Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:87

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là trên cơ sở nghiên cứu về lý luận và phân tích đánh giá thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI ------------------------- BÙI THỊ NGA KẾ TOÁN CHI PHÍ, DOANH THU VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN GIAO NHẬN KHO VẬN NGOẠI THƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HÀ NỘI, NĂM 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI ------------------------- BÙI THỊ NGA KẾ TOÁN CHI PHÍ, DOANH THU VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN GIAO NHẬN KHO VẬN NGOẠI THƢƠNG Chuyên ngành : Kế toán Mã số : 60.34.03.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Viết Tiến HÀ NỘI, NĂM 2017
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ “ Kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thƣơng” là do bản thân tự nghiên cứu và thực hiện theo sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Viết Tiến. Các thông tin, số liệu và kết quả trong luận văn là hoàn toàn trung thực, khách quan và có trích dẫn rõ ràng về nguồn gốc. Người cam đoan. Bùi Thị Nga
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn của mình, em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban giám hiệu, phòng Đào tạo và Khoa Sau đại học cùng các giảng viên của trường Đại Học Thương Mại đã nhiệt tình giảng dạy, truyền đạt kiến thức làm nền tảng để em có thể lựa chọn và hoàn thành tốt đề tài tốt nghiệp này. Trong suốt quá trình nghiên cứu và làm luận văn, em đã nhận được sự hướng dẫn nhiệt tình của giảng viên hướng dẫn, TS. Nguyễn Viết Tiến. Em xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc tới thầy giáo đã giúp đỡ để em có thể hoàn thành tốt luận văn của mình. Bên cạnh đó em cũng xin cảm ơn Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương, Ban Giám đốc, trưởng phòng cùng các anh chị nhân viên … đã nhiệt tình cung cấp số liệu và các thông tin hữu ích giúp em hoàn thành tốt các nội dung của luận văn này. Cuối cùng, em xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, những người đã động viên và tạo điều kiện tốt nhất để em có thể hoàn thành luận văn của mình. Em xin chân thành cảm ơn!
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................. vi PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1 2. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan quan đến đề tài ............................2 3. Mục đích nghiên cứu đề tài .....................................................................................3 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu đề tài .....................................................................4 5. Các câu hỏi đặt ra trong quá trình nghiên cứu ........................................................4 6. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................4 7. Kết cấu luận văn ......................................................................................................4 CHƢƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ, DOANH THU VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TRONG CÁC DOANH NGHIỆP .....................................................................................................................5 1.1.Một số khái niệm cơ bản về chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp ...............................................................................................................5 1.1.1. Khái niệm chi phí và phân loại chi phí trong các doanh nghiệp..................5 1.1.2. Khái niệm doanh thu và phân loại doanh thu trong các doanh nghiệp .......7 1.1.3. Khái niệm kết quả kinh doanh và phương pháp xác định kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp ..................................................................................10 1.2. Kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp dưới góc độ kế toán tài chính ............................................................................................12 1.2.1 Kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp theo hướng dẫn của chuẩn mực kế toán Việt Nam ...................................................12 1.2.2 Kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp theo quy định của chế độ kế toán doanh nghiệp hiện hành ......................................18 1.3 Kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh dưới góc độ kế toán quản trị33 1.3.1 Xây dựng định mức, lập dự toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp .............................................................................................33
iv 1.3.2 Thu thập thông tin về chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp .............................................................................................................36 1.3.3 Phân tích thông tin về chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh phục vụ cho việc ra quyết định trong các doanh nghiệp ........................................................36 1.3.4 Báo cáo chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh theo yêu cầu kế toán quản trị ......................................................................................................................37 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ........................................................................................39 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG KẾ TOÁN CHI PHÍ, DOANH THU VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN GIAO NHẬN KHO VẬN NGOẠI THƢƠNG ..................................................................................................40 2.1 Tổng quan về Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương......................40 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương ......................................................................................................40 2.1.2. Đặc điểm tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh tại Công ty: .................41 2.1.3 Đặc điểm tổ chức công tác kế toán của Công ty .........................................43 2.2 Thực trạng kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh của Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương ......................................................................45 2.2.1 Thực trạng kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh của Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương dưới góc độ kế toán tài chính ................45 2.2.2. Thực trạng về kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương dưới góc độ kế toán quản trị ..................52 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ........................................................................................55 CHƢƠNG 3 CÁC KẾT LUẬN VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KẾ TOÁN CHI PHÍ, DOANH THU VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN GIAO NHẬN KHO VẬN NGOẠI THƢƠNG...............56 3.1 Các kết luận về đánh giá thực trạng kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương ....................................56 3.1.1. Ưu điểm .......................................................................................................56 3.1.2. Hạn chế và nguyên nhân .............................................................................58 3.2. Yêu cầu của việc hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương...............................................61
v 3.2.1 Thứ nhất, việc hoàn thiện phải đảm bảo tuân thủ các quy định trong các văn bản pháp lý về kế toán hiện hành như: luật kế toán, chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán. .................................................................................................................61 3.2.2 Thứ hai, việc hoàn thiện phải phù hợp với đặc điểm tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty......................................................................................61 3.2.3 Thứ ba, việc hoàn thiện phải đảm bảo cung cấp thông tin một cách trung thực, đầy đủ, khách quan kịp thời và chính xác các thông tin, số liệu về chi phí và kết quả kinh doanh phục vụ cho yêu cầu quản lý kế toán .........................................61 3.2.4 Thứ tư, việc hoàn thiện phải đảm bảo yêu cầu tiết kiệm, hiệu quả và có tính khả thi cao .................................................................................................................62 3.3. Các giải pháp hoàn thiện kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương....................................................62 3.3.1.Nhóm giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương dưới góc độ kế toán tài chính ..........................................................................................................................62 3.3.2. Nhóm giải pháp hoàn thiện kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương dưới góc độ kế toán quản trị ......................................................................................................................66 3.4. Điều kiện thực hiện giải pháp hoàn thiện kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương ............................72 3.4.1. Điều kiện về phía Nhà nước và cơ quan chức năng ...................................72 3.4.2. Điều kiện về phía Công ty cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương........73 3.5. Hạn chế của luận văn và hướng phát triển nghiên cứu trong tương lai ..........................75 3.5.1. Hạn chế của luận văn .................................................................................75 3.5.2 Hướng phát triển nghiên cứu trong tương lai .............................................76 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ........................................................................................77 KẾT LUẬN ..............................................................................................................78 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Chữ cái viết tắt Cụm từ đầy đủ 1 CP Cổ phần 2 CPBH Chi phí bán hàng 3 CPQLDN Chi phí quản lý doanh nghiệp 4 CVP Chi phí- sản lượng- lợi nhuận 5 DN Doanh nghiệp 6 KTQT Kế toán quản trị 7 KTTC Kế toán tài chính
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trước xu hướng hội nhập và toàn cầu hóa kinh tế thế giới diễn ra ngày càng phổ biến và mạnh mẽ, để khẳng định được vị thế, vai trò của mình trên thị trường cũng như đẩy mạnh quá trình hội nhập và nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp cần phải tìm cho mình những chiến lược kinh doanh phù hợp và hiệu quả. Hệ thống thông tin kế toán tài chính trong các doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng giúp các nhà quản lý trong doanh nghiệp đưa ra được các chiến lược kinh doanh cho doanh nghiệp mình. Việc tổ chức thực hiện hệ thống thông tin kế toán khoa học, hợp lý sẽ góp phần đáng kể vào việc nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, đồng thời cũng quyết định đến sự thành công hay thất bại của các doanh nghiệp. Thông tin kế toán về doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp là một trong những thông tin được các nhà quản lý doanh nghiệp quan tâm hàng đầu. Khi doanh nghiệp tìm ra hướng kinh doanh đem lại doanh thu cho doanh nghiệp thì việc sử dụng những chi phí trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp phải hợp lý và tiết kiệm để phản ánh đúng tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, kết quả kinh doanh là chỉ tiêu tổng hợp quan trọng, liên quan chặt chẽ đến chi phí bỏ ra và lợi nhuận đem về, phản ánh tình hình hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. Như vậy, việc xác định doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh chính xác và đúng đắn sẽ giúp cho nhà quản lý doanh nghiệp đưa ra được những điều chỉnh, biện pháp và hướng đi hợp lý cho doanh nghiệp. Trong những năm gần đây, hệ thống kế toán nói chung, kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh nói riêng đã từng bước được hoàn thiện trên cơ sở tiếp thu có chọn lọc những kinh nghiệm của thế giới, phù hợp với đặc điểm của Việt Nam. Song thực tế công tác kế toán kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và doanh nghiệp thương mại nói riêng vẫn còn nhiều điểm bất cập, chưa phù hợp.
2 Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương qua nhiều năm hoạt động và không ngừng phấn đấu nâng cao chất lượng dịch vụ, đã luôn giữ vững tên tuổi trong ngành giao nhận vận tải. Tuy nhiên, do tính chất cạnh tranh gay gắt của thị trường giao nhận vận tải với sự tham gia của các công ty giao nhận trong nước, cũng như quốc tế với sự góp mặt của các loại hình doanh nghiệp mới trong lĩnh vực vận tải những năm gần đây, đồng thời công tác kế tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh của Công ty vẫn còn nhiều hạn chế và bất cập làm cho Công ty không tránh khỏi khó khăn. Xuất phát từ những lý do trên, tôi đã lựa chọn đề tài nghiên cứu: “ Kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thƣơng” 2. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan quan đến đề tài Đề tài kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh là một đề tài không mới và đã có nhiều tác giả nghiên cứu. Có rất nhiều luận văn, luận án lấy đề tài này làm đề tài nghiên cứu khoa học của mình như: Luận văn thạc sỹ của cao học viên Nguyễn Phương Chi bảo vệ tại trường Đại học Thương Mại năm 2014 với đề tài: “ Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại các công ty thƣơng mại cổ phần trên địa bàn Hà Nội”. Về mặt lý luận đề tài đã nghiên cứu, hệ thống hóa, làm rõ những vấn đề vế kế toán doanh thu , chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp thương mại cổ phần. Về mặt thực tiễn, đề tài đã đưa ra thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại các doanh nghiệp thương mại cổ phần trên địa bàn Thành phố Hà Nội từ đó phân tích, đánh giá thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại các doanh nghiệp thương mại cổ phần trên địa bàn Thành phố Hà Nội. Luận văn thạc sỹ của cao học viên Nguyễn Thu Hằng bảo vệ tại Học viện tài chính năm 2014 với đề tài: “ Hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần đóng tàu Sông Cấm”. Đề tài đã làm sáng tỏ những lý luận về kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh. Về mặt thực tiễn đề tài đã nghiên cứu và phân tích thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại công ty Cổ phần đóng tàu Sông Cấm, từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh.
3 Luận văn thạc sỹ của cao học viên Hoàng Minh Hằng bảo vệ tại Học viện tài chính năm 2014 với đề tài: “ Hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần dịch vụ công nghiệp Wolfram”. Luận văn này đã khái quát hóa được những vấn đề lý luận về tổ chức hạch toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp dịch vụ, tìm hiểu thực tế tình hình doanh thu , chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần dịch vụ công nghiệp Wolfram. Tuy nhiên, luận văn mới chỉ trình bày giới hạn trong đơn vị tác giả lấy số liệu. Luận văn thạc sỹ của cao học viên Hoàng Thanh An bảo vệ tại trường Đại học Thương Mại năm 2015 với đề tài: “ Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại công ty Cổ phần Carbon Việt Nam.” Đề tài nghiên cứu của tác giả đã hệ thống hóa được những vấn đề lý luận chung về kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp nói chung, đồng thời tập trung nghiên cứu sâu và trình bày một cách khái quát thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần Carbon Việt Nam, từ đó làm cơ sở cho việc đưa ra các giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh. Nhìn chung, những công trình nghiên cứu trên đã một phần làm rõ được những lý luận cơ bản về doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh, cũng như đã đưa ra được những tồn tại, khó khăn liên quan đến kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh và các giải pháp hoàn thiện những khó khăn đó. Tuy nhiên chưa có đề tài nào nghiên cứu nào phân tích và đưa ra giải pháp, đề xuất về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh về công ty cung cấp dịch vụ giao nhận vận tải như Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương. 3. Mục đích nghiên cứu đề tài - Hệ thống hóa những lý luận cơ bản về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp. - Trên cơ sở nghiên cứu về lý luận và phân tích đánh giá thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương.
4 4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu đề tài - Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề lý luận và thực trạng kế toán chi phí, doanh thu và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương. - Phạm vi nghiên cứu: Kế toán chi phí, doanh thu và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần Giao nhận kho vận ngoại thương trong khoảng thời gian từ năm 2015-2016. 5. Các câu hỏi đặt ra trong quá trình nghiên cứu - Lý luận của kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp là gì ? - Thực trạng kế toán doanh thu chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương như thế nào? Có những ưu điểm và hạn chế gì? - Cần có những giải pháp gì để hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương? 6. Phƣơng pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng: - Phương pháp biện chứng: Xét các mối quan hệ biện chứng của các đối tượng kế toán chi phí và xác định kết quả kinh doanh trong khoảng thời gian và không gian cụ thể. -Phương pháp điều tra, thu thập số liệu: Quan sát, thu thập số liệu từ công ty, tìm hiểu những vấn đề có liên quan đến đề tài đang nghiên cứu từ những nhân viên kế toán tại đơn vị thực tập. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục các chữ viết tắt, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục bảng biểu sơ đồ, nội dung luận văn gồm ba chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp. Chương 2: Thực trạng kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương. Chương 3: Các kết luận và giải pháp hoàn thiện kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần giao nhận kho vận ngoại thương.
5 CHƢƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ, DOANH THU VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TRONG CÁC DOANH NGHIỆP 1.1.Một số khái niệm cơ bản về chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp 1.1.1. Khái niệm chi phí và phân loại chi phí trong các doanh nghiệp 1.1.1.1 Khái niệm chi phí Theo chuẩn mực 01- Chuẩn mực chung: Chi phí: Là tổng giá trị các khoản làm giảm lợi ích kinh tế trong kỳ kế toán dưới hình thức các khoản tiền chi ra, các khoản khấu trừ tài sản hoặc phát sinh các khoản nợ dẫn đến làm giảm vốn chủ sở hữu, không bao gồm khoản phân phối cho cổ đông hoặc chủ sở hữu. Theo tác giả Ngô Thế Chi và Trương Thị Thủy (Giáo trình kế toán tài chính, NXB tài chính, 2010, trang 278) nhận định rằng: “Chi phí được nhìn nhận như những khoản phí tổn phát sinh gắn liền với hoạt động của doanh nghiệp để đạt được một sản phẩm, lao vụ, dịch vụ nhất định. Chi phí được xác định bằng tiền của những hao phí về lao động sống, lao động vật hóa… trên cơ sở chứng từ, tài liệu bằng chứng chắc chắn”. Chi phí bao gồm: các chi phí sản xuất, kinh doanh phát sinh trong quá trình hoạt động kinh doanh thông thường của doanh nghiệp và các chi phí khác. Chi phí sản xuất kinh doanh phát sinh trong quá trình hoạt động kinh doanh thông thường của doanh nghiệp, như: giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, chi phí lãi tiền vay, và những chi phí liên quan đến hoạt động cho các bên khác sử dụng tài sản sinh ra lợi tức, tiền bản quyền,… Những chi phí này phát sinh dưới dạng tiền và các khoản tương đương tiền, hàng tồn kho, khấu hao máy móc, thiết bị.
6 Chi phí khác bao gồm các chi phí ngoài các chi phí sản xuất, kinh doanh phát sinh trong quá trình hoạt động kinh doanh thông thường của doanh nghiệp, như: chi phí về thanh lý, nhượng bán tài sản cố định, các khoản tiền bị khách hàng phạt do vi phạm hợp đồng,… Đối với các doanh nghiệp dịch vụ, chi phí kinh doanh là toàn bộ các chi phí mà doanh nghiệp đã bỏ ra để thực hiện các mục tiêu kinh tế của doanh nghiệp trong một thời kỳ nhất định. Các chi phí phát sinh từ khâu mua vào dự trữ đến khâu bán ra và các chi phí có liên quan đến đầu tư vốn ra ngoài và được bù đắp bằng thu nhập hoặc doanh thu kinh doanh của doanh nghiệp thương mại trong kỳ đó. 1.1.1.2 Phân loại chi phí Cũng như doanh thu, chi phí hoạt động kinh doanh được phân loại theo các tiêu thức khác nhau để đáp ứng nhu cầu về quản lý cho phù hợp với các loại hình doanh nghiệp khác nhau. Chi phí có thể phân loại theo các tiêu thức sau đây: a. Phân loại theo chức năng hoạt động kinh doanh: Chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh là những chi phí liên quan đến các hoạt động tạo ra doanh thu chủ yếu của DN. Chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh bao gồm chi phí sản xuất và chi phí ngoài sản xuất.  Chi phí sản xuất Chi phí sản xuất là những chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất chế tạo sản phẩm và cung ứng dịch vụ bao gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung.  Chi phí ngoài sản xuất Chi phí ngoài sản xuất là các khoản chi phí phát sinh ngoài phạm vi quá trình sản xuất như chi phí bán hàng, chi phí quản lý DN, chi phí tài chính. b. Phân loại chi phí sản xuất theo mối quan hệ với mức độ hoạt động: Theo cách phân loại này chi phí hoạt động kinh doanh bao gồm: - Chi phí khả biến ( biến phí): Là những khoản chi phí có sự thay đổi về lượng tương quan tỷ lệ thuận với sự thay đổi của mức độ hoạt động trong kỳ. Thuộc loại chi phí này có: chi phí NVL trực tiếp, chi phí NC trực tiếp…
7 - Chi phí bất biến ( định phí): Là những khoản chi phí không thay đổi về lượng khi mức độ hoạt động thay đổi trong phạm vi phù hợp. Thuộc loại chi phí này có: chi phí công cụ dụng cụ… - Chi phí hỗn hợp: Là các chi phí mang tính chất của cả định phí và biến phí. Thuộc loại chi phí này có: Chi phí tiền điện, điện thoại… c. Phân loại theo phương pháp tập hợp chi phí và đối tượng chịu chi phí: Theo cách phân loại này chi phí hoạt động kinh doanh bao gồm: - Chi phí trược tiếp: Là những chi phí có quan hệ trực tiếp đến một đối tượng chịu chi phí nhất định. Do đó kế toán có thể căn cứ số liệu từ chứng từ kế toán để ghi trực tiếp cho từng đối tượng chịu chi phí. - Chi phí gián tiếp: Là những chi phí có liên quan đồng thời đến nhiều đối tượng chịu chi phí khác nhau. Do đó kế toán phải tập hợp lại cuối kỳ tiến hành phân bổ cho các đối tượng liên quan theo những tiêu thức phân bổ phù hợp. Phương pháp phân loại này giúp kế toán tập hợp chi phí một cách rõ ràng, chính xác cho từng đối tượng chịu chi phí 1.1.2. Khái niệm doanh thu và phân loại doanh thu trong các doanh nghiệp 1.1.2.1. Khái niệm doanh thu Theo chuẩn mực kế toán quốc tế số 18 (IAS 18) định nghĩa doanh thu là “ dòng tiền đầu vào mà doanh nghiệp thu được trong quá trình hoạt động” Tại Việt Nam, khái niệm này được dùng chính thức theo nội dung trong chuẩn mực kế toán Việt Nam số 14 (VAS 14). Theo đó, “ Doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được hoạc sẽ thu được trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động kinh doanh thông thường của doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn của chủ sở hữu, không bao gồm khoản góp vốn của cổ đông hoặc chủ sở hữu”. “ Doanh thu chỉ bao gồm tổng giá trị của các lợi ích kinh tế doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ thu được. Các khoản thu hộ bên thứ ba không phải là nguồn lợi ích kinh tế, không làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp sẽ không được coi là doanh thu…Các khoản góp vốn của cổ đông hoặc chủ sở hữu làm tăng vốn chủ sở hữu nhưng không là doanh thu”.
8 Như vậy, có thể hiểu chung nhất doanh thu của doanh nghiệp là toàn bộ số tiền đã thu và sẽ thu được do tiêu thụ sản phẩm, cung cấp dịch vụ, hoạt động tài chính và các hoạt động khác của doanh nghiệp. Đối với các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ, doanh thu phát sinh từ các hoạt động khác nhau, bao gồm: Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ; doanh thu hoạt động tài chính; doanh thu khác. Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ: Là tổng số tiền mà doanh nghiệp thu được hoặc sẽ thu được từ các hoạt động kinh tế phát sinh như: bán hàng, sản phẩm, cung cấp dịch vụ,… Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ là nguồn tài chính quan trọng của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp chi trả các khoản chi phí phát sinh trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Đây là nguồn tài chính quyết định hoạt động của doanh nghiệp trong kỳ kế toán tiếp theo. 1.1.2.2. Phân loại doanh thu Mỗi loại hình doanh nghiệp có một đặc trưng riêng về nội dung hoạt động, theo đó doanh thu của các doanh nghiệp cũng khác nhau, và được phân loại theo những tiêu thức khác nhau. Theo tác giả Nguyễn Tuấn Duy và Đặng Thị Hòa, 2010, Giáo trình Kế toán tài chính, Nhà xuất bản Thống kê trường Đại học Thương Mại năm 2010, các tiêu thức phân loại doanh thu gồm có: a. Phân loại theo hoạt động kinh doanh: Doanh thu hoạt động kinh doanh được chia thành 02 loại: - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ: Là toàn bộ doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ của DN trong kỳ, bao gồm: + Doanh thu bán buôn: Là doanh thu của khối lượng sản phẩm, hàng hóa…bán cho các cơ quan, đơn vị khác…nhằm mục đích để tiếp tục chuyển bán hoặc gia công, sản xuất. + Doanh thu bán lẻ: Là doanh thu của khối lượng sản phẩm, hàng hóa…bán cho cơ quan, đơn vị khác, cá nhân…nhằm mục địch để tiêu dùng. + Doanh thu gửi bán đại lý: Là doanh thu của khối lượng hàng gửi bán đại lý theo hợp đồng kí kết.
9 - Doanh thu hoạt động tài chính: Là toàn bộ doanh thu phát sinh từ hoạt động đầu tư tài chính như tiền lãi, tiền bản quyền, cổ tức và lợi nhuận được chia. b. Phân loại theo phương thức thanh toán tiền hàng: Doanh thu hoạt động kinh doanh được chia thành doanh thu thu tiền ngay, doanh thu trả chậm, doanh thu nhận trước. Cách phân loại này giúp doanh nghiệp lập dự toán số tiền thu được trong kỳ, là cơ sở để xây dựng dự toán về thanh toán các khoản công nợ và chi phí trong kỳ của doanh nghiệp. Ngoài ra, cách phân loại này còn giúp cho việc phân tích, đánh giá khả năng thanh toán của khách hàng, là căn cứ quan trọng để xác định mức dự phòng phải thu khó đòi. c. Phân loại theo mối quan hệ với điểm hòa vốn Doanh thu hoạt động kinh doanh được chia thành hai loại, đó là doanh thu hòa vốn và doanh thu an toàn. Trong đó, doanh thu hòa vốn là doanh thu của khối lượng bán ở điểm hòa vốn. Doanh thu an toàn là phần chênh lệch của doanh thu thực hiện được với doanh thu hòa vốn. Cách phân loại này giúp nhà quản trị nhận thức được vấn đề cơ bản và trực quan về tình hình kết quả kinh doanh nói chung của nhóm, mặt hàng, bộ phận nói riêng; xác định được phạm vi lãi, lỗ cũng như đo lường được mức độ an toàn hay tính rủi ro trong kinh doanh của từng nhóm, mặt hàng. d. Phân loại theo mối quan hệ với hệ thống tổ chức kinh doanh của DN Doanh thu hoạt động kinh doanh được chia thành doanh thu từ bên ngoài và doanh thu nội bộ. Trong đó, doanh thu từ bên ngoài là toàn bộ doanh thu của khối lượng hàng hóa, dịch vụ bán ra thực tế của DN cho khách hàng, hay doanh thu từ các hoạt động đầu tư tài chính thu được ngoài hệ thống tổ chức kinh doanh của DN, doanh thu nội bộ là doanh thu của khối lượng hàng hóa bán trong nội bộ hay doanh thu từ các hoạt động tài chính thu được từ hệ thống tổ chức kinh doanh của DN như các giao dịch giữa các đơn vụ trực thuộc trong cùng một công ty, tổng công ty,…
10 Cách phân loại này vừa giúp cho việc xác định chính xác kết quả kinh doanh thực tế của DN trong kỳ, vừa phục vụ cho việc lập, báo cáo kết quả kinh doanh hợp nhất. Ngoài các tiêu thức phân loại trên, doanh thu hoạt động kinh doanh còn có thể được phân loại thành doanh thu thực tế, doanh thu bị giảm trừ và doanh thu thuần,… Nhìn chung, mỗi cách phân loại doanh thu đều có ý nghĩa nhất định đối với nhà quản trị DN. Do đó, tùy thuộc vào yêu cầu của nhà quản trị DN mà kế toán thực hiện tổ chức thu thập, xử lý và cung cấp thông tin về doanh nghiệp theo những cách thức nhất định. 1.1.3. Khái niệm kết quả kinh doanh và phương pháp xác định kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp 1.1.3.1 Khái niệm kết quả kinh doanh: Kết quả kinh doanh là kết quả cuối cùng về các hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp trong một kì kế toán nhất định, hay kết quả kinh doanh là biểu hiện bằng tiền phần chênh lệch giữa tổng doanh thu và tổng chi phí của các hoạt động kinh tế đã được thực hiện. Kết quả kinh doanh được biểu hiện bằng lãi (nếu doanh thu lớn hơn chi phí) hoặc lỗ (nếu doanh thu nhỏ hơn chi phí). 1.1.3.2 Phương pháp xác định kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp Kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp là kết quả từ: kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh và kết quả hoạt động khác. Trong đó: - Kết quả hoạt động kinh doanh là kết quả từ các hoạt động sản xuất kinh doanh, cung cấp dịch vụ và hoạt động tài chính của doanh nghiệp. Tùy theo chức năng nhiệm vụ cụ thể của DN mà nội dung của kết quả kinh doanh có thể khác nhau. Kết quả hoạt động kinh doanh được xác định như sau: Lợi nhuận từ Kết quả hoạt Doanh thu Chi phí bán bán hàng và Chi phí động kinh hoạt động tài hàng, chi phí = cung cấp dịch + - tài chính - doanh chính quản lý DN vụ
11 Trong đó: Lợi nhuận về bán Doanh thu thuần về bán Trị giá vốn hàng hàng và cung cấp = hàng và cung cấp dịch vụ - bán dịch vụ Doanh thu thuần Doanh thu bán Các khoản Thuế tiêu thụ về bán hàng và hàng và cung giảm trừ đặc biệt, thuế = - - cung cấp dịch vụ cấp dịch vụ doanh thu xuất khẩu - Kết quả hoạt động khác: là kết quả từ các nghiệp vụ phát sinh không thường xuyên hoặc DN không dự kiến trước được: thanh lý, nhượng bán TSCĐ, tài sản tổn thất do cháy nổ, hỏa hoạn… Kết quả hoạt động khác được xác định như sau: Kết quả hoạt động khác = Thu nhập khác - Chi phí khác Trong đó: - Thu nhập khác: là các khoản thu nhập, các khoản doanh thu ngoài hoạt động sản xuất kinh doanh của DN, như: thu nhập từ nhượng bán thanh lý tài sản, chênh lệch do đánh giá lại vật tư, hàng hóa, TSCĐ đưa đi góp vốn…. - Chi phí khác: là những khoản chi phí phát sinh do các sự kiện hay các nghiệp vụ riêng biệt với hoạt động thông thường của các DN, gồm: chi phí thanh lý, nhương bán TSCĐ, giá trị còn lại của TSĐ thanh lý, nhượng bán ( nếu có); tiền phạt do vi phạm hợp đồng, truy thu nộp thuế…. Cuối kỳ, kế toán sẽ tổng hợp số liệu xác định kết quả kinh doanh trước thuế thu nhập DN: Kết quả kinh doanh Kết quả hoạt động Kết quả hoạt trước thuế thu nhập = kinh doanh + động khác doanh nghiệp
12 Kết quả kinh doanh sau thuế thu nhập DN được xác định như sau: Chi phí Kết quả kinh Kết quả các hoạt Chi phí thuế thu thuế thu doanh sau thuế thu động trước thuế nhập DN hiện = - - (+) nhập DN nhập DN thu nhập DN hành hoãn lại Tổng lợi nhuận trước thuế phản ánh lợi nhuận trong kỳ báo cáo của DN trước khi trừ thuế thu nhập DN phát sinh trong kỳ được xác định: Kết quả hoạt động kinh Kết quả hoạt động Kết quả hoạt dộng doanh trước thuế = kinh doanh + khác 1.2. Kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp dƣới góc độ kế toán tài chính 1.2.1 Kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp theo hướng dẫn của chuẩn mực kế toán Việt Nam Kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh được quy định trong chuẩn mực kế toán Việt Nam cụ thể và chi tiết như sau: Chuẩn mực 01: Chuẩn mực chung Chuẩn mực 01 đã quy định và hướng dẫn đầy đủ các nguyên tắc và yêu cầu kế toán cơ bản, các yếu tố của báo cáo tài chính và ghi nhận các yếu tố của báo cáo tài chính doanh nghiệp trong đó bao gốm doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh Nguyên tắc cơ sở dồn tích: Mọi nghiệp vụ kinh tế, tài chính của doanh nghiệp liên quan đến tài sản, nợ phải trả, nguồn vốn chủ sở hữu, doanh thu, chi phí phải được ghi sổ kế toán vào thời điểm phát sinh, không căn cứ vào thời điểm thực tế thu hoặc thực tế chi tiền hoặc tương đương tiền. Báo cáo tài chính lập trên cơ sở dồn tích phản ảnh tình hình tài chính của doanh nghiệp trong quá khứ, hiện tại và tương lai. Doanh thu bán hàng được xác định theo giá trị hợp lý của các khoản tiền đã thu hoặc sẽ thu được theo nguyên tắc kế toán dồn tích. Các khoản nhận trước của khách hàng không ghi nhận là doanh thu trong kỳ.