Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:81

Thêm vào BST

Báo xấu

45
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là phân tích thực trạng hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm đẩy mạnh hơn hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ KIM HỒNG ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN THƯƠNG TÍN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ KIM HỒNG ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN THƯƠNG TÍN LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 8 34 02 01 Người hướng dẫn khoa học: PGS., TS. HOÀNG THỊ THANH HẰNG TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019
TÓM TẮT LUẬN VĂN Thanh toán không dùng tiền mặt là các phương thức thanh toán được chú trọng và áp dụng phổ biến gắn với sự phát triển của khoa học hiện đại ngày nay, đồng thời nó phản ảnh được thương hiệu, hiệu quả hoạt động của ngân hàng. Chính vì vậy, hiểu đúng bản chất về thanh toán không dùng tiền mặt, phân tích, đánh giá đúng những lợi ích hiện tại cũng như xác định chính xác các nguyên nhân những tồn tại của thanh toán không dùng tiền mặt sẽ giúp cho ngân hàng tìm được các biện pháp cải thiện thích hợp để có thể đứng vững trong nền kinh tế thị trường sôi nổi và cạnh tranh gay gắt hiện nay. Đề tài “Đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn Thương Tín” hệ thống hóa một số cơ sở lý luận tổng quan về hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, phân tích thực trạng hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn Thương Tín. Trên cơ sở đó, luận văn đã đề xuất những giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn Thương Tín đồng thời đưa ra những kiến nghị cho Ngân hàng Nhà Nước để góp phần đẩy mạnh và phát triển các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt hiệu quả và cạnh tranh hơn. Mặc dù đã tập nghiên cứu nhưng do thời gian và kiến thức còn hạn chế nên không thể tránh khỏi những thiếu sót, tác giả mong rằng sẽ nhận được nhiều đóng góp để vấn đề nghiên cứu được hoàn thiện hơn.
LỜI CAM ĐOAN Tôi tên: Nguyễn Thị Kim Hồng Sinh ngày: 11/07/1992 tại: Gia Lai Quê quán: Gia Lai Hiện công tác tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn Thương Tín Chi nhánh Bình Dương Hiện là học viên cao học khóa 19 của trường Đại Học Ngân Hàng TP. Hồ Chí Minh. Đề tài: “Đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn Thương Tín” Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng. Mã số: 8 34 02 01 Người hướng dẫn khoa học: PGS.,TS. Hoàng Thị Thanh Hằng Tôi xin cam đoan luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sỹ tại bất kỳ một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn. Tôi xin hoàn toàn tự chịu trách nhiệm về tính xác thực và tham khảo tài liệu khác. Bình Dương, ngày tháng năm 2019 Tác giả luận văn
LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh và tất cả thầy cô đã giảng dạy, động viên, tư vấn và giúp đỡ cho tôi trong suốt thời gian theo học tại trường. Đặc biệt, chân thành cảm ơn Cô PGS., TS Hoàng Thị Thanh Hằng đã tận tình hướng dẫn, tư vấn, góp ý và giúp đỡ cho tôi trong suốt thời gian tôi thực hiện đề tài luận văn này. Chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn Thương Tín và các đồng nghiệp đã tạo điều kiện thuận lợi, đóng góp những ý kiến quí báu để tôi thực hiện luận văn này. Sau cùng, tôi xin chân thành cám ơn đến những người bạn, đồng nghiệp, người thân đã tận tình hỗ trợ, đóng góp ý kiến và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu. Xin trân trọng cám ơn!
MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài .....................................................................................................1 2. Mục tiêu của nghiên cứu .........................................................................................2 3. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................................2 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................3 5. Phương pháp nghiên cứu:........................................................................................3 6. Nội dung nghiên cứu ...............................................................................................3 7. Đóng góp của đề tài.................................................................................................4 8. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu ..........................................................................4 9. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................6 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .................................................................................. 7 1.1 Khái quát chung .................................................................................................... 7 1.1.1 Khái niệm thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại ........... 7 1.1.2 Các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại ...... 8 1.1.2.1 Thanh toán bằng Sec (Cheque – check) .......................................................... 8 1.1.2.2 Thanh toán bằng ủy nhiệm chi ...................................................................... 11 1.1.2.3 Thanh toán bằng ủy nhiệm thu ...................................................................... 11 1.1.2.4 Thanh toán bằng thẻ ngân hàng (Bank Card) ............................................... 11 1.1.2.5 Dịch vụ ngân hàng điện tử ............................................................................ 13 1.1.3 Sự cần thiết và ý nghĩa của thanh toán không dùng tiền mặt. ......................... 14 1.1.4 Vai trò của thanh toán không dùng tiền mặt..................................................... 15
1.1.4.1 Đối với nền kinh tế. ....................................................................................... 15 1.1.4.2 Đối với ngân hàng ......................................................................................... 16 1.1.4.3 Đối với cá nhân và doanh nghiệp .................................................................. 16 1.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt ............ 17 1.2.1 Môi trường vĩ mô. ............................................................................................ 17 1.2.2 Môi trường pháp lý. ......................................................................................... 17 1.2.3 Khoa học công nghệ ......................................................................................... 18 1.2.4 Yếu tố con người .............................................................................................. 19 1.2.5 Hoạt động kinh doanh chung của ngân hàng ................................................... 20 1.2.6 Yếu tố tâm lý .................................................................................................... 20 1.3 Các chỉ tiêu đánh giá hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng thương mại ................................................................................................................ 21 1.4 Kinh nghiệm về đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của một số ngân hàng thương mại Việt Nam và bài học kinh nghiệm cho ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín .................................................................................... 23 1.4.1 TPbank ............................................................................................................. 24 1.4.2 Ngân hàng quốc tế VIB .................................................................................... 24 1.4.3 Ngân hàng Sài Gòn – Hà Nội........................................................................... 25 Kết luận chương 1 ..................................................................................................... 28 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN THƯƠNG TÍN . 29 2.1 Giới thiệu khái quát về ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín .. 29 2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển ....................................................................... 29 2.1.2 Kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng giai đoạn 2016-2018 ............... 32
2.2 Thực trạng phát triển hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín ............................................................... 34 2.2.1 Tổng quát về thanh toán không dùng tiền mặt tại Sacombank ........................ 34 2.2.2 Thanh toán bằng thẻ ngân hàng. ...................................................................... 35 2.2.3 Dịch vụ ngân hàng điện tử ............................................................................... 37 2.2.4 Thanh toán bằng Sec, Ủy nhiệm thu, Ủy nhiệm chi ........................................ 39 2.4 Thống kê kết quả khảo sát các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín .................. 40 2.4 Đánh giá về thực trạng phát triển hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín gia đoạn 2016-2018............. 45 2.4.1 Kết quả đạt được .............................................................................................. 45 2.4.2 Những hạn chế ................................................................................................. 46 2.4.3 Nguyên nhân .................................................................................................... 46 Kết luận chương 2 ..................................................................................................... 48 CHƯƠNG 3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN THƯƠNG TÍN ................................................................................................ 49 3.1 Định hướng phát triển hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng Thương mại cổ phần sài Gòn Thương Tín giai đoạn 2019-2022 .............................. 49 3.2 Giải pháp đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín ............................................................... 50 3.2.1 Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng cáo và các hoạt động marketing đến người dân và các đơn vị trên địa bàn ........................................................................ 50 3.2.2 Hiện đại hóa công nghệ và đa dạng hóa phương thức thanh toán ................... 51 3.2.6 Nâng cao chất lượng đội ngũ nhân viên ........................................................... 54
3.2.7. Liên tục mở rộng mạng lưới liên kết với các đối tác để cung cấp dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của Ngân hàng, đặc biệt là các đối tác kinh doanh dựa trên nền tảng công nghệ.................................................................................................... 56 3.3 Kiến nghị với ngân hàng Nhà nước .................................................................... 57 Kết luận chương 3 ..................................................................................................... 59 KẾT LUẬN ............................................................................................................... 60
i DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Ký hiệu từ viết STT Nội dung đầy đủ tắt 1 NHTM Ngân hàng thương mại 2 NHNN Ngân hàng Nhà nước 3 TCTD Tổ chức tín dụng 4 KBNN Kho bạc Nhà nước 5 TTKDTM Thanh toán không dùng tiền mặt 6 ATM Automated Teller Machine - Máy rút tiền tự động 7 POS Point Of Sales - Điểm bán hàng 8 TMCP Thương mại cổ phần 9 DV NHĐT Dịch vụ ngân hàng điện tử 10 KH Khách hàng 11 UNT Uỷ nhiệm thu 12 UNC Uỷ nhiệm chi 13 CBCNV Cán bộ công nhân viên 14 Sacombank Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín 15 SPDV Sản phẩm dịch vụ
ii DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ Biểu đồ Biểu đồ 2.1 Lợi nhuận từ hoạt động thẻ của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín 2016-2018 ................................................................................................................ 37 Biểu đồ 2.2 Tăng trưởng User IB thanh toán và thu dịch vụ của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín 2016-2018 .................................................................................... 38 Biểu đồ 2.3 Lãi thuần thu từ dịch vụ Sec, UNC, UNT của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín 2016-2018 ............................................................................................ 39 Bảng biểu Bảng 2.1 Tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín 2016-2018 .......................................................................................................... 32 Bảng 2.2 Lợi nhuận hoạt động kinh doanh doanh của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín 2016-2018 ............................................................................................ 33 Bảng 2.3 Tình hình thanh toán nội địa của doanh của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín 2016-2018 ............................................................................................ 34 Bảng 2.4 Hoạt động kinh doanh thẻ của doanh của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín 2016-2018 .......................................................................................................... 35
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Cùng với sự phát triển của kinh tế xã hội nói chung và hệ thống ngân hàng thương mại nói riêng, sự ra đời và phát triển của thanh toán không dùng tiền mặt là một yếu tố tất yếu khách quan. Thanh toán không dùng tiền mặt có một vai trò hết sức quan trọng đối với từng cá nhân, từng đơn vị kinh tế và đối với toàn bộ nền kinh tế, đáp ứng được đòi hỏi của sản xuất và lưu thông hàng hóa trong nền kinh tế thị trường, làm cho ngân hàng trở thành trung tâm thanh toán của nền kinh tế. Hiện nay, khi mà nền kinh tế đã phát triển sang một giai đoạn mới, xã hội hiện đại với sự bùng nổ của công nghệ thông tin, giao dịch thương mại kéo theo sự gia tăng của dịch vụ thanh toán trực tuyến trên các thiết bị điện tử đòi hỏi hình thức thanh toán không dùng tiền mặt không ngừng hoàn thiện và ngày càng phát triển. Nắm bắt nhu cầu này, các ngân hàng thương mại, các tổ chức trung gian thanh toán rất tích cực triển khai các loại hình dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt. Bên cạnh việc phát triển và mở rộng các phương thức truyền thống như ủy nhiệm chi (lệnh chi), ủy nhiệm thu (nhờ thu), nhiều dịch vụ, phương thức mới, hiện đại, tiện lợi và tiện ích dựa trên nền tảng ứng dụng công nghệ thông tin đã xuất hiện và đang đi dần vào cuộc sống, phù hợp với xu thế thanh toán của các nước trong khu vực và trên thế giới như thẻ ngân hàng, Mobile Banking, Internet Banking, SMS Banking, ví điện tử, QR code ... Bên cạnh đó, nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia, hệ thống các ngân hàng nói chung và ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín nói riêng đã không ngừng phát triển các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt và đạt được nhiều kết quả tích cực. Đảm bảo an toàn, tiện lợi, thích hợp và chính xác trong giao dịch thanh toán của khách hàng vừa tăng tốc độ chu chuyển vốn trong nền kinh tế và đẩy nhanh tốc độ lưu thông hàng hóa đồng thời tạo thêm nguồn thu cho ngân hàng. Tuy nhiên, thực tế triển khai các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng còn có những hạn chế bởi tính đa dạng và ổn định của dịch vụ chưa cao, chưa thu hút được nhiều khách hàng sử dụng dịch vụ.
2 Xuất phát từ thực trạng đó, trên cơ sở những lý luận đã học cùng với quá trình tìm hiểu, nghiên cứu về tình hình hoạt động thanh toán tại các ngân hàng thương mại hiện nay, tôi lựa chọn đề tài: “Đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng cổ phần Sài Gòn Thương Tín” để vừa nghiên cứu trong khóa luận tốt nghiệp của mình mà còn đóng góp ý kiến để có thể phát triển hơn hệ thống thanh toán tại đơn vị tôi đang làm việc. 2. Mục tiêu của nghiên cứu Mục tiêu tổng quát: Phân tích thực trạng hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn Thương Tín, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm đẩy mạnh hơn hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín. Mục tiêu cụ thể: - Khái quát chung cơ sở lý thuyết về hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại các ngân hàng thương mại. - Phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng Thương Mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín trong giai đoạn 2016-2018. - Từ những hạn chế còn tồn đọng đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín. 3. Câu hỏi nghiên cứu Cơ sở lý thuyết nào về hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại các ngân hàng thương mại. Thực trạng phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín trong giai đoạn 2016-2018. Kết quả đạt được, những nguyên nhân, hạn chế nào còn tồn đọng?
3 Để đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín thì cần có những giải pháp, kiến nghị nào? 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín. Phạm vi nghiên cứu: - Không gian: Được nghiên cứu tại ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn Thương Tín (hội sở). - Thời gian: Luận văn nghiên cứu sự phát triển của hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn Thương Tín giai đoạn 2016- 2018. 5. Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu định tính thông qua việc phân tích thực trạng hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín giai đoạn 2016-2018; Tổng hợp, thống kê, so sánh số liệu đạt được giữa các năm với nhau nhằm làm rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín. Phương pháp điều tra khảo sát: Thông qua bảng câu hỏi để thu thập dữ liệu đánh giá sự ảnh hưởng của các nhân tố đến hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, là cơ sở để đề xuất một số giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng. 6. Nội dung nghiên cứu Luận văn đã kế thừa tổng hợp những vấn đề về hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt. Tổng hợp những nguyên nhân ảnh hưởng đến sự phát triển của hoạt
4 động thanh toán không dùng tiền mặt tại NHTM nói chung và tại NHTM cổ phần Sài Gòn Thương Tín nói riêng. Trên cơ sở phân tích thực trạng phát triển hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của NHTM cổ phần Sài Gòn Thương Tín để đưa ra đề xuất, giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại NHTM cổ phần Sài Gòn Thương Tín nói riêng và hệ thống ngân hàng thương mại nói chung. Luận văn làm cơ sở khoa học của những đề xuất về phương thức thanh toán không dùng tiền mặt. 7. Đóng góp của đề tài Đánh giá thực trạng phát triển hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín. Trên cơ sở hệ thống hóa những lý luận cơ bản và đánh giá thực trạng hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt để đưa ra một số giải pháp cụ thể mang tính áp dụng cao, phù hợp với xu hướng ngày một phát triển của xã hội hiện nay nhằm đẩy mạnh phát triển hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín trong thời gian tới. 8. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu Đến nay, có nhiều công trình nghiên cứu với quy mô khác nhau để tìm ra giải pháp đẩy mạnh chất lượng và phát triển hoạt động thanh toán nói chung và thanh toán không dùng tiền mặt nói riêng. Cụ thể một số nghiên cứu như sau: “Phát triển dịch vụ thanh toán ngân hàng trong giai đoạn phát triển công nghệ hiện nay” của tác giả Nguyễn Thị Trúc Phương đã nêu tổng quan về phát triển dịch vụ thanh toán và thống kê các kết quả đạt được trong lĩnh vực thanh toán của một số NHTM như: Vietcombank, Vietinbank, BIDV, Agribank, Sacombank; Từ đó đưa ra các nhận xét và đề xuất nhằm phát triển dịch vụ thanh toán gắn với công nghệ hiện đại. Tuy nhiên nghiên cứu chỉ tập trung chủ yếu vào phương thức thanh toán bằng thẻ đồng thời các đề xuất chỉ tập trung vào việc cải thiện hành lang pháp lý.
5 “Giải pháp đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt ở Việt Nam” của tác giả Nguyễn Minh Thủy đã nêu ra sự hoàn thiện về khung khổ pháp lý và đề xuất một số các giải pháp đẩy nhanh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt. Tuy nhiên các giải pháp đưa ra còn hạn chế, tổng quát, chưa đi sâu phân tích cụ thể vào từng giải pháp để có thể vận dụng vào thực tế hiện nay. “Tương lai mở rộng với dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt” của tác giả Trang Nguyễn đã nêu ra được thực trạng hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam và một số giải pháp công nghệ mà các ngân hàng thương mại đang áp dụng hiện nay. Tuy nhiên nghiên cứu chỉ tập trung đi sâu vào vấn đề bảo mật của các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt mà không chỉ ra định hướng cụ thể để phát triển các phương thức thanh toán đó. “Giải pháp thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt khu vực nông thôn” của tác giả Nguyễn Thị Phúc Hậu đã liệt kê các văn bản pháp lý đồng thời phân tích thực trạng hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt hiện nay. Qua đó tác giả đã nêu ra một số nguyên nhân tác động đến sự phát triển hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt ở nông thôn và đề xuất ra một số giải pháp cụ thể. Tuy nhiên tác giả chưa đi sâu phân tích làm như thế nào để người dân có thể thích ứng với công nghệ mới trong thanh toán đặc biệt là ở khu vực nông thôn người dân chậm thích ứng về công nghệ. “Phát triển hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt ở Việt Nam hiện nay” của tác giả Lưu Phước Vẹn đã nêu ra được thực trạng thanh toán không dùng tiền mặt của Việt Nam hiện nay đồng thời đưa ra một số tồn đọng, nguyên nhân, hạn chế cũng như đề xuất các giải pháp thúc đẩy hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt. Tuy nhiên nghiên cứu chưa nêu được các giải pháp để dần xóa bỏ được thói quen sử dụng tiền mặt của người dân mà thói quen là nhân tố quyết định nhiều nhất đến hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt. Nhìn chung các đề tài nghiên cứu đều tập trung khái quát về tổng quan thanh toán không dùng tiền mặt từ đó đưa ra các đề xuất, các giải pháp nhằm phát triển và nâng cao hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt hiện nay. Tuy nhiên mỗi ngân
6 hàng thương mại, mỗi chi nhánh, mỗi tỉnh, mỗi vùng miền sẽ có đặc thù hoạt động khác nhau, điều kiện kinh tế khác nhau dẫn đến việc nhận định về nhu cầu và phương thức thanh toán cũng sẽ khác nhau. Trong khi đó, phát triển phương thức thanh toán không dùng tiền mặt cần một sự đầu tư lớn vào mạng lưới, dịch vụ, nhân sự, phần mềm, công nghệ, cơ sở hạ tầng và trang thiết bị.... Do đó, trong bối cảnh các ngân hàng Thương mại có dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt giống nhau thì cần có sự đột phá để dẫn đầu mà ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín là một trong những ngân hàng đi đầu về việc áp dụng và phát triển các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt trong các hoạt động ngân hàng; Vì vậy việc lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín” là cần thiết để đưa ra các đề xuất mang tính thực tiễn hơn, phù hợp hơn, đa dạng hơn đồng thời gắn liền với sự phát triển vượt bậc của công nghệ hiện nay nhằm đẩy mạnh phát triển hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng trong thời gian tới. 9. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, tài liệu tham khảo và các phụ lục thì luận văn nghiên cứu gồm 3 chương: Chương 1: Tổng quan về thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hang thương mại Chương 2: Thực trạng hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín Chương 3: Một số giải pháp đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín.
7 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Khái quát chung 1.1.1 Khái niệm thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại Căn cứ vào khoản 1, điều 4 nghị định số 101/2012/NĐ-CP quy định: “dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt (sau đây gọi là dịch vụ thanh toán) bao gồm dịch vụ thanh toán qua tài khoản thanh toán và một số dịch vụ thanh toán không qua tài khoản thanh toán của khách hàng”. Căn cứ theo luật tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12 khoản 15, điều 4: “Cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản là việc cung ứng phương tiện thanh toán; thực hiện dịch vụ thanh toán séc, lệnh chi, ủy nhiệm chi, nhờ thu, ủy nhiệm thu, thẻ ngân hàng, thư tín dụng và các dịch vụ thanh toán khác cho khách hàng thông qua tài khoản của khách hàng”. Thanh toán qua ngân hàng1 (không dùng tiền mặt) là quan hệ thanh toán được thực hiện và được tiến hành bằng cách trích chuyển từ tài khoản đơn vị này sang tài khoản đơn vị khác hoặc bù trừ lẫn nhau giữa các đơn vị tham gia thanh toán, thông qua ngân hàng. Ngân hàng là người cung ứng dịch vụ thanh toán. Theo tác giả Nguyễn Thị Sương Thu “thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) là cách thức thanh toán trong đó không có sự xuất hiện của tiền mặt mà việc thanh toán được thực hiện bằng cách trích chuyển trên các tài khoản của các chủ thể liên quan đến số tiền phải thanh toán. TTKDTM còn được định nghĩa là phương thức thanh toán không trực tiếp dùng tiền mặt mà dựa vào các chứng từ hợp pháp như giấy nhờ thu, giấy ủy nhiệm chi, séc… để trích chuyển vốn tiền tệ từ tài khoản của tổ 1 Nguyễn Đăng Dờn 2014, Nghiệp vụ ngân hàng thương mại, NXB kinh tế TP. Hồ Chí Minh, trang 244.
8 chức, đơn vị, cá nhân này sang tài khoản của tổ chức, đơn vị, cá nhân khác thông qua hê ̣ thố ng ngân hàng”. Như vậy thanh toán không dùng tiền mặt (hay còn gọi là thanh toán chuyển khoản) là phương thức chi trả thực hiện bằng cách trích một số tiền từ tài khoản người chi trả chuyển sang tài khoản người được hưởng mà không phải sử dụng đến tiền mặt. Các tài khoản này đều được mở tại ngân hàng. 1.1.2 Các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại 1.1.2.1 Thanh toán bằng Sec (Cheque – check) Theo thông tư số 22/2015/TT-NHNN “Séc là giấy tờ có giá do người ký phát lập, ra lệnh cho người bị ký phát trích một số tiền nhất định từ tài khoản thanh toán của mình để thanh toán cho người thụ hưởng”. Các chủ thể tham gia thanh toán Séc Người ký phát là người lập và ký phát séc Người bị ký phát là ngân hàng mở tài khoản thanh toán cho người ký phát có trách nhiệm thanh toán số tiền ghi trên séc theo lệnh của người ký phát. Người thụ hưởng là người nhận được số tiền ghi trên séc theo chỉ định của người ký phát. Người thụ hưởng có thể là người cầm séc, người có tên trên tờ séc hoặc được chuyển nhượng. Những quy tắc chung trong thanh toán bằng Séc: Tất cả các tờ séc đều do NHNN thiết kế mẫu thống nhất, được in và ghi bằng tiếng Việt Nam (Séc phục vụ khách nước ngoài có thể in thêm tiếng Anh dưới tiếng Việt Nam với cỡ chữ nhỏ hơn). Các TCTD, KBNN đăng ký mẫu séc với NHNN và chỉ được in séc tại nhà in Ngân hàng. Ngân hàng, KBNN… bán séc trắng cho KH sử dụng theo đúng mẫu séc đã được duyệt và chỉ bán cho KH nào có mở tài khoản tại đơn vị mình. Người phát hành séc là chủ tài khoản hoặc được chủ tài khoản ủy quyền. Chỉ
9 được phát hành séc trong phạm vi số dư tài khoản tiền gửi hoặc bảo chi, hoặc không vượt quá hạn mức thấu chi, nếu vi phạm sẽ bị phạt tiền, bị đình chỉ sử dụng séc hoặc truy tố theo pháp luật. Séc phải viết bằng một thứ mực khó tẩy xóa, không dùng bút chì, không dùng mực đỏ. Các yếu tố trong séc phải ghi đầy đủ rõ ràng. Cấm sửa chữa, tẩy xóa trên tờ séc, các tờ séc viết hỏng cần gạch chéo, để nguyên không xé rời khỏi cuốn séc. Khi phát hành séc cần ghi số tiền bằng chữ và bằng số phải khớp nhau, nếu không khớp nhau thì số tiền nhỏ hơn sẽ được thanh toán, địa điểm và ngày tháng ký phát hành séc phải ghi bằng chữ, năm phát hành ghi bằng số. Một tờ séc hợp lệ là tờ séc ghi đầy đủ các yếu tố và nội dung quy định, có đủ chữ ký và con dấu (nếu có). Tờ séc đủ điều kiện thanh toán phải: + Tờ séc hợp lệ. + Được nộp trong thời hạn hiệu lực thanh toán + Không có lệnh đình chỉ lệnh thanh toán. + Chữ ký và con dấu phải khớp đúng với mẫu đã đăng ký. + Số dư tài khoản của chủ thanh toán đủ tiền để thanh toán. + Các chữ ký chuyển nhượng (nếu có) đối với séc ký danh là phải liên tục. Thời hạn xuất trình của tờ séc là 30 ngày kể từ ngày phát hành cho đến khi tờ séc được nộp vào đơn vị thanh toán hoặc đơn vị thu hộ, bao gồm cả ngày lễ và ngày chủ nhật. Nếu ngày kết thúc thời hạn rơi vào ngày lễ, ngày chủ nhật thì ngày thanh toán sẽ lùi vào ngày làm việc sau đó. Thời hạn hiệu lực của tờ séc là 6 tháng kể từ ngày ký phát. Người phát hành séc và người thụ hưởng phải thông báo ngay cho các bên liên quan khi bị mất séc, việc thông báo phải thực hiện bằng văn bản mới có giá trị pháp lý. Căn cứ vào thông báo mất séc, các đơn vị thanh toán cần ra lệnh đình chỉ thanh toán đối với tờ séc được thông báo và phải chịu bồi thường nếu để tờ séc bị lợi dụng