Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Một số giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần thép Pomina giai đoạn 2011-2020

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:110

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài có cấu trúc gồm 3 chương trình bày: Cơ sở lý thuyết về cạnh tranh; xác định các nhân tố đánh giá năng lực cạnh tranh trong ngành thép, thực trạng về năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Thép Pomina; một số giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Thép Pomina giai đoạn 2011-2020.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Một số giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần thép Pomina giai đoạn 2011-2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH TRẦN MINH ĐỨC MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN THÉP POMINA GIAI ĐOẠN 2011-2020 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP.Hồ Chí Minh – Năm 2011
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH TRẦN MINH ĐỨC MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN THÉP POMINA GIAI ĐOẠN 2011-2020 Chuyên ngành : Quản trị kinh doanh Mã số : 60.34.05 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học : PGS, TS. Hồ Tiến Dũng TP.Hồ Chí Minh – Năm 2011
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng đây là nghiên cứu của tôi, có sự hướng dẫn của PGS, TS. Hồ Tiến Dũng và sự hỗ trợ giúp đỡ của các Cán bộ, Công nhân viên Công ty Cổ phần Thép Pomina. Các nội dung và kết quả trong nghiên cứu này là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào. TP.Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 12 năm 2010 Trần Minh Đức
LỜI CẢM ƠN Đề tài luận văn tốt nghiệp “ Các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần thép Pomina giai đoạn 2011-2020” là kết quả của quá trình nỗ lực học tập và rèn luyện trong suốt thời gian theo học chương trình đào tạo sau đại học tại trường Đại học Kinh tế TP.HCM. Để đạt được thành quả này: Tôi xin gởi lời tri ân đến quý thầy, cô trường Đại học Kinh tế TP.HCM, Khoa Sau đại học, Khoa Quản trị kinh doanh đã nhiệt tình giảng dạy truyền đạt những kiến thức bổ ích giúp em có những nền tảng kiến thức cơ bản để có thể áp dụng vào thực tiễn mang lại hiệu quả cao trong quá trình công tác. Tôi xin gởi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS, TS. Hồ Tiến Dũng, người Thầy kính mến đã hướng dẫn em hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Thầy đã nhiệt tình truyền đạt những kiến thức, kinh nghiệm, động viên và giúp đỡ em tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc để hoàn thành luận văn tốt nghiệp này. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Tổng giám đốc Công ty Cổ phần thép Pomina, toàn thể nhân viên các phòng ban trong Công ty đã nhiệt tình góp ý, cung cấp tài liệu và giúp đỡ tôi hoàn thành nghiên cứu này. Tôi xin chân thành cảm ơn khách hàng đã giành thời gian trả lời các câu hỏi khảo sát, giúp tôi có được những dữ liệu khảo sát cần thiết, để hoàn thành nghiên cứu và đề xuất đến Công ty cổ phần thép Pomina các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh giai đoạn 2011-2020 nhằm đưa thương hiệu Thép Pomina trở thành niềm tự hào của người Việt Nam . Trân trọng cảm ơn ! TP.Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 12 năm 2010 Trần Minh Đức
MỤC LỤC Trang Phần mở đầu ................................................................................................................ 1 1 Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1 2 Mục tiêu đề tài......................................................................................................... 2 3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................2 4 Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................... 2 5 Phương pháp thu thập và xử lý số liệu .................................................................. 2 6 Quy trình nghiên cứu ..............................................................................................3 7 Nội dung nghiên cứu ...............................................................................................4 Chương 1 : Cơ sở lý thuyết về cạnh tranh ................................................................. 5 1.1 Cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường............................................................... 5 1.1.1 Khái niệm về cạnh tranh ............................................................................... 5 1.1.2 Các quan điểm về cạnh tranh........................................................................ 5 1.1.3 Lợi thế cạnh tranh ......................................................................................... 6 1.1.4 Năng lực cạnh tranh.......................................................................................8 1.1.5 Các yếu tố tác động đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp...................9 1.2 Các mô hình phân tích, đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp...........15 1.2.1 Mô hình chuỗi giá trị của Michael Porter về năng lực cạnh tranh ..............15 1.2.2 Mô hình phân tích năng lực cạnh tranh dựa trên nguồn lực .......................19 1.2.3 Quy trình phân tích nguồn lực tạo nên năng lực cạnh tranh........................22 Chương 2: Nghiên cứu thang đo và các nhân tố đánh giá năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp sản xuất thép. Thực trạng về năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần thép Pomina ................................................................................... 24 2.1 Nghiên cứu định tính.......................................................................................... 24 2.1.1 Cách thức nghiên cứu...................................................................................24 2.1.2 Kết quả nghiên cứu định tính .......................................................................24 2.2 Nghiên cứu định lượng .......................................................................................26 2.2.1 Đo lường cảm nhận của khách hàng về năng lực cạnh tranh ......................26 2.2.2 Mẫu nghiên cứu ..........................................................................................26
2.3 Phân tích kết quả nghiên cứu ............................................................................. 26 2.3.1 Phân tích mẫu khảo sát ................................................................................26 2.3.2 Phân tích nhân tố khám phá (EFA)..............................................................27 2.3.3 Kiểm định độ tin cậy của thang đo ..............................................................31 2.3.4 Phân tích thống kê mô tả các biến ...............................................................32 2.4 Thực trạng về năng lực cạnh tranh Công ty cổ phần thép Pomina .....................34 2.4.1 Hoạt động của Công ty cổ phần thép Pomina .............................................38 2.4.2 Phân tích các yếu tố môi trường tác động đến năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần thép Pomina......................................................................35 2.4.3 Đánh giá của khách hàng về năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần Thép Pomina ................................................................................................40 2.4.4 Phân tích chuỗi giá trị của Công ty cổ phần thép Pomina...........................43 2.4.5 Đánh giá các nguồn lực của Công ty cổ phần thép Pomina ........................53 Chương 3: Một số giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần thép Pomina giai đoạn 2011-2020 ................................................................57 3.1 Sứ mệnh và mục tiêu phát triển của Công ty cổ phần thép Pomina đến năm 2020 ............................................................................................................57 3.1.1 Sứ mệnh của Công ty cổ phần thép Pomina ................................................57 3.1.2 Mục tiêu phát triển của Công ty cổ phần thép Pomina đến năm 2020 ........57 3.2 Các nhóm giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh giai đoạn 2011-2020 ..........60 3.2.1 Nhóm giải pháp 1- Nâng cao năng lực quản trị kinh doanh và tài chính ....60 3.2.2 Nhóm giải pháp 2- Xây dựng, củng cố và phát triển nguồn nhân lực.........62 3.2.3 Nhóm giải pháp 3- Khẳng định vị thế một thương hiệu mạnh thông qua chiến lược marketing toàn diện ....................................................................68 Kết luận ........................................................................................................................79 Tài liệu tham khảo.......................................................................................................81 Phụ lục ..........................................................................................................................82
DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1 Phân loại nguồn lực .................................................................................21 Bảng 2.1 Nội dung cần khảo sát ..............................................................................25 Bảng 2.2 Phân tích nhân tố khám phá lần 1.............................................................28 Bảng 2.3 Phân tích nhân tố khám phá lần 2.............................................................29 Bảng 2.4 Kiểm tra độ tin cậy Cronbach’s Alpha .....................................................32 Bảng 2.5 Mức độ quan trọng của từng tiêu chí........................................................32 Bảng 2.6 Một số dự án thép tại Việt Nam ...............................................................39 Bảng 2.7 Sản lượng và thị phần của công ty thép dẫn đầu thị trường .....................40 Bảng 2.8 Mức độ đáp ứng của thép Pomina với từng tiêu chí.................................40 Bảng 2.9 Đánh giá của khách hàng về năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần thép Pomina ở cấp độ thị trường .................................................42 Bảng 2.10 Sản lượng sản phẩm sản xuất 2007-2009 ...............................................43 Bảng 2.11 Doanh thu thuần 2007-2009 chi tiết theo sản phẩm ...............................43 Bảng 2.12 Kết quả sản xuất kinh doanh 2007-2008 ................................................44 Bảng 2.13 Cơ cấu lao động theo trình độ.................................................................46 Bảng 2.14 Bảng tóm tắt chuỗi giá trị Công ty cổ phần thép Pomina.......................52 Bảng 2.15 Bảng đánh giá tác động của các nguồn lực đến chuỗi giá trị Công ty Cổ phần thép Pomina ..................................................................53 Bảng 2.16 Bảng đánh giá các nguồn lực cốt lõi Công thép Pomina.......................56 Bảng 3.1 Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh 2007-2009 ..................................58 Bảng 3.2 Dự báo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh 2011-2020 ......................58 Bảng 3.3 Một số chỉ tiêu vốn lưu động 2007-2009 ..................................................61 Bảng 3.4 Chi phí truyền thông năm 2009 .................................................................70
DANH MỤC CÁC HÌNH Trang Hình M1 Quy trình nghiên cứu .......................................................................................3 Hình 1.1 Các lợi thế cạnh tranh của Michael Porter .....................................................7 Hình 1.2 Xây dựng các khối tổng thể của lợi thế cạnh tranh ........................................8 Hình 1.3 Các yếu tố môi trường vĩ mô tác động đến doanh nghiệp.............................10 Hình 1.4 Mô hình năm áp lực cạnh tranh của Michael Porter .....................................11 Hình 1.5 Chuỗi giá trị của doanh nghiệp......................................................................18 Hình 1.6 Quy trình phân tích các nguồn lực tạo nên lợi thế cạnh tranh.......................22 Hình 2.1 Logo Thép Pomina ........................................................................................35 Hình 2.2 Sơ đồ bộ máy quản lý Công ty thép Pomina .................................................45
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ASTM : American Society for Testing and Materials ( Hiệp hội kiểm nghiệm vật liệu Hoa Kỳ) CP : Cổ phần JIS : Japanese Industrial Standard ( Tiêu chuẩn công nghiệp Nhật Bản) KCS : Kiểm tra chất lượng xuất xưởng NXB : Nhà xuất bản TCVN : Tiêu chuẩn Việt Nam TNHH : Trách nhiệm hữu hạn
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngành công nghiệp luyện cán thép đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình phát triển của nhân loại, sự ra đời của kim loại thép góp phần lớn vào quá trình phát triển của loài người, Thép là nguyên vật liệu chính trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Chính vì vậy, Việt Nam coi ngành công nghiệp sản xuất thép là ngành công nghiệp trụ cột của nền kinh tế, đáp ứng tối đa nhu cầu về các sản phẩm thép của các ngành công nghiệp khác và tăng cường xuất khẩu. Sau hơn 3 năm gia nhập tổ chức Thương mại thế giới WTO, các doanh nghiệp luyện cán thép Việt Nam đã nắm bắt được nhiều cơ hội thuận lợi nhưng cũng phải đối mặt với không ít khó khăn thử thách. Để đứng vững, thành công và khẳng định mình trong khu vực và thế giới, các Doanh nghiệp luyện cán thép Việt Nam cần phải vượt qua những khó khăn hiện tại, có tầm nhìn chiến lược, có những kế hoạch kinh doanh dài hạn và có những bước đi cụ thể vững chắc để tạo dựng uy tín, thương hiệu của mình nhằm cạnh tranh thắng lợi trên thị trường. Công ty Cổ phần thép Pomina được thành lập năm 1999, hoạt động trong lĩnh vực sản xuất sắt, thép, gang; tái chế kim loại sắt thép, kinh doanh các sản phẩm từ thép. Mặc dù mới thành lập và là doanh nghiệp trẻ trong ngành thép, tuy nhiên Công ty Cổ phần thép Pomina không ngừng nỗ lực củng cố và phát triển để trở thành một công ty cung ứng thép xây dựng hàng đầu tại Việt Nam. Mục tiêu phát triển của Công ty luôn hướng đến sự hoàn thiện trong sản xuất kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh nhằm thỏa mãn yêu cầu cao nhất của khách hàng. Để làm được điều này, Công ty cần phải xác định vị thế cạnh tranh của Công ty, xác định các nguồn lực cốt lõi tạo nên năng lực cạnh tranh bền vững , chính vì vậy tác giả đã chọn đề tài “Một số giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Thép POMINA giai đoạn 2011- 2020” làm đề tài viết luận văn thạc sĩ kinh tế nhằm mục tiêu xây dựng và phát triển năng lực cạnh tranh bền vững cho Công ty Cổ phần Thép Pomina để từ đó kiểm soát chi phí, nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng thị phần và tối đa hóa lợi nhuận; đồng thời đây cũng là tài liệu góp phần nghiên cứu các giải pháp nhằm nâng cao vị thế cạnh tranh của ngành Công nghiệp Thép
2 Việt Nam trong quá trình hội nhập vào nền kinh tế khu vực và thế giới giai đoạn 2011-2020. 2. Mục tiêu đề tài - Xác định các nhân tố đánh giá năng lực cạnh tranh trong ngành Công nghiệp thép Việt Nam nói chung và đối với Công ty Cổ phần thép Pomina nói riêng. - Xác định và đánh giá được các nguồn lực của Công ty Cổ phần thép Pomina trong cạnh tranh sản xuất và tiêu thụ sản phẩm thép xây dựng tại thị trường Việt Nam. - Đề xuất các giải pháp phát triển nguồn lực cốt lõi nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh cho Công ty Cổ phần thép Pomina trong giai đoạn 2011-2020. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu : Năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần thép Pomina. Thời gian nghiên cứu : Từ năm 2007-2009. Thời gian đề xuất giải pháp : Giai đoạn 2011-2020. 4. Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu định tính : Thông qua thảo luận nhóm với các cán bộ hiện đang làm việc tại Công ty cổ phần thép Pomina để khám phá các yếu tố đánh giá năng lực cạnh tranh của ngành Thép ở cấp độ thị trường. Nghiên cứu định lượng : Sử dụng các phương pháp phân tích tổng hợp, khảo sát khách hàng tiêu thụ sản phẩm thép, xử lý dữ liệu trên phần mềm SPSS 15.0 để kiểm định các nhân tố đánh giá năng lực cạnh tranh ngành thép ở cấp độ thị trường và đánh giá năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần thép Pomina, đồng thời vận dụng những cơ sở khoa học về cạnh tranh để đưa ra các giải pháp phù hợp. 5. Phương pháp thu thập và xử lý số liệu Các thông tin cần thu thập : - Thực trạng chung về tình hình sản xuất kinh doanh của Công ty Cổ phần thép Pomina trong thời gian vừa qua. - Các thông tin liên quan đến ngành Thép Việt Nam và các đối thủ trong ngành.
3 - Các hoạt động xây dựng và triển khai chiến lược phát triển của Công ty cổ phần thép Pomina. - Các thông tin khác có liên quan đến hoạt động của ngành thép. 6. Quy trình nghiên cứu Với các mục tiêu đề ra, quy trình nghiên cứu sẽ được thực hiện như sau : MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU CƠ SỞ LÝ THUYẾT -Khám phá các biến quan sát NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH để đánh giá năng lực cạnh tranh doanh nghiệp thép ở cấp độ thị trường. NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG -Phỏng vấn khách hàng. - Làm sạch dữ liệu. - Xử lý dữ liệu trên phần mềm SPSS 15.0 - Phân tích nhân tố -… XÁC ĐỊNH CÁC NHÂN TỐ XÁC ĐỊNH VÀ ĐÁNH GIÁ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC CẠNH CÁC HOẠT ĐỘNG TRONG TRANH TRONG NGÀNH THÉP CHUỖI GIÁ TRỊ VÀ PHÂN Ở CẤP ĐỘ THỊ TRƯỜNG TÍCH NGUỒN LỰC CỦA CÔNG TY THÉP POMINA ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN THÉP POMINA Hình M1 : Quy trình nghiên cứu
4 7. Nội dung nghiên cứu. Chương 1 : Cơ sở lý thuyết về cạnh tranh. Chương 2 : Xác định các nhân tố đánh giá năng lực cạnh tranh trong ngành thép. Thực trạng về năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Thép Pomina. Chương 3 : Một số giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Thép Pomina giai đoạn 2011- 2020.
5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CẠNH TRANH Phần mở đầu tác giả đã giới thiệu tổng quan về nghiên cứu gồm: mục tiêu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu, nội dung nghiên cứu. Chương 1 này sẽ giới thiệu lý thuyết cơ bản về cạnh tranh; các mô hình phân tích, đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp . 1.1 Cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường 1.1.1 Khái niệm về cạnh tranh Hiện nay có nhiều khái niệm khác nhau về cạnh tranh: Theo Karl Marx “Cạnh tranh chủ nghĩa tư bản là sự ganh đua, đấu tranh gay gắt giữa các nhà tư bản nhằm giành giật những điều kiện thuận lợi trong sản xuất và tiêu thụ hàng hoá để thu được lợi nhuận siêu ngạch”. Theo lý thuyết tổ chức doanh nghiệp công nghiệp thì “Cạnh tranh là một phương thức vận động của thị trường và quy luật cạnh tranh là một trong những quy luật quan trọng nhất chi phối sự hoạt động của thị trường”. Sở dĩ như vậy vì đối tượng tham gia vào thị trường là bên mua và bên bán; Đối với bên mua mục đích là tối đa hoá lợi ích của những hàng hoá mà họ mua được còn với bên bán thì ngược lại phải làm sao để tối đa hoá lợi nhuận trong những tình huống cụ thể của thị trường. Theo Michael E.Porter thì cạnh tranh là giành lấy thị phần trong kinh doanh. Bản chất của cạnh tranh là để tìm kiếm lợi nhuận, là khoản lợi nhuận cao hơn mức lợi nhuận trung bình mà doanh nghiệp đang có. Kết quả quá trình cạnh tranh là sự bình quân hóa lợi nhuận trong ngành theo chiều hướng cải thiện sâu dẫn đến hệ quả giá cả có thể giảm đi (1980). 1.1.2 Các quan điểm về cạnh tranh Cạnh tranh có vai trò rất quan trọng và là một trong những động lực mạnh mẽ thúc đẩy sản xuất phát triển. Nó buộc người sản xuất phải năng động, nhạy bén, tích cực nâng cao tay nghề, cải tiến kỹ thuật, áp dụng khoa học công nghệ, hoàn
6 thiện tổ chức quản lý để nâng cao năng suất lao động, hiệu quả kinh tế. Ở đâu thiếu cạnh tranh hoặc có biểu hiện độc quyền thì thường trì trệ và kém phát triển. Bên cạnh mặt tích cực, cạnh tranh cũng có những tác động tiêu cực thể hiện ở cạnh tranh không lành mạnh như những hành động vi phạm đạo đức hay vi phạm pháp luật (buôn lậu, trốn thuế, tung tin phá hoại,…) hoặc những hành vi cạnh tranh làm phân hóa giàu nghèo, tổn hại môi trường sinh thái. 1.1.2.1 Quan điểm về cạnh tranh không lành mạnh Cạnh tranh không lành mạnh là các hoạt động kinh tế trong kinh doanh trái với đạo đức nhằm làm hại các đối thủ kinh doanh hoặc khách hàng. Trong cạnh tranh không lành mạnh sẽ không có người thắng nếu việc kinh doanh được tiến hành giống như một cuộc chiến. Hậu quả thường thấy sau các cuộc cạnh tranh khốc liệt là sự sụt giảm mức lợi nhuận ở khắp mọi nơi. 1.1.2.2 Quan điểm về cạnh tranh lành mạnh Cạnh tranh lành mạnh là cạnh tranh giữa các doanh nghiệp nhằm phục vụ khách hàng ngày một tốt hơn, doanh nghiệp nào bằng lòng với vị thế hiện tại trên thị trường mà không có sự cải tiến hoặc thay đổi phát triển sẽ nhanh bị rơi vào tình trạng tụt hậu và bị đào thải. Do đó các doanh nghiệp phải thường xuyên phân tích và đánh giá đúng vị thế của doanh nghiệp trên thị trường để tập trung nguồn lực, vật lực, nâng cao tay nghề, cải tiến kỹ thuật, áp dụng khoa học công nghệ, hoàn thiện tổ chức quản lý, nâng cao năng suất lao động, hiệu quả kinh tế nhằm tồn tại và phát triển. 1.1.3 Lợi thế cạnh tranh Lợi thế cạnh tranh là sở hữu của những giá trị đặc thù, có thể sử dụng được để “nắm bắt cơ hội”, để kinh doanh có lãi. Khi nói đến lợi thế cạnh tranh, là nói đến lợi thế mà một doanh nghiệp, một quốc gia đang có và có thể có, so với các đối thủ cạnh tranh của họ. Lợi thế cạnh tranh là một khái niệm vừa có tính vi mô (cho doanh nghiệp), vừa có tính vĩ mô (ở cấp quốc gia). Theo quan điểm của Michael Porter, doanh nghiệp chỉ tập trung vào hai mục tiêu tăng trưởng và đa dạng hóa sản phẩm, chiến lược đó không đảm bảo sự thành công lâu dài cho doanh nghiệp. Điều quan trọng đối với bất kỳ một tổ chức kinh doanh nào là xây dựng cho mình một lợi
7 thế cạnh tranh bền vững. Theo Michael Porter lợi thế cạnh tranh bền vững có nghĩa là doanh nghiệp phải liên tục cung cấp cho thị trường một giá trị đặc biệt mà không có đối thủ cạnh tranh nào có thể cung cấp được. LỢI THẾ CẠNH TRANH Chi phí thấp Khác biệt hóa Mục tiêu rộng 1.DẪN ĐẦU 2. KHÁC BIỆT CHI PHI HÓA PHẠM VI CẠNH TRANH Mục tiêu 3A. TẬP TRUNG 3B. TẬP TRUNG hẹp VÀO CHI PHÍ VÀO KHÁC BIỆT HÓA Hình 1.1 Các lợi thế cạnh tranh của Michael Porter (Nguồn : Micheal Porter, “ Competitive Advantage”, 1985, trang 12) Theo Micheal Porter, các doanh nghiệp có thể thực hiện những hành động sau đây để tạo nên lợi thế cạnh tranh bền vững, đó là : nâng cao hiệu quả các hoạt động, nâng cao chất lượng, đổi mới và nâng cao sự thỏa mãn khách hàng. - Nâng cao hiệu quả các hoạt động là tạo ra hiệu suất lớn hơn với chi phí thấp hơn dựa vào hiệu suất lao động và vốn. - Nâng cao chất lượng là tạo ra những sản phẩm hay dịch vụ tin cậy, an toàn và khác biệt nhằm đem lại những giá trị cao hơn trong nhận thức của khách hàng. - Đổi mới là khám phá những phương thức mới và tốt hơn để cạnh tranh trong ngành và thâm nhập vào thị trường. - Nâng cao sự thỏa mãn của khách hàng là làm tốt hơn đối thủ trong việc nhận biết và đáp ứng các nhu cầu của khách hàng. Tổng thể được xây dựng như sau :
8 Nâng cao Chất lượng LỢI THẾ CẠNH TRANH: Nâng cao hiệu quả Nâng cao sự thỏa các hoạt động Chi phí thấp mãn Sự khác biệt Đổi mới Hình 1.2 Xây dựng các khối tổng thể của lợi thế cạnh tranh (Nguồn : Micheal Porter, “ Competitive Advantage”, 1985) Để duy trì lợi thế cạnh tranh, theo Micheal Porter, phải đáp ứng được ba điều kiện như sau : - Thứ nhất, hệ thống cấp bậc của nguồn gốc ( tính bền vững và tính bắt chước), những lợi thế cấp thấp hơn như chi phí lao động thấp thì rất dễ dàng bị các đối thủ bắt chước trong khi những lợi thế cao hơn như độc quyền về công nghệ, danh tiếng thương hiệu, hay đầu tư tích lũy và duy trì các mối quan hệ với khách hàng thì các đối thủ khó có thể bắt chước được. - Thứ hai, số lượng của những nguồn gốc khác biệt, càng nhiều thì các đối thủ càng khó bắt chước. - Thứ ba, không ngừng cải tiến và nâng cấp, luôn tạo ra những lợi thế cạnh tranh mới ít nhất là nhanh hơn đối thủ để thay thế những cái cũ. 1.1.4 Năng lực cạnh tranh Hiện nay, có nhiều quan điểm khác nhau về năng lực cạnh tranh trên các cấp độ: quốc gia, doanh nghiệp và sản phẩm. Và hiện chưa có một lý thuyết nào hoàn
9 toàn có tính thuyết phục về vấn đề này, do đó không có lý thuyết “chuẩn” về năng lực cạnh tranh. Các quan điểm về năng lực cạnh tranh như sau : Năng lực cạnh tranh là khả năng tồn tại trong kinh doanh và đạt được một số kết quả mong muốn dưới dạng lợi nhuận, giá cả, lợi tức hoặc chất lượng các sản phẩm cũng như năng lực của nó để khai thác các cơ hội thị trường hiện tại và làm nảy sinh thị trường mới. Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp là thể hiện thực lực và lợi thế của doanh nghiệp so với đối thủ cạnh tranh trong việc thõa mãn tốt nhất các đòi hỏi của khách hàng để thu lợi nhuận ngày càng cao. Như vậy, năng lực canh tranh của doanh nghiệp trước hết phải được tạo ra từ thực lực của doanh nghiệp. Đấy là các yếu tố nội hàm của mỗi doanh nghiệp, không chỉ được tính bằng các tiêu chí về công nghệ, tài chính, nhân lực, tổ chức quản trị doanh nghiệp,… một cách riêng biệt mà đánh giá, so sánh với các đối thủ cạnh tranh hoạt động trên cùng lĩnh vực, cùng một thị trường. Có quan điểm cho rằng, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp gắn liền với ưu thế của sản phẩm mà doanh nghiệp đưa ra thị trường. Có quan điểm gắn năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp với thị phần mà nó nắm giữ, cũng có quan điểm đồng nhất của doanh nghiệp với hiệu quả sản xuất kinh doanh,… Như vậy : “Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp là việc khai thác, sử dụng thực lực và lợi thế bên trong, bên ngoài nhằm tạo ra những sản phẩm – dịch vụ hấp dẫn người tiêu dùng để tồn tại và phát triển, thu được lợi nhuận ngày càng cao và cải tiến vị trí so với các đối thủ cạnh tranh trên thị trường ”. 1.1.5 Các yếu tố tác động đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp 1.1.5.1 Môi trường bên ngoài a. Môi trường vĩ mô Việc phân tích môi trường vĩ mô giúp doanh nghiệp biết được hiện tại doanh nghiệp đang trực diện với những vấn đề gì? Tác động của các yếu tố môi trường vĩ mô đến doanh nghiệp được trình bày tóm tắt như sau :
10 Yếu tố xã hội : - Dân số. - Cơ cấu dân cư. - Tôn giáo. - Phong tục tập quán. - Chuẩn mực đạo đức. - Giá trị văn hóa. -… Yếu tố kinh tế : Yếu tố tự nhiên : - Tốc độ tăng trưởng - Vị trí địa lý. kinh tế. -Khí hậu, môi - Lãi suất, lạm phát, trường sinh thái. chính sách tài khóa, tiền - Đất đai. tệ. - Sông, biển - Chu kỳ kinh tế. -Tài nguyên, - Cán cân thanh tóan. khoáng sản - Thất nghiệp, thu nhập - … quốc dân… DOANH NGHIỆP Yếu tố chính trị, pháp Yếu tố công nghệ : lý : - Tiến bộ khoa học, - Mức độ ổn định chính kỹ thuật. trị. - Ứng dụng công - Các chính sách, quy nghệ mới. chế, định chế, thủ tục - Ứng dụng vật liệu hành chính, chế độ lao mới. động, xã hội….do nhà - …. nước ban hành. Hình 1.3 Các yếu tố môi trường vĩ mô tác động đến doanh nghiệp Khi nghiên cứu tác động của môi trường vĩ mô tới hoạt động của doanh nghiệp, các nhà quản lý đã đúc kết ra ba kết luận quan trọng dưới đây : Thứ nhất, một xu thế của môi trường có thể tác động khác nhau tới các ngành công nghiệp. Thứ hai, ảnh hưởng của những thay đổi trong môi trường có thể hoàn toàn khác nhau đối với từng doanh nghiệp. Các tác động phụ thuộc rất nhiều vào vai trò, khả năng của doanh nghiệp.
11 Thứ ba, không phải mọi thay đổi của môi trường đều ảnh hưởng tới hoạt động của doanh nghiệp. b. Môi trường vi mô ( môi trường ngành) Môi trường vi mô bao gồm các yếu tố bên ngoài tác động trực diện đến doanh nghiệp, quyết định tính chất và mức độ cạnh tranh trong ngành sản xuất kinh doanh đó. Theo Michael E. Porter, ngành kinh doanh nào cũng phải chịu tác động của năm lực cạnh tranh : (1) Nguy cơ nhập cuộc của các đối thủ cạnh tranh tiềm tàng, (2) Mức độ cạnh tranh của các công ty trong cùng ngành, (3) Sức mạnh của khách hàng, (4) Sức mạnh của nhà cung cấp, (5) Sự đe dọa của các sản phẩm thay thế. Mối quan hệ giữa các yếu tố này được thể hiện trên hình 1.4. Sự đe dọa của sản phẩm thay thế Sự cạnh tranh Nhà cung cấp của các Khách hàng công ty hiện có Sự đe doạ của đối thủ tiềm ẩn Hình 1.4 Mô hình năm lực cạnh tranh của Michael E. Porter ( Nguồn : Michael Porter, “ Competitive Strategy”,1980 )  Đối thủ cạnh tranh Mức độ cạnh tranh trên thị trường phụ thuộc vào số lượng các doanh nghiệp hoạt động trong ngành, tốc độ tăng trưởng của ngành, cơ cấu chi phí cố định và mức độ đa dạng hóa sản phẩm. Để đề ra chiến lược cạnh tranh hợp lý, doanh nghiệp cần phân tích từng đối thủ cạnh tranh để hiểu được thực lực, khả năng phản kháng, cũng như dự đoán chiến lược kinh doanh của các đối thủ.