Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Kiểm định mối liên hệ giữa cung tiền, lãi suất, thanh khoản và giá cổ phiếu tại Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:55

Thêm vào BST

Báo xấu

41
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kết quả nghiên cứu cho thấy nền kinh tế vĩ mô của Việt Nam trong thời gian qua có nhiều thay đổi và các yếu tố vĩ mô ảnh hưởng lẫn nhau. Bài nghiên cứu về mối liên hệ giữa các yếu tố trong nền kinh tế mà cụ thể là mối liên hệ giữa cung tiền, lãi suất, thanh khoản và giá cổ phiếu tại Việt Nam trong giai đoạn quí 1/2001 đến quí 4/2012 nhằm bổ sung thêm vào các bằng chứng thực nghiệm về mối liên hệ giữa các yếu tố trên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Kiểm định mối liên hệ giữa cung tiền, lãi suất, thanh khoản và giá cổ phiếu tại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH  NGUYỄN NGỌC BẢO TRÂN KIỂM ĐỊNH MỐI LIÊN HỆ GIỮA CUNG TIỀN, LÃI SUẤT, THANH KHOẢN VÀ GIÁ CỔ PHIẾU TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH  NGUYỄN NGỌC BẢO TRÂN KIỂM ĐỊNH MỐI LIÊN HỆ GIỮA CUNG TIỀN, LÃI SUẤT, THANH KHOẢN VÀ GIÁ CỔ PHIẾU TẠI VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS Huỳnh Thị Thúy Giang TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2014
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận văn này là công trình nghiên cứu độc lập của cá nhân tôi, dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Huỳnh Thị Thuý Giang. Các số liệu sử dụng trong bài nghiên cứu này được thu thập từ những nguồn có thể kiểm chứng; các kết quả nghiên cứu trong bài là trung thực và chưa được công bố. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 19 tháng 07 năm 2014 Học viên Nguyễn Ngọc Bảo Trân
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ MỤC LỤC .................................................................................................................... DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................................. DANH MỤC CÁC BẢNG .......................................................................................... DANH MỤC CÁC HÌNH ........................................................................................... TÓM TẮT ..................................................................................................................1 1 Giới thiệu .............................................................................................................2 1.1 Lý do chọn đề tài ........................................................................................................ 2 1.2 Mục tiêu nghiên cứu và các vấn đề nghiên cứu .............................................. 2 1.3 Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................ 3 1.4 Ý nghĩa của đề tài ....................................................................................................... 3 1.5 Bố cục của luận văn ................................................................................................... 4 2 Những nghiên cứu thực nghiệm trên thế giới về mối liên hệ giữa cung tiền, lãi suất, thanh khoản và giá cổ phiếu ......................................................................5 2.1 Mối liên hệ giữa lãi suất và giá cổ phiếu ............................................................ 5 2.2 Mối liên hệ giữa cung tiền với giá cổ phiếu ....................................................... 6 2.3 Mối liên hệ giữa thanh khoản và lãi suất .......................................................... 8 2.4 Mối liên hệ giữa thanh khoản và giá cổ phiếu ................................................. 8 2.5 Mối liên hệ giữa cung tiền và thanh khoản....................................................... 8 2.6 Mối liên hệ giữa cung tiền và lãi suất.................................................................. 9 2.7 Mối liên hệ giữa cung tiền, lãi suất, thanh khoản và giá cổ phiếu ............ 9 3 Mô hình, dữ liệu và phương pháp nghiên cứu...............................................10 3.1 Phương pháp và mô hình nghiên cứu ............................................................... 10 3.1.1 Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 10 3.1.2 Mô hình nghiên cứu ....................................................................................... 13 3.2 Dữ liệu nghiên cứu.................................................................................................... 24 3.2.1 Nguồn dữ liệu ................................................................................................... 24
3.2.2 Xử lý dữ liệu ...................................................................................................... 24 4 Kết quả nghiên cứu và thảo luận ....................................................................25 4.1 Thống kê mô tả dữ liệu........................................................................................... 25 4.1.1 Xử lý dữ liệu đầu vào .................................................................................... 25 4.1.2 Kiểm định tính dừng ..................................................................................... 25 4.1.3 Mô tả dữ liệu .................................................................................................... 28 4.2 Kiểm định độ trễ tối đa .......................................................................................... 29 4.3 Kết quả kiểm định nhân quả Granger giữa các biến.................................. 30 4.4 Kiểm định đồng liên kết ......................................................................................... 31 4.5 Đo lường mối quan hệ dài hạn giữa các biến bằng mô hình VECM .... 33 4.6 Kiểm định tính ổn định của mô hình ................................................................ 37 4.7 Thảo luận kết quả nghiên cứu ............................................................................. 39 4.7.1 Kết quả kiểm định nhân quả Granger giữa các biến ........................ 39 4.7.2 Kết quả đo lường mối quan hệ giữa các biến bằng VECM ............ 39 5 Kết luận .............................................................................................................42 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CPI : Chỉ số giá tiêu dùng GDP : Tổng sản phẩm quốc nội GSO : Tổng cục thống kê IMF : Quỹ tiền tệ quốc tế IPI : Chỉ số sản xuất công nghiệp LQ : Thanh khoản LR : Lãi suất cho vay M2 : Cung tiền NHTM : Ngân hàng thương mại P : Chỉ số giá cổ phiếu TBR : Lợi suất tín phiếu kho bạc VECM : Mô hình vector hiệu chỉnh sai số
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. Dấu kỳ vọng của các biến mô hình (1) cho P (giá cổ phiếu) ................ 22 Bảng 3.2. Dấu kỳ vọng của các biến mô hình (2) cho LQ (thanh khoản) ............. 23 Bảng 3.3. Dấu kỳ vọng của các biến mô hình (3) cho M2 (cung tiền) .................. 23 Bảng 3.4. Nguồn dữ liệu của các biến ................................................................... 24 Bảng 4.1. Kết quả kiểm định tính dừng tại chuỗi gốc ........................................... 26 Bảng 4.2. Kết quả kiểm định tính dừng tại chuỗi sai phân bậc 1 .......................... 27 Bảng 4.3. Mô tả biến sau khi kiểm định tính dừng ................................................ 28 Bảng 4.4. Thống kê mô tả các biến sử dụng trong mô hình .................................. 28 Bảng 4.5. Kết quả độ trễ tối đa .............................................................................. 29 Bảng 4.6. Kết quả kiểm định nhân quả Granger .................................................... 30 Bảng 4.7. Kết quả kiểm định đồng liên kết ........................................................... 32 Bảng 4.8. Kết quả mô hình VECM ........................................................................ 33 Bảng 4.9. Kết quả kiểm định tính ổn định của mô hình ........................................ 37
DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 4.1. Kết quả kiểm định tính ổn định của mô hình ........................................... 38
1 TÓM TẮT Nghiên cứu này sử dụng số liệu chuỗi thời gian theo quí trong giai đoạn 2001 – 2012 của mẫu nghiên cứu là quốc gia Việt Nam để phân tích mối liên hệ giữa các yếu tố như cung tiền, lãi suất, thanh khoản và giá cổ phiếu. Kiểm định mối liên hệ giữa các yếu tố trên được xem xét thông qua các phương trình. Kết quả nghiên cứu cho thấy, thứ nhất, trong dài hạn các biến giá cổ phiếu, cung tiền, thanh khoản có mối quan hệ với nhau. Thứ hai, trong ngắn hạn để điều chỉnh về mức cân bằng, giá cổ phiếu chịu tác động của cung tiền và thanh khoản. Giá cổ phiếu cũng chịu tác động bởi chính nó ở một và hai kỳ trước đó. Thanh khoản chịu tác động bởi chính nó ở hai kỳ trước đó. Bên cạnh các yếu tố đó, kết quả nghiên cứu còn tìm thấy bằng chứng thực nghiệm rằng, lãi suất không có mối quan hệ với giá cổ phiếu, thanh khoản và cung tiền. Thu nhập của công ty (IPI) không có mối quan hệ với giá cổ phiếu, thu nhập quốc gia (GDP) có mối quan hệ ngược chiều với thanh khoản nhưng không có mối quan hệ với cung tiền. Lạm phát (CPI) có mối quan hệ ngược chiều với cung tiền. Từ khóa: cung tiền, lãi suất, thanh khoản, giá cổ phiếu
2 1 Giới thiệu 1.1 Lý do chọn đề tài Tại mỗi quốc gia, cung tiền, lãi suất, tính thanh khoản và giá cổ phiếu đóng vai trò hết sức quan trọng. Trong khi nền kinh tế ngày càng phát triển về mọi mặt, thì nguồn cung tiền cho nền kinh tế ngày càng được chú trọng hơn, Chính Phủ cũng tập trung thực thi và điều hành chính sách tiền tệ thông qua kênh lãi suất, từ đó dẫn đến thanh khoản trong nền kinh tế trở nên biến động và ảnh hưởng không nhỏ đến yếu tố khác đó là giá cổ phiếu. Mặc dù hiện nay trên thế giới đã xuất hiện nhiều lý thuyết, mô hình nghiên cứu nhằm giải thích, hồi quy và kiểm định mối liên hệ tương quan giữa cung tiền, lãi suất, thanh khoản và giá cổ phiếu, nhưng dựa trên cơ sở dữ liệu được tìm kiếm bởi tác giả thì đến nay trong nước vẫn chưa có nghiên cứu nào giúp trả lời đầy đủ mối liên quan giữa tất cả các yếu tố trên trong giai đoạn quí 1 năm 2001 đến quí 4 năm 2012. Vì vậy, việc nghiên cứu các mô hình hiện đại trên thế giới, đồng thời dựa trên nền tảng những nghiên cứu đã được thực hiện trong nước thời gian vừa qua, áp dụng một cách thích hợp với điều kiện dữ liệu thực tế của Việt Nam đã trở thành vấn đề cần thiết. Đề tài “Kiểm định mối liên hệ giữa cung tiền, lãi suất, thanh khoản và giá cổ phiếu tại Việt Nam” được tác giả tiến hành nghiên cứu nhằm giải quyết các vấn đề trên. 1.2 Mục tiêu nghiên cứu và các vấn đề nghiên cứu Theo kết quả nghiên cứu của nhiều bằng chứng thực nghiệm trên thế giới cho thấy có mối liên hệ giữa cung tiền, lãi suất, thanh khoản và giá cổ phiếu. Bài nghiên cứu này tập trung vào vấn đề kiểm định mối liên hệ giữa các nhân tố cung tiền, lãi suất, thanh khoản và giá cổ phiếu tại Việt Nam trong giai đoạn từ quí 1 năm 2001 đến quí 4 năm 2012. Từ mục tiêu nghiên cứu trên, bài nghiên cứu sẽ tập trung giải quyết các vấn đề sau:
3 Một là, kiểm định mối quan hệ giữa các nhân tố cung tiền, lãi suất, thanh khoản và giá cổ phiếu theo mô hình đơn phương trình. Hai là, để kết quả hồi quy vững và hiệu quả, bài nghiên cứu tiến hành kiểm định mối quan hệ giữa các nhân tố cung tiền, lãi suất, thanh khoản và giá cổ phiếu theo mô hình hệ phương trình. 1.3 Phương pháp nghiên cứu Bài nghiên cứu này sử dụng các nghiên cứu trước đây để làm cơ sở cho việc xác định mối liên hệ giữa các yếu tố như cung tiền, thanh khoản, lãi suất và giá cổ phiếu. Dữ liệu để chạy mô hình hồi quy sử dụng trong bài nghiên cứu này là dữ liệu chuỗi thời gian theo quí được được thu thập từ Quỹ tiền tệ quốc tế và Tổng cục thống kê Việt Nam. Để tiến hành kiểm định mối liên hệ dài hạn giữa các biến, tác giả sử dụng phương pháp VECM (Vector Error Correction Model – mô hình hiệu chỉnh sai số). Tác giả sử dụng phần mềm Eviews 6.0 để lần lượt xử lý dữ liệu và chạy mô hình VECM. Các cách thức xử lý dữ liệu và kiểm định khác nhau lần lượt được thực hiện cho mô hình gồm có: hiệu chỉnh yếu tố mùa vụ của các biến chuỗi thời gian trong mô hình (ngoại trừ biến LR – lending rate và biến TBR - Treasury Bill rate), sau đó lấy logarit tất cả các biến (cũng ngoại trừ biến LR và TBR); kiểm định tính dừng cho tất cả chuỗi thời gian (unit root test); kiểm định độ trễ tối đa, kiểm định nhân quả Granger cho từng cặp biến; kiểm định đồng liên kết, sử dụng mô hình VECM để kiểm định mối liên hệ dài hạn giữa các biến trong mô hình, kiểm định tính ổn định của mô hình. 1.4 Ý nghĩa của đề tài Kết quả nghiên cứu cho thấy nền kinh tế vĩ mô của Việt Nam trong thời gian qua có nhiều thay đổi và các yếu tố vĩ mô ảnh hưởng lẫn nhau. Bài nghiên cứu về mối liên hệ giữa các yếu tố trong nền kinh tế mà cụ thể là mối liên hệ giữa cung
4 tiền, lãi suất, thanh khoản và giá cổ phiếu tại Việt Nam trong giai đoạn quí 1/2001 đến quí 4/2012 nhằm bổ sung thêm vào các bằng chứng thực nghiệm về mối liên hệ giữa các yếu tố trên. Bên cạnh đó, phương pháp nghiên cứu sử dụng trong luận văn này cũng góp phần cho các nghiên cứu tiếp theo về xử lý dữ liệu đầu vào hợp lý, kiểm định các trường hợp khác với các yếu tố kiểm soát hay biến giả khác, phù hợp với tình trạng nền kinh tế Việt Nam ở mỗi giai đoạn. 1.5 Bố cục của luận văn Ngoài phần tóm tắt, danh mục bảng, danh mục hình, danh mục chữ viết tắt, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung của đề tài này bao gồm 5 phần được trình bày như sau: Phần 1: Giới thiệu đề tài. Trong phần này tác giả trình bày lý do thực hiện đề tài, qua đó nêu lên mục tiêu nghiên cứu mà đề tài hướng đến, những câu hỏi nghiên cứu mà đề tài tập trung tìm hiểu, sử dụng phương pháp nghiên cứu, ý nghĩa nghiên cứu của đề tài, đồng thời cũng là giới thiệu bố cục của đề tài. Phần 2: Các nghiên cứu trước đây về mối liên hệ giữa cung tiền, lãi suất, thanh khoản và giá cổ phiếu. Trong phần này tác giả trình bày các nghiên cứu thực nghiệm liên quan trên thế giới về mối liên hệ của các nhân tố này. Phần 3: Phương pháp nghiên cứu. Trong phần này, tác giả làm rõ phương pháp nghiên cứu, như là cách thu thập số liệu, nguồn gốc dữ liệu, sử dụng phương pháp nghiên cứu nào, quy trình các bước thực hiện nghiên cứu cụ thể, mô hình nghiên cứu ra sao, giới thiệu các loại kiểm định được thực hiện cho mô hình. Phần 4: Kết quả nghiên cứu và thảo luận. Trong phần này, tác giả nêu lên các kết quả thực hiện nghiên cứu tại thị trường Việt Nam về mối liên hệ giữa cung tiền, lãi suất, thanh khoản và giá cổ phiếu, bao gồm: kiểm định tính dừng cho các biến trong mô hình, thống kê mô tả dữ liệu, tiến hành kiểm định Granger cho từng cặp biến, kiểm định đồng liên kết, các kiểm định liên quan và sử dụng mô hình VECM.
5 Phần 5: Kết luận. Phần này sẽ tóm tắt các kết quả chính của nghiên cứu. Bên cạnh đó, luận văn cũng nêu lên những hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo. 2 Những nghiên cứu thực nghiệm trên thế giới về mối liên hệ giữa cung tiền, lãi suất, thanh khoản và giá cổ phiếu 2.1 Mối liên hệ giữa lãi suất và giá cổ phiếu Liên quan đến mối liên hệ giữa lãi suất và giá cổ phiếu, Mukherjee và Naka (1995) sử dụng VECM để điều tra mối liên hệ giữa giá cổ phiếu và biến kinh tế vĩ mô, kết quả nghiên cứu cho thấy có mối liên hệ giữa giá cổ phiếu và lãi suất. Cụ thể là các tác giả đã tìm thấy mối liên hệ cùng chiều giữa giá cổ phiếu và lãi suất ngắn hạn. Zhou (1996) dựa trên nghiên cứu thực nghiệm bằng phương pháp hồi quy giữa lãi suất ngân hàng và giá cổ phiếu đã kết luận rằng lãi suất ngân hàng đóng vai trò quan trọng đối với giá cổ phiếu, đặc biệt là trong dài hạn. Tương tự như vậy, Harasty và Roulet (2000) kết luận lãi suất, giá cổ phiếu và cổ tức có mối liên hệ với nhau trong dài hạn, tuy nhiên vấn đề tương tự không tìm được ở thị trường Italia. Tuy nhiên, theo như Arango và cộng sự (2002) nghiên cứu mối liên hệ giữa giá cổ phiếu và lãi suất liên ngân hàng trên thị trường cổ phiếu Bogota với dữ liệu chuỗi thời gian từ tháng 1 năm 1994 tới tháng 12 năm 2000 lại cho biết không tồn tại mối quan hệ giữa hai biến này trong ngắn hạn. Ngược lại, Islam và Watanapalachaikul (2003) cho thấy mối liên hệ có ý nghĩa giữa giá cổ phiếu và lãi suất suốt giai đoạn 1992 – 2001 tại Thái Lan. Theo nghiên cứu của Al-Sharkas (2004) kết luận rằng lãi suất có mối liên hệ ngược chiều với giá cổ phiếu. David E. Rapach và cộng sự (2005) nghiên cứu các biến kinh tế vĩ mô trong việc dự đoán lợi nhuận chứng khoán, kết quả cho thấy rằng giữa các biến vĩ mô, lãi suất là nhân tố hợp lý nhất để dự đoán lợi nhuận chứng khoán. Các nghiên cứu của Uddin và Alam (2007) cũng kết luận rằng lãi suất ngân hàng và giá cổ phiếu có mối liên hệ với
6 nhau, cụ thể nghiên cứu đã khẳng định rằng khi lãi suất ngân hàng gia tăng thì giá cổ phiếu sẽ giảm trong ngắn hạn. Kết quả nghiên cứu của Benjamin (2008) cho thấy rằng lãi suất và giá cổ phiếu có mối liên hệ với nhau. Liu ve Shreatha (2008) điều tra mối liên hệ giữa bộ biến kinh tế vĩ mô và chỉ số thị trường chứng khoản Trung Quốc, bằng kiểm định đồng liên kết tác giả đã tìm thấy mối liên hệ có ý nghĩa tồn tại, cụ thể lãi suất có mối liên hệ ngược chiều với chỉ số thị trường chứng khoán Trung Quốc. Như vậy, mối liên hệ giữa lãi suất và giá cổ phiếu trên các thị trường tài chính đã phát triển, thị trường mới nổi và thị trường chưa phát triển là không có sự thống nhất, thậm chí còn trái ngược nhau. Theo nghiên cứu của Huỳnh Thế Nguyễn & Nguyễn Quyết (2013) cho thị trường TP.Hồ Chí Minh trong thời gian qua đã tìm thấy mối liên hệ giữa giá cổ phiếu và lãi suất tại độ trễ 1 tháng, đồng thời giá cổ phiếu còn bị tác động bởi chính nó tại độ trễ 1 và 2 tháng. Cụ thể, bài nghiên cứu này không tìm thấy sự tác động của giá cổ phiếu lên lãi suất mà chỉ có chiều ngược lại: từ lãi suất lên giá cổ phiếu, và chịu tác động bởi chính nó trong một và hai thời kỳ trước đó. Nghiên cứu này cho thấy phản ứng của giá cổ phiếu đối với cú sốc từ lãi suất là dương, tuy nhiên ảnh hưởng chỉ bắt đầu sau khi lãi suất đã biến động được một tháng. Nói cách khác lãi suất có tác động đến giá cổ phiếu tại Việt Nam nói chung và TP.Hồ Chí Minh nói riêng. 2.2 Mối liên hệ giữa cung tiền với giá cổ phiếu Mối quan hệ giữa cung tiền, giá cổ phiếu trong Sprinkel (1964) cho thấy minh chứng của vai trò quan trọng này: cung tiền dẫn đến thay đổi giá cổ phiếu. Theo Homa và Jaffe (1971) đã ước lượng mối liên hệ giữa cung tiền và giá cổ phiếu và kết luận rằng giá cổ phiếu có mối liên quan cùng chiều với cung tiền. Tuy nhiên, Kraft và Kraft (1977) sử dụng phân tích chuỗi thời gian và không tìm thấy mối liên hệ nhân quả từ cung tiền đến giá cổ phiếu. Pearce và Roley (1985) lại tìm thấy mối liên quan ngược chiều giữa cung tiền và giá cổ phiếu.
7 Nghiên cứu của Hashemzadeh Nozar và Philip Taylor (1988) nhằm kiểm định mối quan hệ giữa cung tiền và giá cổ phiếu, và giữa lãi suất với giá cổ phiếu. Nghiên cứu sử dụng kiểm định nhân quả Granger-Sims để xác định mối quan hệ nhân quả, nghiên cứu tìm thấy mối quan hệ giữa cung tiền và giá cổ phiếu là cung tiền tác động lên giá cổ phiếu và ngược lại. Ngoài ra, chỉ có tác động một chiều từ lãi suất đến giá cổ phiếu. Nghiên cứu của Dhakal và cộng sự (1993) chỉ ra rằng những thay đổi trong cung tiền đã ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến sự thay đổi trong giá cổ phiếu. Nghiên cứu của Mukherjee và Naka (1995) sử dụng VECM để điều tra mối liên hệ giữa giá cổ phiếu và biến kinh tế vĩ mô tại thị trường Tokyo và kết quả nghiên cứu cho thấy có mối liên hệ giữa giá cổ phiếu và cung tiền. Cụ thể hơn, trong Ibrahim và Aziz (2003) tìm thấy giá cổ phiếu có mối liên quan ngược chiều với cung tiền. Trong nghiên cứu của Al-Sharkas (2004) tìm thấy rằng cung tiền M2 có ảnh hưởng cùng chiều lên giá cổ phiếu trên thị trường ASE. Nghiên cứu của Biniv Maskay (2006) cho thấy sự thay đổi cung tiền làm thay đổi giá chứng khoán và ngược lại, và đây là mối quan hệ cùng chiều. Tương tự vậy, Brahmasrene và Jiranyakel (2007) thực hiện nghiên cứu trên thị trường chứng khoán Thái Lan từ 1992 đến 2003 và tìm thấy mối liên hệ cùng chiều giữa giá chứng khoán và cung tiền. Kết quả nghiên cứu của Benjamin (2008) đưa ra kết luận rằng cung tiền và giá cổ phiếu có mối liên hệ với nhau. Trong nghiên cứu ảnh hưởng của các yếu tố vĩ mô trong nền kinh tế, trong đó có cung tiền lên giá cổ phiếu được Shaoping (2008) xác nhận ảnh hưởng đáng kể của cung tiền lên sự tăng trưởng của giá cổ phiếu trong khoảng thời gian 2005- 2007. Theo Shiblee (2009) cho thấy có bốn biến vĩ mô tác động đến giá chứng khoán gồm có: lạm phát, GDP, tỉ lệ thất nghiệp và cung tiền. Các yếu tố này tác động với mức độ khác nhau, trong đó Shiblee (2009) tìm thấy rằng cung tiền có mối quan hệ cùng chiều mạnh nhất đến giá cổ phiếu. Cùng quan điểm này Keray Raymond (2009) khi nghiên cứu liệu rằng có mối quan hệ dài hạn giữa giá cổ phiếu và các biến thuộc về tiền tệ hay không, kết luận cho thấy khi xét trên kiểm định
8 nhân quả Granger, chỉ có nhân tố cung tiền M2 là có ảnh hưởng qua lại đối với giá cổ phiếu. Cũng trong năm này, Pilinkus (2009) đã tìm thấy mối liên hệ nhân quả Granger giữa cung tiền và lợi nhuận chứng khoán. Cagli và cộng sự (2010) nghiên cứu trên thị trường Thổ Nhĩ Kỳ lại không tìm thấy mối liên hệ giữa hai yếu tố này. Nghiên cứu của Khalid Mustafa và cộng sự (2013) chỉ ra rằng chỉ có mối quan hệ nhân quả một chiều từ giá chứng khoán đến cung tiền, cụ thể là trong ngắn hạn giá chứng khoán ảnh hưởng ngược chiều có ý nghĩa đến cung tiền. 2.3 Mối liên hệ giữa thanh khoản và lãi suất Nghiên cứu của Baks và Kramer (1999) tìm thấy mối liên hệ ngược chiều giữa thanh khoản và lãi suất, kết quả cho rằng khi thanh khoản gia tăng sẽ dẫn đến lãi suất giảm. 2.4 Mối liên hệ giữa thanh khoản và giá cổ phiếu Trong cùng nghiên cứu của Baks và Kramer (1999), các tác giả cũng tìm thấy sự liên hệ cùng chiều giữa thanh khoản và lợi nhuận chứng khoán, cụ thể khi thanh khoản gia tăng sẽ làm lợi nhuận chứng khoán tăng và ngược lại. Nghiên cứu của Mohamed Ariff và cộng sự (2012) tại các nước G-7, với dữ liệu bảng từ 1968-2011 theo quí cho thấy mối liên hệ cùng chiều của thanh khoản và giá cổ phiếu, rằng khi thanh khoản thay đổi sẽ có ảnh hưởng cùng chiều lên giá cổ phiếu. 2.5 Mối liên hệ giữa cung tiền và thanh khoản Nghiên cứu của Tobias Adrian và Hyun Song Shin (2008) cho thấy thanh khoản có mối tương quan chặt chẽ với chính sách tiền tệ, cụ thể là khi chính sách tiền tệ mở rộng, cung tiền cho nền kinh tế gia tăng, thanh khoản sẽ cao; ngược lại, khi chính sách tiền tệ được áp dụng thắt chặt, thanh khoản sẽ giảm xuống. Nghiên cứu của Mohamed Ariff và cộng sự (2012) tại các nước G-7, với dữ liệu bảng từ 1968-2011 theo quí, nghiên cứu đã tìm thấy kết quả tương tự với
9 nghiên cứu trong cùng năm tại thị trường Canada của cùng tác giả, rằng cung tiền thay đổi dẫn đến sự thay đổi cùng chiều của thanh khoản và thanh khoản thay đổi sẽ ảnh hưởng cùng chiều có ý nghĩa thống kê lên giá cổ phiếu. 2.6 Mối liên hệ giữa cung tiền và lãi suất Nghiên cứu về mối liên hệ giữa cung tiền lên lãi suất, nghiên cứu của Cornell (1982), Thomas Urich và Paul Wachtel (1984) kết luận rằng những thay đổi trong cung tiền dẫn đến sự thay đổi cùng chiều ngay lập tức lên lãi suất ngắn hạn. 2.7 Mối liên hệ giữa cung tiền, lãi suất, thanh khoản và giá cổ phiếu Sử dụng dữ liệu quí từ 1960-2011 tại Canada và cách giải quyết hệ phương trình đồng thời, Mohamed Ariff và cộng sự (2012) đã cho thấy hiệu ứng thanh khoản cùng chiều từ ảnh hưởng cung tiền. Bằng việc mở rộng hệ phương trình với một phương trình thanh khoản và sau khi kiểm soát ảnh hưởng của thu nhập, minh chứng được tìm thấy là có ảnh hưởng cùng chiều có ý nghĩa từ thanh khoản lên giá cổ phiếu. Đồng thời, kết quả hồi quy hệ phương trình trong nghiên cứu của Mohamed Ariff và cộng sự (2012) cũng cho thấy lãi suất có mối liên hệ với cung tiền và với thanh khoản. Như vậy, tác giả đã đúc kết các bằng chứng thực nghiệm về mối liên hệ giữa các nhân tố cung tiền, lãi suất, thanh khoản và giá cổ phiếu. Qua các nghiên cứu thực nghiệm trên thế giới, cho thấy mối liên hệ giữa các nhân tố trên theo xu hướng là: thứ nhất, có mối liên hệ ngược chiều giữa lãi suất và giá cổ phiếu; thứ hai, có mối liên hệ cùng chiều giữa cung tiền, thanh khoản với giá cổ phiếu; thứ ba, có mối liên hệ cùng chiều giữa cung tiền với thanh khoản và lãi suất; thứ tư, có mối liên hệ ngược chiều giữa thanh khoản và lãi suất.
10 3 Mô hình, dữ liệu và phương pháp nghiên cứu 3.1 Phương pháp và mô hình nghiên cứu 3.1.1 Phương pháp nghiên cứu Mô hình nghiên cứu của bài sử dụng dữ liệu chuỗi thời gian (time series) đã được xử lý yếu tố mùa vụ và làm mượt để tiến hành hồi quy và kiểm định. Trước khi tiến hành hồi quy, tác giả sử dụng kiểm định Augmented Dickey Fuller (ADF) và Phillips Perron để kiểm định tính dừng các biến của mô hình ước lượng. Sau khi kiểm định tính dừng để lựa chọn bậc sai phân phù hợp của các biến, tác giả tiến hành kiểm định độ trễ tối đa, kiểm định nhân quả Granger, kiểm định đồng liên kết, sau đó tác giả sử dụng phương pháp VECM để xử lý mối quan hệ dài hạn giữa các biến và cuối cùng là kiểm định tính ổn định của mô hình. Để đáp ứng đầy đủ mục tiêu nghiên cứu của đề tài, tác giả áp dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu khác nhau theo quy trình nghiên cứu gồm 6 bước như sau: Bước 1: Xử lý dữ liệu đầu vào Do dữ liệu là chuỗi thời gian và theo quí nên rất có thể tồn tại yếu tố mùa vụ, do đó nghiên cứu sử dụng công cụ Census X12 trên Eviews cho các biến giá cổ phiếu, tính thanh khoản, cung tiền, GDP, CPI và IPI. Sau đó, các biến này sẽ được làm mượt bằng phép tính logarit để số liệu trở nên đơn giản và dễ phân tích hơn. Để đảm bảo cho một giả định quan trọng khi thực hiện phân tích trên các mô hình định lượng là chuỗi dữ liệu phải là một chuỗi dừng. Do đó, nghiên cứu tiến hành thực hiện kiểm định nghiệm đơn vị Unit Root Tests cho từng biến với hệ thống giả thuyết kiểm định như sau: H0: Chuỗi dữ liệu có nghiệm đơn vị, tức là chuỗi không dừng H1: Chuỗi dữ liệu không có nghiệm đơn vị, tức là chuỗi dừng Trường hợp chuỗi dữ liệu không dừng, nghiên cứu sẽ tiến hành lấy sai phân và thực hiện lại kiểm định tính dừng.
11 Bước 2: Kiểm định độ trễ tối đa Kiểm định này được thực hiện để kiểm định độ trễ lớn nhất mà mô hình có thể sử dụng. Đầu tiên chạy VAR với độ trễ tạm, sau đó sử dụng công cụ trên Eviews để tiến hành kiểm định độ trễ tối đa. Dòng cuối có dấu sao tương ứng với độ trễ tối đa. Bước 3: Kiểm định Granger Kiểm định Granger được thực hiện từng đôi một với nhau trong 4 biến giá cổ phiếu, tính thanh khoản, cung tiền và GDP. Hệ thống giả thuyết cho kiểm định này như sau: H0: Không tồn tại mối quan hệ nhân quả Granger giữa hai biến X và Y H1: Tồn tại mối quan hệ nhân quả Granger giữa hai biến X và Y Trong đó X và Y là một cặp biến từ bốn biến trên. Có 4 trường hợp của kiểm định này: TH.1: Giả thuyết H0 được chấp nhận, tức không tồn tại mối quan hệ nhân quả Granger giữa hai biến TH.2: Giả thuyết H1 được chấp nhận, tồn tại mối quan hệ nhân quả Granger một chiều từ X đến Y. TH.3: Giả thuyết H1 được chấp nhận, tồn tại mối quan hệ nhân quả Granger một chiều từ Y đến X. TH.4: Giả thuyết H1 được chấp nhận, tồn tại mối quan hệ nhân quả Granger hai chiều giữa X và Y. Bước 4: Kiểm định đồng liên kết Theo Engle – Granger (1982), hai chuỗi thời gian không dừng và là chuỗi liên kết bậc 1 được gọi là đồng liên kết nếu tồn tại một tổ hợp tuyến tính khác 0 của chúng là dừng. Trên Eviews dùng Johansen test để kiểm định đồng liên kết.
12 Hạng của ma trận hệ số Γ cho biết số vector đồng liên kết. Kiểm định tỉ số likelihood đối với giả thuyết vô hiệu cho rằng: có nhiều nhất r vector đồng liên kết bằng cách sử dụng Trace Test statistic: TraceTest = -T∑pi=r+1ln(1-λt) Trong đó: T là cỡ mẫu λt,, K và λp là (p-r) hệ số tương quan chính tắc của phương pháp bình phương nhỏ nhất. Critical value theo Mackinnon, Haug và Michelis (1999) được sử dụng để xác định liệu giả thuyết vô hiệu cho rằng có nhiều nhất r vector đồng liên kết có bị bác bỏ hay không. Một kiểm định tỉ số likelihood lớn nhất khác là Maximal Eigenvalue Test statistic: Maximal Eligenvalue Test = T∑ri=1ln (1-λ*i)/(1-λi) Trong đó: λi*, K và λr* là r những hệ số tương quan chính tắc của phương pháp bình phương lớn nhất. Giống như Trace Test, Maximal Eigenvalue Test statistic sẽ được so sánh với critical value (theo Mackinnon và các cộng sự, 1999). Trường hợp cá biệt, khi có sự không nhất quán giữa kết quả từ Trace Test và từ Maximal Eigenvalue Test, khi một bên chỉ ra sự hiện diện của đồng liên kết trong khi bên còn lại thì không. Trong trường hợp này, Johansen và Juselius (1990) đề xuất rằng Trace Test có thể yếu hơn so với Maximal Eigenvalue Test. Vì thế khi một vài sự không nhất quán phát sinh sẽ được giải quyết bằng cách chấp nhận Maximal Eigenvalue Test. Kiểm định này cung cấp một ước tính các tham số mạnh mẽ và vững chắc.