Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Tác động của quản trị vốn lưu động đến khả năng sinh lợi của các doanh nghiệp vật liệu xây dựng trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Chia sẻ: Thanh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

32
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kết quả nghiên cứu của đề tài là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà quản lý tài chính của ngành vật liệu xây dựng như cung cấp những thông tin liên quan đến việc quản lý nguồn vốn ngắn hạn, giúp các nhà quản lý có đối sách để quản trị hiệu quả các thành phần của vốn lưu động.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Tác động của quản trị vốn lưu động đến khả năng sinh lợi của các doanh nghiệp vật liệu xây dựng trên thị trường chứng khoán Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP.HỒ CHÍ MINH --------------- ĐINH THỊ HỒNG THẮM TÁC ĐỘNG CỦA QUẢN TRỊ VỐN LƯU ĐỘNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỢI CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VẬT LIỆU XÂY DỰNG TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Kế toán Mã số ngành: 60340301 TP. HCM, tháng 04-2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP.HỒ CHÍ MINH --------------- ĐINH THỊ HỒNG THẮM TÁC ĐỘNG CỦA QUẢN TRỊ VỐN LƯU ĐỘNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỢI CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VẬT LIỆU XÂY DỰNG TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Kế toán Mã số ngành: 60340301 CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN MINH HÀ TP. HCM, tháng 04-2015
CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM Cán bộ hướng dẫn khoa học : PGS.TS NGUYỄN MINH HÀ (Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị và chữ ký) Luận văn Thạc sĩ được bảo vệ tại Trường Đại học Công nghệ TP. HCM ngày 19 tháng 04 năm 2015 Thành phần Hội đồng đánh giá Luận văn Thạc sĩ gồm: (Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị của Hội đồng chấm bảo vệ Luận văn Thạc sĩ) TT Họ và tên Chức danh Hội đồng 1 PGS.TS. Phan Đình nguyên Chủ tịch 2 TS. Nguyễn Ngọc Ảnh Phản biện 1 3 TS. Mai Đình Lâm Phản biện 2 4 TS. Dương Thị Mai Hà Trâm Ủy viên 5 TS. Nguyễn Thị Mỹ Linh Ủy viên, Thư ký Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận văn sau khi Luận văn đã được sửa chữa (nếu có). Chủ tịch Hội đồng đánh giá LV
TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHỆ TP. HCM CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM PHÒNG QLKH – ĐTSĐH Độc lập – Tự do – Hạnh phúc TP. HCM, ngày 15 tháng 03 năm 2015 NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ Họ tên học viên : Đinh Thị Hồng Thắm Giới tính : Nữ Ngày, tháng, năm sinh : 19/05/1977 Nơi sinh : Quảng Bình Chuyên ngành : Kế toán MSHV : 1341850043 I- Tên đề tài: Tác động của quản trị vốn lưu động đến khả năng sinh lợi của các doanh nghiệp vật liệu xây dựng trên thị trường chứng khoán Việt Nam II- Nhiệm vụ và nội dung: Nghiên cứu tác động của quản trị vốn lưu động đến khả năng sinh lợi của các doanh nghiệp vật liệu xây dựng trên thị trường chứng khoán Việt Nam III- Ngày giao nhiệm vụ : 18/08/2014 IV- Ngày hoàn thành nhiệm vụ : 15/03/2015 V- Cán bộ hướng dẫn : PGS.TS. Nguyễn Minh Hà ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH (Họ tên và chữ ký) (Họ tên và chữ ký) PGS.TS. Nguyễn Minh Hà
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ kinh tế: “TÁC ĐỘNG CỦA QUẢN TRỊ VỐN LƯU ĐỘNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỢI CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VẬT LIỆU XÂY DỰNG TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM” là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Nguồn dữ liệu sử dụng để phân tích trong bài này là báo cáo tài chính, báo cáo thường niên của các công ty vật liệu xây dựng niêm yết, được lấy từ trang web của sở giao dịch chứng khoán Hồ Chí Minh, Hà Nội và các công ty chứng khoán, tôi bảo đảm nội dung luận văn là độc lập, không sao chép từ bất kỳ một công trình nào khác. Học viên thực hiện Luận văn Đinh Thị hồng Thắm
ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin trân trọng cảm ơn PGS.TS Nguyễn Minh Hà, thầy đã hướng dẫn rất tận tình, đóng góp nhiều ý kiến quý báu cũng như động viên giúp tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn đến tất cả các thầy cô vì những kiến thức cũng như kinh nghiệm từ những bài giảng mà các thầy cô đã truyền đạt trong quá trình học tập tại trường Đại học Công Nghệ TPHCM. Học viên thực hiện Luận văn Đinh Thị Hồng Thắm
iii TÓM TẮT Quản trị vốn lưu động đóng một vai trò quan trọng trong việc cải thiện lợi nhuận của các công ty. Các công ty có thể quản trị tối ưu vốn lưu động của mình bằng cách cân đối giữa lợi nhuận và tính thanh khoản. Bài viết này phân tích tác động của quản trị vốn lưu động đến khả năng sinh lợi của 49 doanh nghiệp vật liệu xây dựng trên thị trường chứng khoán Việt Nam từ năm 2009 đến 2013. Dựa vào dữ liệu bảng không cân, phân tích tương quan Pearson, phân tích hồi quy được sử dụng để thiết lập mối quan hệ giữa quản lý vốn lưu động và khả năng sinh lợi của công ty. Nghiên cứu cho thấy một mối quan hệ ngược chiều giữa ROA, ROE với kỳ thu tiền bình quân và chu kỳ chuyển đổi tiền mặt, nhưng có mối quan hệ cùng chiều giữa ROA, ROE với kỳ thanh toán bình quân. Kết quả nghiên cứu cho thấy kỳ chuyển đổi hàng tồn kho có mối quan hệ ngược chiều với ROA, TOBINQ, nhưng không có mối quan hệ với ROE. Nghiên cứu không tìm thấy có mối quan hệ nào giữa kỳ thu tiền bình quân và kỳ thanh toán bình quân với TOBINQ, nhưng chu kỳ chuyển đổi tiền mặt lại tác động ngược chiều đến TOBINQ. Ngoài ra, đòn bẩy tài chính, tăng trưởng doanh thu, cũng có những ảnh hưởng đáng kể đến khả năng sinh lợi của công ty. Kết quả của nghiên cứu này cho thấy các doanh nghiệp vật liệu xây dựng trên thị trường chứng khoán Việt Nam có thể quản trị vốn lưu động của mình theo cách có lợi nhất. Các công ty cũng có thể kéo dài thời gian để trả nợ nếu thương lượng được với các nhà cung cấp của mình. Các công ty có khả năng đạt được lợi thế cạnh tranh bền vững bằng cách sử dụng hiệu quả các nguồn lực của công ty thông qua việc giảm chu kỳ chuyển đổi tiền mặt một cách thận trọng ở mức tối thiểu của nó. Khi làm như vậy, khả năng sinh lợi của các công ty chắc chắn sẽ gia tăng. Từ khóa: Quản trị vốn lưu động, khả năng sinh lợi, công ty vật liệu xây dựng
iv ABSTRACT Working capital management plays an important role in improving the profitability of the company. The company can optimise their working capital by making the trade-off between profitability and liquidity. This article analyzes the impact of working capital management on profitability of 49 building materials companies in Vietnam stock market from 2009 to 2013. Based on the unbalance panel data, Pearson correlations analysis and the regression analysis is used to establish the relationship between working capital management and profitability of the company. The study shows that the negative relationship between ROA, ROE and the average collection period and cash conversion cycle, but the positive relationship between ROA, ROE and the average payment period. The study results showed that the inventory conversion period has negative relationships with ROA, TOBINQ, but no relationship with ROE. The study found no relationship between the average collection period and the average payment period for TOBINQ, but the cash conversion cycle has negative relashionship to TOBINQ. In addition, financial leverage, sales growth, are also significantly affected the profitability of the company. The results of this study show that the building materials companies in Vietnam stock market can manage their working capital in ways that benefit the most. The company also can extend the time to pay the debt if negotiations with their suppliers. The company has the ability to achieve a sustainable competitive advantage by effectively use the resources of the company through a reduction in the cash conversion cycle carefully at its minimum. In doing so, the company’s profitability is sure to increase. Key words: Working capital management, profitability, building materials company
v MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii TÓM TẮT ................................................................................................................. iii ABSTRACT ...............................................................................................................iv MỤC LỤC...................................................................................................................v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ..........................................................................vii DANH MỤC CÁC BẢNG.........................................................................................ix DANH MỤC CÁC HÌNH...........................................................................................x CHƯƠNG 1 MỞ ĐẦU ...............................................................................................1 1.1. Lý do chọn đề tài........................................................................................1 1.2. Mục tiêu, câu hỏi, đối tượng, phương pháp nghiên cứu ............................2 1.2.1. Mục tiêu của đề tài: ....................................................................................2 1.2.2. Câu hỏi nghiên cứu ....................................................................................2 1.2.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..............................................................2 1.2.4. Phương pháp nghiên cứu............................................................................2 1.3. Ý nghĩa nghiên cứu ....................................................................................3 1.4. Kết cấu luận văn .........................................................................................3 CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC..................................4 2.1. Cơ sở lý thuyết ...........................................................................................4 2.1.1. Lý thuyết hiệu quả hoạt động của công ty .................................................4 2.1.2. Các thành phần của vốn lưu động ..............................................................6 2.1.3. Quản trị vốn lưu động ................................................................................9 2.1.4. Mối quan hệ giữa quản trị vốn lưu động và hiệu quả công ty .................13 2.2. Các nghiên cứu trước ...............................................................................14 CHƯƠNG 3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU .............21 3.1. Quy trình nghiên cứu................................................................................21 3.2. Dữ liệu nghiên cứu ...................................................................................21 3.3. Giả thuyết nghiên cứu ..............................................................................23
vi 3.4. Mô hình nghiên cứu .................................................................................25 3.5. Mô tả và phương pháp đo lường các biến trong mô hình. .......................26 3.5.1. Các biến phụ thuộc...................................................................................26 3.5.2. Các biến độc lập .......................................................................................27 CHƯƠNG 4 PHÂN TÍCH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU............................................33 4.1. Đặc điểm ngành vật liệu xây dựng...........................................................33 4.2. Thực trạng quản trị VLĐ tại các công ty VLXD trên TTCK Việt Nam 334 4.3. Phân tích thống kê mô tả các biến............................................................36 4.4. Phân tích tương quan Pearson giữa các biến............................................39 4.5. Kiểm định đa cộng tuyến .........................................................................42 4.6. Kết quả hồi quy và lựa chọn mô hình ......................................................42 4.6.1. Kết quả hồi quy ........................................................................................42 4.6.2. Lựa chọn mô hình ....................................................................................48 4.7. Phân tích kết quả hồi quy .........................................................................49 CHƯƠNG 5 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ......................................................58 5.1. Kết luận ....................................................................................................58 5.2. Một số khuyến nghị..................................................................................60 5.3. Hạn chế.....................................................................................................62 5.4. Đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo ........................................................62 TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................63
vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Tiếng Việt Tiếng Anh ACP Kỳ thu tiền bình quân Average Collection Period APP Kỳ thanh toán bình quân Average payment period CCC Chu kỳ chuyển đổi tiền mặt Cash converson cycle COGS Giá vốn hàng bán Cost of Good Sold CR Tỷ lệ thanh toán hiện hành Current ratio DR Tỷ số nợ Debt ratio ICP Kỳ luân chuyển hàng tồn kho Inventory Converson Period FATA Tỷ lệ tài sản tài chính cố định Fixed finacial assets to total assets FEM Mô hình ảnh hưởng cố định Fixed effects model REM Mô hình ảnh hưởng ngẫu nhiên Random effects model NS Doanh thu thuần Net sales OLS Bình phương tối thiểu Ordinary Least Squares ROA Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản Return on Assets ROE Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở Return on Equity hữu STATE Tỷ lệ vốn sở hữu nhà nước State ownership on total equity SIZE Quy mô doanh nghiệp Firm size SG Tỷ lệ tăng trưởng doanh thu Sales growth TOBINQ Giá trị doanh nghiệp Maket value WCM Quản trị vốn lưu động Working capital management DT Doanh thu ĐĐN Đặc điểm ngành HQHĐDN Hiệu quả hoạt động doanh nghiệp PT Phương trình HNX Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội HOSE Sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh TC Tài chính
viii TTCK Thị trường chứng khoán VLĐ Vốn lưu động VSH Vốn sở hữu VCSH Vốn chủ sở hữu VLXD Vật liệu xây dựng
ix DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Tổng hợp các nghiên cứu trước ................................................................20 Bảng 3.1: Phương pháp đo lường các biến .............................................................322 Bảng 4.1: Cơ cấu tài sản và nguồn vốn giai đoạn 2009-2013 ................................325 Bảng 4.2: Cơ cấu VLĐ giai đoạn 2009-2013 .........................................................325 Bảng 4.3: Thống kê mô tả các biến.........................................................................377 Bảng 4.4: Hệ số tương quan Pearson ........................................................................40 Bảng 4.5: Hệ số phóng đại phương sai .....................................................................42 Bảng 4.6: Kết quả hồi quy theo biến ROA ...............................................................43 Bảng 4.7: Kết quả hồi quy theo biến ROE................................................................45 Bảng 4.8: Kết quả hồi quy theo biến TOBINQ.........................................................47 Bảng 4.9: Bảng tổng hợp kết quả so sánh các mô hình dựa vào Hausman test........49 Bảng 4.10: Tổng hợp kết quả hồi quy theo các mô hình được lựa chọn ..................50
x DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1: Sơ đồ tín dụng thương mại..........................................................................8 Hình 2.2: Sơ đồ mức dự trữ hàng tồn kho ..................................................................9 Hình 2.3: Sơ đồ chu kỳ vốn lưu động .......................................................................10 Hình 3.1: Sơ đồ quy trình nghiên cứu .......................................................................21 Hình 3.2: Sơ đồ mô hình hồi quy ..............................................................................26
1 CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU 1.1. Lý do chọn đề tài Vốn lưu động là một phần quan trọng của hoạt động kinh doanh của mỗi doanh nghiệp, là điều cần thiết cho các hoạt động kinh doanh liên tục. Đó là yêu cầu của một công ty để duy trì tính thanh khoản, khả năng thanh toán, sự sống còn và khả năng sinh lời (Mukhopadhyay, 2004). Việc quản trị hiệu quả các khoản phải thu, hàng tồn kho, và các khoản phải trả có một tác động đáng kể vào sự thành công của doanh nghiệp. Nếu vốn đầu tư bằng tiền mặt, các khoản phải thu thương mại, hàng tồn kho là không đủ, các công ty có thể gặp khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động kinh doanh hàng ngày. Điều này có thể dẫn đến doanh số bán hàng suy giảm và cuối cùng là giảm lợi nhuận. Vì vậy quản trị vốn lưu động và lợi nhuận chắc chắn có một số mối quan hệ với nhau. Xem xét tầm quan trọng của quản trị vốn lưu động, nhiều nhà nghiên cứu đã tập trung vào phân tích mối quan hệ giữa quản trị vốn lưu động và khả năng sinh lợi như Deloof (2003), Padachi (2006), Binti Mohamad và Mohd Saad (2010), Gul và ctg (2013), Sharma và Kumar (2011), Athar Iqbal và Madhu Mati (2012), Gamze Vural và ctg (2012), Makori. D. M. và Ambrose Jagomo (2013). Tuy nhiên, trong lĩnh vực vật liệu xây dựng ở Việt Nam chưa được xem xét một cách cụ thể, rõ ràng về tác động của quản trị vốn lưu động đến khả năng sinh lợi, ví dụ như Nguyễn Thị Việt Thủy (2012) phân tích mối quan hệ giữa quản trị vốn lưu động và khả năng sinh lợi của tất cả các công ty trên thị trường chứng khoán Việt Nam, Nguyễn Ngọc Hân (2012) tập trung phân tích mối quan hệ giữa quản trị vốn lưu động và khả năng sinh lợi của các công ty thủy sản trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Trong khi đó ngành vật liệu xây dựng được coi là cầu nối của ngành công nghiệp-xây dựng, vật liệu xây dựng không thể thiếu được trong các công trình xây dựng cơ bản. Nó chiếm một tỷ lệ rất lớn trong tổng giá thành xây dựng, từ 70% đến 80% đối với các công trình dân dụng và công nghiệp, từ 70% đến 75% đối với các công trình giao thông, từ 50% đến 55% đối với các công trình thủy lợi. Đặc trưng của ngành vật liệu xây dựng là một ngành kinh tế thâm dụng vốn, các tài sản của nó là những tài sản nặng vốn, và chi phí cố định của ngành khá cao. Do đó, việc quản trị vốn lưu động hết sức quan trọng đối với ngành vật liệu xây dựng, vì nếu quản trị không tốt sẽ dẫn đến tình trạng doanh
2 nghiệp không đủ tiền để chi trả cho các hoạt động thường xuyên của mình. Với mục đích tìm hiểu và nghiên cứu các thành phần trong vốn lưu động tác động lên khả năng sinh lợi của các công ty vật liệu xây dựng như thế nào, tác giả đã chọn đề tài: “Tác động của quản trị vốn lưu động đến khả năng sinh lợi của các doanh nghiệp vật liệu xây dựng trên thị trường chứng khoán Việt Nam" 1.2. Mục tiêu, câu hỏi, đối tượng, phương pháp nghiên cứu 1.2.1. Mục tiêu của đề tài: Phân tích tác động của quản trị vốn lưu động và các thành phần của vốn lưu động ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của các doanh nghiệp vật liệu xây dựng trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Từ đó, đưa ra một số khuyến nghị cho việc quản lý vốn lưu động để nâng cao hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp vật liệu xây dựng. 1.2.2. Câu hỏi nghiên cứu - Quản trị vốn lưu động ảnh hưởng như thế nào đến khả năng sinh lợi của các công ty vật liệu xây dựng trên thị trường chứng khoán Việt Nam? - Các thành phần của vốn lưu động ảnh hưởng như thế nào đến khả năng sinh lợi doanh nghiệp? - Các khuyến nghị nào ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi doanh nghiệp? 1.2.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Các doanh nghiệp vật liệu xây dựng Phạm vi nghiên cứu: Các doanh nghiệp vật liệu xây dựng trên thị trường chứng khoán Việt Nam từ năm 2009 đến 2013 1.2.4. Phương pháp nghiên cứu Sử dụng phương pháp định lượng với mô hình hồi quy đa biến - Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm Stata với ba phương pháp ước lượng: Pooled ordinary least square (OLS), Random effects (REM), fixed effects (FEM) để phân tích các ảnh hưởng của quản trị vốn lưu động lên khả năng sinh lợi của các doanh nghiệp vật liệu xây dựng trên thị trường chứng khoán Việt Nam. - Ngoài ra phương pháp nghiên cứu khác cũng được sử dụng như phương pháp
3 thống kê, phân tích định tính, phương pháp tổng hợp… 1.3. Ý nghĩa nghiên cứu Những phát hiện của nghiên cứu này là hữu ích cho các nhà quản lý tài chính của ngành vật liệu xây dựng như cung cấp những thông tin liên quan đến việc quản lý nguồn vốn ngắn hạn, giúp các nhà quản lý có đối sách để quản trị hiệu quả các thành phần của vốn lưu động: kỳ thu tiền bình quân, kỳ luân chuyển hàng tồn kho, kỳ thanh toán bình quân, chu kỳ chuyển đổi tiền mặt. Qua đó góp phần cải thiện khả năng sinh lợi của doanh nghiệp, nhằm tăng lợi thế cạnh tranh trên thị trường. 1.4. Kết cấu luận văn Kết cấu luận văn bao gồm năm chương với nội dung như sau:  Chương 1: Mở đầu. Chương này trình bày về lý do nghiên cứu, mục tiêu, đối tượng, phương pháp, ý nghĩa của nghiên cứu.  Chương 2: Cơ sở lý thuyết và các nghiên cứu trước Chương này trình bày các lý thuyết liên quan đến các thành phần của vốn lưu động, khả năng sinh lợi, quản trị vốn lưu động của công ty và mối quan hệ giữa chúng. Phần cuối của chương trình bày các nghiên cứu trước đây.  Chương 3: Phương pháp nghiên cứu và dữ liệu nghiên cứu. Chương này trình bày quy trình nghiên cứu, dữ liệu nghiên cứu, mô hình nghiên cứu, mô tả và đo lường các biến và giả thuyết nghiên cứu. Trình bày các phương pháp lựa chọn mô hình và phân tích hồi quy.  Chương 4: Phân tích kết quả nghiên cứu. Chương này sẽ bắt đầu với phần trình bày và phân tích các số liệu thống kê mô tả của nghiên cứu. Sau đó, phân tích tương quan Pearson giữa các biến và phân tích hồi quy.  Chương 5: Kết luận và khuyến nghị. Chương này sẽ đưa ra kết luận rằng nghiên cứu này đã đưa ra và cung cấp câu trả lời cho các câu hỏi nghiên cứu cũng như những đóng góp, hạn chế, khuyến nghị của nghiên cứu.
4 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC Chương này trình bày các lý thuyết liên quan đến các thành phần của vốn lưu động đó là chu kỳ chuyển đổi tiền mặt, kỳ thu tiền bình quân, kỳ luân chuyển hàng tồn kho, kỳ thanh toán bình quân. Tiếp theo, trình bày lý thuyết về khả năng sinh lợi, quản trị vốn lưu động của công ty và mối quan hệ giữa chúng. Phần cuối của chương trình bày các nghiên cứu trước đây . 2.1. Cơ sở lý thuyết 2.1.1. Lý thuyết hiệu quả hoạt động của công ty Bititci, Carrie và McDevitt (1997) định nghĩa quản trị hiệu quả của công ty như một "quá trình mà theo đó các công ty quản trị thành quả của mình phù hợp với mục tiêu và chiến lược". Định nghĩa này thường được sử dụng trong nghiên cứu quản trị. Theo Bititci, Carrie & McDevitt, nó là mục tiêu của quá trình đó để cung cấp hệ thống kiểm soát toàn diện, là nơi mà các chiến lược của công ty được triển khai đến tất cả các quy trình kinh doanh, các hoạt động, nhiệm vụ và từng nhân viên, và thông tin phản hồi thu được thông qua hệ thống quản trị hiệu quả cho phép có các quyết định quản trị thích hợp. Mục đích cuối cùng của quá trình đó là để cải thiện hiệu quả của công ty. Đo lường hiệu quả là một phần quan trọng của quản trị hiệu quả. Bằng cách đo lường, sẽ chuyển đổi thực tế phức tạp thành những khái niệm số đơn giản mà có thể dễ dàng truyền đạt và thực thi (Lebas, 1995). Theo Lebas, đơn giản hóa các thực tế bằng cách đo lường là điều kiện tiên quyết cho việc quản trị thành công. Tương tự như vậy, Bititci và ctg (1997) cho rằng đo lường hiệu quả là trung tâm của quá trình quản trị hiệu quả và nó có tầm quan trọng đối với quản trị hiệu quả. Để đo lường hiệu quả hoạt động của công ty có thể đo lường bằng thước đo tài chính và phi tài chính. Nhưng mục tiêu trực tiếp nhất đối với các ông chủ doanh nghiệp, các nhà quản lý là tập trung vào các thước đo tài chính. Những thước đo này bao gồm lợi nhuận, doanh thu, lợi nhuận trên vốn đầu tư (ROI) (Smith, Bracker, và Miner 1987), lợi nhuận trên doanh thu (Kean và ctg 1998), và lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (Richard 2000; Barney 1997), lợi nhuận trên tài sản (ROA), lợi nhuận
5 trước thuế (EBIT), hay tỷ lệ tăng trưởng doanh thu (Ittner & Larcker, 1997; Fraquelli & Vannoni, 2000; Crabtree & DeBusk, 2008), Q’s tobin tỷ số (Jame Tobin, 1969). Các thước đo tài chính là mục tiêu, vì nó đơn giản, dễ hiểu và dễ tính toán. Nhưng trong nhiều trường hợp, do tính bảo mật, không thể tiếp cận, (Covin và Slevin, 1989), tính đầy đủ (Sapienza và Grimm 1997), tính chính xác (Brush Wanderwerf và 1992) và tính đúng thời hạn (Sapienza, Smith, và Gannon 1988) của dữ liệu để so sánh giữa các bộ phận là đầy thách thức và không hiệu quả. Hơn nữa, lợi nhuận có thể được làm sai lệch và điều chỉnh . Khi đó, cách có thể áp dụng là các thước đo phi tài chính, mặc dù mang tính chủ quan, nhưng nó bổ sung cho các thước đo tài chính (Covin và Slevin 1989; Begley và Boyd 1987; Sandberg và Hofer 1987). Sự kết hợp của hai thước đo giúp cho chủ doanh nghiệp, nhà quản lý có được cái nhìn rộng hơn về đo lường và so sánh hiệu quả hoạt động của công ty, đặc biệt là mức độ hiệu quả và hiệu quả trong việc sử dụng các nguồn lực, khả năng cạnh tranh và sẵn sàng để đối mặt với những áp lực ngày càng tăng từ bên ngoài bao gồm cả sự toàn cầu hoá. Tùy thuộc vào thời gian của một dự án hay một kế hoạch, kết quả và lợi nhuận có thể được đo lường dựa trên các thước đo ngắn hạn hay dài hạn. Các thước đo ngắn hạn, thông thường dựa vào lợi nhuận tài chính, là để đánh giá các dự án sẽ hoàn thành trong vòng mười hai tháng, trong khi các thước đo dài hạn, thông thường dựa trên lợi nhuận phi tài chính, rất hữu ích cho các dự án mà có thể mất mười hai tháng trở lên. Các thước đo tài chính ngắn hạn, trong đó bao gồm doanh thu và lợi nhuận, phản ánh hiệu quả hoạt động hiện tại của một công ty có thể không nhất thiết phải đáp ứng như một hướng dẫn hữu ích hay dự đoán cho sự tồn tại lâu dài của công ty (Birley và Westhead 1994). Tuy nhiên, bằng cách cộng dồn doanh thu và lợi nhuận, có thể trở thành một nhóm nguồn lực hữu ích cho sự phát triển, kế hoạch mở rộng trong tương lai, giúp thúc đẩy công ty lên trên ngưỡng tồn tại của nó (Barney 1997) và hỗ trợ chiến lược tăng trưởng của công ty (Haber và Reichel 2005). Phillips (1999) lập luận rằng, khả năng sinh lợi trong ngắn hạn là một yếu tố quan trọng trong khả năng của công ty để đạt được mục tiêu dài hạn như tăng thị phần, thương hiệu và danh tiếng. Khả năng sinh lợi thấp trong một khoảng thời gian cụ thể, có thể không phản ánh sự kém cỏi của các chủ sở hữu, người quản
6 lý, mà do đầu tư lớn đang được chuyển vào các dự án dài hạn với mục đích tăng trưởng trong tương lai hoặc để đáp ứng nhu cầu nội bộ (ví dụ nhu cầu tăng lương đột ngột của người lao động) hoặc yêu cầu từ bên ngoài (ví dụ, đáp ứng các quy định pháp luật). Đo lường hiệu quả hoạt động của công ty nên dựa trên phương pháp tiếp cận toàn diện trong đó kết hợp thước đo tài chính và phi tài chính cũng như các yếu tố thời gian. McDougall và Oviatt (1996) báo cáo rằng sự gia tăng khối lượng bán hàng là do những nỗ lực trong quá khứ và kết quả của sự thỏa mãn của khách hàng. 2.1.2. Các thành phần của vốn lưu động  Các khoản phải thu có thể được xem là các khoản cho vay ngắn hạn đối với các khách hàng được đưa ra bởi các nhà cung cấp. Tín dụng cho khách hàng là một phương thức quan trọng để đảm bảo doanh số bán hàng (Berry và Jarvis, 2006). Mặc dù tổng số nợ phải thu trên bảng cân đối kế toán của một công ty có thể cố định theo thời gian, nhưng các thành phần của nó liên tục thay đổi và do đó theo dõi cẩn thận là cần thiết (Firth, 1976). Khi các khoản phải thu tiếp tục gia tăng và các nguồn dự trữ không có sẵn, vì vậy có thể được xem như là chi phí cơ hội. Theo Berry và Jarvis (2006) một công ty thiết lập chính sách về việc xác định lượng tối ưu của các khoản phải thu, phải xem xét các yếu tố sau: - Sự cân bằng giữa đảm bảo doanh thu, lợi nhuận và chi phí cơ hội, chi phí hành chính của việc gia tăng các khoản phải thu. - Mức độ rủi ro sẵn sàng chấp nhận khi mở rộng tín dụng cho khách hàng, bởi vì khách hàng này có thể mất khả năng thanh toán khi đến hạn trả nợ. Và một công ty khi thiết lập chính sách quản trị tín dụng bán hàng phải trả lời được các câu hỏi sau (Trần Ngọc Thơ và ctg, 2007): - Doanh nghiệp đề nghị bán hàng hay dịch vụ của mình với điều kiện gì? Dành cho khách hàng thời gian bao lâu để thanh toán tiền mua hàng? Doanh nghiệp có chuẩn bị để giảm giá cho khách hàng thanh toán nhanh không? - Doanh nghiệp cần đảm bảo gì về số tiền khách hàng nợ? Chỉ cần khách