Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nâng cao hiệu quả cho vay xuất khẩu gạo tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn Việt Nam (Agribank) chi nhánh Sài Gòn

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:130

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kết cấu của luận văn này gồm có 3 chương: Chương 1 - Cơ sở lý luận về hiệu quả cho vay xuất khẩu của ngân hàng thương mại; Chương 2 - Thực trạng về hiệu quả cho vay xuất khẩu gạo tại Agribank Chi nhánh Sài Gòn; Chương 3 - Giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay xuất khẩu gạo tại Agribank Chi nhánh Sài Gòn. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nâng cao hiệu quả cho vay xuất khẩu gạo tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn Việt Nam (Agribank) chi nhánh Sài Gòn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH VŨ HƯƠNG LAN NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHO VAY XUẤT KHẨU GẠO TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM (AGRIBANK) CHI NHÁNH SÀI GÒN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH VŨ HƯƠNG LAN NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHO VAY XUẤT KHẨU GẠO TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM (AGRIBANK) CHI NHÁNH SÀI GÒN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 38 34 02 01 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGÔ HƯỚNG TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2019
i LỜI CAM ĐOAN Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sỹ tại bất cứ một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn. TP. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2019 Tác giả Vũ Hương Lan
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình tìm tòi đề tài nghiên cứu và thực hiện luận văn, tôi vô cùng cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình, nghiêm khắc của thầy hướng dẫn khoa học PGS.TS. Ngô Hướng đã đồng hành cùng tôi hoàn thành luận văn này. Tôi cũng gửi lời cảm ơn đến các thầy cô Khoa Sau đại học, trường Đại học Ngân hàng TP.HCM đã tạo điều kiện cho tôi hoàn thành đề tài nghiên cứu. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn các lãnh đạo và các cán bộ tín dụng của Agribank Chi nhánh Sài Gòn, những người nông dân, doanh nghiệp, thương lái thu mua lúa gạo tại Cần Thơ, Đồng Tháp, các cơ quan, ban ngành liên quan đã hỗ trợ thông tin cần thiết trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, những người cán bộ ngân hàng đã nghỉ hưu đã động viên và đóng góp ý kiến quý báu để tôi có thể hoàn công trình nghiên cứu và tâm huyết của mình một cách tốt nhất. Tuy nhiên, do thời gian nghiên cứu hạn chế, khả năng có hạn nên trong luận văn này cũng sẽ còn những thiếu sót, sơ suất. Tôi mong nhận được những ý kiến đóng góp từ phía thầy cô và các bạn. Chân thành cảm ơn! TP. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2019 Tác giả Vũ Hương Lan
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC KÝ HIỆU VIẾT TẮT ...................................................................... vi DANH MỤC BẢNG ............................................................................................... vii DANH MỤC BIỂU ĐỒ ......................................................................................... viii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ..................................................................................1 2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI ..............................................................................2 3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ..............................................................................3 4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ................................................3 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................................3 6. DỰ KIẾN ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI ...........................................................4 7. TỔNG QUAN VỀ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU .................................................4 8. KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI .....................................................................................6 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ CHO VAY XUẤT KHẨU CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ......................................................................7 1.1 HOẠT ĐỘNG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ..................7 1.1.1 Khái niệm về Ngân hàng thương mại .....................................................7 1.1.2 Khái niệm về Cho vay của Ngân hàng thương mại ................................7 1.1.3 Khái niệm về cho vay xuất khẩu ..............................................................7 1.1.4 Các hình thức cho vay và tài trợ xuất khẩu của ngân hàng thương mại ..8 1.1.5 Vai trò hoạt động tín dụng xuất khẩu .................................................12 1.2 HIỆU QUẢ CHO VAY XUẤT KHẨU CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 13 1.2.1 Khái niệm về hiệu quả cho vay xuất khẩu của ngân hàng thương mại ..13 1.2.2 Các chỉ tiêu đo lường về hiệu quả cho vay của ngân hàng thương mại 14
iv 1.2.3 Các yếu tố tác động đến hiệu quả cho vay xuất khẩu của ngân hàng thương mại ..........................................................................................................18 1.3 KINH NGHIỆM VỀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHO VAY CỦA MỘT SỐ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ ................................................27 1.3.1 Ngân hàng Nông nghiệp Thái Lan ............................................................27 1.3.2 Ngân hàng Nông nghiệp Philippines .........................................................28 1.3.3 Bài học rút ra cho Agribank và Chi nhánh Sài Gòn ..................................29 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ......................................................................................30 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CHO VAY XUẤT KHẨU GẠO TẠI AGRIBANK CHI NHÁNH SÀI GÒN TỪ NĂM 2013 – 2017 ............................30 2.1 TÌNH HÌNH XUẤT KHẨU GẠO CỦA VIỆT NAM TỪ NĂM 2013 – 2017 30 2.1.1 Đặc điểm gạo xuất khẩu của Việt Nam: ....................................................31 2.1.2 Thị trường xuất khẩu gạo giai đoạn 2013 – 2017 .....................................34 2.2 THỰC TRẠNG CHO VAY XUẤT KHẨU GẠO CỦA AGRIBANK CHI NHÁNH SÀI GÒN ................................................................................................40 2.2.1 Giới thiệu về Agribank Chi nhánh Sài Gòn ..............................................40 2.2.2 Vai trò của cho vay xuất khẩu gạo trong hoạt động của Agribank Chi nhánh Sài Gòn ....................................................................................................42 2.2.3 Các quy định trong cho vay xuất khẩu gạo của Agribank Chi nhánh Sài Gòn 43 2.2.4 Quy trình cho vay xuất khẩu gạo tại Agribank Chi nhánh Sài Gòn ..........48 2.2.5 Lãi suất cho vay xuất khẩu gạo .................................................................48 2.2.6 Tăng trưởng cho vay xuất khẩu gạo của Agribank Chi nhánh Sài Gòn giai đoạn 2013 – 2017 ...............................................................................................49 2.2.7 Tỷ trọng cho vay xuất khẩu gạo so với tổng dư nợ tín dụng giai đoạn 2013 – 2017 52 2.2.9 Nợ xấu cho vay xuất khẩu gạo giai đoạn 2013 – 2017 .............................54 2.2.8 Các hình thức tài trợ đối với cho vay xuất khẩu gạo tại Chi nhánh Sài Gòn 56 2.3 THỰC TRẠNG VỀ HIỆU QUẢ CHO VAY XUẤT KHẨU GẠO CỦA AGRIBANK CHI NHÁNH SÀI GÒN ..................................................................57
v 2.3.1 Nhóm chỉ tiêu phản ánh quy mô và tăng trưởng .......................................57 2.3.2 Nhóm chỉ tiêu phản ánh mức độ an toàn ...................................................58 2.3.3 Nhóm chỉ tiêu phản ánh mức độ sinh lời ..................................................69 2.3.4 Nhóm chỉ tiêu phản ánh giá trị gia tăng từ tín dụng xuất khẩu .................72 2.4 KHẢO SÁT VÀ PHÂN TÍCH MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN TÁC ĐỘNG ĐẾN HIỆU QUẢ VAY XUẤT KHẨU GẠO CỦA AGRIBANK CHI NHÁNH SÀI GÒN ...............................................................................................................76 2.4.1 Thông tin đối tượng được khảo sát ...........................................................76 2.4.2 Đánh giá của khách hàng về cho vay xuất khẩu gạo tại Agribank Chi nhánh Sài Gòn từ kết quả khảo sát .....................................................................77 2.4.3 Đánh giá hiệu quả cho vay xuất khẩu gạo tại Agribank Chi nhánh Sài Gòn 81 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ......................................................................................84 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHO VAY XUẤT KHẨU GẠO CỦA AGRIBANK CHI NHÁNH SÀI GÒN ...............................................85 3.1 NHỮNG CĂN CỨ ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP TRONG CHO VAY XUẤT KHẨU GẠO ..........................................................................................................85 3.1.1 Sự phát triển của công nghệ trong sản xuất nông nghiệp..........................85 3.1.2 Hiệu quả cho vay gắn liền với hiệu quả xuất khẩu gạo.............................91 3.1.3 Định hướng phát triển của Agribank trong thời gian tới ...........................93 3.1.4 Định hướng cho vay xuất khẩu gạo của Agribank chi nhánh Sài Gòn thời gian tới 94 3.2 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHO VAY XUẤT KHẨU GẠO .......................................................................................................................94 3.2.1. Nhóm giải pháp với Nhà nước và cơ quan quản lý Nhà nước .................94 3.2.2. Nhóm giải pháp đối với Agribank Trung ương........................................95 3.2.3 Nhóm giải pháp đối với Agribank chi nhánh Sài Gòn ..............................97 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ....................................................................................101 KẾT LUẬN CHUNG ............................................................................................102 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................103 PHỤ LỤC ...............................................................................................................107
vi DANH MỤC KÝ HIỆU VIẾT TẮT Từ viết tắt Tiếng Việt Agribank Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam NHNo&PTNT Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam NHNN Ngân hàng Nhà nước Việt Nam TCTD Tổ chức tín dụng NHTM Ngân hàng thương mại TMCP Thương mại cổ phần HMTD Hạn mức tín dụng HĐTD Hợp đồng tín dụng HĐTV Hội đồng thành viên VAMC Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng IPCAS Hệ thống thanh toán nội bộ và kế toán ngân hàng ĐBBTS Đảm bảo bằng tài sản VLĐ Vốn lưu động NNNT Nông nghiệp nông thôn NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn HTX Hợp tác xã VinaFood II Công ty cổ phần – Tổng công ty Lương thực Miền Nam VND Đồng Việt Nam USD Đồng đô la Mỹ XK Xuất khẩu CN Chi nhánh DN Doanh nghiệp
vii DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Giá xuất khẩu gạo của Việt Nam từ năm 2013 – 2017 ............................32 Bảng 2.2: Số lượng và Giá trị xuất khẩu gạo của Việt Nam từ năm 2013 – 2017 ...35 Bảng 2.3: Kim ngạch xuất khẩu gạo và nông sản từ năm 2013 – 2017 ....................38 Bảng 2.4: Lãi suất cho vay ngắn hạn bằng VND, USD của Agribank so với bình quân thị trường giai đoạn 2013 – 2017 .....................................................................49 Bảng 2.5: Dư nợ và tăng trưởng cho vay xuất khẩu gạo tại Chi nhánh Sài Gòn từ năm 2013 – 2017 .......................................................................................................50 Bảng 2.6: Tỷ trọng Cho vay xuất khẩu gạo so với Tổng dư nợ toàn Chi nhánh ......53 Bảng 2.7: Nợ xấu tại Chi nhánh Sài Gòn từ 2013 – 2017 ........................................54 Bảng 2.8: Quy mô và tăng trưởng Dư nợ của Chi nhánh giai đoạn 2013 – 2017.....58 Bảng 2.9: Tỷ lệ doanh số cho vay theo kỳ hạn trong tổng doanh số cho vay lĩnh vực NNNT của Chi nhánh Sài Gòn..................................................................................59 Bảng 2.10: Tỷ lệ doanh số cho vay XK gạo so với doanh số cho vay ngắn hạn NNNT tại Chi nhánh Sài Gòn ...................................................................................60 Bảng 2.11: Cơ cấu dư nợ theo loại tiền vay tại Chi nhánh từ năm 2013 – 2017 ......62 Bảng 2.12: Chỉ tiêu Hệ số thu nợ của Agribank chi nhánh Sài Gòn từ năm 2103 – 2017 ...........................................................................................................................64 Bảng 2.13: Nợ xấu cho vay xuất khẩu gạo tại Chi nhánh Sài Gòn từ 2013 – 2017 .66 Bảng 2.15: Tỷ lệ thu lãi từ cho vay từng lĩnh vực so với lợi nhuận của toàn Chi nhánh Sài Gòn từ 2013 – 2017 ..................................................................................69 Bảng 2.16: Doanh số thanh toán quốc tế từ năm 2013 – 2017 .................................72 Bảng 2.17: Doanh số mua bán ngoại tệ từ năm 2013 – 2017 ...................................74 Bảng 2.18: Khảo sát về lãi suất cho vay ...................................................................77 Bảng 2.19: Khảo sát về thủ tục cho vay ....................................................................78 Bảng 2.20: Khảo sát mức vốn cho vay .....................................................................79 Bảng 2.21: Khảo sát kết quả thu nhập từ vay vốn ngân hàng ...................................80
viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ Danh mục biểu đồ 2.1: Các loại gạo xuất khẩu của Việt Nam .................................31 Danh mục biểu đồ 2.2: Tăng giảm Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam từ 2013 - 2017 ...................................................................................................................................33 Danh mục biểu đồ 2.3: Thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam theo khu vực địa lý ...................................................................................................................................34 Danh mục biểu đồ 2.4: Số lượng và Giá trị xuất khẩu gạo Việt Nam từ 2013 - 2017 ...................................................................................................................................36 Danh mục biểu đồ 2.5: Tỷ trọng giá trị xuất khẩu gạo so với giá trị nông sản xuất khẩu ...........................................................................................................................39 Danh mục biểu đồ 2.6: Tăng trưởng Dư nợ cho vay xuất khẩu gạo so với tăng trưởng Dư nợ toàn Chi nhánh Sài Gòn từ 2013 - 2017 .............................................51 Danh mục biểu đồ 2.7: Tỷ trọng Cho vay xuất khẩu gạo so với Tổng dư nợ toàn Chi nhánh từ 2013 - 2017 ................................................................................................53 Danh mục biểu đồ 2.8: Nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu của Chi nhánh Sài Gòn từ 2013 - 2017 ...........................................................................................................................55 Danh mục biểu đồ 2.9: Tỷ lệ nợ xấu của Chi nhánh Sài Gòn so với toàn hệ thống Agribank từ 2013 - 2017 ...........................................................................................56 Danh mục biểu đồ 2.10: Tỷ lệ Doanh số cho vay xuất khẩu gạo so với Doanh số cho vay ngắn hạn lĩnh vực NNNT ...................................................................................61 Danh mục biểu đồ 2.11: Tỷ trọng dư nợ ngoại tệ cho vay xuất khẩu gạo tại Chi nhánh Sài Gòn từ 2013 - 2017 ..................................................................................63 Danh mục biểu đồ 2.12: Hệ số thu nợ của Chi nhánh Sài Gòn giai đoạn 2013 - 2017 ...................................................................................................................................65 Danh mục biểu đồ 2.13: Tỷ trọng Dư nợ có TSĐB tại Chi nhánh từ 2013 - 2017 ...68 Danh mục biểu đồ 2.14: Tỷ lệ sinh lời từ Cho vay so với Dư nợ từng lĩnh vực của Chi nhánh từ 2013 - 2017..........................................................................................71
ix Danh mục biểu đồ 2.15: Tỷ trọng thu từ thanh toán, kinh doanh ngoại tệ so với lợi nhuận của Chi nhánh từ 2013 - 2017 ........................................................................75
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Việt Nam đến nay về cơ bản vẫn là một quốc gia nông nghiệp, có 70% dân số sống bằng nghề nông, 57% lực lượng lao động xã hội làm việc trong ngành nông nghiệp (số liệu của Viện Chiến lược và Chính sách Phát triển nông nghiệp nông thôn). Vì vậy, sản xuất nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, đóng góp khoảng 15,34% GDP (tổng sản phẩm trong nước), xuất khẩu nông lâm thuỷ sản đạt 36,37 tỷ USD, chiếm gần 17% trong tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu là 213 tỷ USD năm 2017 (số liệu GDP năm 2017 của Tổng cục thống kê). Theo Tổ chức Lương thực thế giới (FAO), các sản phẩm nông sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam có: hạt tiêu, điều, cà phê, gạo đều đứng thứ nhất, thứ hai và thứ ba thế giới. Trong đó, mặt hàng gạo xuất khẩu của Việt Nam đứng thứ 3 trong các nhà xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới sau Ấn Độ và Thái Lan. Còn theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam, trong các mặt hàng nông sản xuất khẩu, năm 2017 Việt Nam xuất khẩu gạo số lượng tới 5,77 triệu tấn gạo, mang về 2,53 tỷ USD trong tổng 18,9 tỷ USD nông sản xuất khẩu các loại. Chính vì vậy, Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước luôn coi chính sách tín dụng cho lĩnh vực nông nghiệp nông thôn là mối quan tâm hàng đầu để phát triển nông nghiệp, nông thôn. Trong hệ thống ngân hàng, ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (NHNo&PTNT - Agribank) là ngân hàng chuyên biệt về cho vay nông nghiệp nông thôn, với dư nợ về tín dụng cho vay nông nghiệp nông thôn luôn chiếm đến trên 70% tổng dư nợ cho vay (báo cáo thường niên Agribank 2017). Do đó, chính sách tín dụng đối với các mặt hàng nông sản, trong đó có gạo được Agribank ưu tiên hàng đầu. Tại địa bàn TP.HCM, Agribank Chi nhánh Sài Gòn là đơn vị chủ lực và đi đầu trong hoạt động của hệ thống Agribank toàn khu vực phía Nam. Agribank Chi nhánh Sài Gòn đã có nhiều chương trình, sản phẩm tín dụng về nông nghiệp, nông thôn để phục vụ khách hàng. Trong đó, cho vay xuất khẩu gạo là sản phẩm thế mạnh
2 và truyền thống tại Chi nhánh, góp phần thúc đẩy sản xuất lúa gạo tại các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, gia tăng xuất khẩu gạo Việt Nam ra thị trường quốc tế. Những năm qua, Agribank Chi nhánh Sài Gòn là đơn vị có hiệu quả kinh doanh dẫn đầu trong hệ thống Agribank và đã được Thủ tướng Chính Phủ tặng thưởng Huân chương lao động hạng Nhì. Tiếp nối và phát huy những thành tựu đạt được, Agribank Chi nhánh Sài Gòn luôn luôn cải thiện hoạt động, cải tiến sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ, trong đó có sản phẩm cho vay xuất khẩu gạo được chi nhánh quan tâm đẩy mạnh dư nợ cho vay, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống người nông dân, góp phần nâng cao giá trị xuất khẩu gạo cho quốc gia, đồng thời gia tăng thu nhập cho Chi nhánh, góp phần vào hiệu quả hoạt động tín dụng của hệ thống Agribank, định vị vai trò quan trọng của ngân hàng trong sự phát triển và hiện đại hoá ngành nông nghiệp nước nhà. Làm thế nào để Agribank Chi nhánh Sài Gòn đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả cho vay xuất khẩu gạo, tác giả đã lựa chọn đề tài :“NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHO VAY XUẤT KHẨU GẠO TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM (AGRIBANK) CHI NHÁNH SÀI GÒN” nhằm nêu bật được thực trạng cho vay xuất khẩu gạo, những hạn chế, nguyên nhân và đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cho vay xuất khẩu gạo tại Chi nhánh. 2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI 2.1 Mục tiêu tổng quát Nghiên cứu, đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cho vay xuất khẩu gạo tại Agribank Chi nhánh Sài Gòn. 2.2 Mục tiêu cụ thể Để cụ thể hóa mục tiêu tổng quát trên, nghiên cứu sẽ tiến hành giải quyết các mục tiêu cụ thể sau:
3 - Nghiên cứu, đánh giá thực trạng cho vay xuất khẩu gạo của Agribank Chi nhánh Sài Gòn, tìm ra những hạn chế và nguyên nhân trong cho vay xuất khẩu gạo tại Chi nhánh. - Từ những thành công cũng như hạn chế của hoạt động cho vay xuất khẩu gạo, đề xuất một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả cho vay xuất khẩu gạo của Agribank Chi nhánh Sài Gòn. 3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU - Câu hỏi 1: Đánh giá hiệu quả cho vay và hiệu quả cho vay xuất khẩu gạo tại Agribank như thế nào? - Câu hỏi 2: Cho vay xuất khẩu gạo đã góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng của Agribank Chi nhánh Sài Gòn như thế nào? - Câu hỏi 3: Giải pháp để nâng cao hiệu quả cho vay xuất khẩu gạo tại Agribank Chi nhánh Sài Gòn? 4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU Đối tượng nghiên cứu: Hiệu quả cho vay xuất khẩu gạo tại Agribank Chi nhánh Sài Gòn. Phạm vi nghiên cứu: - Về thời gian: Từ năm 2013-2017. - Về không gian: Agribank Chi nhánh Sài Gòn 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Để giải quyết các mục tiêu nghiên cứu trên, luận văn sử dụng cách tiếp cận định tính, theo đó các phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn như sau: - Phương pháp định tính, kế thừa cơ sở lý luận về thị trường lúa gạo tại Việt Nam, kế thừa cơ sở lý luận về cho vay, hiệu quả cho vay xuất khẩu gạo của Agribank. - Phương pháp phân tích thống kê, mô tả, so sánh, diễn dịch: Căn cứ trên những dữ liệu thu thập được về thực trạng cho vay xuất khẩu gạo của Agribank Chi
4 nhánh Sài Gòn, từ số liệu của Chi nhánh, các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài, các báo cáo tình hình hoạt động kinh doanh của Chi nhánh từ năm 2013 - 2017 sẽ được so sánh, diễn dịch nhằm phân tích chi tiết diễn biến, làm rõ thực trạng cho vay xuất khẩu gạo trong thời gian qua. 6. DỰ KIẾN ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI - Phát hiện những hạn chế và nguyên nhân trong cho vay xuất khẩu gạo tại Agribank Chi nhánh Sài Gòn. - Nghiên cứu những thuận lợi và khó khăn trong cho vay xuất khẩu gạo. Đề xuất các giải pháp đồng bộ để nâng cao hiệu quả cho vay xuất khẩu gạo tại Agribank Chi nhánh Sài Gòn. 7. TỔNG QUAN VỀ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU Đề tài về cho vay xuất khẩu nông sản, trong đó có mặt hàng gạo đã có một số đề tài đã nghiên cứu trước đây, công trình tiêu biểu có liên quan gần nhất đến đề tài là: - Lê Hoàng Tuấn – “Hoạt động cho vay xuất nhập khẩu hàng nông sản tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi nhánh Tây Ninh” (ĐHNH – năm 2015): Luận văn đã nêu lên được thực trạng cho vay xuất nhập khẩu hàng nông sản trên địa bàn tỉnh Tây Ninh giai đoạn từ năm 2011 – 2014, tập trung vào ba mặt hàng chủ yếu: cao su, hạt điều và khoai mì. Với phương pháp biện chứng, cụ thể như: phân tích, so sánh, tổng hợp… làm rõ những yếu tố tác động đến hoạt động cho vay xuất nhập khẩu hàng nông sản. Luận văn của tác giả đã chỉ ra được tầm quan trọng, những giá trị và lợi ích trong việc cho vay xuất nhập khẩu nông sản đối với ngân hàng. Tuy nhiên, luận văn không đề cập đến mặt hàng gạo cũng là một trong những mặt hàng nông sản xuất khẩu quan trọng của Việt Nam và chưa đánh giá được nguồn thu từ nghiệp vụ thanh toán quốc tế đối với hoạt động xuất nhập khẩu. - Lê Minh Tuấn – “Hiệu quả hoạt động cho vay tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – chi nhánh huyện Thống Nhất, tỉnh Đồng Nai” (ĐHNH – năm 2017): Luận văn đã nêu lên được thực trạng hiệu
5 quả hoạt động cho vay của Agribank huyện Thống Nhất, phân tích, đánh giá hiệu quả hoạt động cho vay của Agribank huyện Thống Nhất giai đoạn 2012 – 2015. Tác giả đã sử dụng phương pháp nghiên cứu như: so sánh, phân tích, kết hợp với phân tích tổng hợp dựa trên số liệu thống kê, báo cáo của Agribank huyện Thống Nhất, các tài liệu tham khảo… đưa ra những nhân tố tác động đến hiệu quả của hoạt động cho vay. Tác giả đã sử dụng điều tra, khảo sát và sử dụng phương pháp phân tích quy nạp, diễn dịch, ngoại suy để đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay của Agribank huyện Thống Nhất. Tuy nhiên, đề tài luận văn của tác giả chưa đề cập cụ thể tới việc nâng cao chất lượng khoản vay, cũng như chưa đề cập tới một sản phẩm cho vay cụ thể của Agribank, chẳng hạn cho vay xuất khẩu gạo. - Nguyễn Anh Tiệp - “Hiệu quả cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và phát triền Việt Nam” (ĐHNH- 2017) - Luận văn nghiên cứu này nhằm phân tích thực trạng hiệu quả cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam từ năm 2014 đến năm 2016, tìm ra các hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế hiệu quả cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam. Luận văn sử dụng phương pháp định tính gồm: thống kê, so sánh, phân tích và tổng hợp trong việc phân tích thực trạng hiệu quả cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng. Kết quả nghiên cứu cho thấy, các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả cho vay gồm có ba nhân tố chính: Nhân tố từ phía ngân hàng, nhân tố từ phía Doanh nghiệp; và nhân tố khách quan từ phía môi trường kinh doanh và chính sách pháp lý. Tuy nhiên, luận văn nghiên cứu hiệu quả cho vay một lĩnh vực cụ thể là hiệu quả cho vay doanh nghiệp tại BIDV. - Nguyễn Văn Toán - “Hiệu quả hoạt động cho vay tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam - Chi nhánh 11 TP.HCM” (ĐHNH – 2017). Luận văn đã phân tích thực trạng hoạt động cho vay tại VietinBank - Chi nhánh 11 TP.HCM từ năm 2014 – 2016, phân tích sự tác động của cơ chế chính sách cũng như các chỉ tiêu đánh giá, nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động cho vay để đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay. Phương pháp thực hiện trong luận văn gồm phương pháp thống kê: Thống kê
6 số liệu từ các báo cáo tổng kết của VietinBank CN 11 và của hệ thống ngân hàng giai đoạn 2014 – 2016 để có những so sánh, đánh giá khách quan, trung thực. Phương pháp so sánh: Phân tích số liệu để đưa ra các đánh giá về tình hình thực tế và tìm hiểu nguyên nhân cụ thể và những kết quả đạt được cũng như những khó khăn, tồn tại ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động cho vay. Cụ thể là những nhóm khách hàng nào, phân khúc thị trường nào, ngành nghề nào và các khoản vay nào là tiềm năng hay bất lợi cần điều chỉnh. Phương pháp dự báo: trên cơ sở số liệu thống kê, hoạt động phân tích và định hướng phát triển của ngành ngân hàng Việt Nam nói chung, VietinBank nói riêng. Từ việc tổng quan các tài liệu tham khảo, tôi thấy rằng đã có nhiều nghiên cứu về hiệu quả về hoạt động cho vay chung của ngân hàng hoặc hiệu quả cho vay lĩnh vực doanh nghiệp... Tuy nhiên, về lĩnh vực hiệu quả cho vay xuất khẩu gạo tại Agribank Chi nhánh Sài Gòn vẫn chưa được nghiên cứu. Do đó, việc tìm hiểu về hoạt động cho vay xuất khẩu gạo là đề tài tôi muốn nghiên cứu trong luận văn của mình nhằm có góc nhìn khách quan, thực tế về thực trạng và hiệu quả cho vay trong lĩnh vực này. 8. KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục các từ viết tắt, mục lục, danh mục các bảng số liệu, biểu đồ, tài liệu tham khảo… nội dung luận văn trình bày theo kết cấu 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về hiệu quả cho vay xuất khẩu của ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng về hiệu quả cho vay xuất khẩu gạo tại Agribank Chi nhánh Sài Gòn. Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay xuất khẩu gạo tại Agribank Chi nhánh Sài Gòn
7 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ CHO VAY XUẤT KHẨU CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 HOẠT ĐỘNG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1.1 Khái niệm về Ngân hàng thương mại Theo Luật Các Tổ chức tín dụng Việt Nam số 47/2010/QH12 ngày 16/6/2010 của Quốc Hội (Luật Các Tổ chức tín dụng Việt Nam năm 2010): “Tổ chức tín dụng là doanh nghiệp kinh doanh tiền tệ với nội dung nhận tiền gửi, sử dụng tiền gửi để cấp tín dụng và cung ứng các dịch vụ thanh toán”. Như vậy, Ngân hàng thương mại là loại hình tổ chức tín dụng được thực hiện tất cả các hoạt động kinh doanh tiền tệ, bao gồm nhận tiền gửi không kỳ hạn và cung ứng các dịch vụ thanh toán nhằm mục tiêu lợi nhuận. 1.1.2 Khái niệm về Cho vay của Ngân hàng thương mại Luật Các Tổ chức tín dụng Việt Nam năm 2010 cũng định nghĩa Tín dụng ngân hàng là việc thỏa thuận để tổ chức, cá nhân sử dụng một khoản tiền hoặc cam kết cho phép sử dụng một khoản tiền theo nguyên tắc có hoàn trả bằng nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bao thanh toán, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ cấp tín dụng khác. Như vậy, Cho vay là hình thức cấp tín dụng, theo đó bên cho vay giao hoặc cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi. 1.1.3 Khái niệm về cho vay xuất khẩu Tín dụng xuất khẩu có thể được hiểu là các NHTM hay các TCTD phi ngân hàng sử dụng các nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bảo lãnh ngân hàng, bao thanh toán và các nghiệp vụ khác nhằm đáp ứng nhu cầu về vốn cho khách hàng để thúc đẩy các hoạt động xuất khẩu hàng hoá và dịch vụ ra thị trường. Về bản chất, hoạt động tín dụng xuất khẩu không chỉ tài trợ trực tiếp về mặt tài chính để nhà xuất khẩu nước sở tại đẩy mạnh sản xuất, thu mua, chế biến, khuyến khích xuất khẩu, mà còn tài trợ cho người mua hàng ở nước khác
8 hay nhà nhập khẩu nước ngoài có đủ điều kiện về tài chính để nhập khẩu hàng hoá của nước đó, thúc đẩy xuất khẩu của nước sở tại. Như vậy, Cho vay xuất khẩu là một trong những nghiệp vụ của tín dụng xuất khẩu của ngân hàng. Do đó, cho vay xuất khẩu gạo là hoạt động mà ngân hàng cấp vốn cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo để phục vụ cho hoạt động thu mua gạo để xuất khẩu. 1.1.4 Các hình thức cho vay và tài trợ xuất khẩu của ngân hàng thương mại - Cho vay từng lần: là phương pháp cho vay mà mỗi lần vay khách hàng và ngân hàng đều phải làm các thủ tục và ký hợp đồng tín dụng. Cho vay từng lần là hình thức cho vay theo món. Các NHTM thường áp dụng cho vay này đối với các khách hàng không có nhu cầu vay vốn thường xuyên, khách hàng có nhu cầu vay từng lần hoặc ngân hàng xét thấy cần thiết phải áp dụng loại cho vay này để giám sát việc sử dụng vốn chặt chẽ hơn. Số tiền cho vay được xác định căn cứ vào nhu cầu vay vốn, giá trị tài sản đảm bảo, khả năng hoàn trả của khách hàng, giới hạn cho vay của pháp luật và của ngân hàng. - Cho vay theo hạn mức tín dụng: là phương pháp cho vay mà ngân hàng và khách hàng thỏa thuận xác định một hạn mức tín dụng duy trì trong một thời gian nhất định. Hạn mức tín dụng là dư nợ vay tối đa được duy trì trong một thời gian nhất định, được ngân hàng và khách hàng thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng. Cho vay theo hạn mức tín dụng thường áp dụng cho các doanh nghiệp mà trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh họ thường xuyên có nhu cầu vay trả, có tốc độ luân chuyển vốn tín dụng nhanh, có tín nhiệm với ngân hàng. Khi cho vay theo hạn mức tín dụng, có thể ngân hàng yêu cầu khách hàng trả phí cam kết và duy trì một số dư tối thiểu về tiền gửi thanh toán tại ngân hàng. + Cách tính hạn mức tính dụng: Hạn mức tín dụng = Nhu cầu vốn lưu động – Vốn chủ sở hữu tham gia Trong đó, Nhu cầu vốn lưu động = Giá trị tài sản lưu động – Nợ ngắn hạn phi ngân hàng (1) – Nợ dài hạn có thể sử dụng (2) (1): Gồm: Phải trả người bán, Phải trả công nhân viên, Phải trả khác
9 (2): Chính là giá trị tài sản lưu động do nguồn dài hạn tài trợ HAY: Hạn mức tín dụng = (Chi phí sản xuất cần thiết trong năm theo kế hoạch/Vòng quay VLĐ) – Vốn tự có – Các khoản huy động khác Trong đó, Chi phí sản xuất cần thiết = Tổng giá trị sản lượng (doanh thu thuần) theo kế hoạch – Khấu hao cơ bản – Thuế - Lợi nhuận định mức Vòng quay VLĐ = Doanh thu thuần/Tài sản lưu động bình quân + Kỹ thuật tính Hạn mức tín dụng tại Agribank Chi nhánh Sài Gòn: Hạn mức tín dụng = Nhu cầu VLĐ kỳ kế hoạch – Vốn tự có – Vốn huy động khác Trong đó: Vốn tự có = Tài sản lưu động – Nợ ngắn hạn phải trả Nhu cầu VLĐ kỳ kế hoạch = Tổng chi phí sản xuất kỳ kế hoạch)/(Vòng quay VLĐ kỳ kế hoạch) Vòng quay VLĐ kỳ kế hoạch = (Doanh thu thuần kỳ kế hoạch)/(Bình quân tài sản lưu động kỳ kế hoạch). + Điều kiện để được vay theo Hạn mức tín dụng: Tại Agribank Chi nhánh Sài Gòn, khách hàng phải không có nợ xấu, có hợp đồng thương mại về sản xuất, kinh doanh hoặc hợp đồng xuất khẩu hàng hoá. - Bảo lãnh: là hình thức cấp tín dụng được thực hiện thông qua sự cam kết bằng văn bản của tổ chức tín dụng với bên có quyền về thực hiện nghĩa vụ tài chính thay cho khách hàng khi khách hàng không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ đã cam kết với bên nhận bảo lãnh. Khách hàng nhận nợ và hoàn trả cho ngân hàng số tiền đã được trả thay. + Bảo lãnh trực tiếp: là loại bảo lãnh, trong đó ngân hàng của người xin bảo lãnh cam kết bồi thường không huỷ ngang trực tiếp cho người thụ hưởng. + Bảo lãnh gián tiếp: là loại bảo lãnh, trong đó người xin bảo lãnh yêu cầu ngân hàng phục vụ mình (gọi là ngân hàng chỉ thị) đề nghị ngân hàng ở nước người thụ hưởng (gọi là ngân hàng bảo lãnh) phát hành thư bảo lãnh và chuyển cho người thụ hưởng.