Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố tác động đến nghề nuôi tôm sú công nghiệp của tỉnh Bến Tre

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:100

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là xác định vị trí của nghề nuôi tôm sú công nghiệp trong cơ cấu kinh tế của tỉnh Bến Tre; xác định các nhân tố tác động đến nghề nuôi tôm sú công nghiệp của Bến Tre; mô hình hoá các nhân tố tác động qua phân tích hồi qui để xác định mức độ tác động của từng nhân tố đến giá thành sản phẩm; đề ra các giải pháp trong việc chọn lựa làm hạn chế giá thành trên cơ sở phân tích mô hình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố tác động đến nghề nuôi tôm sú công nghiệp của tỉnh Bến Tre

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ Tp. HCM -------------------- NGOÂ VAÊN THAÏO CAÙC NHAÂN TOÁ TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN NGHEÀ NUOÂI Ñeà taøi: TOÂM SUÙ COÂNG NGHIEÄP CUÛA TÆNH BEÁN TRE LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ Tp. Hoà Chí Minh- Naêm 2006
LÔØI CAM ÑOAN Toâi Ngoâ Vaên Thaïo, chính laø taùc giaû cuûa ñeà taøi nghieân cöùu naày. Toâi xin cam ñoan ñeà taøi naày do chính baûn thaân toâi thöïc hieän, khoâng sao cheùp hay goùp nhaët caùc coâng trình nghieân cöùu cuûa moät toå chöùc hay caù nhaân naøo khaùc. Caùc soá lieäu thu thaäp baûo ñaûm tính khaùch quan vaø trung thöïc. Toâi xin hoaøn toaøn chòu traùch nhieäm tröôùc phaùp luaät neáu coù söï tranh chaáp hay bò phaùt hieän coù haønh vi khoâng trung thöïc lieân quan ñeán noäi dung ñeà taøi nghieân cöùu naày Ñeå hoaøn thaønh ñeà taøi naày, ngöôùi vieát phaûi chòu ôn cuûa nhieàu ngöôøi. Tröôùc heát xin chaân thaønh caûm ôn caùc giaûng vieân cuûa tröôøng Ñaïi hoïc kinh teá Tp. Hoà Chí Minh vaø ñaëc bieät laø caùc giaûng vieân cuûa khoa kinh teá phaùt trieån cuøng quí thaày coâ trong vaø ngoaøi nöôùc cuûa Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright trong nieân khoaù 1999 – 2000 ñaõ truyeàn ñaït kieán thöùc cho ngöôøi vieát trong suoát thôøi gian theo hoc. Xin chaân thaønh caûm ôn TS Mai Chieán Thaéng, ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc cho ngöôøi vieát, thaày ñaõ giaønh nhieàu coâng söùc vaø thôøi gian ñeå höôùng daãn vaø chænh söõa ñeà taøi ñeå ngöôøi vieát coù höôùng nghieân cöùu saâu saéc vaø cuï theå hôn. Nhaân ñaây xin caûm ôn nhöõng ñoàng nghieäp, nhöõng anh chò coâng taùc trong caùc cô quan nhö: Sôû Keá hoaïch vaø ñaàu tö Beán tre, Sôû thuûy saûn Beán tre, Cuïc thoáng keâ Beán tre, Phoøng thuûy saûn 3 huyeän Bình Ñaïi, Ba tri vaø Thaïnh phuù, caùc hoä nuoâi toâm suù coâng nghieäp … ñaõ taïo ñieàu kieän giuùp ngöôøi vieát thu thaäp thoâng tin, soá lieäu, taøi lieäu höõu ích cho vieäc nghieân cöùu ñeà taøi. Cuoái cuøng, xin caûm ôn gia ñình vaø baïn beø ñaõ giuùp ñôõ vaø ñoäng vieân tinh thaàn cho ngöôøi vieát trong suoát thôøi gian theo hoïc vaø thöïc hieän ñeà taøi naày. NGOÂ VAÊN THAÏO
DANH MUÏC CAÙC KYÙ HIEÄU, CHÖÕ VIEÁT TAÉT ANOVA : Analysis Of Variance Between Groups BCN : Baùn coâng nghieäp BOD : Tieâu hao Oxy sinh hoïc ( Bio- Oxygen Demand) CN : Coâng nghieäp ct : caù theå DOC : Department of Commerce GDP : Toàng saûn phaåm noäi ñòa (Gross Domestic Product) MC : Marginal Cost mg : miligram MR : Marginal Return NR : Net Return NGTK : Nieân giaùm thoáng keâ. QC : Quaûng canh QCCT : Quaõng canh caûi tieán. S%o : Ñoä maën – tæ leä phaàn ngaøn (per part thounsands of Salinity) tb : teá baøo TC : Total Cost TR : Total Return TP : Total Products
MUÏC LUÏC Trang PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1 1. Söï caàn thieát cuûa nghieân cöùu 1 2. Muïc tieâu nghieân cöùu 2 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu 3 4. Keát caáu cuûa ñeà taøi nghieân cöùu. 3 CHÖÔNG 1: CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 4 1.1 Cô sôû lyù thuyeát. 4 1.1.1 Lyù thuyeát veà kinh teá trang traïi 4 1.1.2. Lyù thuyeát kinh teá söû duïng hieäu quaû caùc nguoàn löïc saûn xuaát nuoâi toâm suù coâng nghieäp 5 1.1.3. Lyù thuyeát veà lieân keát kinh teá giöõa noâng hoä nuoâi toâm suù coâng nghieäp 8 vôùi caùc toå chöùc kinh teá khaùc 1.2. Ñaëc ñieåm chuû yeáu cuûa nuoâi toâm suù coâng nghieäp 10 1.2.2. Kyõ thuaät nuoâi 10 1.2.3. Nguoàn thöùc aên 10 1.2.4. Nguoàn nöôùc 11 1.2.5. Dòch beänh vaø caùch phoøng traùnh 11 1.2.6. Hình thöùc nuoâi 11 1.3 Phöông phaùp nghieân cöùu 12 1.3.1. Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu- thoâng tin 12 1.3.2. Phöông phaùp phaân tích soá lieäu 13 1.2.3. Haïn cheá cuûa ñeà taøi nghieân cöùu 15
CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG VAØ CAÙC YEÁU TOÁ TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN QUAÙ TRÌNH SAÛN XUAÁT CUÛA TRANG TRAÏI NUOÂI TOÂM SUÙ COÂNG 16 NGHIEÄP CUAÛ TÆNH BEÁN TRE 2.1. Ñaëc ñieåm ñieàu kieän töï nhieân- kinh teá- xaõ hoäi cuûa tænh Beán tre. 16 2.1.1. Vò trí ñòa lyù 16 2.1.2. Hieän traïng söû duïng ñaát cuûa tænh Beán tre 16 2.1.3. Moät soá ñaëc ñieåm chính veà ñieàu kieän töï nhieân 17 2.1.4. Taøi nguyeân thuûy sinh vaät. 22 2.1.5 Ñaùnh giaù tình hình chung veà ñieàu kieän töï nhieân coù aûnh höôûng ñeán 24 nuoâi troàng thuûy saûn cuûa tænh Beán tre. 2.1.6. Hieän traïng keânh raïch tænh Beán tre. 25 2.1.7. Khaùi quaùt veà tình hình kinh teá cuûa tænh Beán tre 26 2.2 Caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán ngheà nuoâi toâm suù coâng nghieäp. 34 2.2.1. Caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát 34 2.2.2. Hieän traïng nuoâi troàng thuûy saûn cuûa Beán tre giai ñoaïn (2000 – 37 2006) 2.2.3. Caùc vaán ñeà toàn taïi 38 2.3. Phaân tích ñònh löôïng caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán ngheà nuoâi toâm suù 39 coâng nghieäp ôû tænh beán tre 2.3.1. Xaây döïng moâ hình. 39 2.3.2 Keát quûa ñieàu tra vaø phaân tích moâ hình. 45 2.4. Phaân tích theo ma traän SWOT 52 2.4.1. Caùc ñieåm maïnh – ñieåm yeáu 52 2.4.2. Caùc cô hoäi vaø ñe doaï. 53 2.4.3 Ma traän keát hôïp ( SWOT) 54
2 CHÖÔNG 3 NHÖÕNG GIAÛI PHAÙP CHUÛ YEÁU ÑEÅ NGHEÀ NUOÂI TOÂM SUÙ 55 BEÁN TRE PHAÙT TRIEÅN BEÀN VÖÕNG 3.1. Tình hình nuoâi troàng thuûy saûn treân theá giôùi vaø trong nöôùc 55 3.1.1 Vaøi neùt veà tình hình nuoâi thuûy saûn treân theá giôùi 55 3.1.2 Vaøi neùt veà tình hình nuoâi thuûy saûn trong nöôùc. 60 3.2 Ñònh höôùng vaø muïc tieâu phaùt trieån thuûy saûn – nuoâi toâm suù coâng 64 nghieäp cuûa tænh Beán tre ñeán naêm 2010 vaø taàm nhìn naêm 2020 3.2.1. Ñònh höôùng 65 3.2.2. Muïc tieâu 66 3.3. Caùc giaûi phaùp ñeå ngheà nuoâi toâm suù cuûa Beán tre phaùt trieån beàn vöõng 67 3.3.1. Giaûi phaùp veà qui hoaïch trong nuoâi troàng thuûy saûn vaø nuoâi toâm suù 67 coâng nghieäp cuûa tænh 3.3.2. Giaûi phaùp veà con gioáng 67 3.3.3. Giaûi phaùp veà phoøng trò beänh vaø haïn cheá dö löôïng khaùng sinh 68 3.3.4. Giaûi phaùp veà voán. 68 3.3.5. Giaûi phaùp naâng cao chaát löôïng saûn phaåm 69 3.3.6. Caùc giaûi phaùp khuyeán ngö 70 3.3.7. Giaûi phaùp veà tieâu thuï, thò tröôøng 71 3.3.8. Giaûi phaùp veà moái lieân keát giöõa trang traïi nuoâi toâm suù coâng nghieäp 72 vôùi caùc toå chöùc khaùc 3.2.9. Veà cô cheá chính saùch 73 KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ 75 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 79 PHUÏ LUÏC 80
DANH MUÏC CAÙC HÌNH – ÑOÀ THÒ Trang Hình 1.1 Toâm suù thöông phaåm 11 Hình 1.2 Ao nuoâi toâm suù coâng nghieäp 11 Hình 2.1 GDP cuûa Beán tre giai ñoaïn 2000 – 2005 30
DANH MUÏC CAÙC BAÛNG BIEÅU Trang Baûng 2.1 Tình hình söû duïng ñaát 2000 – 2005 17 Baûng 2.2 Dieãn bieán ñoä maën vaø ñoä trong treân 4 soâng chính cuûa Beán tre 21 Baûng 2.3 Bieán ñoäng soá löôïng ñoäng thöïc vaät treân soâng raïch trong tænh Beán tre 23 Baûng 2.4 Daân soá vaø lao ñoäng giai ñoaïn 2000 – 2005 cuûa tænh 27 Baûng 2.5 Cô caáu lao ñoäng trong tænh Beán tre giai ñoaïn 2000 – 2005 28 Baûng 2.6 GDP cuûa tænh Beán tre 2000 – 2005 29 Baûng 2.7 Xuaát khaåu cuûa tænh giai ñoaïn 2000 – 2005 30 Baûng 2.8 Toång saûn phaåm trong tænh theo giaù thöïc teá giai ñoaïn 2000-2005 32 Baûng 2.9 Moät soá chæ tieâu xuaát khaåu thuûy saûn cuûa tænh Beán tre naêm 2005 33 Baûng 2.10 Dieän tích nuoâi thuûy saûn cuûa Beán tre ñeán 1/9/2005 37 Baûng 2.11 Hieäu quaû cuûa caùc moâ hình nuoâi thuûy saûn vuï muøa 2005 38 Baûng 2.12 Caùc bieán trong moâ hình 46 Baûng 2.13 Trung bình caùc bieán qua caùc naêm 50 Baûng 3.1 Toång saûn löôïng thuûy saûn theá giôùi, giai ñoaïn 1998-2003 55 Baûng 3.2 Saûn löôïng nuoâi thuûy saûn cuûa 10 nöôùc ñöùng ñaàu naêm 2003 56 Baûng 3.3 Saûn löôïng caùc loaøi toâm nuoâi chính treân theá giôùi 57 Baûng 3.4 Caùc nöôùc nuoâi toâm ñöùng ñaàu treân theá giôùi 58 Baûng 3.5 Toång saûn löôïng Thuûy saûn vaø saûn löôïng thuûy saûn nuoâi troàng giai ñoaïn 60 2000 – 2004 cuûa Vieät Nam Baûng 3.6 Cô caáu saûn löôïng nuoâi thuûy saûn theo vuøng, mieàn 61 Baûng 3.7 Tyû leä saûn löôïng vaø dieän tích caùc ñoái töôïng thuûy saûn nuoâi naêm 2004 62 Baûng 3.8 Dieän tích vaø saûn löôïng toâm nuoâi giai ñoaïn (2000 – 2005) 63 Baûng 3.9 Toång saûn löôïng vaø giaù trò thuûy saûn cuûa Vieät nam 2003 theo lónh vöïc 64
1 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa nghieân cöùu. Ngheà nuoâi toâm ven bieån cuûa Vieät Nam baét ñaàu töø nhöõng naêm 1980 vôùi hình thöùc quaõng canh laø döïa vaøo nguoàn gioáng töï nhieân. Söï haáp daãn cuûa lôïi nhuaän cao mang laïi töø nuoâi toâm vaø gaàn ñaây laø chính saùch khuyeán khích chuyeån ñoåi cô caáu saûn xuaát ñaõ thuùc ñaåy ngheà nuoâi toâm caøng phaùt trieån maïnh meõ. Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc kyõ thuaät, coâng ngheä nuoâi toâm daàn daàn ñöôïc caûi tieán vaø hoaøn thieän. Ñeán cuoái naêm 2005 caû nöôùc coù khoaûng 616.900 ha nuoâi toâm maø chuû yeáu laø toâm suù vôùi khoaûng 3% dieän tích nuoâi toâm thaâm canh vaø 4% dieân tích nuoâi baùn thaâm canh. Söï phaùt trieån nhanh choùng caû veà dieän tích vaø möùc ñoä thaâm canh trong nuoâi toâm suù ñaõ thuùc ñaåy söï hình thaønh vaø phaùt trieån caùc heä thoáng dòch vuï nhö: con gioáng, thöùc aên, thuoác vaø hoaù chaát, tö vaán, voán… phuïc vuï cho ngöôøi nuoâi. Ñoàng baèng soâng Cöûu Long coù dieän tích nuoâi chieám khoaûng 70% dieän tích caû nöôùc vaø ñoùng goùp 80% toång saûn löôïng toâm nuoâi cuûa Vieät nam, trong ñoù Beán tre coù dieän tích nuoâi toâm suù laø 32.253 ha chieám 5,23% dieän tích nuoâi toâm suù caû nöôùc vaø ñaït giaù trò saûn phaåm thuûy saûn nuoâi laø 2.135.182trieäu ñoàng chieám 5,34% giaù trò thuûy saûn nuoâi caû nöôùc. Vôùi söï phaùt trieån nhanh choùng cuûa ngheà nuoâi toâm suù coâng nghieäp ñaëc bieät töø sau naêm 2000 ñaõ laøm phaùt sinh nhieàu vaán ñeà caàn ñöôïc giaûi quyeát nhö: dòch beänh buøng phaùt thöôøng xuyeân vaø ruûi ro thua loã laø ñieàu khoâng theå traùnh khoûi cho caùc chuû ñìa toâm, vieäc qui hoaïch vaø quaûn lyù khu vöïc nuoâi nhaèm ñeå kieåm soaùt dòch beänh, vaø haïn cheá caùc taùc ñoäng moâi tröôøng do vieäc chaët phaù röøng ngaäp maën laáy ñaát nuoâi toâm hieän nay vaãn coøn nan giaûi, caùc yeáu toá ñaàu vaøo nhö: chaát löôïng con gioáng, chaát löôïng thöùc aên, thuoác vaø hoaù chaát cuõng nhö caùc haïn cheá ñaàu ra veà chaát löôïng vaø kích côõ toâm thòt, dö löôïng khaùng sinh vaø caùc hoaù chaát caám söû duïng toàn löu trong thòt toâm cuûa caùc thò tröôøng lôùn
2 nhö EU vaø Myõ… cuõng coøn nhieàu haïn cheá vaø khoù kieåm soaùt. Cô sôû haï taàng phuïc vuï cho ngheà nuoâi toâm nhö: heä thoáùng giao thoâng, caáp thoaùt nöôùc, hoã trôï kyõ thuaät nuoâi vaø nguoàn voán ñaàu tö cho nuoâi toâm chuû yeáu do ngöôøi nuoâi töï xoay sôû neân haàu nhö caùc coâng trình nuoâi chöa ñaït tieâu chuaån vaø coøn nhieàu haïn cheá laø ñieàu kieän phaùt sinh caùc ruûi ro. Maëc khaùc, ngheà nuoâi toâm suù coâng nghieäp cuûa Beán tre mang tính muøa vuï neân thu hoaïch thöôøng taäp trung, söùc eùp giaù töø caùc nhaø thu mua ñaõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán lôïi nhuaän ngöôøi nuoâi. Vôùi caùc haïn cheá neâu treân, vieäc xaùc ñònh caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán chi phí giaù thaønh laø raát caàn thieát nhaèm giuùp cho caùc nhaø quaûn lyù Thuûy saûn, caùc nhaø ñaàu tö, caùc nhaø baûo hieåm coù ñöôïc caùc thoâng tin caàn thieát ñeå qui hoaïch vaø ñònh höôùng ñaàu tö cho phaùt trieån ngheà nuoâi toâm suù coâng nghieäp theo höôùng beàn vöõng, vaø coù ñöôïc caùc thoâng soá ruûi ro caùc nhaân toá trong vieäc xaây döïng hôïp ñoàng baûo hieåm vaø tìm kieám cô hoäi ñaàu tö vaøo ngheà nuoâi toâm suù coâng nghieäp cuûa Beán tre sao cho ñaït hieäu quaû cao nhaát. Do vaäy, ñeà taøi nghieân cöùu “ Caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán ngheà nuoâi toâm suù coâng nghieäp cuûa tænh Beán Tre” laø raát thieát thöïc nhaèm ñaùp öùng caùc nhu caàu neâu treân. 2. Muïc tieâu nghieân cöùu. - Xaùc ñònh vò trí cuûa ngheà nuoâi toâm suù coâng nghieäp trong cô caáu kinh teá cuûa tænh Beán tre. - Xaùc ñònh caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán ngheà nuoâi toâm suù coâng nghieäp cuûa Beán Tre. - Moâ hình hoaù caùc nhaân toá taùc ñoäng qua phaân tích hoài qui ñeå xaùc ñònh möùc ñoä taùc ñoäng cuûa töøng nhaân toá ñeán giaù thaønh saûn phaåm. - Ñeà ra caùc giaûi phaùp trong vieäc choïn löïa laøm haïn cheá giaù thaønh treân cô sôû phaân tích moâ hình. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu
3 3.1. Ñoái töôïng nghieân cöùu laø caùc hoä nuoâi toâm suù coâng nghieäp cuûa 3 huyeän trong tænh laø Bình Ñaïi, Ba Tri, vaø Thaïnh Phuù; caùc chuû tröông chính saùch cuûa nhaø nöôùc vaø cuûa tænh veà phaùt trieån ngheà nuoâi toâm suù coâng nghieäp; heä thoáng dòch vuï vaø caùc hoã trôï kyõ thuaät… 3.2. Phaïm vi nghieân cöùu döïa treân caùc soá lieäu thoáng keâ veà tình hình nuoâi toâm suù cuûa tænh maø ñaêïc bieät laø 3 huyeän treân, maãu ñieàu tra laø caùc hoä nuoâi toâm suù coâng nghieäp cuûa 3 huyeän vaø döïa treân tieâu chí hoä coù töø 2 ao nuoâi toâm suù coâng nghieäp trôû leân, dieän tích moãi ao töø 3000 – 6000m2. 4. Keát caáu cuûa ñeà taøi nghieân cöùu. Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, ñeà taøi coù 3 chöông nhö sau: - Chöông1: Cô sôû lyù thuyeát vaø phöông phaùp nghieân cöùu - Chöông 2: Thöïc traïng vaø caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán saûn xuaát cuûa trang traïi nuoâi toâm suù coâng nghieäp cuûa tænh Beán tre. - Chöông3: Nhöõng giaûi phaùp chuû yeáu ñeå phaùt trieån ngheà nuoâi toâm suù coâng nghieäp cuûa tænh Beán tre.
4 CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU. 1.1 Cô sôû lyù thuyeát. 1.1.1 Lyù thuyeát veà kinh teá trang traïi. Khaùi nieäm veà trang traïi: Kinh teá trang traïi laø moät hình thöùc toå chöùc saûn xuaát kinh doanh trong noâng nghieäp noùi roäng, ña soá ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån treân neàn taûng kinh teá noâng hoä, cô baûn saûn xuaát saûn phaåm haøng hoaù. Lyù thuyeát veà kinh teá trang traïi: laø lyù thuyeát veà haønh vi cuûa ngöôøi saûn xuaát (chuû trang traïi) öùng duïng khoa hoïc kinh teá vaøo nuoâi toâm suù coâng nghieäp. Laø nguyeân lyù ñeå höôùng daãn caùc chuû trang traïi trong vieäc söû duïng coù hieäu quaû caùc nguoàn löïc nhaèm toái ña hoaù lôïi nhuaän. Saûn xuaát laø moät quaù trình, thoâng qua ñoù, caùc nguoàn löïc hoaëc laø ñaàu vaøo cuûa saûn xuaát ñöôïc söû duïng ñeå taïo ra saûn phaåm (toâm suù thöông phaåm). Caùc yeáu toá ñaàu vaøo nhö: thöùc aên, con gioáng, thuoác - hoaù chaát, maùy moùc, trang thieát bò phuïc vuï cho quùa trình nuoâi. Lyù thuyeát veà kinh teá trang traïi nuoâi toâm suù coâng nghieäp nghieân cöùu baûn chaát moái lieân heä nhaân quaû giöõa caùc yeáu toá ñaàu vaøo vaø keát quaû veà saûn phaåm thu ñöôïc. Moái lieân heä naày ñöôïc theå hieän thoâng qua haøm saûn xuaát. Moät caùch khaùi quaùt nhö giaù thaønh cho 1kg toâm suù thöông phaåm (Y) laø moät haøm saûn xuaát vôùi caùc yeáu toá ñaàu vaøo ( x1, x2, …xn). Y =f(x1, x2, …xn). Chuû trang traïi choïn löïa vaät nuoâi laø toâm suù treân cô sôû xem xeùt vaø so saùnh caùc ñoái töôïng nuoâi troàng khaùc sao cho mang laïi hieäu quaû kinh teá kyø voïng toái öu nhaát. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naày hoï phaûi xem xeùt moái quan heä giaù thaønh saûn phaåm vôùi caùc yeáu toá ñaàu vaøo vaø caùch thöùc söû duïng toå hôïp caùc nguoàn löïc saûn xuaát ñoù sao cho ñaït möùc chi phí toái thieåu nhaát.
5 1.1.2. Lyù thuyeát kinh teá söû duïng hieäu quaû caùc nguoàn löïc saûn xuaát nuoâi toâm suù coâng nghieäp. 1.1.2.1. Qui luaät sinh lôïi Saûn xuaát noâng nghieäp cuõng gioáng nhö moïi ngaønh kinh teá khaùc, khi tieán haønh saûn xuaát kinh doanh ñeàu döïa treân caùc nguoàn löïc cô baûn saún coù. Caùc nguoàn löïc cô baûn trong saûn xuaát noâng nghieäp bao goàm: voán, lao ñoäng, ñaát ñai, coâng ngheä. Caùc nguoàn löïc naày luoân luoân khan hieám vaø vieäc söû duïng chuùng phaûi mang laïi moät möùc hieäu quaû (sinh lôïi) nhaát ñònh. Vì theá khi söû duïng chuùng caàn phaûi xem xeùt ñeán caùc qui luaät sinh lôïi nhö sau: Coù 3 daïng sinh lôïi coù theå xaûy ra: sinh lôïi khoâng ñoåi, sinh lôïi taêng daàn vaø sinh lôïi giaûm daàn. - Sinh lôïi khoâng ñoåi: Trong qui luaät naày moãi ñôn vò yeáu toá ñaàu vaøo ñöôïc taêng theâm cho keát quaû soá saûn phaåm gia taêng theo moät tyû leä khoâng ñoåi. - Sinh lôïi taêng daàn: Trong qui luaät naày moãi ñôn vò yeáu toá ñaàu vaøo ñöôïc taêng theâm cho keát quaû soá saûn phaåm gia taêng theo moät tyû leä taêng daàn. - Sinh lôïi giaûm daàn: Trong qui luaät naày moãi ñôn vò yeáu toá ñaàu vaøo ñöôïc taêng theâm cho keát quaû soá saûn phaåm gia taêng theo moät tyû leä giaûm daàn. Vôùi 3 daïng sinh lôïi nhö treân, chuû trang traïi töï choïn cho mình toå hôïp caùc yeáu toá ñaàu vaøo sao cho ñaït toái öu nhaát treân cô sôû toái thieáu hoaù chi phí. 1.1.2.2. Tieâu chuaån toái ña hoaù lôïi nhuaän. Neáu giaù thò tröôøng cuûa yeáu toá ñaàu vaøo laø Px, giaù cuûa saûn phaåm laø Py thì ta coù coâng thöùc töông quan sau: Chi phí bieân ( MC) = Söï thay ñoåi yeáu toá ñaàu vaøo (ΔX) x giaù ñaàu vaøo (Px) Toång chi phí ( TC) = Soá löôïng yeáu toá ñaàu vaøo (X) x giaù ñaàu vaøo (Px) Toång doanh thu (TR) = Toång saûn phaåm (TP) x giaù saûn phaåm (Py)
6 Thu nhaäp roøng (NR) = Toång doanh thu (TR) – Toång chi phí (TC) Thu nhaäp bieân (MR) = söï thay ñoåi saûn phaåm (ΔY) x giaù saûn phaåm (Py) Ñieàu kieän ñeå toái ña hoaù lôïi nhuaän laø: Naêng suaát bieân (MP) = tyû leä giaù ñaàu vaøo vaø ñaàu ra ΔY/ ΔX = Px/Py (1) Töø (1) coù theå vieát laïi : ΔY*Py =Δ X*Px hay MR = MC (2). Do ñoù ñieàu kieän ñeå toái ña hoaù lôïi nhuaän laø phöông trình (1) hoaëc(2). Chuû trang traïi söû duïng caùc yeáu toá ñaàu vaøo nhö: voán, lao ñoäng, ñaát ñai, con gioáng, thuoác hoaù chaát, maùy moùc thieát bò treân cô sôû toái ña hoaù lôïi nhuaän töø phöông trình (1) hoaëc (2). 1.1.2.3. Moái quan heä giöõa caùc yeáu toá ñaàu vaøo. Trong lyù thuyeát phaàn (1.1.2.1 vaø 1.1.2.2) chæ quan taâm ñeán vieäc söû duïng duy nhaát moät yeáu toá ñaàu vaøo vaø 1 saûn phaåm. Tuy nhieân, trong thöïc teá trang traïi söû duïng nhieàu hôn moät yeáu toá ñaàu vaøo trong saûn xuaát. Ñeå saûn xuaát ra 1 taán toâm thöông phaåm ngöôøi ta söû duïng 1ha dieän tích maët nöôùc vaø khoâng tieâu toán thöùc aên so vôùi vieäc söû duïng 0,1ha maët nöôùc vaø tieâu toán 1,3 taán thöùc aên. YÙù töôûng chính ôû ñaây laø hai hoaëc nhieàu yeáu toá ñaàu vaøo coù theå ñöôïc keát hôïp vôùi nhau ñeå saûn xuaát ra moät löôïng saûn phaåm nhö nhau. Nghieân cöùu veà moái quan heä giöõa caùc yeáu toá ñaàu vaøo laø nghieân cöùu veà söï keát hôïp khaùc nhau cuûa caùc yeáu toá ñaàu vaøo ñeå toái thieåu hoaù chi phí trong vieäc saûn xuaát ra soá löôïng saûn phaåm nhaát ñònh… Trong neàn kinh teá thò tröôøng, ngöôøi saûn xuaát phaûi ñöông ñaàu vôùi vieäc löïa choïn caùc kyõ thuaät môùi vaø caùc moâ hình saûn xuaát mang laïi hieäu quaû cao nhaát cho trang traïi cuûa mình. Nhöõng thoâng tin töø caùn boä khuyeán ngö, trung taâm chuyeån giao coâng ngheä, kinh nghieäm töø caùc trang traïi nuoâi khaùc giuùp cho ngöôøi saûn xuaát aùp duïng caùc kyõ thuaät môùi nhö: qui trình nuoâi môùi, söû duïng caùc loaïi hoaù chaát môùi, gia taêng
7 maät ñoä nuoâi, kieåm soaùt vaø phoøng trò beänh, cô giôùi hoaù caùc khaâu cho aên… nhaèm ñaït naêng suaát toái ña treân ñôn vò dieän tích. Tuy nhieân, naêng suaát cao coù ñöôïc khoâng haún mang laïi hieäu quûa cao nhaát cho chuû trang traïi. Do vaäy, ngöôøi saûn xuaát khoù coù theå quyeát ñònh löïa choïn kyõ thuaät môùi thích hôïp nhaèm ñem laïi hieäu quaû cao nhaát. Vì theá, ngöôøi saûn xuaát caàn coù nhöõng kieán thöùc vaø caùc kyõ naêng caàn thieát trong vieäc ra quyeát ñònh vôùi caùc vaán ñeà neâu treân. 1.1.2.4. Caùc khaùi nieäm cô baûn ñöôïc söû duïng trong phaân tích. - Giaù thöïc teá saûn phaåm: laø giaù maø ngöôøi saûn xuaát thu ñöôïc ngay chính trang traïi cuûa mình. - Giaù trò toång saûn phaåm: laø giaù baùn thöïc teá moãi ñôn vò saûn phaåm nhaân vôùi saûn löôïng thu hoaïch ñöôïc. - Giaù thöïc teá cuûa yeáu toà ñaàu vaøo: caùc yeáu toá ñaàu vaøo bao goàm thuoác vaø hoaù chaát xöû lyù, trang bò kyõ thuaät, giaù con gioáng, thöùc aên, maùy moùc thieát bò, lao ñoäng. Giaù cuûa moãi loaïi yeáu toá ñaàu vaøo ñöôïc xaùc ñònh cuï theå nhö sau:. * Thuoác vaø hoaù chaát xöû lyù : ñöôïc tính theo giaù baùn leû (ngay taïi khu vöïc maø phaàn lôùn caùc trang traïi cuøng mua) coïâng vôùi caùc khoaûn vaän chuyeån khaùc,, hao huït khi ñeán kho trang traïi. * Trang bò kyõ thuaät: vieäc xaùc ñònh chi phí thöïc teá naày coù theå tieán haønh treân cô sôû giaù thueâ ñöôïc phoå bieán cuûa caùc yeáu toá ñoù ôû trong khu vöïc (neáu thueâ), hoaëc tính chi phí khaáu hao maùy moùc thieát bò trong khoaûng thôøi gian nhaát ñònh. * Lao ñoäng: Giaù trò thöïc teá cuûa lao ñoäng seõ baèng tieàn coâng ñöôïc traû coäng vôùi caùc khoaûn khaùc phaûi chi maø khoâng traû baèng tieàn( neáu coù). - Chi phí thay ñoåi: Khi söû duïng kyõ thuaät môùi seõ daãn tôùi coù söï thay ñoåi soá löôïng caùc yeáu toá ñaàu vaøo so vôùi kyû thuaät cuõ. Chi phí cuûa caùc yeáu toá naày laø chi phí thay ñoåi cuûa caùc yeáu toá ñaàu vaøo.
8 - Chi phí bieân: Laø chi phí taêng theâm do thay ñoåi yeáu toá ñaàu tö. Ví duï nhö aùp duïng qui trình nuoâi toâm kheùp kín khoâng thay nöôùc laøm phaùt sinh chi phí mua vi sinh xöû lyù trong khi qui trình cuõ thay nöôùc thì khoâng toán chi phí mua vi sinh maø toán hoaù chaát xöû lyù nöôùc ñeå thay cho ao nuoâi. - Lôïi nhuaän: Laø phaàn coøn laïi cuûa toång giaù trò saûn phaåm tröø ñi toång chi phí saûn xuaát (tính treân ñôn vò kg saûn phaåm) - Lôïi nhuaän bieân: Laø lôïi nhuaän taêng theâm do thay ñoåi yeáu toá ñaàu tö. - Tyû suaát lôïi nhuaän bieân: tyû suaát laõi bieân ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch laáy lôïi nhuaän bieân chia cho chi phí bieân roài nhaân vôùi 100. - Tyû suaát laõi toái thieåu: laø tyû suaát laõi maø ôû ñoù laõi suaát ñem laïi buø ñaép phaàn laõi suaát phaûi traû cho voán vay vaø buø ñaép ñöôïc coâng söùc hoï ñaõ ñaàu tö (tröôøng hôïp vay töø thò tröôøng chính thöùc thì aùp duïng möùc laõi suaát cuûa ngaân haøng, neáu vay ôû thò tröôøng phi chính thöùc thì aùp duïng möùc laõi suaát thöïc teá phaûi traû cho voán vay, neáu vay keát hôïp thì aùp duïng möùc laõi suaát trung bình). - Qui trình phaân tích kinh teá ñöôïc öùng duïng cho caùc tröôøng hôïp löïa choïn kyõ thuaät môùi vaø moâ hình saûn xuaát môùi ñöôïc thöïc hieän qua caùc buôùc: (1) Tính giaù trò toång saûn phaåm. (2) Tính chi phí thay ñoåi, toång chi phí (3) Phaân tích loaïi tröø (4) Xaùc ñònh laõi suaát toái thieåu coù theå chaáp nhaän ñöôïc. (5) Phaân tích tyû suaát lôïi nhuaän bieân. (6) Phaân tích möùc ñoä oån ñònh cuûa lôïi nhuaän vôùi söï thay ñoåi cuûa giaù caû. 1.1.3. Lyù thuyeát veà lieân keát kinh teá giöõa noâng hoä nuoâi toâm suù coâng nghieäp vôùi caùc toå chöùc kinh teá khaùc: (bao goàm thò tröôøng caùc yeáu toá ñaàu vaøo: nhaø cung caáp con gioáng, cung caáp thöùc aên – thuoác hoaù chaát, cung caáp tín duïng, cung caáp khoa hoïc
9 kyõ thuaät.. vaø thò tröôøng caùc yeáu toá ñaàu ra nhö caùc hoä thu mua, caùc xí nghieäp cheá bieán vaø caùc nhaø kinh doanh thöông maïi – xuaát nhaäp khaåu…) Trong toång hoaø caùc moái quan heä, hoä nuoâi toâm suù coâng nghieäp laø toå hôïp caùc yeáu toá ñaàu vaøo cuøng vôùi nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân laø dieän tích maët ñaát, maët nöôùc hieän coù ñeå taïo ra löôïng toâm thöông phaåm cung caáp nguyeân lieäu cho caùc nhaø maùy cheá bieán vaø caùc coâng ty xuaát khaåu. Do vaäy, ngheà nuoâi toâm suù muoán phaùt trieån ñöôïc thì thò tröôøng caùc yeáu toá ñaàu vaøo vaø thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm phaûi hoaït ñoäng ñoàng boä. Giaù vaø nguoàn cung caùc yeáu toá ñaàu vaøo ñöôïc caùc chuû trang traïi caân nhaéc vaø choïn löïa kyõ tröôùc khi tieán haønh saûn xuaát, khaû naêng saún coù caùc yeáu toá ñaàu vaøo vaø giaù caû hôïp lyù sao cho giaù thaønh thaáp hôn giaù baùn saûn phaåm treân thò tröôøng thì kích thích caùc noâng hoä ñaàu tö nuoâi nhieàu hôn. Khi caùc noâng hoä môû roäng qui moâ thì nhu caàu caùc yeáu toá ñaàu vaøo taêng vaø khaû naêng cung öùng haïn cheá daãn ñeán khan hieám nguoàn löïc yeáu toá ñaàu vaøo (nhö con gioáng vaø kyõ thuaät)… ñaåy chi phí saûn xuaát leân cao. Maëc khaùc khi môû roäng qui moâ thì khaû naêng quaûn lyù haïn cheá vaø söùc saûn xuaát cuûa töï nhieân giôùi haïn laøm phaùt sinh caùc dòch beänh vaø ñaåy chi phí leân cao hôn nhöng giaù saûn phaåm treân thò tröôøng laïi giaûm do löôïng saûn phaåm nhieàu vaø thò tröôøng ñaàu ra chöa ñuû lôùn (cung vöôït caàu) vaø nhö theá caùc chuû trang traïi naøo coù chi phí thaáp hôn giaù saûn phaåm treân thò tröôøng thì coù theå toàn taïi ñöôïc, caùc chuû trang traïi naøo coù chi phí cao hôn giaù saûn phaåm treân thò tröôøng thì thua loã vaø chuyeån sang saûn xuaát caùc ñoái töôïng khaùc, soá hoä nuoâi toâm suù coâng nghieäp daàn daàn ñi vaøo oån ñònh. Tuy nhieân, yeáu toá muøa vuï vaø dòch beänh taùc ñoäng raát lôùn ñieäp khuùc “truùng muaø maát giaù, vaø thaát muøa truùng giaù” laø moái quan taâm raát lôùn cuûa caùc chuû trang traïi nuoâi toâm suù coâng nghieäp. 1.2. Ñaëc ñieåm chuû yeáu cuûa nuoâi toâm suù coâng nghieäp. 1.2.1. Nguoàn cung caáp con gioáng: Gioáng toâm thaû nuoâi coù kích côû 1- 2cm ñöôïc caùc traïi saûn xuaát gioáng taïi choå cung caáp hoaëc ñöôïc vaän chuyeån töø caùc tænh mieàn Trung
10 nhö: Nha trang, Ninh Thuaän, Ñaø naüng chuyeån vaøo vaø ñöôïc thuaàn hoaù trong caùc beå xi maêng tröôùc khi ñöôïc mua veà thaû nuoâi. Haàu heát caùc hoä nuoâi ñeàu coù kinh nghieäm trong vieäc choïn löïa con gioáng vaø tröôùc khi choïn mua hoï ñeàu laáy maãu ñi xeùt nghieäm xem toâm coù bò nhieåm Virus ñoám traéng hay MBV (Monodon Bacilus Virus – virus gaây beänh cheát tröôùc 1 thaùng tuoåi)… Neáu toâm coù keát quûa aâm tính thì môùi mua thaû nuoâi. 1.2.2. Kyõ thuaät nuoâi: Ao nuoâi ñöôïc chuaån bò kyõ, qui caùch thoâng thöôøng (60 x 80)m2 , coù laép ñaët heä thoáng quaït nöôùc vaø raøo xung quanh ñeå ngaên ngöôøi laï vaø caùc loaïi ñòch haïi beân ngoaøi xaâm nhaäp vaøo. Ao ñöôïc dieät saïch caùc loaïi caù taïp vaø dieät khuaån, gaây maøu nöôùc vaø ñieàu chænh caùc chæ tieâu thuûy lyù hoaù tröôùc khi thaû toâm vaøo nuoâi, Ngaøy cho aên 4 – 5 laàn, caùc chæ tieâu thuûy lyù hoaù ñöôïc kieåm tra haèng ngaøy ñeå kòp ñieàu chænh veà möùc tieâu chuaån cho pheùp, heä thoáng quaït nöôùc ñöôïc söû duïng khi toâm böôùc sang thaùng thöù 2 ñeå taêng cöôøng löôïng Oxy hoaø tan cho ao vaø gom caùc thöùc aên thöøa vaøo giöõa ao. Ñònh kyø söû duïng thuoác dieät khuaån vaø caáy vi sinh phaân huûy chaát caën ôû neàn ñaùy (15ngaøy/laàn). 1.2.3. Nguoàn thöùc aên: Nguoàn thöùc aên söû duïng trong suoát vuï nuoâi ña phaàn laø thöùc aên daïng vieân baùn saún treân thò tröôøng vôùi nhieàu nhaø saûn xuaát trong vaø ngoaøi nöôùc. Tuøy theo söï quen bieát vaø khaû naêng taøi chaùnh maø caùc hoä nuoâi coù söï choïn löïa khaùc nhau. Haàu heát caùc loaïi thöùc aên ñeàu coù chöùa caùc thaønh phaàn dinh döôõng thích hôïp cho toâm nuoâi. Caùc loaïi thöùc aên töôi soáng nhö: heán, caù bieån, truøng queá… thöôøng ñöôïc cho aên ôû giai ñoaïn sau cuøng khi chuaån bò thu hoaïch.
11 Hình 1.1: Toâm suù thöông phaåm Hình 1.2 Ao nuoâi toâm suù coâng nghieäp 1.2.4. Nguoàn nöôùc: Ña phaàn nguoàøn nöôùc ñöôïc laáy töø nguoàn nöôùc soâng raïch thoâng qua doøng chaûy töï nhieân hay bôm vaøo ao keá ñeán laø dieät khuaån vaø dieät taïp môùi thaû toâm vaøo nuoâi. Trong quaù trình nuoâi thì nguoàn nöôùc caáp cuõng ña soá laáy töø soâng qua ao laéng vaø ñöôïc xöû lyù tröoùc khi bôm vaøo ao nuoâi. Nguoàn nöôùc ngaàm cuõng ñöôïc söû duïng trong muøa möa ñeå taêng ñoä maën cho nöôùc ao nuoâi hay ôû nhöõng khu vöïc coù ñoä maën nöôùc soâng döôùi 5%o. Tuy nhieân, nöôùc ngaàm coù chöùa nhieàu kim loaïi naëng vaø haøm löôïng Amonia cao neân noù ñöôïc bôm vaøo ao laéng vaø ñöôïc xöû lyù kyõ tröôùc khi caáp vaøo ao nuoâi. 1.2.5. Dòch beänh vaø caùch phoøng traùnh: caùc beänh thöôøng gaëp trong quaù trình nuoâi nhö: teo gan, ñoám traéng, vaøng ñaàu laø caùc beänh do Virus vaø hieän chöa coù thuoác trò, chæ phoøng baèng caùch cho aên caùc loaïi thuoác boå vaø caùc Vitamin ñeå taêng cöôøng söùc ñeà khaùng, quaûn lyù chaát löôïng nuôùc ao nuoâi toát ñeå giaûm thieåu dòch beänh.. Moät soá beänh do moâi tröôøng hay nhieåm khuaån nhö: ñen mang, vaøng mang, ñoùng rong, ñöùt raâu, cuït ñuoâi… coù theå khaéc phuïc baèng vieäc xöû yù nguoàn nöôùc toát vaø maät ñoä nuoâi vöøa phaûi (döôùi 35 con/m2). 1.2.6. Hình thöùc nuoâi: nuoâi chuyeân chæ moät ñoái töôïng duy nhaát laø toâm suù, maät ñoä thaû töø (25 – 40con/m2), thaû nuoâi maät ñoä thaáp toâm mau lôùn, tieâu toán thöùc aên ít vaø dòch beänh cuõng giaûm thieåu ñaùng keå nhöng naêng suaát thöôøng thaáp vaø lôïi nhuaän thaáp hôn so vôùi nuoâi maät ñoä daøy nhöng ruõi ro dòch beänh nhieàu hôn.
12 1.3 Phöông phaùp nghieân cöùu. 1.3.1. Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu- thoâng tin. 1.3.1.1. Soá lieäu – thoâng tin thöù caáp: Bao goàm caùc soá lieäu thoáng keâ veà kinh teá xaõ hoäi tænh Beán Tre, caùc baùo caùo toång keát cuûa ngaønh thuûy saûn cuûa Beán tre, caùc hoäi thaûo khoa hoïc veà ngaønh thuûy saûn. Caùc nguoàn thoâng tin naày ñöôïc thu thaäp töø: - Sôû Keá hoaïch vaø ñaàu tö Beán tre. - Boä Thuûy saûn, Sôû thuûy saûn Beán tre, caùc phoøng thuûy saûn cuûa 3 huyeän Bình Ñaïi, Ba Tri vaø Thaïnh Phuù. - Toång cuïc thoáng keâ, Cuïc thoáng keâ Beán Tre. 1.3.1.2. Soá lieäu- thoâng tin sô caáp: Laø soá lieäu ñieàu tra cuûa 66 hoä nuoâi toâm suù coâng treân ñòa baøn 3 huyeän cuûa tænh Beán tre bao goàm: Bình Ñaïi, Ba Tri vaø Thaïnh Phuù. Vieäc thu thaäp soá lieäu ñöôïc tieán haønh theo phöông phaùp ñieàu tra thöïc teá. Phöông phaùp naày ñöôïc thöïc hieän theo trình töï sau: (1) Xaùc ñònh vaán ñeà nghieân cöùu. (2) Laäp baûng phoûng vaán. (3) Tieán haønh choïn maãu: soá maãu ñöôïc löïa choïn ngaãu nhieân nhö sau: • Theo ñiaï baøn nuoâi troàng: nguyeân taéc phaân boå maãu ñieàu tra: ñòa baøn naøo taäp trung nhieàu trang traïi nuoâi thì phaân boå nhieàu maãu ñieàu tra. Cuï theå huyeän Bình Ñaïi (19 maãu), huyeän Ba Tri (8 maãu), huyeän Thaïnh Phuù (39 maãu). • Theo qui moâ trang traïi: Trang traïi nuoâi coù töø 2 ao trôû leân, ao nuoâi phaûi coù dieän tích töø 3000m2 trôû leân, soá traïi coù dieän tích treân 1 ha (56 maãu), soá traïi coù dieän tích döôùi 1 ha (10 maãu). (4) Tieán haønh ñieàu tra