Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương

Chia sẻ: Chuheodethuong 09 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là hệ thống hóa và làm rõ những lý luận chung về kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại các đơn vị SNCL. Tìm hiểu đặc điểm cơ cấu tổ chức, đặc điểm chung công tác kế toán. Khảo sát và đánh giá thực trạng kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn Trùng Trung ương. Qua đó rút ra những ưu, nhược điểm trong công tác kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động của đơn vị.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG ĐOÀN NGUYỄN THỊ THANH HẢI KẾ TOÁN THU, CHI VÀ KẾT QUẢ CÁC OẠT Đ NG TẠI V ỆN SỐT RÉT KÝ SINH TRÙNG - CÔN TRÙNG TRUNG ƢƠNG LUẬN VĂN T ẠC SĨ KẾ TOÁN MÃ SỐ: 834 03 01 NGƢỜ ƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS NGU ỄN T Ị NGỌC N HÀ N , NĂM 2020
Ờ C M ĐO N Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sĩ “Kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương” là công trình nghiên cứu độc lập do tác giả thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Thị Ngọc Lan. Luận văn chưa được công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào. Các số liệu nội dung được trình bày trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, hợp lệ và bảo đảm tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Tôi xin chịu trách nhiệm về toàn bộ nội dung của luận văn thạc sĩ. Tác giả Nguyễn Thị Thanh Hải
Ờ CẢM ƠN Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, Tôi xin trân trọng cảm ơn: - TS. Nguyễn Thị Ngọc Lan, người thầy đã tận tình hướng dẫn, truyền đạt kiến thức, giúp đỡ, động viên tôi trong quá trình học tập và hoàn thiện luận văn. - Ban lãnh đạo Trường Đại học Công đoàn, Khoa sau đại học, các thầy cô giáo trực tiếp giảng dạy lớp Cao học kế toán CH12, Lãnh đạo Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương, Phòng tài chính kế toán nơi tôi công tác đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi suốt trong quá trình học tập và hoàn thiện luận văn. - Các Thầy giáo, cô giáo trong hội đồng đánh giá Luận Văn Thạc sỹ đã có những đóng góp quý báu để bản luận văn của tôi được hoàn thiện hơn và được bảo vệ trước hội đồng. Cuối cùng, tôi xin kính chúc các Quý Thầy, Cô, Bạn bè và Đồng nghiệp sức khỏe, hạnh phúc và thành công. Xin trân trọng cảm ơn!
MỤC ỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục bảng, sơ đồ MỞ ĐẦU.............................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................. 1 2. Tổng quan về tình hình nghiên cứu ................................................................ 2 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................... 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................... 4 5. Phương pháp nghiên cứu................................................................................. 5 6. Những đóng góp của đề tài nghiên cứu .......................................................... 6 7. Kết cấu luận văn .............................................................................................. 6 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN THU, CHI VÀ KẾT QUẢ CÁC HOẠT Đ NG TRONG CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP ...................... 7 1.1. Những vấn đề chung về đơn vị sự nghiệp công lập................................. 7 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm các đơn vị sự nghiệp công lập ................................ 7 1.1.2. Phân loại đơn vị sự nghiệp công lập ....................................................... 10 1.2. Nội dung thu, chi, kết quả hoạt động và cơ chế quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập......................................................................... 12 1.2.1. Nội dung thu, chi và kết quả hoạt động tại các đơn vị sự nghiệp công lập ...................................................................................................................... 12 1.2.2. Cơ chế quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập ................... 21 1.3. Kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại đơn vị sự nghiệp công lập...................................................................................................................... 26 1.3.1. Kế toán thu, chi và kết quả hoạt động sự nghiệp .................................... 26 1.3.2. Kế toán thu, chi và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ ..... 35 1.3.3. Kế toán thu, chi và kết quả hoạt động tài chính ...................................... 38
1.3.4. Kế toán thu, chi và kết quả hoạt động khác ............................................ 39 Tiểu kết chƣơng 1 ............................................................................................ 41 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN THU, CHI VÀ KẾT QUẢ CÁC HOẠT Đ NG TẠI VIỆN SỐT RÉT - KÝ SINH TRÙNG - CÔN TRÙNG TRUNG ƢƠNG................................................................................................................ 42 2.1. Tổng quan về Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Trung ƣơng ....... 42 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển.............................................................. 42 2.1.2. Đặc điểm tổ chức quản lý của Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương ........................................................................................................ 43 2.1.3. Cơ chế quản lý tài chính và đặc điểm tổ chức công tác kế toán của Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Trung ương .............................................. 46 2.2. Thực trạng kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ƣơng dƣới góc độ kế toán tài chính ......... 56 2.2.1. Thực trạng kế toán thu, chi và kết quả hoạt động sự nghiệp ........................ 56 2.2.2. Thực trạng kế toán thu, chi và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ ............................................................................................................... 63 2.2.3. Thực trạng kế toán thu, chi và kết quả hoạt động tài chính .................... 69 2.2.4. Thực trạng kế toán thu, chi và kết quả hoạt động khác .......................... 70 2 3 Đánh giá thực trạng kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ƣơng ................................ 70 2.3.1. Kết quả đạt được ..................................................................................... 70 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân .............................................................. 71 Tiểu kết chƣơng 2 ............................................................................................ 76 Chƣơng 3. HOÀN THIỆN KẾ TOÁN THU, CHI VÀ KẾT QUẢ CÁC HOẠT Đ NG TẠI VIỆN SỐT RÉT – KÝ SINH TRÙNG – CÔN TRÙNG TRUNG ƢƠNG................................................................................................................ 77 3 1 Định hƣớng phát triển của Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Trung ƣơng ...................................................................................................... 77 3.1.1. Định hướng lĩnh vực hoạt động .............................................................. 77
3.1.2. Phương thức hoạt động ........................................................................... 82 3.1.3. Phương thức quản lý ............................................................................... 82 3.2. Yêu cầu và nguyên tắc về hoàn thiện kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Trung ƣơng ........... 83 3.2.1. Yêu cầu hoàn thiện .................................................................................. 83 3.2.2. Nguyên tắc hoàn thiện............................................................................. 84 3.3. Giải pháp hoàn thiện kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Trung ƣơng ............................... 85 3.3.1. Hoàn thiện chứng từ kế toán các hoạt động thu, chi ............................... 85 3.3.2. Hoàn thiện hệ thống tài khoản kế toán hoạt động thu, chi...................... 87 3.3.3. Hoàn thiện hệ thống sổ sách kế toán hoạt động thu, chi ......................... 89 3.3.4. Hoàn thiện về tổ chức kiểm tra công tác kế toán .................................... 89 3 4 Điều kiện thực hiện giải pháp ................................................................. 90 3.4.1. Về phía các cơ quan quản lý Nhà nước .................................................. 90 3.4.2. Về phía Viện Số rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Trung ương .............. 91 Tiểu kết chƣơng 3 ............................................................................................ 93 KẾT LUẬN........................................................................................................ 94 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................ 95 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Chữ viết tắt Chữ viết đủ 1 BCTC Báo cáo tài chính 2 BHXH Bảo hiểm xã hội 3 BHYT Bảo hiểm y tế 4 CCDC Công cụ dụng cụ 5 KBNN Kho bạc Nhà nước 6 KTQT Kế toán quản trị 7 KTTC Kế toán tài chính 8 NSNN Ngân sách Nhà nước 9 SNCL Sự nghiệp công lập 10 SXKD Sản xuất kinh doanh 11 TSCĐ Tài sản cố định 12 NIMPE Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn Trùng Trung ương
D N MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ Bảng Bảng 2.1: Cơ cấu thu của Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Trung ương giai đoạn 2017-2019 .............................................................. 55 Sơ đồ Sơ đồ 1.1. Quy trình quản lý tài chính ............................................................ 25 Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức của Viện Sốt rét – Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương................................................................................................. 44 Sơ đồ 2.2: Cơ cấu tổ chức bộ máy kế toán ..................................................... 48 Sơ đồ 3.1: Sơ đồ luân chuyển chứng từ thanh toán ........................................ 85
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đối với mỗi quốc gia thì hệ thống các đơn vị sự nghiệp công lập chiếm một vị trí quan trọng trong cơ cấu tổ chức bộ máy của một đất nước. Sự tồn tại và phát triển của các đơn vị này gắn liền với quá trình xây dựng và phát triển kinh tế, xã hội của đất nước, nó tác động rất lớn đến nền kinh tế nói chung và hoạt động tài chính nói riêng. Các đơn vị sự nghiệp công lập (SNCL) được hình thành và phát triển nhằm thực hiện các mục tiêu kinh tế, chính trị, xã hội, an ninh quốc phòng nhất định, là cơ sở để một đất nước phát triển toàn diện và bền vững. Để chất lượng sản phẩm dịch vụ cũng như thành quả nghiên cứu mà các đơn vị SNCL cung cấp đáp ứng được mục tiêu, yêu cầu mà Chính phủ đặt ra thì bên cạnh việc nâng cao trình độ chuyên môn cho các cán bộ trong đơn vị đồng thời phải nâng cao hiệu quả quản lý cũng như sử dụng kinh phí trong các đơn vị SNCL. Để đạt được điều này thì kế toán đóng vai trò rất quan trọng. Kế toán cung cấp thông tin phục vụ việc quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn kinh phí được ngân sách nhà nước cấp và các nguồn khác tại đơn vị. Đất nước ta đang trên đà phát triển về mọi mặt, đi đôi với sự phát triển này thì hệ thống kế toán đang dần được cải thiện hơn để phù hợp với thay đổi của đất nước nói riêng và thế giới nói chung. Tại Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Trung ương, hàng năm lượng kinh phí cấp về tương đối lớn, trên dưới 100 tỷ đồng, ngoài ra viện còn có các nguồn thu khác. Kế toán hoạt động thu, chi tại Viện rất được chú trọng, quan tâm và có những cải cách, đổi mới để nâng cao hiệu quả sử dụng kinh phí song song với nâng cao chất lượng các công trình nghiên cứu của Viện đáp ứng các yêu cầu mà Chính phủ đặt ra. Tuy nhiên bên cạnh những cải cách, đổi mới thì vẫn tồn tại một số hạn chế cần tiếp tục giải quyết và hoàn thiện trong quá trình thực hiện kế toán hoạt động thu, chi và kết quả các hoạt động tại đây nhằm nâng cao chất lượng công tác kế toán và sử dụng hiệu quả
2 nguồn kinh phí và các nguồn khác. Kế toán hoạt động thu, chi và kết quả hoạt động là một nội dung vô cùng quan trọng trong công tác kế toán của mỗi đơn vị sự nghiệp công lập nói chung và của các đơn vị sự nghiệp y tế nói riêng. Chính vì vậy, sau quá trình học tập và nghiên cứu thực tiễn, em lựa chọn đề tài “Kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương” làm đề tài Luận văn thạc sĩ kế toán của mình với mong muốn đưa ra một số các giải pháp hoàn thiện kế toán hoạt động thu, chi và kết quả các hoạt động tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương. Đồng thời cũng tạo tiền đề cho các nghiên cứu ở phạm vi rộng hơn khi có điều kiện. 2 Tổng quan về tình hình nghiên cứu Ở Việt Nam, các nghiên cứu về kế toán hoạt động thu, chi trong các đơn vị sự nghiệp công lập được quan tâm và đề cập nhiều trong các nghiên cứu trong nhiều đề tài khoa học, luận văn thạc sĩ, cụ thể: - Lê Thị Thu Thủy (2016), “Kế toán hoạt động thu, chi tại Viện Hàn Lâm Khoa học xã hội Việt Nam”, Luận văn thạc sĩ chuyên ngành kế toán, Trường Đại học Thương mại, Hà Nội. Luận văn nghiên cứu những vấn đề lý luận về kế toán hoạt động thu, chi tại các đơn vị sự nghiệp có thu công lập và trình bày thực trạng hoạt động thu, chi tại một số đơn vị trực thuộc Viện Hàn Lâm Khoa học xã hội Việt Nam, từ đó có những đánh giá về quá trình vận dụng hệ thống chứng từ sổ sách và tài khoản để thấy được những tồn tại cần khắc phục, thay đổi nhằm đưa ra những giải pháp hoàn thiện kế toán hoạt động thu, chi cũng như công tác quản lý tài chính ở các đơn vị trực thuộc Viện Hàn Lâm khoa học xã hội Việt Nam. - Luận văn thạc sĩ kinh tế của Nguyễn Thị Khánh (2017) “Kế toán hoạt động thu - chi tại các đơn vị sự nghiệp thể thao trên địa bàn thành phố Hải Dương”. Luận văn khái quát nội dung kế toán hoạt động thu chi tại các đơn vị sự nghiệp thể thao trên địa bàn TP Hải Dương theo 3 loại hoạt động thu chi ngân sách nhà nước (NSNN) cấp, thu chi sự nghiệp và thu chi sản xuất kinh
3 doanh (SXKD). Qua đó, luận văn đã đề xuất được 2 nhóm giải pháp hoàn thiện kế toán hoạt động thu, chi đó là: hoàn thiện nôi dung hoạt động thu, chi và hoàn thiện kế toán hoạt động thu, chi tại các đơn vị sự nghiệp thể thao trên địa bàn TP Hải Dương. Tuy nhiên phạm vi nghiên cứu của luận văn mới chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu dưới góc độ kế toán tài chính (KTTC) mà chưa tiếp cận kế toán hoạt động thu, chi dưới góc độ kế toán quản trị (KTQT). - Luận văn thạc sĩ kinh tế của Tống Thị Đào (2018) “Kế toán hoạt động thu, chi tại các bệnh viện công lập thuộc Sở Y tế Hà Nội”. Luận văn đã hệ thống hóa và làm rõ những lý luận cơ bản về kế toán thu, chi tại các đơn vị sự nghiệp công lập. Tìm hiểu phân tích thực trạng kế toán hoạt động thu, chi tại các bệnh viện công lập thuộc sở Y tế Hà Nội, từ đó đưa ra những giải pháp kiến nghị nhằm giải quyết những tồn tại qua đó phát huy tốt lợi thế nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của mỗi đơn vị, nâng cao tính tự chủ tự chịu trách nhiệm qua đó giảm bớt chi ngân sách nhà nước cho lĩnh vực y tế. - Luận văn thạc sỹ kế toán của Nguyễn Thị Minh Trang (2019) “ Kế toán hoạt động thu, chi tại Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội” Luận văn đã hệ thống hóa và làm rõ những lý luận chung về kế toán hoạt động thu, chi tại các đơn vị sự nghiệp công lập có thu trên cả hai góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị. Khảo sát và đánh giá thực trạng kế toán hoạt động thu, chi tại trường đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội trên cả góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị. Từ việc phân tích, đánh giá thực trạng kế toán hoạt động thu, chi tại trường đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hơn nữa kế toán hoạt động thu, chi trong quá trình thực hiện tự chủ tài chính. Nhìn chung, các đề tài đều đã đề cập đến vấn đề kế toán hoạt động thu, chi tại các đơn vị sự nghiệp công lập đã phân tích và làm rõ được những lý luận chung về kế toán hoạt động thu, chi chỉ ra được những ưu điểm, tồn tại, nguyên nhân và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của kế toán hoạt động thu, chi đối với các đơn vị lựa chọn nghiên cứu. Tuy nhiên, chưa có công trình nào
4 nghiên cứu, phân tích một cách cụ thể, toàn diện về công tác kế toán hoạt động thu, chi và kết quả các hoạt động tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương. Vì vậy, trong nghiên cứu này tác giả sẽ tiếp tục kế thừa các công trình của các tác giả đã nghiên cứu trước đây về cơ sở lý luận kế toán hoạt động thu chi trong các đơn vị sự nghiệp công lập và trên cơ sở khảo sát về kế toán hoạt động thu, chi tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương. Qua đó, tác giả mong muốn đề xuất các giải pháp hoàn thiện hoàn thiện thực sự hữu hiệu, sát với thực tế của Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Trung ương. 3 Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu nghiên cứu - Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa và làm rõ những lý luận chung về kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại các đơn vị SNCL. - Tìm hiểu đặc điểm cơ cấu tổ chức, đặc điểm chung công tác kế toán. Khảo sát và đánh giá thực trạng kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn Trùng Trung ương. Qua đó rút ra những ưu, nhược điểm trong công tác kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động của đơn vị. - Từ việc phân tích, đánh giá thực trạng kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn Trùng Trung ương đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động trong quá trình thực hiện. 4 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu về kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập.
5 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến đơn vị SNCL, công tác kế toán thu chi và kết quả các hoạt động của Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn Trùng Trung ương dưới góc độ kế toán tài chính. - Không gian: Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương - Thời gian: Luận văn tiến hành khảo sát và thu thập số liệu minh chứng về kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại đơn vị khảo sát trong năm 2019. 5 Phƣơng pháp nghiên cứu Xuất phát từ đối tượng, phạm vi và mục tiêu nghiên cứu phương pháp nghiên cứu được sử dụng như sau: 5.1. Phương pháp thu thập thông tin Nghiên cứu sử dụng hai nguồn dữ liệu trong quá trình nghiên cứu đó là thông tin thứ cấp và thông tin sơ cấp. Phương pháp thu thập thông tin đối với hai nguồn dữ liệu này như sau: Thu thập nguồn dữ liệu thứ cấp Nguồn dữ liệu thứ cấp là dữ liệu có sẵn do các nghiên cứu, khảo sát hay cơ quan thống kê thực hiện thu thập. Trong quá trình nghiên cứu đề tài nguồn dữ liệu thứ cấp phục vụ chủ yếu cho việc nghiên cứu cơ sở lý luận về kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động trong các đơn vị SNCL nói chung và Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương nói riêng. Cụ thể: - Thu thập các văn bản pháp lý về kế toán và quản lý tài chính trong các đơn vị SNCL nói chung và Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn Trùng nói riêng (Luật kế toán, Luật ngân sách, chế độ kế toán HCSN, Thông tư, Nghị định hướng dẫn…). Các văn bản pháp qui trên được truy cập trên Google, và website sau: moj.gov.vn, mof.gov.vn, monre.gov.vn…. - Tổng hợp các vấn đề lý luận về kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động và quản lý tài chính trong các đơn vị SNCL từ các giáo trình chuyên ngành của các trường Học viện Tài chính, Đại học Thương mại, Đại học Kinh
6 tế quốc dân, Đại học Công đoàn.... - Tổng hợp kinh nghiệm nghiên cứu trong nước từ các nghiên cứu trước về vấn đề kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại các đơn vị SNCL. 5.2. Phương pháp tổng hợp, phân tích, xử lý số liệu Số liệu thu được từ quan sát được tác giả sử dụng các phương pháp như phương pháp quy nạp, diễn giải, so sánh, phương pháp thống kê, để phân tích các vấn đề lý luận và thực tiễn. Trên cơ sở đó đánh giá và ra kết luận, từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện phù hợp và khả thi. 6. Những đóng góp của đề tài nghiên cứu Về lý luận: Luận văn đã trình bày một cách toàn diện và có hệ thống về kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động trên góc độ KTTC ở các đơn vị sự nghiệp công lập. Về thực tiễn: Luận văn đã mô tả khái quát đặc thù hoạt động ảnh hưởng đến kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương. Phản ánh thực trạng kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động trên góc độ KTTC, chỉ ra những ưu điểm và những mặt còn hạn chế trong kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động trên góc độ KTTC tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương trong quá trình thực hiện. Qua đó, đề xuất các giải pháp cụ thể hoàn thiện kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động trên góc độ KTTC, đảm bảo sự phù hợp với đặc thù hoạt động, cơ chế quản lý tài chính và kế toán của Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương. 7 Kết cấu luận văn Nội dung luận văn được kết cấu gồm 3 chương: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại các đơn vị sự nghiệp công lập. Chƣơng 2: Thực trạng kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương. Chƣơng 3: Hoàn thiện kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương.
7 Chƣơng 1 CƠ SỞ Ý UẬN VỀ KẾ TOÁN T U, CHI VÀ KẾT QUẢ CÁC OẠT Đ NG TRONG CÁC ĐƠN VỊ SỰ NG ỆP CÔNG ẬP 1.1. Những vấn đề chung về đơn vị sự nghiệp công lập 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm các đơn vị sự nghiệp công lập 1.1.1.1. Khái niệm đơn vị sự nghiệp công lập Tại mỗi một quốc gia để duy trì và vận hành bộ máy quản lý Nhà nước để thực hiện tốt cho các mục tiêu chung đều cần phải tổ chức, xắp xếp cơ cấu của bộ máy trong các đơn vị trực thuộc nhằm đảm bảo cho việc duy trì các hoạt động cũng như để duy trì được chức năng và các nhiệm vụ của Nhà nước được gọi chung là các đơn vị công. Các đơn vị công là nói đến các cơ quan hành chính và các đơn vị thực hiện cung cấp các dịch vụ công Theo Điều 9 Luật viên chức 2010 số 58/2010/QH12 quy định Đơn vị sự nghiệp công lập là tổ chức do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội thành lập theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nước [12, Tr.3]. Hoạt động của các đơn vị SNCL không nhằm mục đích lợi nhuận trực tiếp mà nhằm cung cấp những sản phẩm mang lại lợi ích chung, lâu dài và bền vững cho xã hội. Hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập luôn gắn liền và bị chi phối bởi các chương trình phát triển kinh tế xã hội của quốc gia. Đơn vị SNCL có quyền chủ động, tự quyết, tự chịu trách nhiệm, sử dụng các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động, sắp xếp bộ máy tổ chức và lao động hợp lý góp phần tăng thu nhập, phúc lợi cho người lao động. Theo Nghị định chính phủ số16/2015/NĐ-CP “đơn vị SNCL do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước thành lập theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nước (gọi là đơn vị sự nghiệp công)” [4]. Theo Nghị định 85/2012/NĐ-CP: “Đơn vị sự nghiệp y tế công lập” là tổ
8 chức do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập và quản lý theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản và tổ chức bộ máy kế toán theo quy định của pháp luật về kế toán để thực hiện nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công hoặc phục vụ quản lý nhà nước trong các lĩnh vực chuyên môn y tế như: Y tế dự phòng; khám bệnh, chữa bệnh; điều dưỡng và phục hồi chức năng; giám định y khoa, pháp y, pháp y tâm thần; y dược cổ truyền; kiểm nghiệm dược, mỹ phẩm, trang thiết bị y tế; an toàn vệ sinh thực phẩm; dân số - kế hoạch hóa gia đình; sức khỏe sinh sản; truyền thông giáo dục sức khỏe [3, Tr.2]. Như vậy, ta có thể hiểu: Đơn vị sự nghiệp công lập là do cơ quan Nhà nước thành lập, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nước, là đơn vị dự toán độc lập, được Nhà nước cấp một phần hoặc toàn bộ kinh phí, có con dấu và tài khoản riêng, tổ chức bộ máy kế toán theo quy định của Luật kế toán và có nguồn thu không phải là do ngân sách nhà nước cấp.” 1.1.1.2. Đặc điểm của đơn vị sự nghiệp công lập Đơn vị sự nghiệp là một tổ chức hoạt động theo nguyên tắc phục vụ xã hội không vì mục đích lợi nhuận. Nhà nước tổ chức, duy trì và tài trợ cho các hoạt động sự nghiệp để cung cấp những sản phẩm, dịch vụ cho thị trường trước hết nhằm thực hiện vai trò của nhà nước trong việc phân phối lại thu nhập và thực hiện các chính sách phúc lợi công cộng khi can thiệp vào thị trường. Nhờ đó, sẽ hỗ trợ cho các ngành kinh tế hoạt động bình thường, nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài, đảm bảo nhân lực, thúc đẩy hoạt động kinh tế phát triển và ngày càng đạt hiệu quả cao hơn, đảm bảo và không ngừng nâng cao sức khỏe, đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân. Trong quá trình hoạt động Nhà nước cho phép tạo lập nguồn thu (phí, lệ phí, sản xuất, dịch vụ) để trang trải một phần hoặc toàn bộ chi phí hoạt động thường xuyên. Mức thu, nội dung thu thực hiện theo các quy định của Nhà nước. Nguồn thu sự nghiệp
9 được bổ sung vào nguồn kinh phí hoạt động của đơn vị và được quản lý theo các quy định của Nhà nước về thu, chi sự nghiệp. Hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập luôn gắn liền với những lĩnh vực sự nghiệp. Đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn, cung cấp các sản phẩm, dịch vụ để đáp ứng nhu cầu và lợi ích chung thiết yếu của xã hội. - Các sản phẩm, dịch vụ do các đơn vị sự nghiệp công lập cung cấp mang lại lợi ích chung, có tính bền vững và gắn bó hữu cơ với quá trình tạo ra của cải vật chất và giá trị tinh thần. - Hoạt động sự nghiệp trong các đơn vị sự nghiệp công lập luôn gắn liền và bị chi phối bởi các chương trình phát triển kinh tế, xã hội của Nhà nước. Chính phủ tổ chức, duy trì và đảm bảo hoạt động sự nghiệp là để thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội. Để thực hiện những mục tiêu kinh tế - xã hội nhất định, Chính phủ tổ chức các chương trình mục tiêu quốc gia như: chương trình chăm sóc sức khỏe cộng đồng, chương trình xóa đói, giảm nghèo, chương trình xóa mù chữ, chương trình phòng chống tội phạm... Những chương trình này chỉ có Nhà nước mới có thể thực hiện một cách triệt để và có hiệu quả và Nhà nước triển khai thực hiện thông qua các đơn vị sự nghiệp. - Kinh phí hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập theo dự toán được cấp có thẩm quyền giao. Tùy theo nguồn thu nhiều hay ít mà đơn vị được cấp hoàn toàn kinh phí hoạt động thường xuyên, hoặc hỗ trợ một phần, hoặc tự chủ hoàn toàn. - Chi hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập: Các đơn vị sự nghiệp công lập căn cứ dự toán được giao, thực hiện chi hoạt động theo các tiêu chuẩn, định mức, chế độ của nhà nước và quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị. Đơn vị sự nghiệp công lập có chức năng chủ yếu là thực hiện các nhiệm vụ, chỉ tiêu mà nhà nước giao cho trong các lĩnh vực như giáo dục, y
10 tế, an ninh quốc phòng… Trên cơ sở tận dụng cơ sở vật chất sẵn có, để đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế thị trường, một số đơn vị sự nghiệp công lập vẫn có thể tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ. Các khoản chi trong đơn vị sự nghiệp công lập được trang trải một phần hoặc hoàn toàn bằng nguồn kinh phí do ngân sách nhà nước cấp, kinh phí này thường không hoàn lại. Chi phí bằng nguồn kinh phí do ngân sách nhà nước cấp nên đơn vị sự nghiệp công lập phải tự lập dự toán thu chi, việc chi phải theo đúng định mức tiêu chuẩn của nhà nước, theo luật quy định. 1.1.2. Phân loại đơn vị sự nghiệp công lập Để nhận dạng các đơn vị SNCL nhằm tổ chức, quản lý có hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập, cần có sự phân loại các đơn vị SNCL. Tùy thuộc quan điểm, cách tiếp cận hoặc do các yêu cầu của quản lý nhà nước và các tiêu chí khác nhau mà có thể phân loại các đơn vị sự nghiệp công lập theo các cách khác nhau. (*) Theo lĩnh vực hoạt động thì đơn vị SNCL được chia thành: - Đơn vị SNCL hoạt động trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo gồm: Các cơ sở giáo dục công lập thuộc hệ thống giáo dục quốc dân như các trường mầm non, tiểu học, trường trung học chuyên nghiệp, trường cao đẳng, đại học, học viện…; - Đơn vị SNCL hoạt động trong lĩnh vực khoa học và công nghệ gồm: Các đơn vị thuộc Tổng cục tiêu chuẩn đo lường chất lượng, Trung tâm tin học, Viện chiến lược và chính sách khoa học, Quỹ phát triển khoa học và công nghệ…; - Đơn vị SNCL hoạt động trong lĩnh vực y tế gồm: Các cơ sở khám chữa bệnh như các bệnh viện, phòng khám, trung tâm y tế thuộc các Bộ, ngành và địa phương, trường đào tạo y dược, các cơ sở điều dưỡng phục hồi chức năng, các trung tâm truyền thông giáo dục sức khỏe…;
11 - Đơn vị SNCL hoạt động trong lĩnh vực văn hóa thông tin nghệ thuật gồm: Các đoàn nghệ thuật, nhà văn hóa thông tin, bảo tàng, triển lãm, thư viện công cộng, đài phát thanh, truyền hình…; - Đơn vị SNCL hoạt động trong lĩnh vực thể dục thể thao gồm: Trung tâm huấn luyện thể dục, thể thao, các câu lạc bộ thể dục thể thao…; - Đơn vị SNCL hoạt động trong lĩnh vực kinh tế gồm: hệ thống các ngân hàng nhà nước… (*) Theo chủ thể quản lý thì đơn vị SNCL bao gồm: - Đơn vị SNCL do Trung ương quản lý gồm các Viện Hàn lâm, Viện nghiên cứu, Trung tâm nghiên cứu khoa học công nghệ, Đài truyền hình Việt Nam, các bệnh viện, trường đại học do Trung ương quản lý…; - Đơn vị SNCL do địa phương quản lý gồm các Viện, Trung tâm nghiên cứu khoa học công nghệ, Đài truyền hình tỉnh, thành phố, các bệnh viện, trường đại học, cao đẳng do địa phương quản lý… (*) Theo mức độ tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập bao gồm: - Đơn vị SNCL tự đảm bảo toàn bộ chi thường xuyên và chi đầu tư là đơn vị có mức tự bảo đảm chi thường xuyên lớn hơn 100% và tự bảo đảm chi đầu tư từ nguồn quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp, các nguồn vốn vay, nguồn vốn hợp pháp khác theo quy định; - Đơn vị SNCL tự đảm bảo toàn bộ chi thường xuyên là đơn vị có mức tự đảm bảo chi thường xuyên ≥ 100%; - Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự đảm bảo một phần chi thường xuyên, phần còn lại được NSNN cấp (gọi tắt là đơn vị sự nghiệp tự đảm bảo một phần chi hoạt động); - Đơn vị sự nghiệp có nguồn thu sự nghiệp thấp, đơn vị sự nghiệp không có nguồn thu, kinh phí hoạt động thường xuyên theo chức năng, nhiệm vụ do ngân sách nhà nước đảm bảo toàn bộ kinh phí thường xuyên (gọi tắt là đơn vị sự nghiệp do NSNN đảm bảo toàn bộ chi phí thường xuyên).
12 (*) Theo phân cấp quản lý ngân sách, các đơn vị SNCL được phân loại như sau: - Đơn vị dự toán cấp I: Là đơn vị trực tiếp nhận kinh phí NSNN cấp hàng năm từ cơ quan tài chính, phân bổ ngân sách cho các đơn vị dự toán cấp dưới trực thuộc; - Đơn vị dự toán cấp II: Là đơn vị trực thuộc đơn vị dự toán cấp I có nhiệm vụ quản lý kinh phí ở cấp trung gian, là cầu nối giữa đơn vị dự toán cấp I và cấp III trong một hệ thống; - Đơn vị dự toán cấp III: Là đơn vị trực tiếp sử dụng ngân sách (đơn vị sử dụng NSNN), được đơn vị dự toán cấp I hoặc cấp II giao dự toán ngân sách; - Đơn vị cấp dưới của đơn vị dự toán cấp III được nhận kinh phí để thực hiện phần công việc cụ thể, khi chi tiêu phải thực hiện công tác kế toán và quyết toán theo quy định (đơn vị sử dụng NSNN). 1.2. Nội dung thu, chi, kết quả hoạt động và cơ chế quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập 1.2.1. Nội dung thu, chi và kết quả hoạt động tại các đơn vị sự nghiệp công lập 1.2.1.1. Nội dung thu, chi và kết quả hoạt động sự nghiệp  Thu, chi do NSNN cấp * Thu NSNN cấp - Các khoản thu do NSNN cấp là số thu hoạt động do NSNN cấp và số thu hoạt động khác được để lại cho đơn vị sự nghiệp công lập (sau đây gọi chung là thu hoạt động do NSNN cấp), thu hoạt động do NSNN cấp gồm: + Thu thường xuyên: Phản ánh các khoản NSNN cấp cho đơn vị để thực hiện các nhiệm vụ thường xuyên hoặc hỗ trợ đột xuất khác được tính là nguồn đảm bảo chi thường xuyên và các khoản NSNN cấp khác ngoài các nội dung nêu trên. + Thu không thường xuyên: Phản ánh các khoản thu do NSNN cấp cho