Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam - Chi nhánh Gia Lai

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:108

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn đã phân tích và đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai, chỉ ra những mặt đạt được, những mặt hạn chế và các nguyên nhân dẫn đến các hạn chế của hoạt động quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai; đề xuất giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam - Chi nhánh Gia Lai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN VĂN LĂNG GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM- CHI NHÁNH GIA LAI LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN VĂN LĂNG GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM- CHI NHÁNH GIA LAI LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: Tài chính-Ngân hàng Mã số: 8.34.02.01 Người hướng dẫn khoa học: TS LÊ VĂN HẢI TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018
TÓM TẮT LUẬN VĂN Trong tình hình kinh tế như hiện nay và ngày càng bước vào giai đoạn hội nhập sâu hơn, toàn diện hơn, hoạt động kinh doanh ngân hàng luôn là lĩnh vực ẩn chứa nhiều rủi ro, nhất là rủi ro tín dụng trong đó có rủi ro tín dụng bán lẻ. Vấn đề là làm thế nào để hạn chế rủi ro ở mức có thể chấp nhận được. Thực tế này đòi hỏi các ngân hàng thương mại cần phải hoàn thiện năng lực quản trị rủi ro tín dụng. Là một chi nhánh dẫn đầu trong hệ thống Vietinbank về tín dụng bán lẻ, Vietinbank- Chi nhánh Gia Lai đang cùng với toàn hệ thống Vietinbank đang hướng tới các chuẩn mực quốc tế trong quản trị rủi ro tín dụng nói chung và quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ nói riêng. Luận văn đã nêu được một số nội dung: - Về cơ sở lý luận: Luận văn đã nêu tổng quan về quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ, đặc thù của tín dụng bán lẻ, nội dung quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ cũng như các tiêu chí đánh giá quản trị rủi ro tín dụng theo bộ nguyên tắc cơ bản của Basel. - Về mặt thực tiễn: Luận văn đánh giá thực trạng về quản trị rủi ro tín bán lẻ tại VietinBank, đồng thời rút ra các nguyên nhân từ đó làm cơ sở để đưa ra các nhóm các giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. Bên cạnh đó, luận văn cũng đưa ra những kiến nghị, đề xuất đối với VietinBank, VietinBank chi nhánh Gia Lai và tỉnh Gia Lai nhằm tạo hành lang pháp lý đồng bộ cho các giải pháp đối với VietinBank chi nhánh Gia Lai và sự phát triển bền vững cho địa phương. Với những giải pháp mà tác giả đề xuất trong đề tài có thể ứng dụng vào thực tiễn góp phần hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai nhằm giúp cho VietinBank chi nhánh Gia Lai giảm thiểu được rủi ro và phát triển an toàn, bền vững trong thực trạng nhiều khó khăn tại địa phương và cạnh tranh gay gắt giữa các Ngân hàng thương mại như hiện nay.
LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là: Nguyễn Văn Lăng Sinh ngày 07 tháng 10 năm 1989, Tại Xã Hương Lâm, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang Quê Quán: Bắc Giang Hiện công tác tại: Phòng giao dịch Chư Sê- Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam-chi nhánh Gia Lai Địa chỉ: 800 Hùng Vương, thị trấn Chư Sê, huyện Chư Sê, tỉnh Gia Lai Là học viên cao học khóa 19 của Trường Đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh Cam đoan đề tài: Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam-chi nhánh Gia Lai. Chuyên ngành: Tài chính-Ngân hàng Mã số: 8.34.02.01 Người hướng dẫn khoa học: TS Lê Văn Hải Được thực hiện tại Trường Đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những cam đoan của tôi. TP Hồ Chí Minh, ngày …. tháng 10 năm 2018 Tác giả Nguyễn Văn Lăng
LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến TS Lê Văn Hải đã tận tình hướng dẫn và đã cho tôi nhiều góp ý quan trọng trong thời gian thực hiện luận văn. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến tất cả các Thầy Cô trong khoa đào tạo sau đại học Trường đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh, các bạn trong lớp cao học, các anh chị em đồng nghiệp tại VietinBank chi nhánh Gia Lai đã tận tình giúp đỡ và góp ý giúp tôi hoàn thiện luận văn. Cuối cùng tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến gia đình đã luôn tạo điều kiện tốt nhất cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận văn.
MỤC LỤC DANH MỤC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ .........................................................................ii MỞ ĐẦU ....................................................................................................................... iii CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ............................................................................ 1 1.1. Rủi ro tín dụng bán lẻ. ....................................................................................... 1 1.1.1. Tổng quan về tín dụng bán lẻ. ............................................................................ 1 1.1.1.1. Khái niệm tín dụng bán lẻ. ................................................................................. 1 1.1.1.2 . Đặc trưng của tín dụng bán lẻ .......................................................................... 1 1.1.2. Rủi ro tín dụng bán lẻ. ........................................................................................ 2 1.1.2.1. Khái niệm rủi ro tín dụng. .................................................................................. 2 1.1.2.2. Khái niện rủi ro tín dụng bán lẻ. ......................................................................... 2 1.2. Quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. .......................................................................... 3 1.2.1. Hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. ......................................................... 3 1.2.1.1 Khái niệm hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. ....................................... 3 1.2.1.2 Nội dung của hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. ..................................... 3 1.2.2. Sự cần thiết của hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. ............................... 4 1.2.2.1 Giảm thiểu rủi ro góp phần gia tăng lợi nhuận cho ngân hàng. ....................... 4 1.2.2.2 Từng bước ứng dụng các phương pháp quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ hiện đại, tiệm cận với các chuẩn mực quốc tế. ............................................................................... 4 1.2.2.3 Tăng khả năng cạnh tranh của ngân hàng trong bối cảnh hội nhập quốc tế. ....... 5 1.2.3. Nguyên tắc của Basel về quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng. ............................ 5 1.2.3.1. Hoạch định chiến lược quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. ...................................... 5 1.2.3.2. Xác định khẩu vị rủi ro của ngân hàng trong tín dụng bán lẻ. ........................... 6 1.2.3.3. Xây dựng chính sách quản lý rủi ro tín dụng bán lẻ thích hợp. ......................... 6 1.2.3.4. Tổ chức bộ máy quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. ................................................. 7 1.2.3.5. Tổ chức thực hiện quản trị rủi ro tín bán lẻ. ....................................................... 8 1.2.3.6. Giám sát và kiểm tra quá trình thực hiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. .......... 8 1.2.3.7. Điều chỉnh sau giám sát quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. .................................... 9 1.2.4. Các chỉ tiêu đánh giá kết quả quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. ............................ 9 1.2.4.1 Chỉ tiêu định lượng. ............................................................................................ 9
1.2.4.2 Chỉ tiêu định tính. ............................................................................................... 9 1.2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. ............................... 11 1.2.5.1. Các yếu tố bên trong ngân hàng. ...................................................................... 11 1.2.5.2. Các yếu tố bên ngoài ngân hàng. ...................................................................... 12 1.3. Bài học kinh nghiệm của các Ngân hàng về quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. .. 14 1.3.1. Kinh nghiệm của các Ngân hàng trong quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. ........... 14 1.3.1.1. Kinh nghiệm của ngân hàng tại Thái Lan. ....................................................... 14 1.3.1.2. Kinh nghiệm của ngân hàng tại Hồng Kông. ................................................... 15 1.3.1.3 Kinh nghiệm của Ngân hàng VietcomBank. .................................................... 15 1.3.2. Bài học cho VietinBank- Chi nhánh Gia Lai. .................................................. 16 Kết luận chương 1........................................................................................................ 17 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH GIA LAI. .. 18 2.1. Khái quát ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam-Chi nhánh Gia Lai. ..... 18 2.1.1. Giới thiệu khái quát về VietinBank- Chi nhánh Gia Lai. ................................. 18 2.1.2 Mô hình tổ chức và mạng lưới hoạt động kinh doanh. .................................... 18 2.1.3 Kết quả hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai từ năm 2015-2017. ........................................................................... 19 2.1.3.1 Những hoạt động kinh doanh chủ yếu.............................................................. 19 2.1.3.2 Kết quả kinh doanh........................................................................................... 22 2.2 Thực trạng rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- Chi nhánh Gia Lai. .............................................................................................. 23 2.2.1 Khái quát về tín dụng bán lẻ. ............................................................................ 23 2.2.2 Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai. ....................................................................................... 27 2.2.2.1 Mô hình quản trị Rủi ro tín dụng bán lẻ đang áp dụng. ................................... 27 2.2.2.2 Đánh giá hoạt động khảo sát tại VietinBank chi nhánh Gia Lai ..................... 27 2.2.2.3 Thực trạng quản tri rủi ro tín dụng bán lẻ. ....................................................... 28 2.3 Đánh giá hoạt động quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- Chi nhánh Gia Lai. ................................................................ 38 2.3.1 Những thành công đạt được trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank- chi nhánh Gia Lai...................................................................................... 38
2.3.1.1 Bước đầu đã áp dụng mô hình quản trị rủi ro tập trung theo chuẩn mực quốc tế. .......................................................................................................................... 38 2.3.1.2 Công tác nhận diện rủi ro trong tín dụng bán lẻ mang đến dấu hiệu tích cực.. 38 2.3.1.3 Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ đã hỗ trợ cho quá trình cấp tín dụng đối với khách hàng bán lẻ. ......................................................................................................... 39 2.3.1.4 Phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro tuân thủ theo đúng quy định của ngân hàng Nhà nước. .............................................................................................................. 39 2.3.2 Những hạn chế trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai. ..................................................... 39 2.3.2.1 Các quy định bảo đảm an toàn trong quá trình cấp tín dụng của chính sách tín dụng bán lẻ còn chưa đầy đủ và chặt chẽ. ..................................................................... 39 2.3.2.2 Mô hình quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tập trung chưa phát huy hết hiệu quả. 40 2.3.2.3 Báo cáo quản trị rủi ro chưa được VietinBank chi nhánh Gia Lai quan tâm đúng mức. ...................................................................................................................... 40 2.3.2.4 Hệ thống thông tin nội bộ còn hạn chế............................................................. 41 2.3.2.5 Đánh giá xếp loại và đo lường rủi ro tín dụng thiếu tính khách quan, chưa đạt chuẩn Basel. ................................................................................................................... 41 2.3.2.6 Công tác kiểm soát rủi ro tín dụng bán lẻ chưa hiệu quả. ................................ 41 2.3.2.7 Quản lý danh mục tín dụng bán lẻ chưa được lãnh đạo quan tâm trong công tác điều hành, cũng như chưa có hướng dẫn cụ thể về biện pháp xử lý rủi ro danh mục tín dụng bán lẻ..................................................................................................................... 42 2.3.2.8 Công tác xử lý nợ còn nhiều bất cập. ............................................................... 43 2.3.3 Nguyên nhân của những hạn chế trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai. .......................... 44 2.3.3.1 Nguyên nhân bên ngoài ngân hàng. ................................................................. 44 2.3.3.2 Nguyên nhân bên trong ngân hàng. .................................................................. 46 Kết luận Chương 2 ...................................................................................................... 48 CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM- CHI NHÁNH GIA LAI. ....................................................................................................... 50 3.1 Định hướng và mục tiêu Quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- Chi nhánh Gia Lai. .................................................... 50
3.1.1 Định hướng chung. ........................................................................................... 50 3.1.2 Mục tiêu. ........................................................................................................... 51 3.2 Giải pháp hoàn thiện Quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- Chi nhánh Gia Lai. ................................................................ 52 3.2.1 Giải pháp hoàn thiện cơ cấu, bộ máy tổ chức trong quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. .......................................................................................................................... 52 3.2.1.1 VietinBank chi nhánh Gia Lai cần kiện toàn bộ máy quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. .......................................................................................................................... 52 3.2.1.2 VietinBank chi nhánh Gia Lai cần xây dựng báo cáo quản trị rủi ro dành riêng cho phân khúc khách hàng bán lẻ. ................................................................................. 53 3.2.2 Giải pháp về giám sát và quản trị thông tin tín dụng bán lẻ. ........................... 53 3.2.2.1 Xem xét và quan tâm đúng mức đến quản lý danh mục tín dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai. ...................................................................................... 53 3.2.2.2 Hoàn thiện công tác thu thập thông tin khách hàng. ........................................ 54 3.2.2.3 Kiểm soát rủi ro tín dụng thông qua tăng cường giám sát rủi ro tín dụng trong suốt quá trình cấp tín dụng bán lẻ, tăng cường công tác kiểm tra kiểm soát nội bộ. .... 55 3.2.3 Giải pháp về điều chỉnh sau giám sát quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank- Chi nhánh Gia Lai. .................................................................................... 56 3.2.3.1 Xử lý nợ có vấn đề với phương châm nhanh, quyết liệt. ................................. 56 3.2.3.2 . Lựa chọn biện pháp xử lý nợ phù hợp: ......................................................... 56 3.2.4 Các giải pháp hỗ trợ. ........................................................................................ 57 3.2.4.1 Nâng cao chất lượng và đáp ứng đủ nhu cầu về nguồn nhân lực. .................... 57 3.2.4.2 Phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng công nghệ. ................................................... 58 3.3 Kiến nghị. ........................................................................................................ 58 3.3.1 Kiến nghị với Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam. .............................. 58 3.3.1.1 Tăng cường hệ thống thông tin nội bộ. ............................................................ 58 3.3.1.2 Kiến nghị với VietinBank về việc hoàn thiện các quy trình, quy định bảo đảm an toàn trong quá trình cấp tín dụng. ............................................................................. 59 3.3.1.3 Xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ theo chuẩn mực Basel 2. .......... 60 3.3.1.4 Ngiên cứu xây dựng mô hình đo lường rủi ro danh mục tín dụng bán lẻ. ....... 60 3.3.1.5 Chú trọng đến công tác quản trị rủi ro danh mục. ............................................ 61 3.3.2 Kiến nghị với chính quyền tỉnh Gia Lai. .......................................................... 62
3.3.2.1 Duy trì môi trường kinh tế tỉnh phát triển ổn định. .......................................... 62 3.3.2.2 Thực hiện tốt công tác tuyên truyền, đưa hệ thống pháp luật đến từng người dân. .......................................................................................................................... 62 Kết luận Chương 3 ...................................................................................................... 63 KẾT LUẬN .................................................................................................................. 64 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................................. 1 PHỤ LỤC ....................................................................................................................... 3 Phụ lục 1: Mô tả bản khảo sát thực trạng Quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam-Chi nhánh Gia Lai. ............................................... 3 Phụ lục 2: Bảng câu hỏi khảo sát................................................................................... 10 Phụ lục 3: Tổng hợp văn bản của Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam đang sử dụng trong luận văn. ...................................................................................................... 15 Phụ lục 4: Quy định bảo đảm tín dụng .......................................................................... 18 Phụ lục 5: Các dấu hiệu cảnh báo rủi ro tín dụng bán lẻ. .............................................. 20 Phụ lục 6: Bảng mô tả đặc điểm hạng khách hàng bán lẻ. ............................................ 24
i DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Chữ viết đầy đủ VietinBank Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam VietinBank chi nhánh Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam- Gia Lai Chi nhánh Gia Lai EWS Early warning system (hệ thống cảnh báo sớm) GHTD Giới hạn tín dụng HĐQT Hội đồng quản trị CIC Trung tâm thông tin tín dung NHCTD Ngân hàng cấp tín dụng NHNN Ngân hàng nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại PGD Phòng giao dịch TMCP Thương mại cổ phần TNHH Trách nhiệm hữu hạn TNHH MTV Trách nhiệm hữu hạn một thành viên TSBĐ Tài sản bảo đảm XLRR Xử lý rủi ro KHBL Khách hàng bán lẻ
ii DANH MỤC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ STT Tên bảng biểu Trang Bảng 2.1 Tổng nguồn vốn huy động của VietinBank chi nhánh Gia Lai 19 (năm 2015-2017) Bảng 2.2 Hoạt động cho vay của VietinBank chi nhánh Gia Lai (năm 20 2015-2017) Bảng 2.3 Kết quả kinh doanh của VietinBank chi nhánh Gia Lai (năm 22 2015-2017) Bảng 2.4 Tỷ trọng cơ cấu theo ngành nghề (năm 2015-2017) 23 Bảng 2.5 Tỷ trọng cơ cấu theo tài sản bảo đảm (năm 2015-2017) 24 Bảng 2.6 Nợ quá hạn và tỷ lệ nợ quá hạn theo nhóm (năm 2015-2017) 24 Bảng 2.7 Phân loại nợ xấu theo tài sản đảm bảo (năm 2015-2017) 25 Bảng 2.8 Phân loại nợ xấu theo ngành kinh tế (năm 2015-2017) 25 Bảng 2.9 Tổng hợp kết quả đánh giá khảo sát quản trị rủi ro tín dụng 27 bán lẻ tại VietinBank- chi nhánh Gia Lai Tên biểu đồ Biểu đồ 2.1 Tỷ trọng tins dụng của VietinBank chi nhánh Gia Lai năm 21 2017 Biểu đồ 2.2 Diễn biến nợ xáu từ nưm 2015 đến 2017 26
iii MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ngân hàng là định chế tài chính trung gian góp phần làm cho nền kinh tế vận động một cách trôi chảy, thuận lợi. Ngân hàng thương mại là tổ chức hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận. Trong các hoạt động của ngân hàng thì hoạt động tín dụng có một vị trí quan trọng, còn là nguồn sinh lợi chủ yếu của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Để tối đa hóa lợi nhuận của mình thì việc giảm thiểu và hạn chế tối đa mức rủi ro là nhiệm vụ xuyên suốt và rất quan trọng trong quá trình hoạt động của Ngân hàng thương mại. Có nhiều phân khúc khách hàng trong hoạt động tín dụng ngân hàng trong đó có phân khúc khách hàng bán lẻ. Trong những năm gần đây tín dụng bán lẻ là loại hình được các ngân hàng thương mại rất chú trọng và là một mảng đầy tiềm năng ở Việt Nam nói chung và trên địa bàn tỉnh Gia Lai nói riêng. Đến cuối năm 2017, dư nợ tín dụng bán lẻ trên địa bàn tỉnh Gia Lai khoảng 52,000 tỷ đồng, chiếm khoảng 67 % tổng dư nợ tín dụng trên địa bàn tỉnh ( Theo nguồn báo cáo nội bộ của Ngân hàng nhà nước chi nhánh Gia Lai ). Tại VietinBank chi nhánh Gia Lai, đến cuối năm 2017 dư nợ tín dụng là 11,141 tỷ đồng trong đó dư nợ tín dụng bán lẻ 4,949 tỷ đồng chiếm khoảng 44.4% tổng dư nợ. Nợ quá hạn và nợ xấu từ năm 2015 đến nay có xu hướng tăng và tập trung chủ yếu ở phân khúc tín dụng bán lẻ . Nguyên nhân chủ yếu bởi tình hình kinh tế địa phương gặp nhiều khó khăn, tình hình biến động giảm giá của các loại cây công nghiệp chủ lực như Hồ tiêu, Cà phê, Cao su…, Ảnh hưởng xấu của thiên tai, dịch bệnh mất mùa trên địa bàn của các tỉnh tây nguyên nói chung và Gia Lai nói riêng. Bên cạnh đó có một bộ phận khách hàng bán lẻ tiếp cận và sử dụng nguồn vốn vay của ngân hàng một cách kém hiệu quả, sử dụng vốn vay sai mục đích, đầu tư vượt quá khả năng tài chính của gia đình dẫn đến thiệt hại không chỉ cho chính họ mà còn làm ảnh hưởng xấu đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Chính vì thế việc hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ là một yêu cầu bức thiết
iv cần đặt ra nhằm tối đa hóa lợi nhuận bằng cách giảm thiểu tối đa rủi ro trong tín dụng, nằm trong mức độ chấp nhận được của Ngân hàng. Từ những lý do trên em xin lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- Chi nhánh Gia Lai” làm đề tài luận văn tốt nghiệp. 2. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu cuối cùng của đề tài nghiên cứu là đề xuất những giải pháp để hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai. Để đạt được mục tiêu trên, đề tài sẽ thực hiện các mục tiêu cụ thể sau: - Phân tích và đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai, chỉ ra những mặt đạt được, những mặt hạn chế và các nguyên nhân dẫn đến các hạn chế của hoạt động quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai. - Đề xuất giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai. 3. Câu hỏi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu sẽ giải quyết các câu hỏi nghiên cứu sau: - Quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank- chi nhánh Gia Lai đã đạt được kết quả, hạn chế như thế nào? Những nguyên nhân nào dẫn đến hạn chế trong quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank- chi nhánh Gia Lai? - Để hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ, VietinBank - chi nhánh Gia Lai cần có những giải pháp nào? - Những kiến nghị nào đối với VietinBank, VietinBank chi nhánh Gia Lai, với tỉnh Gia Lai để hỗ trợ cho các giải pháp nêu trên ?
v 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: - Những vấn đề lý luận và thực tiễn của hoạt động quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- Chi nhánh Gia Lai. Phạm vi nghiên cứu: - Về thời gian: Thời gian nghiên cứu là trong 3 năm từ năm 2015 đến năm 2017. -Về không gian: Nghiên cứu về quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- Chi nhánh Gia Lai. 5. Phương pháp nghiên cứu Đề thực hiện mục tiêu và nội dung nghiên cứu đề ra, luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau đây: Phương pháp thống kê, so sánh: Đề tài sử dụng số liệu qua các báo cáo, thông kê của VietinBank chi nhánh Gia Lai và cho phép phân tích, so sánh đưa ra các nhận xét và đề xuất phương án phù hợp. Phương pháp phân tích, tổng hợp : Trên cơ sở các văn bản, số liệu thống kê thu thập được, mô tả qua số tuyệt đối, số tương đối, xu hướng phát triển qua thời gian, kiểm định có minh họa qua số liệu, luận văn sẽ tính toán dựa trên các số liệu đó để phân tích. Phương pháp khảo sát: Được sử dụng để tăng tính khách quan cho việc phát hiện những mặt đạt được và những hạn chế trong phần thực trạng hoạt động cho vay và quản trị rủi ro tín dụng đối với khách hàng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai. 6. Nội dung nghiên cứu. Nghiên cứu bám sát khung lý thuyết để nghiên cứu thực trạng hoạt động cho vay và quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai. Nghiên cứu sẽ khám phá những hạn chế trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai. Cụ thể, những hạn chế về hoạch định
vi chiến lược, tổ chức thực hiện, giám sát và điều chỉnh sau giám sát trong quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai. Cuối cùng, dựa trên những hạn chế đã được tìm ra nghiên cứu sẽ đề xuất những giải pháp mang tính thực tiễn, có tính ứng dụng phù hợp với tình hình thực tiễn tại VietinBank chi nhánh Gia Lai. 7. Đóng góp của đề tài. Đề tài nghiên cứu có những đóng góp cụ thể sau: - Nghiên cứu bám sát khung lý thuyết để nghiên cứu thực trạng hoạt động cho vay và quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai. Nghiên cứu sẽ khám phá những hạn chế trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai. Cụ thể, những hạn chế về hoạch định chiến lược, tổ chức thực hiện, giám sát và điều chỉnh sau giám sát trong quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai. Cuối cùng, dựa trên những hạn chế đã được tìm ra nghiên cứu sẽ đề xuất những giải pháp mang tính thực tiễn, có tính ứng dụng phù hợp với tình hình thực tiễn tại VietinBank chi nhánh Gia Lai. 8. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu Công trình nghiên cứu trước đây: Trong quá trình thực hiện đề tài giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ, tác giả tham khảo các công trình nghiên cứu có liên quan sau: - Bài viết trên Tạp chí Ngân hàng .- Số 8/2017 (Trang 20 – 24) “Quản trị rủi ro hoạt động tại các ngân hàng thương mại Việt Nam”. Bài viết đã đưa ra được những khuyến nghị: Trước yêu cầu hội nhập, các ngân hàng thương mại Việt Nam cần phải nâng cao năng lực tài chính, xây dựng lộ trình và cải thiện hệ số an toàn vốn, quản trị rủi ro toàn diện theo tiêu chuẩn Basel II. Theo đó quản trị tốt rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngân hàng là yêu cầu cấp thiết đối với mỗi Ngân hàng thương mại. Rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngân hàng gồm 4 loại chủ yếu sau: Rủi ro tín dụng; Rủi ro thanh khoản; Rủi ro hoạt động và rủi ro thị trường. Trong đó rủi ro hoạt động không chỉ làm suy giảm lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh mà còn ảnh
vii hưởng lớn đến uy tín, thương hiệu của mỗi ngân hàng. Vì vậy, quản trị rủi ro hoạt động một cách hiệu quả đang là nhiệm vụ quan trọng đặt ra đối với các NHTM tại Việt Nam. Từ nghiên cứu khái quát quản trị rủi ro hoạt động và thực trạng quản trị rủi ro hoạt động tại một số NHTM được thí điểm áp dụng phương pháp quản trị vốn và rủi ro theo tiêu chuẩn Basel II, bài viết đề xuất một số giải pháp tăng cường quản trị rủi ro hoạt động tại các NHTM Việt Nam. - Bài viết trên tạp chí ngân hàng số 4 tháng 2/2014 “Thực trạng quản lý rủi ro tín dụng theo thông lệ Basel tại các Ngân hàng thương mại Việt Nam: Kết quả ban đầu và khuyến nghị” của nhóm nghiên cứu đề tài cấp ngành ngân hàng 2013 BIDV. Đây là một hướng nghiên cứu mới khác hẳn các luận văn người viết tham khảo, khi nhóm nghiên cứu đi theo khung quản lý rủi ro tín dụng theo tiêu chuẩn Basel II. Đề tài đã khảo sát tổng quan về thực trạng áp dụng mô hình, công cụ quản lý rủi ro tín dụng theo thông lệ quốc tế của các ngân hàng thương mại Việt Nam, từ đó đưa ra một số khuyến nghị nhằm năng cao chất lượng và hiệu quảquản lý rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại Việt Nam.Đề tài này phù hợp với lộ trình thực hiện phương pháp quản trị vốn và rủi ro theo tiêu chuẩn Basel IIđến năm 2018 của 10 ngân hàng lớn ở Việt Nam. Ngoài ra đề tài này còn giúp các ngân hàng thương mại nhìn nhận đúng thực tế khoảng cách giữa Việt Nam và thông lệ quốc tế. - Luận án tiến sỹ kinh tế-Đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh 2015: Giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại Việt Nam của tác giả Dương Ngọc Hào đã hệ thống cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại theo quan điểm ủy ban Basel. Luận án đã phân tích rõ thực trạng quản trị rủi ro của 3 nhóm ngân hàng thương mại có tổng quy mô dư nợ chiếm tỉ lệ cao trong hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam trong giai đoạn 2009-2013, từ đó xác định những điểm mạnh, hạn chế trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng và nguyên nhân các hạn chế đó. Trên cơ sở đó tác giả đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng trong hệ thống ngân hàng thương mại. Đây là một công trình nghiên cứu mang tính tổng quát cao về đề tài quản trị rủi ro tín dụng. Các ngân hàng được đề cập trong luận án có Ngân
viii hàng TMCP Công thương Việt Nam- ngân hàng thuộc nhóm 1 trong nghiên cứu. Tuy nhiên do nghiên cứu với tính tổng quát cao nên luận án chỉ tổng hợp những điểm chung nhất của các ngân hàng và đưa những giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng chung, chứ chưa thể bao quát những điểm riêng cũng như đặc thù của từng ngân hàng trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng. -Luận án tiến sỹ kinh tế trường Đại học kinh tế quốc dân 2012: Quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam” của tác giả Nguyễn Đức Tú đã đưa ra được hướng phát triển hệ thống lý luận về quản lý rủi ro tín dụng áp dụng cho các ngân hàng theo hướng hiện đại, áp dụng các mô hình đánh giá và lượng hóa rủi ro tín dụng. Nâng cao hiệu quả và tính minh bạch của quản lý rủi ro tín dụng. Tác giả đã hệ thống hóa được những nội dung của quản lý rủi ro tín dụng theo lệ quốc tế, và nghiên cứu các giải pháp quản lý rủi ro tín dụng tại một số ngân hàng trên thế giới. Sau khi lược khảo các nghiên cứu trên, đề tài nghiên cứu này sẽ làm rõ phần khoảng trống khoa học mà các đề tài nghiên cứu trên chưa giải quyết được như sau: - Tác giả có thể nhận định tốt hơn về các khâu trong quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. Bên cạnh đó nhờ phân tích ưu điểm cũng như hạn chế của một số luận văn giúp tác giả có định hướng và bổ sung phần còn hạn chế đó trong đề tài nghiên cứu của mình. - Các luận văn được nêu trên hầu hết đều đã đề cập đến quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ theo tinh thần của Ủy ban Basel. Tuy nhiên các nghiên cứu mới chỉ dừng lại ở mức độ giới thiệu những điểm chung nhất chứ chưa đưa ra được những điểm riêng cũng như đặc thù của từng phân khúc khách hàng, điều này gợi mở cho người viết nghiên cứu quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ cập nhật theo tinh thần của Ủy ban Basel. - Tuy đề tài quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ không mới nhưng đề tài mà người viết nghiên cứu không có sự trùng lặp về không gian, thời gian nghiên cứu và có ý nghĩa về mặt thực tiễn với VietinBank chi nhánh Gia Lai trong giai đoạn hiện nay.
ix 9. Bố cục đề tài Ngoài phần mở đầu và kết luận, kết cấu đề tài gồm: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai.
1 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Rủi ro tín dụng bán lẻ. 1.1.1. Tổng quan về tín dụng bán lẻ. 1.1.1.1. Khái niệm tín dụng bán lẻ. Khách hàng bán lẻ: Là phân khúc khách hàng bán lẻ bao gồm các nhân, hộ gia đình, doanh nghiệp siêu vi mô có doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ năm trước liền kế dưới 20 tỷ đồng. (Nguồn: VieitnBank) Trong nền kinh tế thị trường, NHTM có thể coi là một doanh nghiệp hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận. Để đạt được mục tiêu cuối cùng là lợi nhuận, NHTM cần phải bán các sản phẩm của mình một cách hiệu quả nhất. Trong các sản phẩm đó, tín dụng chính là hoạt động cơ bản để đem lại nguồn lợi nhuận cho ngân hàng. Theo Bùi Diệu Anh (2013, trang 102): “Tín dụng ngân hàng là một giao dịch giữa hai chủ thể, trong đó bên cấp tín dụng (ngân hàng/tổ chức tín dụng khác) chuyển giao tài sản cho bên nhận tín dụng (doanh nghiệp, cá nhân hoặc các chủ thể khác) sử dụng theo nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi”. → Khái niệm tín dụng bán lẻ: Là hình thức cung cấp trực tiếp các sản phẩm tín dụng cho khách hàng thuộc phân khúc khách hàng bán lẻ. 1.1.1.2. Đặc trưng của tín dụng bán lẻ Ngoài có đây đủ các đặc trung của tín dụng Ngân hàng, tín dụng bán lẻ còn có một số đặc trưng khác như sau: - Đối tượng khách hàng đa dạng: Tín dụng bán lẻ hướng tới đối tượng khách hàng là các cá nhân, hộ gia đình, các doanh nghiệp siêu vi mô. Tín dụng bán lẻ nhằm đáp ứng các nhu cầu khác nhau của các đối tượng khách hàng vay vốn như phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh, phục vụ đời sống… - Số lượng khách hàng lớn: Mạng lưới khách hàng lớn bao gồm tất cả các khách hàng là pháp nhân thuộc phan khúc khách hàng bán lẻ theo quy định của Ngân hàng, tất cả các cá nhân có nhu cầu phục vay vốn để phục vụ đời sống, phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh, chủ hộ kinh doanh vay vốn phục vụ nhu cầu của