Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các yếu tố tác động đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:130

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu các yếu tố tác động đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam thông qua việc đề xuất mô hình thực nghiệm để tìm hiểu về các yếu tố tác động đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam như thế nào trong giai đoạn từ năm 2009 đến năm 2012.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các yếu tố tác động đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM  NGUYỄN THỊ NGỌC HẠNH CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TỶ SUẤT LỢI NHUẬN RÒNG TRÊN TỔNG TÀI SẢN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – năm 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM  NGUYỄN THỊ NGỌC HẠNH CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TỶ SUẤT LỢI NHUẬN RÒNG TRÊN TỔNG TÀI SẢN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng Mã số: 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. TRƯƠNG QUANG THÔNG TP. Hồ Chí Minh – năm 2014
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, chưa công bố tại bất cứ nơi nào. Mọi số liệu sử dụng trong luận văn này là những thông tin xác thực. Tôi xin chịu mọi trách nhiệm về lời cam đoan của mình. TP. Hồ Chí Minh, ngày 24 tháng 04 năm 2014 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Ngọc Hạnh
MỤC LỤC Nội dung Trang PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu.............................................................................................. 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 3 4. Phương pháp nghiên cứu...................................................................................... 3 5. Kết cấu luận văn ................................................................................................... 3 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TỶ SUẤT LỢI NHUẬN RÒNG TRÊN TỔNG TÀI SẢN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU.................................................. 4 1.1 Hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng............................................... 4 1.1.1 Khái niệm hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng.......................... 4 1.1.2 Các quan điểm về đánh giá hiệu quả hoạt động của ngân hàng.................. 5 1.1.2.1 Quan điểm đánh giá theo hiệu quả kinh tế - xã hội ................................... 5 1.1.2.2 Quan điểm đánh giá theo tiêu chí chất lượng tín dụng ............................. 5 1.1.2.3 Quan điểm đánh giá theo tiêu chí thu nhập - chi phí ................................ 5 1.1.2.4 Xác định tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng ............................................................................................................................ 5 1.1.2.5 Đánh giá thông qua các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng ................................................................................................ 6 1.1.3 Các yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng ................................................................................................................... 7 1.1.3.1 Các yếu tố khách quan .................................................................................. 7 1.1.3.2 Các yếu tố chủ quan ...................................................................................... 7 1.1.4 Các yếu tố kĩ thuật cơ bản ............................................................................... 8 1.1.4.1 Quản trị tài sản có và tài sản nợ .................................................................. 8 1.1.4.2 Đảm bảo tính thanh khoản vốn ................................................................... 8 1.1.4.3 Chất lượng tín dụng ...................................................................................... 8 1.1.4.4 Chi phí hoạt động .......................................................................................... 8
1.1.5 Kinh nghiệm của các nước về nâng cao hiệu quả hoạt động ngân hàng .... 8 1.2 Các mô hình phân tích hiệu quả hoạt động ...................................................... 9 1.2.1 Mô hình đánh đổi lợi nhuận – rủi ro .............................................................. 9 1.2.2 Mô hình tách các chỉ số phân tích lợi nhuận ròng trên tổng tài sản ........... 9 1.3 Các nghiên cứu thực nghiệm trước đây về hiệu quả hoạt động và các yếu tố tác động đến chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động: tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng ..................................................................................... 10 1.3.1 Syafri (2012) .................................................................................................... 11 1.3.2 Atonina Davydenko (2010) ............................................................................ 11 1.3.3 Munyambonera Ezra Francis (2009) ........................................................... 12 1.3.4 Panayiotis Athanasoglou et al (2006) ........................................................... 12 1.3.5 Tan – Aaron Yong et al (2012) ...................................................................... 13 1.3.6 Nesrin Ayadi – Younès Boujelbene (2012) ................................................... 14 1.3.7 Sehrish Gul et al (2011).................................................................................. 14 1.3.8 Samy Ben Naceur (2003) ............................................................................... 14 1.3.9 Valentina Flamini et al (2009) ....................................................................... 15 1.4 Đề xuất mô hình nghiên cứu các yếu tố tác động đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng ............................................................................. 15 1.4.1 Biến phụ thuộc ................................................................................................ 15 1.4.2 Các biến độc lập ............................................................................................. 16 1.4.2.1 Chi phí .......................................................................................................... 16 1.4.2.2 Vốn ............................................................................................................... 18 1.4.2.3 Tiền gửi......................................................................................................... 20 1.4.2.4 Rủi ro tín dụng ............................................................................................ 21 1.4.2.5 Các biến về cấu trúc thu nhập – chi phí ................................................... 21 1.4.3 Mô hình nghiên cứu ....................................................................................... 26 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ........................................................................................ 27 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TỶ SUẤT LỢI NHUẬN RÒNG TRÊN TỔNG TÀI SẢN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM ..................................................................................................... 28
2.1 Thực trạng hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại Việt Nam........................................................................................................................... 28 2.1.1 Tình hình huy động vốn................................................................................. 28 2.1.2 Tình hình tín dụng của các ngân hàng ......................................................... 32 2.1.3 Tình hình thanh khoản .................................................................................. 37 2.1.4 Tình hình nợ xấu ............................................................................................ 40 2.1.5 Vốn, lợi nhuận và tỷ suất sinh lợi của các ngân hàng ................................ 43 2.2 Kiểm định mô hình các yếu tố tác động đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam ................................ 48 2.2.1 Dữ liệu nghiên cứu ......................................................................................... 48 2.2.2 Mô hình nghiên cứu ...................................................................................... 50 2.2.3 Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 51 2.2.3.1 Phân tích tương quan.................................................................................. 51 2.2.3.2 Khảo sát riêng dạng hàm hồi quy phù hợp của từng biến độc lập với biến phụ thuộc ......................................................................................................... 51 2.2.3.3 Phân tích hồi quy ......................................................................................... 52 2.2.3.4 Kiểm định ANOVA về tính thích hợp của mô hình ................................. 52 2.2.3.5 Kiểm định giả định liên hệ tuyến tính ....................................................... 52 2.2.3.6 Kiểm định giả định phương sai của sai số không đổi .............................. 53 2.2.3.7 Kiểm định giả định về phân phối chuẩn của phần dư ............................. 53 2.2.3.8 Kiểm định Durbin-Watson về tính độc lập của sai số ............................. 54 2.2.3.9 Kiểm định không có mối tương quan giữa các biến độc lập (đo lường đa cộng tuyến) ............................................................................................................... 54 2.2.4 Kết quả nghiên cứu ........................................................................................ 54 2.2.4.1 Phân tích tương quan.................................................................................. 54 2.2.4.2 Khảo sát riêng dạng hàm hồi quy .............................................................. 58 2.2.4.3 Phân tích hồi quy ......................................................................................... 61 2.2.4.4 Dò tìm vi phạm giả định liên hệ tuyến tính............................................... 63 2.2.4.5 Dò tìm vi phạm giả định phương sai của sai số không đổi ...................... 64 2.2.4.6 Dò tìm vi phạm giả định về phân phối chuẩn của phần dư .................... 64
2.2.4.7 Dò tìm vi phạm giả định về tính độc lập của sai số (không có tương quan giữa các phần dư) .......................................................................................... 66 2.2.4.8 Dò tìm vi phạm giả định không có mối tương quan giữa các biến độc lập (đo lường Đa cộng tuyến) ....................................................................................... 67 2.2.5 Kết quả mô hình ............................................................................................. 67 2.2.6 Ý nghĩa các hệ số hồi quy riêng phần trong mô hình ................................. 68 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................ 72 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP KIỂM SOÁT CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TỶ SUẤT LỢI NHUẬN RÒNG TRÊN TỔNG TÀI SẢN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM .................................................................................. 73 3.1 Các thách thức đối với việc nâng cao hiệu quả kinh doanh ngân hàng Việt Nam từ kết quả mô hình thực nghiệm .................................................................. 73 3.1.1 Tóm tắt kết quả mô hình ............................................................................... 73 3.1.2 Các thách thức đặt ra từ kết quả mô hình ................................................... 74 3.2 Đề xuất một số giải pháp nhằm kiểm soát các yếu tố tác động trong mô hình ........................................................................................................................... 76 3.3 Đề xuất một số giải pháp cụ thể ....................................................................... 76 3.3.1 Các giải pháp quản lý vốn ............................................................................. 76 3.3.2 Các giải pháp quản lý chi phí ........................................................................ 77 3.3.3 Các giải pháp quản lý rủi ro tín dụng .......................................................... 78 3.3.4 Các giải pháp quản lý rủi ro thanh khoản ................................................... 80 3.3.5 Một số giải pháp nhằm tăng thu nhập, lợi nhuận ngân hàng .................... 81 3.4 Kiến nghị chính sách ......................................................................................... 83 3.4.1 Đối với Quốc hội, Chính phủ và các bộ ngành ............................................ 83 3.4.2 Đối với Ngân hàng Nhà nước ........................................................................ 85 3.4.2.1 Hoàn thiện hệ thống pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng ........ 85 3.4.2.2 Nâng cao hiệu quả điều hành chính sách tiền tệ, chính sách quản lý ngoại hối của Ngân hàng Nhà nước ....................................................................... 85 3.4.2.3 Phát triển thị trường tiền tệ an toàn, đồng bộ và mang tính cạnh tranh cao ............................................................................................................................. 86
3.4.2.4 Phát triển ứng dụng công nghệ và hệ thống thanh toán ......................... 87 3.4.2.5 Nâng cao hiệu quả, hiệu lực của thanh tra, giám sát ngân hàng ............ 89 3.4.2.6 Nâng cao tính trách nhiệm và minh bạch trong công bố thông tin ........ 90 3.4.2.7 Một số kiến nghị khác ................................................................................. 91 3.4.3 Đối với ngân hàng thương mại ...................................................................... 91 3.5 Giới hạn của đề tài ........................................................................................... 92 3.6 Kiến nghị hướng nghiên cứu trong tương lai ................................................. 93 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ........................................................................................ 93 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 94 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 1: DANH SÁCH MẪU QUAN SÁT NGHIÊN CỨU PHỤ LỤC 2: KHẢO SÁT CÁC DẠNG HÀM HỒI QUY GIỮA CÁC BIẾN ĐỘC LẬP VÀ BIẾN PHỤ THUỘC PHỤ LỤC 3: TẬP HỢP BẢNG KẾT QUẢ TÓM TẮT CỦA MÔ HÌNH KHI CHƯA ĐIỀU CHỈNH LOẠI BỎ BIẾN PHỤ LỤC 4: TẬP HỢP BẢNG KẾT QUẢ TÓM TẮT CỦA MÔ HÌNH ĐÃ ĐIỀU CHỈNH LOẠI BỎ BIẾN DO ĐA CỘNG TUYẾN (BỎ BIẾN (VỐN CHỦ SỞ HỮU/NỢ PHẢI TRẢ) VÀ BIẾN (VỐN CHỦ SỞ HỮU/NỢ PHẢI TRẢ)2) PHỤ LỤC 5: DÒ TÌM VI PHẠM CỦA MÔ HÌNH ĐÃ ĐIỀU CHỈNH LOẠI BỎ BIẾN
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT AMC Công ty quản lý nợ và khai thác tài sản thế chấp ASEAN Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á CP Chi phí CP DPRRTD/TNHĐ Chi phí dự phòng rủi ro tín dụng/thu nhập hoạt động CPHĐ Chi phí hoạt động CPHĐ/LNTT Chi phí hoạt động/lợi nhuận trước thuế CPI Chỉ số giá tiêu dùng DPRRTD Dự phòng rủi ro tín dụng EPS Thu nhập trên cổ phiếu GDP Tổng sản phẩm trong nước GTCG Giấy tờ có giá IMF Quỹ tiền tệ thế giới KT-XH Kinh tế xã hội LNST/LNTT Lợi nhuận sau thuế/lợi nhuận trước thuế LNTT Lợi nhuận trước thuế MN Tỷ lệ thu nhập ngoài lãi cận biên NH Ngân hàng NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng Thương mại NIM Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên NPM Tỷ lệ sinh lời hoạt động NPT Nợ phải trả NV Nguồn vốn ROA Lợi nhuận ròng trên tổng tài sản ROE Lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu SECO Cục Kinh tế Liên bang Thụy Sỹ TCKT Tổ chức kinh tế TCTD Tổ chức tín dụng TMCP Thương mại Cổ phần TN Thu nhập TNDN Thu nhập doanh nghiệp TNHĐ/TTS Thu nhập hoạt động/tổng tài sản TNlãi/TTS Thu nhập lãi/tổng tài sản Tổng nhận TG/LNTT Tổng nhận tiền gửi/lợi nhuận trước thuế TS Tài sản USD Đô la Mỹ
VAMC Công ty quản lý tài sản VCSH Vốn chủ sở hữu VCSH/Nợ phải trả Vốn chủ sở hữu/nợ phải trả VND Đồng Việt Nam WB Ngân hàng Thế giới WTO Tổ chức thương mại thế giới
DANH MỤC BẢNG BIỂU Nội dung Trang Bảng 1.1: Định nghĩa các biến và mối tương quan kỳ vọng giữa các biến độc lập và biến phụ thuộc .............................................................................................. 23 Bảng 2.1: Mô tả dữ liệu nghiên cứu....................................................................... 48 Bảng 2.2: Kết quả phân tích tương quan của các biến ........................................ 55 Bảng 2.3: Khảo sát các dạng hàm hồi quy ...................................... phần phụ lục 2 Bảng 2.4: Khảo sát các dạng hàm hồi quy ..................................... phần phụ lục 2 Bảng 2.5: Khảo sát các dạng hàm hồi quy ..................................... phần phụ lục 2 Bảng 2.6: Khảo sát các dạng hàm hồi quy ..................................... phần phụ lục 2 Bảng 2.7: Khảo sát các dạng hàm hồi quy ..................................... phần phụ lục 2 Bảng 2.8: Khảo sát các dạng hàm hồi quy ..................................... phần phụ lục 2 Bảng 2.9: Khảo sát các dạng hàm hồi quy ..................................... phần phụ lục 2 Bảng 2.10: Tập hợp bảng kết quả tóm tắt của mô hình ............... phần phụ lục 3 Bảng 2.11: Tập hợp bảng kết quả tóm tắt của mô hình điều chỉnh ............................................................................................................. phần phụ lục 4 Bảng 2.12: Bảng tương quan ........................................................... phần phụ lục 5 Bảng 2.13: Bảng kết quả mô hình ................................................... phần phụ lục 5 Bảng 2.14: Bảng hệ số hồi quy ........................................................ phần phụ lục 5 Danh sách mẫu quan sát nghiên cứu ............................................... phần phụ lục 1
DANH MỤC ĐỒ THỊ Nội dung Trang Đồ thị 2.1: Tăng trưởng huy động qua các năm .................................................. 31 Đồ thị 2.2: Tăng trưởng tổng phương tiện thanh toán qua các năm ................ 31 Đồ thị 2.3: Tăng trưởng tín dụng qua các năm ................................................... 36 Đồ thị 2.4: Tỷ lệ nợ xấu qua các năm ................................................................... 42 Đồ thị 2.5: Mức tăng tài sản qua các năm ........................................................... 47 Đồ thị 2.6: Tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản qua các năm .................... 47 Đồ thị 2.7: Tỷ suất lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu qua các năm .............. 47 Đồ thị 2.8: đồ thị phân tán giữa phần dư và giá trị dự đoán ............................. 63 Đồ thị 2.9: đồ thị tần số của các phần dư ............................................................. 64 Đồ thị 2.10: đồ thị tần số ........................................................................................ 65 Đồ thị 2.11: Đồ thị phân tán phần dư theo thứ tự quan sát ............................... 66
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ở hầu hết các nước, ngành ngân hàng được coi là khu vực then chốt đảm bảo cho nền kinh tế quốc gia hoạt động một cách nhịp nhàng, vì vậy khu vực này được chính phủ các nước quan tâm đặc biệt, và là một trong những ngành được giám sát chặt chẽ nhất trong nền kinh tế, đặc biệt là tại các nước đang phát triển. Ở Việt Nam trong những năm qua, nhờ chính sách đổi mới kinh tế, ngành ngân hàng đã có những thay đổi to lớn và hệ thống ngân hàng ngày càng phù hợp hơn với nền kinh tế thị trường. Tuy nhiên, trong bối cảnh hội nhập như hiện nay thì sự cạnh tranh trên thương trường ngày càng gay gắt đòi hỏi hệ thống ngân hàng Việt Nam phải không ngừng tự hoàn thiện mình trong quá trình kinh doanh. Trong đó, tỷ suất sinh lợi như tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản (ROA) của ngân hàng có ý nghĩa nhất định cho sự thành công của ngân hàng trong cạnh tranh vì nó thể hiện hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Do đó, các nhà quản trị ngân hàng có sự quan tâm nhất định đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng và các yếu tố tác động đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng để đánh giá đúng một phần hiệu quả hoạt động của ngân hàng và đưa ra các quyết định phù hợp. Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu thực nghiệm tìm hiểu về các yếu tố tác động đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng như các nghiên cứu của Syafri (2012), Atonina Davydenko (2010), Munyambonera Ezra Francis (2009), Panayiotis Athanasoglou et al (2006), Tan – Aaron Yong et al (2012), Nesrin Ayadi – Younès Boujelbene (2012), Sehrish Gul et al (2011), Samy Ben Naceur (2003), Valentina Flamini et al (2009). Các nghiên cứu trước đây chỉ ra các yếu tố tác động đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng bao gồm các yếu tố bên trong như chi phí, vốn, rủi ro tín dụng, tiền gửi, cấu trúc thu nhập – chi phí (thường được thể hiện thông qua các chỉ tiêu tài chính) và các yếu tố bên ngoài như lạm phát, tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội,...
2 Xuất phát từ thực tế các nghiên cứu về hiệu quả hoạt động ngân hàng còn chưa nhiều nên tác giả chọn đề tài “Các yếu tố tác động đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam”. Thông qua phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp với nghiên cứu định lượng, tác giả sử dụng các dữ liệu thống kê, biểu đồ thể hiện hiệu quả hoạt động ngân hàng thương mại Việt Nam và xây dựng các mô hình phổ biến để đánh giá các yếu tố tác động đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam. 2. Mục tiêu nghiên cứu - Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu các yếu tố tác động đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam thông qua việc đề xuất mô hình thực nghiệm để tìm hiểu về các yếu tố tác động đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam như thế nào trong giai đoạn từ năm 2009 đến năm 2012. - Trong phạm vi đề tài này, nghiên cứu thực nghiệm đề xuất: Biến phụ thuộc là một chỉ tiêu để đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng chính là tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản (ROA) Các biến độc lập là các yếu tố bên trong có thể ảnh hưởng đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản (ROA) của ngân hàng như: rủi ro tín dụng (sử dụng chỉ tiêu: chi phí dự phòng rủi ro tín dụng/thu nhập hoạt động); chi phí (sử dụng chỉ tiêu: chi phí hoạt động/lợi nhuận trước thuế); vốn (sử dụng chỉ tiêu: vốn chủ sở hữu/nợ phải trả); biến về cấu trúc thu nhập – chi phí (sử dụng các chỉ tiêu: lợi nhuận sau thuế/lợi nhuận trước thuế; thu nhập hoạt động/tổng tài sản; thu nhập lãi/tổng tài sản); tiền gửi (sử dụng chỉ tiêu: tổng nhận tiền gửi/lợi nhuận trước thuế) Tác giả dùng các mô hình phổ biến để xem xét mối liên hệ giữa biến phụ thuộc và các biến độc lập.
3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu của đề tài: đối tượng nghiên cứu là nghiên cứu các yếu tố tác động đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam. - Phạm vi nghiên cứu của đề tài: mẫu nghiên cứu là các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam bằng cách tính toán biến phụ thuộc và các biến độc lập dựa trên số liệu của báo cáo tài chính các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam với số lượng là 36 ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam trong giai đoạn từ năm 2009 đến năm 2010; 34 ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam trong giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2012; khoảng thời gian nghiên cứu trong giai đoạn từ năm 2009 đến năm 2012. 4. Phương pháp nghiên cứu - Sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính và phương pháp nghiên cứu định lượng: + Phương pháp nghiên cứu định tính: sử dụng dữ liệu thống kê và biểu đồ để mô tả thực trạng hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại Việt Nam nói chung trong giai đoạn từ năm 2009 đến năm 2013 + Phương pháp nghiên cứu định lượng: sử dụng mô hình phân tích hồi quy để nghiên cứu các yếu tố tác động đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam trong giai đoạn từ năm 2009 đến năm 2012 5. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục; luận văn gồm 03 chương: Chương 1: Tổng quan về các yếu tố tác động đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng thương mại Việt Nam và mô hình nghiên cứu Chương 2: Thực trạng các yếu tố tác động đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng thương mại Việt Nam Chương 3: Giải pháp kiểm soát các yếu tố tác động đến tỷ suất lợi nhuận ròng trên tổng tài sản của ngân hàng thương mại Việt Nam
4 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TỶ SUẤT LỢI NHUẬN RÒNG TRÊN TỔNG TÀI SẢN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU 1.1 Hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng 1.1.1 Khái niệm hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng Theo PGS.TS Nguyễn Khắc Minh ở trang 255 trong cuốn “Từ điển Toán kinh tế, Thống kê, Kinh tế lượng Anh - Việt” thì “hiệu quả - efficiency” trong kinh tế được định nghĩa là “mối tương quan giữa đầu vào các yếu tố khan hiếm với đầu ra hàng hóa và dịch vụ” và “khái niệm hiệu quả được dùng để xem xét các tài nguyên được các thị trường phân phối tốt như thế nào”. Theo Peter S. Rose - Giáo sư kinh tế học và tài chính trường đại học Yale thì về bản chất ngân hàng thương mại cũng có thể được coi như một tập đoàn kinh doanh và hoạt động với mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận với mức độ rủi ro cho phép. Tuy nhiên, khả năng sinh lời là mục tiêu được các ngân hàng quan tâm hơn cả vì thu nhập cao sẽ giúp các ngân hàng có thể bảo toàn vốn, tăng khả năng mở rộng thị phần, thu hút vốn đầu tư. Như vậy có thể hiểu hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực hiện có để có thể đạt được kết quả cao nhất với tổng chi phí thấp nhất. Hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng quyết định đến sự tồn tại và phát triển của mỗi ngân hàng. Nếu ngân hàng hoạt động có hiệu quả kinh doanh tốt thì uy tín ngân hàng sẽ tăng lên từ đó sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của ngân hàng đó, chính vì vậy mà bất kỳ một ngân hàng nào đều coi đạt hiệu quả trong hoạt động kinh doanh là mục tiêu rất quan trọng và đề ra các chính sách, giải pháp để cải thiện hiệu quả hoạt động kinh doanh của mình.
5 1.1.2 Các quan điểm về đánh giá hiệu quả hoạt động của ngân hàng 1.1.2.1 Quan điểm đánh giá theo hiệu quả kinh tế - xã hội Theo quan điểm của một số nhà kinh tế thì hiệu quả ngân hàng phải được đánh giá ở hai khía cạnh: hiệu quả xã hội và hiệu quả bản thân ngân hàng. Trong số đó có nhà kinh tế học người Nga Kisileva.I.A; bà cho rằng trong hoạt động của thị trường tài chính ngoài hiệu quả cụ thể có thể cân đếm được, hoạt động tài chính còn mang lại hiệu quả gián tiếp cho nền kinh tế - xã hội. 1.1.2.2 Quan điểm đánh giá theo tiêu chí chất lượng tín dụng Một số các nhà kinh tế đánh giá hiệu quả hoạt động của ngân hàng qua chất lượng tín dụng. 1.1.2.3 Quan điểm đánh giá theo tiêu chí thu nhập - chi phí Các ngân hàng thương mại ở Mỹ khi phân tích hoạt động và xây dựng chiến lược kinh doanh dựa vào quan điểm: - “Tối đa hóa” các nguồn thu nhập. - “Tối thiểu hóa” các khoản chi. - Quản trị ngân hàng, đề ra các biện pháp và cơ chế thực hiện tốt hai nội dung trên. 1.1.2.4 Xác định tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng Hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng được đánh giá qua hai tiêu chí: định tính và định lượng. - Định tính: Đánh giá hiệu quả theo định tính có nghĩa là đánh giá các biện pháp hoạt động của ngân hàng (chưa đề cập đến kinh doanh, cũng như kết quả kinh doanh) nhằm duy trì và phát triển ổn định, bền vững ngân hàng. Các biện pháp đó bao gồm: + Chính sách, chiến lược phù hợp; + Bộ máy quản trị, điều hành, kiểm tra giám sát và cơ chế quản trị hiệu quả; + Một đội ngũ nhân viên có trình độ chuyên môn, đảm bảo triển khai thành công chính sách và thực hiện hiệu quả chiến lược kinh doanh.
6 - Định lượng: Đánh giá về mặt định lượng - có nghĩa là đánh giá kết quả kinh doanh của ngân hàng. Lợi nhuận là chỉ tiêu phản ánh tổng hợp tình hình kinh doanh. Thông qua lợi nhuận, hiệu quả hoạt động kinh doanh ngân hàng được đánh giá một cách đầy đủ về mọi mặt. Khi phân tích lợi nhuận ngân hàng, các nhà chuyên môn thường thực hiện theo ba nhóm chính đối với thu nhập và hai nhóm chính đối với chi phí: + Lợi nhuận hình thành từ thu và trả lãi sử dụng vốn. + Lợi nhuận hình thành từ nghiệp vụ kinh doanh giấy tờ có giá. + Lợi nhuận thu từ nguồn cung ứng các dịch vụ khác. + Chi phí quản lý và công vụ (là một bộ phận cấu thành chi phí hoạt động). + Chi phí trích lập dự phòng. Khi so sánh mức tăng trưởng của các yếu tố hình thành lợi nhuận, chúng ta có thể đánh giá hiệu quả của từng loại hình hoạt động. 1.1.2.5 Đánh giá thông qua các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng Hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng được đánh giá thông qua năng lực về hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Năng lực này được đo lường thông qua các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động của ngân hàng mà thông dụng nhất là hai chỉ tiêu ROA và ROE được tính toán như sau: - Tỷ lệ lợi nhuận ròng trên tổng tài sản (ROA: Return on asset) Công thức tính ROA: Lợi nhuận ròng (sau thuế) ROA = ----------------------------------------- Tổng tài sản ROA cho thấy khả năng chuyển tài sản của ngân hàng thành lợi nhuận ròng và là chỉ tiêu đánh giá hiệu quả công tác quản lý của ngân hàng. Tỷ lệ này càng lớn cho thấy ngân hàng càng hoạt động có hiệu quả.
7 - Tỷ lệ lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu (ROE_Return on equity) Công thức tính ROE: Lợi nhuận ròng (sau thuế) ROE = ----------------------------------------- Vốn chủ sở hữu Ngoài ra còn có các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng như: Tỷ lệ thu nhập cận biên; Thu nhập trên cổ phiếu; Chênh lệch lãi suất bình quân (chênh lệch lãi suất đầu vào và đầu ra); Tỷ lệ hiệu suất sử dụng tài sản cố định; Tỷ lệ tài sản sinh lời; Mức tăng giá cổ phiếu của ngân hàng trên thị trường. 1.1.3 Các yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng 1.1.3.1 Các yếu tố khách quan - Điều kiện kinh tế - xã hội: Kinh tế tăng trưởng hay suy thoái đều có ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh ngân hàng. - Chính sách của Ngân hàng Trung ương: Thông thường, vào thời kỳ lạm phát, Ngân hàng Trung ương thắt chặt chính sách tiền tệ làm hạn chế khả năng mở rộng tín dụng ngân hàng. 1.1.3.2 Các yếu tố chủ quan - Trình độ quản trị điều hành: Trình độ quản trị điều hành không đáp ứng yêu cầu; không xây dựng được quy trình quản trị toàn diện các mặt liên quan trong hoạt động của ngân hàng trên cơ sở sử dụng hiệu quả, hợp lý nguồn vốn của ngân hàng sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn của Ngân hàng. - Tình hình tài chính của ngân hàng: Nguồn vốn tự có của ngân hàng bị hạn chế, không đủ để đáp ứng các điều kiện phát triển, tăng trưởng hoặc thực hiện các biện pháp tăng thu nhập. - Khả năng cạnh tranh: Cạnh tranh thiếu cân sức trong điều kiện thị trường kéo theo chi phí lớn, sẽ giảm thấp hiệu quả trong kinh doanh.
8 - Chiến lược kinh doanh không phù hợp: Hoạt động kinh doanh không theo chiến lược phát triển có khả năng làm cho ngân hàng mất định hướng trong những điều kiện thay đổi của thị trường. - Hệ thống giám sát không hiệu quả: Một hệ thống kiểm tra, giám sát nội bộ xây dựng đúng yêu cầu sẽ góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh ngân hàng. 1.1.4 Các yếu tố kĩ thuật cơ bản 1.1.4.1 Quản trị tài sản có và tài sản nợ Nội dung quản trị tài sản có và tài sản nợ là quản lý mức tăng trưởng nguồn vốn phù hợp với kế hoạch sử dụng vốn. Một sự mất cân đối trong mối liên kết này sẽ dẫn đến tình trạng không hiệu quả. 1.1.4.2 Đảm bảo tính thanh khoản vốn Trong hoạt động ngân hàng thương mại tồn tại một mối liên hệ mật thiết giữa tính thanh khoản và khả năng sinh lời: nếu tính thanh khoản cao thì khả năng sinh lời thấp, còn nếu khả năng sinh lời cao có thể làm giảm tính thanh khoản. 1.1.4.3 Chất lượng tín dụng Chất lượng tín dụng là chỉ tiêu quan trọng, bởi nó ảnh hưởng lớn đến kết quả kinh doanh cũng như chiến lược phát triển ngân hàng; nếu nợ quá hạn lớn thì ngân hàng phải trích lập dự phòng nhiều. 1.1.4.4 Chi phí hoạt động Chi phí hoạt động trong đó có chi phí quản lý và công vụ là một yếu tố cấu thành chi phí hoạt động không thể thiếu được đối với hoạt động của ngân hàng. Tuy nhiên, đây là phần mà ngân hàng có thể điều chỉnh để giảm chi phí, tăng thu nhập. 1.1.5 Kinh nghiệm của các nước về nâng cao hiệu quả hoạt động ngân hàng Nghiên cứu kinh nghiệm của một số nước như Trung Quốc, Mỹ, Nhật, Pháp, CHLB Nga có thể rút ra bài học như sau: Để đạt được hiệu quả cao trong kinh doanh cần chú trọng: nâng cao chất lượng sản phẩm, chất lượng tín dụng, tăng cường năng lực tài chính của ngân hàng, đảm