Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các giải pháp góp phần hoàn thiện cơ chế điều hành lãi suất trong hệ thống ngân hàng nước ta

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

41
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung của luận văn bao gồm ba chương: Chương 1: Lý luận chung về lãi suất và một số lý thuyết nghiên cứu về các nhân tố tác động đến lãi suất. Chương 2: Quá trình đổi mới cơ chế điều hành lãi suất ngân hàng Việt Nam từ khi chuyển sang mô hình hai cấp (1989) đến nay. Chương 3: Các giải pháp góp phần hoàn thiện cơ chế điều hành lãi suất trong hệ thống ngân hàng nước ta.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các giải pháp góp phần hoàn thiện cơ chế điều hành lãi suất trong hệ thống ngân hàng nước ta

Bé gi¸o dôc vμ ®μo t¹o Tr−êng ®¹i häc kinh tÕ thμnh phè hå chÝ minh ®oμn viÖt c−êng C¸c gi¶i ph¸p gãp phÇn hoμn thiÖn c¬ chÕ ®iÒu hμnh l·i suÊt trong hÖ thèng ng©n hμng n−íc ta LuËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ Thμnh phè hå chÝ minh - n¨m 2005
3 Bé gi¸o dôc vμ ®μo t¹o Tr−êng ®¹i häc kinh tÕ thμnh phè hå chÝ minh ®oμn viÖt c−êng C¸c gi¶i ph¸p gãp phÇn hoμn thiÖn c¬ chÕ ®iÒu hμnh l·i suÊt trong hÖ thèng ng©n hμng n−íc ta Chuyªn ngμnh: Kinh tÕ Tμi chÝnh – Ng©n hμng M· sè: 60.31.12 LuËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ H−íng dÉn khoa häc: Pgs-Ts. NguyÔn ®¨ng dên Thμnh phè hå chÝ minh – n¨m 2005
4 Môc lôc Trang PhÇn më ®Çu........................................................................................................1 Ch−¬ng 1: lý luËn chung vÒ l·i suÊt vμ mét sè lý thuyÕt nghiªn cøu vÒ c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn l·i suÊt 3 1.1- Kh¸i niÖm vÒ l·i suÊt 3 1.2- C¸c lo¹i l·i suÊt 4 1.3- Vai trß cña l·i suÊt trong nÒn kinh tÕ 5 1.4- Quan ®iÓm vÒ l·i suÊt cña mét sè lý thuyÕt kinh tÕ 5 Tãm t¾t Ch−¬ng 1..............................................................................................36 Ch−¬ng 2: qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ ®iÒu hμnh l·i suÊt ng©n hμng ViÖt Nam tõ khi chuyÓn sang m« h×nh ng©n hμng hai cÊp (1989) ®Õn nay ......................................................................37 2.1- C¬ chÕ cè ®Þnh l·i suÊt (tõ 1989 – 05/1992 ) ...................................................37 2.2- C¬ chÕ ®iÒu hμnh khung l·i suÊt (tõ 06/1992 – 1995) .....................................42 2.3- C¬ chÕ trÇn l·i suÊt (tõ 1996 ®Õn 07/2000) ........................................................47 2.4- C¬ chÕ ®iÒu hμnh l·i suÊt c¬ b¶n kÌm biªn ®é (tõ 08/2000 – 05/2002)...........51 2.5- C¬ chÕ l·i suÊt tho¶ thuËn (tõ 06/2002 ®Õn nay) ...............................................54 2.6- Nh÷ng thμnh tùu cña qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ ®iÒu hμnh l·i suÊt Ng©n hμng ViÖt Nam ...................................................................................................................56 2.7- Mét sè tån t¹i trong c¬ chÕ ®iÒu hμnh l·i suÊt hiÖn nay ë n−íc ta.....................59 Tãm t¾t Ch−¬ng 2..............................................................................................63
5 Ch−¬ng 3: C¸c gi¶i ph¸p gãp phÇn hoμn thiÖn c¬ chÕ ®iÒu hμnh l·i suÊt trong hÖ thèng ng©n hμng n−íc ta ...............66 3.1- §Þnh h−íng chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña ngμnh ng©n hμng h−íng tíi héi nhËp quèc tÕ. ...............................................................................................................................66 3.2- C¸c gi¶i ph¸p gãp phÇn hoμn thiÖn c¬ chÕ ®iÒu hμnh l·i suÊt trong hÖ thèng Ng©n hμng n−íc ta.....................................................................................................71 Tãm t¾t Ch−¬ng 3 ......................................................................................93 kÕt luËn ..............................................................................................................95 Tμi liÖu tham kh¶o Phô lôc
6 Danh môc b¶ng, biÓu ®å B¶ng 1- VÝ dô minh ho¹ lùa chän dù ¸n qua xem xÐt IRR .......................................11 B¶ng 2.1- T×nh h×nh l¹m ph¸t vμ t¨ng tr−ëng GDP n¨m 1989-1991.........................40 B¶ng 2.2- L·i suÊt tiÒn göi vμ cho vay theo QuyÕt ®Þnh sè 42/NH-Q§ ngμy 15/04/1989 cña Tæng Gi¸m ®èc Ng©n hμng Nhμ n−íc .............................................41 B¶ng 2.3- DiÔn biÕn l·i suÊt tõ 01/06/1992 – 31/12/1992 .....................................44 B¶ng 2.4- Chªnh lÖch l·i suÊt tiÒn göi d©n c− vμ tæ chøc kinh tÕ 1992 – 1995.......45 B¶ng 2.5- T×nh h×nh l¹m ph¸t vμ t¨ng tr−ëng GDP n¨m 1992-1995.........................46 B¶ng 2.6- Chªnh lÖch l·i suÊt cho vay vèn l−u ®éng (ng¾n h¹n) vμ cho vay vèn cè ®Þnh (trung, dμi h¹n)1992 – 1995............................................................................46 B¶ng 2.7- T×nh h×nh l¹m ph¸t, tû gi¸, l·i suÊt vμ t¨ng tr−ëng GDP 1997-1998 ........48 B¶ng 2.8- Chªnh lÖch l·i suÊt ®Çu vµo vµ ®Çu ra (%) 1996-1997 ............................. 49 B¶ng 2.9- BiÕn ®éng trÇn l·i suÊt n¨m 1999.................................................................. 50 B¶ng 2.10- C¬ cÊu l·i suÊt cho vay thêi kú 1996-1997 ................................................... 50 B¶ng 2.11- So s¸nh l·i suÊt huy ®éng, cho vay ng¾n h¹n vμ l¹m ph¸t 1996- 2004...58 B¶ng 2.12- C¸c mèc l·i suÊt c¬ b¶n tõ 08/2000 ®Õn 12/2004......................................... 59 B¶ng 3.1- DiÔn biÕn l·i suÊt chiÕt khÊu vμ l·i suÊt ng¾n h¹n thÞ tr−êng b×nh qu©n 1999-2004 (%/n¨m)..................................................................................80 B¶ng 3.2: Tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc (theo C«ng v¨n 796/Q§-NHNN ngμy 25/6/2004 , ¸p dông tõ 01/07/2004) ..................................................................................................83 BiÓu ®å 1.1: HiÖu øng thay thÕ biÓu thÞ liªn hÖ gi÷a tiÕt kiÖm vμ l·i suÊt...................7 BiÓu ®å 1.2: Chi phÝ vèn vμ quyÕt ®Þnh ®Çu t− ..........................................................12
7 BiÓu ®å 1.3: §−êng cÇu ®Çu t− trong thuyÕt cæ ®iÓn vÒ l·i suÊt................................13 BiÓu ®å 1.4: L·i suÊt c©n b»ng theo lý thuyÕt cæ ®iÓn...............................................14 BiÓu ®å 1.5: Nhu cÇu tiÒn ®Ó ®Çu c¬..........................................................................18 BiÓu ®å 1.6: Tæng cÇu tiÒn trong nÒn kinh tÕ ............................................................19 BiÓu ®å 1.7: L·i suÊt c©n b»ng theo Lý thuyÕt −a thÝch thanh kho¶n .......................20 BiÓu ®å 1.8: Tæng cÇu quü cho vay (tÝn dông) ..........................................................24 BiÓu ®å 1.9: Cung quü cho vay (tÝn dông) ................................................................28 BiÓu ®å 1.10: L·i suÊt c©n b»ng theo lý thuyÕt quü cho vay.....................................28 BiÓu ®å 1.11: Sù thay ®æi trong cÇu vμ cung quü cho vay.........................................30 BiÓu ®å 1.12: CÇu vμ cung quü cho vay mong ®îi theo lý thuyÕt dù tÝnh hîp lý......33 BiÓu ®å 2: DiÔn biÕn l·i suÊt c¬ b¶n, l¹m ph¸t, l·i suÊt thÞ tr−êng tõ 08/2000 ®Õn 31/12/2004.................................................................................................................60 BiÓu ®å 3- Quan hÖ gi÷a l·i suÊt chiÕt khÊu vμ l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n trªn thÞ tr−êng....................................................................................................80
8 PhÇn më ®Çu 1- Lý do chän ®Ò tμi 2- §èi t−îng vμ ph¹m vi nghiªn cøu 3- Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 4- ý nghÜa thùc tiÔn cña luËn v¨n 5- KÕt cÊu cña luËn v¨n
9 1- Lý do chän ®Ò tμi L·i suÊt lμ mét trong nh÷ng biÕn sè ®−îc theo dâi mét c¸ch chÆt chÏ nhÊt trong nÒn kinh tÕ. ë c¸c n−íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ph¸t triÓn, diÔn biÕn cña l·i suÊt hÇu nh− ®−îc ®−a tin hμng ngμy trªn c¸c ph−¬ng tiÖn truyÒn th«ng. L·i suÊt trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn cuéc sèng hμng ngμy cña mçi ng−êi vμ cã nh÷ng hÖ qu¶ quan träng ®èi víi søc khoÎ cña nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, l·i suÊt lμ mét lÜnh vùc phøc t¹p, héi tô nhiÒu mèi quan hÖ, nhiÒu m©u thuÉn liªn quan trùc tiÕp ®Õn lîi Ých vËt chÊt trong x· héi. C¸c nhμ kinh tÕ häc xem l·i suÊt lμ mét kh¸i niÖm lu«n ph¸t triÓn, g¾n víi mét nÒn kinh tÕ ë mçi thêi kú lÞch sö, tuú theo mçi tr−êng ph¸i, ®· cã nh÷ng quan ®iÓm gi¶i thÝch kh¸c nhau. Trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, vai trß cña l·i suÊt ®−îc nh×n nhËn mét c¸ch hÕt søc mê nh¹t vμ lÖ thuéc, nhiÒu khi ®−îc hiÓu nh− sù ph©n chia cuèi cïng cña s¶n xuÊt gi÷a ng−êi s¶n xuÊt, ng−êi ®Çu t− vèn vμ ng−êi cho vay. Kh¸c víi nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, l·i suÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng nh− c¸c nhμ kinh tÕ ®· kh¼ng ®Þnh, lμ gi¸ c¶ ®Ó vay m−în hoÆc thuª nh÷ng dÞch vô tiÒn cã liªn quan ®Õn viÖc t¹o ra tÝn dông, do vËy ng−êi ta cã thÓ coi l·i suÊt nh− lμ gi¸ c¶ cña tÝn dông. Theo quy luËt cña kinh tÕ thÞ tr−êng, th× l·i suÊt – gi¸ c¶ tÝn dông còng ph¶i tu©n theo c¸c quy luËt chung ®ã. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Êt n−íc, nhÊt lμ trong viÖc thùc thi chÝnh s¸ch tμi chÝnh tÝn dông vμ qu¶n trÞ ho¹t ®éng ng©n hμng th−¬ng m¹i, l·i suÊt ngμy cμng ®−îc sö dông nh− mét c«ng cô quan träng. §iÒu ®ã, ®ßi hái mét sù nghiªn cøu kü l−ìng h¬n vÒ l·i suÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng nhÊt lμ sù vËn ®éng cña nã. Víi môc tiªu ®ã, ®Ò tμi cña luËn v¨n nμy lμ C¸c gi¶i ph¸p gãp phÇn hoμn thiÖn c¬ chÕ ®iÒu hμnh l·i suÊt trong hÖ thèng ng©n hμng n−íc ta . 2- §èi t−îng vμ ph¹m vi nghiªn cøu - LuËn v¨n tËp trung nghiªn cøu vÒ l·i suÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng theo quan ®iÓm cña c¸c häc thuyÕt kinh tÕ.
10 - Ph¹m vi nghiªn cøu bao gåm c«ng t¸c qu¶n trÞ ®iÒu hμnh l·i suÊt cña hÖ thèng ng©n hμng ViÖt Nam kÓ tõ n¨m 1989 ®Õn n¨m 2004. 3- Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Dùa trªn ph−¬ng ph¸p duy vËt lÞch sö, duy vËt biÖn chøng, kÕt hîp víi ph−¬ng ph¸p tæng hîp, kh¸i qu¸t ho¸, ph©n tÝch, ®èi chiÕu víi sè liÖu thùc tÕ ®Ó luËn chøng tõ ®ã ®−a ra c¸c gi¶i ph¸p gãp phÇn hoμn thiÖn c¬ chÕ ®iÒu hμnh l·i suÊt trong hÖ thèng ng©n hμng n−íc ta. 4- ý nghÜa thùc tiÔn cña luËn v¨n - HÖ thèng ho¸ thùc tr¹ng c¬ chÕ ®iÒu hμnh l·i suÊt cña Ng©n hμng Nhμ n−íc vμ c¸c Ng©n hμng th−¬ng m¹i ViÖt Nam, chØ ra nh÷ng mÆt ®· lμm ®−îc, nh÷ng mÆt cßn thiÕu sãt, vμ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p kh¾c phôc. - Gãp phÇn hoμn thiÖn c¬ së lý luËn vμ thùc tiÔn vÒ l·i suÊt, tõ ®ã cã c¬ së ®Ó gióp Ng©n hμng Nhμ n−íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ qu¶n trÞ l·i suÊt. 5- KÕt cÊu cña luËn v¨n LuËn v¨n gåm cã 3 ch−¬ng. Ch−¬ng 1: Lý luËn chung vÒ l·i suÊt vμ mét sè lý thuyÕt nghiªn cøu vÒ c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn l·i suÊt. Néi dung ch−¬ng nμy tr×nh bμy kh¸i niÖm vÒ l·i suÊt, c¸c lo¹i l·i suÊt, vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ, th«ng qua nghiªn cøu c¸c lý thuyÕt kinh tÕ ®Ó lý gi¶i c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn l·i suÊt. Ch−¬ng 2: Qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ ®iÒu hμnh l·i suÊt ng©n hμng ViÖt Nam tõ khi chuyÓn sang m« h×nh hai cÊp (1989) ®Õn nay. Néi dung ch−¬ng nμy tr×nh bμy c¸c giai ®o¹n ®æi míi tiÕn tíi tù do ho¸ l·i suÊt cña Ng©n hμng Nhμ n−íc ViÖt Nam vμ c¸c Ng©n hμng th−¬ng m¹i, nh÷ng mÆt lμm ®−îc, nh÷ng tån t¹i cÇn ph¶i kh¾c phôc. Ch−¬ng 3: C¸c gi¶i ph¸p gãp phÇn hoμn thiÖn c¬ chÕ ®iÒu hμnh l·i suÊt trong hÖ thèng ng©n hμng n−íc ta.
11 Ch−¬ng 1: lý luËn chung vÒ l·i suÊt vμ mét sè lý thuyÕt nghiªn cøu vÒ c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn l·i suÊt 1.1- Kh¸i niÖm vÒ l·i suÊt 1.2- C¸c lo¹i l·i suÊt 1.3- Vai trß cña l·i suÊt trong nÒn kinh tÕ 1.4- Quan ®iÓm vÒ l·i suÊt cña mét sè lý thuyÕt kinh tÕ Tãm t¾t Ch−¬ng 1
12 1.1- Kh¸i niÖm vÒ l·i suÊt ThÞ tr−êng tiÒn tÖ vμ thÞ tr−êng vèn th−êng ®−îc m« t¶ nh− mét bÓ tiÒn khæng lå, ®−îc rót ra bëi c¸c ho¹t ®éng ®i vay cña c¸c gia ®×nh, c¸c doanh nghiÖp, vμ chÝnh phñ vμ ®−îc b¬m vμo b»ng tiÒn tiÕt kiÖm cña c¸c khu vùc nμy ®Ó cung øng cho hÖ thèng tμi chÝnh. ThÞ tr−êng tiÒn tÖ vμ thÞ tr−êng vèn cung cÊp cho nh÷ng ng−êi tiÕt kiÖm riªng lÎ nhiÒu sù lùa chän ®Ó ®Çu t− tiÒn tiÕt kiÖm ®−îc vμo n¬i cã suÊt sinh lîi hÊp dÉn. B»ng viÖc gi÷ tiÒn d−íi d¹ng mét hoÆc nhiÒu ph−¬ng tiÖn tμi chÝnh, ng−êi tiÕt kiÖm, thùc tÕ ®· trë thμnh ng−êi cho vay. ThÞ tr−êng tμi chÝnh còng t¹o cho viÖc cung tiÒn cã thÓ x¶y ra ®−îc b»ng c¸ch cung cÊp cho ng−êi vay mét kªnh ph¸t hμnh chøng kho¸n (IOUs) ®Õn ng−êi cho vay. ThÞ tr−êng tiÒn tÖ vμ thÞ tr−êng vèn còng lμm ph¸t triÓn kinh tÕ vμ ®Çu t− th«ng qua viÖc cung cÊp vèn ®¸p øng nhu cÇu mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ vμ x©y dùng nhμ cöa, ®−êng s¸, vμ c¸c ph−¬ng tiÖn s¶n xuÊt kh¸c. Râ rμng, ho¹t ®éng tiÕt kiÖm vμ cho vay, ®i vay vμ ®Çu t− ®−îc kÕt nèi mËt thiÕt víi nhau th«ng qua hÖ thèng tμi chÝnh. Mét nh©n tè cã ¶nh h−ëng quan träng vμ liªn kÕt chóng l¹i víi nhau chÝnh lμ l·i suÊt. L·i suÊt lμ gi¸ c¶ mμ ng−êi ®i vay ph¶i tr¶ ®Ó nhËn ®−îc kho¶n tiÒn khan hiÕm tõ ng−êi cho vay trong mét thêi gian ®−îc tho¶ thuËn tr−íc. Nã lμ gi¸ c¶ cña tÝn dông. Nh−ng kh«ng gièng víi c¸c thø gi¸ c¶ kh¸c trong nÒn kinh tÕ, l·i suÊt thùc ra lμ tû lÖ cña 2 ®¹i l−îng: chi phÝ b»ng tiÒn cña kho¶n vay chia cho tæng sè tiÒn thùc vay, th−êng ®−îc biÓu hiÖn b»ng tû lÖ phÇn tr¨m trªn n¨m. L·i suÊt göi tÝn hiÖu gi¸ c¶ ®Õn nh÷ng ng−êi ®i vay, nh÷ng ng−êi cho vay, nh÷ng ng−êi tiÕt kiÖm, vμ c¸c nhμ ®Çu t−. Nãi chung, l·i suÊt cao h¬n t¸c ®éng t¹o ra mét khèi l−îng tiÕt kiÖm lín h¬n vμ kÝch thÝch cho vay vèn. Ng−îc l¹i, l·i suÊt thÊp h¬n cã khuynh h−íng k×m h·m luång tiÕt kiÖm vμ lμm gi¶m ho¹t ®éng cho vay. L·i suÊt cao h¬n cã khuynh h−íng lμm gi¶m khèi l−îng vay vμ ®Çu t−, vμ l·i suÊt thÊp khuyÕn khÝch ®i vay vμ ®Çu t−.
13 1.2- C¸c lo¹i l·i suÊt 1.2.1- L·i suÊt c¬ b¶n (Basic Interest Rate) L·i suÊt c¬ b¶n lμ l·i suÊt gi÷ vÞ trÝ quan träng, chi phèi c¸c lo¹i l·i suÊt kh¸c. L·i suÊt c¬ b¶n do ng©n hμng trung −¬ng x¸c ®Þnh vμ c«ng bè trªn c¬ së t×nh h×nh thùc tÕ vμ môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. L·i suÊt c¬ b¶n lμ l·i suÊt ®Ó c¸c ng©n hμng, tæ chøc tÝn dông Ên ®Þnh l·i suÊt kinh doanh (nh− l·i suÊt tiÒn göi, tiÕt kiÖm, l·i suÊt cho vay, l·i suÊt chiÕt khÊu...). L·i suÊt c¬ b¶n cã thÓ quy ®Þnh tèi ®a – L·i suÊt trÇn (Interest Rate Cap), còng cã thÓ quy ®Þnh l·i suÊt tèi thiÓu – L·i suÊt sμn (Interest Rate Floor), hoÆc c¶ l·i suÊt trÇn lÉn l·i suÊt sμn. 1.2.2- L·i suÊt t¸i chiÕt khÊu (Rediscount Interest Rate) L·i suÊt t¸i chiÕt khÊu lμ l·i suÊt ®−îc dïng khi ng©n hμng trung −¬ng t¸i chiÕt khÊu chøng tõ cã gi¸ cho c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i; l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu cã t¸c ®éng rÊt m¹nh ®Õn viÖc më réng hay thu hÑp tÝn dông cña ng©n hμng th−¬ng m¹i – tøc lμ t¸c ®éng ®Õn l·i suÊt cho vay cña ng©n hμng th−¬ng m¹i. NÕu l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu t¨ng cao, c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i còng sÏ t¨ng l·i suÊt cho vay ®Ó gi¶m khèi l−îng tÝn dông, vμ ng−îc l¹i. 1.2.3- C¸c lo¹i l·i suÊt trong ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ cña ng©n hμng th−¬ng m¹i - L·i suÊt huy ®éng bao gåm l·i suÊt tiÒn göi, l·i suÊt tiÕt kiÖm, l·i suÊt kú phiÕu, l·i suÊt tr¸i phiÕu, ... - L·i suÊt cho vay bao gåm: l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n, l·i suÊt cho vay trung h¹n, dμi h¹n. - L·i suÊt chiÕt khÊu: l·i suÊt ®−îc dïng ®Ó khÊu trõ tiÒn l·i chiÕt khÊu khi thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu hoÆc t¸i chiÕt khÊu th−¬ng phiÕu vμ chøng tõ cã gi¸ ë c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i.
14 1.2.4- L·i suÊt liªn ng©n hμng (IBOR InterBank Offered Rate). IBOR lμ l·i suÊt cho vay lÉn nhau gi÷a c¸c ng©n hμng trªn thÞ tr−êng liªn ng©n hμng. L·i suÊt liªn ng©n hμng ë nh÷ng n−íc cã hÖ thèng tμi chÝnh ng©n hμng ph¸t triÓn hiÖn ®¹i, ®ãng vai trß nh− lμ l·i suÊt c¬ b¶n, nã cã t¸c dông chi phèi c¸c møc l·i suÊt kinh doanh cña c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i. 1.3- Vai trß cña l·i suÊt trong nÒn kinh tÕ L·i suÊt ®ãng nhiÒu vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ: - Nã b¶o ®¶m cho c¸c kho¶n tiÕt kiÖm hiÖn t¹i sÏ ®−îc ®−a vμo ®Çu t− thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ. - Nã ph©n phèi nguån tÝn dông s½n cã, nãi chung lμ cung cÊp vèn cho vay cho c¸c dù ¸n ®Çu t− víi lîi nhuËn mong ®îi cao nhÊt. - Nã ®−a nguån cung tiÒn vμo c©n ®èi víi cÇu chung vÒ tiÒn. - Nã còng lμ mét c«ng cô quan träng trong chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ ®Ó t¸c ®éng vμo khèi l−îng tiÕt kiÖm vμ ®Çu t−, nÕu nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn qu¸ chËm vμ thÊt nghiÖp gia t¨ng th× chÝnh phñ sÏ sö dông nh÷ng c«ng cô chÝnh s¸ch cña m×nh lμm gi¶m l·i suÊt cho vay ®Ó kÝch thÝch ®i vay vμ ®Çu t−. Ng−îc l¹i, mét nÒn kinh tÕ ®ang l¹m ph¸t phi m·, th«ng th−êng chÝnh phñ sÏ buéc ph¶i thùc hiÖn chÝnh s¸ch l·i suÊt cao h¬n ®Ó gi¶m ®i vay lÉn tiªu dïng vμ khuyÕn khÝch tiÕt kiÖm nhiÒu h¬n. 1.4- Quan ®iÓm vÒ l·i suÊt cña mét sè lý thuyÕt kinh tÕ 1.4.1- Lý thuyÕt cæ ®iÓn vÒ l·i suÊt (The classical theory of interest rates) Mét trong nh÷ng lý thuyÕt l©u ®êi nhÊt nghiªn cøu vÒ c¸c nh©n tè quyÕt ®Þnh l·i suÊt thuÇn tuý hay l·i suÊt phi rñi ro lμ lý thuyÕt cæ ®iÓn vÒ l·i suÊt, ®−îc mét sè nhμ kinh tÕ häc ng−êi Anh ph¸t triÓn tõ thÕ kû 18 ®Õn thÕ kû 19 vμ ®−îc Irving Fisher (1930) vμ c¸c nhμ kinh tÕ häc kh¸c gÇn ®©y nghiªn cøu tØ mØ h¬n. Lý thuyÕt cæ ®iÓn chØ ra r»ng l·i suÊt ®−îc quyÕt ®Þnh bëi 2 nh©n tè: - Cung tiÕt kiÖm, mμ chñ yÕu lμ tõ c¸c gia ®×nh;
15 - CÇu vèn ®Çu t−, chñ yÕu tõ khu vùc kinh doanh. Tr−íc hÕt, chóng ta h·y nghiªn cøu mét c¸ch chi tiÕt c¸c nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn tiÕt kiÖm vμ cÇu ®Çu t− . 1.4.1.1- TiÕt kiÖm cña c¸c gia ®×nh Mèi quan hÖ gi÷a l·i suÊt vμ khèi l−îng tiÕt kiÖm trong nÒn kinh tÕ lμ g×? PhÇn lín viÖc tiÕt kiÖm trong nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ®−îc thùc hiÖn bëi c¸c c¸ nh©n vμ gia ®×nh. §èi víi c¸c gia ®×nh, tiÕt kiÖm ®¬n gi¶n lμ sù tiÕt chÕ chi tiªu dïng. V× vËy, tiÒn tiÕt kiÖm hiÖn t¹i b»ng chªnh lÖch gi÷a thu nhËp hiÖn t¹i vμ chi tiªu dïng hiÖn t¹i. Khi lùa chän thêi gian vμ khèi l−îng tiÕt kiÖm, c¸c gia ®×nh ®iÓn h×nh c©n nh¾c nhiÒu yÕu tè: ®é lín cña kho¶n thu nhËp hiÖn t¹i vμ l©u dμi, môc tiªu tiÕt kiÖm dù kiÕn, vμ phÇn thu nhËp dù kiÕn ®Ó dμnh d−íi h×nh thøc tiÕt kiÖm (xu h−íng ®Ó dμnh). Nãi chung, khèi l−îng tiÕt kiÖm cña c¸c gia ®×nh t¨ng cïng víi thu nhËp. C¸c c¸ nh©n vμ gia ®×nh cã thu nhËp cao cã xu h−íng tiÕt kiÖm nhiÒu h¬n vμ tû lÖ gi÷a møc tiªu dïng trªn tæng thu nhËp cña hä còng nhá h¬n so víi c¸c hé cã thu nhËp thÊp h¬n. MÆc dï c¸c møc thu nhËp cã thÓ chi phèi c¸c quyÕt ®Þnh tiÕt kiÖm, nh−ng l·i suÊt còng ®ãng mét vai trß quan träng. L·i suÊt t¸c ®éng ®Õn sù lùa chän cña c¸ nh©n gi÷a tiªu dïng hiÖn t¹i vμ tiÕt kiÖm ®Ó tiªu dïng trong t−¬ng lai. Lý thuyÕt cæ ®iÓn vÒ l·i suÊt cho r»ng c¸c c¸ nh©n −a thÝch tiªu dïng hiÖn t¹i h¬n tiªu dïng trong t−¬ng lai. Mét ng−êi cã lý trÝ, ®−îc cho lμ, sÏ lu«n lu«n −a thÝch h−ëng thô hμng ho¸ vμ dÞch vô trong hiÖn t¹i h¬n lμ h−ëng thô trong t−¬ng lai. V× thÕ, c¸ch duy nhÊt ®Ó khuyÕn khÝch mét c¸ nh©n hay gia ®×nh tiªu dïng Ýt h¬n vμ tiÕt kiÖm nhiÒu h¬n b©y giê lμ ®−a ra mét møc l·i suÊt cao h¬n cho tiÒn tiÕt kiÖm hiÖn t¹i. NÕu tiÕt kiÖm nhiÒu h¬n víi møc l·i suÊt doanh lîi cao h¬n trong hiÖn t¹i, th× tiªu dïng vμ h−ëng thô trong t−¬ng lai sÏ ®−îc t¨ng lªn. Ch¼ng h¹n, nÕu l·i suÊt hiÖn t¹i lμ 10% vμ mét gia ®×nh tiÕt kiÖm 100 USD thay v× chi tiªu dïng trong hiÖn t¹i, sÏ cã kh¶ n¨ng tiªu dïng 110 USD hμng ho¸ vμ dÞch vô vμo n¨m sau.
16 Lý thuyÕt cæ ®iÓn cho r»ng tiÒn tr¶ l·i lμ mét phÇn th−ëng cho sù chê ®îi Sù ho·n tiªu dïng trong hiÖn t¹i ®−îc ®Òn bï b»ng sù tiªu dïng lín h¬n trong t−¬ng lai. L·i suÊt cao h¬n lμm gia t¨ng søc hÊp dÉn cña tiÕt kiÖm so víi chi tiªu dïng, khuyÕn khÝch h¬n n÷a c¸c c¸ nh©n thay ®æi thãi quen tiÕt kiÖm hiÖn t¹i (vμ tiªu dïng t−¬ng lai) ®èi víi mét l−îng tiªu dïng hiÖn t¹i nμo ®ã. §iÒu nμy ®−îc gäi lμ hiÖu øng thay thÕ thÓ hiÖn mèi quan hÖ t−¬ng thÝch gi÷a l·i suÊt vμ l−îng tiÒn tiÕt kiÖm. L·i suÊt cao h¬n t¸c ®éng sinh ra mét l−îng tiÒn tiÕt kiÖm hiÖn t¹i nhiÒu h¬n. BiÓu ®å 1.1 minh ho¹ hiÖu øng thay thÕ: NÕu l·i suÊt t¨ng tõ 5% lªn 10%, l−îng tiÒn tiÕt kiÖm hiÖn t¹i cña c¸c gia ®×nh ®−îc cho sÏ gia t¨ng tõ 100 lªn 200 tû USD. BiÓu ®å 1.1: HiÖu øng thay thÕ biÓu thÞ liªn hÖ gi÷a tiÕt kiÖm vμ l·i suÊt L·i suÊt S (%/n¨m) 10 5 S 0 100 200 L−îng tiÒn tiÕt kiÖm hiÖn t¹i (tû USD) 1.4.1.2- TiÕt kiÖm cña c¸c c«ng ty kinh doanh Kh«ng chØ c¸c hé gia ®×nh mμ c¸c doanh nghiÖp còng tiÕt kiÖm vμ ®−a phÇn tiÒn tiÕt kiÖm cña chóng vμo thÞ tr−êng tμi chÝnh ®Ó mua chøng kho¸n vμ cho vay. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp gi÷ sè d− tiÕt kiÖm d−íi h×nh thøc thu nhËp ®−îc gi÷ l¹i (®−îc thÓ hiÖn b»ng tμi kho¶n l·i thuÇn hay vèn cæ phÇn). Thùc tÕ, sù gia t¨ng thu nhËp gi÷ l¹i theo b¸o c¸o cña c¸c doanh nghiÖp mçi n¨m lμ giíi h¹n l−îng tiÒn tiÕt
17 kiÖm hiÖn t¹i cña c¸c doanh nghiÖp. Vμ sè thu nhËp cßn l¹i nμy cung cÊp phÇn lín tiÒn cho nhu cÇu chi ®Çu t− hμng n¨m cña c¸c c«ng ty kinh doanh. L−îng tiÒn tiÕt kiÖm cña c¸c doanh nghiÖp phô thuéc vμo 2 nh©n tè chñ yÕu: møc lîi nhuËn kinh doanh vμ chÝnh s¸ch cæ tøc cña c«ng ty. Hai nh©n tè nμy ®−îc bao gåm trong tû lÖ gi÷ l¹i – tû lÖ gi÷a thu nhËp ®−îc gi÷ l¹i so víi thu nhËp thuÇn sau thuÕ. ChØ sè nμy thÓ hiÖn phÇn lîi nhuËn kinh doanh ®−îc gi÷ l¹i trong doanh nghiÖp cho môc ®Ých ®Çu t− thay v× tr¶ hÕt cho cæ ®«ng. Thùc tÕ cho thÊy chÝnh s¸ch cæ tøc cña c¸c c«ng ty lín Ýt thay ®æi. NhiÒu c«ng ty thÝch gi÷ nguyªn møc thanh to¸n cæ tøc hoÆc chØ t¨ng chót Ýt mçi n¨m, bÊt kÓ thu nhËp hiÖn t¹i cña chóng. BÊt cø sù thiÕu hôt nμo trong thu nhËp cÇn thiÕt ®Ó thanh to¸n cæ tøc ®Òu ®−îc gi¶i quyÕt th«ng qua vay m−în. Do ®ã, yÕu tè giíi h¹n trong viÖc quyÕt ®Þnh sè tiÒn tiÕt kiÖm cña doanh nghiÖp lμ møc lîi nhuËn kinh doanh. NÕu møc lîi nhuËn ®−îc mong ®îi t¨ng lªn, doanh nghiÖp cã thÓ rót ra nhiÒu h¬n tõ thu nhËp gi÷ l¹i cña c«ng ty vμ nhËn tμi trî Ýt h¬n trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ vμ thÞ tr−êng vèn. KÕt qu¶ lμ gi¶m bít nhu cÇu tÝn dông vμ t¹o xu h−íng ®−a ®Õn gi¶m thÊp l·i suÊt. Ng−îc l¹i, khi lîi nhuËn gi¶m xuèng, nh−ng c«ng ty kh«ng c¾t gi¶m kÕ ho¹ch ®Çu t−, hä buéc ph¶i sö dông nhiÒu tiÒn vay trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ vμ thÞ tr−êng vèn ®Ó tμi trî cho ®Çu t−. Nhu cÇu ®èi víi tÝn dông gia t¨ng, vμ l·i suÊt còng cã thÓ t¨ng theo. MÆc dï yÕu tè then chèt quyÕt ®Þnh viÖc tiÕt kiÖm cña doanh nghiÖp lμ lîi nhuËn, l·i suÊt còng ®ãng mét vai trß quyÕt ®Þnh phÇn chi phÝ ho¹t ®éng hiÖn t¹i nμo vμ chi phÝ ®Çu t− dμi h¹n nμo sÏ ®−îc tù tμi trî vμ phÇn nμo vay bªn ngoμi. L·i suÊt cao trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ vμ thÞ tr−êng vèn khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty sö dông vèn tù cã nhiÒu h¬n ®Ó tμi trî cho c¸c dù ¸n. Ng−îc l¹i, l·i suÊt thÊp h¬n khuyÕn khÝch sö dông vèn bªn ngoμi tõ thÞ tr−êng tiÒn tÖ vμ thÞ tr−êng vèn. 1.4.1.3- TiÕt kiÖm cña chÝnh phñ ChÝnh phñ còng tiÕt kiÖm, dï kh«ng th−êng xuyªn b»ng c¸c gia ®×nh vμ doanh nghiÖp. Thùc tÕ, phÇn lín tiÕt kiÖm cña chÝnh phñ (thÆng d− ng©n s¸ch) cã ®−îc lμ tiÕt kiÖm kh«ng chñ ®Þnh, chóng t¨ng lªn khi kho¶n thu cña chÝnh phñ bÊt
18 ngê v−ît qu¸ sè thùc chi. Dßng thu nhËp trong nÒn kinh tÕ (ngoμi kho¶n thu thuÕ cña chÝnh phñ t¨ng lªn) vμ tèc ®é thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh chi tiªu cña chÝnh phñ lμ nh÷ng nh©n tè chi phèi ¶nh h−ëng ®Õn tiÕt kiÖm cña chÝnh phñ. L·i suÊt cã thÓ kh«ng lμ yÕu tè then chèt ë ®©y. 1.4.1.4- Nhu cÇu ®èi víi vèn ®Çu t− Theo lý thuyÕt cæ ®iÓn vÒ l·i suÊt, tiÒn tiÕt kiÖm cña c¸c doanh nghiÖp, gia ®×nh, vμ chÝnh phñ lμ nh÷ng yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh l·i suÊt, nh−ng kh«ng chØ cã chóng. Mét nh©n tè quan träng kh¸c quyÕt ®Þnh l·i suÊt lμ chi ®Çu t−, phÇn lín do c¸c c«ng ty hoÆc còng cã thÓ do mét sè gia ®×nh hoÆc chÝnh phñ thùc hiÖn. Ch¾c ch¾n, c¸c doanh nghiÖp, víi vai trß lμ khu vùc ®Çu t− hμng ®Çu trong nÒn kinh tÕ, ®ßi hái l−îng vèn khæng lå hμng n¨m ®Ó mua thiÕt bÞ, m¸y mãc, hμng ho¸, ®Ó x©y dùng nhμ cöa vμ c¸c ph−¬ng tiÖn vËt chÊt kh¸c. PhÇn lín phÝ tæn kinh doanh cho môc ®Ých nμy bao gåm nh÷ng thø mμ c¸c nhμ kinh tÕ gäi lμ ®Çu t− thay thÕ; ®ã lμ, phÝ tæn ®Ó thay thÕ thiÕt bÞ vμ c¸c ph−¬ng tiÖn bÞ hao mßn hoÆc l¹c hËu kü thuËt. Mét kho¶n chi phÝ nhá h¬n nh−ng h×nh thøc n¨ng ®éng h¬n trong phÝ tæn vèn kinh doanh ®−îc gäi lμ ®Çu t− thuÇn: chi phÝ cÇn thiÕt cho thiÕt bÞ vμ ph−¬ng tiÖn bæ sung (míi) ®Ó gia t¨ng s¶n l−îng. Tæng sè ®Çu t− thay thÕ céng víi ®Çu t− thuÇn b»ng tæng ®Çu t−. Chi phÝ ®Çu t− thay thÕ th−êng cã thÓ dù ®o¸n tr−íc vμ t¨ng víi tû lÖ ®Òu ®Æn h¬n ®Çu t− thuÇn. §iÒu nμy lμ do trong thùc tÕ nh÷ng kho¶n phÝ nh− thÕ ®−îc tμi trî hÇu nh− riªng biÖt tõ bªn trong c«ng ty vμ th−êng theo mét kiÓu mÉu quen thuéc dùa trªn c«ng thøc khÊu hao. MÆt kh¸c, kho¶n chi cho thiÕt bÞ vμ ph−¬ng tiÖn míi (®Çu t− thuÇn) phô thuéc vμo quan ®iÓm cña cæ ®«ng c«ng ty ®èi víi doanh thu t−¬ng lai, nh÷ng thay ®æi trong kü thuËt, kh¶ n¨ng c«ng nghÖ, vμ chi phÝ gia t¨ng vèn. Bëi v× nh÷ng nh©n tè nμy lμ ®èi t−îng thay ®æi th−êng xuyªn, nªn kh«ng cã g× ng¹c nhiªn khi ®Çu t− thuÇn linh ho¹t h¬n. Chi phÝ thuÇn víi ®é lín vμ tÝnh linh ho¹t cña nã, lμ mét ®éng lùc trong nÒn kinh tÕ. Sù thay ®æi trong ®Çu t− thuÇn cã liªn quan chÆt chÏ víi sù giao ®éng cña s¶n l−îng hμng ho¸ vμ dÞch vô, viÖc lμm, gi¸ c¶ cña quèc gia.
19 1.4.1.4.1- Ph−¬ng thøc ra quyÕt ®Þnh ®Çu t−. Ph−¬ng thøc ra quyÕt ®Þnh ®Çu t− cña c¸c c«ng ty kinh doanh rÊt phøc t¹p vμ phô thuéc vμo mét lo¹t c¸c nh©n tè ®Þnh tÝnh vμ ®Þnh l−îng. C¸c c«ng ty ph¶i so s¸nh møc s¶n xuÊt hiÖn t¹i víi n¨ng lùc c¸c ph−¬ng tiÖn hiÖn cã vμ quyÕt ®Þnh nã cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu dù kiÕn cho s¶n xuÊt. NÕu nhu cÇu t−¬ng lai ®−îc mong ®îi qu¸ møc n¨ng lùc c¸c ph−¬ng tiÖn hiÖn cã cña c«ng ty, nã sÏ xem xÐt ®Õn viÖc më réng n¨ng lùc ho¹t ®éng th«ng qua ®Çu t− thuÇn. HÇu hÕt c¸c c«ng ty kinh doanh cã nhiÒu dù ¸n ®Çu t− ®Ó xem xÐt bÊt cø lóc nμo. MÆc dï ph−¬ng thøc ra quyÕt ®Þnh ®Çu t− kh¸c nhau ë mçi c«ng ty, nh−ng nãi chung mçi c«ng ty ®Òu lËp mét vμi dù b¸o vÒ dßng tiÒn thuÇn (thu nhËp trõ tÊt c¶ chi phÝ kÓ c¶ thuÕ) mμ mçi dù ¸n t¹o ra trong vßng ®êi h÷u Ých cña nã. Tõ th«ng tin nμy, céng víi kiÕn thøc vÒ chi phÝ dμnh cho mçi dù ¸n ®Çu t−, ban qu¶n lý cã thÓ tÝnh ®−îc suÊt doanh lîi mong ®îi vμ so s¸nh doanh lîi mong ®îi cña dù ¸n nμy víi doanh lîi mong ®îi cña c¸c dù ¸n kia, còng nh− víi l·i suÊt thÞ tr−êng. Mét ph−¬ng ph¸p kh¸ phæ biÕn ®Ó thùc hiÖn sù tÝnh to¸n nμy lμ ph−¬ng ph¸p tû suÊt doanh lîi néi bé (IRR), c©n b»ng tæng chi phÝ cña mét dù ¸n ®Çu t− víi dßng tiÒn thuÇn t−¬ng lai (NCF) mong ®îi tõ dù ¸n ®ã ®· ®−îc chiÕt khÊu vÒ hiÖn gi¸. NCF1 NCF2 NCFn Cost of project = + +...+ (1+r)1 (1+r)2 (1+r)n Trong ®ã NCF lμ dßng tiÒn thuÇn mong ®îi hμng n¨m thu ®−îc tõ dù ¸n vμ r lμ tû suÊt doanh lîi néi bé mong ®îi. Tû suÊt doanh lîi néi bé thùc hiÖn 2 chøc n¨ng: (1) ®o l−êng lîi tøc hμng n¨m mμ c«ng ty mong ®îi tõ mét dù ¸n ®Çu t−, (2) lμm gi¶m gi¸ trÞ tÊt c¶ luång tiÒn t−¬ng lai ®−îc mong ®îi trong vßng ®êi kinh tÕ cña dù ¸n xuèng thμnh gi¸ trÞ hiÖn t¹i.
20 Nãi chung, c«ng ty ph¶i lùa chän trong sè nhiÒu dù ¸n riªng biÖt víi nhau, nã sÏ chän mét dù ¸n cã tû suÊt doanh lîi néi bé cao nhÊt. MÆc dï tû suÊt doanh lîi néi bé cung cÊp mét tiªu chuÈn so s¸nh ®Ó lùa chän dù ¸n ®Çu t− cã tiÒm n¨ng hiÖu qu¶, mét ng−êi ®iÒu hμnh doanh nghiÖp sÏ quyÕt ®Þnh sè tiÒn vμ khi nμo chi ra ®Ó ®Çu t−? Cã bao nhiªu dù ¸n sÏ ®−îc chän? ë ®©y, thÞ tr−êng tiÒn tÖ vμ thÞ tr−êng vèn ®ãng mét vai trß then chèt trong ph−¬ng thøc ra quyÕt ®Þnh ®Çu t−. Gi¶ sö mét c«ng ty kinh doanh ®ang xem xÐt c¸c dù ¸n cã c¸c tû suÊt doanh lîi néi bé ®−îc mong ®îi nh− sau: B¶ng 1: VÝ dô minh ho¹ lùa chän dù ¸n qua xem xÐt IRR Dù ¸n IRR dù kiÕn (tÝnh theo n¨m) A 15% B 12% C 10% D 9% E 8% Cã bao nhiªu dù ¸n trong sè c¸c dù ¸n nμy sÏ ®−îc chän? C«ng ty ph¶i so s¸nh doanh lîi néi bé tõng dù ¸n víi chi phÝ t¨ng thªm vèn – l·i suÊt – trong thÞ tr−êng tiÒn tÖ vμ thÞ tr−êng vèn ®Ó tμi trî cho dù ¸n. Gi¶ sö r»ng vèn ®−îc vay trªn thÞ tr−êng tμi chÝnh ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n trªn vμ chi phÝ tiÒn vay hiÖn t¹i – l·i suÊt – lμ 10%. Theo quan ®iÓm kinh tÕ, c¸c dù ¸n nμo sÏ ®−îc chÊp nhËn? Nh− ®−îc tr×nh bμy trong BiÓu ®å 1.2, c¸c dù ¸n A vμ B cè nhiªn lμ ®−îc chÊp nhËn bëi v× doanh lîi ®−îc mong ®îi cña chóng cao h¬n chi phÝ vay vèn hiÖn t¹i (10%) ®Ó tμi trî dù ¸n. C«ng ty sÏ kh«ng quan t©m ®Õn dù ¸n C bëi v× doanh lîi cña nã kh«ng nhiÒu h¬n chi phÝ vèn vay (l·i suÊt hiÖn t¹i). MÆt kh¸c, c¸c dù ¸n D vμ E lóc nμy kh«ng sinh lîi nhuËn.
21 Th«ng qua nh÷ng thay ®æi trong chi phÝ t¨ng thªm vèn mμ thÞ tr−êng tμi chÝnh cã thÓ t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn quyÕt ®Þnh ®Çu t− cña c¸c c«ng ty kinh doanh. Khi tÝn dông trë nªn khan hiÕm vμ ®¾t h¬n, chi phÝ vèn vay t¨ng, lμm lo¹i trõ thªm mét sè dù ¸n ®Çu t− khái viÖc xem xÐt. Ch¼ng h¹n, nÕu chi phÝ vay vèn t¨ng tõ 10% lªn 13%, râ rμng lμ chØ cßn dù ¸n A trong vÝ dô tr−íc ®©y cña chóng ta kh¶ thi vÒ mÆt kinh tÕ. Ng−îc l¹i, nÕu tÝn dông trë nªn thõa th·i vμ chi phÝ thÊp h¬n, chi phÝ vèn ®èi víi c«ng ty nμy sÏ cã khuynh h−íng gi¶m vμ nhiÒu dù ¸n sÏ cã thÓ cho lîi nhuËn. Trong vÝ dô trªn, viÖc gi¶m thÊp chi phÝ vèn vay tõ 10% xuèng cßn 8,5% sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho tÊt c¶ c¸c dù ¸n, trõ dù ¸n E, kh¶ thi vÒ mÆt kinh tÕ vμ cã thÓ chÊp nhËn ®−îc ®èi víi c«ng ty. BiÓu ®å 1.2: Chi phÝ vèn vμ quyÕt ®Þnh ®Çu t− A Chi phÝ vèn vμ tû suÊt 15% doanh lîi néi bé c¸c dù ¸n B thay thÕ 12% C (%/n¨m) Chi phÝ vèn vay = 10% 10% D 9% E 8% 0 Chi phÝ dù ¸n ®Çu t− 1.4.1.4.2- Nhu cÇu ®Çu t− vμ l·i suÊt Nhu cÇu vèn ®Çu t− cña c¸c c«ng ty kinh doanh ®−îc c¸c nhμ kinh tÕ häc cæ ®iÓn coi lμ cã mèi quan hÖ t−¬ng ph¶n víi l·i suÊt. BiÓu ®å 1.3 m« t¶ ®−êng cÇu ®Çu t− cña doanh nghiÖp ®−îc rót ra tõ lý thuyÕt cæ ®iÓn. §−êng cÇu nμy nghiªng xuèng vμ h−íng vÒ bªn ph¶i. ë chç l·i suÊt thÊp, nhiÒu dù ¸n ®Çu t− trë nªn kh¶ thi vÒ mÆt kinh tÕ vμ c¸c c«ng ty ®ßi hái nhiÒu vèn h¬n ®Ó tμi trî cho mét danh môc dù ¸n dμi h¬n. Ng−îc l¹i, nÕu l·i suÊt t¨ng lªn ®Õn c¸c møc l·i suÊt cao h¬n, Ýt dù ¸n ®Çu t−