Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp hoàn thiện tín dụng tài trợ xuất khẩu tại Ngân hàng Phát triển Việt Nam - Sở Giao dịch II

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:95

Thêm vào BST

Báo xấu

16
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thông qua phân tích thực trạng tổ chức hoạt động tín dụng tài trợ xuất khẩu của Nhà nước tại Sở Giao dịch II, đặc biệt là các vướng mắc tồn tại phát sinh do sự khác biệt giữa cơ chế chính sách và thực tế triển khai. Đề tài nghiên cứu tìm ra nguyên nhân và đưa ra những giải pháp hoàn thiện thiện tín dụng tài trợ xuất khẩu của Nhà nước tại Ngân hàng Phát triển Việt Nam và Sở Giao dịch II, đồng thời góp phần hoàn thành mục tiêu xuất khẩu của TPHCM những năm sau này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp hoàn thiện tín dụng tài trợ xuất khẩu tại Ngân hàng Phát triển Việt Nam - Sở Giao dịch II

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM NGUYỄN VĂN NHỰT GI I HÁ HOÀN THIỆN T N DỤNG TÀI TR T H TẠI NG N HÀNG HÁT TRI N VIỆT N –S GI O D CH II LUẬN VĂN THẠC SĨ INH TẾ Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2013
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM NGUYỄN VĂN NHỰT GI I HÁ HOÀN THIỆN T N DỤNG TÀI TR T H TẠI NG N HÀNG HÁT TRI N VIỆT N –S GI O D CH II Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng Mã số : 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ INH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. TRẦN H Y HOÀNG Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2013
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận văn này là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS. Tiến sĩ Trần Huy Hoàng. Các số liệu, những kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận văn này trung thực và chưa từng được công bố dưới bất cứ hình thức nào. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Học viên Nguyễn Văn Nhựt
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các chữ cái viết tắt, các bảng. LỜI MỞ ĐẦU Chương 1: TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TÀI TRỢ XUẤT KHẨU CỦA NHÀ NƯỚC 1.1 LÝ LUẬN CHUNG VỀ TÍN DỤNG TÀI TRỢ XUẤT KHẨU CỦA NHÀ NƯỚC 1.1.1 Khái niệm TDTTXK và tổ chức thực hiện TDTTXK của Nhà nước .................... 4 1.1.1.1 Khái niệm về TDTTXK của Nhà nước ............................................................... 4 1.1.1.2 Tổ chức thực hiện TDXK của Nhà nước ............................................................ 4 1.1.2 Vai trò của TDXK của Nhà nước........................................................................... 5 1.1.3 Sự khác biệt giữa TDXK của Nhà nước và TDXK khác ....................................... 6 1.1.4 Các hình thức TDXK của Nhà nước cơ bản ......................................................... 7 1.1.4.1 Tín dụng người bán ............................................................................................. 7 1.1.4.2 Tín dụng người mua ............................................................................................ 9 1.2 CÁC QUY ĐỊNH QU C T VỀ TÍN DỤNG XUẤT KHẨU CỦA NHÀ NƯỚC 1.2.1 Quy định quốc tế về tín dụng xuất khẩu của nhà nước ....................................... 11 1.2.1.1 Khuôn khổ pháp lý quốc tế ............................................................................... 11 1.2.1.2 Tín dụng xuất khẩu trong khuôn khổ Tổ chức Thương mại Thế giới WTO ... 12 1.2.1.3 Tín dụng xuất khẩu trong khuôn khổ Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế OECD ............................................................................................................................ 13 1.2.1.4 Tín dụng xuất khẩu trong khuôn khổ Liên minh Berne ................................... 14
1.3 RỦI RO VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM VỀ TÍN DỤNG XUẤT KHẨU CỦA NHÀ NƯỚC 1.3.1 Rủi ro trong hoạt động TDXK của Nhà nước .................................................... 14 1.3.1.1 Khá niệm ......................................................................................................... 14 1.3.1.2 Đặc điểm của rủi ro trong hoạt động TDXK của Nhà nước ............................ 15 1.3.2 Bài học kinh nghiệm vè TDXK của Nhà nước ở các nước trên Thế giới .......... 16 1.3.2.1 Bài học kinh nghiệm của các nước về Tín dụng uất khẩu nhà nước. ............. 18 1.3.3 Bài học kinh nghiệm về hoạt động TDXK của Nhà nước đối với Việt Nam . ............................................................................................................................. 32 Kết lu n chương I ......................................................................................................... 35 Chương 2: TH C TRẠNG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TÀI TRỢ XUẤT KHẨU CỦA NGÂN HÀNG PHÁT TRIỂN VIỆT NAM TẠI SỞ GIAO DỊCH II 2.1 GIỚI THIỆU VỀ NGÂN HÀNG PHÁT TRIỂN VIỆT NAM VÀ SỞ GIAO DICH II 2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển .......................................................................... 36 2.1.2 Chức năng, nhiệm vụ và các hoạt động chính của Ngân hàng phát triển Việt Nam . ...................................................................................................................................... 38 2.1.3 Cơ cấu tổ chức và nhiệm vụ các phòng ban của Sở Giao dịch II ....................... 38 2.1.3.1 Cơ cấu tổ chức .................................................................................................. 38 2.1.3.1 Sơ lược chức năng từng phòng ban .................................................................. 39 2.1.3.2 Tổ chức, chức năng Phòng Tín dụng xuất khẩu............................................... 40 2.2 CHÍNH SÁCH TÍN DỤNG XUẤT KHẨU CỦA NHÀ NƯỚC TẠI NGÂN HÀNG PHÁT TRIỂN VIỆT NAM 2.2.1 Các cơ chế chính sách tín dụng xuất khẩu của Nhà nước ................................... 40 2.2.2 Một số quy định về TDXK của Nhà nước Việt Nam ........................................ 41 2.2.2.1 Cho vay uất khẩu ............................................................................................ 41
2.2.2.2 Bảo lãnh tín dụng uất khẩu ............................................................................ 42 2.2.2.3 Bảo lãnh dự thầu và Bảo lãnh thực hiện hợp đồng .......................................... 43 2.2.2.4 Bảo đảm tiền vay .............................................................................................. 43 2.2.3 Những thay đổi cơ bản trong chính sách TDXK của Nhà nước ......................... 43 2.3 TH C TRẠNG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG XUẤT KHẨU CỦA NHÀ NƯỚC TẠI SỞ GIAO DỊCH II 2.3.1.1 Tình hình hoạt động TDXK tại Sở giao dịch II ................................................ 44 2.3.1.2 Tình hình cho vay TDXK 2 1 - 2012 ............................................................ 44 2.3.1.3 Tình hình thu nợ và dư nợ bình quân của TDXK ............................................ 46 2.3.1.4 Tình hình nợ quá hạn và lãi treo ....................................................................... 47 2.3.2 Về công tác thực hiện, quản lý nghiệp vụ cho vay ngắn hạn hỗ trợ xuất khẩu ... 48 2.3.2.1 Những thành tựu đạt được................................................................................. 48 2.3.2.2 Những hạn chế của cho vay TDXK ................................................................. 49 2.4 ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH TH C HIỆN HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG XUẤT KHẨU CỦA NHÀ NƯỚC TẠI NGÂN HÀNG PHÁT TRIỂN VIỆT NAM VÀ SỞ GIAO DỊCH II 2.4.1 Thành tựu đạt được ............................................................................................. 51 2.4.2 Những hạn chế ..................................................................................................... 52 2.4.3 Nguyên nhân ...................................................................................................... 53 2.4.3.1 Nguyên nhân từ phía vĩ mô .............................................................................. 53 2.4.3.2 Nguyên nhân từ phía Ngân hàng Phát triển Việt Nam (Hội sở chính) ............ 54 2.4.3.3 Nguyên nhân từ phía Sở Giao Dịch II ............................................................. 54 2.4.3.4 Nguyên nhân từ phía khách hàng ..................................................................... 54 Kết lu n chương II ....................................................................................................... 55 Chương 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TÀI TRỢ XUẤT KHẨU TẠI SỞ GIAO DỊCH II
3.1 ĐỊNH HƯỚNG HOẠT ĐỘNG TDTTXK CỦA NGÂN HÀNG PHÁT TRIỂN VIỆT NAM 3.1.1 Chiến lược phát triển hoạt động xuất khẩu Việt Nam từ nay đến năm 2 15 và yêu cầu đặt ra đối với hoạt động TDXK ....................................................................... 56 3.1.1.1 Chiến lược phát triển của xuất khẩu Việt Nam từ nay đến năm 2 15 ............. 56 3.1.1.2 Lộ trình hội nh p và những yêu cầu đối với Việt Nam về TDXK................... 58 3.1.2 Quan điểm và định hướng hoàn thiện hoạt động TDXK tại Ngân hàng Phát Triển Việt Nam ...................................................................................................................... 59 3.2 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG TDXK TẠI SỞ GIAO DỊCH II 3.2.1 Các giải pháp thuộc về Chính phủ ...................................................................... 61 3.2.1.1 Thay đổi về chính sách đối tượng mặt hàng vay tín dụng xuất khẩu của nhà nước ............................................................................................................................... 61 3.2.1.2 Xây dựng cơ chế lãi suất hợp lý ....................................................................... 62 3.2.1.3 Đa dạng hóa hình thức tín dụng uất khẩu của Nhà nước ............................... 63 3.2.1.3.1 Bảo hiểm tín dụng xuất khẩu ......................................................................... 63 3.2.1.3.2 Tín dụng xuất khẩu cho doanh nghiệp nhỏ và vừa ........................................ 66 3.2.1.3.3 Cho vay người cung cấp nguyên v t liệu đầu vào ........................................ 67 3.2.1.3.4 Tín dụng cho nhà nh p khẩu nước ngoài ....................................................... 68 3.2.1.3.5 Cung cấp thông tin tư vấn về thị trường xuất khẩu và nhà nh p khẩu .......... 70 3.2.2 Các giải pháp thuộc về Sở Giao dịch II .............................................................. 71 3.2.2.1 Về cơ chế cho vay TDXK tại Sở Giao dịch II ................................................. 71 3.2.2.2 Về chế độ tiền lương ....................................................................................... 72 3.2.2.3 Về học t p và đào tạo ....................................................................................... 72 3.2.2.4 Về giao nhiệm vụ cho vay TDXK đối với Sở Giao dịch II ............................. 73 3.2.2.5 Nguồn vốn tại Sở Giao dịch II ......................................................................... 73 3.2.2.6 Quản lý rủi ro tại Sở Giao dịch II ..................................................................... 74 3.2.2.7 Triển khai nghiệp vụ thanh toán quốc tế tại Sở Giao dịch II ............................ 76
3.2.2.8 Nâng cao chất lượng thẩm định và quản lý tín dụng ........................................ 76 3.2.2.9 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực................................................................ 77 3.2.2.10Tăng cường chính sách chăm sóc khách hàng, các hoạt động marketing và quảng bá hình, nâng cao sự nh n biết về chính sách tín dụng uất khẩu của nhà nước ... ....................................................................................................................................... 78 3.2.3 Các giải pháp hỗ trợ khác ..................................................................................... 79 3.2.3.1 Các giải pháp hỗ trợ thuộc các cơ quan ban ngành ........................................... 89 3.2.3.2 Giải pháp đối với các doanh nghiệp uất khẩu ................................................ 80 Kết lu n Chương 3 ........................................................................................................ 81 KẾT LUẬN ................................................................................................................... 82 TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC CÁC TỪ VI T TẮT DNNVV: Doanh nghiệp vừa và nhỏ. ECA: Export Credit Agency - Cơ quan tín dụng uất khẩu HĐTDHM: Hợp đồng tín dụng hạn mức HĐXK: Hợp đồng uất khẩu HTPT: Hỗ trợ phát triển HTXK: Hỗ trợ uất khẩu NHPT: Ngân hàng Phát triển NHPTVN: Ngân hàng Phát triển Việt Nam NK: Nh pkhẩu O CD: Organi ation or conomic Co-operation and Development – Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế XK: Xuất khẩu SXKD: Sản uất kinh doanh TDTTXK: Tín dụng tài trợ uất khẩu TDXK: Tín dụng uất khẩu TPHCM: Thành phố Hồ Chí Minh
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU Sơ đồ 1.1: Hoạt động thương mại thanh toán qua ngân hàng ........................................... 7 Sơ đồ 1.2: Quy trình thực hiện cho vay tín dụng của nhà uất khẩu ............................... 8 Sơ đồ 1.3: Bảo lãnh tín dụng của nhà uất khẩu .............................................................. 8 Sơ đồ 1.4: Bảo hiểm tín dụng nhà cung cấp ..................................................................... 9 Sơ đồ 1.5: Các khoản cho vay trực tiếp nhà nh p khẩu .................................................... 9 Sơ đồ 1.6: Cho vay lại ..................................................................................................... 10 Sơ đồ 1.7: Bảo hiểm tín dụng nhà nh p khẩu ................................................................. 11 Sơ đồ 3.1: Quy trình bảo hiểm tín dụng uất khẩu ......................................................... 66 Sơ đồ 3.2: Quy trình cho vay nhà nh p khẩu ................................................................. 69 Bảng 2.1: Tình hình cho vay TDXK giai đoạn 2009-2012 ............................................. 45 29 Bảng 3.1: Các tổ chức cung cấp thông tin tín dụng trên thế giới .................................... 71 Biểu 2.1: Doanh số cho vay TDXK tại Sở giao dịch II từ 2 - 2012......................... 46 Biểu 2.2: Doanh số cho vay TDXK tại Sở giao dịch II từ 2 - 2012......................... 47 Biểu 2.3: Tình hình nợ quá hạn và lãi treo giai đoạn 2009-2012 ................................... 48
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của việc chọn đề tài Việt Nam ngày càng hòa nhập vào hệ thống kinh tế toàn cầu, nền kinh tế nước ta càng phải đối mặt với nhiều thách thức và cơ hội. Mặc dù thực trạng hiện nay còn nhiều yếu kém nhưng tiềm năng tăng trưởng dài hạn của Việt Nam là phát tri n. Nền kinh tế ngày một mở rộng. Góp phần quan trọng trong thành tựu chung của đất nước, hoạt động xuất khẩu của Việt Nam đã giải quyết được những vấn đề kinh tế, khai thác được nội lực và phát huy được tiềm năng, lợi thế so sánh của đất nước. Vì vậy phát tri n hoạt động xuất khẩu là một trong những mục tiêu hàng đầu Chính Phủ đề ra nhằm góp phần chuy n dịch cơ cấu kinh tế và thúc đẩy tăng trưởng GDP của cả nước. Chính vì vậy Chính Phủ đã ban hành một chính sách riêng về tín dụng xuất khẩu nhằm tài trợ cho các doanh nghiệp phát tri n hoạt động xuất khẩu. Chính phủ giao nhiệm vụ cho Quỹ trợ Phát tri n, tiền thân của Ngân hàng Phát tri n Việt Nam là cơ quan được thực hiện mục tiêu nêu trên. K từ khi tri n khai tín dụng tài trợ xuất khẩu (tín dụng xuất khẩu của Nhà Nước), nhiều doanh nghiệp đã tiếp cận với nguồn vốn tín dụng này đều có cơ hội phát tri n mạnh hoạt động xuất khẩu. Doanh số xuất khẩu liên tục tăng cao, thị trường xuất khẩu được mở rộng. Điều này đã góp phần đáng k vào sự gia tăng kim ngạch xuất khẩu cả nước, hạn chế sự thâm hụt cán cân thương mại cả nước. Bên cạnh đó hoạt động xuất khẩu phát tri n cũng góp phần giải quyết việc làm cho hàng triệu lao động trong cả nước. Tp.HCM là trung tâm kinh tế lớn nhất nước, là cửa ng phía Nam và đầu mối giao thương hàng hóa Việt Nam với thế giới. Kim ngạch xuất khẩu Tp. CM chiếm tỷ trọng rất lớn trong tổng kim ngạch của cả nước. Chính vì vậy vai trò của chính sách tín dụng tài trợ xuất khẩu tại TP. CM có ý nghĩa rất quan trọng, nó góp phần thúc đẩy kim ngạch xuất khẩu thành phố qua đó kéo th o sự gia tăng kim ngạch xuất khẩu của
2 cả nước. Tuy nhiên quá trình phát tri n hoạt động xuất khẩu trên địa bàn Tp.HCM trong thời gian qua còn nhiều hạn chế, chưa xứng với tầm vóc và sự kỳ vọng của chính phủ. Việc nghiên cứu tìm ra các giải pháp hoàn thiện hoạt động tín dụng tài trợ xuất khẩu tại Ngân hàng Phát tri n Việt Nam - Sở Giao Dịch II a đ ọi à ia ch là điều cấp thiết. Trước tiên là duy trì sự phát tri n bền vững của Sở Giao Dịch II và sau đó là góp phần thúc đẩy kim ngạch xuất khẩu của thành phố cũng như của cả nước. 2. Mục đích n hiên cứ Thông qua phân tích thực trạng tổ chức hoạt động tín dụng tài trợ xuất khẩu của Nhà nước tại Sở giao dịch II, đặc biệt là các vướng mắc tồn tại phát sinh do sự khác biệt giữa cơ chế chính sách và thực tế tri n khai. Đề tài nghiên cứu tìm ra nguyên nhân và đưa ra những giải pháp hoàn thiện thiện tín dụng tài trợ xuất khẩu của Nhà nước tại Ngân hàng Phát tri n Việt nam và Sở Giao dịch II, đồng thời góp phần hoàn thành mục tiêu xuất khẩu của Tp. CM những năm sau này. 3. Đối tượn và phạm vi n hiên cứ của đề tài - Đối tượn n hiên cứ đề tài: Nghiên cứu thực trạng hoạt động tín dụng tài trợ xuất khẩu tại Sở Giao Dịch II trong thời gian qua, từ đó tìm ra những nhân tố kìm hãm sự phát tri n lĩnh vực tín dụng này và đề xuất các giải pháp đ hoàn thiện hoạt động tín dụng xuất khẩu Nhà nước tại Sở giao dịch II. - Phạm vi n hiên cứ của đề tài: + Phạm vi về vấn đề nghiên cứu: Chỉ giới hạn nghiên cứu các vấn đề có liên quan đến tín dụng tài trợ xuất nhập khẩu tại Sở giao dịch II. + Phạm vi về thời gian: Lấy số liệu từ năm 2009 – 2012. + Phạm vi về không gian: Luận văn chỉ nghiên cứu lĩnh vực tín dụng tài trợ xuất khẩu tại Sở giao dịch II.
3 4. Ý n hĩa của việc n hiên cứ Đề tài này chỉ nghiên cứu tình hình hoạt động tín dụng tài trợ xuất khẩu tại Sở giao dịch II trong thời gian 2009- 2012, đ đề xuất, kiến nghị các giải pháp nhằm phát tri n tín dụng tài trợ xuất khẩu tại Sở giao dịch II nói riêng và Ngân hàng Phát tri n Việt nam nói chung trong tình hình kinh tế hiện tại. 5. Phươn pháp n hiên cứ Tác giả vận dụng các lý thuyết đã học vào việc phân tích thực trạng hoạt động tín dụng tài trợ xuất khẩu tại Sở giao dịch II hiện tại. Sử dụng phương pháp định tính và các phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, nhằm giải quyết và làm sáng tỏ mục đính nghiên cứu của đề tài. 6. Kết cấ của ận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, mục lục luận văn gồm 03 chương chính: Chương 1: Tổng quan về hoạt động tín dụng tài trợ xuất khẩu của Nhà nước. Chương 2: Thực trạng hoạt động tín dụng tài trợ xuất khẩu của Nhà nước tại Sở Giao dịch II. Chương 3: Giải pháp hoàn thiện hoạt động tín dụng tài trợ xuất khẩu tại Sở giao dịch II. Do còn nhiều hạn chế về thu thập thông tin, số liệu phân tích, tài liệu nghiên cứu và thờ gian thực hiện nên đề tài của luận văn không th tránh khỏi nhiều thiếu sót và khiếm khuyết, kính mong quý thầy cô đóng góp ý kiến xây dựng. Tôi hứa sẽ tiếp thu và học tập đ ngày càng hoàng thiện kiến thức của mình hơn nhằm góp một phần nhỏ bé vào công cuộc xây dựng và phát tri n kinh tế đất nước.
4 Chươn 1: TỔN QUAN VỀ HOẠT ĐỘN TÍN ỤN TÀ TRỢ XUẤT KHẨU CỦA NHÀ NƯỚC 1.1 LÝ LUẬN CHUN VỀ TÍN ỤN TÀ TRỢ XUẤT KHẨU CỦA NHÀ NƯỚC 1.1.1 Khái niệm TDTTXK và tổ chức thực hiện TDTTXK của Nhà nước 1.1.1.1 Khái niệm về TDTTXK của Nhà nước Phát tri n xuất khẩu là một trong những mục tiêu quan trọng nhằm thúc đẩy tăng trưởng phát tri n kinh tế. Phát tri n xuất khẩu góp phần tăng trưởng GDP tạo nguồn thu ngoại tệ, cải thiện cán cân thanh toán, tạo công ăn việc làm cho người lao động…. Chính vì vậy, Chính phủ của bất kỳ quốc gia nào cũng xây dựng riêng một chiến lược, chính sách h trợ cho xuất khẩu như: tín dụng xuất khẩu của Nhà nước, thưởng xuất khẩu, giảm thuế… Tín dụn tài t ợ x ất khẩ a đ ọi à Tín dụn x ất khẩ - TDXK) của Nhà nước, hiểu theo nghĩa rộng là các biện pháp h trợ về mặt tài chính đối với các hoạt động xuất khẩu. Nếu hiểu theo nghĩa hẹp, tín dụng xuất khẩu của Nhà nước là h trợ về mặt tài chính đối với nhà xuất khẩu, nhà nhập khẩu. Tín dụng xuất khẩu của Nhà nước là một nhánh của tín dụng đầu tư phát tri n Nhà nước. Đây là biện pháp h trợ của Nhà nước dành cho các doanh nghiệp có hoạt động xuất khẩu nhằm mục tiêu tăng khả năng cạnh tranh hàng hoá nội địa trên thị trường thế giới. Tín dụng xuất khẩu của Nhà nước bao gồm các hình thức: Thứ nhất, Bảo lãnh tín dụng xuất khẩu hoặc bảo hi m tín dụng xuất khẩu; Thứ hai, trợ tài chính: cho vay, tài trợ, tài trợ trực tiếp, h trợ lãi suất, hoặc kết hợp các hình thức trên. 1.1.1.2 Tổ chức thực hiện TDXK của Nhà nước Một tổ chức cung cấp tất cả hoặc một phần những dịch vụ nói trên được gọi là Cơ quan tín dụng xuất khẩu (ECA: Export Cr dit Ag ncy). Tổ chức này thuộc sở hữu Chính
5 phủ hoặc do Chính phủ ki m soát. Cơ quan tín dụng xuất khẩu chính thức hoạt động dựa trên nguồn ngân sách của Chính phủ. ECA thực hiện rất nhiều chính sách tín dụng xuất khẩu trong lĩnh vực mậu dịch thương mại, tài chính, công nghiệp… Ngoài ra ECA được coi là một trung tâm cung cấp thông tin, duy trì cập nhật thông tin liên quan đến thương mại mậu dịch và tổ chức xuất khẩu; tổ chức này có th tư vấn cho các nhà xuất khẩu và các ngân hàng rất nhiều khía cạnh về xuất khẩu cũng như tình hình thực tế về tài chính quốc tế. Các ECA được chia làm 2 loại cơ bản: một ECA cung cấp cả dịch vụ tài chính và bảo hi m, một ECA khác cung cấp 2 dịch vụ này th o 2 cơ quan tách biệt. Các mô hình ECA Mô hình hợp nhất Mô hình tách biệt EXIM: cho vay, bảo KEXIM: cho vay , bảo lãnh Mỹ Hàn Q ốc hi m, bảo lãnh KEIC: bảo hi m EDC: cho vay, bảo JBIC: cho vay, bảo lãnh Canada Nhật Bản hi m, bảo lãnh NEXI: bảo hi m NATEXIS: cho vay, bảo lãnh, ECGD: h trợ lãi suất, Anh Pháp h trợ lãi suất bảo hi m, bảo lãnh COFACE: bảo hi m EFIC: cho vay, bảo KfW: cho vay, bảo lãnh Úc Đức hi m, bảo lãnh ERMES: bảo hi m, bảo lãnh EIBT: cho vay, bảo EIBC: cho vay, bảo lãnh Đài L an T n Q ốc hi m, bảo lãnh SINOSURE: bảo hi m Riêng ở Việt Nam hoạt động tín dụng xuất khẩu của Nhà nước chỉ mới tri n khai dưới hình thức cho vay, bảo lãnh. Trong đó chủ yếu là hoạt động cho vay, NHPT là tổ chức thuộc sở hữu Chính phủ được giao thực hiện nhiệm vụ này.
6 1.1.2 Vai t ò của TDXK của Nhà nước Tín dụng xuất khẩu của Nhà nước là một hình thức của tín dụng Nhà nước. Do mang đặc thù h trợ vốn đ tăng cường sức cạnh tranh hàng hoá xuất khẩu nên tín dụng xuất khẩu của Nhà nước có vai trò chủ yếu sau: + Thúc đẩ tăn t ư ng kim ngạch xuất khẩu cả nước: Các doanh nghiệp xuất khẩu có cơ hội tiếp cận được nguồn vốn sản xuất với ưu đãi về chi phí sử dụng vốn, thời hạn vay, tài sản bảo đảm thấp…do đó họ sẽ yên tâm sản xuất, tập trung vào nghiên cứu phát tri n sản phẩm (hàng hóa xuất khẩu). Sản phẩm làm ra chất lượng được cải thiện, khả năng cạnh tranh cao hơn và cơ hội được thị trường nước ngoài chấp nhận sẽ nhiều hơn. Nhờ đó, kim ngạch xuất khẩu doanh nghiệp tăng trưởng cao hơn và qua đó góp phần thúc đẩy tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu cả nước. + Cải thiện cán c n thươn mại, óp phần thúc đẩ tăn t ư ng kinh tế: Hiện nay cán cân thương mại nước ta luôn trong tình trạng thâm hụt, nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu và đã ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng GDP cả nước. Do đó khi tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu cao hơn tăng trưởng nhập khẩu sẽ hạn chế thâm hụt cán cân thương mại góp phần cải thiện tốc độ tăng trưởng GDP cả nước. + óp phần giải quyết côn ăn việc àm ch n ười a động: bằng cách cung ứng vốn kịp thời cho hoạt động sản xuất, hàng trăm nghìn lao động được giải quyết công ăn việc làm, cuộc sống ổn định, an ninh xã hội được đảm bảo. 1.1.3 Sự khác biệt giữa TDXK của Nhà nước và T XK khác Tín dụng xuất khẩu của Nhà nước Tín dụng xuất khẩ khác - Tín dụng nhà nước - Tín dụng ngân hàng - Đối tượng: doanh nghiệp, tổ chức xuất khẩu những mặt hàng thuộc danh mục - Đối tượng: doanh nghiệp, tổ chức kinh tế khuyến khích phát tri n Nhà nước trong có hoạt động xuất khẩu. từng giai đoạn phát tri n kinh tế. - Lãi suất: lãi suất trái phiếu chính phủ + - Lãi suất: lãi suất huy động thị trường + Phí quản lý. phí huy động, phí quản lý + lợi nhuận.
7 - Tài sản đảm bảo: tỷ lệ tài sản đảm bảo - Tài sản đảm bảo: thường lớn hơn mức thấp. vốn vay. 1.1.4 Các hình thức TDXK của Nhà nước cơ bản Phần lớn các hoạt động thương mại trên thế giới được thực hiện theo dạng trả tiền sau khi nhận hàng hoặc trả trong vòng 180 ngày sau khi nhận hàng (Sơ đồ 1). Vì vậy là các giao dịch quốc tế có một số tình huống không mong muốn có th xảy ra dẫn đến việc không thanh toán. ơn nữa, khi dự án lớn và thời gian hoàn vốn vay dài, mức độ rủi ro càng cao. Vai trò căn bản của tín dụng xuất khẩu của nhà nước là tránh và ngăn ngừa rủi ro cũng như các hiện tượng bất trắc xảy ra hoặc ít nhiều chuy n các rủi ro nhà nhập khẩu hoặc các ngân hàng nhà xuất khẩu sang ECA thông qua việc cung cấp bảo hi m hoặc cung cấp các khoản vay đối với các dự án mà các ngân hang thương mại còn chần chừ khi h trợ. Sơ đồ 1.1: Hoạt động thương mại thanh toán qua ngân hàng (1) Nhà XK Nhà NK àng hóa và dịch vụ (4) Tiền (2) Tiền (3) Ngân hàng Ngân hàng Nước A Tiền Nước B Có nhiều tiêu chí đ phân chia hoạt động tín dụng xuất khẩu của Nhà nước - Theo loại hình nghiệp vụ: cho vay tín dụng xuất khẩu, bảo lãnh tín dụng xuất khẩu, bảo hi m tín dụng xuất khẩu. - Th o đối tượng thụ hưởng: tín dụng người mua, tín dụng người bán. - Theo thời gian: tín dụng xuất khẩu ngắn hạn và tín dụng xuất khẩu dài hạn.
8 1.1.4.1 Tín dụn n ười bán Có nhiều dạng tín dụng người bán. Điều này phụ thuộc vào cơ quan cung cấp tín dụng. Nhà xuất khẩu (người bán) sẽ cấp cho nhà nhập khẩu các khoản tín dụng thương mại th o hợp đồng kinh tế đã ký kết. ECA cung cấp trực tiếp các khoản vay cho nhà xuất khẩu đ nhà xuất khẩu nhận toàn bộ số tiền của hợp đồng (tín dụng nhà cung cấp: th o sơ đồ 2) hoặc ECA phát hành thư bảo lãnh tín dụng xuất khẩu th o đề nghị của nhà xuất khẩu trong đó chỉ định rằng ngân hàng sẽ là người hưởng lợi, và nhà xuất khẩu có th sử dụng thư bảo lãnh tín dụng xuất khẩu này làm tài sản đảm bảo đ ngân hàng thương mại ứng trước vốn (sơ đồ 3). Sơ đồ 1.2: Quy trình thực hiện cho vay tín dụng của nhà xuất khẩu 2. Vay vốn 1. XK (chả trậm) ECA (Khoản Nhà XK Nhà NK vay) 4. oàn trả 3. Thanh toán Sơ đồ 1.3: Bảo lãnh tín dụng nhà xuất khẩu 2. Vay vốn 1. XK (chả trậm) Ngân hàng TM Nhà XK Nhà NK 4. oàn trả 3. Thanh toán Bảo lãnh tín dụng ECA (Bảo hi m)
9 Mặt khác một trong những mô hình truyền thống và đơn giản nhất của tín dụng xuất khẩu của nhà nước là bảo hi m tín dụng nhà cung cấp (Sơ đồ 1.4). Nhà xuất khẩu sẽ ký hợp đồng XK hàng hóa và dịch vụ với nhà nhập khẩu. ECA sẽ bán cho nhà xuất khẩu bảo hi m đối với một số rủi ro mà nhà nhập khẩu không thanh toán. Bảo hi m bao gồm cả rủi ro chính trị và rủi ro thương mại. Sơ đồ 1.4: Bảo hi m tín dụng nhà cung cấp Nhà XK Nhà NK Bảo Trả phí hi m àng hóa, dịch vụ ECA Tiền Nước B Nước A 1.1.4.2 Tín dụn n ười mua b Có 2 hình thức tín dụng người mua * ình thức cho vay: gồm cho vay trực tiếp (sơ đồ 1.5) và cho vay lại (sơ đồ 1.6). Vay trực tiếp: vay trực tiếp có nghĩa là khoản tín dụng sẽ được cấp trực tiếp cho nhà nhập khẩu nước ngoài. Th o chương trình này, ECA sẽ ký thỏa thuận vay vốn trực tiếp với nhà nhập khẩu nước ngoài và sẽ cấp vốn cho nhà nhập khẩu đ trả tiền cho nhà xuất khẩu. Sơ đồ 1.5: Các khoản cho vay trực tiếp nh h kh 2. Khoản vay 1. XK ECA (Nước Nhà NK Nhà XK XK) 4.Trả nợ 3.Thanh toán Thư bảo lãnh Vốn tín dụng Chính phủ hoặc Ngân hàng uy có uy tín của nước NK
10 Cho vay lại: các khoản tín dụng đ tài trợ cho các giao dịch sẽ được quy định tại một thỏa thuận vay vốn giữa ngân hàng cho vay tại nước nhà xuất khẩu và một ngân hàng tại nước nhà nhập khẩu. Thỏa thuận vay vốn sẽ được ký kết riêng rẽ với hợp đồng xuất khẩu ký kết giữa nhà xuất khẩu và nhập khẩu. Nhà xuất khẩu sẽ được ngân hàng tại nước mình thanh toán trực tiếp sau khi công việc đã hoàn thành, hàng hóa đã làm xong hoặc đã được giao. Sau khi dự án kết thúc, ngân hàng vay vốn sẽ hoàn trả nợ theo thời gian đã thỏa thuận trước. Ngân hàng nước ngoài có th cho nhà nhập khẩu địa phương vay vốn trên cơ sở hạn mức tín dụng cho vay đối với quốc gia. Một hạn mức tín dụng có th được thành lập cho một dự án cụ th (hạn mức tín dụng đối với một dự án) hoặc có th cho nhiều mục tiêu khác nhau (hạn mức tín dụng chung). Nhà nhập khẩu phải thu xếp đ có th trả nợ cho ngân hàng vay vốn. Sơ đồ 1.6: Cho vay lại 1.Hạn mức tín dụng 4. Khoản vay cụ th Ngân hàng Nhà NK 3. Khoản vay cụ nước XK ECA th (Nước XK) 6.Trả nợ 7.Trả nợ 5.Trả tiền 2.XK Thư bảo lãnh Nhà XK Nợ Chính phủ nước NK * Bảo hi m tín dụng người mua