Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán cấp phường - xã trên cơ sở tiếp cận chuẩn mực kế toán công quốc tế - nghiên cứu trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Diệp Nhất Thiên | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:136

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn này nghiên cứu hệ thống BCTC của chuẩn mực kế toán công quốc tế - kế toán công ở một số quốc gia và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam trong bối cảnh Việt Nam chưa xây dựng chuẩn mực kế toán công. Đánh giá và khảo sát về thực trạng hệ thống báo cáo kế toán của đơn vị cấp phường- xã – nghiên cứu trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán cấp phường - xã trên cơ sở tiếp cận chuẩn mực kế toán công quốc tế - nghiên cứu trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH -------------------------------- LÊ PHƢƠNG DUNG HOÀN THIỆN HỆ THỐNG BÁO CÁO KẾ TOÁN CẤP PHƢỜNG - XÃ TRÊN CƠ SỞ TIẾP CẬN CHUẨN MỰC KẾ TOÁN CÔNG QUỐC TẾ - NGHIÊN CỨU TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ Thành phố Hồ Chí Minh, Năm 2013
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ------------------------------------ LÊ PHƢƠNG DUNG HOÀN THIỆN HỆ THỐNG BÁO CÁO KẾ TOÁN CẤP PHƢỜNG - XÃ TRÊN CƠ SỞ TIẾP CẬN CHUẨN MỰC KẾ TOÁN CÔNG QUỐC TẾ - NGHIÊN CỨU TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Kế toán Mã số: 60340301 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS VÕ VĂN NHỊ Thành phố Hồ Chí Minh, Năm 2013
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là do bản thân tôi nghiên cứu và thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS Võ Văn Nhị. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Nội dung của luận văn này chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào. Tác giả Lê Phƣơng Dung
i MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh sách các chữ viết tắt Danh mục các bảng biểu và hình vẽ LỜI MỞ ĐÂU ................................................................................................................ 1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CHUẨN MỰC KẾ TOÁN CÔNG QUỐC TẾ VÀ BÁO CÁO KẾ TOÁN CẤP PHƢỜNG- XÃ ........................................................ 8 1.1 Khu vực công và kế toán khu vực công ................................................................ 8 1.1.1 Khái niệm về khu vực công................................................................................. 8 1.1.2 Khái niệm kế toán khu vực công ........................................................................ 8 1.2 Giới thiệu về chuẩn mực kế toán công quốc tế..................................................... 8 1.2.1 Lịch sử hình thành và quá trình phát triển chuẩn mực kế toán công quốc tế .... 8 1.2.2 Khái niệm............................................................................................................ 9 1.2.3 Lợi ích của việc áp dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế................................ 9 1.2.4 Mô hình áp dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế .......................................... 10 1.2.5 Giới thiệu một số chuẩn mực kế toán công quốc tế ......................................... 10 1.2.5.1 Chuẩn mực Báo cáo Tài chính dựa trên cơ sở tiền mặt ............................. 11 1.2.5.2 IPSAS 1 “Trình bày Báo cáo Tài chính” ................................................... 11 a. Mục đích lập BCTC ......................................................................................... 11 b. Nguyên tắc lập và trình bày BCTC .................................................................. 11 c. Thành phần của BCTC ..................................................................................... 13 d. Cấu trúc và nội dung ........................................................................................ 13 1.3 Quản lý thu- chi ngân sách và Báo cáo Kế toán đơn vị cấp Phƣờng- xã ......... 17 1.3.1 Phân cấp quản lý ngân sách............................................................................. 17 1.3.2 Quản lý thu- chi ngân sách cấp xã ................................................................... 18 1.3.2.1 Quản lý thu của ngân sách xã .................................................................... 18
ii a. Các khoản thu ngân sách xã hưởng một trăm phần trăm (100%) .................... 19 b. Các khoản thu phân chia theo tỷ lệ phần trăm giữa ngân sách xã với ngân sách cấp trên .................................................................................................................... 19 c. Thu bổ sung từ ngân sách cấp trên cho ngân sách xã ...................................... 20 d. Nguyên tắc phân cấp nguồn thu cho ngân sách xã ........................................... 20 1.3.2.2 Quản lý chi của ngân sách xã .................................................................... 20 a. Chi đầu tư phát triển ......................................................................................... 21 b. Chi thường xuyên ............................................................................................. 21 c. Nguyên tắc chi của ngân sách xã...................................................................... 24 1.3.2.3 Hoạt động tài chính khác của xã ................................................................ 24 1.3.3 Báo cáo Kế toán cấp Phường- xã..................................................................... 24 1.4 Nghiên cứu kế toán công của một số quốc gia trên thế giới – Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam .................................................................................................. 25 1.4.1 Malaysia ........................................................................................................... 27 1.4.2 Nhật Bản ........................................................................................................... 29 1.4.3 Nigeria .............................................................................................................. 31 1.4.4 Trung Quốc ....................................................................................................... 33 1.4.5 Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam .................................................................. 36 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ............................................................................................ 38 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG BÁO CÁO KẾ TOÁN ÁP DỤNG CHO CẤP PHƢỜNG- XÃ – NGHIÊN CỨU TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .......................................................................................................................................39 2.1 Giới thiệu về thành phố Hồ Chí Minh ................................................................ 39 2.1.1 Đặc điểm tự nhiên- xã hội và đặc điểm kinh tế ................................................ 39 2.1.1.1 Đặc điểm tự nhiên- xã hội.......................................................................... 39 2.1.1.2 Đặc điểm kinh tế ........................................................................................ 39 2.1.2 Đặc điểm chính trị ............................................................................................ 40 2.2 Hệ thống pháp luật về đến kế toán phƣờng xã và chế độ kế toán Ngân sách và tài chính xã ................................................................................................................... 41
iii 2.2.1 Hệ thống pháp luật về kế toán Phường- xã ...................................................... 41 2.2.2 Chế độ kế toán Ngân sách và tài chính xã ....................................................... 42 2.2.2.1 Khái niệm kế toán phường xã .................................................................... 42 2.2.2.2 Hệ thống báo cáo kế toán cấp Phường- xã ................................................ 42 2.2.2.3 Mục đích lập báo cáo kế toán .................................................................... 43 2.2.2.4 Số lượng báo cáo báo cáo kế toán ............................................................. 43 2.2.2.5 Một số báo cáo kế toán của đơn vị cấp Phường - xã ................................. 44 2.2.3 Nội dung công việc kế toán .............................................................................. 52 2.3 Khảo sát thực trạng hệ thống Báo cáo kế toán cấp Phƣờng - xã trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh .............................................................................................. 53 2.3.1 Phạm vi và đối tượng khảo sát ......................................................................... 53 2.3.2 Phương pháp khảo sát ...................................................................................... 53 2.3.3 Nội dung khảo sát ............................................................................................. 54 2.3.4 Kết quả khảo sát ............................................................................................... 55 2.4 Đánh giá hệ thống Báo cáo kế toán đơn vị cấp Phƣờng- xã.............................. 60 2.4.1 Ưu điểm ............................................................................................................ 60 2.4.2 Hạn chế ............................................................................................................. 60 2.4.3 Nguyên nhân ..................................................................................................... 62 2.4.3.1 Khách quan ................................................................................................ 62 2.4.3.2 Chủ quan .................................................................................................... 62 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ............................................................................................ 64 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN BÁO CÁO KẾ TOÁN CẤP PHƢỜNG- XÃ TRÊN CƠ SỞ TIẾP CẬN CHUẨN MỰC KẾ TOÁN CÔNG QUỐC TẾ - NGHIÊN CỨU TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .... 65 3.1 Quan điểm hoàn thiện và định hƣớng hoàn thiện ............................................. 65 3.1.1 Quan điểm hoàn thiện ...................................................................................... 65 3.1.1.1 Quan điểm phù hợp với yêu cầu phân cấp quản lý ngân sách: .................. 65 3.1.1.2 Quan điểm phù hợp với đặc điểm hoạt động và quản lý cấp Phường- xã . 66 3.1.1.3 Từng bước tiếp cận chuẩn mực kế toán công quốc tế ............................... 66
iv 3.1.2 Định hướng hoàn thiện ..................................................................................... 66 3.1.2.1 Trong ngắn hạn .......................................................................................... 66 3.1.2.2 Trong dài hạn ............................................................................................. 66 3.2 Giải pháp hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán cấp Phƣờng- xã trên cơ sở tiếp cận chuẩn mực kế toán công quốc tế- nghiên cứu trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh .............................................................................................................................. 67 3.2.1 Giải pháp nền ................................................................................................... 67 3.2.1.1 Hoàn thiện Luật Ngân sách Nhà Nước ...................................................... 67 3.2.1.2 Sửa đổi Luật Kế toán chuyển đổi cơ sở tiền mặt sang cơ sở dồn tích ....... 68 3.2.1.3 Xây dựng chuẩn mực kế toán công Việt Nam ........................................... 68 3.2.2 Giải pháp cụ thể ............................................................................................... 69 3.2.2.1 Trong ngắn hạn .......................................................................................... 69 3.2.2.2 Trong dài hạn ............................................................................................. 74 3.2.3 Một số giải pháp khác ...................................................................................... 75 3.2.3.1 Hệ thống mục lục ngân sách ...................................................................... 75 3.2.3.2 Hệ thống công nghệ thông tin .................................................................... 75 3.3 Một số kiến nghị .................................................................................................... 76 3.3.1 Quốc hội và Chính phủ ..................................................................................... 76 3.3.2 Ủy ban Nhân dân các cấp ................................................................................ 76 3.3.3 Một số kiến nghị khác ....................................................................................... 77 3.3.3.1 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ........................................................ 77 3.3.3.2 Thanh tra, giám sát ..................................................................................... 78 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ............................................................................................ 79 KẾT LUẬN CHUNG .................................................................................................. 80 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC Phụ lục 1.1: Các chuẩn mực kế toán công quốc tế Phụ lục 1.2: Báo cáo tình hình tài chính theo chuẩn mực kế toán công quốc tế Phụ lục 1.3: Báo cáo kết quả hoạt động theo chuẩn mực kế toán công quốc tế
v Phụ lục 2.1: Kết quả khảo sát Phụ lục 2.2: Danh sách các đối tượng khảo sát Phụ lục 2.3: Danh sách đăng ký sử dụng chương trình kế toán Ngân sách và Tài chính xã KTXA 5.5.7 Phụ lục 2.4: Hệ thống báo cáo kế toán theo QĐ số 94/2005/QĐ- BTC Phụ lục 2.5: Danh mục hệ thống tài khoản kế toán ngân sách và tài chính xã QĐ số 94/2005/QĐ-BTC Phụ lục 2.6: Ví dụ minh họa hai bảng cân đối tài khoản được lập theo mẫu của QĐ số 94/2005/QĐ-BTC và theo mẫu tác giả thiết kế lại theo số liệu của UBND phường 01- Quận 03 năm 2012
vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT  CÁC CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG ANH Từ viết tắt Tên tiếng Anh Tên dịch sang tiếng Việt ADB Asian Development Bank Ngân hàng phát triển Châu Á Government Accounting Standards Ủy ban tư vấn chuẩn mực kế GASAC Advisory Committee toán Chính Phủ International Federation of IFAC Liên đoàn Kế Toán Quốc tế Accountants International Financial Reporting IFRS Chuẩn mực kế toán quốc tế Standards IMF International Monetary Fund Quỹ tiền tệ Thế giới International Public Sector IPSAS Chuẩn mực kế toán công quốc tế Accounting Standards International Public Sector Ủy ban chuẩn mực kế toán công IPSASB Accounting Standards Board quốc tế WB World bank Ngân hàng thế giới WTO World Trade Organization Tổ chức thương mại quốc tế  CÁC CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT Từ viết tẳt Tên tiếng Việt BCTC Báo cáo tài chính BCĐTK Bảng cân đối tài khoản BTC Bộ Tài Chính CP Chính Phủ GDP Tổng sản phẩm nội địa HCSN Hành chính sự nghiệp HĐND Hội đồng nhân dân IMAX Phần mềm kế toán Hành chính sự nghiệp KBNN Kho bạc Nhà nước KTXA Phần mềm Kế toán tài chính và ngân sách xã NĐ Nghị định
vii NS Ngân sách NSĐP Ngân sách địa phương NSTW Ngân sách trung ương NSX Ngân sách xã TSCĐ Tài sản cố định QĐ Quyết định QH Quốc hội XDCB Xây dựng cơ bản UBND Ủy ban nhân dân
viii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU VÀ HÌNH VẼ  DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: So sánh chi đầu tư phát triển và chi thường xuyên ...................................... 21 Bảng 1.2: Cơ sở kế toán của một số quốc gia đang trong quá trình tiếp cận chuẩn mực kế toán công quốc tế ...................................................................................................... 23 Bảng 1.3: Cơ sở kế toán hiện hành của các nước đang phát triển là thành viên của Ngân hàng phát triển Châu Á- ADB ............................................................................. 23 Bảng 1.4: Lộ trình thực hiện chuyển đổi cơ sở kế toán dồn tích ở Malaysia ................ 24 Bảng 1.5: Cơ sở kế toán được sử dụng ở Nhật Bản .......................................................... Bảng 1.6: Mức độ sử dụng báo cáo kế toán theo các cấp hành chính ở Nhật Bản ....... 28 Bảng 1.7: Ngân sách, hệ thống kế toán và cơ sở kế toán ở Trung Quốc ...................... 29 Bảng 2.1: Báo cáo quyết toán thu- chi Ngân sách xã theo Mục lục ngân sách ............ 44 Bảng 2.2: Báo cáo tổng hợp quyết toán thu- chi Ngân sách xã theo nội dung kinh tế ....................................................................................................................................... 46  DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 1.1: Cơ sở kế toán đang áp dụng của đơn vị cấp Phường- xã trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh ........................................................................................................... 52 Hình2.2: Đối tượng quan tâm đến báo cáo Kế toán của đơn vị cấp Phường- xã trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh ......................................................................................... 52 Hình 2.3: Hệ thống báo cáo kế toán cấp Phường- xã cần hướng đến các mục tiêu ..... 53 Hình 2.4: Đánh giá về tính hữu ích của các thông tin được trình bày trên báo cáo kế toán của đơn vị cấp Phường- xã trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh ........................ 53 Hình 2.5: Tính hữu ích về các thông tin được trình bày trên các báo cáo kế toán ở đơn vị cấp Phường- xã trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh .............................................. 54
1 LỜI MỞ ĐẦU 1 Tính cấp thiết của đề tài Trong quá trình hội nhập và phát triển kinh tế, Việt Nam đã gia nhập các tổ chức kinh tế thế giới và khu vực như WTO, cam kết với các tổ chức tài chính như ADB, WB, IMF… đòi hỏi Việt Nam phải cung cấp thông tin có tính chuẩn mực, có khả năng so sánh và phải được quốc tế thừa nhận. Vì thế, công tác kế toán ngày càng trở nên quan trọng trong việc cung cấp những thông tin đó thông qua các báo cáo tài chính. Đó là một công cụ cung cấp thông tin tài chính phục vụ cho sự quản lý của Nhà nước, giúp Nhà nước kiểm soát, đánh giá và sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính. Để có thể đáp ứng với sự đa dạng và thay đổi nhanh chóng của các nền kinh tế, Ủy ban Chuẩn mực kế toán công quốc tế (IPSASB) trong nhiều năm qua đã không ngừng ban hành, sửa đổi bổ sung, thay thế các chuẩn mực kế toán công quốc tế để đáp ứng đòi hỏi về tính minh bạch thông tin trong xu thế hội nhập toàn cầu. Trong xu thế đó, các quốc gia phải lập báo cáo tài chính hợp nhất cho toàn bộ lĩnh vực công theo khuôn mẫu thống nhất của chuẩn mực kế toán công quốc tế (IPSAS) để phản ánh tình hình tài chính, kết quả hoạt động và xác đinh thặng dư, thâm hụt thuần cho từng năm để có sự so sánh trên phạm vi toàn cầu theo chuẩn mực chung. Các báo cáo đó có thể hợp nhất giữa các khu vực khác nhau trong cùng một quốc gia và có thể so sánh các báo cáo tài chính giữa các nước khác nhau trên thế giới. Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật nói chung và hệ thống pháp luật về kế toán, kiểm toán nói riêng. Tuy nhiên, lĩnh vực công xét trên phương diện tổng thể vẫn chưa đầy đủ, hoàn chỉnh, chưa phù hợp với yêu cầu và thông lệ quốc tế. Điển hình như bộ IPSAS đã được ban hành nhưng Việt Nam vẫn có chuẩn mực kế toán công Việt Nam nên các đơn vị gặp nhiều khó khăn trong công tác kế toán. Vì vậy chúng ta phải thay đổi và hoàn thiện các chính sách kế toán trong khu vực công nói chung và hệ thống Báo cáo kế toán dành cho đơn vị phường, xã nói riêng trên cơ sở tiếp cận IPSAS để cung cấp thông tin hữu ích hơn cho các đối tượng sử dụng các thông tin kế toán.
2 Trong đó, khu vực kế toán công bao gồm: kế toán Nhà nước, hệ thống kế toán Kho bạc Nhà nước (KBNN), kế toán hành chính sự nghiệp (HCSN), hệ thống kế toán thuế, hệ thống kế toán hải quan, hệ thống kế toán các đơn vị sử dụng ngân sách, hệ thống kế toán ngân sách và tài chính xã...được thực hiện ở nhiều hệ thống, tổ chức, đơn vị. Cấp xã, phường, thị trấn (gọi chung là phường, xã) là đơn vị hành chính cơ sở, cấp gần dân nhất, thực hiện hoạt động quản lý hành chính Nhà nước trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội, an ninh quốc phòng, trật tự và an toàn xã hội ở địa phương theo thẩm quyền; đảm bảo cho các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước đi vào cuộc sống. Hoạt động của các đơn vị Phường- xã có ảnh hưởng lớn tới tính hiệu quả của các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Các đơn vị này vừa là một loại hình đơn vị HCSN có tính chất đặc biệt vì xã còn là một cấp ngân sách nên vừa sử dụng chế độ kế toán ngân sách và hoạt động tài chính xã, đồng thời, khi báo cáo quyết toán ngân sách với cơ quan tài chính cấp trên và KBNN phải sử dụng kế toán ngân sách theo mục lục Ngân sách Nhà Nước (NSNN). Từ những nội dung đề cập trên, tác giả nhận thấy việc tiếp cận IPSAS là xu hướng chung của kế toán công các nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Đơn vị Phường- xã là cấp chấp hành thực hiện các chính sách đường lối của cơ quan cấp trên, đồng thời cũng là nơi nơi kiểm nghiệm tính đúng đắn, hiệu quả của các chủ trương, chính sách. Từ tầm quan trọng của đề tài, tác giả chọn đề tài: “Hoàn thiện hệ thống báo cáo Kế toán cấp Phường, xã trên cơ sở tiếp cận chuẩn mực kế toán công quốc tế- nghiên cứu trên bàn hành phố H h Minh làm đề tài cho luận văn Thạc sĩ của mình. 2 Tổng quan các công trình nghiên cứu Nghiên cứu của Nguyễn Văn Hồng (2007): Tác giả Nguyễn Văn Hồng đã nghiên cứu đề tài “Hoàn thiện hệ thống Kế toán Nhà Nước” làm luận án tiến sĩ của mình. Phương pháp biện chứng duy vật được sử dụng để nghiên cứu các chế độ kế toán Nhà Nước ở Việt Nam trong các giai đoạn vừa qua và định hướng phát triển, hoàn thiện trong tương lai. Theo luận án, hệ thống kế toán Nhà Nước hiện hành bao gồm: Chế độ Kế toán Ngân sách và hoạt động nghiệp vụ Kho
3 bạc, Kế toán HCSN, Kế toán ngân sách và tài chính xã, kế toán tài sản dự trữ quốc gia… Trong đó, chế độ kế toán ngân sách và tài chính xã được đề cập như là một yếu tố cấu thành nên hệ thống kế toán Nhà Nước về các phương diện: giới thiệu tổng quát chế độ kế toán tài chính và ngân sách xã cũng như việc đánh giá việc thực hiện chế độ kế toán tại các xã ở Việt Nam. Luận án cũng trình bày những ưu điểm, nhược điểm của việc áp dụng Hệ thống Kế toán Nhà Nước ở những đơn vị đang thực hiện. Từ đó, xây dựng một hệ thống Kế toán Nhà Nước chung cho các đơn vị trên. Nghiên cứu của Nguyễn Thị Phúc (2013) Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Phúc đã nghiên cứu đề tài “Hoàn thiện hệ thống báo cáo tài chính xã dựa trên chế độ kế toán hiện hành”. Đề tài trên chỉ tập trung vào nghiên cứu về hệ thống báo cáo tài chính xã theo chế độ kế toán hiện hành theo quyết định 94/2005/BTC về chế độ kế toán ngân sách và tài chính xã và Thông tư 146/2011/TT/BTC về sửa đổi bổ sung chế độ trên. Luận văn được xây dựng trên cơ sở tiếp cận thực tế, thu thập thông tin qua khảo sát, phỏng vấn các đơn vị Phường- xã trên địa bàn thành phố Trà Vinh. Qua đó, phân tích so sánh và rút ra các kết luận, đồng thời đề xuất các giải pháp có tính khả thi nhằm thiết lập lại hệ thống báo cáo tài chính dựa trên chế độ kế toán hiện hành. Nghiên cứu của Võ Minh Nhật Phương (2012) Luận văn Thạc sĩ của Võ Minh Nhật Phương với đề tài “Hoàn thiện công tác kế toán ngân sách xã, phường trên địa bàn thành phố Hội An”. Đề tài nghiên cứu các vấn đề về Kế toán NSNN và quá trình thực hiện, lập dự toán ngân sách, kế toán ngân sách cấp xã, phường trong giai đoạn 2009- 2011 với chủ thể là kế toán ngân sách xã, phường trên địa bàn thành phố Hội An. Luận văn đã kết hợp phương pháp duy vật biện chứng trong mối liên hệ giữa NSNN với ngân sách địa phương. Khảo sát toàn bộ các đơn vị thông qua bảng câu hỏi khảo sát đồng thời vấn đáp để đưa ra kết quả về tình hình kế toán, kiểm tra, kiểm soát quy trình thực hiện, chấp hành và quyết toán ngân sách xã, phường trên địa bàn Hội An nhằm góp phần nâng cao hiệu quả và hiệu lực quản lý NSNN trong giai đoạn mới. Nghiên cứu của Lê Thị Cẩm Hồng (2012)
4 Luận văn thạc sĩ của Lê Thị Cẩm Hồng với đề tài “Xây dựng và hoàn thiện hệ thống báo cáo tài chính áp dụng cho đơn vị hành chính sự nghiệp ở Việt Nam theo định hướng chuẩn mực kế toán công quốc tế”. Trong quá trình thực hiện, người viết đã sử dụng hệ thống lý luận đã được kiểm nghiệm trong thực tế để nghiên cứu. Kết hợp nhiều phương pháp như: phương pháp thảo luận, phương pháp tổng hợp để thu thập tổng hợp dữ liệu về các cơ sở lý luận liên quan đến hệ thống BCTC áp dụng cho đơn vị HCSN; phương pháp đối chiếu, so sánh với kế toán áp dụng cho doanh nghiệp và hệ thống BCTC của một số nước và theo yêu cầu của IPSAS; phương pháp phân tích, thống kê kết hợp sử dụng phần mềm excel để tiến hành khảo sát thu thập số liệu, đánh giá về thực trạng hệ thống BCTC áp dụng cho đơn vị HCSN tại Việt Nam. Từ đó, đề xuất các ý kiến với các tổ chức chính phủ nhằm góp phần xây dựng và hoàn thiện hệ thống BCTC trong các đơn vị HCSN hài hòa với IPSAS và phù hợp với điều kiện thực tế tại Việt Nam. Các nghiên cứu ở nước ngoài chỉ nghiên cứu kế toán công của mỗi quốc gia như: Malaysia, Trung Quốc, Nhật Bản, Nigeria… Do mỗi quốc gia đều có một cơ chế chính trị cũng như đặc thù về kinh tế xã hội riêng tương ứng với mô hình kế toán khác nhau. Do đó, khi nghiên cứu, chúng ta nên tham khảo và học hỏi thêm để rút ra bài học kinh nghiệm khi tiếp cận và xây dựng lộ trình ban hành chuẩn mực kế toán công Việt Nam. Các bài báo trong nước chỉ dừng lại ở các khía cạnh về sự cần thiết ban hành chuẩn mực kế toán công Việt Nam, kế toán Nhà Nước, kế toán công nói chung chứ chưa có đi vào kế toán đơn vị Phường- xã như: “Kế toán Nhà nước Việt Nam- Điểm tương đồng và sự khác biệt với chuẩn mực quốc tế về Kế toán Công”- tạp chí kế toán (2013); “Một số ý kiến góp phần xây dựng hệ thống chuẩn mực kế toán công Việt Nam” Đoàn Xuân Tiên (2009); Cần phải áp dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế”, Vũ Ngân (2011)… Những nghiên cứu trước đây của tác giả Nguyễn Thị Phúc (2013) và tác giả Võ Minh Nhật Phương (2012) chỉ mới dừng lại nghiên cứu ở địa bàn thành phố Hội An và Trà Vinh theo chế độ kế toán ngân sách và tài chính xã của quyết định 94/2005/BTC và thông tư 146/2011/TT/BTC về sửa đổi bổ sung chế độ trên. Chứ chưa đi vào nghiên
5 cứu việc tiếp cận chuẩn mực kế toán công quốc tế cho đơn vị kế toán Phường- xã. Còn nghiên cứu của tác giả Lê Thị Cẩm Hồng (2012) có đề cập đến định hướng tiếp cận IPSAS nhưng chỉ dành cho hệ thống báo cáo tài chính áp dụng cho đơn vị HCSN ở Việt Nam nói chung. Và nghiên cứu của tác giả Nguyễn Văn Hồng (2007) về “Hoàn thiện hệ thống Kế toán Nhà Nước” có nhắc đến chế độ kế toán ngân sách và tài chính xã như một yếu tố cấu thành nên hệ thống kế toán Nhà Nước. Từ tầm quan trọng của vấn đề cũng như số lượng nghiên cứu về vấn đề này ở nước ngoài và ở trong nước chưa được nghiên cứu nhiều, cần được bổ sung hoàn thiện, là khoảng trống trong nghiên cứu tại Việt Nam. Từ đó, tác giả nhằm làm rõ tính cấp thiết của đề tài. 3 Mục tiêu nghiên cứu - Nghiên cứu hệ thống BCTC của chuẩn mực kế toán công quốc tế- kế toán công ở một số quốc gia và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam trong bối cảnh Việt Nam chưa xây dựng chuẩn mực kế toán công. - Đánh giá và khảo sát về thực trạng hệ thống báo cáo kế toán của đơn vị cấp phường- xã – nghiên cứu trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh; - Gợi ý các giải pháp hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán của đơn vị cấp phường xã trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. 4 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu - Chuẩn mực kế toán công quốc tế có liên quan. - Khung pháp lý của hệ thống báo cáo kế toán của đơn vị cấp Phường xã. - Thực trạng báo cáo kế toán của đơn vị cấp Phường- xã trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. 4.2 Phạm vi nghiên cứu Do sự hạn chế về thời gian cũng như nguồn lực, tác giả thu hẹp phạm vi vận dụng đối với đơn vị Phường- xã nghiên cứu trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh - một trong năm thành phố trực thuộc trung ương của Việt Nam
6 Luận văn này được giới hạn trong phạm vị nghiên cứu về lý luận các báo cáo kế toán của đơn vị kế toán Phường, xã, không đi sâu chi tiết về các nghiệp vụ hạch toán các nghiệp vụ kinh tế phát sinh tại đơn vị Phường- xã trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Đó là các báo cáo: - Bảng cân đối tài khoản; - Báo cáo quyết toán thu ngân sách xã theo mục lục NSNN; - Báo cáo quyết toán chi ngân sách xã theo mục lục NSNN; - Báo cáo tổng hợp quyết toán thu ngân sách xã theo nội dung kinh tế; - Báo cáo tổng hợp quyết toán chi ngân sách xã theo nội dung kinh tế. 5 Câu hỏi nghiên cứu Liên quan đến đề tài của luận văn, câu hỏi nghiên cứu được đặt ra và cần giải quyết là: - Cơ sở kế toán nào đang được áp dụng ở đơn vị cấp Phường- xã trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh và một số các nước trên thế giới? - Kinh nghiệm xây dựng lộ trình chuyển sang cơ sở kế toán dồn tích áp dụng kế toán công một số quốc gia trên thế giới như thế nào? - Hệ thống báo cáo kế toán hiện hành của đơn vị Phường- xã bao gồm những báo cáo nào? Kết cấu, phương pháp lập ra sao? - Giải pháp nền, giải pháp cụ thể và kiến nghị nào sẽ áp dụng cho hệ thống báo cáo kế toán đơn vị Phường- xã trên cơ sở tiếp cận chuẩn mực kế toán công quốc tế? 6 Phƣơng pháp nghiên cứu: Luận văn sẽ được tiến hành theo phương pháp định tính và định lượng như sau: 6.1 Phương pháp nghiên cứu định tính: - Phương pháp tổng hợp - phân tích: tìm hiểu, phân tích, tổng hợp các tài liệu, giáo trình, các bài báo có liên quan đến nội dung của đề tài. Từ đó có cái nhìn về lịch sử phát triển của khung pháp lý và nội dung đề tài cũng như cơ sở lý luận và thực trạng hệ thống BCTC của đơn vị kế toán phường xã trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.
7 - Phương pháp so sánh đối chiếu: dựa trên số liệu thu thập được trong quá trình khảo sát, tác giả sẽ so sánh đối chiếu với lý thuyết, để tìm ra những ưu điểm cũng như những mặt khó khăn của vấn đề nghiên cứu. 6.2 Phương pháp nghiên cứu định lượng: Luận văn sử dụng công cụ thống kê mô tả và bảng ghi chép phỏng vấn để phân tích dữ liệu. Phương pháp định lượng: được sử dụng để xử lý số liệu, các kết quả sau khi được tổng hợp từ bảng câu hỏi phỏng vấn với những kế toán trưởng hoặc phụ trách kế toán ở các đơn vị Phường- xã trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. Qua đó, tác giả tiến hành đánh giá và kiến nghị cho công tác kế toán phường xã về hệ thống báo cáo kế toán để kiểm chứng cho những lập luận trong luận văn. 7 Kết cấu luận văn Luận văn được thực hiện gồm có 03 chương và có kết cấu như sau: - Chƣơng 1: Tổng quan về chuẩn mực kế toán công quốc tế và báo cáo kế toán áp dụng cho cấp Phƣờng- xã - Chƣơng 2: Thực trạng báo cáo kế toán áp dụng cho cấp Phƣờng- xã – Nghiên cứu trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh - Chƣơng 3: Giải pháp hoàn thiện báo cáo kế toán cấp Phƣờng- xã trên cơ sở tiếp cận chuẩn mực kế toán công quốc tế - Nghiên cứu trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. - Kết luận chung - Tài liệu tham khảo - Phụ lục
8 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CHUẨN MỰC KẾ TOÁN CÔNG QUỐC TẾ VÀ BÁO CÁO KẾ TOÁN CẤP PHƢỜNG- XÃ 1.1 Khu vực công và kế toán khu vực công 1.1.1 Khái niệm về khu vực công Theo quyển sách của Ani Uchena (1994) “Chính phủ và kế toán khu vực công”, khu vực công là lĩnh vực của nền kinh tế được thành lập và hoạt động bởi Chính phủ và các cơ quan của Chính phủ. Đây là sự khác biệt giữa khu vực công với khu vực tư nhân- doanh nghiệp được đại điện bởi người dân và kỳ vọng đạt được lợi nhuận mong muốn từ các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp mình. Theo bộ Chuẩn mực kế toán công quốc tế (2010), khu vực công là thuật ngữ chỉ chính phủ các quốc gia, khu vực (ví dụ như: nhà nước, tỉnh, tiểu bang), địa phương, thành phố (ví dụ như: thị trấn) các chính phủ và các tổ chức chính phủ có liên quan (ví dụ như: các cơ quan, ban ngành và các đoàn thể). 1.1.2 Khái niệm kế toán khu vực công Theo Odike, (2006), Kế toán khu vực công là một phương pháp kế toán áp dụng cho các tổ chức phi lợi nhuận trong khu vực nhà nước- bao gồm cả chính quyền trung ương và địa phương, và các tổ chức đặc biệt bán Chính phủ - mà lợi nhuận không cung cấp một thước đo hiệu quả để đánh giá hiệu suất. Theo Ifezue, (2006), Kế toán khu vực công là hệ thống thông tin hồ sơ, phân tích, phân loại, tóm tắt và giao cho các đơn vị khu vực công sự kiện tài chính và kinh tế, và tác động của chúng, cả về: - Cung cấp thông tin theo yêu cầu của quản lý và điều hành cấp cao để lập kế hoạch, tổ chức và kiểm soát; - Việc chuẩn bị và cung cấp các báo cáo tài chính và báo cáo tài chính theo chuẩn mực kế toán và báo cáo cụ thể cho người dùng bên ngoài . 1.2 Giới thiệu về chuẩn mực kế toán công quốc tế 1.2.1 Lịch sử hình thành và quá trình phát triển chuẩn mực kế toán công quốc tế
9 Chuẩn mực kế toán công quốc tế ban đầu được thiết lập dựa trên Ủy ban quản lý công (PSC- Public Sector Committee) trực thuộc Liên đoàn kế toán quốc tế (IFAC- International Federation of Accounting). Từ năm 1986, ủy ban có nhiệm vụ chính là phát triển các khái niệm và nguyên tắc về quản lý tài chính và báo cáo tài chính của cơ quan công quyền. Ủy ban cũng đã xây dựng và ban hành một số lượng lớn các hướng dẫn, nghiên cứu và báo cáo nghiên cứu. Tuy nhiên, chúng không đóng một vai trò quan trọng như IPSAS ngày nay. Năm 1996, đánh dấu bược ngoặc quan trọng trong việc hình thành IPSAS khi Ủy ban quản lý Công xúc tiến thành lập dự án xây dựng các chuẩn mực cho kế toán công quốc tế. Mục đích của dự án là xây dựng những IPSAS nhằm cải thiện quản lý tài chính và kế toán cho các cơ quan công quyền và hệ thống kế toán công ở cấp quốc tế. Từ đó Ủy ban kế toán Công tách ra khỏi IFAC, hoạt động như một Ủy ban độc lập nhằm xây dựng các chuẩn mực kế toán công và đổi tên thành Ủy ban chuẩn mực kế toán công quốc tế (IPSASB) từ năm 2004. Trong suốt giai đoạn đầu, IPSASB xây dựng bộ chuẩn mực kế toán công quốc tế dựa trên bộ chuẩn mực kế toán quốc tế (IFRS). Từ năm 1996 đến năm 2002, IPSASB đã cho cho ra đời những chuẩn mực kế toán công quốc tế đầu tiên từ IPSAS 01 đến IPSAS 20. Bộ chuẩn mực kế toán công quốc tế sau nhiêu lần chỉnh sửa và bổ sung, tính đến ngày 01/06/2013, đã có 32 chuẩn mực kế toán công quốc tế theo cơ sở dồn tích và 01 chuẩn mực theo cơ sở kế toán tiền. (Tham khảo phụ lục 1.1: Các chuẩn mực kế toán công quốc tế) 1.2.2 Khái niệm Chuẩn mực kế toán công quốc tế có thể được hiểu là những chuẩn mực, những quy định chung mang tính nguyên tắc về việc ghi chép kế toán và lập các báo cáo tài chính thuộc khu vực công. Chuẩn mực kế toán công quốc tế là một tập hợp các chuẩn mực kế toán do IPSASB ban hành và được sử dụng bởi các tổ chức khu vực công trên toàn thế giới. Những chuẩn mực này dựa trên IFRS do IASB ban hành. 1.2.3 Lợi ích của việc áp dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế - Nâng cao kiểm soát nội bộ và tính minh bạch về tài sản, nguồn vốn trong đơn vị