quản trị tại doanh nghiệp Phạm vi của kế toán quản trị rất đa dạng và phong phú, không ngừng phát triển và thay đổi để phù hợp với yêu cầu quản lý cũng như nhận thức và trình độ quản lý trong từng giai đoạn nhất định. Tuy nhiên cho đến nay có thể tổng hợp phạm vi của kế toán quản trị như sau: Bảng 1.1: Tổng hợp phạm vi của kế toán quản trị Stt Phạm vi 01 Nhận diện và phân loại chi phí kinh doanh 02 Lập ngân sách, lập kế hoạch và dự báo 03 Tính toán lợi nhuận của sản phẩm, dịch vụ và hoạt động 04 Đo lường thành quả thực hiện của tổ chức, lĩnh vực kinh doanh và bộ phận 8
Stt Phạm vi 05 So sánh kết quả và hiệu suất trong tổ chức và giữa các tổ chức 06 Hỗ trợ trong quá trình gia tăng hiệu quả và hữu hiệu 07 Đánh giá thành quả thực hiện trong quá khứ và tương lai của vốn đầu tư Tư vấn về các quyết định liên quan đến cấu trúc sản phẩm, thị trường và giá 08 bán Tư vấn về các quyết định thuê ngoài hay tự sản xuất các sản phẩm, bán 09 thành phẩm, hoạt động và dịch vụ Tư vấn về các quyết định liên quan đến việc đầu tư nguồn lực có giới hạn 10 giữa một loạt các lựa chọn thay thế có thể 11 Hỗ trợ trong việc tạo ra một loạt các quyết định chiến lược (Nguồn: Tổng hợp của tác giả từ các sách) Hiện nay vẫn chưa được phân định rõ ràng các ranh giới giữa kế toán quản trị và quản trị tài chính cũng như ranh giới giữa kế toán quản trị và kế toán tài chính. Một số vấn đề được đề cập trên cũng thuộc phạm vi của quản trị tài chính như đánh giá thành quả thực hiện của vốn đầu tư hoặc đo lường thành quả thực hiện của tổ chức cũng thuộc phạm vi của kế toán tài chính…Vì vậy, phạm vi của kế toán quản trị có sự giao thoa giữa những đặc thù riêng của kế toán quản trị kết hợp với một phần của quản trị tài chính cũng như kế toán tài chính. Từ phạm vi nêu trên có thể rút ra các nội dung chủ yếu của KTQT trong doanh nghiệp thường bao gồm: hệ thống kế toán chi phí và quản trị chi phí trong doanh nghiệp; dự toán; kế toán các trung tâm trách nhiệm và đánh giá trách nhiệm quản lý; thiết lập thông tin phục vụ cho việc ra quyết định và dự báo. 1.2.1. Hệ thống kế toán chi phí và quản trị chi phí trong doanh nghiệp Quyết định của nhà quản trị rất đa dạng và hầu như quyết định nào cũng liên quan đến chi phí do đó chi phí phải được đo lường và nhận diện theo nhiều cách khác nhau để phù hợp cho từng loại quyết định của nhà quản trị. Nội dung của hệ thống kế toán chi phí trong doanh nghiệp: 1.2.1.1. Phân loại chi phí 9
Để thực hiện chức năng hoạch định kiểm soát và ra quyết định, các nhà quản trị cần rất nhiều thông tin về doanh nghiệp. Đứng trên gốc độ kế toán, thông tin mà họ cần thường liên quan đến chi phí. Khác với kế toán tài chính, trong kế toán quản trị, chi phí được sử dụng theo nhiều cách khác nhau. Lý do là vì chi phí được phân loại theo nhiều cách khác nhau tuỳ theo nhu cầu khác nhau của quản trị. - Phân loại chi phí theo yếu tố: Căn cứ vào nội dung kinh tế của chi phí chia chi phí thành 6 yếu tố: Chi phí nguyên liệu, vật liệu; Chi phí công cụ, dụng cụ; Chi phí nhân công; Chi phí khấu hao tài sản cố định; Chi phí dịch vụ mua ngoài; Chi phí bằng tiền khác. - Phân loại chi phí theo khoản mục: Để phục vụ cho việc đánh giá tài sản và đo lường lợi nhuận làm cơ sở cho việc lập các báo cáo tài chính tuân thủ các nguyên tắc, chuẩn mực kế toán hiện hành. Kế toán căn cứ vào mục đích sử dụng hay công dụng để phân chi phí thành 6 khoản mục: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp; Chi phí nhân công trực tiếp; Chi phí sản xuất chung; Chi phí bán hàng; Chi phí quản lý doanh nghiệp; Chi phí khác. - Phân loại chi phí theo phạm vi đo lường: Căn cứ vào phạm vi đo lường, chi phí được phân thành tổng chi phí và chi phí bình quân. - Phân loại chi phí theo thời gian ghi nhận: Dựa vào nguồn dữ liệu và thời gian ghi nhận, chi phí được phân thành chi phí lịch sử và chi phí dự toán. - Phân loại chi phí theo mối quan hệ với qui mô hoạt động: Căn cứ vào mối quan hệ của chi phí với qui mô hoạt động, chi phí được phân thành 3 loại: Biến phí, định phí và chi phí hỗn hợp. + Biến phí: Biến phí là loại chi phí thay đổi về mặt tổng số khi qui mô hoạt động thay đổi trong phạm vi phù hợp. + Định phí: Định phí là loại chi phí không thay đổi về mặt tổng số khi qui mô hoạt động thay đổi trong một phạm vi phù hợp. + Chi phí hỗn hợp: Chi phí hỗn hợp là loại chi phí vừa cố định, vừa khả biến trong cùng một qui mô hoạt động. 10
- Phân loại theo mối quan hệ với đối tượng chịu chi phí: Căn cứ vào mối quan hệ giữa chi phí với đối tượng chịu chi phí, chi phí được phân thành 2 loại: chi phí trực tiếp và chi phí gián tiếp. + Chi phí trực tiếp: Chi phí trực tiếp là loại chi phí có mối quan hệ trực tiếp với đối tượng chịu chi phí mà kế toán có thể xác định được ngay từ khi nó phát sinh. + Chi phí gián tiếp: Chi phí gián tiếp là chi phí liên quan đến nhiều đối tượng. Khi tính cho một đối tượng nào đó, kế toán phải phân bổ theo một tiêu thức nào đó. - Phân loại theo mối quan hệ với báo cáo tài chính: Căn cứ vào mối quan hệ với các báo cáo tài chính, kế toán phân chi phí thành 2 loại: chi phí sản phẩm và chi phí thời kỳ. - Các nhận diện khác về chi phí: + Chi phí cơ hội: Chi phí cơ hội là lợi nhuận tiềm tàng bị mất hoặc hi sinh khi bỏ qua phương án kinh doanh này và lựa chọn phương án kinh doanh khác. + Chi phí chênh lệch: Chi phí hiện diện trong phương án này nhưng lại hiện diện một phần hoặc không xuất hiện trong phương án khác, các loại chi phí này được gọi là chi phí chênh lệch. - Các chi phí kiểm soát được và không kiểm soát được: Một chi phí được xem là chi phí kiểm soát được ở một cấp quản lý nào đó nếu cấp này có thẩm quyền ra quyết định đối với các chi phí đó. + Chi phí chìm: Chi phí chìm là những chi phí phát sinh trong quá khứ mà doanh nghiệp phải chịu và vẫn còn phải chịu trong tương lai bất kể doanh nghiệp lựa chọn phương án kinh doanh nào. + Chi phí biên tế: Chi phí biên tế là chi phí phải bỏ thêm khi sản xuất thêm một sản phẩm. 1.2.1.2. Phương pháp tập hợp chi phí Có 2 phương pháp : phương pháp trực tiếp và phương pháp phân bổ. 11