Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp của Công ty cổ phần Việt - Pháp sản xuất thức ăn gia súc

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu nhằm 2 mục tiêu: Phân tích và đánh giá thực trạng văn hóa doanh nghiệp của PROCONCO; đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp của PROCONCO. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp của Công ty cổ phần Việt - Pháp sản xuất thức ăn gia súc

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN TẤN LỘC HOÀN THIỆN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN VIỆT - PHÁP SẢN XUẤT THỨC ĂN GIA SÚC LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN TẤN LỘC HOÀN THIỆN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN VIỆT - PHÁP SẢN XUẤT THỨC ĂN GIA SÚC Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh(Hướng ứng dụng) Mã số: 8340101 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN ĐĂNG KHOA TP. Hồ Chí Minh – 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bài luận văn “Hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp của công ty cổ phần Việt-Pháp sản xuất thức ăn gia súc” là công trình nghiên cứu độc lập của riêng tôi. Các số liệu phân tích trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, đã công bố theo đúng quy đinh. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn do tôi tự nghiên cứu, tìm hiểu, phân tích một cách trung thực, khách quan và phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn này chưa từng được công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào khác. TP. Hồ Chí Minh, ngày 17 tháng 05 năm 2018 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Tấn Lộc
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ DANH MỤC PHỤ LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................1 2. Mu ̣c tiêu nghiên cứu đề tài ............................................................................2 3. Phương pháp nghiên cứu ...............................................................................3 4. Đối tượng và pha ̣m vi nghiên cứu .................................................................3 4.1. Đối tượng nghiên cứu ..............................................................................3 4.2. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................3 5. Kết cấu của luâ ̣n văn ......................................................................................4 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP .......................5 1.1. Tổ ng quan về văn hóa doanh nghiệp ............................................................5 1.1.1. Văn hóa .....................................................................................................5 1.1.2. Văn hóa doanh nghiê ̣p .............................................................................6 1.2. Các dạng của văn hóa doanh nghiệp ............................................................7 1.3. Các cấ p đô ̣ văn hóa doanh nghiệp ................................................................8 1.3.1. Những quá trình và cấ u trúc hữu hình của doanh nghiê ̣p ....................8 1.3.2. Những giá tri ̣được chấ p nhận ...............................................................11 1.3.3. Những quan điểm chung ........................................................................13 1.4. Các công cu ̣ đánh giá văn hóa doanh nghiệp.............................................14 1.4.1. Công cụ đo lường văn hóa doanh nghiệp OCAI của Camaron và Quinn………………………………………………...…………………......….14 1.4.2. Thang đo các cấp độ văn hóa doanh nghiệp .........................................16
TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ..........................................................................................18 Chương 2. THỰC TRẠNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VIỆT – PHÁP SẢN XUẤT THỨC ĂN GIA SÚC ...................................19 2.1. Giới thiêụ tổng quan về công ty cổ phần Việt - Pháp sản xuất thức ăn gia súc.……………………………………………………………………………….19 2.1.1. Sơ lược về công ty ...................................................................................19 2.1.2. Lịch sử hình thành và phát triển ...........................................................20 2.1.3. Lĩnh vực hoạt động .................................................................................20 2.1.4. Cơ cấu tổ chức của công ty ....................................................................21 2.1.5. Cơ cấu lao động của công ty ...................................................................24 2.2. Phương pháp thu thâ ̣p và xử lý dữ liêụ sơ cấ p ..........................................26 2.2.1. Thu thập thông tin ...................................................................................26 2.2.2. Xác định mẫu nghiên cứu .......................................................................26 2.2.3. Khảo sát, điều tra, thu thập số liệu .........................................................27 2.2.4. Xử lý số liệu .............................................................................................28 2.3. Đánh giá thực trạng văn hóa doanh nghiệp của công ty cổ phần Việt - Pháp sản xuất thức ăn gia súc ............................................................................28 2.4. Thực tra ̣ng các cấ p đô ̣ văn hóa doanh nghiệp của công ty cổ phần Việt - Pháp sản xuất thức ăn gia súc ............................................................................32 2.4.1. Những quá trình và cấ u trúc hữu hình của doanh nghiê ̣p ..................32 2.4.2. Những giá tri ̣được chấ p nhận ...............................................................41 2.4.3. Những quan điểm chung ........................................................................51 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ..........................................................................................56 CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP HOÀ N THIỆN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VIỆT – PHÁP SẢN XUẤT THỨC ĂN GIA SÚC ........57 3.1. Đinh ̣ hướng phát triển của công ty cổ phần Việt – Pháp sản xuất thức ăn gia súc ....................................................................................................................57 3.2. Mu ̣c tiêu của hê ̣ thố ng văn hóa doanh nghiệp............................................58 3.3. Giải pháp định hướng văn hóa doanh nghiệp ............................................59 3.4. Giải pháp hoàn thiêṇ các cấ p đô ̣ văn hóa doanh nghiệp...........................60 3.4.1. Những quá trình và cấ u trúc hữu hình của doanh nghiê ̣p ..................60
3.4.2. Những giá tri ̣được chấ p nhận ...............................................................65 3.4.3. Những quan điểm chung ........................................................................71 TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ..........................................................................................74 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................75 1. Đóng góp và hạn chế của luận văn .................................................................75 1.1. Những đóng góp .........................................................................................75 1.2. Những hạn chế ...........................................................................................75 2. Kết luận ........................................................................................................75 3. Kiến nghị với nhà nước ................................................................................77 TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC BẢNG BIỂU Trang Bảng 2.1: Số lượng và cơ cấu lao động của công ty PROCONCO…….……..…....25 Bảng 2.2: Kết quả khảo sát đánh giá dạng văn hóa hiện trạng và mong muốn của cán bộ nhân viên PROCONCO……………………………………………………........29 Bảng 2.3: Danh mục các nghi lễ trong một năm của PROCONCO.…………...……34
DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ Trang Sơ đồ 2.1: Bộ máy tổ chức công ty PROCONCO……………………….………...23 Biểu đồ 2.2: Biểu đồ OCAI đánh giá dạng văn hóa hiện tại và mong muốn của cán bộ nhân viên PROCONCO………………………………………………………...30 Biểu đồ: 2.3: Đánh giá các khía cạnh của những quá trình và cấu trúc hữu hình của PROCONCO……………………………………….………………………………32 Hình 2.4: Logo PROCONCO……………………………………………………...36 Biểu đổ 2.5: Đánh giá các khía cạnh của những giá trị chấp nhận tại PROCONCO……………………………………………………………………….42 Biểu đồ 2.6: Đánh giá các khía cạnh của quan điểm chung tại PROCONCO…......51
DANH MỤC PHỤ LỤC PHỤ LỤC 1: Phiếu lấy ý kiến chuyên gia tại PROCONCO PHỤ LỤC 2: Bảng câu hỏi khảo sát các cấp độ văn hóa doanh nghiệp tại PROCONCO PHỤ LỤC 3: Bảng câu hỏi khảo sát đánh giá văn hóa doanh nghiệp tại PROCONCO PHỤ LỤC 4: Kết quả khảo sát các cấp độ văn hóa doanh nghiệp tại PROCONCO PHỤ LỤC 5: Kết quả khảo sát đánh giá văn hóa doanh nghiệp tại PROCONCO
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT 1. CP Cổ phẩn 2. FDI Foreign Direct Investment 3. GĐ Giám đốc 4. HACCP Hazard Analysis and Critical Control Points 5. HĐQT Hội đồng quản trị 6. ISO International Standards Organization 7. KCN Khu công nghiệp 8. MTV Một thành viên 9. OCAI Organizational Culture Assessment Instrument 10. PROCONCO Công ty cổ phần Việt Pháp sản xuất thức ăn gia súc 11. TACN Thức ăn chăn nuôi 12. TAGS Thức ăn gia súc 13. TAHH Thức ăn hỗn hợp 14. UNESCO United Nations Educational Scientific and Cultural Organization 15. VH Văn Hóa 16. VHDN Văn hóa doanh nghiệp
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Hiện nay trong một tổ chức, vấn đề nguồn nhân lực đang trở thành một trong những vấn đề quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển của tổ chức. Trong vấn đề nguồn nhân lực, ngoài các yếu tố kiến thức chuyên môn, kỹ năng thì các mối quan hệ giữa con người với con người là một vấn đề trọng tâm cần được giải quyết. Những mối quan hệ này được chi phối bởi các giá trị nền tảng của tổ chức và chúng tác động trực tiếp đến năng suất làm việc, hiệu quả công việc, khả năng sáng tạo, đổi mới từ đó ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh đối với doanh nghiệp. Vì vậy, để giải quyết các mối quan hệ đó thì nhà lãnh đạo cần tìm hiểu các giá trị gốc rễ của doanh nghiệp và những giá trị đó chính là văn hóa doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp trong doanh nghiệp được xem như là tài sản vô hình vô cùng quý giá của doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp như một sợi dây để gắn kết những cá nhân trong tổ chức, tạo ra một tiếng nói chung giữa các thành viên. Ngoài ra, nó cũng tạo ra niềm tin, lý tưởng cho mỗi con người trong doanh nghiệp đó. Từ đó, văn hóa doanh nghiệp được xem như là một cơ chế quản lý nguồn nhân lực hiệu quả. Khi mỗi nhân viên thừa nhận và coi mục tiêu của tổ chức là mục tiêu của cá nhân thì doanh nghiệp có thể tạo ra động lực cho sự phát triển lâu dài, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Lâu nay, lĩnh vực thức ăn chăn nuôi này là lĩnh vực kinh doanh ít rủi ro nên rất nhiều tập đoàn trong và ngoài nước đầu tư các nhà máy lớn như của CP, Cargill, Greenfeed,.... Chính vì sự đầu tư mạnh của các doanh nghiệp FDI và các công ty trong nước nên lĩnh vực sản xuất thức ăn chăn nuôi đang diễn ra cuộc cạnh tranh vô cùng gay gắt giữa các tập đoàn lớn. Cũng như nhiều doanh nghiệp hoạt động cùng lĩnh vực thức ăn chăn nuôi ở Việt Nam, Công ty cổ phần Việt - Pháp sản xuất thức ăn gia súc cũng phải đối diện với các áp lực cạnh tranh vô cùng gay gắt của các doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước.
2 Cùng với sự cạnh tranh trên thì từ năm 2015 tập đoàn Masan mua lại 51% cổ phần của công ty cổ phần Việt – Pháp sản xuất thức ăn gia súc từ đó tiếp nhận quản lý toàn bộ công ty. Đứng trước tình hính đó, đặt ra một thách thức vô cùng lớn cho ban lãnh đạo mới là làm sao vẫn giữ được những nét văn hóa doanh nghiệp truyền thống tốt đẹp có được từ thời công ty cũ, đồng thời phát triển, lồng ghép thêm những nét văn hóa hiện đại mới, năng động, sáng tạo hơn cho toàn bộ đội ngũ nhân viên đang làm việc tại công ty. Vì vậy, yêu cầu cấp thiết là phải tập trung nghiên cứu hệ thống văn hóa doanh nghiệp và các tác động của nó tới quá trình hoạt động, năng lực cạnh tranh của công ty mang một ý nghĩa chiến lược rất quan trọng. Đặc biệt đối với công ty cổ phần Việt Pháp sản xuất thức ăn gia súc là công ty hàng đầu trong ngành về quy mô cũng như uy tín, chất lượng. Nhưng thực sự yếu tố văn hóa doanh nghiệp vẫn chưa được quan tâm và chú ý đúng mức để tạo nền tảng vững chắc. Văn hóa doanh nghiệp ít nhiều đã hiện hữu nhưng đa phần do tự phát mà thành. Do vậy, việc nghiên cứu hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp là vấn đề cấp thiết để xây dựng một doanh nghiệp mạnh, giữ vững vị thế và đặc thù riêng trong ngành thức ăn chăn nuôi. Những điều nêu trên đã đặt ra một yêu cầu cụ thể cho đề tài là phân tích, đánh giá thực trạng văn hóa doanh nghiệp và đề ra các giải pháp nhằm phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Công ty cổ phần Việt – Pháp sản xuất thức ăn gia súc một cách đầy đủ và sâu sắc. Đó là lý do để lựa chọn và thực hiện đề tài: “Hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại Công ty cổ phần Việt – Pháp sản xuất thức ăn gia súc”. 2. Mu ̣c tiêu nghiên cứu đề tài Nghiên cứu được thực hiện với những mục tiêu chính sau: - Phân tích và đánh giá thực trạng văn hóa doanh nghiệp của PROCONCO - Đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp của PROCONCO
3 3. Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu được thực hiện thông qua hai giai đoạn chính: Nghiên cứu sơ bộ, nghiên cứu chính thức. Nghiên cứu sơ bộ được thực hiện thông qua phương pháp định tính. Kỹ thuật lấy ý kiến chuyên gia được sử dụng trong nghiên cứu sơ bộ để điều chỉnh cách đo lường các khái niệm cho phù hợp với điều kiện của doanh nghiệp. Nghiên cứu chính thức được thực hiện bằng phương pháp định lượng, với kỹ thuật điều tra bảng hỏi. Mẫu điều tra trong nghiên cứu chính thức được thực hiện bằng phương pháp lấy mẫu thuận tiện với khoảng 140 khách hàng và nhân viên, lãnh đạo hiện đang làm việc toàn thời gian. Bảng câu hỏi được hình thành theo cách: Bảng câu hỏi ban đầu -> Hỏi ý kiến chuyên gia -> Điều chỉnh -> Bảng câu hỏi điều tra. Các kết quả đo lường trong nghiên cứu chính thức được đánh giá và phân tích nhằm đưa ra các giải pháp và kết luận phù hợp với thực tiễn nhằm mục đích hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp Công ty cổ phần Việt –Pháp sản xuất thức ăn gia súc. 4. Đối tượng và pha ̣m vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là văn hoá doanh nghiệp, bao gồm: các yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp, các đặc điểm và hình thức biểu hiện của văn hoá doanh nghiệp, các cấp độ của văn hoá doanh nghiệp. Đối tượng khảo sát là cán bộ và nhân viên làm việc tại Công ty cổ phần Việt –Pháp sản xuất thức ăn gia súc. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về không gian, nghiên cứu được thực hiện tại Công ty cổ phần Việt - Pháp sản xuất thức ăn gia súc. Về thời gian, nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp được thu thập trong khoảng thời gian chủ yếu năm 2013 – 2017. Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp dùng cho dự báo tình hình phát triển Công ty cổ phần Việt – Pháp sản xuất thức ăn gia súc chủ yếu đến năm 2020. Dữ liệu sơ cấp được thu thập trong năm 2017 thông qua các
4 phiếu khảo sát. Nghiên cứu đề xuất các giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp chủ yếu đến năm 2020. 5. Kết cấu của luâ ̣n văn Nô ̣i dung bài luận văn đươ ̣c chia thành 5 phần, bao gồm:  Phần Mở đầu  Chương 1: Cơ sở lý luận về văn hóa doanh nghiệp  Chương 2: Thực tra ̣ng văn hóa doanh nghiệp tại công ty cổ phần Việt – Pháp sản xuất thức ăn gia súc.  Chương 3: Giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại công ty cổ phần Việt – Pháp sản xuất thức ăn gia súc.  Phần Kết luận và kiến nghị
5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP 1.1. Tổ ng quan về văn hóa doanh nghiệp 1.1.1. Văn hóa Yếu tố văn hóa luôn gắn liền cùng với sự ra đời của nền văn minh nhân loại. Ở phương Tây thì các từ mang ý nghĩa là văn hóa như culture trong tiếng Anh và tiếng Pháp, trong tiếng Đức là kultur… tất cả chúng đều bắt nguồn từ chữ cultus của La Tinh. Cultus mang ý nghĩa là sự vun trồng hay là sự trồng trọt, khai hoang, chăm sóc cây lương thực. Cultus sau đó được mở rộng ý nghĩa ra thành các ngữ nghĩa được dùng trong các lĩnh vực giáo dục và phát triển khả năng của con người. Tại phương Đông thì từ “văn hóa” trong tiếng Hán cổ được tạo thành từ hai chữ khác nhau là “văn” và “hóa”. Từ “văn” mang ý nghĩa là những nét đẹp trong tính cách, trí tuệ của mỗi con người và mỗi người có thể đạt được từ “văn” bằng cách tu dưỡng, rèn luyện chính bản thân mình. Chữ “hóa” là hành động giáo dục, cảm hóa con người hướng đến những cái “văn” là những điều tốt đẹp, đúng đắn. Cách thức lấy văn trị hay là lấy đức trị của đức Khổng Tử cũng bắt nguồn từ quan điểm của văn hóa. Vì văn hóa giúp cảm hóa, giáo dục con người bằng lễ nghĩa mà không sử dụng đến các phương pháp tàn bạo cũng như cưỡng bức thực hiện(Đỗ Thị Phi Hoài, 2011). Có rất nhiều định nghĩa về văn hóa nhưng có một định nghĩa của tổng giám đốc của tổ chức khoa học, giáo dục và văn hóa của tổ chức Liên Hiệp Quốc (UNESCO) được nhiều người và quốc gia cùng thừa nhận đó là : “Văn hoá là tổng thể sống động các hoạt động sáng tạo trong quá khứ và hiện tại. Qua các thế kỷ, hoạt động sáng tạo ấy đã hình thành nên hệ thống các giá trị, các truyền thống và thị hiếu - những yếu tố xác định đặc tính riêng của mỗi dân tộc”. Vị lãnh tụ của chúng ta là chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đúc kết được định nghĩa của văn hóa là toàn bộ các sáng tạo và phát minh của con người vì sự sinh tồn và mục đích cuộc sống bao gồm: Những công cụ, dụng cụ phục vụ cho đời sống sinh hoạt hàng ngày về ăn mặc, ở và các phương tiện con người sử dụng, ngôn ngữ, đạo đức, pháp luật, các chữ việt, các tôn giáo, văn học nghệ thuật,…Văn hóa là sự
6 bao hàm tất cả các phương thức sinh hoạt cũng như những biểu hiện của chúng mà con người chúng ta đã sản sinh ra (Đỗ Thị Phi Hoài, 2011). 1.1.2. Văn hóa doanh nghiê ̣p Trong nhiều năm qua, khái niệm văn hóa doanh nghiệp đã được chấp nhận một cách rộng rãi như là một cách để hiểu được các hệ thống có liên quan đến con người. Mỗi khía cạnh của văn hóa doanh nghiệp có thể được xem như là một điều kiện môi trường quan trọng ảnh hưởng đến doanh nghiệp và các đơn vị trực thuộc. Một định nghĩa khác cũng khá phổ biến là văn hóa doanh nghiệp bao gồm các giá trị, niềm tin hay các qui tắc được chia sẻ. Một trong những người nghiên cứu sâu về văn hóa doanh nghiệp đã cho rằng văn hóa doanh nghiệp là tổng hợp những ngầm định nền tảng mà các thành viên trong doanh nghiệp học được trong quá trình giải quyết các vấn đề nội bộ và xử lý các vấn đề với môi trường xung quanh (Schein 2012, p.24). Từ một số quan điểm khác, văn hóa doanh nghiệp có thể được nhìn nhận như là một phương tiện của việc hình thành các hành vi ứng xử của doanh nghiệp. Quan điểm này được ủng hộ bởi Kramer và Foy là những người đã xem xét văn hóa doanh nghiệp như là một chất kết dính để có thể giúp kết nối trong doanh nghiệp. Một điểm quan trọng mà các nhà nghiên cứu khi đi tìm khái niệm và định nghĩa của văn hóa doanh nghiệp đã khám phá và nhấn mạnh là văn hóa doanh nghiệp được xem như một qui trình phát triển và năng động chứ không đứng yên. Ví dụ như (Schein 2012, p. 24) tuyên bố rằng văn hóa doanh nghiệp thay đổi qua thời gian và trở nên gắn bó thành các chức năng ngoài sự nhận thức của doanh nghiệp. Quan điểm của cả Morgan và Schein điều ngụ ý rằng những cá nhân chủ chốt sẽ có một vai trò cốt yếu trong việc định hình và chọn lọc văn hóa cho doanh nghiệp. Schein đã tuyên bố rằng văn hóa doanh nghiệp được tạo ra bởi những người đứng đầu và là một trong những chức năng quyết định của lãnh đạo có thể là sáng tạo, quản lý và khi cần thiết thì cũng có thể phá hủy văn hóa. Thông qua những định nghĩa của các nhà nghiên cứu về văn hóa doanh nghiệp từ trước đến nay, định nghĩa văn hóa doanh nghiệp được đúc kết như sau:
7 Văn hóa doanh nghiệp là hệ thống các giá trị và niềm tin được chia sẻ bên trong doanh nghiệp, có ảnh hưởng to lớn đến nhận thức của người lao động, hành động của toàn bộ các thành viên trong doanh nghiệp và thể hiện ý thức chung của doanh nghiệp (Đỗ Thị Phi Hoài, 2011). 1.2. Các dạng của văn hóa doanh nghiệp Trong doanh nghiệp có rất nhiều cách phân loại văn hóa doanh nghiệp : Theo Harrion & Handy văn hóa doanh nghiệp chia thành bốn loại: Văn hóa quyền lực, văn hóa vai trò, văn hóa công việc, văn hóa cá nhân. Theo Deal & Kenedy chia văn hóa doanh nghiệp thành bốn loại : Văn hóa nam nhi, văn hóa làm ra làm/chơi ra chơi, văn hóa phó thác, văn hóa quy trình (Đỗ Thị Phi Hoài, 2011). Trong mỗi doanh nghiệp có một đặt tính văn hóa riêng biệt. Vì vậy có dạng văn hóa phù hợp với doanh nghiệp này nhưng lại không phù hợp với doanh nghiệp khác. Đề tài sẽ phân tích chi tiết cách phân loại của Quinn & McGrath. Quinn & McGrath chia văn hóa doanh nghiệp thành 4 loại hình như sau: Văn hóa thị trường là loại hình văn hóa được hình thành nhằm hướng đến các yếu tố về năng suất lao động cũng như về hiệu quả sản xuất. Trong doanh nghiệp mang văn hóa thị trường thì người lãnh đạo luôn có vai trò quan trọng quyết định trong việc tiếp tục thực hiện và duy trì văn hóa, sự phân chia quyền lực phụ thuộc vào khả năng của họ. Với văn hóa dạng này thì người lãnh đạo mang phong cách là thường tập trung chính vào công việc nhằm hoàn thành đúng mục tiêu, những hoạch định chiến lược phải được động viên và cam kết đảm bảo trong nội dung hợp đồng lao động. Các sản phẩm hữu hình là cách đánh giá kết quả lao động của người lao động và được động viên dự vào các kết quả dự báo. Văn hóa đặc thù được phản ánh qua các chuẩn mực, quy định được ưu tiên trong quá trình thực hiện công việc cụ thể. Các mục tiêu được hỗ trợ thể hiện đồng thời đó là tác dụng của văn hóa đặc thù. Văn hóa đặc thù trong doanh nghiệp thường là các quyết định do tập thể đồng tình và người đứng đầu thường đi đầu tiên
8 phong. Các thành viên có được sự tự giác được cũng cố từ những giá trị được doanh nghiệp tôn trọng và cam kết. Sự phân chia quyền lực được thực hiện thông qua các yếu tố cơ sở uy tín, năng lực và quyền lực phù hợp để công việc được hoàn thành. Trong văn hóa này thì kết quả dựa trên những sự cố gắng cũng như sự nỗ lực thực hiện công việc. Doanh nghiệp quan tâm đến sự tăng trưởng là chủ yếu hơn là các kết quả trước mắt. Văn hóa xã hội được thể hiện ở các tổ chức có các yếu tố như sự hòa nhập, đoàn kết tập thể. Trong văn hóa này thì các thành viên trong tổ chức đều có thể được trao quyền lực, vì vậy quyền lực chính thức thường dựa chủ yếu vào sự tin tưởng và vị thế phi chính thức. Tập thể là những người được thảo luận để đưa ra các quyết định, lãnh đạo thường chỉ mang biểu hiệu của sự tôn trọng và ủng hộ. Các thành viên có sự tự giác trong công việc và những điều đã được họ đóng góp, đồng ý thống nhất. Các cá nhân trong tổ chức được đánh giá dựa trên lòng trung thành với tổ chức và mối quan hệ giữa họ với những thành viên trong tổ chức. Văn hóa thứ bậc được thể hiện trong các tổ chức cần được giám sát chặt chẽ, thi hành các quy định để cũng cố tình trạng ổn định. Trong tổ chức có văn hóa này thì quyền lực được thể hiện rõ ràng trong các quy định và ở những người được đánh giá có kiến thức kỹ thuật giỏi. Để đưa ra được các quyết định thì cần phải phân tích, đánh giá thực tế, những người đứng đầu thường khắt khe, bảo thủ cũng như thận trọng trong các quyết định. Các tiêu chí đã thống nhất và các giá trị được tôn trọng và gìn giữ là các yếu tố đánh giá kết quả lao động (Đặng Thanh Vân, 2014). 1.3. Các cấ p đô ̣ văn hóa doanh nghiệp 1.3.1. Những quá trình và cấ u trúc hữu hình của doanh nghiê ̣p Cấp độ này là những biểu hiện rõ ràng và thể hiện trên bề mặt dễ nhận thấy nhất của tổ chức. Cấp độ này gồm tất cả các biểu hiện, vật chất, hiện tượng mang tính hữu hình mà con người có thể quan sát được, nghe và cảm nhận được khi đến một tổ chức mới. Những quá trình và cấu trúc hữu hình của doanh nghiệp bao gồm các yêu tố sau:
9 1.3.1.1. Kiến trúc của doanh nghiệp Kiến trúc của doanh nghiệp là những kiến trúc và thiết kế về ngoại thất cũng như nội thất của một doanh nghiệp. Những yếu tố chủ yếu như màu sắc, kiến trúc đặc trưng, các cách bố trí phòng ốc, bàn ghế, nhà xưởng sản xuất, máy móc thiết bị, trang phục làm việc cũng như các chi tiết đồ ăn uống, lắp đặt bố trí đèn điện, máy lạnh,…. Những đều mà doanh nghiệp muốn tạo nên sự ấn tượng cho khách hàng, tạo sự thân quen như gia đình cho các thành viên trong tổ chức. Nhân tố này ảnh hưởng đến những hành vi của các thành viên về sự giao tiếp cũng như cách thức thực hiện công việc. Những kiến trúc nội, ngoại thất như một yếu tố đặc trưng, biểu tượng của doanh nghiệp mang một ý nghĩa cũng như giá trị nào đó như: Những giá trị về quá khứ ra đời và phát triển của doanh nghiệp, từng thế hệ con người, ngoài ra nó cũng là biểu tượng cho sứ mệnh phát triển của doanh nghiệp. Hiện nay, các tổ chức muốn thể hiện khả năng tài chính, sự vượt trội với đối thủ, muốn được khách hàng, đối tác đánh giá cao mà tổ chức càng đầu tư hơn đến kiến trúc cũng là diện mạo của tổ chức mình (Schein, 2012). 1.3.1.2. Các nghi lễ Nghi lễ là các chương trình, các hội nghị được lên kế hoạch và chuẩn bị trước dựa vào những sự kiện của xã hội hoặc của công ty, những hoạt động này được tổ chức thường niên hoặc không định kỳ mục đích nhằm nâng cao tinh thần đoàn kết của các thành viên và cũng vì chính lợi ích của họ. Ban lãnh đạo thường sử dụng các sự kiện này như là một dịp để có thể giới thiệu, quảng bá về những giá trị văn hóa được xem trọng cũng như đặc trưng của tổ chức, đây cũng là cơ hội để các nhân viên trong tổ chức được tôn vinh, khen thưởng đối với những cá nhân được đánh giá cao trong các hoạt động được tôn trọng, cũng là nơi các thành viên được chia sẽ những suy nghĩ, nhận thức của mình. Các loại nghi lễ chính là: Giới thiệu chuyển giao, củng cố nhắc nhở, liên kết. Trong các hoạt động trên thì các nghi lễ củng cố nhắc nhở là những sự kiện được ghi nhớ nhất bởi mọi người trong tổ chức, chúng giúp gìn giữ và củng cố những giá trị văn hóa tổ chức (Schein, 2012).
10 1.3.1.3. Biểu tượng, logo, bản tuyên bố sứ mệnh Biểu tượng được đặc trưng bởi các điểm đặc trưng tạo nên sự riêng biệt mang một ý nghĩa với tổ chức như những từ ngữ, trạng thái hành động hay một vật thể cụ thể. Ngoài biểu tượng thì những yếu tố có thể thể hiện văn hóa doanh nghiệp dễ thấy nhất là logo và tầm nhìn-sứ mệnh của doanh nghiệp. Một tác phẩm được thiết kế và sáng tạo nhằm thể hiện một hình tượng của một doanh nghiệp đó là logo. Thiết kế logo này thường có sức mạnh lớn vì mục đích của nó là hướng tới sự chú ý của những người quan sát vào điểm nhấn cụ thể, chúng có thể biểu đạt những giá trị được tôn trọng mà doanh nghiệp muốn hướng đến hay muốn tạo ấn tượng cho người quan sát được. Tuy chỉ là hình ảnh biểu tượng đơn giản nhưng chúng luôn được các tổ chức rất chú trọng vì mang ý nghĩa rất lớn. Nếu logo thường thể hiện hình ảnh mang ý nghĩa bao quát thì tuyên bố sứ mệnh là những tầm nhìn dài hạn của tổ chức tồn tại vị mục đích gì để phục vụ cho ai (Schein, 2012). 1.3.1.4. Ngôn ngữ, khẩu hiệu Trong quá trình làm việc thực tế tại tổ chức thì mỗi người chúng ta luôn cần phải giao tiếp và hiểu biết lẫn nhau qua việc sử dụng ngôn ngữ. Phong cách giao tiếp ngôn ngữ cũng là một phần trong văn hóa doanh nghiệp thể hiện trong sự giao tiếp với đồng nghiệp, với lãnh đạo hay với khách hàng. Tuy nhiên, phong cách giao tiếp của mỗi cá nhân trong tổ chức là không đồng nhất vì vậy chúng có ảnh hưởng đến cách nhìn nhận, đánh giá của khách hàng, các đối tác của công ty. Xây dựng phong cách giao tiếp chuẩn mực cho toàn thể các thành viên trong tổ chức của là một phần vô cùng quan trọng để xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Trong tổ chức thường sử dụng các sắc thái ngôn ngữ đặc biệt như các khẩu hiệu, từ ngữ ẩn dụ nhằm mang một thông điệp đến từng thành viên trong tổ chức hay khách hàng, nhà cung cấp. Khẩu hiệu thông thường là những câu chữ dễ nhớ và đi sâu vào tâm trí con người nên thường được những con người trong và ngoài tổ chức nhắc đến. Nhiệm vụ chính của khẩu hiệu là đi sâu vào tiềm thức của khách hàng vì vậy chúng cần phải mang một ý nghĩa thông điệp ấn tượng và làm bật được