Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phân tích ảnh hưởng của các đặc trưng ngân hàng và các yếu tố vĩ mô đến tỷ suất sinh lợi của một số ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn TP.HCM

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:113

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu cốt lõi của luận văn là tập trung nghiên cứu, phân tích ảnh hưởng của các đặc trưng ngân hàng và các yếu tố vĩ mô đến tỷ suất sinh lợi của một số ngân hàng TMCP trên địa bàn TP.HCM, giai đoạn từ năm 2006 đến năm 2013. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phân tích ảnh hưởng của các đặc trưng ngân hàng và các yếu tố vĩ mô đến tỷ suất sinh lợi của một số ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn TP.HCM

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH VĂN THỊ THU HIỀN PHÂN TÍCH ẢNH HƢỞNG CỦA CÁC ĐẶC TRƢNG NGÂN HÀNG VÀ CÁC YẾU TỐ VĨ MÔ ĐẾN TỶ SUẤT SINH LỢI CỦA MỘT SỐ NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh - Năm 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH VĂN THỊ THU HIỀN PHÂN TÍCH ẢNH HƢỞNG CỦA CÁC ĐẶC TRƢNG NGÂN HÀNG VÀ CÁC YẾU TỐ VĨ MÔ ĐẾN TỶ SUẤT SINH LỢI CỦA MỘT SỐ NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng Mã số : 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC : TS. Lại Tiến Dĩnh TP. Hồ Chí Minh - Năm 2014
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của tôi, có sự hƣớng dẫn hỗ trợ từ ngƣời hƣớng dẫn khoa học là TS. Lại tiến Dĩnh. Các nội dung nghiên cứu và kết quả trong đề tài này là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu khoa học nào. Những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh giá đƣợc chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi trong phần tài liệu tham khảo. Nếu có bất kì sai sót, gian lận nào tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trƣớc Hội đồng cũng nhƣ kết quả luận văn của mình. TP. Hồ Chí Minh, ngày 30 tháng 10 năm 2014 Tác giả Văn Thị Thu Hiền
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ LỜI MỞ ĐẦU ..........................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài ...............................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu .........................................................................................3 3. Đối tƣợng nghiên cứu .......................................................................................4 4. Phạm vi nghiên cứu...........................................................................................4 5. Phƣơng pháp nghiên cứu ..................................................................................4 6. Ý nghĩa thực tiễn ...............................................................................................5 7. Kết cấu của đề tài ..............................................................................................5 CHƢƠNG 1: LÝ THUYẾT ĐẶC TRƢNG NGÂN HÀNG VÀ CÁC YẾU TỐ VĨ MÔ TÁC ĐỘNG ĐẾN TỶ SUẤT SINH LỢI CỦA NGÂN HÀNG VÀ TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƢỚC ĐÂY ..........................................................7 1.1. Tổng quan đặc trƣng ngân hàng và các yếu tố vĩ mô tác động đến tỷ suất sinh lợi của ngân hàng .............................................................................................7 1.2. Tổng quan các nghiên cứu thực nghiệm trƣớc đây trên thế giới và ở Việt Nam về tỷ suất sinh lợi và các yếu tố ảnh hƣởng đến tỷ suất sinh lợi của ngân hàng .....................................................................................................................16
1.2.1. Các nghiên cứu thực nghiệm trên thế giới gần đây ..............................19 1.2.2. Các nghiên cứu thực nghiệm ở Việt Nam ............................................20 Kết luận chƣơng 1 ..................................................................................................22 CHƢƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN TẠI TP.HCM ...........................................................23 2.1. Khả năng sinh lời trên tài sản ......................................................................23 2.2. Khả năng sinh lời trên vốn chủ sở hữu ........................................................25 2.3. Quy mô vốn chủ sở hữu (CA) .....................................................................26 2.4. Tỷ lệ dƣ nợ trên tổng nguồn vốn (LA) ........................................................31 2.5. Khả năng thanh khoản (LDR) .....................................................................33 2.6. Hiệu quả quản lý (EFF) ...............................................................................35 2.7. Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM) ...............................................................37 2.8. Quy mô ngân hàng (SIZE)...........................................................................39 2.9. Tốc độ tăng trƣởng tổng sản phẩm quốc nội (GRT) ...................................40 2.10. Tỷ lệ lạm phát (INF) ................................................................................41 2.11. Cung tiền (M2) .........................................................................................42 Kết luận chƣơng 2 ..................................................................................................42 CHƢƠNG 3: NGHIÊN CỨU CÁC ĐẶC TRƢNG NGÂN HÀNG VÀ CÁC YẾU TỐ VĨ MÔ TÁC ĐỘNG ĐẾN TỶ SUẤT SINH LỢI CỦA MỘT SỐ NHTMCP TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM....................................................................................44 3.1. Dữ liệu nghiên cứu ......................................................................................44
3.2. Mô hình nghiên cứu .....................................................................................48 3.3. Phƣơng pháp nghiên cứu .............................................................................49 3.4. Phân tích thống kê mô tả .............................................................................51 3.5. Phân tích tƣơng quan ...................................................................................54 3.6. Kết quả phân tích .........................................................................................60 Kết luận chƣơng 3 ..................................................................................................68 CHƢƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT ...................................................69 4.1. Một số giải pháp đề xuất..............................................................................69 4.1.1. Đề xuất đối với các ngân hàng ..............................................................69 4.1.2. Đề xuất đối với Chính phủ ....................................................................76 4.2. Giới hạn của đề tài .......................................................................................77 4.3. Kiến nghị hƣớng nghiên cứu trong tƣơng lai ...............................................77 Kết luận chƣơng 4 ..................................................................................................78 KẾT LUẬN CỦA LUẬN VĂN ............................................................................79 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT Chữ viết tắt Tên tiếng anh Nghĩa tiếng Việt BCTC Báo cáo tài chính CA Capital To Assets Vốn chủ sở hữu CSH Chủ sở hữu Management quality EFF Ratio Chỉ số hiệu quả quản lý GRT Gross Domestic Product Tốc độ tăng trƣởng GDP INF Inflation Rate Tỷ lệ lạm phát Liabilities To Assets LA Tỷ lệ dƣ nợ trên tổng nguồn vốn Ratio LDR Liquidity Ratio Chỉ số khả năng thanh khoản M2 Money Supply Cung tiền NH Ngân hàng NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc NHTM Ngân hàng thƣơng mại NHTMCP Ngân hàng thƣơng mại cổ phần NIM Net Interest Margin Tỷ lệ lãi cận biên ROA Return On Assets Tỷ lệ lãi ròng trên tổng tài sản ROE Return On Equity Tỷ lệ lãi ròng trên vốn chủ sở hữu SIZE Total Assets Quy mô Statistical Package for the SPSS Phần mềm thống kê Social Sciences TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh VIF Variance Inflation Factor Hệ số phóng đại phƣơng sai
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2. 1: Khả năng sinh lời trên tài sản bình quân của một số NHTMCP Việt Nam từ 2006 - 2013 ...........................................................................................................23 Bảng 2. 2: Khả năng sinh lời trên vốn chủ sở hữu bình quân của một số NHTMCP Việt Nam từ 2006 - 2013...........................................................................................25 Bảng 2. 3: Mức vốn pháp định cho các tổ chức tín dụng ở Việt Nam ......................27 Bảng 2. 4: Nguồn vốn chủ sở hữu bình quân của một số NHTMCP Việt Nam từ 2006 - 2013 ...............................................................................................................29 Bảng 2. 5: Các NHTM Việt Nam có quy mô vốn lớn ..............................................31 Bảng 2. 6: Tỷ số tổng dƣ nợ trên tổng nguồn vốn bình quân của một số NHTMCP Việt Nam từ 2006 - 2013...........................................................................................31 Bảng 2. 7: Một số NHTMCP Việt Nam có tỷ số tổng dƣ nợ trên tổng nguồn vốn vƣợt khung an toàn ....................................................................................................33 Bảng 2. 8: Tỷ lệ cấp tín dụng so với nguồn vốn huy động bình quân của một số NHTMCP Việt Nam từ 2006 - 2013 .........................................................................34 Bảng 2. 9: Chỉ số hoạt động bình quân của một số NHTMCP Việt Nam từ 2006 - 2013 ...........................................................................................................................36 Bảng 2. 10: Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên bình quân của một số NHTMCP Việt Nam từ 2006 - 2013 ...........................................................................................................38 Bảng 3. 1: Bảng mô tả dữ liệu 112 quan sát trong mẫu nghiên cứu của 14 ngân hàng TMCP ở TP.HCM .....................................................................................................44 Bảng 3. 2: Tổng hợp các biến sử dụng trong bài nghiên cứu ...................................46
Bảng 3. 3: Thống kê mô tả các biến ..........................................................................51 Bảng 3. 4: Kết quả phân tích tƣơng quan ..................................................................55 Bảng 3. 5: Tóm tắt mô hình 1 ...................................................................................61 Bảng 3. 6: Kết quả phân tích ANOVA của mô hình 1..............................................61 Bảng 3. 7: Hệ số hồi quy ...........................................................................................61 Bảng 3. 8: Tóm tắt mô hình 2 ...................................................................................64 Bảng 3. 9: Kết quả phân tích ANOVA mô hình 2 ....................................................65 Bảng 3. 10: Hệ số hồi quy .........................................................................................65
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2. 1: Tỷ suất sinh lợi trên tài sản bình quân của một số NHTMCP Việt Nam từ 2006 - 2013 ...........................................................................................................23 Biểu đồ 2. 2: Tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu bình quân của một số NHTMCP Việt Nam từ 2006 - 2013...........................................................................................25 Biểu đồ 2. 3: Vốn điều lệ của một số NHTMCP Việt Nam tại thời điểm 31/12/2013 ...................................................................................................................................28 Biểu đồ 2. 4: Quy mô vốn chủ sở hữu bình quân của một số NHTMCP Việt Nam từ 2006 - 2013 ...............................................................................................................30 Biểu đồ 2. 5: Tỷ số tổng dƣ nợ trên tổng nguồn vốn bình quân của một số NHTMCP Việt Nam từ 2006 - 2013 .........................................................................32 Biểu đồ 2. 6: Tỷ lệ cấp tín dụng so với nguồn vốn huy động bình quân của một số NHTMCP Việt Nam từ 2006 - 2013 .........................................................................35 Biểu đồ 2. 7: Tỷ lệ thu nhập tiền lãi/tổng chi phí tiền lãi bình quân của một số NHTMCP Việt Nam từ 2006 - 2013 .........................................................................37 Biểu đồ 2. 8: Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên bình quân của một số NHTMCP Việt Nam từ 2006 - 2013 ...........................................................................................................38 Biểu đồ 2. 9: Tốc độ tăng trƣởng tài sản bình quân của một số NHTMCP giai đoạn 2006 - 2013 ...............................................................................................................39
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Mặc dù tầm quan trọng của các định chế tài chính trung gian khác nhƣ công ty bảo hiểm, công ty tài chính, quỹ đầu tƣ đang ngày càng tăng lên nhƣng ngân hàng vẫn giữ một vai trò hết sức quan trọng trong hệ thống tài chính của nền kinh tế và đƣợc xem nhƣ hệ tuần hoàn vốn của nền kinh tế trên quốc gia và toàn cầu. Bởi vì, thứ nhất, ngân hàng là nơi tái phân bổ tiền (hay tín dụng) từ ngƣời tiết kiệm tới ngƣời cho vay (chức năng tín dụng); thứ hai, ngân hàng nằm ở trung tâm của hệ thống thanh toán bù trừ (chức năng thanh toán), bằng cách phối hợp để thanh toán, ngân hàng giúp các cá nhân và công ty thực hiện các giao dịch nhanh hơn và tiết kiệm chi phí hơn; thứ ba, ngân hàng có chức năng tạo tiền cho nền kinh tế - tức là tạo ra lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh. Nhƣ vậy, mặc dù không trực tiếp tạo ra sản phẩm của cải vật chất cho nền kinh tế, song, với những hoạt động riêng có của mình, ngành ngân hàng giữ một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế. Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nƣớc, tổng lợi nhuận ngành ngân hàng năm 2012 là 28,600 tỷ đồng, sụt giảm gần 50% so với năm 2011; lợi nhuận của hầu hết các ngân hàng, kể cả các ngân hàng lớn nhƣ Vietcombank, Vietinbank, BIDV đều bị giảm mạnh đáng kể. Tính tới tháng 11/2013, lợi nhuận lũy kế của ngành ngân hàng khoảng 29.500 tỉ đồng, tăng 3,2% so với cuối năm 2012 nhƣng quy mô lợi nhuận chỉ bằng 53% so với năm 2010 và bằng 64% so với năm 2011; trong 100 tổ chức tín dụng có lãi thì hơn 50% có số lợi nhuận giảm một nửa so với 2012. Tiêu biểu tại TP.HCM, theo Báo cáo của Ngân hàng Nhà nƣớc chi nhánh TP.HCM, tổng lợi nhuận của các ngân hàng trên địa bàn đạt đƣợc đến ngày 25-12-2013 là 5.459 tỉ đồng, sụt giảm so với mức 6.666 tỉ đồng năm 2012, có 80 chi nhánh trên tổng số 378 chi nhánh của các ngân hàng hoạt động trên địa bàn TP.HCM thua lỗ và có tổng cộng 10 ngân hàng tại TP.HCM đã có đề án tái cấu trúc và đang trong tiến trình thực hiện.
2 Theo báo cáo “Khảo sát về ngành ngân hàng Việt Nam năm 2013” của KPMG Việt Nam về ngành ngân hàng dựa trên thông tin thu thập từ báo cáo thƣờng niên của 33 ngân hàng cho biết: tỷ suất sinh lợi trên tài sản (ROA) của ngành ngân hàng năm 2012 là 0.78% giảm 27% so với mức 1.06% của năm 2011. Tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu (ROE) của ngành ngân hàng năm 2012 là 9.56%, giảm 33% so với mức 14.19% của năm 2011. Nhìn vào những số liệu báo cáo trên, ta có thể thấy tình hình hoạt động của các ngân hàng Việt Nam rất kém hiệu quả, đạt lợi nhuận không cao và thậm chí thua lỗ. Với vai trò cung cấp tín dụng và vận hành hệ thống thanh toán của nền kinh tế, sự phá sản của ngân hàng có thể gây ra các tác động tiêu cực lớn hơn tới nền kinh tế so với sự sụp đổ của hoạt động kinh doanh khác. Do đó, các nhà quản trị ngân hàng, các nhà đầu tƣ, các nhà nghiên cứu cần phải nghiên cứu tìm hiểu rõ ràng quá trình hình thành lợi nhuận của ngân hàng, cụ thể hơn là phân tích, tìm hiểu những yếu tố tác động đến tỷ suất sinh lợi của ngân hàng để có cơ sở đƣa ra những quyết định kinh doanh thích hợp. Nghiên cứu thực nghiệm về đề tài phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến tỷ suất sinh lợi của ngân hàng khá phổ biến trên thế giới và từ rất sớm nhƣ Short (1979), Bourke (1989), Molyneux và Thornton (1992) và Demirguc-Kunt and Huizinga (2000), nhƣng ở Việt Nam đề tài này chƣa đƣợc phổ biến. Đa số các đề tài thực nghiệm ở Việt Nam tập trung phân tích mối quan hệ giữa cấu trúc tài chính, hoặc quản trị tài sản, hiệu quả sử dụng vốn của các doanh nghiệp vừa và nhỏ hoặc một số doanh nghiệp nổi bật đƣợc niêm yết trên thị trƣờng chứng khoán. Mới gần đây thì có nghiên cứu của Nguyễn Thị Ngân (2011) và Phan Thị Hằng Nga (2011), Ngô Phƣơng Khanh (2013) nhƣng vẫn còn nhiều bất cập. Nhìn chung, các nghiên cứu trƣớc đây về đề tài phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến tỷ suất sinh lợi của ngân hàng đều đo lƣờng tỷ suất sinh lợi bằng hai chỉ tiêu là tỷ suất sinh lợi trên tổng tài sản (ROA- lợi nhuận ròng trên tổng tài sản) và tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu (ROE- lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu) và chia các yếu tố ảnh hƣởng đến tỷ suất sinh lợi thành hai nhóm là nhóm các yếu tố thuộc về đặc trƣng ngân hàng nhƣ
3 vốn chủ sở hữu, dƣ nợ, vốn huy động…và các yếu tố thuộc về kinh tế vĩ mô nhƣ lạm phát, lãi suất, tốc độ tăng trƣởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) hằng năm. Dựa trên thực tế đó, tác giả đã lựa chọn đề tài « Phân tích ảnh hưởng của các đặc trưng ngân hàng và các yếu tố vĩ mô đến tỷ suất sinh lợi của một số ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn TP.HCM », phân tích dữ liệu trong giai đoạn từ năm 2006 đến năm 2013 để làm luận văn thạc sĩ. 2. Mục tiêu nghiên cứu Phân tích ảnh hƣởng của các đặc trƣng ngân hàng và các yếu tố vĩ mô tác động đến tỷ suất sinh lợi của một số ngân hàng TMCP trên địa bàn TP.HCM, giai đoạn từ năm 2006 đến năm 2013. Mục tiêu nghiên cứu cốt lõi của luận văn là tập trung nghiên cứu, phân tích ảnh hƣởng của các đặc trƣng ngân hàng và các yếu tố vĩ mô đến tỷ suất sinh lợi của một số ngân hàng TMCP trên địa bàn TP.HCM, giai đoạn từ năm 2006 đến năm 2013. Xác định các nhân tố ảnh hƣởng và mức độ tác động của chúng đến tỷ suất sinh lợi của ngân hàng TMCP Việt Nam. Lập luận và đƣa ra các giải pháp phù hợp với thực tiễn tình hình nghiên cứu nhằm giúp các ngân hàng TMCP Việt Nam nâng cao tỷ suất sinh lợi để tồn tại và phát triển bền vững. Để nghiên cứu này giải quyết tốt mục tiêu nghiên cứu, cần phải làm rõ các câu hỏi nghiên cứu sau: 1, Những chỉ số tài chính nào của ngân hàng có ảnh hƣởng đến lợi nhuận của ngân hàng Việt Nam trong giai đoạn năm 2006 đến 2013? 2, Những chỉ số kinh tế vĩ mô nhƣ tốc độ tăng trƣởng tổng sản phẩm quốc nội thực tế, lạm phát, và mức cung tiền có tác động đến lợi nhuận của ngân hàng Việt Nam trong giai đoạn từ năm 2006 đến 2013 hay không?
4 3. Đối tƣợng nghiên cứu Nghiên cứu đƣợc tiến hành trên số liệu báo cáo tài chính (đã kiểm toán) của 14 ngân hàng TMCP trên địa bàn TP.HCM. 4. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Nghiên cứu mức độ ảnh hƣởng của các đặc trƣng ngân hàng và các yếu tố vĩ mô đến tỷ suất sinh lợi của một số ngân hàng TMCP trên địa bàn TP.HCM. - Về thời gian: Dữ liệu dùng để thực hiện luận văn đƣợc thu thập trong khoảng thời gian chủ yếu trong giai đoạn 2006-2013 (8 năm), trong đó bao gồm dữ liệu có sẵn từ báo cáo tài chính của các ngân hàng, báo báo của NHNN, báo cáo ngân hàng thế giới, báo cáo của hệ thống giám sát ngân hàng. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu - Phƣơng pháp nghiên cứu định tính: Nghiên cứu đã sử dụng các số liệu thống kê thông qua thu thập dữ liệu có sẵn, tiến hành lập bảng biểu, vẽ biểu đồ để dễ dàng so sánh và đánh giá nội dung cần tập trung nghiên cứu. Bên cạnh đó, đề tài cũng đã sử dụng phƣơng pháp suy diễn để lập luận và giải thích đặc điểm của từng chỉ tiêu trong quá trình phân tích số liệu nghiên cứu. - Phƣơng pháp nghiên cứu định lƣợng: Nghiên cứu thực hiện phân tích thống kê mô tả, phân tích tƣơng quan, và phân tích hồi quy nhằm xác định mức độ ảnh hƣởng của các đặc trƣng ngân hàng và các yếu tố vĩ vô đến tỷ suất sinh lợi của một số NHTMCP trên địa bàn TP.HCM, thông qua việc thu thập dữ liệu từ các báo cáo tài chính của các Ngân hàng TMCP Việt Nam, với kích thƣớc mẫu là 112 quan sát. Các ngân hàng đƣợc chọn để phân tích là các NHTMCP có quy mô vốn lớn, nhỏ, trung bình. Sau đó, tác giả tiến hành kiểm định sự phù hợp của mô hình qua các kiểm định: kiểm định ANOVA về tính thích hợp của mô hình, kiểm định Durbin- Waston về tự tƣơng quan, và kiểm định đa cộng tuyến để kiểm định các nhân tố có ảnh hƣởng quan trọng đến tỷ suất sinh lợi của NHTM, từ đó xác định đƣợc mức độ tác động của từng nhân tố đến tỷ suất sinh lợi của NHTM tại Việt Nam.
5 6. Ý nghĩa thực tiễn Điểm mới trong nghiên cứu là tác giả đã đi sâu vào nghiên cứu và phân tích định tính thực trạng của các đặc trƣng ngân hàng của một số ngân hàng TMCP trên địa bàn TP.HCM, giai đoạn từ năm 2006 đến năm 2013 và phân tích các yếu tố vĩ mô, kết quả đã đánh giá đƣợc mức độ ảnh hƣởng của các đặc trƣng ngân hàng và các yếu tố vĩ mô đến tỷ suất sinh lợi của ngân hàng, cũng từ kết quả đánh giá đó tác giả đã đƣa ra đƣợc mô hình về mức độ ảnh hƣởng của các đặc trƣng ngân hàng và các yếu tố vĩ mô đến đến tỷ suất sinh lợi của ngân hàng. Đề tài nghiên cứu cung cấp nhiều thông tin giá trị cho các nhà quản trị của ngân hàng trong việc ra xác định các yếu tố trọng tâm, quyết định về các chính sách đầu tƣ và các kế hoạch phát triển nhằm đạt mục tiêu nâng cao lợi nhuận của ngân hàng. Nhà đầu tƣ có thể sử dụng bài nghiên cứu nhƣ một tài liệu nâng cao hiểu biết về các yếu tố tác động đến lợi nhuận của ngân hàng và là căn cứ để đƣa ra các quyết định về việc đầu tƣ vào nhóm cổ phiếu ngân hàng. Ngoài ra, kết quả nghiên cứu cũng sẽ góp phần cung cấp các thông tin có hữu ích cho các đối tƣợng quan tâm. Đề tài cũng cung cấp bằng chứng thực nghiệm về lợi nhuận và các yếu tố có ảnh hƣởng đến lợi nhuận của ngân hàng để Chính phủ, Ngân hàng Nhà nƣớc và các hiệp hội Ngân hàng có cơ sở ban hành các quy định và chính sách phù hợp thông qua việc vận dụng tổng hợp nhiều phƣơng pháp nghiên cứu nhƣ: phân tích định tính (thống kê mô tả, suy diễn, sử dụng kỹ thuật định tính) cùng với phƣơng pháp định lƣợng (kiểm định ANOVA về tính thích hợp của mô hình, kiểm định Durbin- Waston về tự tƣơng quan, và kiểm định đa cộng tuyến). Mỗi phƣơng pháp đƣợc vận dụng phù hợp theo từng nội dung nghiên cứu trong luận án. Bài nghiên cứu này có thể là tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm đến thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến tỷ suất sinh lợi của ngân hàng về phƣơng pháp luận, về đánh giá đo lƣờng, về kiểm định cũng nhƣ kết quả của nghiên cứu. 7. Kết cấu của đề tài Bài nghiên cứu đƣợc chia làm 5 chƣơng:
6 Chƣơng 1: Lý thuyết đặc trƣng ngân hàng và các yếu tố vĩ mô tác động đến tỷ suất sinh lợi của ngân hàng và tổng quan các nghiên cứu trƣớc đây Chƣơng 2: Phân tích thực trạng của các ngân hàng thƣơng mại cổ phần tại TP.HCM Chƣơng 3: Nghiên cứu các đặc trƣng ngân hàng và các yếu tố vĩ mô tác động đến tỷ suất sinh lợi của một số ngân hàng thƣơng mại cổ phần trên địa bàn TP.HCM Chƣơng 4: Một số giải pháp đề xuất
7 CHƢƠNG 1: LÝ THUYẾT ĐẶC TRƢNG NGÂN HÀNG VÀ CÁC YẾU TỐ VĨ MÔ TÁC ĐỘNG ĐẾN TỶ SUẤT SINH LỢI CỦA NGÂN HÀNG VÀ TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƢỚC ĐÂY 1.1. Tổng quan đặc trƣng ngân hàng và các yếu tố vĩ mô tác động đến tỷ suất sinh lợi của ngân hàng Để phân tích và đo lƣờng mức độ ảnh hƣởng của các đặc trƣng ngân hàng và các yếu tố kinh tế vĩ mô đến tỷ suất sinh lợi của ngân hàng, tác giả đã chọn tỷ số lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA) và tỷ số lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) làm 2 biến phụ thuộc. Các yếu tố để phân tích gồm: 6 đặc trƣng của ngân hàng gồm: (1)- vốn chủ sở hữu (đại diện là tỷ số tổng vốn chủ sở hữu trên tổng nguồn vốn- Capital to assets- CA); (2)- tỷ lệ dƣ nợ trên tổng nguồn vốn (đại diện là tỷ số tổng dƣ nợ trên tổng nguồn vốn - Liabilities to assets ratio- LA); (3)- khả năng thanh khoản (đại diện là tỷ lệ cấp tín dụng so với nguồn vốn huy động- Liquidity ratio – LDR); (4)- hiệu quả quản lý (đại diện là tỷ lệ tổng thu nhập tiền lãi trên tổng chi phí tiền lãi - EFF); (5)- tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM); (6)- quy mô ngân hàng (SIZE), 3 yếu tố vĩ mô của nền kinh tế là: (1)- tỷ lệ lạm phát (INF); (2)- tốc độ tăng trƣởng GDP (GRT) và (3)- mức cung tiền (M2). Tỷ suất sinh lợi Mức sinh lời trong một khoảng thời gian tính theo giá trị tuyệt đối hay còn gọi là lợi nhuận của một khoản đầu tƣ đƣợc hiểu là phần chênh lệch giữa kết quả thu đƣợc sau một khoảng thời gian đầu tƣ với phần vốn gốc mà nhà đầu tƣ phải bỏ ra ban đầu. Công thức tính: Tổng mức sinh lời = Số tiền thu đƣợc sau thời gian đầu tƣ – Giá trị vốn gốc đầu tƣ ban đầu – Cổ tức (trái tức) + Mức lãi (lỗ) vốn. Mức sinh lời trong một khoảng thời gian tính theo giá trị tƣơng đối (tính theo phần trăm) cho biết nếu đầu tƣ 1 đồng sẽ thu về đƣợc thêm bao nhiêu đồng. Đƣợc tính bằng mức sinh lời tuyệt đối chia cho khoản vốn gốc đầu tƣ ban đầu.
8 Trong đó: R: Lợi suất trong giai đoạn đầu tƣ D: Cổ tức (lãi) thu đƣợc P0: Giá mua ban đầu P1: Giá thanh lý vào cuối giai đoạn đầu tƣ Ví dụ: ROA (Tỷ số lợi nhuận ròng trên tài sản), ROE (Tỷ số lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu), ROI (Lợi tức đầu tƣ), ROC (Khả năng sinh lợi trên nguồn vốn dài hạn), ROS (Tỷ số lợi nhuận trên doanh thu). Lợi suất bình quân bao gồm lợi suất bình quân số học và lợi suất bình quân hình học. Lợi suất bình quân số học: Rs: Lợi suất bình quân số học R1, R2, .., Rn: Lợi suất từ năm thứ 1 đến năm thứ n Lợi suất bình quân hình học: Rh= Trong đó: Rh: Lợi suất bình quân hình học R1, R2, .., Rn: Lợi suất từ năm thứ 1 đến năm thứ n
9 Lợi suất kỳ vọng là lợi suất bình quân của một cơ hội đầu tƣ trong tƣơng lai trên cơ sở các khả năng sinh lời dự tính. Công thức tính: Tỷ số lợi nhuận ròng trên tổng tài sản (ROA) Tỷ số lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA) đƣợc đo bằng lãi ròng trên tổng tài sản, ROA cho biết cứ mỗi đồng tài sản sẽ tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận sau thuế. Chỉ tiêu này phản ánh khả năng để chuyển đổi tài sản của ngân hàng thành lợi nhuận ròng và cũng là chỉ tiêu quan trọng nhất trong việc so sánh hiệu quả hoạt động giữa các ngân hàng với nhau. Tỷ số sinh lợi trên tổng tài sản (ROA) đo lƣờng hoạt động của một ngân hàng trong việc sử dụng tài sản để tạo ra thu nhập (độc lập với việc huy động vốn để mua các tài sản đó). Tỷ số sinh lợi trên tổng tài sản (ROA) nối kết các kết quả của hoạt động kinh doanh với hoạt động đầu tƣ của một ngân hàng, không kể đến việc ngân hàng đã dùng nguồn vốn nào để phục vụ cho các hoạt động đầu tƣ của mình. Nhƣ vậy, ROA cố gắng đo lƣờng thành công của một ngân hàng trong hoạt động kinh doanh, dịch vụ của nó. Tỷ số sinh lợi trên tổng tài sản không tính đến việc huy động vốn hỗn hợp (vốn vay và vốn cổ phần), một hoạt động thuộc phạm vi trách nhiệm của những ngƣời làm công tác tài chính. Giống nhƣ việc tính toán của hầu hết các tỷ số sinh lợi, tỉ số này chia thu nhập hoặc kết quả kinh doanh (bằng một đơn vị đo lƣờng) cho các tài sản hoặc vốn cần có để tạo ra thu nhập đó. Cách tính toán ROA nhƣ sau: Tỷ suất sinh lợi trên tổng tài sản có một mối liên hệ đặc biệt đối với ngƣời cho vay, hoặc chủ nợ, của một ngân hàng. Những ngƣời cho vay này có quyền đòi hỏi ƣu tiên trên tài sản của ngân hàng trƣớc ngƣời chủ sở hữu cổ phần thƣờng.
10 Những ngƣời cho vay nhận đƣợc phần thu nhập của họ theo nhƣ hợp đồng đã ký kết. Ngân hàng thƣờng trả lãi vay trƣớc khi thanh toán các khoản khác, ví dụ nhƣ trả cổ tức, cho những ngƣời cấp vốn khác. Khi gia hạn nợ hoặc cung cấp các khoản nợ cho ngân hàng, những ngƣời cho vay muốn chắc chắn rằng ngân hàng có thể tạo ra mức sinh lợi trên tài sản vƣợt trội hơn chi phí của nó. Tỷ số lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu (ROE) Tỷ số lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu đƣợc đo bằng lãi ròng trên vốn chủ sở hữu, ROE cho biết mỗi đồng vốn của chủ sở hữu bỏ ra sẽ mang lại bao nhiêu đồng lợi nhuận sau thuế. ROE là chỉ tiêu đánh giá khả năng sinh lời, cho biết mức tỷ suất lợi nhuận chia cho các cổ đông của ngân hàng. Tỷ suất sinh lợi trên vốn cổ phần thƣờng đo lƣờng kết quả của ngân hàng trong việc sử dụng tài sản để tạo ra thu nhập và lãi cho các cổ đông của cổ phần thƣờng. Khác với tỷ suất sinh lợi trên tài sản, tỷ suất sinh lợi trên vốn cổ phần có xem xét đến chi phí huy động vốn. Nhƣ vậy việc đo lƣờng khả năng sinh lợi này kết hợp với kết quả của hoạt động sản xuất kinh doanh, đầu tƣ và các quyết định huy động vốn. Việc tính toán tỷ suất sinh lợi trên vốn cổ phần thƣờng nhƣ sau: Hạn chế của ROA và ROE Một ƣu điểm rõ ràng của các hệ số này là dễ dàng tính toán. Tuy nhiên, cũng cần lƣu ý một số vấn đề khi sử dụng các hệ số này: Thứ nhất, các hệ số về khả năng sinh lợi không tính đến rủi ro mà công ty phải đối mặt. Thứ hai, khi tính toán các hệ số, số liệu trong quá khứ đƣợc sử dụng và không thể hiện đƣợc dự báo về lợi ích trong tƣơng lai. Thứ ba, các hệ số này đơn thuần chỉ thể hiện kết quả dựa trên giá trị ghi sổ mà chƣa tính đến giá trị thị trƣờng (ROE). Thứ tƣ, trong một số trƣờng hợp, các nhà quản lý do áp lực thành tích có xu hƣớng chỉ quan tâm đến việc làm tăng ROA, ROE trong ngắn hạn mà không quan tâm đến lợi ích dài hạn.