Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Khả năng tiếp cận vốn tín dụng chính thức của nông hộ trên địa bàn tỉnh Trà Vinh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:79

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu chung của đề tài là nhằm phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến KNTCVTDCT của các nông hộ trên địa bàn tỉnh Trà Vinh, qua đó đề xuất các giải pháp, các kiến nghị về mặt chính sách để nâng cao KNTCVTDCT, nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất cho các nông hộ, góp phần vào sự PTNN, NT của tỉnh nhà.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Khả năng tiếp cận vốn tín dụng chính thức của nông hộ trên địa bàn tỉnh Trà Vinh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH -------------------- NGUYỄN QUỐC VINH KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG CHÍNH THỨC CỦA NÔNG HỘ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TRÀ VINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh - Năm 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH -------------------- NGUYỄN QUỐC VINH KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG CHÍNH THỨC CỦA NÔNG HỘ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TRÀ VINH Chuyên ngành: Chính sách công Mã ngành: 60340402 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN PHÚ TỤ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2015
i LỜI CAM ĐOAN Tôi Nguyễn Quốc Vinh, xin cam đoan luận văn này được hoàn thành dựa trên kết quả nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và kết quả nghiên cứu này chưa từng được công bố trong bất kỳ đề tài nghiên cứu nào trước đây. Tác giả Nguyễn Quốc Vinh
ii LỜI CẢM ƠN Trước tiên tôi xin trân trọng cảm ơn Phó Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Phú Tụ, người trực tiếp hướng dẫn tôi làm luận văn đã tận tình hướng dẫn, truyền đạt những kiến thức, những kinh nghiệm thực tế quý báu để giúp tôi hoàn thành luận văn. Xin chân thành cảm ơn quý Thầy, Cô ở Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian giảng dạy đã tận tình truyền đạt những kiến thức, những kinh nghiệm quý báu cho tôi trong suốt khóa học. Xin cảm ơn các cơ quan, ban ngành đã giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập số liệu; xin cảm ơn các nông hộ đã dành thời gian để trả lời phiếu khảo sát giúp tôi thu thập được đầy đủ số liệu thực tế. Xin cảm ơn quý Thầy, Cô trong Hội đồng chấm luận văn đã dành chút thời gian quý báu để đọc và đưa ra các nhận xét, các đóng góp giúp tôi hoàn thiện luận văn này. Xin cảm ơn quý lãnh đạo cơ quan đã tạo điều kiện cho tôi tham gia khóa học; xin cảm ơn gia đình, các đồng nghiệp trong cơ quan đã động viên tinh thần và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian khóa học. Xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc! Tác giả Nguyễn Quốc Vinh
iii TÓM TẮT Đề tài nghiên cứu KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG CHÍNH THỨC CỦA NÔNG HỘ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TRÀ VINH. Mục tiêu của đề tài là nhằm phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến KNTCVTDCT của các nông hộ trên địa bàn tỉnh Trà Vinh. Tác giả sử dụng mô hình hồi qui Binary logistic dựa trên số liệu thu thập được thông qua bảng câu hỏi phỏng vấn trực tiếp 200 nông hộ tại các huyện Càng Long, Châu Thành, Cầu Ngang, Trà Cú, Thành phố Trà Vinh để xác định các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng chính thức của các nông hộ. Qua kết quả phân tích cho thấy có 05 nhân tố tác động đến KNTCVTDCT của nông hộ trên địa bàn tỉnh Trà Vinh là Tuổi của chủ hộ; Dân tộc, Quan hệ xã hội của hộ; Số tổ chức tín dụng trên địa bàn và Kinh nghiệm sản xuất của chủ hộ. Qua đó, tác giả đề xuất một số kiến nghị đối với Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước, chính quyền địa phương và các tổ chức tín dụng trên địa bàn tỉnh Trà Vinh để tạo điều kiện thuận lợi cho nông hộ có thể dễ dàng tiếp cận với vốn tín dụng chính thức nhằm đầu tư mở rộng sản xuất, tạo thêm việc làm, tăng thu nhập, cải thiện cuộc sống, góp phần vào sự phát triển nông nghiệp, nông thôn của tỉnh nhà. Tác giả Nguyễn Quốc Vinh
iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................1 LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii TÓM TẮT ................................................................................................................. iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ......................................................................... vii DANH MỤC CÁC BẢNG...................................................................................... viii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ ....................................................................................... ix DANH MỤC CÁC HÌNH ...........................................................................................x CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI ..................................................................1 1.1. Đặt vấn đề ....................................................................................................................... 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu ....................................................................................................... 2 1.2.1. Mục tiêu chung ......................................................................................................... 2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể ......................................................................................................... 2 1.3. Đối tượng nghiên cứu ..................................................................................................... 2 1.4. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................................ 2 1.5. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................ 3 1.5.1. Phương pháp phân tích ............................................................................................ 3 1.5.2. Phương pháp thu thập số liệu .................................................................................. 3 1.6. Kết cấu của luận văn ....................................................................................................... 4 CHƯƠNG 2 LÝ LUẬN VỀ TÍN DỤNG VÀ SỰ TIẾP CẬN TÍN DỤNG CỦA NÔNG HỘ ..................................................................................................................6 2.1. Lý thuyết về tiếp cận tín dụng của nông hộ .................................................................... 6 2.1.1. Các khái niệm .......................................................................................................... 6 2.1.2. Cấu trúc của dịch vụ tín dụng nông thôn................................................................. 7 2.1.3. Đặc điểm của thị trường tín dụng nông thôn ........................................................... 7 2.1.4. Thông tin bất cân xứng trong giao dịch tín dụng và lý thuyết sàng lọc tín dụng .... 9 2.1.5. Vai trò của tín dụng đối với sự phát triển kinh tế nông thôn ................................. 12 2.2. Khảo lược các nghiên cứu thực nghiệm liên quan ........................................................ 12
v CHƯƠNG 3: XÂY DỰNG MÔ HÌNH ....................................................................17 3.1. Khung phân tích ............................................................................................................ 17 3.2. Mô hình nghiên cứu ...................................................................................................... 18 3.2.1. Cơ sở xác định biến đưa vào mô hình đề xuất ....................................................... 18 3.2.2. Mối quan hệ giữa các biến độc lập và biến phụ thuộc .......................................... 21 3.3. Thang đo ....................................................................................................................... 23 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .................................................................25 4.1. Tổng quan về tỉnh Trà Vinh .......................................................................................... 25 4.1.1. Giới thiệu khái quát về tỉnh Trà Vinh ................................................................... 25 4.1.1.1. Đặc điểm tự nhiên ......................................................................................... 25 4.1.1.2. Đặc điểm xã hội ............................................................................................. 29 4.1.2. Tình hình kinh tế tỉnh Trà Vinh trong năm 2014 ................................................... 29 4.1.2.1. Tổng sản phẩm (GDP) của tỉnh Trà Vinh ..................................................... 29 4.1.2.2. Tình hình sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản ......................................... 31 4.1.3. Khái quát về tình hình hoạt động của các TCTD nông nghiệp ............................. 32 4.2. Thống kê mô tả dữ liệu ................................................................................................. 34 4.2.1. Mô tả mẫu khảo sát ................................................................................................ 34 4.2.1.1. Sơ lược về địa bàn lấy mẫu khảo sát ............................................................. 34 4.2.1.2. Cỡ mẫu .......................................................................................................... 36 4.2.1.3. Mô tả mẫu khảo sát ....................................................................................... 36 4.2.2. Kết quả hồi quy ...................................................................................................... 48 4.2.3. Chuẩn hóa mô hình ................................................................................................ 51 CHƯƠNG 5: HÀM Ý CHÍNH SÁCH ......................................................................52 5.1. Kết luận ......................................................................................................................... 52 5.2. Kiến nghị....................................................................................................................... 52 5.2.1. Một số giải pháp để nâng cao KNTCTD chính thức của nông hộ ......................... 52 5.2.1.1. Cơ sở của giải pháp ....................................................................................... 52 5.2.1.2. Nội dung giải pháp cụ thể.............................................................................. 53 5.2.2. Kiến nghị ................................................................................................................ 55 5.2.2.1. Đối với Chính phủ ......................................................................................... 55 5.2.2.2. Đối với NH Nhà nước ................................................................................... 56
vi 5.2.2.3. Đối với chính quyền địa phương ................................................................... 56 5.2.2.4. Đối với các tổ chức tín dụng ......................................................................... 58 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................61 PHỤ LỤC ..................................................................................................................63 PHIẾU PHỎNG VẤN...............................................................................................64
vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ĐBSCL Đồng bằng sông Cửu Long KNTCVTDCT Khả năng tiếp cận vốn tín dụng chính thức TCTD Tổ chức tín dụng TMCP Thương mại cổ phần NH Ngân hàng PTNN, NT Phát triển nông nghiệp, nông thôn SXNN Sản xuất nông nghiệp
viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. Dấu kỳ vọng của các biến độc lập ............................................................23 Bảng 4.1. Tổng sản phẩm (GDP) năm 2013, 2014 theo giá hiện hành của tỉnh Trà Vinh ...........................................................................................................................30 Bảng 4.2. Số liệu cho vay nông nghiệp, nông thôn năm 2013-2014 của các TCTD 33 Bảng 4.3. Kết cấu của mẫu khảo sát theo KNTCVTDCT ........................................36 Bảng 4.4. Kết cấu của mẫu khảo sát theo độ tuổi của chủ hộ ...................................37 Bảng 4.5. Kết cấu của mẫu khảo sát theo dân tộc của chủ hộ ..................................38 Bảng 4.6. Kết cấu của mẫu khảo sát theo nghề nghiệp chính của chủ hộ ................39 Bảng 4.7. Kết cấu của mẫu khảo sát theo số người trong hộ ....................................39 Bảng 4.8. Kết cấu của mẫu khảo sát theo số người trong độ tuổi lao động ..............40 Bảng 4.9. Kết cấu của mẫu khảo sát theo trình độ học vấn của chủ hộ ....................41 Bảng 4.10. Kết cấu của mẫu khảo sát theo giới tính của chủ hộ ..............................42 Bảng 4.11. Kết cấu của mẫu khảo sát theo mối quan hệ xã hội của hộ ....................43 Bảng 4.12. Kết cấu của mẫu khảo sát về số lượng TCTD trên địa bàn ....................43 Bảng 4.13. Kết cấu của mẫu khảo sát theo số lần vay vốn .......................................44 Bảng 4.14. Kết cấu của mẫu khảo sát theo kinh nghiệm làm nông nghiệp ..............44 Bảng 4.15. Kết cấu của mẫu khảo sát theo thu nhập bình quân/năm .......................45 Bảng 4.16. Kết cấu của mẫu khảo sát theo tổng diện tích đất ..................................46 Bảng 4.17. Kết cấu của mẫu khảo sát về thủ tục cho vay ........................................46 Bảng 4.18. Kết cấu của mẫu khảo sát về lãi suất cho vay .......................................47 Bảng 4.19. Kiểm định mức độ dự báo tính chính xác của mô hình ..........................49 Bảng 4.20. Kết quả mô hình hồi quy ........................................................................49
ix DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến tiếp cận tín dụng chính thức của trang trại nuôi trồng thủy sản ....................................................................................................13 Sơ đồ 2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng bị giới hạn tín dụng chính thức ...14 Sơ đồ 2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến KNTCVTDCT ............................................15 Sơ đồ 3.1. Quy trình nghiên cứu ...............................................................................17 Sơ đồ 3.2. Mô hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến KNTCVTDCT ...........19 Sơ đồ 4.1. Khả năng tiếp cận tín dụng chính thức đã chuẩn hóa ..............................51
x DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 4.1. Bản đồ địa lý tỉnh Trà Vinh ......................................................................26 Hình 4.2. Đồ thị về độ tuổi của chủ hộ .....................................................................37 Hình 4.3. Đồ thị về dân tộc của chủ hộ .....................................................................38 Hình 4.4. Đồ thị về trình độ học vấn của chủ hộ ......................................................41 Hình 4.5. Đồ thị về giới tính của chủ hộ ...................................................................42
1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI 1.1. Đặt vấn đề Nông nghiệp là lĩnh vực sản xuất lương thực, thực phẩm cho con người và cung cấp nguyên liệu cho các ngành nghề khác nên có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế xã hội của quốc gia. Việt Nam là nước có khoảng 70% dân số sống ở nông thôn, thu nhập chủ yếu từ SXNN nên nông nghiệp nông thôn càng có vai trò quan trọng. Trong những năm qua nền nông nghiệp nước nhà có những bước chuyển biến đáng kể đưa Việt Nam từ một nước thiếu đói lương thực trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, kết cấu hạ tầng kỹ thuật ở nông thôn từng bước được hoàn thiện, đời sống vật chất và tinh thần của nông dân từng bước được nâng lên, cơ cấu kinh tế nông nghiệp nông thôn có những thay đổi theo hướng sản xuất hàng hoá. Tuy nhiên, nông nghiệp nông thôn hiện đang tồn tại một số hạn chế như: thiếu vốn đầu tư phát triển sản xuất, sản xuất còn manh mún nhỏ lẽ, đời sống nông dân còn nhiều khó khăn…Do đó cần phải đầu tư nhiều hơn nữa để phát triển nông nghiệp nông thôn, trong đó nguồn vốn tín dụng chính thức là kênh quan trọng nhất. Trà Vinh là một tỉnh nông nghiệp ở ĐBSCL, tiếp giáp với các tỉnh Bến Tre, Vĩnh Long, Sóc Trăng và biển Đông; nằm giữa sông Tiền và sông Hậu thuận lợi cho việc trồng lúa, cây màu, cây ăn trái và nuôi thủy sản. Để phát triển nông nghiệp nông thôn tỉnh Trà Vinh cần nhiều nguồn vốn trong đó vốn tín dụng chính thức là một kênh quan trọng, tuy nhiên hiện nay KNTCVTDCT của các nông hộ trong tỉnh còn hạn chế. Đề tài nghiên cứu KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG CHÍNH THỨC CỦA NÔNG HỘ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TRÀ VINH nhằm phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến KNTCVTDCT của các nông hộ trên địa bàn tỉnh để từ đó đề xuất các giải pháp, các kiến nghị về mặt chính sách để nâng cao KNTCVTDCT cho các nông hộ trên địa bàn tỉnh Trà Vinh.
2 1.2. Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1. Mục tiêu chung Mục tiêu chung của đề tài là nhằm phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến KNTCVTDCT của các nông hộ trên địa bàn tỉnh Trà Vinh, qua đó đề xuất các giải pháp, các kiến nghị về mặt chính sách để nâng cao KNTCVTDCT, nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất cho các nông hộ, góp phần vào sự PTNN, NT của tỉnh nhà. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể (1) Tổng hợp lý luận về tín dụng nông thôn. (2) Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến KNTCVTDCT của các nông hộ trên địa bàn tỉnh Trà Vinh. (3) Đề xuất các giải pháp, các kiến nghị về mặt chính sách để nâng cao KNTCVTDCT, nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất cho các nông hộ. 1.3. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến KNTCVTDCT của các nông hộ với chủ thể nghiên cứu là các hộ SXNN trên địa bàn tỉnh Trà Vinh. 1.4. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến KNTCVTDCT của các nông hộ trên địa bàn tỉnh Trà Vinh. - Về thời gian: + Số liệu thứ cấp của luận văn được thu thập từ năm 2013 và năm 2014; số liệu sơ cấp được thu thập thông qua bảng câu hỏi phỏng vấn trực tiếp 200 nông hộ trong tháng 4 năm 2015. - Về địa bàn nghiên cứu: tại các huyện Càng Long, Châu Thành, Cầu Ngang, Trà Cú, Thành phố Trà Vinh thuộc tỉnh Trà Vinh.
3 1.5. Phương pháp nghiên cứu 1.5.1. Phương pháp phân tích Luận văn áp dụng các phương pháp: - Phương pháp định tính: Thống kê mô tả, thông qua phương pháp so sánh, đồ thị, sơ đồ, bảng biểu. - Phương pháp định lượng: Sử dụng mô hình hồi qui Binary logistic trên phần mền SPSS 20 để ước lượng các tham số hồi qui cũng như kiểm định các giả thuyết có thể được thực hiện. 1.5.2. Phương pháp thu thập số liệu - Số liệu thứ cấp: Được thu thập từ Niên giám thống kê, các báo cáo thống kê của các Sở, ngành, NH trên địa bàn tỉnh Trà Vinh và các bài báo, các báo cáo chuyên đề, các tạp chí khoa học đã được công bố, trên mạng internet… - Số liệu sơ cấp: Được thu thập qua việc điều tra các nông hộ. - Phương pháp điều tra: Phỏng vấn trực tiếp nông dân thông qua việc trả lời phiếu câu hỏi về: Tuổi, nghề nghiệp chính của chủ hộ, dân tộc, trình độ học vấn, mối quan hệ xã hội, kinh nghiệm SXNN của chủ hộ, thu nhập trung bình của hộ, tổng diện tích đất, số TCTD trên địa bàn…và một số vấn đề khác có liên quan khi vay vốn. - Chọn mẫu: + Tác giả chọn phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên. + Chọn ngẫu nhiên 05 xã tại 05 huyện, thành phố làm đại diện cho tỉnh Trà Vinh để lấy mẫu: xã Long Đức – thành phố Trà Vinh (địa bàn vùng ven đô thị), xã Nhị Long - huyện Càng Long (trồng lúa, cây ăn trái); xã Đa Lộc - huyện Châu
4 Thành (trồng lúa, cây màu, có đông đồng bào dân tộc Khmer được hưởng chương trình 135), xã Lưu Nghiệp Anh – huyện Trà Cú (vùng sâu, vùng xa, có đông đồng bào dân tộc Khmer), xã Hiệp Mỹ Tây - huyện Cầu Ngang (nuôi thủy sản). + Mỗi xã chọn ngẫu nhiên 40 nông hộ để điều tra 5 = 200 quan sát. 1.6. Kết cấu của luận văn Luận văn gồm 5 chương: Chương 1: Tổng quan về đề tài Đề tài nghiên cứu nhằm phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến KNTCVTDCT của nông hộ trên địa bàn tỉnh Trà Vinh để từ đó đề xuất các giải pháp, các kiến nghị về mặt chính sách nhằm nâng cao KNTCVTDCT cho các nông hộ qua đó nâng cao hiệu quả sản xuất cho các nông hộ, góp phần vào sự PTNN, NT của tỉnh nhà. Chương 2: Lý luận về tín dụng và sự tiếp cận tín dụng của nông hộ Tác giả tổng hợp các lý thuyết về tiếp cận tín dụng của nông hộ như: Các khái niệm; cấu trúc của dịch vụ tín dụng nông thôn; đặc điểm của thị trường tín dụng nông thôn; lý thuyết về thị trường tín dụng nông thôn; thông tin bất cân xứng; vai trò của tín dụng đối với sự phát triển kinh tế nông thôn; sau đó đến phần khảo lược các nghiên cứu thực nghiệm có liên quan đến đề tài. Chương 3: Xây dựng mô hình Thông qua các nghiên cứu thực nghiệm có liên quan đến đề tài và điều kiện thực tế tại địa bàn nghiên cứu, tác giả sử dụng mô hình hồi qui Binary logistic để ước lượng KNTCVTDCT của nông hộ. Chương 4: Kết quả nghiên cứu Qua kết quả phân tích hồi qui Binary logistic cho thấy có 05 nhân tố ảnh hưởng đến KNTCVTDCT của nông hộ trên địa bàn tỉnh Trà Vinh là: Tuổi của chủ hộ, Dân tộc, Mối quan hệ xã hội, Số TCTD và Kinh nghiệm sản xuất của chủ hộ.
5 Chương 5: Hàm ý chính sách Để tạo điều kiện thuận lợi cho nông hộ trên địa bàn tỉnh Trà Vinh có thể dễ dàng tiếp cận với vốn tín dụng chính thức nhằm đầu tư mở rộng sản xuất, tạo thêm việc làm, tăng thu nhập, cải thiện cuộc sống, góp phần vào sự PTNN, NT của tỉnh nhà, tác giả đề xuất một số kiến nghị: Đối với Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước, chính quyền địa phương và các TCTD trên địa bàn tỉnh Trà Vinh. Tóm lại, trong chương 1tác giả nêu lý do chọn đề tài, mục tiêu nghiên cứu, đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu và kết cấu của luận văn.
6 CHƯƠNG 2 LÝ LUẬN VỀ TÍN DỤNG VÀ SỰ TIẾP CẬN TÍN DỤNG CỦA NÔNG HỘ 2.1. Lý thuyết về tiếp cận tín dụng của nông hộ 2.1.1. Các khái niệm - Tín dụng xuất phát từ chữ La-tinh: Creditium có nghĩa là sự tin tưởng, là sự nuôi dưỡng lòng tin, là sự hẹn trả. Trong tiếng Anh được gọi là Credit. - Nông hộ là hộ nông dân có phương tiện kiếm sống từ ruộng đất, sử dụng chủ yếu lao động gia đình vào sản xuất. Nói chung, đó là các gia đình sống bằng thu nhập từ nghề nông; ngoài ra, hộ còn có thể tiến hành thêm các hoạt động khác, tuy nhiên đó chỉ là các hoạt động phụ. Hộ là một tế bào của xã hội với sự thống nhất của các thành viên có cùng huyết thống, mà mỗi thành viên đều có nghĩa vụ và trách nhiệm làm tăng thu nhập, đảm bảo cho sự tồn tại của hộ (Frank Ellis, 1988). * Theo Điều 3 – Nghị định 41/2010/NĐ-CP ngày 12/4/2010 của Chính phủ Về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp nông thôn: - Nông thôn: là phần lãnh thổ không thuộc nội thành, nội thị các thành phố, thị xã, thị trấn, được quản lý bởi cấp hành chính cơ sở là Ủy ban nhân dân xã. - Nông nghiệp: là phân ngành trong hệ thống ngành kinh tế quốc dân, bao gồm các lĩnh vực nông, lâm, diêm nghiệp và thuỷ sản. * Theo Điều 4 – Luật Các Tổ chức tín dụng số 47/2010/QH 12 được Quốc hội thông qua ngày 16/6/2010: - Tổ chức tín dụng: là doanh nghiệp thực hiện một, một số hoặc tất cả các hoạt động ngân hàng. TCTD bao gồm ngân hàng, TCTD phi ngân hàng, tổ chức tài chính vi mô và quỹ tín dụng nhân dân. - Cấp tín dụng: là việc thỏa thuận để tổ chức, cá nhân sử dụng một khoản tiền hoặc cam kết cho phép sử dụng một khoản tiền theo nguyên tắc có hoàn trả
7 bằng nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bao thanh toán, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ cấp tín dụng khác. - Cho vay: là hình thức cấp tín dụng, theo đó bên cho vay giao hoặc cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi. 2.1.2. Cấu trúc của dịch vụ tín dụng nông thôn Theo Trần Tiến Khai (2014), tín dụng nông thôn gồm 3 loại: - Tín dụng chính thức gồm: NH thương mại, NH phát triển, NH tiết kiệm đặc biệt, tiết kiệm bưu điện, NH hợp tác xã, chi nhánh các NH Trung ương và khu vực đó là những TCTD hoạt động theo quy định và quản lý của NH Trung ương, được Chính phủ ủy quyền thực hiện các giao dịch tài chính. - Tín dụng bán chính thức gồm: quỹ tín dụng hợp tác xã, hiệp hội tín dụng, NH cấp xã, các chương trình phát triển nông thôn, các chương trình tài chính phi chính phủ (NGO)…Khu vực bán chính thức mặc dù vẫn chịu sự quản lí của Ngân hàng Trung ương và hệ thống ngân hàng, được các cơ quan này cấp phép hoạt động nhưng không phải tuân theo các quy định của hoạt động ngân hàng. Tín dụng bán chính thức còn được cung ứng thông qua các Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh,… hoạt động rộng khắp với những món vay nhỏ, lãi suất thấp. - Tín dụng không chính thức gồm: Câu lạc bộ tiết kiệm cộng đồng, quỹ tương hỗ, họ - hụi, đại lý vật tư nông nghiệp, chủ kho, thương gia/nông dân/người cho vay, bạn bè, bà con…Hoạt động hoàn toàn không nằm dưới sự quản lí, kiểm soát của Chính phủ, hoạt động không cần sự cấp phép của cơ quan có thẩm quyền nào, chủ yếu dựa vào cam kết, điều lệ do chính các thành viên trong nhóm đặt ra. 2.1.3. Đặc điểm của thị trường tín dụng nông thôn Theo Trần Tiến Khai (2014), đặc điểm của thị trường tín dụng nông thôn là: - Chi phí giao dịch cao, do:
8 + Khách hàng cư trú phân tán: Người dân nông thôn tinh Trà Vinh nói riêng, ĐBSCL nói chung thường sống rải rác trên địa bàn rộng lớn, mật độ dân số thấp. + Cộng đồng nông dân đa dạng: Có độ tuổi, nghề nghiệp, trình độ học vấn, dân tộc, phong tục tập quán khác nhau… + Giá trị vay nợ thấp: Thông thường nông hộ chỉ vay nợ để đảm bảo cho nhu cầu tối thiểu phục vụ cho sản xuất như mua phân bón, thuốc trừ sâu, con giống, thức ăn… + Tốn nhiều thời gian đi lại, chi phí khác cần có khi cho vay và thu hồi nợ. + Chi phí thông tin và marketing cao do cơ sở hạ tầng thông tin kém. - Nhiều rủi ro, do: + Khí hậu thời tiết dễ biến đổi nên ảnh hưởng nhiều đến SXNN. + Lợi nhuận từ nông nghiệp thấp: So với các ngành khác như công nghiệp, thương mại, dịch vụ thì lợi nhuận từ nông nghiệp thường thấp hơn. + Nhu cầu tiêu dùng của gia đình: có thể sử dụng vốn vay không đúng mục đích như để trả nợ, điều trị bệnh, chi phí cho việc học tập… + Tương đồng về điều kiện tự nhiên: Khi có dịch bệnh thường xảy ra đồng loạt trên cả một vùng rộng lớn. + Giá hàng hóa nông sản biến động: Do không có chính sách bao tiêu tốt nên khi vào mùa thu hoạch chính vụ nông sản thường bị rớt giá, điệp khúc “được mùa, mất giá” thường xuyên xảy ra. + Xác suất mất khả năng chi trả cao: Do SXNN phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên, giá cả không ổn định. + Thế chấp kém: Do nông hộ ít có tài sản có giá trị cao để thế chấp. + Quyền sử dụng đất đai chưa toàn vẹn.