Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam - Khu vực Đông Nam Bộ

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:125

Thêm vào BST

Báo xấu

57
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài đưa ra mô hình về một số nhân tố có tác động đến công tác thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ, đồng thời sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng để kiểm định tính chính xác của mô hình và mức độ ảnh hưởng của các nhân tố trong mô hình. Qua đó tác giả cũng mong muốn đóng góp thêm một góc nhìn khi bàn luận đến các nghiên cứu về chất lượng thẩm định tín dụng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam - Khu vực Đông Nam Bộ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM TRẦN THANH HẢI CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG THẨM ĐỊNH TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI CÁC CHI NHÁNH NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM KHU VỰC ĐÔNG NAM BỘ LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM TRẦN THANH HẢI CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG THẨM ĐỊNH TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI CÁC CHI NHÁNH NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM KHU VỰC ĐÔNG NAM BỘ Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. HOÀNG ĐỨC Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2016
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn “Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam khu vực Đông Nam Bộ” là trung thực và không trùng lặp các đề tài khác. Mọi trích dẫn trong luận văn này đều được nêu rõ trong danh mục tài liệu tham khảo và trong nội dung luận văn. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 29 tháng 04 năm 2016 Người thực hiện Trần Thanh Hải
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ..................................1 1.1. Giới thiệu vấn đề nghiên cứu .............................................................................1 1.2. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam khu vực Đông Nam Bộ .......................................................................................................................1 1.3. Mục tiêu nghiên cứu ...........................................................................................3 1.4. Câu hỏi nghiên cứu .............................................................................................3 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................4 1.6. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................5 1.7. Kết cấu của luận văn...........................................................................................5 1.8. Ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ .................................6 1.9. Kết luận chương 1 ..............................................................................................6 CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG THẨM ĐỊNH TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ...........................................................................................................7 2.1. Giới thiệu chương ...............................................................................................7 2.1.1. Thẩm định tín dụng ........................................................................................7 2.1.1.1. Khái niệm thẩm định tín dụng .......................................................................7 2.1.1.2. Các loại thẩm định tín dụng ...........................................................................8 2.1.1.3. Vai trò, ý nghĩa của thẩm định tín dụng.........................................................9
2.1.1.4. Các yêu cầu cần thỏa mãn khi thẩm định tín dụng ......................................10 2.1.1.5. Những nội dung chính của thẩm định tín dụng............................................12 2.1.2. Chất lượng thẩm định tín dụng ....................................................................15 2.1.2.1. Khái niệm về chất lượng ..............................................................................15 2.1.2.2. Định nghĩa chất lượng thẩm định tín dụng ..................................................16 2.1.2.3. Mối quan hệ giữa chất lượng thẩm định tín dụng với chất lượng tín dụng......17 2.1.3. Các nhân tố tác động đến chất lượng thẩm định tín dụng............................19 2.1.3.1. Nhóm nhân tố về chất lượng quy trình thẩm định tín dụng .........................19 2.1.3.2. Nhóm nhân tố về chất lượng con người thực hiện việc thẩm định tín dụng ....20 2.1.3.3. Nhóm nhân tố về tính hữu ích của các yếu tố hỗ trợ công tác thẩm định tín dụng ......................................................................................................................22 2.1.3.4. Nhóm nhân tố về chất lượng nguồn thông tin thẩm định tín dụng ..............24 2.1.3.5. Nhóm nhân tố về áp lực trong công tác thẩm định tín dụng ........................26 2.2. Lược khảo các nghiên cứu trước có liên quan đến vấn đề nghiên cứu ............28 2.3. Đóng góp mới của đề tài ..................................................................................29 2.4. Kết luận chương 2 ............................................................................................30 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG THẨM ĐỊNH TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI CÁC CHI NHÁNH VIETCOMBANK KHU VỰC ĐÔNG NAM BỘ ....................................................31 3.1. Giới thiệu chương .............................................................................................31 3.2. Tổng quan về Vietcombank .............................................................................31 3.2.1. Lịch sử hình thành và phát triển...................................................................31 3.2.2. Hệ thống cơ cấu tổ chức Vietcombank ........................................................32 3.3. Tổng quan về hoạt động của các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ ......................................................................................................................32 3.3.1. Tình hình kinh tế Đông Nam Bộ..................................................................32 3.3.2. Tình hình hoạt động kinh doanh của tổng khu vực và của từng chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ (2013 – 2015) ...............................................34 3.3.2.1. Huy động vốn ...............................................................................................34
3.3.2.2. Dư nợ tín dụng .............................................................................................35 3.3.2.3. Nợ nhóm 2....................................................................................................37 3.3.2.4. Nợ xấu tổng thể (nợ xấu nội bảng, nợ xấu đã xử lý rủi ro trong kỳ, nợ xấu đã bán VAMC trong kỳ) ...........................................................................................38 3.3.2.5. Một số nhận định về hoạt động tín dụng của các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ .............................................................................................39 3.3.2.6. Thanh toán quốc tế - tài trợ thương mại ......................................................42 3.3.2.7. Lợi nhuận kinh doanh trước dự phòng rủi ro ...............................................44 3.4. Thực trạng các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ ...............................45 3.4.1. Thực trạng chất lượng quy trình thẩm định tín dụng ...................................45 3.4.2. Thực trạng chất lượng con người thực hiện việc thẩm định tín dụng ..........45 3.4.3. Thực trạng tính hữu ích của các yếu tố hỗ trợ công tác thẩm định tín dụng ....46 3.4.4. Thực trạng chất lượng nguồn thông tin thẩm định tín dụng ........................47 3.4.5. Thực trạng áp lực trong công tác thẩm định tín dụng ..................................48 3.5. Kết luận chương 3 ............................................................................................48 CHƯƠNG 4: KIỂM ĐỊNH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG THẨM ĐỊNH TÍN DỤNG TẠI CÁC CHI NHÁNH VIETCOMBANK KHU VỰC ĐÔNG NAM BỘ ......................................................................................................49 4.1. Giới thiệu chương .............................................................................................49 4.2. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................49 4.3. Mô hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định tín dụng tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ ...........................................50 4.3.1. Xây dựng mô hình nghiên cứu .....................................................................50 4.3.2. Xây dựng thang đo khảo sát mức độ ảnh hưởng của các nhân tố................55 4.3.2.1. Thang đo chất lượng quy trình thẩm định tín dụng .....................................56 4.3.2.2. Thang đo chất lượng con người thực hiện việc thẩm định tín dụng ............56 4.3.2.3. Thang đo tính hữu ích của các yếu tố hỗ trợ công tác thẩm định tín dụng ..56 4.3.2.4. Thang đo chất lượng nguồn thông tin thẩm định tín dụng ..........................57
4.3.2.5. Thang đo các áp lực trong công tác thẩm định tín dụng ..............................57 4.3.2.6. Thang đo chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp ..............................58 4.3.3. Thiết kế bảng câu hỏi khảo sát mức độ ảnh hưởng của các nhân tố ............58 4.4. Thu thập và xử lý dữ liệu .................................................................................58 4.4.1. Mẫu nghiên cứu ...........................................................................................58 4.4.2. Phương pháp thu thập thông tin ...................................................................59 4.4.3. Đối tượng khảo sát .......................................................................................60 4.4.4. Thời gian thực hiện ......................................................................................60 4.5. Thống kê mô tả dữ liệu nghiên cứu ..................................................................60 4.6. Trình bày kết quả kiểm định giả thuyết ............................................................61 4.6.1. Đánh giá độ tin cậy thang đo .......................................................................61 4.6.1.1. Phương pháp đánh giá độ tin cậy của thang đo ...........................................61 4.6.1.2. Kết quả đánh giá độ tin cậy của thang đo ....................................................62 4.6.2. Đánh giá giá trị thang đo ..............................................................................65 4.6.2.1. Phương pháp đánh giá giá trị thang đo ........................................................66 4.6.2.2. Kết quả đánh giá giá trị thang đo .................................................................67 4.6.3. Kiểm định mức độ tương quan giữa biến độc lập và biến phụ thuộc ..........68 4.6.3.1. Phương pháp kiểm định mức độ tương quan giữa biến độc lập và biến phụ thuộc ......................................................................................................................68 4.6.3.2. Kết quả kiểm định mức độ tương quan giữa biến độc lập và biến phụ thuộc ..69 4.6.4. Phân tích hồi quy..........................................................................................69 4.6.4.1. Phương pháp phân tích hồi quy ...................................................................69 4.6.4.2. Kết quả phân tích hồi quy ............................................................................70 4.7. Kết quả nghiên cứu ...........................................................................................72 4.8. Thảo luận kết quả nghiên cứu ..........................................................................72 4.9. Kết luận chương 4 ............................................................................................73 CHƯƠNG 5: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG THẨM ĐỊNH TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI CÁC CHI NHÁNH VIETCOMBANK KHU VỰC ĐÔNG NAM BỘ ......................................................................................................75
5.1. Định hướng phát triển của Vietcombank đến 2020 .........................................75 5.1.1. Định hướng phát triển chung .......................................................................75 5.1.2. Định hướng nâng cao chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp ...........75 5.2. Giải pháp nâng cao chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ ............................................................76 5.2.1. Nhóm giải pháp do bản thân các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ tổ chức thực hiện.........................................................................................76 5.2.1.1. Cải thiện chất lượng con người thực hiện việc thẩm định tín dụng .............76 5.2.1.2. Nâng cao tính hữu ích của các yếu tố hỗ trợ công tác thẩm định tín dụng ..77 5.2.1.3. Nâng cao chất lượng nguồn thông tin thẩm định tín dụng...........................77 5.2.1.4. Giảm thiểu các áp lực trong công tác thẩm định tín dụng ...........................78 5.2.2. Nhóm giải pháp hỗ trợ .................................................................................79 5.2.2.1. Từ Vietcombank trụ sở chính ......................................................................79 5.2.2.2. Từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam .............................................................82 5.2.2.3. Từ các doanh nghiệp vay vốn ......................................................................82 5.3. Hạn chế của đề tài và gợi ý hướng nghiên cứu tiếp theo .................................83 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Agribank: Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam. BIDV: Ngân hàng TMCP Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam. NHTM: Ngân hàng thương mại. VAMC: Công ty TNHH một thành viên Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam. Vietcombank: Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam. Vietinbank: Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam.
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Số liệu huy động vốn của Vietcombank và các đối thủ khu vực Đông Nam Bộ ..................................................................................................................... 34 Bảng 3.2: Số liệu tín dụng của Vietcombank và các đối thủ khu vực Đông Nam Bộ .. 36 Bảng 3.3: Tình hình tăng trưởng tín dụng và kiểm soát chất lượng tín dụng của các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ giai đoạn 2013 - 2014 .................. 40 Bảng 3.4: Tình hình tăng trưởng tín dụng và kiểm soát chất lượng tín dụng của các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ giai đoạn 2014 - 2015 .................. 40 Bảng 3.5: Số liệu thị phần kim ngạch xuất nhập khẩu của Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ ........................................................................................................... 43 Bảng 4.1: Định nghĩa giá trị thang đo khảo sát xác định nhân tố ............................. 50 Bảng 4.2: Tổng hợp kết quả khảo sát xác định nhân tố ............................................ 51 Bảng 4.3: Thống kê tần số trả lời câu hỏi về tác động của áp lực trong công tác thẩm định tín dụng lên chất lượng thẩm đinh tín dụng ...................................................... 54 Bảng 4.4: Định nghĩa giá trị thang đo khảo sát mức độ ảnh hưởng của các nhân tố .... 55 Bảng 4.5: Kết quả sau khi kiểm định các giả thuyết nghiên cứu .............................. 72
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Hình 3.1: Huy động vốn các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ. ....... 35 Hình 3.2: Dư nợ tín dụng các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ. ..... 37 Hình 3.3: Dư nợ nhóm 2 các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ. ...... 38 Hình 3.4: Tỷ lệ nợ xấu tổng thể các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ so với toàn hệ thống. ................................................................................................. 39 Hình 3.5: Doanh số thanh toán quốc tế – tài trợ thương mại của các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ. ...................................................................... 42 Hình 3.6: Lợi nhuận kinh doanh trước dự phòng rủi ro của các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ ....................................................................... 44 Hình 4.1: Mô hình nghiên cứu. ................................................................................. 55 Hình 4.2: Kết luận về hiện tượng tự tương quan theo thống kê Durbin - Watson.... 70 Hình 4.3: Vị trí các giá trị tham chiếu theo thống kê Durbin – Watson của mô hình ... 70 Hình 4.4: Phân phối chuẩn của phần dư. .................................................................. 71
1 CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ 1.1. Giới thiệu vấn đề nghiên cứu Đề tài liên quan đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp là đề tài không mới nhưng đối tượng nghiên cứu của nó luôn có sự liên hệ mật thiết và đóng vai trò chủ đạo trong hoạt động của từng ngân hàng nói riêng và cả nền kinh tế nói chung. Đối với riêng ngân hàng, lợi nhuận từ hoạt động tín dụng luôn chiếm tỷ trọng cao trong tổng thể lợi nhuận, nhưng đồng thời kèm theo rủi ro về việc mất vốn do người đi vay mất khả năng thanh toán. Ở mức độ rộng hơn, nếu ngân hàng được xem như mạch máu của nền kinh tế thì hoạt động tín dụng chính là hồng cầu vận chuyển dưỡng khí (vốn) đến đúng nơi cần thiết (doanh nghiệp), vào đúng lúc (khi có nhu cầu, phương án, dự án nhưng thiếu vốn) với đủ liều lượng để cơ thể hoạt động tốt nhất. Để đạt được điều đó, chất lượng thẩm định tín dụng phải tốt, phải đánh giá được tính khả thi của phương án, dự án vay vốn, khả năng hoàn trả nợ gốc và lãi vay cùng quy mô nguồn vốn cần cung cấp. Ngược lại, nếu thẩm định yếu kém thì không những ngân hàng phải chịu tổn thất mất vốn, doanh nghiệp đối mặt với rủi ro thua lỗ, phá sản mà còn khiến xã hội mất mát nguồn lực để đầu tư vào những lĩnh vực khác. Như vậy, việc tìm hiểu các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp là cần thiết. Việc nghiên cứu là cơ sở để tìm ra các giải pháp giúp cải thiện các nhân tố tiêu cực cũng như phát huy những nhân tố tích cực trong công tác thẩm định. 1.2. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam khu vực Đông Nam Bộ Vùng Đông Nam Bộ gồm 6 tỉnh, thành phố là: thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Tây Ninh, Bình Phước, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu. Vùng có vị thế địa chính trị và an ninh quốc phòng quan trọng hàng đầu ở khu vực phía nam Việt Nam. Bên cạnh đó, vùng có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội của cả nước. Vùng Đông Nam Bộ hội tụ phần lớn các điều
2 kiện và lợi thế nổi trội để phát triển công nghiệp, dịch vụ, đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa; đặc biệt là phát triển công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp điện tử, tin học, công nghiệp dầu khí và sản phẩm hóa dầu; phát triển dịch vụ cao cấp, dịch vụ du lịch, dịch vụ viễn thông, tài chính, ngân hàng; nghiên cứu ứng dụng và triển khai khoa học – công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao,… (Nguồn: Cục xúc tiến thương mại). Để tiếp tục duy trì và thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế của vùng, một trong những điều kiện tất yếu là phải đáp ứng nhu cầu vốn để phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh của các thành phần kinh tế. Vì thế, vai trò hỗ trợ vốn từ các ngân hàng là cực kì quan trọng. Nó không chỉ giúp vùng đảm bảo được tốc độ tăng trưởng kinh tế mà còn góp phần đắc lực vào việc phát triển các lĩnh vực văn hóa, xã hội và ổn định môi trường chính trị. Không nằm ngoài xu thế chung, các chi nhánh ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại Thương Việt Nam khu vực Đông Nam Bộ (các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ) bằng những hoạt động ngân hàng đặc thù của mình đã và đang hỗ trợ rất đắc lực cho doanh nghiệp và qua đó là cho sự phát triển của vùng: thu hút nguồn vốn nhàn rỗi, tài trợ các dự án, phương án kinh doanh của doanh nghiệp, hỗ trợ hoạt động xuất nhập khẩu bằng những sản phẩm thanh toán hiện đại, hiệu quả. Qua nhiều năm các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ luôn nằm trong nhóm những ngân hàng dẫn đầu về dư nợ và đóng vai trò rất quan trọng trong công cuộc phát triển của vùng. Tuy nhiên, với trách nhiệm giữ gìn và phát triển một cách an toàn đồng vốn mà Nhà nước giao phó, cũng như đảm bảo cam kết với những khách hàng đã tin tưởng gửi tài sản cho mình, việc lựa chọn đúng những doanh nghiệp có nhu cầu về vốn và đủ uy tín, năng lực để tài trợ là nhiệm vụ hàng đầu của các chi nhánh. Bên cạnh vai trò đã được khẳng định đối với hoạt động kinh tế của vùng thì các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ cũng là doanh nghiệp độc lập, tất yếu phải hướng đến lợi nhuận. Với thực trạng lợi nhuận từ hoạt động tín dụng luôn chiếm tỷ trọng cao trong tổng thể lợi nhuận, áp lực phải tăng trưởng tín dụng là điều tất yếu. Tuy nhiên nếu tăng trưởng tín dụng mà chất lượng tín dụng lại đi xuống thì những chi phí để khắc phục như chi phí xử lý nợ, trích lập dự phòng,… thậm chí lớn hơn rất nhiều lần so với lợi nhuận dự kiến mang lại. Chính vì vậy,
3 công tác thẩm định ở các chi nhánh phải theo đuổi mục tiêu an toàn đồng thời không làm mất đi cơ hội gia tăng dư nợ. Hay nói cách khác, công tác thẩm định không phải chỉ cho ra được kết luận từ chối các khách hàng tiềm ẩn rủi ro lớn mà còn phải phát hiện và đánh giá được các khách hàng có tiềm năng phát triển tốt để cấp vốn. Để có thể làm được điều đó thì yếu tố tiên quyết là quá trình thẩm định tín dụng phải có chất lượng thật sự tốt. Vì lẽ đó, đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam khu vực Đông Nam Bộ” là đề tài có tính hữu ích trong hoạt động tín dụng ngân hàng. 1.3. Mục tiêu nghiên cứu Nghiên cứu tập trung vào những vấn đề sau: Thứ nhất, xác định những nhân tố nào tác động đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp của NHTM. Thứ hai, kiểm định mức độ tác động của các nhân tố đó đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp, cũng như đánh giá ảnh hưởng của các nhân tố trên đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ. Từ kết quả phân tích trên tác giả đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ. 1.4. Câu hỏi nghiên cứu Những nhân tố nào ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ? Có tồn tại hay không mối quan hệ giữa các nhân tố tác động đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ? Nếu có, các nhân tố này ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ với mức độ và chiều hướng như thế nào? Các giải pháp nào để cải thiện chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ?
4 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ. Phạm vi nghiên cứu được thực hiện tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ trong thời gian từ năm 2013 đến năm 2015. Riêng khảo sát để nghiên cứu định lượng được thực hiện từ 01/03/2016 đến 31/03/2016. Căn cứ theo phân bổ khu vực hoạt động của Vietcombank thì hiện các chi nhánh ngân hàng này được phân vào 7 khu vực sau: khu vực Hà Nội, khu vực phía Bắc, khu vực miền Trung, khu vực miền Trung và Tây Nguyên, khu vực thành phố Hồ Chí Minh, khu vực Đông Nam Bộ và khu vực Tây Nam Bộ. Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh là hai địa bàn tập trung mật độ ngân hàng rất đông, đồng thời cũng có quy mô rất lớn khi so sánh với các địa phương khác nên đã được tách thành khu vực riêng để quản lý. Như vậy, đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu của luận văn ở góc độ địa lý được giới hạn ở các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ không bao gồm thành phố Hồ Chí Minh. Đối tượng khảo sát gồm các cán bộ thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ được chọn làm mẫu. Những lý do chọn phạm vi nghiên cứu như trên: Thứ nhất, đối tượng khách hàng và nhu cầu tín dụng đa dạng giúp việc nghiên cứu công tác thẩm định được đầy đủ, đa chiều. Vùng Đông Nam Bộ là khu vực phát triển kinh tế năng động với mức tăng trưởng cao, nơi tập trung nhiều trung tâm kinh tế, công nghiệp thương mại, dịch vụ, khoa học – kỹ thuật, đầu mối giao thông và giao lưu quốc tế, có lực lượng lao động dồi dào, tay nghề cao, có nhiều cơ sở đào tạo, nghiên cứu khoa học, công nghệ; có hệ thống đô thị phát triển, các khu công nghiệp phát triển mạnh trở thành trung tâm và đầu mối giao lưu của các tỉnh phía Nam với cả nước và quốc tế, được gắn kết bởi đường bộ, đường biển, đường hàng không, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế – xã hội vùng cũng như mở rộng các quan hệ kinh tế liên vùng và quốc tế. Thứ hai, các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ được biết đến như là các chi nhánh lớn nhất của hệ thống. Các chi nhánh có đầy đủ các sản phẩm
5 tín dụng cho doanh nghiệp từ cho vay các kỳ hạn ngắn, trung và dài hạn, chiết khấu, bảo lãnh, thư tín dụng, bao thanh toán,… với danh mục khách hàng đa dạng: doanh nghiệp quy mô lớn, quy mô vừa và nhỏ, doanh nghiệp trong nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp trong và ngoài khu công nghiệp,… nên đảm bảo tính đa dạng và bao quát trong việc chọn mẫu nghiên cứu. Thứ ba, quy mô nghiên cứu được thực hiện tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ đảm bảo mẫu nghiên cứu đạt được đủ số lượng giúp đánh giá chính xác chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh. 1.6. Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu được thực hiện theo phương pháp định lượng thông qua việc lập bảng khảo sát để tìm ra các nhân tố tác động đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ. Kiểm định lại sự ảnh hưởng của các nhân tố trong bảng khảo sát với chất lượng thẩm định tín dụng tại các chi nhánh. 1.7. Kết cấu của luận văn Luận văn có kết cấu gồm năm chương, cụ thể như sau: Chương 1: Giới thiệu luận văn thạc sĩ kinh tế. Trong chương này, tác giả giới thiệu về vấn đề cần nghiên cứu, tính cấp thiết của vấn đề cũng như có cái nhìn khái quát cho toàn bộ luận văn: mục tiêu nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu, đối tương và phạm vi nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu. Ở phần cuối của chương này là ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu. Chương 2: Cơ sở lý thuyết liên quan đến các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp của NHTM. Trong chương này, tác giả sẽ tập trung vào các nền tảng lý thuyết, lược khảo các nghiên cứu trước có liên quan đến vấn đề nghiên cứu, xem xét đóng góp mới của đề tài và hình thành các giả thuyết nghiên cứu. Chương 3: Thực trạng các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ. Trong chương này, trước tiên tác giả tìm hiểu về tình hình hoạt động của các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ. Kế đến, tác giả tìm hiểu và phân tích thực
6 trạng các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ. Chương 4: Kiểm định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ. Trong chương này, tác giả sẽ xây dựng phương pháp và mô hình nghiên cứu căn cứ trên dữ liệu được thu thập, đồng thời thống kê mô tả dữ liệu nghiên cứu và trình bày kết quả kiểm định giả thuyết. Cuối cùng sẽ là phần thảo luận và tóm tắt các kết quả chính của đề tài nghiên cứu. Chương 5: Giải pháp nâng cao chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ. Ở chương cuối cùng này, tác giả sẽ đưa ra một số giải pháp để nâng cao chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ. Ngoài ra Chương 5 cũng sẽ đề cập đến hạn chế của đề tài. 1.8. Ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ Đề tài đưa ra mô hình về một số nhân tố có tác động đến công tác thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ, đồng thời sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng để kiểm định tính chính xác của mô hình và mức độ ảnh hưởng của các nhân tố trong mô hình. Qua đó tác giả cũng mong muốn đóng góp thêm một góc nhìn khi bàn luận đến các nghiên cứu về chất lượng thẩm định tín dụng. 1.9. Kết luận chương 1 Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp tại các chi nhánh Vietcombank khu vực Đông Nam Bộ là đề tài có tính thực tiễn, việc nghiên cứu đề tài là cơ sở để tìm ra các giải pháp giúp cải thiện các nhân tố tiêu cực cũng như phát huy những nhân tố tích cực tác động đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp.
7 CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG THẨM ĐỊNH TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 2.1. Giới thiệu chương Lý thuyết đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc thực hiện bất cứ nghiên cứu, phân tích nào. Ngoài việc cung cấp những công cụ để giải quyết những vấn đề cụ thể nảy sinh khi nghiên cứu thực tế, lý thuyết còn đưa ra định hướng chung xuyên suốt cho cả quá trình. Vì lẽ đó, Chương 2 sẽ cung cấp những lý thuyết cần thiết để thực hiện việc nghiên cứu những nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định tín dụng doanh nghiệp của NHTM. Ngoài những kiến thức cần thiết về thẩm định tín dụng, chương 2 còn cung cấp cho chúng ta những tiêu chí để đánh giá chất lượng thẩm định tín dụng và dựa vào đó hình thành các giả thuyết nghiên cứu. 2.1.1. Thẩm định tín dụng 2.1.1.1. Khái niệm thẩm định tín dụng Vai trò của tín dụng ngân hàng trong nền kinh tế là hết sức quan trọng đối với nền kinh tế nói chung và đối với doanh nghiệp, ngân hàng nói riêng. Tuy nhiên bên cạnh vai trò nổi bật đó, tín dụng cũng mang lại những rủi ro không nhỏ cho các đối tượng này. Đối với doanh nghiệp, việc đi vay vừa mang đến cơ hội có thêm nguồn vốn để phát triển, nhưng cũng mang lại thách thức không nhỏ trong việc trả nợ gốc và lãi vay đúng hạn, đầy đủ, nhất là nếu doanh nghiệp sử dụng nguồn vốn không hiệu quả. Đối với ngân hàng, khi giao phó nguồn vốn cho bên vay sử dụng thì ngân hàng cũng đồng thời đối mặt với rủi ro bên vay không trả nợ đúng hạn hoặc không thể trả nợ. Đối với nền kinh tế, nếu khoản vay không được hoàn trả đầy đủ đúng hạn thì nền kinh tế mất đi một nguồn lực để phát triển, đồng thời có thể kéo theo ảnh hưởng dây chuyền do khả năng thanh khoản của ngân hàng và doanh nghiệp bị suy giảm.
8 Để hạn chế rủi ro trên, các ngân hàng trước khi cấp vốn cần thực hiện việc thẩm định tín dụng. Thẩm định tín dụng là quá trình tổ chức tìm kiếm, thu thập các thông tin cần thiết để phân tích, đánh giá đầy đủ về khả năng hoàn trả nợ gốc, lãi vay và các chi phí phát sinh trong quá trình vay vốn của khách hàng hoặc phương án, dự án kinh doanh của khách hàng, đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật cũng như quy chế cho vay của tổ chức tín dụng. Mục đích của thẩm định tín dụng là đánh giá một cách chính xác và trung thực khả năng trả nợ của khách hàng để làm căn cứ quyết định cho vay. 2.1.1.2. Các loại thẩm định tín dụng Thẩm định tín dụng ngắn hạn. Tín dụng ngắn hạn là những khoản tín dụng có thời hạn đến 1 năm, mục đích chủ yếu của khoản cấp tín dụng này là để tài trợ cho nhu cầu vốn lưu động của doanh nghiệp (Osayemeh, 1981, trích từ Samuel, 2014, trang 4). Đối tượng của thẩm định tín dụng ngắn hạn chủ yếu là tư cách pháp nhân của doanh nghiệp, tính chất khả thi của phương án sản xuất kinh doanh làm căn cứ vay vốn và tài sản đảm bảo nợ vay. Mục tiêu của thẩm định tín dụng ngắn hạn là đánh giá một cách chính xác khả năng thu hồi nợ vay vốn lưu động từ nguồn tiền hoạt động sản xuất kinh doanh. Thẩm định tín dụng trung dài hạn. Tín dụng trung hạn là những khoản tín dụng có thời hạn trên 1 đến 5 năm (Osayemeh, 1986, trích từ Samuel, 2014, trang 4). Tín dụng dài hạn là những khoản tín dụng có thời hạn trên 5 năm (Onouha, 2007, trích từ Samuel, 2014, trang 4). Mục đích của khoản tín dụng này chủ yếu là tài trợ cho việc đầu tư tài sản cố định hoặc các dự án kinh doanh. Đối tượng cần thẩm định khi cho vay dự án đầu tư là tính khả thi của dự án. Mục tiêu thẩm định là đánh giá một cách chính xác và trung thực khả năng sinh lợi của một dự án, qua đó xác định được khả năng thu hồi nợ của ngân hàng.
9 Thẩm định tài trợ xuất nhập khẩu. Có nhiều hình thức tài trợ xuất nhập khẩu. Đối với nhập khẩu thì mở L/C, chấp nhận hối phiếu hay cho vay thanh toán hàng nhập khẩu là những hình thức tài trợ thường gặp. Trong khi đó, chiết khấu hối phiếu, cho vay phục vụ xuất khẩu, chiết khấu chứng từ thanh toán theo hình thức tín dụng chứng từ hay bao thanh toán,… là những hình thức của tài trợ xuất khẩu. Do có nhiều phương thức nên đối tượng của việc thẩm định tài trợ xuất nhập khẩu khá đa dạng. Mặc dù vậy, mục tiêu của việc thẩm định vẫn là đánh giá một cách chính xác và trung thực khả năng thu hồi nợ từ việc tài trợ cho hợp đồng xuất nhập khẩu thông qua việc xem xét mức độ tin cậy và tính khả thi của các hợp đồng này. 2.1.1.3. Vai trò, ý nghĩa của thẩm định tín dụng Đối với ngân hàng, thẩm định tín dụng đóng vai trò rất quan trọng, cụ thể như sau: Thứ nhất, thẩm định tín dụng đánh giá mức độ tin cậy về phương án, dự án của khách hàng, thông qua việc thẩm định thông tin đầu vào, phương thức, kỹ thuật lập phương án, dự án và khả năng thực hiện trong thực tế. Thứ hai, thẩm định tín dụng đánh giá được khả năng sinh lợi và mức độ rủi ro của phương án, dự án vay vốn. Việc đánh giá này là cơ sở để ngân hàng cân nhắc sự đánh đổi giữa rủi ro và lợi nhuận trong việc ra quyết định cho vay. Một quá trình thẩm định tín dụng tốt sẽ giúp người ra quyết định cho vay hạn chế được hai sai sót phổ biến là cho vay một phương án, dự án kém hiệu quả và từ chối một phương án, dự án có tiềm năng. Đối với khách hàng, thẩm định tín dụng trước hết là yếu tố bắt buộc để khách hàng có thể tiếp cận vốn vay ngân hàng nhằm đáp ứng nhu cầu đầu tư kinh doanh. Ngoài ra, thẩm định tín dụng khi được thực hiện bài bản, chuẩn xác còn là một kênh thông tin hữu ích để doanh nghiệp đánh giá lại năng lực tài chính và tính khả thi của phương án, dự án kinh doanh của mình.