Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dược phẩm Trung Ương CPC1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:165

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu đề tài "Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dược phẩm Trung Ương CPC1" là đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dược phẩm Trung Ƣơng CPC1.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dược phẩm Trung Ương CPC1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI ------------------------- TRƢƠNG THỊ HUỆ KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DƢỢC PHẨM TRUNG ƢƠNG CPC1 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Hà Nội, Năm 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI ------------------------- TRƢƠNG THỊ HUỆ KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DƢỢC PHẨM TRUNG ƢƠNG CPC1 CHUYÊN NGÀNH : KẾ TOÁN Mã số : 834.03.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS, TS. Lê Thị Thanh Hải Hà Nội, Năm 2021
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan toàn bộ luận văn “Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dược phẩm Trung Ương CPC1” là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi dƣới sự hƣớng dẫn của PGS.TS Lê Thị Thanh Hải. Các số liệu, nội dung đƣợc trình bày trong luận văn này là hoàn toàn hợp lệ không trùng lặp với các công trình nghiên cứu tƣơng tự khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về đề tài nghiên cứu của mình. Tác giả Trƣơng Thị Huệ
ii LỜI CẢM ƠN Tác giả xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo khoa sau đại học trƣờng Đại học Thƣơng mại đã giảng dạy và giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu tại trƣờng. Tác giả đặc biệt gửi lời cảm ơn sâu sắc tới PGS.TS Lê Thị Thanh Hải, ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn chỉ bảo tác giả trong suốt quá trình tác giả nghiên cứu và viết luận văn này. Tác giả xin chân thành cám ơn ban lãnh đạo Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1 đã tạo điều kiện cho tác giả tìm hiểu và nghiên cứu về công ty. Tác giả xin cám ơn các anh chị nhân viên kế toán trong công ty đã tận tình giúp đỡ, tạo điều kiện cung cấp số liệu cũng nhƣ dành thời gian giải đáp những thắc mắc của tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu viết luận văn. Do thời gian nghiên cứu và trình độ hạn chế, luận văn không thể tránh khỏi những sai sót và khiếm khuyết. Tác giả rất mong nhận đƣợc những góp ý từ các thầy cô và bạn đọc để tiếp tục bổ sung và hoàn thiện đề tài hơn nữa. Xin chân thành cám ơn! Tác giả Trƣơng Thị Huệ
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................ vi DANH MỤC SƠ ĐỒ .............................................................................................. vii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài .....................................................................................................1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ..............................................................2 3. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................4 4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu ..............................................................................4 5. Phƣơng pháp nghiên cứu .........................................................................................5 6. Ý nghĩa của đề tài ....................................................................................................6 7. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................6 CHƢƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TRONG CÁC DOANH NGHIỆP .............................7 1.1. Những vấn đề chung về doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp ..........................................................................................................................7 1.1.1. Doanh thu và phân loại doanh thu ....................................................................7 1.1.2. Chi phí và phân loại chi phí ............................................................................10 1.1.3. Kết quả kinh doanh và các loại kết quả kinh doanh........................................13 1.2. Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp .............14 1.2.1. Nguyên tắc kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp ........................................................................................................................14 1.2.2. Phƣơng pháp kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp ........................................................................................................................19 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ........................................................................................43
iv CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DƢỢC PHẨM TRUNG ƢƠNG CPC1 ...........................................................................................................44 2.1. Tổng quan về Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1 .......................44 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ..................................................................44 2.1.2. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh và tổ chức quản lý .........................45 2.1.3. Đặc điểm tổ chức công tác kế toán của Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1 ...............................................................................................................49 2.1.4. Đặc điểm doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1 ..........................................................................................56 2.2. Thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1........................................................................60 2.2.1. Thực trạng vận dụng các nguyên tắc kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1 .............................60 2.2.2. Thực trạng phƣơng pháp kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1 .....................................................61 2.3. Đánh giá thực trạng về công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1 .....................................79 2.3.1. Ƣu điểm ...........................................................................................................79 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân .................................................................................81 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ........................................................................................86 CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DƢỢC PHẨM TRUNG ƢƠNG CPC1...............................................................................87 3.1. Định hƣớng phát triển của Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1 ...87 3.2. Nguyên tắc hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1 .....................................................88 3.3. Các giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1 .....................................89
v 3.3.1. Hoàn thiện kế toán doanh thu và thu nhập ......................................................89 3.3.2. Hoàn thiện kế toán chi phí ..............................................................................90 3.3.3. Hoàn thiện kế toán kết quả kinh doanh ...........................................................91 3.4. Điều kiện thực hiện giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1 .............................92 3.4.1. Từ phía nhà nƣớc và các cơ quan chức năng ..................................................92 3.4.2. Từ phía Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1 .............................93 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ........................................................................................95 KẾT LUẬN ..............................................................................................................96 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Tên viết tắt Tên đầy đủ BCTC Báo cáo tài chính BVMT Bảo vệ môi trƣờng CCDC Công cụ dụng cụ DN Doanh nghiệp ĐHĐCĐ Đại hội đồng cổ đông FIFO Nhập trƣớc xuất trƣớc GTGT Giá trị gia tăng GVHB Giá vốn hàng bán HĐQT Hội đồng quản trị IAS Chuẩn mực kế toán quốc tế KQKD Kết quả kinh doanh TK Tài khoản TNCN Thu nhập cá nhân TNDN Thu nhập doanh nghiệp TTĐB Tiêu thụ đặc biệt TSCĐ Tài sản cố định VAS Chuẩn mực kế toán Việt Nam XK Xuất khẩu
vii DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức quản lý của Công ty ....................................................47 Sơ đồ 2.2: Tổ chức công tác kế toán ......................................................................52
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Nền kinh tế Việt Nam đang trong giai đoạn hội nhập sâu và rộng vào nền kinh tế thế giới. Tính cạnh tranh của các doanh nghiệp diễn ra ngày càng mạnh mẽ. Để có thể kinh doanh hiệu quả, đòi hỏi ngƣời quản lý doanh nghiệp phải nắm bắt, xử lý thông tin chính xác từ ảnh hƣởng của môi trƣờng bên ngoài cũng nhƣ tình hình thực tế bên trong doanh nghiệp. Việc thu thập, xử lý, phân tích dữ liệu một cách hiệu quả từ bộ phận kế toán doanh nghiệp giúp nhà quản lý đƣa ra những quyết sách hợp lý, mang lại kết quả kinh doanh tốt hơn cho doanh nghiệp. Đặc biệt, kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh đóng một vai trò quan trọng trong kế toán doanh nghiệp. Là doanh nghiệp kinh doanh trong ngành dƣợc - Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1 cũng đang đứng trƣớc nhiều thách thức để khẳng định sự phát triển. Trong những năm gần đây, ngành dƣợc Việt Nam chịu sự cạnh tranh khốc liệt từ các hãng dƣợc nƣớc ngoài nhƣ Châu Âu, Mỹ, Nhật Bản… Mặt khác, các quy định chính sách quản lý về chất lƣợng và giá trong ngành Dƣợc là yếu tố tác động mạnh tới kết quả hoạt động của ngành Dƣợc bởi tính đặc thù ngành. Với mục tiêu phát triển mở rộng thị trƣờng tiêu thụ, tăng doanh thu và lợi nhuận, Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1 đã không ngừng cải tiến công tác quản lý, đa dạng hóa chính sách kinh doanh (kênh phân phối và mở rộng các sản phẩm). Công ty đã ngày càng khẳng định đƣợc thƣơng hiệu có bề dày trong ngành dƣợc nƣớc ta, khẩu hiệu “CPC1- nhà phân phối thuốc chuyên nghiệp, vì sức khỏe và hạnh phúc cộng đồng” đã gắn liền với những thành quả mà Công ty đạt đƣợc trong các năm qua. Công tác kế toán trong Công ty đang ngày càng đƣợc hoàn thiện để thực hiện tốt hơn nhiệm vụ xử lý, cung cấp thông tin hiệu quả, kịp thời, trung thực, giúp ban điều hành Công ty có những chỉ đạo đúng đắn và hiệu quả. Qua quá trình tìm hiểu thực tế tại Công ty, tôi nhận thấy nghiệp vụ kế toán về doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh còn có nhiều điểm hạn chế, bất cập, điều này làm giảm hiệu quả của quá trình kinh doanh tại đơn vị.
2 Vì vây, tôi đã lựa chọn đề tài “Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1” làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sĩ của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Đề tài nghiên cứu về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại các doanh nghiệp đã đƣợc nhiều tác giả tham gia nghiên cứu. Các công trình nghiên cứu ấy đã đƣa ra đƣợc những ƣu điểm, hạn chế về mặt lý luận, cũng nhƣ giải pháp về mặt thực tiễn để hoàn thiện công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại đơn vị mình. Tác giả xin kể tên một số đề tài luận văn thạc sĩ kế toán sau: Đề tài “Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần Nhà và Thương mại Dầu khí” của tác giả Nguyễn Tấn Phát, trƣờng Đại học Thƣơng mại, năm 2016. Luận văn đã trình bày những lý luận chung về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh dƣới góc độ kế toán tài chính dựa trên các Chuẩn mực kế toán và Chế độ kế toán hiện hành (theo Thông tƣ 200/2014/TT-BTC). Đồng thời tác giả cũng đã nêu ra đƣợc những thực trạng và đánh giá thực trạng công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần Nhà và Thƣơng mại Dầu khí. Qua đó, tác giả đã kiến nghị các giải pháp để hoàn thiện công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại đơn vị. Tuy nhiên, phần giải pháp mà tác giả nêu lên chƣa có tính thực tiễn cao nhƣ việc kiến nghị phân bổ chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp cho từng hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty dựa trên tỷ lệ lợi nhuận của từng hoạt động so với tổng lợi nhuận. Giải pháp này chƣa phản ánh đúng tính trung thực, khách quan của từng khoản mục chi phí gắn với từng hoạt động kinh doanh cụ thể của Công ty. Đề tài “Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH May Đức Giang” của tác giả Nguyễn Thanh Huyền, trƣờng Đại học Thƣơng mại, năm 2017. Tác giả đã đi sâu nghiên cứu lý luận chung về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp sản xuất, đồng thời nêu đƣợc thực trạng và các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH May Đức Giang. Tuy nhiên, trong bài nghiên cứu,
3 tác giả chƣa nêu đƣợc đặc điểm đặc thù của doanh nghiệp sản xuất may mặc, từ đó các giải pháp chƣa mang tính thực tiễn cao. Đề tài “Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần Du lịch Dịch vụ Hà Nội” của tác giả Phạm Thu Huyền, Trƣờng Đại học Thƣơng mại, năm 2018. Tác giả đã làm rõ những vấn đề lý luận về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp dịch vụ. Qua quá trình nghiên cứu, tìm hiểu, tác giả cũng phản ánh thực trạng công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần Du lịch Dịch vụ Hà Nội, từ đó đƣa ra một số hạn chế về cả phƣơng diện kế toán tài chính và kế toán quản trị của đơn vị, cụ thể: + Về kế toán tài chính: còn hạn chế trong sử dụng tài khoản (TK 521), sổ chi tiết (tài khoản 642), chứng từ kế toán và luân chuyển chứng từ kế toán, chính sách bán hàng và phân bổ chi phí. + Về kế toán quản trị: chƣa chú trọng, chƣa quy định hệ thống báo cáo kế toán riêng cho kế toán quản trị. Các giải pháp do tác giả đề xuất: + Hoàn thiện, xây dựng tài khoản kế toán 521 + Xuất hóa đơn GTGT đúng theo quy định + Giám sát quy trình luân chuyển chứng từ kế toán + Sử dụng chiết khấu thƣơng mại trong bán hàng + Phân bổ chi phí theo hợp đồng kinh tế Đồng thời với đó là xây dựng và hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị trong doanh nghiệp. Đề tài “Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần Dược phẩm Hà Tây” của tác giả Lê Xuân Hạnh, Đại học Thƣơng mại, năm 2019. Luận văn đƣợc nghiên cứu tại đơn vị sản xuất và phân phối dƣợc phẩm uy tín trên thị trƣờng dƣợc phẩm nƣớc ta. Luận văn đã khái quát đƣợc những nội dung về mặt lý luận liên quan đến kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh. Bên cạnh đó tác giả đã phản ánh đƣợc tình hình công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần Dƣợc phẩm Hà Tây, đồng thời chỉ ra những hạn
4 chế trong quá trình hạch toán kế toán tại đơn vị. Tuy nhiên, luận văn mới phản ánh những nghiệp vụ chủ yếu của đơn vị trong công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh, đây là một hƣớng mở để tác giả có thể tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về doanh nghiệp vừa sản xuất vừa kinh doanh dƣợc nhƣ Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Hà Tây. Nhìn chung, các công trình nghiên cứu của các tác giả trên dù có chung đối tƣợng nghiên cứu là kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh nhƣng các tác giả nghiên cứu theo những khía cạnh khác nhau, nghiên cứu tại những không gian, địa điểm khác nhau nên mỗi công trình lại có giải pháp riêng biệt để hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại đơn vị nghiên cứu. Mặt khác, hiện chƣa có tác giả nào nghiên cứu kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1, do đó, đề tài hoàn toàn mang tính độc lập và không trùng khớp với công trình nghiên cứu trƣớc đó. 3. Mục tiêu nghiên cứu Đề tài đi sâu nghiên cứu công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh nhằm một số mục tiêu sau: - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp. - Tìm hiểu thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1. Từ đó rút ra những ƣu điểm và hạn chế, phân tích nguyên nhân của hạn chế còn tồn tại trong kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1. - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1. 4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1.
5 4.2. Phạm vi nội dung nghiên cứu Phạm vi không gian nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1. Phạm vi nội dung nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu, khảo sát về doanh thu (bao gồm doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ, doanh thu tài chính và thu nhập khác), chi phí (bao gồm giá vốn hàng bán, chi phí tài chính, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, chi phí thuế TNDN và chi phí khác) và kết quả kinh doanh trƣớc thuế và sau thuế thu nhập doanh nghiệp trên góc độ kế toán tài chính. Phạm vi thời gian nghiên cứu: Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh của Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1 trong quý 01/2020. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu: Đối với dữ liệu sơ cấp Để thu thập thông tin phục vụ cho nghiên cứu, tác giả đã sử dụng phƣơng pháp phỏng vấn, ghi chép. Đối tƣợng phỏng vấn: Kế toán trƣởng và các nhân viên kế toán trong công ty. Thời gian và địa điểm phỏng vấn: Việc phỏng vấn đƣợc ấn định trƣớc, tiến hành theo phƣơng pháp gặp gỡ, phỏng vấn trực tiếp tại phòng kế toán công ty với phòng kế toán tại trụ sở chính và gọi điện phỏng vấn kế toán tại các chi nhánh, cơ sở bán buôn ở xa. Nội dung phỏng vấn: Các vấn đề cơ bản nhƣ bộ máy kế toán của công ty, đội ngũ nhân viên kế toán, thực tế công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh của công ty. Các câu hỏi xoay quanh các nội dung về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh của công ty, những thuận lợi và khó khăn mà bộ phận kế toán công ty gặp phải…làm cơ sở tìm ra các giải pháp khắc phục những khó khăn đó. Đối với dữ liệu thứ cấp Luận văn thu thập, tìm kiếm, kế thừa các thông tin có sẵn trên internet, các tạp chí, sách báo, báo cáo tài chính, cáo bạch trên trang web của công ty, các nghiên
6 cứu, các luận văn và luận án có liên quan đến nội dung Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh. Từ đó, tác giả rút ra bài học và vận dụng vào công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1. 5.2. Phƣơng pháp tổng hợp, phân tích, xử lý dữ liệu: Tác giả sử dụng các phƣơng pháp phân tích dữ liệu cơ bản nhƣ: phƣơng pháp so sánh, phân tích, thống kê, tổng hợp. Từ các thông tin thu thập đƣợc, tác giả tiến hành so sánh, đối chiếu, giữa thực tế kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh của Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1 với quy định trong chế độ kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh, từ đó đƣa ra các đề xuất, giải pháp phù hợp để khắc phục những hạn chế còn tồn tại mà công ty gặp phải. 6. Ý nghĩa của đề tài Ý nghĩa khoa học: đề tài góp phần hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp. Ý nghĩa thực tiễn: - Chỉ ra thực trạng công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1. - Phát hiện những tồn tại trong công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1. - Đề xuất một số giải pháp, kiến nghị để khắc phục những hạn chế trong công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, danh mục các bảng biểu, tài liệu tham khảo, mục lục, luận văn có kết cấu 3 chƣơng: Chƣơng 1: Lý luận chung về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp Chƣơng 2: Thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1 Chƣơng 3: Một số giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Dƣợc phẩm Trung Ƣơng CPC1
7 CHƢƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TRONG CÁC DOANH NGHIỆP 1.1. Những vấn đề chung về doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp 1.1.1. Doanh thu và phân loại doanh thu 1.1.1.1. Khái niệm Doanh thu Theo Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế số 15 - “Doanh thu từ các hợp đồng đối với khách hàng” (IFRS 15): Doanh thu đƣợc ghi nhận dựa trên đánh giá, liệu doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với sản phẩm, dịch vụ cho khách hàng hay chƣa, đi kèm với việc vận dụng các hƣớng dẫn cụ thể về các tình huống cung cấp sản phẩm và dịch vụ cho khách hàng. IFRS 15 đã giới thiệu một mô hình ghi nhận doanh thu duy nhất cho tất cả các hợp đồng với khách hàng, bao gồm 5 bƣớc: Xác định có hợp đồng với khách hàng hay không (bƣớc 1); xác định các nghĩa vụ phải thực hiện theo hợp đồng (bƣớc 2); xác định tổng giá trị của hợp đồng, bao gồm cả các khoản thanh toán tiềm tàng, các khoản hỗ trợ tài chính, các nghĩa vụ lồng ghép phi tiền tệ (bƣớc 3); sau đó phân bổ giá trị hợp đồng cho mỗi nghĩa vụ phải thực hiện (bƣớc 4); cuối cùng là ghi nhận doanh thu một lần hay nhiều lần khi mỗi nghĩa vụ cụ thể đƣợc thực hiện (bƣớc 5). Theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 14 – “Doanh thu và thu nhập khác” (VAS 14): “Doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu đƣợc trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh thông thƣờng của doanh nghiệp, góp phần là tăng vốn chủ sở hữu”. Qua đó, các lợi ích kinh tế phải cụ thể đƣợc, tính toán đƣợc và biểu hiện dƣới dạng giá trị (đã và sẽ thu đƣợc). Các khoản thu hộ bên thứ ba không phải là nguồn lợi ích kinh tế, không làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp sẽ không đƣợc coi là doanh thu. Các khoản góp vốn của cổ đông hoặc chủ sở hữu làm tăng vốn chủ sở hữu nhƣng không là doanh thu.
8 Theo Thông tƣ số 200/2014/TT-BTC ban hành ngày 22/12/2014 - “Hƣớng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp”: “Doanh thu là lợi ích kinh tế thu đƣợc làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp ngoại trừ phần đóng góp thêm của các cổ đông. Doanh thu đƣợc ghi nhận tại thời điểm giao dịch phát sinh, khi chắc chắn thu đƣợc lợi ích kinh tế, đƣợc xác định theo giá trị hợp lý của các khoản đƣợc quyền nhận, không phân biệt đã thu tiền hay sẽ thu đƣợc tiền”. Nhƣ vậy, có thể hiểu doanh thu là tổng các giá trị kinh tế mà doanh nghiệp thu đƣợc trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh thông thƣờng, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp, ngoại trừ phần đóng góp thêm của các cổ đông. Liên quan đến doanh thu còn có các khoản giảm trừ doanh thu gồm: Chiết khấu thƣơng mại: là khoản doanh nghiệp bán giảm giá niêm yết cho khách mua hàng với khối lƣợng lớn. Giảm giá hàng bán: là khoản giảm trừ cho ngƣời mua do hàng hóa kém phẩm chất, sai quy cách hoặc lạc hậu thị hiếu. Giá trị hàng bán bị trả lại: là giá trị khối lƣợng hàng bán đã xác định là tiêu thụ bị khách hàng trả lại và từ chối thanh toán. 1.1.1.2. Phân loại doanh thu Tùy theo yêu cầu về quản lý và kế toán mà có nhiều cách phân loại doanh thu khác nhau, cụ thể: * Thứ nhất, phân loại theo loại hoạt động kinh doanh Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ: là toàn bộ tiền bán sản phẩm, hàng hóa, cung ứng dịch vụ trên thị trƣờng sau khi đã trừ các khoản chiết khấu bán hàng, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại và đã đƣợc khách hàng chấp nhận thanh toán, gồm: Doanh thu bán hàng là doanh thu bán sản phẩm mà doanh nghiệp sản xuất ra, bán hàng hóa mua vào và bán bất động sản đầu tƣ.
9 Doanh thu cung cấp dịch vụ là doanh thu thực hiện công việc đã thỏa thuận theo hợp đồng trong một hay nhiều kỳ kế toán nhƣ cung cấp dịch vụ vận tải, du lịch, cho thuê tài sản cố định theo phƣơng thức cho thuê hoạt động… Doanh thu hoạt động tài chính: là doanh thu tiền lãi, tiền bản quyền, cổ tức, lợi nhuận đƣợc chia và doanh thu hoạt động tài chính khác của doanh nghiệp. Thu nhập khác: là các khoản thu nhập khác ngoài hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp gồm: thu nhập từ nhƣợng bán, thanh lý TSCĐ, thu nhập từ nghiệp vụ bán và thuê lại tài sản, thu tiền đƣợc phạt do khách hàng vi phạm hợp đồng, thu nhập quà biếu, quà tặng bằng tiền, hiện vật của các tổ chức, cá nhân tặng cho doanh nghiệp. * Thứ hai, phân loại theo số lƣợng tiêu thụ Doanh thu bán buôn là doanh thu thực hiện khi bán hàng theo lô hoặc bán với số lƣợng lớn, thực chất ngƣời mua hàng hóa là những ngƣời cung cấp trung gian, hàng hóa sau khi bán buôn chƣa đế tay ngƣời tiêu dùng trực tiếp. Bán buôn hàng hóa có thể theo phƣơng thức bán buôn qua kho hoặc phƣơng thức bán buôn vận chuyển thẳng. Doanh thu bán lẻ là doanh thu thực hiện khi bán hàng lẻ trực tiếp cho ngƣời tiêu dùng hoặc các tổ chức kinh tế hoặc các đơn vị kinh tế tập thể mua về mang tính chất tiêu dùng nội bộ. * Thứ ba, phân loại theo địa bàn tiêu thụ Doanh thu trong nước là toàn bộ doanh thu thực hiện trong nội địa. Doanh thu xuất khẩu là doanh thu thực hiện với hoạt động xuất khẩu trực tiếp ra nƣớc ngoài, hoặc xuất khẩu vào các khu chế xuất… * Thứ tƣ, phân loại theo mối quan hệ trong tổ chức kinh doanh của doanh nghiệp: Doanh thu từ bên ngoài là doanh thu bán hàng hóa, sản phẩm, cung cấp dịch vụ cho khách hàng và doanh thu tiền lãi, tiền bản quyển, cổ tức, lợi nhuận đƣợc chia, doanh thu hoạt động tài chính khác của doanh nghiệp thu đƣợc ngoài hệ thống tổ chức của doanh nghiệp.
10 Doanh thu nội bộ là doanh thu của số sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ tiêu thụ trong nội bộ doanh nghiệp, là lợi ích kinh tế thu đƣợc từ việc bán hàng hóa, sản phẩm, cung cấp dịch vụ nội bộ giữa các đơn vị trực thuộc hạch toán phụ thuộc trong cùng một công ty, tổng công ty tính theo giá bán nội bộ. 1.1.2. Chi phí và phân loại chi phí 1.1.2.1. Khái niệm chi phí Theo Chuẩn mực kế toán quốc tế số 1 - “Trình bày báo cáo tài chính” (IAS 1): “Chi phí là khoản làm giảm lợi ích kinh tế dƣới dạng luồng chi hoặc giảm giá trị tài sản hoặc phát sinh nợ dẫn tới giảm vốn chủ sở hữu (không phải các khoản giảm do phân chia cho các chủ sở hữu)”. Theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 01 – “Chuẩn mực chung”: “Chi phí là tổng giá trị các khoản làm giảm lợi ích kinh tế trong kỳ kế toán dƣới hình thức các khoản tiền chi ra, các khoản khấu trừ tài sản hoặc phát sinh các khoản nợ dẫn đến làm giảm vốn chủ sở hữu, không bao gồm khoản phân phối cho cổ đông hoặc chủ sở hữu”. Theo Thông tƣ số 200/2014/TT-BTC ban hành ngày 22/12/2014 - “Hƣớng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp”: “Chi phí là những khoản làm giảm lợi ích kinh tế, đƣợc ghi nhận tại thời điểm giao dịch phát sinh hoặc khi có khả năng tƣơng đối chắc chắn sẽ phát sinh trong tƣơng lai không phân biệt đã chi tiền hay chƣa”. Chi phí của doanh nghiệp có thể hiểu là toàn bộ các hao phí về lao động sống cần thiết, lao động vật hóa và các chi phí khác mà doanh nghiệp phải chi ra trong quá trình sản xuất kinh doanh, biểu hiện bằng tiền và tính cho một kỳ nhất định. Nhƣ vậy, bản chất của chi phí trong hoạt động của doanh nghiệp luôn đƣợc xác định là những phí tổn (hao phí) về tài nguyên, vật chất, về lao động và gắn liền với mục đích kinh doanh. Việc nghiên cứu và nhận thức chi phí còn phụ thuộc vào góc độ nhìn nhận trong từng loại kế toán khác nhau. Trên góc độ kế toán tài chính, chi phí đƣợc nhìn nhận nhƣ những khoản phí tổn phát sinh gắn liền với hoạt động của doanh nghiệp để đạt đƣợc một sản phẩm, lao vụ, dịch vụ nhất định. Chi phí đƣợc xác định bằng tiền của những hao phí về lao
11 động sống cần thiết và lao động vật hóa… trên cơ sở chứng từ, tài liệu bằng chứng chắc chắn. 1.1.2.2. Phân loại chi phí * Thứ nhất, phân loại chi phí theo chức năng hoạt động Chi phí phát sinh trong các doanh nghiệp, xét theo công dụng của chúng, hay nói một cách khác, xét theo từng hoạt động có chức năng khác nhau trong quá trình sản xuất kinh doanh mà chúng phục vụ, đƣợc chia thành hai loại lớn: chi phí sản xuất và chi phí ngoài sản xuất. Chi phí sản xuất Giai đoạn sản xuất là giai đoạn chế biến nguyên vật liệu thành thành phẩm bằng sức lao động của công nhân kết hợp với việc sử dụng máy móc thiết bị. Chi phí sản xuất bao gồm ba khoản mục: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung. + Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Khoản mục chi phí này bao gồm các loại nguyên liệu và vật liệu xuất dùng trực tiếp cho việc chế tạo sản phẩm. Trong đó, nguyên vật liệu chính dùng để cấu tạo nên thực thể chính của sản phẩm và các loại vật liệu phụ khác có tác dụng kết hợp với nguyên vật liệu chính để hoàn chỉnh sản phẩm về mặt chất lƣợng và hình dáng. + Chi phí nhân công trực tiếp: Khoản mục chi phí này bao gồm tiền lƣơng phải trả cho bộ phận công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm và những khoản trích theo lƣơng của họ đƣợc tính vào chi phí. Cần phải chú ý rằng, chi phí tiền lƣơng và các khoản trích theo lƣơng của bộ phận công nhân phục vụ hoạt động chung của bộ phận sản xuất hoặc nhân viên quản lý các bộ phận sản xuất thì không bao gồm trong khoản mục chi phí này mà đƣợc tính là một phần của khoản mục chi phí sản xuất chung. + Chi phí sản xuất chung: là các chi phí phát sinh trong phạm vi các phân xƣởng để phục vụ hoặc quản lý quá trình sản xuất sản phẩm. Khoản mục chi phí này bao gồm: chi phí vật liệu phục vụ quá trình sản xuất hoặc quản lý sản xuất, tiền lƣơng và các khoản trích theo lƣơng của nhân viên quản lý phân xƣởng, chi phí