Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến việc áp dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa thuộc lĩnh vực phi tài chính ở thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu tổng quát của đề tài nghên cứu là nhận diện và đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến việc áp dụng công tác kế toán quản trị tại các doanh nghiệp ở TP. Hồ Chí Minh. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến việc áp dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa thuộc lĩnh vực phi tài chính ở thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGUYỄN NGỌC VŨ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN VIỆC ÁP DỤNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA THUỘC LĨNH VỰC PHI TÀI CHÍNH Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGUYỄN NGỌC VŨ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN VIỆC ÁP DỤNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA THUỘC LĨNH VỰC PHI TÀI CHÍNH Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Kế toán Mã số: 60340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN ANH HOA TP. Hồ Chí Minh – Năm 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là kết quả nghiên cứu của riêng tôi, không sao chép của bất kỳ ai. Nội dung có tham khảo và sử dụng các tài liệu, thông tin được đăng tải trên các tạp chí và các trang mạng theo danh mục tài liệu tham khảo của luận văn. TP. Hồ Chí Minh, tháng 04 năm 2017 Nguyễn Ngọc Vũ
MỤC LỤC TRANG PHỤ A LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC ẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài ...............................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu .....................................................2 3. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................................3 4. Phạm vi nghiên cứu...........................................................................................3 5. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................3 6. Ý nghĩa và đóng góp mới của đề tài .................................................................3 7. Cấu trúc bài nghiên cứu ....................................................................................4 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƢỚC ......................... 5 1.1. Nh ng nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến xu thế th c hiện kế toán quản tr hiện nay ................................................................................................... 5 1.2. Nh ng nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến việc áp dụng kế toán quản tr trong doanh nghiệp................................................................................ 11 1.3. Khe hổng nghiên cứu và đ nh hướng nghiên cứu của tác giả .................. 25 1.3.1. Xác đ nh khe hổng nghiên cứu ..........................................................25 1.3.2. Đ nh hướng nghiên cứu của tác giả ...................................................26 Kết luận chƣơng 1 ................................................................................................... 27 CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ...................................................................28 2.1. Tổng quan về kế toán quản tr .................................................................. 28 2.1.1. Đ nh nghĩa kế toán quản tr ...............................................................28
2.1.2. Tiến tr nh h nh thành và phát triển của kế toán quản tr ...................29 2.1.3. Vai trò của kế toán quản tr ...............................................................33 2.1.4. Nội dung của kế toán quản tr ...........................................................34 2.2. Lý thuyết nền về việc nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng ....................... 36 2.2.1. Lý thuyết hành vi d đ nh (Theory of Planned Behavior) ................36 2.2.2. Lý thuyết d phòng (Contingency theory) ........................................37 2.2.3. Lý thuyết đại diện (Agency theory) ..................................................38 2.3. Các nhân tố tác động đến việc áp dụng kế toán quản tr .......................... 39 Kết luận chƣơng 2 ................................................................................................... 45 CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................. 47 3.1. Khung nghiên cứu .................................................................................... 47 3.2. Mô h nh nghiên cứu d kiến .................................................................... 48 3.3. Thiết kế nghiên cứu .................................................................................. 51 3.3.1. Cách thức chọn mẫu nghiên cứu .......................................................51 3.3.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................52 3.3.2.1. Phương pháp thống kê mô tả .........................................................52 3.3.2.2. Phân tích hồi quy đa biến ...............................................................52 Kết luận chƣơng 3 ................................................................................................... 54 CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ ÀN LUẬN ................................. 55 4.1. Kết quả nghiên cứu .................................................................................. 55 4.1.1 Phân tích thống kê mô tả ...................................................................55 4.1.2 Ma trận hệ số tương quan ..................................................................61 4.1.3 Phân tích Binary Logistic ..................................................................63 4.1.3.1 Kiểm đ nh mức độ phù hợp của mô h nh.......................................64
4.1.3.2 Kiểm đ nh mức độ giải thích của mô h nh .....................................64 4.1.3.3 Kiểm đ nh mức độ d báo tính chính xác của mô h nh .................64 4.1.3.4 Mô h nh hồi quy Logistic ...............................................................65 4.2 Bàn luận.................................................................................................... 66 Kết luận chƣơng 4 ................................................................................................... 69 CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................... 70 5.1. Kết luận .................................................................................................... 70 5.2. Kiến ngh .................................................................................................. 71 5.3. Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu trong tương lai ........................ 74 5.3.1. Hạn chế của đề tài .............................................................................74 5.3.2. Hướng nghiên cứu trong tương lai ....................................................75 Kết luận chƣơng 5 ................................................................................................... 76 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nội dung ABC Activity Based Cost Chi phí trên cơ sở hoạt động AICPA American Institute of Certified Public Accountants Hội Kế toán viên công chứng Hoa Kỳ AMT Advanced Manufacturing Technology Công nghệ sản xuất tiên tiến BTC Bộ Tài Chính IFAC International Federation of Accountants Liên đoàn kế toán quốc tế JIT Just In Time Sản xuất tức thời KTQT Kế toán quản tr TP Thành phố TPB Theory of Planned Behavior Lý thuyết hành vi d đ nh TQM Total Quality Management Quản lý chất lượng toàn diện TRA Theory of Reasoned Action Lý thuyết hành động hợp lý
DANH MỤC CÁC ẢNG BIẾU, SƠ ĐỒ Danh mục bảng biểu Bảng số Tên bảng Bảng 1.1 Tổng hợp kết quả của các nghiên cứu liên quan Bảng 2.1 Bảng tóm tắt bốn giai đoạn phát triển của kế toán quản tr Bảng 2.2 Bảng phân loại quy mô doanh nghiệp Bảng 3.1 Bảng ký hiệu các biến trong mô h nh Bảng 4.1 Bảng thống kê mô tả biến APDUNG Bảng 4.2 Bảng thống kê mô tả biến QM Bảng 4.3 Bảng thống kê mô tả gi a biến APDUNG và biến QM Bảng 4.4 Bảng thống kê mô tả biến CT Bảng 4.5 Bảng thống kê mô tả biến APDUNG và biến CT Bảng 4.6 Bảng thống kê mô tả biến CK Bảng 4.7 Bảng thống kê mô tả biến APDUNG và biến CK Bảng 4.8 Bảng thống kê mô tả biến CNSXTT Bảng 4.9 Bảng thống kê mô tả biến APDUNG và biến CNSXTT Bảng 4.10 Bảng thống kê mô tả biến TDNV Bảng 4.11 Bảng thống kê mô tả biến APDUNG và biến TDNV Bảng 4.12 Ma trận hệ số tương quan gi a các biến Bảng 4.13 Ma trận hệ số tương quan gi a các biến khi đã loại bỏ biến CK Bảng 4.14 Kết quả kiểm đ nh mức độ phù hợp của mô h nh Bảng 4.15 Kết quả kiểm đ nh mức độ giải thích của mô h nh Bảng 4.16 Kết quả kiểm đ nh mức độ chính xác của mô h nh Bảng 4.17 Kết quả phân tích hồi quy Bảng 4.18 Tổng hợp mức độ ảnh hưởng các nhân tố từ cao xuống thấp
Danh mục sơ đồ Sơ đồ số Tên sơ đồ Sơ đồ 2.1 Lý thuyết hành vi d đ nh (Theory of Planned Behavior) Sơ đồ 3.1 Quy tr nh nghiên cứu Sơ đồ 3.2 Mô h nh nghiên cứu
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong t nh h nh hội nhập hiện nay, một doanh nghiệp muốn thành công th cần có một chiến lược hoạt động kinh doanh phù hợp và dài hạn. Tuy nhiên, trong môi trường cạnh tranh, thông tin h u ích cho việc ra quyết đ nh ngày càng ít và độ chính xác chưa cao. Thông thường, nhà quản lý thường d a vào thông tin tài chính trong quá khứ kết hợp với đánh giá t nh h nh biến động th trường hiện tại để hoạch đ nh cho tương lai. Hơn n a, thông tin mà nhà quản lý có được từ kế toán tài chính để phục vụ cho việc lập kế hoạch, ra quyết đ nh là chưa đủ, chưa phản ánh toàn diện t nh h nh hoạt động trong từng khâu, từng bộ phận cụ thể. Do đó, cần có s kết hợp gi a thông tin từ kế toán tài chính và kế toán quản tr . Kế toán quản tr là nguồn chủ yếu để cung cấp thông tin cần thiết cho nhà quản lý ra các quyết đ nh kinh doanh ở tất cả các khâu: lập kế hoạch, lập d toán, tổ chức th c hiện, kiểm tra và đánh giá,… Đồng thời cũng là công cụ giúp nhà quản lý kiểm tra, giám sát điều hành các hoạt động kinh tế tài chính và sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Thông tin từ kế toán quản tr là vô cùng h u ích cho doanh nghiệp, khác với kế toán tài chính khi thông tin chủ yếu là thông tin quá khứ, thông tin từ kế toán quản tr không chỉ là thông tin về quá khứ, thông tin hiện tại, mà còn bao gồm các thông tin ước tính cho tương lai, hướng đến cung cấp thông tin cho quá tr nh đề ra các chiến lược kinh doanh tiếp theo của doanh nghiệp. Do đó, thông tin của kế toán quản tr đặc biệt quan trọng trong quá tr nh vận hành, kiểm soát, đánh giá t nh h nh hoạt động của doanh nghiệp. Kế toán quản tr ra đời từ rất lâu ở các quốc gia có nền kinh tế th trường phát triển mạnh như ở Anh và Mỹ. Trải qua bốn giai đoạn khác nhau trong quá tr nh phát triển, mỗi giai đoạn tập trung vào từng nội dung cụ thể, giai đoạn sau không loại trừ giai đoạn trước mà bao hàm và tiến bộ hơn. Mỗi giai đoạn đều là một bộ phận gắn liền với hoạt động quản lý, các thông tin được cung cấp tức thời cho nhà quản lý. Hiện nay, kế toán quản tr ở các nước tiên tiến đã phát triển vượt xa so với h nh thái ban đầu là hệ thống d toán ngân sách nhằm phục vụ cho việc kiểm soát chi phí.
2 Kế toán quản tr đã có nh ng bước tiến rất xa để trở thành một bộ phận không thể tách rời của quản tr doanh nghiệp. Tuy nhiên, ở Việt Nam kế toán quản tr chưa thật s phát triển mạnh và chưa được vận dụng nhiều vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp dần chú ý đến kế toán quản tr nhưng chỉ dừng lại ở giai đoạn lập kế hoạch và kiểm soát chi phí là chủ yếu, chưa tạo ra giá tr tăng thêm cho doanh nghiệp. Việc áp dụng kế toán quản tr sẽ mang lại nhiều h u ích cho doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp có thêm thông tin cho việc ra quyết đ nh, lập kế hoạch hoạt động. Nhưng việc áp dụng ở nước ta còn ch u ảnh hưởng bởi nhiều nhân tố khác nhau từ các nhân tố bên trong lẫn bên ngoài doanh nghiệp. Doanh nghiệp ở Việt Nam vẫn còn lúng túng và bỡ ngỡ trong việc áp dụng kế toán quản tr . Khái niệm về kế toán quản tr còn nhiều mới mẻ đối với nhiều doanh nghiệp. Các nghiên cứu trước đây cho thấy tỷ lệ áp dụng kế toán quản tr còn rất thấp, các công cụ kỹ thuật được áp dụng đa phần là kỹ thuật truyền thống, nên hiệu quả đóng góp còn hạn chế, chưa thể hiện được hết lợi ích của kế toán quản tr trong doanh nghiệp. Do đó, cần có nh ng nghiên cứu đ nh lượng nhằm xác đ nh và đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến việc áp dụng kế toán quản tr ở Việt Nam. Xuất phát từ nh ng phân tích trên, đề tài: “Các nhân tố ảnh hưởng đến việc áp dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa thuộc lĩnh vực phi tài chính ở Thành phố Hồ Chí Minh” sẽ góp phần làm sáng tỏ phần nào t nh h nh áp dụng kế toán quản tr và các nhân tố ảnh hưởng đến việc áp dụng kế toán quản tr trong các doanh nghiệp ở TP. Hồ Chí Minh nói riêng cũng như ở Việt Nam nói chung. Từ đó đưa ra các đề xuất và giải pháp nhằm khuyến khích áp dụng kế toán quản tr trong các doanh nghiệp hiện nay. 2. Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu Mục tiêu tổng quát:  Nhận diện và đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến việc áp dụng công tác kế toán quản tr tại các doanh nghiệp ở TP. Hồ Chí Minh. Mục tiêu cụ thể:
3  Hệ thống cơ sở lý thuyết về kế toán quản tr và xác đ nh các nhân tố ảnh hưởng đến áp dụng kế toán quản tr .  Đo lường mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến việc áp dụng kế toán quản tr của các doanh nghiệp ở TP. Hồ Chí Minh. Câu hỏi nghiên cứu:  Các nhân tố nào ảnh hưởng đến việc áp dụng kế toán quản tr tại các doanh nghiệp ở TP. Hồ Chí Minh?  Mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến việc áp dụng kế toán quản tr tại các doanh nghiệp ở TP. Hồ Chí Minh như thế nào? 3. Đối tƣợng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là nội dung cơ bản về hệ thống kế toán quản tr và nghiên cứu sâu về các nhân tố ảnh hưởng đến việc áp dụng kế toán quản tr trong các doanh nghiệp ở TP. Hồ Chí Minh. 4. Phạm vi nghiên cứu Thời gian: Quý 2, năm 2016. Không gian nghiên cứu: Các doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ thuộc lĩnh v c phi tài chính tại TP. Hồ Chí Minh. D liệu nghiên cứu được thu thập thông qua bảng câu hỏi khảo sát phát tr c tiếp đến đối tượng được khảo sát. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng phương pháp nghiên cứu đ nh lượng. D a trên các nghiên cứu trước đây, đưa ra mô h nh nghiên cứu và tiến hành kiểm đ nh mô h nh thông qua d liệu thu thập được từ việc khảo sát nh ng người đang làm việc trong lĩnh v c tài chính - ngân hàng, kế toán và kiểm toán tại TP. Hồ Chí Minh. 6. Ý nghĩa và đóng góp mới của đề tài Đóng góp về m t thực tiễn: Kết quả nghiên cứu để đóng góp thêm bằng chứng th c nghiệm từ nh ng người làm công tác kế toán, kiểm toán về các nhân tố ảnh hưởng đến áp dụng kế toán quản tr trong các doanh nghiệp ở TP. Hồ Chí Minh nói riêng và ở Việt Nam nói chung.
4 Từ đó, nghiên cứu đưa ra nh ng hạn chế còn tồn tại, giúp các doanh nghiệp khắc phục hạn chế, nắm bắt và xác đ nh được lợi ích của áp dụng kế toán quản tr . Hỗ trợ doanh nghiệp trong việc kiểm soát chi phí, lập kế hoạch sản xuất, đưa ra các quyết đ nh phù hợp và tạo ra được lợi ích tăng thêm cho doanh nghiệp. Ngoài ra còn góp phần đưa ra các giải pháp nhằm khuyến khích áp dụng kế toán quản tr trong các doanh nghiệp và mang lại nh ng đóng góp cho các nghiên cứu tiếp theo trong tương lai. 7. Cấu trúc bài nghiên cứu Ngoài phần mở đầu và kết luận, cấu trúc bài nghiên cứu gồm có 5 chương cụ thể như sau: Chương 1: Tổng quan về các nghiên cứu trước Chương 2: Cơ sở lý thuyết Chương 3: Phương pháp nghiên cứu Chương 4: Kết quả nghiên cứu và bàn luận Chương 5: Kết luận và kiến ngh
5 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƢỚC Trên thế giới kế toán quản tr h nh thành và phát triển rất mạnh mẽ, kéo theo đó cũng có rất nhiều nghiên cứu về kế toán quản tr được th c hiện. Từ việc nghiên cứu để hoàn thiện hệ thống kế toán quản tr cho đến nh ng hạn chế còn tồn tại trong các doanh nghiệp ảnh hưởng đến công tác tổ chức th c hiện kế toán quản tr . Ngoài ra còn có rất nhiều nghiên cứu nhằm xác đ nh các nhân tố ảnh hưởng đến việc áp dụng kế toán quản tr cũng như mức độ áp dụng kế toán quản tr ở nhiều quốc gia khác nhau. Để có cái nh n tổng quát hơn về các nghiên cứu này, tác giả xin tổng hợp nh ng nghiên cứu theo hai nội dung chính đó là: nh ng nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến xu thế th c hiện kế toán quản tr hiện nay và nh ng nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến việc áp dụng kế toán quản tr trong doanh nghiệp. 1.1. Những nghiên cứu về các nhân tố ảnh hƣởng đến u thế thực hiện ế toán quản trị hiện nay Nghiên cứu thứ nhất, nghiên cứu của Xiaosong Zheng (2012) Management Accouting Practices in China: Current Key Problems and Solutions . Bài nghiên cứu đưa ra các vấn đề chính về kế toán quản tr đang tồn tại ở Trung Quốc và từ đó đề xuất các giải pháp cho nh ng vấn đề đã xác đ nh này. Các nghiên cứu trước đây cho thấy các nhân tố ảnh hưởng đến xu thế th c hiện kế toán quản tr ở Trung Quốc đều là các nhân tố thuộc về phong tục tập quán và nguyên tắc quản lý truyền thống (Liu và Zhang, 1996); nhân tố thuộc về kinh tế như t nh h nh kinh tế vĩ mô và mức độ cạnh tranh trên th trường (Child, 1994); các nhân tố thuộc về quốc gia như hệ thống pháp luật, hệ thống chính tr , tr nh độ của l c lượng lao động, mức độ cạnh tranh,… (O’Connor, 2004); nh ng nhân tố thuộc về doanh nghiệp như quy mô, ngành nghề, thời gian hoạt động của doanh nghiệp (Firth, M., 1996). Theo Wu và các cộng s (2007) xác đ nh các nhân tố ảnh hưởng đó là nhân tố về kỹ thuật và loại h nh doanh nghiệp (doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp hợp danh), trong đó loại h nh doanh nghiệp là nhân tố ảnh hưởng trọng yếu hơn nhân tố kỹ thuật. Trong một nghiên cứu khác cũng của Wu và Boateng (2010) cho thấy quy mô doanh nghiệp và tr nh độ của nhà quản lý cấp cao ảnh hưởng đến
6 s thay đổi trong việc th c hiện kế toán quản tr . Do đó, tác giả của bài viết này đã tiến hành nghiên cứu để xác đ nh nh ng vấn đề cốt l i ảnh hưởng đến xu thế th c hiện và s thay đổi của kế toán quản tr ở Trung Quốc. Từ đó xác đ nh các giải pháp để xử lý nh ng vấn đề đang tồn tại. Trong ba thập kỷ qua, Trung Quốc đã phát triển hệ thống kế toán quản tr trong hầu hết các doanh nghiệp nhà nước và các doanh nghiệp hợp danh. Trọng tâm của kế toán quản tr đã chuyển từ kế toán chi phí truyền thống và lập d toán ngân sách sang kế toán quản tr d a trên giá tr tăng thêm và kế toán quản tr chiến lược. Mặc dù có s phát triển đáng kể nhưng còn tồn tại một số vấn đề trong công tác tổ chức th c hiện kế toán quản tr . Từ nh ng nghiên cứu trước đây, một vài vấn đề quan trọng được tác giả của nghiên cứu này xác đ nh có ảnh hưởng tr c tiếp đến xu thế th c hiện kế toán quản tr bao gồm bốn vấn đề chính: Thứ nhất, hạn chế của lý thuyết và việc tổ chức thực hiện kế toán quản trị: Nh n chung cho đến nay không có lý thuyết kế toán quản tr phù hợp toàn diện trên thế giới. Nhiều nội dung riêng biệt của kế toán quản tr đã đặt ra nh ng thách thức trong việc áp dụng. Ví dụ: Cần sử dụng nh ng lý thuyết hay nh ng kỹ thuật kế toán quản tr nào? Nh ng lý thuyết hay kỹ thuật nào là tốt hơn? Đây cũng là khó khăn để xác đ nh giá tr và thông tin từ kế toán quản tr cho việc ra quyết đ nh và mục đích quản tr chiến lược. Ngược lại, kế toán tài chính là lĩnh v c của một lý thuyết thống nhất và có khuôn khổ chung cho việc phân tích đ nh lượng. Tính rời rạc và chất lượng chưa tốt dẫn đến s đánh giá thấp vai trò của kế toán quản tr trong việc quản lý và ra quyết đ nh ở Trung Quốc. Thứ hai, thiếu sự quan tâm và ứng dụng hệ thống kế toán quản trị: Trong thời điểm nghiên cứu, kế toán quản tr không được sử dụng rộng rãi ở toàn Trung Quốc, chỉ được sử dụng chủ yếu trong doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp hợp danh ở các thành phố duyên hải của Trung Quốc. Các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp phía Tây và trung tâm của Trung Quốc hiếm khi áp dụng kế toán quản tr . Theo Yang (1999) kế toán quản tr không được chú trọng trong quan điểm của cả chính phủ và doanh nghiệp. Nhiều cơ quan chính phủ và các nhà quản lý doanh
7 nghiệp không hiểu được tầm quan trọng và lợi ích của hệ thống kế toán quản tr . Việc đào tạo chuyên ngành kế toán không đề cập đến kế toán quản tr và nhiều người làm công tác kế toán cũng không nhất thiết phải có kiến thức và kỹ năng để th c hành kế toán quản tr . Ngoài ra, cũng còn thiếu nh ng phần mềm cần thiết để hỗ trợ tính toán kế toán quản tr và ra quyết đ nh . Thứ ba, thiếu sự nghiên cứu và phát triển có hệ thống theo từng trƣờng hợp cụ thể: Một số trường hợp đã áp dụng thành công trong l ch sử kế toán quản tr ở Trung Quốc, chẳng hạn như các hệ thống ngân sách nội bộ, hệ thống ngân hàng nội bộ và hệ thống chi phí nội bộ. Tuy nhiên, nh ng trường hợp áp dụng hệ thống kế toán quản tr thành công này đã không nhận được nhiều s quan tâm, không có hệ thống nghiên cứu gi a các cộng đồng kế toán cho từng trường hợp thành công đã nêu ở trên. Từ đó, kiến thức về việc tổ chức th c hiện kế toán quản tr thành công được biết đến thông qua nh ng trường hợp đơn lẻ này. Trong các tài liệu kế toán Trung Quốc cũng không có các nghiên cứu về kế toán quản tr thành công trong từng trường hợp, từng lĩnh v c cụ thể. Thứ tƣ, thiếu những chuyên gia về kế toán quản trị: Kế toán như một chuyên ngành nghiên cứu chính và phổ biến ở các trường đại học Trung Quốc. Tuy nhiên, vẫn tập trung chủ yếu vào đào tạo kế toán tài chính. Có s mất cân bằng gi a đào tạo kế toán quản tr và kế toán tài chính cũng như số lượng chuyên gia trong hai lĩnh v c này. Trong th c tế, ngay cả trong chương tr nh giảng dạy của chuyên ngành kế toán, phần lớn các khóa học kế toán là các khóa học kế toán tài chính. Do đó, cần có một chiến lược để tạo ra nhiều khóa học và các chuyên gia về kế toán quản tr tại Trung Quốc, phục vụ cho việc hoạch đ nh chiến lược và quản lý ở cấp độ doanh nghiệp và thậm chí cả ở cấp độ từng lĩnh v c. Từ việc xác đ nh được nh ng vấn đề cốt l i, tác giả của nghiên cứu này đã gửi một bảng khảo sát để thu thập d liệu liên quan đến sử dụng hệ thống kế toán quản tr trong doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Trung Quốc. Thông tin thu được ban đầu cho thấy so với các doanh nghiệp lớn th nh ng doanh nghiệp vừa và nhỏ có mối quan
8 hệ tương đối yếu với việc sử dụng và tổ chức th c hiện kế toán quản tr . Điều này đã được chứng minh bằng kết quả khảo sát. Với câu hỏi đầu tiên tác giả đưa ra đó là Công cụ kế toán quản tr hoặc bộ phận nào có áp dụng kế toán quản tr trong doanh nghiệp của bạn? kết quả cho thấy rằng hầu hết các doanh nghiệp (61%) có sử dụng kế toán quản tr cho các mục đích phân tích tài chính nội bộ, điều này phù hợp với vai trò cơ bản của kế toán quản tr . Phân tích chi phí - lợi nhuận (57%) là công cụ thứ hai có nhiều doanh nghiệp sử dụng kế toán quản tr . Quyết đ nh đầu tư vốn là công cụ thứ ba (55%) mà các doanh nghiệp sử dụng kế toán quản tr . Các công cụ áp dụng khác bao gồm tính giá cả sản phẩm, kế toán trách nhiệm, d toán ngân sách, quản lý chi phí trên cơ sở hoạt động và các công cụ khác như tính chi phí hàng tồn kho. Với câu hỏi thứ hai Liệu quá tr nh ra quyết đ nh đầu tư của bạn có liên quan đến kế toán? kết quả có 89 doanh nghiệp (70%) nói Có và 38 doanh nghiệp (30%) nói Không . Câu hỏi thứ ba được đưa ra đó là: Nh ng phương pháp được sử dụng trong việc đưa ra quyết đ nh đầu tư vốn? kết quả cho thấy có bốn phương pháp được l a sử dụng, đó là: tỷ giá hạch toán lợi nhuận (41,42%), thời gian hoàn vốn (37,38%), giá tr hiện tại ròng (14,15%) và tỷ lệ hoàn vốn nội bộ (5,5%). Với câu hỏi thứ tư Các nhân tố gây cản trở việc áp dụng và phát triển của một hệ thống kế toán quản tr tại Trung Quốc là g ? kết quả cho thấy có 70% doanh nghiệp trả lời rằng nếu các nhà lãnh đạo doanh nghiệp không cho thấy s quan tâm đến hệ thống kế toán quản tr và công tác tổ chức th c hiện, sẽ không có việc áp dụng kế toán quản tr ở tất cả các doanh nghiệp. Mức độ quan tâm và kiến thức của nhà lãnh đạo là động l c chính cho việc áp dụng hệ thống kế toán quản tr . Kết quả này phù hợp với nh ng phát hiện của Wu và Boateng (2010). Có 53% doanh nghiệp cho rằng một hệ thống kế toán quản tr có thể không phù hợp với môi trường kinh tế nội bộ hiện tại và 51% cho thấy rằng kế toán quản tr không thể so sánh được với kế toán tài chính. Tổng số 36% doanh nghiệp đã đề cập đến tính chưa hoàn thiện của hệ thống kế toán quản tr hiện tại và 13% phản hồi cho thấy thiếu một hệ thống kế
9 toán quản tr chuyên nghiệp, do đó không thể có được nh ng nhà kế toán quản tr chuyên nghiệp. Từ nh ng kết quả thu được tác giả đã đưa ra một số giải pháp cho các vấn đề còn tồn tại ở Trung Quốc trong việc tổ chức th c hiện kế toán quản tr như sau: Thứ nhất, trong việc phát triển một hệ thống kế toán quản tr Trung Quốc nên tập trung lập ra một khuôn mẫu kế toán quản tr toàn diện để đánh giá nh ng g lợi ích th c s mà kế toán quản tr có thể mang lại trong việc đưa ra quyết đ nh chiến lược và quản lý. Thứ hai, kết hợp gi a lý thuyết và th c hành kế toán quản tr . Ngoài ra, một số mô h nh kế toán quản tr điển h nh cần được phát triển, phân tích và chia sẻ rộng rãi. Nh ng trường hợp này có thể được sử dụng như là một khuôn mẫu để th c hành kế toán quản tr ở Trung Quốc và chúng cũng có thể được sử dụng cho việc giảng dạy, đào tạo sinh viên và các chuyên gia chuyên về kế toán quản tr . Thứ ba, sửa đổi nội dung kế toán quản tr : Kế toán quản tr truyền thống ở Trung Quốc tập trung vào kế toán chi phí và lập d toán ngân sách trong lĩnh v c sản xuất. Trong tương lai nên tập trung vào kế toán quản tr chiến lược và phát triển th c hành kế toán quản tr Thứ tư, đào tạo kế toán quản tr : Theo Wu và Boateng (2010) đã chứng minh rằng mức độ hiểu biết về kế toán quản tr của các nhà quản lý cấp cao ảnh hưởng đến việc áp dụng và thay đổi của hệ thống kế toán quản tr . Do đó, có một nhu cầu rất lớn để đào tạo các nhà quản lý cấp cao của nhiều doanh nghiệp khác nhau. Ngoài ra, tỷ lệ phần trăm các khóa học kế toán quản tr phải được tăng lên trong các trường đại học. Mục tiêu tổng thể là gia tăng mức độ am hiểu về kế toán quản tr trong các sinh viên, các nhà quản lý, các chuyên gia kế toán và các quan chức chính phủ. Thứ năm, phát triển các phần mềm kế toán quản tr : Cần thiết kế và phát triển phần mềm kế toán quản tr để phục vụ cho việc tính toán kế toán quản tr chiến lược, quy hoạch, kiểm soát và ra quyết đ nh. Nh ng phần mềm nên tập trung vào việc tạo ra giá tr và hỗ trợ quá tr nh ra quyết đ nh.
10 Nghiên cứu thứ hai, nghiên cứu của Đào Thuý Hà (2015) Hoàn thiện kế toán quản tr chi phí trong các doanh nghiệp sản xuất thép ở Việt Nam . Trong bài nghiên cứu, tác giả đã xác đ nh các nhân tố gây ra hạn chế của kế toán quản tr chi phí và từ đó đưa ra các giải pháp khắc phục. Trước hết cần làm r về kế toán quản tr chi phí, kế toán quản tr chi phí là một bộ phận của hệ thống kế toán quản tr và theo Nguyễn Th Mai Anh (2014) th Bản chất của kế toán quản tr chi phí là bộ phận kế toán chi phí, nằm trong hệ thống kế toán quản tr nhằm cung cấp thông tin chi phí phục vụ cho nhu cầu quản tr doanh nghiệp . Kế toán chi phí là một trong nh ng nguồn cung cấp thông tin quản lý hiệu quả cho nhà quản lý. Tuy nhiên, nhà quản lý phải l a chọn gi a chi phí và lợi ích của thông tin cho việc ra quyết đ nh quản lý. Tổ chức kế toán chi phí đầy đủ đáp ứng yêu cầu quản lý, dẫn đến khối lượng công việc kế toán nhiều, doanh nghiệp tốn nhiều chi phí, điều đó ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của nh ng doanh nghiệp mới đi vào hoạt động. Trong điều kiện cho phép, khi đã đi vào hoạt động ổn đ nh, doanh nghiệp nên tổ chức hệ thống kế toán chi phí đáp ứng yêu cầu cho quản lý và phù hợp với đặc thù kinh doanh của m nh nhằm cung cấp thông tin h u ích cho doanh nghiệp. Trước khi xác đ nh các nhân tố gây ra hạn chế của kế toán quản tr chi phí, tác giả của nghiên cứu này đã xác đ nh nh ng hạn chế của kế toán quản tr chi phí bằng cách so sánh gi a mức độ cần và mức độ đáp ứng thông tin chi phí. Sau đó, sẽ tiến hành xác đ nh các nhân tố gây ra nh ng hạn chế của kế toán quản tr chi phí trong việc cung cấp thông tin phục vụ quản tr trong doanh nghiệp. Và cuối cùng là đưa ra các giải pháp hoàn thiện nội dung của kế toán quản tr chi phí trong nh ng doanh nghiệp sản xuất thép ở Việt Nam. Theo nghiên cứu này, các nhân tố gây ra hạn chế trong việc đáp ứng nhu cầu thông tin chi phí của nhà quản tr là nh ng nhân tố thuộc về kỹ thuật kế toán quản tr chi phí. Hay nói cách khác chính là các bộ phận cấu thành kế toán quản tr chi phí, bao gồm: (1) hệ thống đ nh mức, (2) hệ thống d toán chi phí, (3) phương pháp xác đ nh chi phí và (4) phân tích thông tin chi phí phục vụ ra quyết đ nh. Việc xác đ nh các nhân tố ảnh hưởng được th c hiện bằng cả phương pháp nghiên cứu đ nh
11 tính và phương pháp nghiên cứu đ nh lượng. Nghiên cứu đ nh tính được sử dụng là phương pháp quan sát và phỏng vấn nhà quản tr tại các đơn v để so sánh s khác biệt về nhu cầu thông tin chi phí trong các doanh nghiệp có cơ cấu tổ chức, quy mô, ngành nghề kinh doanh khác nhau. Phương pháp nghiên cứu đ nh lượng dùng để kiểm đ nh các giả thuyết nghiên cứu. Nghiên cứu này tiến hành thu thập d liệu bằng cách phỏng vấn nhà quản tr các cấp và khảo sát bằng bảng câu hỏi để xác đ nh nhu cầu thông tin chi phí phục vụ quản tr trong các doanh nghiệp sản xuất thép. Sau thời gian gần 2 năm điều tra (từ tháng 5 2011 đến tháng 3 2013) thu hồi được 266 phiếu trả lời, đạt tỷ lệ 45,6%. Trong đó số phiếu trả lời hợp lệ là 232 phiếu, bao gồm 184 phiếu khảo sát ý kiến của nhà quản tr và 48 phiếu khảo sát ý kiến của kế toán quản tr chi phí. Kết quả nghiên cứu cho thấy, tất cả các biến trên đều gây ra hạn chế cho kế toán quản tr chi phí trong doanh nghiệp. Nh n chung, các doanh nghiệp sản xuất thép ở Việt Nam chưa đáp ứng được nhu cầu thông tin chi phí phục vụ cho quản tr nhất là thông tin chi phí theo hoạt động, theo bộ phận, theo sản phẩm và theo khách hàng. Nguyên nhân dẫn đến nh ng hạn chế này nằm ở tất cả các khâu của kế toán quản tr chi phí từ xây d ng đ nh mức, lập d toán, xác đ nh chi phí cho các đối tượng ch u chi phí và phân tích thông tin chi phí cho việc ra quyết đ nh. Mỗi nhóm doanh nghiệp khác nhau có nhu cầu về thông tin cũng khác nhau, mức độ hạn chế của kế toán quản tr chi phí cũng không giống nhau. Hướng nghiên cứu tiếp theo trong tương lai đó là cần mở rộng việc kiểm đ nh các nhân tố có ảnh hưởng đến nh ng nội dung khác của kế toán quản tr thay v chỉ xác đ nh trong việc quản tr chi phí. Điều này sẽ giúp người nghiên cứu có cái nh n tổng quát hơn cũng như có thể xác đ nh có hay không các mối quan hệ gi a các biến có ảnh hưởng đến từng nội dụng của kế toán quản tr . 1.2. Những nghiên cứu về các nhân tố ảnh hƣởng đến việc áp dụng ế toán quản trị trong doanh nghiệp Nghiên cứu thứ nhất, nghiên cứu của Magdy Abdel Kader và Robert Luther (2008) The impact of firm characteristics on management accounting practics: A