Luận văn thạc sĩ kinh tế: Kiểm soát tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng TMCP Quân đội - chi nhánh Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Bfvhgfff Bfvhgfff | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:99

Thêm vào BST

Báo xấu

222
lượt xem 72
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn thạc sĩ kinh tế: Kiểm soát tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng TMCP Quân đội - chi nhánh Hồ Chí Minh trình bày những vấn đề chung về kiểm soát tín dụng, thực trạng kiểm soát tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng TMCP Quân đội - chi nhánh Hồ Chí Minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ kinh tế: Kiểm soát tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng TMCP Quân đội - chi nhánh Hồ Chí Minh

-0- B GIÁO D C VÀ ÀO T O TRƯ NG I H C KINH T TP.H CHÍ MINH --------------- Cao Th H ng Nhung KI M SOÁT TÍN D NG DOANH NGHI P V A VÀ NH T I NGÂN HÀNG TMCP QUÂN I – CN H CHÍ MINH LU N VĂN TH C S KINH T Tp. H Chí Minh, năm 2008
-0- NH NG K T QU T Ư C C A LU N VĂN Lu n văn này i sâu nghiên c u m t v n là ki m soát tín d ng iv im t b ph n khách hàng c a Ngân hàng Quân i là doanh nghi p v a và nh . Lu n văn ã t ng k t các lý thuy t, lý lu n v ho t ng ki m soát tín d ng Lu n văn ã ưa ra nh ng bi n pháp có kh năng ng d ng nh m nâng cao công tác ki m soát tín d ng, góp ph n th c hi n m c tiêu m r ng tín d ng i ôi v i m b o qu n lý r i ro. Lu n văn ã xu t nh ng bi u m u nh m th ng nh t vi c ki m soát tín d ng trong toàn h th ng Ngân hàng Quân i.
-0- M CL C L IM U .................................................................................................... 1 CHƯƠNG I: NH NG V N CHUNG V KI M SOÁT TÍN D NG......... 2 1.1. Khái quát v ho t ng tín d ng ngân hàng và r i ro tín d ng. ................... 2 1.2. Nh ng lý lu n chung v ki m soát tín d ng t i NHTM ................................. 6 1.3. Ki m soát tín d ng i v i doanh nghi p v a và nh ................................. 12 CHƯƠNG II: TH C TR NG KI M SOÁT TÍN D NG I V I DNVVN T I MBHCM ................................................................................................... 26 2.1. Khái quát v Ngân hàng Quân i - Chi nhánh H Chí Minh .................... 26 2.2. Tình hình ho t ng kinh doanh c a MBHCM t 2005 n 2007............... 28 2.3. Th c tr ng ki m soát tín d ng i v i các doanh nghi p v a và nh t i MBHCM........................................................................................................... 38 CHƯƠNG III. KI M SOÁT TÍN D NG I V I DOANH NGHI P V A VÀ NH T I MBHCM ................................................................................... 53 3.1. K ho ch kinh doanh và nh hư ng phát tri n tín d ng i v i doanh nghi p v a và nh t i MB HCM ....................................................................... 53 3.2. Các n i dung c n th c hi n ki m soát tín d ng i v i các doanh nghi p v a và nh t i MBHCM .................................................................................... 54 K T LU N ...................................................................................................... 64 TÀI LI U THAM KH O................................................................................. 65 DANH SÁCH PH L C ................................................................................. 67 PH L C ......................................................................................................... 68
-1- L IM U Gia nh p n n kinh t th trư ng nh hư ng xã h i ch nghĩa , các Ngân hàng Thương m i Vi t Nam có th ho t ng trên nhi u lĩnh v c như: tín d ng, u tư, huy ng, b o lãnh.... Trong ó, ho t ng tín d ng là ho t ng cơ b n nh t c a các Ngân hàng thương m i, mang l i thu nh p ch y u cho ngân hàng, chi m t i 70 – 80% t ng thu nh p, có tính quy t nh i v i s phát tri n và n nh c a các ngân hàng. Do ó, vi c nâng cao ch t lư ng tín d ng ã, ang và s là m i quan tâm hàng u c a các ngân hàng thông qua vi c không ng ng ưa ra, hoàn thi n chính sách v ki m soát tín d ng. Hòa chung v i s phát tri n c a các ngân hàng thương m i Vi t Nam, Ngân hàng Thương m i C ph n Quân i không ng ng nâng cao t c tăng trư ng i ôi v i nâng cao ch t lư ng ho t ng tín d ng. Là m t chi nhánh trong h th ng Ngân hàng Thương m i C ph n Quân i, Chi nhánh H Chí Minh tăng cư ng qu n lý, ki m soát tín d ng, h n ch và gi m thi u r i ro tín d ng t i Chi nhánh. Khách hàng m c tiêu mà Chi nhánh là hư ng t i là các doanh nghi p v a và nh . Công tác ki m soát tín d ng i v i nhóm khách hàng này ư c th c hi n khá t t nhưng cũng còn m t s h n ch , ti m n r i ro Trên cơ s nh n th c s c n thi t ph i nâng cao công tác ki m soát tín d ng i v i các doanh nghi p v a và nh t i Chi nhánh H Chí Minh, tôi ch n tài “Ki m soát tín d ng i v i doanh nghi p v a và nh t i Ngân hàng TMCP Quân i - CN H Chí Minh”.
-2- - M c ích nghiên c u: Nghiên c u n i dung và phân tích vai trò c a ho t ng ki m soát tín d ng. Trên cơ s nghiên c u các c i m c a doanh nghi p v a và nh , ưa ra các bi n pháp mang tính th c ti n nh m hoàn thi n ki m soát tín d ng doanh nghi p v a và nh không ch t i áp d ng t i MBHCM mà i v i các ngân hàng th c hi n cho vay doanh nghi p v a và nh . - Ph m vi nghiên c u c a tài: công tác ki m soát tín d ng t i MBHCM - Phương pháp nghiên c u: k t h p nghiên c u lý thuy t, th ng kê, i u tra, ph ng v n… - Ý nghĩa khoa h c và th c ti n: + Phân tích v úc k t lý lu n v ho t ng ki m soát tín d ng + Hình thành b quy chu n g m quy nh và bi u m u trong ho t ng ki m soát tín d ng + Góp ph n nâng cao ch t lư ng tín d ng c a MBHCM - K t c u lu n văn: Ngoài ph n m u, k t lu n, danh m c tài li u tham kh o, ph lúc bi u m u lu n văn g m 3 chương: Chương I. Nh ng v n chung v ki m soát tín d ng. Chương II. Th c tr ng ki m soát tín d ng i v i doanh nghi p v a và nh t i MBHCM Chương III. Ki m soát tín d ng i v i doanh nghi p v a và nh t i MBHCM
-3- CHƯƠNG I: NH NG V N CHUNG V KI M SOÁT TÍN D NG 1.1. Khái quát v ho t ng tín d ng ngân hàng và r i ro tín d ng. 1.1.1 Khái ni m ho t ng tín d ng ngân hàng Có th nói tín d ng là ho t ng kinh doanh c thù c a ngân hàng. Tín d ng xu t phát t ch Latinh "Creditium", có nghĩa là tin tư ng tín nhi m. Trong ti ng Anh, tín d ng là credit - "uy tín". Có r t nhi u nh nghĩa khác nhau v tín d ng nhưng n u ch gi i h n trong lĩnh v c kinh t thì nh nghĩa sau là ph n ánh úng b n ch t c a ho t ng này hơn c : “Tín d ng là quan h kinh t phát sinh gi a các ch th trong n n kinh t v i nhau trong ó ch th này chuy n cho ch th khác quy n s d ng m t lư ng giá tr hay hi n v t nh t nh trong kho ng th i gian nh t nh v i nh ng i u ki n mà hai bên th a thu n” Khái ni m tín d ng trên th hi n 3 c i m cơ b n: - Trong tín d ng có s chuy n giao quy n s d ng m t lư ng giá tr hay hi n v t t ch th này sang ch th khác. - S chuy n giao này ch mang tính t m th i - Quan h tín d ng này ch ư c th c hi n khi hai bên ã th a thu n nh ng i u ki n v vi c s d ng và hoàn tr lư ng giá tr , hay hi n v t như kh i lư ng, th i h n, ti n lãi… Tín d ng xu t hi n t th i kỳ c i dư i hình th c cho vay n ng lãi và phát tri n lâu dài, a d ng cho n ngày nay. Tín d ng ra i và phát tri n g n v i s ra i và phát tri n c a s n xu t và lưu thông hàng hóa. Có nhi u lo i tín d ng khác nhau phân theo ch th tham gia ho t ng tín d ng: - Tín d ng thương m i: Có b n ch t là quan h mua bán ch u hàng hóa, d ch v gi a các doanh nghi p, cá th kinh doanh v i nhau
-4- - Tín d ng nhà nư c: là quan h tín d ng gi a m t bên là chính ph , m t bên là các ch th kinh t nh m áp ng nhu c u chi tiêu c a chính ph và th c hi n các m c tiêu qu n lý kinh t . - Tín d ng ngân hàng: là ho t ng tín d ng quan tr ng nh t. Là quan h tín d ng mà ngân hàng là ch th cho vay i v i các i tư ng khác trong n n kinh t v i nh ng i u ki n mà hai bên th a thu n. Ho t ng tín d ng c a các NHTM làm cho NHTM tr thành m t trong nh ng trung gian tài chính quan tr ng nh t c a n n kinh t . i u ki n tín d ng ch y u c a ngân hàng bao g m: Kh i lư ng v n vay, th i h n vay, ti n lãi ngư i vay ph i tr ngân hàng. Các y u t này ư c hai bên th a thu n sao cho ti n l i nh t cho c ngư i vay và ngân hàng. Ngư i vay có ti n bù p nh ng thi u h t trong chi tiêu c a mình. Ngân hàng có th cho vay ki m ư c l i nhu n tương ng v i m c r i ro mà h ch p nh n. 1.1.2. Vai trò ho t ng tín d ng i v i Ngân hàng Thương m i Ho t ng tín d ng có vai trò quan tr ng i v i NHTM. Trư c h t nó là ho t ng mang l i ngu n thu ch y u cho các ngân hàng. Ti n lãi và phí t o ra t các kho n cho vay chi m h u h t các ngu n thu c a ngân hàng. Theo s li u th ng kê không chính th c, ngu n thu t lãi cho vay chi m t i 70% thu nh p t các NHTM Vi t Nam. Tuy nhiên, t m quan tr ng tương i c a kho n m c thu t cho vay so v i các ngu n thu ngoài lãi vay tín d ng ang thay i r t nhanh cùng v i quá trình phát tri n các d ch v thu phí. Thu t phí ngày nay ang tăng lên nhanh hơn so v i thu lãi t cho vay. Ngoài ra, bên c nh vi c d tr thanh kho n và u tư, ho t ng tín d ng là ho t ng s d ng v n ch y u c a các ngân hàng. Trong xu hư ng các
-5- ngân hàng ngày càng a d ng hóa danh m c các d ch v cung c p, ho t ng tín d ng v n gi vai trò c a mình. Cho vay v n là kho n m c tài s n l n nh t c a ngân hàng, thư ng chi m t ½ n ¾ giá tr t ng tài s n c a ngân hàng. Ho t ng tín d ng còn là cơ s các ngân hàng thu hút và phát tri n khách hàng. M t trong nh ng lý do ban u khách hàng tìm n ngân hàng là do h mu n vay ti n trang tr i cho các chi tiêu c a mình. T vi c bán s n ph m tín d ng, ngân hàng có th bán kèm và bán chéo các s n ph m khác như d ch v g i ti n, thanh toán, d ch v b o hi m, ngân qu … 1.1.3. Khái ni m r i ro tín d ng Ho t ng kinh doanh c a ngân hàng r t a d ng, phong phú. Vì v y r i ro e do nó cũng có nhi u hình thái khác nhau và có m i quan h ch t ch v i nhau. Các lo i r i ro NHTM g p ph i là: R i ro tín d ng, r i ro thanh kho n, r i ro t giá, r i ro lãi su t...Trong ó, r i ro tín d ng ư c coi là r i ro g n li n v i ho t ng ngân hàng. R i ro tín d ng ư c nh nghĩa là kh năng mà ngư i vay ho c i tác c a ngân hàng không có kh năng th c hi n nghĩa v tài chính ã cam k t. i v i h u h t ngân hàng, các kho n cho vay là ngu n g c l n nh t và rõ ràng nh t c a r i ro tín d ng. Trong ó, r i ro tín d ng c a các NHTM ch y u liên quan n các kho n vay. Theo ph m vi ó, r i ro tín d ng ư c hi u là kh năng ngư i vay v n ngân hàng c tình ho c không có kh năng chi tr m t ph n ho c toàn b g c ho c lãi ho c c hai úng th i h n trong h p ng tín d ng. R i ro tín d ng b t ngu n t nhi u nguyên nhân ch quan và khách quan khác nhau t phía khách hàng và ngân hàng. V phía khách hàng, r i ro tín d ng có nguyên nhân t r i ro kinh doanh ho c khách hàng c ý l a o, chây ỳ, g p khó khăn trong kinh doanh. V phía ngân hàng, r i ro tín d ng
-6- x y ra do các quy nh, quy trình tín d ng không ch t ch , cán b tín d ng thi u năng l c ho c tư cách o c x u… Khi nghiên c u v r i ro tín d ng m t trong nh ng n i dung quan tr ng nh t i v i ngân hàng là xác nh các d u hi u v r i ro tín d ng nh m h n ch th p nh p các r i ro có th x y ra. 1.2. Nh ng lý lu n chung v ki m soát tín d ng t i NHTM 1.2.1. Khái ni m và vai trò c a ki m soát tín d ng t i NH TM 1.2.1.1. Khái ni m ki m soát tín d ng t i Ngân hàng thương m i Theo T i n Ti ng Vi t do Nhà xu t b n Khoa h c xã h i – Trung tâm T i n h c xu t b n năm 1994, “ki m soát” là theo dõi và ki m tra xem có th c hi n úng nh ng i u quy nh hay không. Chưa có m t nh nghĩa chính th c nào v ki m soát tín d ng t i Ngân hàng thương m i nhưng theo tôi khái ni m h p lý nh t là: Ki m soát tín d ng t i ngân hàng thương m i là vi c ngân hàng theo dõi, ki m tra t ng kho n vay sau khi kho n vay ư c gi i ngân nh m xác nh v n (ti m tàng / th c t ho c tương lai) t i th i i m s m nh t có th nh m có kh năng có hành ng ngăn ch n thích h p b o toàn v th c a Ngân hàng trư c khi quá mu n". Ki m soát tín d ng bao g m 2 n i dung chính: Ki m soát danh m c và ki m soát t ng kho n vay. 1.2.1.2. Vai trò c a ki m soát tín d ng i v i Ngân hàng thương m i Th nh t, ki m soát tín d ng giúp Ngân hàng nh n bi t m t cách k p th i b t c m t s s t gi m ch t lư ng tín d ng ho c r i ro c a kho n vay có th có các hành ng ngăn ch n b o v l i ích c a ngân hàng. Trư c khi ch p thu n cho vay, Ngân hàng ã ánh giá, sàng l c và ch p nh n m c r i ro
-7- nh t nh c a kho n vay. Tuy nhiên, ngư i vay có ng cơ m o hi m hơn sau khi ã vay ư c ti n. S khác nhau gi a v n ch s h u và v n vay ã thúc y ng cơ này. C th hơn, các ch s h u c a công ty s hư ng ph n l n thành công, còn ngư c l i, ch n s h ng ch u ph n l n h u qu . i u ó c u thành ng cơ ch s h u m o hi m hơn, th c hi n nh ng phương án kinh doanh r i ro hơn ban u. Nghiên c u cho th y m t trong s nhi u nguyên nhân khi n các ngân hàng g p v n v các kho n tín d ng là không ki m soát ư c các v n sau khi gi i ngân. S thi u sót này thư ng bi n “m t quy t nh t t” khi cho vay ban u thành “m t quy t nh t i”. Th hai, ki m soát tín d ng thư ng xuyên còn giúp ngân hàng nh n bi t các cơ h i m i i v i các quan h cho ngân hàng thông qua vi c n m b t nhu c u m i c a khách hàng. Ví d thông qua vi c ki m soát tín d ng cho th y khách hàng ang m r ng quy mô kinh doanh, s lư ng nhân viên ngày càng nhi u. Vi c hàng tháng k toán ph i tr lương b ng ti n m t n t ng công nhân s r t t n kém v th i gian và g p nhi u r i ro do sai sót trong khâu m ti n, theo dõi danh sách nh ng ngư i th c nh n lương… Như v y, ây chính là cơ h i cho ngân hàng ti p th s n ph m “tr lương cán b công nhân viên qua tài kho n” nh m mang l i cho khách hàng l i ích c a vi c tr lương chính xác, nhanh g n, ti t ki m hay s n ph m "qu thu ti n m t t i qu y" i v i các doanh nghi p bán l có doanh thu ti n m t l n.... Ki m soát danh m c giúp ngân hàng qu n lý k t c u danh m c tín d ng m b o tuân th chính sách tín d ng và các quy nh pháp lý trong ho t ng tín d ng, hư ng t i m c tiêu gi m thi u r i ro và t i a hóa l i nhu n c a ngân hàng.
-8- 1.2.2. Nh ng tiêu th c ánh giá ch t lư ng ki m soát tín d ng t i NHTM 1.2.2.1. Kh năng nh n bi t, ánh giá, phòng ng a và h n ch r i ro tín d ng ây là tiêu th c quan tr ng nh t ánh giá ch t lư ng ho t ng ki m soát tín d ng. M t ho t ng ki m soát ch có ch t lư ng cao khi giúp ngân hàng nh n bi t r i ro tín d ng càng s m càng t t. Ho t ng ki m soát ch có tác d ng khi nó o lư ng ư c m c r i ro c a t ng kho n vay và c a danh m c tín d ng, t ó giúp ngân hàng ưa ra các bi n pháp, hành ng ng x k p th i thích h p. Vì th , ho t ng ki m soát có ch t lư ng hay không th hi n vi c nó có góp ph n h n ch và phòng ng a r i ro tín d ng hay không. M c dù r i ro tín d ng r t khó nh lư ng nhưng i u ó không có nghĩa là các ngân hàng b qua vi c này. ánh giá r i ro c a m t khách hàng, ngư i ta thư ng s d ng h th ng nh h ng tín nhi m. Quy trình ch m i m cho doanh nghi p t i các ngân hàng thương m i ư c ti n hành theo các bư c sau. Bư c 1 Xác nh ngành kinh t Bư c 2 Bư c 3 Xác nh quy mô Xác nh lo i hình s h u Bư c 3 Bư c 4 Ch m i m Ch m i m các ch tiêu tài chính các ch tiêu phi tài chính Bư c 5 T ng h p và x p h ng
-9- nh h ng tín nhi m yêu c u cán b tín d ng ph i nh lư ng nh ng r i ro có th i v i kho n vay c a h . R i ro ph i ư c ánh giá và x p h ng vào th i i m mà kho n vay ó ư c th c hi n và sau ó ki m tra l i trong su t vòng i c a kho n vay ho c khi có nh ng thay i áng k trong ch t lư ng tín d ng c a nó. H th ng nh h ng tín nhi m phân lo i n theo hai phương pháp nh tính và nh lư ng trong hai ph n: tài chính và phi tài chính. Ph n tài chính: Vi c ánh giá y u t tài chính c a doanh nghi p nh lư ng qua vi c phân tích báo cáo tài chính năm g n nh t. Giá tr và t tr ng c a t ng ch tiêu ph thu c vào ngành kinh t và quy mô c a doanh nghi p. Ngành kinh t / Quy mô doanh nghi p Nhóm ch tiêu Nhóm ch tiêu Nhóm ch tiêu Nhóm ch tiêu thanh kho n ho t ng cân n thu nh p T ng i m tài chính Ph n phi tài chính: Các y u t phi tài chính ư c ánh giá b ng phương pháp nh tính và phương pháp nh lư ng, bao g m các nhóm ch tiêu sau:
- 10 - Ngành kinh t / Lo i hình doanh nghi p Kh năng tr Trình L ch s quan h Các nhân t Các nhân t n c a qu n lý và v i các t ch c nh hư ng nh hư ng Doanh Môi trư ng tín d ng và NH n ngành t i Doanh nghi p n ib nghi p T ng i m Phi tài chính Trên cơ s nh ng d li u trên, tùy theo quan i m r i ro c a m i ngân hàng thương m i, h th ng ưa ra m c r i ro c a kho n vay. S i m cho m i ch tiêu ư c ánh giá t 20 n 100 i m và t tr ng cho t ng ch tiêu thay i tùy thu c vào ngành ngh và quy mô doanh nghi p c a khách hàng. i m c a ph n tài chính t i các ngân hàng thương m i thư ng chi m t 25-30% t ng i m x p h ng (25% i v i báo cáo tài chính không ư c ki m toán ho c báo cáo tài chính ư c ki m toán nhưng không có ý ki n ch p nh n toàn ph n và 30% i v i báo cáo tài chính có ki m toán và có ý ki n ch p nh n toàn ph n), và ph n phi tài chính chi m 70% t ng i m x p h ng. T ng i m k t h p c a hai y u t nh tính và nh lư ng s giúp xác nh m c phân lo i c a kho n cho vay theo các nhóm n tiêu chu n (AAA, AA, A); Nhóm n c n chú ý (BBB, BB, B); Nhóm n dư i tiêu chu n (CCC, CC), N nghi ng (C) và N có kh năng m t v n (D) theo H th ng nh h ng tín nhi m ch giúp ánh giá m c r i ro c a m t kho n vay, m t khách hàng. ánh giá m c r i ro c a m t ngân hàng, ngư i ta ph i s d ng nhi u tiêu th c t ng h p khác, bao g m:
- 11 - - N quá h n và t l n quá h n/dư n cho vay, t l n quá h n không có kh năng thu h i/v n t có. - N x u, n có v n , t l n x u/ dư n ho c n quá h n. Trên th gi i, t l n x u dư i 5% t ng dư n ư c coi là an toàn. - Tính a d ng hóa c a danh m c tín d ng. - Ch t lư ng tài s n b o m, t l giá tr tài s n b o m/t ng dư n . - Quy mô tín d ng - Chính sách lãi su t 1.2.2.2. M c thư ng xuyên, liên t c c a ho t ng ki m soát: Ki m soát tín d ng ph i ư c th c hi n thư ng xuyên, liên t c nh m k p th i nh n bi t thu th p thông tin, nh n di n r i ro s m nh t có th . M c dù ngân hàng ã ánh giá, th m nh khách hàng trư c khi cho vay nhưng sau khi cho vay, các r i ro tín d ng s xu t hi n b t c lúc nào. Trong b t kỳ trư ng h p nào, cán b c a ngân hàng phát hi n nh ng v n i v i kho n vay càng nhanh bao nhiêu thì h có th th c hi n k p th i b y nhiêu nh ng hành ng b o v ngu n v n c a ngân hàng. Ki m soát tín d ng c n ư c th c hi n theo úng k ho ch và các quy nh, quy ch . Tương ng v i m c r i ro s có m c theo dõi, ki m soát phù h p. Nh ng kho n vay b x p h ng trong nh ng h ng m c th p trong h th ng x p h ng r i ro làm thành “danh m c c n theo dõi c bi t” ngăn ch n nh ng t n th t trong tương lai và t p trung tìm hư ng thu h i các kh an n này.
- 12 - 1.3. Ki m soát tín d ng i v i doanh nghi p v a và nh 1.3.1 Khái ni m doanh nghi p v a và nh Vi t Nam hi n nay, theo quy nh t i Ngh nh 91/2001/CP-N ngày 23/11/2001 c a Chính ph v tr giúp DNVVN, DNVVN ư c nh nghĩa như sau: “Doanh nghi p v a và nh là cơ s s n xu t kinh doanh c l p, ã ăng ký kinh doanh theo pháp lu t hi n hành, có v n ăng ký không quá 10 t ng ho c s lao ng trung bình hàng năm không quá 300 ngư i” ( nh nghĩa 1). Trên giác vĩ mô Vi t Nam là v y, nhưng t i Ngân hàng Quân i hi n nay, khái ni m doanh nghi p v a và nh ư c xác nh theo phương pháp riêng. Quy mô ho t ng c a khách hàng ph thu c vào ngành ngh mà khách hàng ang ho t ng. Trong h th ng ch m i m này có 35 ngành ngh kinh t tương ng v i 35 b ch tiêu quy mô. Quy mô c a khách hàng ư c xác nh trên cơ s ch m i m 4 ch tiêu sau: S lư ng lao Doanh thu Ngu n v n ch T ng tài s n ng thu n s h u L n Trung bình Nh M i ch tiêu xác nh quy mô c a khách hàng ư c tính trên thang i mt 1 n 8. T ng h p i m c a 4 ch tiêu s ư c xác nh quy mô c a khách hàng theo nguyên t c: - Các doanh nghi p l n là doanh nghi p có t ng h p i m t 22 – 32 i m - Các doanh nghi p v a là doanh nghi p có t ng h p i m t 12 – 21 i m - Các doanh nghi p nh có t ng h p i m nh hơn 12.
- 13 - ( nh nghĩa 2) Trong ph m vi lu n văn này s s d ng c hai nh nghĩa trên. Vì nh nghĩa 1 là nh nghĩa có tính ch t chính th c, do ó các cu c i u tra hay th ng kê thư ng s d ng nh nghĩa này. Còn nh nghĩa 2 ư c s d ng trong trư ng h p s li u th ng kê v ho t ng tín d ng i v i DNVVN t i MB. 1.3.2. Nh ng d u hi u c nh báo r i ro tín d ng R i ro tín d ng r t khó nh n bi t. Tuy nhiên, m t kho n tín d ng doanh nghi p v a và nh có kh năng g p r i ro tín d ng thư ng có m t s d u hi u nh n bi t sau: 1.3.2.1. D u hi u chung bao g m: - Kh năng sinh l i theo phương án kinh doanh không tương x ng v i chu n m c c a ngành kinh doanh. - L i s ng c a ch doanh nghi p không tương x ng v i kh năng sinh l i c a doanh nghi p theo báo cáo. - Doanh nghi p khó tr l i nh ng câu h i liên quan n d báo s n xu t kinh doanh như doanh s bán, biên l i nhu n, kh năng sinh l i, v.v… - Doanh nghi p khó khăn hay không th cung c p các báo cáo tài chính hay nh ng d báo trong tương lai, hay l ng tránh tr l i nh ng câu h i v tình hình ho t ng c a doanh nghi p. - Nh ng thay i b t thư ng ho c không gi i thích ư c v cơ c u c a b ng cân i k toán c a ngư i vay (ví d , s tăng t ng t c a hàng t n kho, kho n ph i thu…)
- 14 - - Nh ng thay i b t thư ng ho c không gi i thích ư c trong tài kho n giao d ch (như có s thay i l n v mua s m, bán hàng, chi phí qu n lý, chi phí tr lãi, v.v...). - Nh ng thay i b t thư ng ho c không gi i thích ư c v s h u, ban qu n lý, nhà ki m toán, nhân viên hay nh ng m i quan h ch ch t. - Nh ng thay i b t thư ng ho c không gi i thích ư c v nh ng t s sau khi phân tích b ng cân i k toán. - Tin t c b t l i trên th trư ng như uy tín c a doanh nghi p, v ngành ngh kinh doanh c a doanh nghi p. 1.3.2.2. D u hi u riêng: Nhân t qu n lý/Ho t ng: - Nh ng câu tr l i l ng tránh trư c nh ng câu h i tr c ti p v tình hình ho t ng g n ây ho c k ho ch ho t ng trong tương lai. - Không có s n nh ng thông tin n i b , ho c thông tin n i b kém ch t lư ng. Báo cáo Thu nh p/Nh ng nhân t v kh năng sinh l i: - S tăng không cân i t ng tài s n/l i nhu n. - Nh ng thay i b t l i và xu hư ng b t l i trong m i tương quan v i s li u th ng kê ch ch t c a ngành kinh doanh – ví d , l i nhu n trên doanh thu hàng bán. - S sai l ch so v i mô hình bán hàng theo th i v thông thư ng. B ng cân i k toán, t l n và nh ng nhân t Tài chính - Gi m ho c tăng t bi n v ti n m t. - Th u chi ư c s d ng như m t phương ti n thư ng xuyên
- 15 - - Chuy n như ng l n v tài s n - Cơ c u ngu n v n không cân i… Nh ng nhân t bên ngoài - Nh ng o lu t ư c thông qua Vi t Nam có nh hư ng t i ngành ngh lĩnh v c ho t ng c a doanh nghi p. - Nh ng bi n ng b t l i trong nư c và qu c t . - Nh ng thay i v th trư ng, ngành ngh , hay ngư i vay. Nh ng d u hi u r i ro tín d ng r t a d ng. Trên ây ch là nh ng d u hi u cơ b n, thông thư ng. 1.3.3. Nh ng nhân t nh hư ng n ho t ng ki m soát tín d ng iv i DNVVN Ki m soát tín d ng doanh nghi p v a và nh ch u nh hư ng c a nhi u y u t thu c v hai bên khách hàng và ngân hàng. 1.3.3.1 Nh ng y u t thu c v khách hàng - S h p tác c a khách hàng: M c dù m t trong nh ng nghĩa v iv i m i khách hàng vay v n là ph i t o i u ki n cho ngân hàng ki m tra, ki m soát kho n vay. Tuy nhiên, trên th c t , không ph i khách hàng nào cũng nh n th c y nghĩa v này. Do ó, ki m soát tín d ng ch có th ư c th c hi n v i ch t lư ng cao khi khách hàng có thi n chí h p tác v i ngân hàng trong vi c cung c p y , k p th i thông tin và thông tin cung c p là chính xác. - Quy mô, s ph c t p c a khách hàng: T ng tài s n, doanh thu, s lư ng chi nhánh và các công ty con, s ngành ngh kinh doanh, b n ch t các ngành ngh kinh doanh, s lư ng khách hàng, a bàn ho t ng c a khách hàng… Khách hàng càng l n, ho t ng càng ph c t p thì thư ng s ti n vay
- 16 - càng l n, h th ng s sách k toán nhi u, ph c t p, khách hàng vay nhi u ngân hàng…do ó m c ki m soát càng khó khăn hơn. Kh i lư ng thông tin c n thu th p càng l n thì chi phí và th i gian thu th p thông tin càng l n. Ví d : Khách hàng có càng nhi u chi nhánh thì báo cáo tài chính ph i là báo cáo tài chính h p nh t. Th i gian hoàn thành báo cáo tài chính mu n do ó vi c giám sát không ch d a trên báo cáo tài chính mà d a trên nhi u y u t khác m i m b o s c p nh t. Ngoài ra, c hi u báo cáo tài chính h p nh t thì cán b ngân hàng ph i có trình k toán cao hơn. - Th i gian quan h gi a khách hàng và ngân hàng: N u quan h gi a khách hàng và ngân hàng là lâu dài, ngân hàng có s n thông tin và phương th c ki m soát do ó chi phí ki m soát s th p hơn. - r i ro c a kho n vay: Nh ng kho n tín d ng r i ro cao thì c n ư c Ngân hàng ki m soát ch t ch hơn nh ng kho n tín d ng có r i ro th p 1.3.3.2 Nh ng y u t thu c v ngân hàng - Văn hóa tín d ng: ph thu c vào cán b tín d ng. Trên th c t , các nhà qu n lý ngân hàng coi cán b cho vay là “ i ngũ u tiên” ch ng l i nh ng v n r i ro tín d ng. Vi c ki m tra sau khi cho vay ph thu c vào văn hóa tín d ng vì cán b tín d ng là nh ng ngư i có nh ng thông tin bí m t v i u ki n tài chính c a ngư i vay, và h cũng là nh ng ngư i u tiên trong ngân hàng bi t v nh ng thay i trong ch t lư ng tín d ng. Do v y, nh ng th t c ki m tra kho n vay chính xác có th làm gi m nh ng y u t không khuy n khích i v i cán b tín d ng trong vi c theo dõi nh ng kho n vay mà h th c hi n. Nh ng y u t này bao g m vi c tiêu phí th i gian và năng lư ng có th u tư vào nh ng nhi m v khác, s phát hi n suy gi m ch t lư ng có th phát sinh t nh ng ánh giá tín d ng ban u sai l ch, và nh ng m i quan h cá nhân và các m i quan h phát sinh gi a cán b tín d ng và ngư i vay.
- 17 - Văn hóa tín d ng ph i kh c ph c ư c nh ng b t c p này b ng cách hình thành môi trư ng mà trong ó th hi n rõ ràng là cán b tín d ng ư c tin tư ng theo dõi ch t lư ng tín d ng. Cán b tín d ng ch u trách nhi m trao i nh ng thông tin liên quan n nh ng kho n vay c a h . Sau khi x y ra s thay i ch t lư ng kho n vay, ngư i ta s ki m tra m c m n cán c a cán b tín d ng trong vi c theo dõi kh n vay. M c tiêu cu i cùng c a vi c ki m tra kho n vay là theo dõi cán b tín d ng(ngư i ch u trách nhi m theo dõi kho n vay), ch không ph i là b n thân vi c th c hi n kho n vay ó. - Trình và k năng c a cán b tín d ng: Ngoài kh năng chuyên môn trong vi c d báo, phân tích ngành, phân tích tài chính, ki n th c pháp lu t ho t ng giám sát tín d ng òi h i cán b tín d ng ph i có m t s k năng sau: + K năng thu th p thông tin: Thông tin là quan tr ng, càng có nhi u thông tin càng t t. Tuy nhiên thông tin ó ph i mang tính chính xác càng cao càng t t. + K năng và kh năng phân tích, t ng h p v n : Ki m soát nhi u y u t nhưng c n t ng h p các y u t v i nhau ưa ra nh ng nh n nh có ý nghĩa. C n nh n bi t nh ng v n nào là t m th i, nh ng v n nào là dài h n và tìm cách kh c ph c. + Nh y c m, nhanh nh y trong phát hi n các d u hi u c nh báo cũng như t nh táo v i b t kỳ cơ h i kinh doanh nào. + Kh năng so n th o, c u trúc các h p ng tín d ng v i nh ng i u kho n, nh ng cam k t rõ ràng. + K năng thương lư ng v i khách hàng, tính ch ng trong cho vay và sau khi cho vay.