Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Bạc Liêu

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:87

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở đánh giá thực trạng phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank - Chi nhánh Bạc Liêu, luận văn sẽ đưa ra một số giải pháp và kiến nghị nhằm tăng cường việc phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank chi nhánh Bạc Liêu trong thời gian tới từ đó góp phần gia tăng hiệu quả hoạt động kinh doanh của Agribank - Chi nhánh Bạc Liêu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Bạc Liêu

NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HCM ------------------------------ NGUYỄN XUÂN MƠ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM - CHI NHÁNH BẠC LIÊU LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018
NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HCM ------------------------------ NGUYỄN XUÂN MƠ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM - CHI NHÁNH BẠC LIÊU LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số ngành: 8.34.02.01 Người hướng dẫn khoa học: TS. Đào Lê Kiều Oanh TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018
i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đề tài luận văn “Phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Bạc Liêu” là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân tác giả, được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, kiến thức, nghiên cứu khảo sát tình hình thực tiễn, chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sỹ tại bất cứ một trường đại học nào. Không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn./. Học viên thực hiện luận văn Nguyễn Xuân Mơ
ii LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn này, tác giả đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ quý báu tận tình của các thầy cô, đồng nghiệp và các bạn. Với lòng biết kính trọng và biết ơn sâu sắc, tôi xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới: Ban Giám hiệu và quý thầy cô của Trường đại học Ngân hàng Tp HCM đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cám ơn sâu sắc nhất tới TS. Đào Lê Kiều Oanh, người đã tận tình giúp tôi định hướng và hướng dẫn tôi thực hiện luận văn này. Tôi cũng xin chân thành cám ơn tới Ban lãnh đạo Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – chi nhánh Bạc Liêu đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu để hoàn thành luận văn. Cuối cùng, tôi xin bảy tỏ lòng cám ơn tới bạn bè, đồng nghiệp, gia đình luôn khuyến khích, động viên tôi để tôi có thêm nghị lực và quyết tâm trong quá trình học tập và thực hiện luận văn thạc sỹ. Tôi xin chân thành cám ơn./. Tác giả Nguyễn Xuân Mơ
iii TÓM TẮT LUẬN VĂN Dịch vụ phi tín dụng là dịch vụ được ngân hàng cung cấp tới khách hàng để đáp ứng nhu cầu về tài chính, tiền tệ của khách hàng, nhằm trực tiếp hoặc gián tiếp đem lại cho ngân hàng một khoản thu nhập bằng các khoản phí xác định thu được từ khách hàng, không bao gồm dịch vụ tín dụng. Phát triển dịch vụ phi tín dụng cũng là cách thức có hiệu quả nhất để thay đổi cơ cấu kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng, nhất là trong điều kiện các dịch vụ tín dụng đang tiềm ẩn nhiều rủi ro, hoạt động đầu tư và kinh doanh chứng khoán gặp nhiều khó khăn như thời điểm hiện nay. Xuất phát từ thực tiễn đó, việc tìm ra những giải pháp nhằm phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank – chi nhánh Bạc Liêu trở thành vấn đề cấp bách.Vì vậy đề tài “Phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – chi nhánh Bạc Liêu” được tác giả chọn làm đề tài Luận văn Thạc sỹ. Luận văn đã làm rõ các nội dung như: Thứ nhất, góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển dịch vụ phi tín dụng từ các nghiên cứu trước đây ở Việt Nam. Thứ hai, phân tích và đánh giá thực trạng phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank – chi nhánh Bạc Liêu trong giai đoạn 2014- 2017. Thứ ba, đề xuất các giải pháp đồng bộ nhằm phát triển dịch vụ phi tín dụng tại chi nhánh Bạc Liêu giai đoạn từ nay đến năm 2025 và những năm tiếp theo. Tóm lại: Mặc dù đang đóng góp ngày càng lớn vào lợi nhuận của các ngân hàng thương mại nói chung và Agribank – chi nhánh Bạc Liêu nói riêng, nhưng thực tế cho thấy, để phát triển thị trường dịch vụ phi tín dụng cũng không dễ. Các ngân hàng đang đối mặt với những khó khăn, thách thức. Hy vọng rằng với những nghiên cứu, những giải pháp, đề xuất mang tính hệ thống trong tương lai gần sẽ đóng góp một phần hữu ích trong việc phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank – chi nhánh Bạc Liêu.
iv MỤC LỤC Trang TÓM TẮT LUẬN VĂN .......................................................................................... iii MỤC LỤC ................................................................................................................ iv DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ LIỆU ................................................................... viii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ................................................................................. ix PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1.1. Sự cần thiết của đề tài ........................................................................................1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu...........................................................................................3 1.2.1. Mục tiêu tổng quát ............................................................................................3 1.2.2. Mục tiêu cụ thể ..................................................................................................3 1.3. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................3 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .....................................................................3 1.5. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................4 1.6. Đóng góp của đề tài ............................................................................................4 1.7. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu....................................................................5 1.8. Kết cấu của luận văn ..........................................................................................6 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ......................................................................7 1.1. Tổng quan về dịch vụ phi tín dụng ...................................................................7 1.1.1. Khái niệm dịch vụ phi tín dụng .........................................................................7 1.1.2. Sự khác nhau giữa dịch vụ tín dụng và dịch vụ phi tín dụng ............................8 1.1.3. Các loại hình dịch vụ phi tín dụng ....................................................................9 1.1.4. Nguồn thu phí từ dịch vụ phi tín dụng ............................................................12 1.1.4.1. Khái niệm ..........................................................................................12 1.1.4.2. Phân loại nguồn thu phí từ dịch vụ phi tín dụng ...............................12 1.2. Cơ sở lý luận về phát triển dịch vụ phi tín dụng ...........................................14 1.2.1. Khái niệm phát triển dịch vụ phi tín dụng ......................................................14 1.2.2. Sự cần thiết phải phát triển dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng thương mại ..15 1.2.3. Nhân tố ảnh hưởng đến phát triển dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng thương mại .............................................................................................................................17
v 1.2.4. Các tiêu chí đánh giá sự phát triển của dịch vụ phi tín dụng ..........................20 1.3. Kinh nghiệm phát triển dịch vụ phi tín dụng của một số ngân hàng thương mại và bài học cho ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam ...................................................................................................................................23 1.3.1. Kinh nghiệm của Ngân hàng HSBC ...............................................................23 1.3.2. Kinh nghiệm của Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu ............................25 1.3.3. Kinh nghiệm của Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại Thương Việt Nam 26 1.3.4. Bài học cho Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam .....27 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ........................................................................................29 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM - CHI NHÁNH BẠC LIÊU .....................................................................................30 2.1. Giới thiệu về Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thông Việt Nam – Chi nhánh Bạc Liêu .............................................................................................30 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Bạc Liêu .............................................................30 2.1.2. Kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Bạc Liêu .............................................................32 2.2. Thực trạng phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Bạc Liêu .......................................37 2.2.1. Thực trạng phát triển về quy mô dịch vụ phi tín dụng ....................................37 2.2.1.1. Quy mô và tốc độ tăng trưởng thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng ......37 2.2.1.2. Quy mô và tốc độ tăng trưởng số lượng dịch vụ phi tín dụng ..........44 2.2.1.3. Thị phần khách hàng sử dụng dịch vụ phi tín dụng tại Agribank – chi nhánh Bạc Liêu .........................................................................................................46 2.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển về chất lượng ...........................................48 2.3. Đánh giá thực trạng phát triển dich vụ phi tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – chi nhánh Bạc Liêu ......................51 2.3.1. Kết quả đạt được .............................................................................................51 2.3.2. Hạn chế............................................................................................................53 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế ....................................................................54
vi KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................56 Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM CHI NHÁNH BẠC LIÊU .......................................................................................57 3.1. Định hướng phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank và Agribank – chi nhánh Bạc Liêu và đến năm 2022 ....................................................................57 3.1.1. Mục tiêu và nhiệm vụ phát triển sản phẩm dịch vụ của Agribank đến năm 2022 ...........................................................................................................................57 3.1.2. Định hướng cụ thể của Agribank trong phát triển dịch vụ phi tín dụng .........57 3.1.3. Định hướng của Agribank – Chi nhánh Bạc Liêu trong phát triển dịch vụ phi tín dụng ......................................................................................................................60 3.2. Các giải pháp phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank – chi nhánh Bạc Liêu ....................................................................................................................62 3.2.1. Chi nhánh cần xây dựng chính sách khách hàng ............................................62 3.2.2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ ................................................63 3.2.3. Tăng cường tiếp thị, quảng bá và xây dựng thương hiệu trong phát triển dịch vụ phi tín dụng ..........................................................................................................64 3.2.4. Gia tăng nguồn thu từ các sản phẩm dịch vụ phi tín dụng hiện đại ................65 3.2.5. Tăng cường sự phối hợp giữa các phòng ban trong chi nhánh trong công tác phát triển dịch vụ phi tín dụng ..................................................................................65 3.3. Một số khuyến nghị ..........................................................................................66 3.3.1. Đối với Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam ............66 3.3.2. Đối với Chính phủ ...........................................................................................70 3.3.3. Đối với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam .........................................................70 3.3.4. Khuyến nghị đối với Hiệp hội ngân hàng .......................................................71 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ........................................................................................73 KẾT LUẬN ..............................................................................................................74 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................76
vii Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông Agribank thôn Việt Nam Automatic teller Máy rút tiền tự động ATM machine CBCNV Cán bộ công nhân viên CNTT Công nghệ thông tin DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa HKD Hộ kinh doanh KKH Không kỳ hạn KH Khách hàng NHNN Ngân hàng Nhà nước Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông NHNo&PTNT thôn Việt Nam NHTM Ngân hàng thương mại PR Public Relations Quan hệ công chúng QTRR Quản trị rủi ro SPDV Sản phẩm dịch vụ TCKT Tổ chức kinh tế TCTD Tổ chức tín dụng TGTT Tiền gửi thanh toán TTQT Thanh toán quốc tế TMCP Thương mại cổ phần UNC Uỷ nhiệm chi UNT Uỷ nhiệm thu Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại VCB thương Việt DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
viii DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ LIỆU Trang Bảng 2.1: Kết quả hoạt động kinh doanh giai đoạn 2014-2017................................33 Bảng 2.2:Thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng của Agribank – Chi nhánh Bạc Liêu giai đoạn 2014 – 2017 ......................................................................................................37 Bảng 2.3: Thu từ dịch vụ thanh toán của Agribank – chi nhánh Bạc Liêu ...............39 Bảng 2.4: Doanh số thu từ dịch vụ thanh toán trong nước tại Agribank –Chi nhánh Bạc Liêu giai đoạn 2014 – 2017 ...............................................................................39 Bảng 2.5: Doanh số thanh toán quốc tế của Agribank – chi nhánh Bạc Liêu giai đoạn 2014 – 2017 ......................................................................................................40 Bảng 2.6: Doanh thu từ dịch vụ thẻ tại Agribank – chi nhánh Bạc Liêu giai đoạn 2014 – 2017 ...............................................................................................................41 Bảng 2.7: Doanh thu từ dịch vụ E - Mobile Banking tại Agribank – chi nhánh Bạc Liêu giai đoạn 2014 – 2017 .......................................................................................42 Bảng 2.8: Doanh thu từ dịch vụ ngân quỹ tại Agribank – chi nhánh Bạc Liêu giai đoạn 2014 – 2017 ......................................................................................................43 Bảng 2.9: Doanh thu từ dịch vụ khác tại Agribank – chi nhánh Bạc Liêu ...............44 Bảng 2.10: Phát triển số lượng dịch vụ phi tín dụng chủ yếu của Agribank – chi nhánh Bạc Liêu giai đoạn 2014 – 2017.....................................................................45 Bảng: 2.11: Thị phần sản phẩm dịch vụ phi tín dụng của Agribank – chi nhánh Bạc Liêu giai đoạn 2014 – 2017 .......................................................................................47 Bảng 2.12: Tỷ trọng thu từ dịch vụ phi tín dụng tại Agribank – chi nhánh Bạc Liêu giai đoạn 2014 – 2017 ...............................................................................................52
ix DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Trang Biểu đồ 2.1: Thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng của Agribank – chi nhánh Bạc Liêu giai đoạn 2014 – 2017 ...............................................................................................38 Biểu đồ 2.2: Thu nhập từ kinh doanh ngoại tệ tại Agribank – ..................................43
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1.1. Sự cần thiết của đề tài Ngày nay, dịch vụ phi tín dụng ngày càng chiếm vị trí quan trọng trong hoạt động của các ngân hàng trên thế giới. Trong điều kiện nền kinh tế mở, tự do hóa thương mại và tự do hóa tài chính, nhu cầu về các dịch vụ phi tín dụng sẽ ngày càng gia tăng. Các ngân hàng hàng đầu thế giới đã phát triển mạnh về dịch vụ tín dụng đều nhận định rằng hoạt động tín dụng có thể tạo ra nguồn thu ổn định tuy nhiên nguy cơ rủi ro rất cao. Trong khihoạt động phi tín dụng mang lại nguồn doanh thu cao, chắc chắn, ít rủi ro. Vì vậy, các ngân hàng đều hy vọng rằng dịch vụ phi tín dụng sẽ ngày càng chiếm tỷ trọng cao trong tổng doanh số của họ và trong bối cảnh hoạt động tín dụng hiện nay còn nhiều khó khăn, thì việc nhấn mạnh vai trò của phát triển dịch vụ phi tín dụng và làm sao để đẩy mạnh các dịch vụ này là điều cần thiết. Dịch vụ phi tín dụng mang lại rất nhiều lợi ích cho cả phía nhà cung cấp dịch vụ và cả phía khách hàng. Nói cách khác, dịch vụ phi tín dụng đã mang lại lợi ích cho toàn xã hội và cho cả nền kinh tế: Góp phần đa dạng hóa các sản phẩm dịch vụ ngân hàng, từ đó thu hút và mở rộng đến nhiều đối tượng khách hàng; Đáp ứng tối ưu nhu cầu của nền kinh tế, góp phần củng cố sự lớn mạnh và nâng cao uy tín, vị thế của ngân hàng thương mại (NHTM) trong nền kinh tế; Phân tán rủi ro cho ngân hàng, mang lại nguồn thu ổn định cho ngân hàng, làm tăng lợi nhuận của NHTM và thúc đẩy quan hệ hợp tác, hội nhập kinh tế quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng. Song cho đến nay, mảng dịch vụ phi tín dụng tại các ngân hàng còn đơn điệu về hình thức, chất lượng chưa cao, quy mô dịch vụ nhỏ, sức cạnh tranh còn hạn chế; trong khi đó hoạt động marketing chưa thực sự hiệu quả nên tỷ lệ khách hàng cá nhân tham gia vào hoạt động phi tín dụng tại các ngân hàng còn hạn chế; việc xây dựng chiến lược rõ ràng cho phát triển dịch vụ phi tín dụng chưa được chú trọng, mà thường lồng ghép vào chiến lược phát triển chung của ngân hàng; Trình độ công nghệ và nguồn nhân lực chất lượng cao để phát triển các dịch vụ phi tín dụng ứng dụng công nghệ cao như: giao dịch các công cụ phái sinh, ngân hàng điện tử, ủy thác... còn chưa được phát huy tối đa để đem lạihiệu quả tương xứng với năng lực
2 và lợi thế; bên cạnh đó thói quen sử dụng tiền mặt của người Việt Nam cũng là một trở ngại lớn trong việc phát triển mạng lưới thẻ nói riêng và dịch vụ phi tín dụng nói chung của ngân hàng. Kết quả là nguồn thu từ hoạt động phi tín dụng của các ngân hàng trong những năm gần đây dù đã được cải thiện nhưng vẫn còn khiêm tốn. Trải qua quá trình hình thành và phát triển, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) luôn khẳng định vai trò chủ lực trên thị trường tài chính nông thôn.Ngân hàng có các chi nhánh ở khắp các tỉnh thành trong cả nước. Tuy nhiên xuất thân từ một ngân hàng nhà nước mở ra phục vụ cho nhu cầu phát triển nông nghiệp, nông thôn, nông dân ở Việt nam, trước đây Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam luôn chú trọng vào các dịch vụ ngân hàng truyền thống mà chưa chú trọng phát triển các dịch vụ phi tín dụng. Có thể nói Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã tham gia phát triển dịch vụ phi tín dụng chậm hơn so với các ngân hàng thương mại khác.Thời gian qua Agribank đã không ngừng nghiên cứu và cho ra đời nhiều dịch vụ phi tín dụng hiện đại mang nhiều tiện ích, qua đó từng bước đáp ứng được nhu cầu ngày càng phong phú, đa dạng của khách hàng, nâng cao uy tín và vị thế của Agribank. Tuy có bước phát triển đáng kể, song việc phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank cũng bộc lộ một số hạn chế, yếu kém như: Số lượng dịch vụ phi tín dụng chưa thật sự phong phú, chưa có dịch vụ có tính đặc thù riêng, chất lượng còn có những hạn chế nhất định; chưa có chiến lược dài hạn để phát triển dịch vụ phi tín dụng; kênh phânphối hiện đại còn có những hạn chế nhất định… đang là những rào cản ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của dịch vụ phi tín dụng tại Agribank. Để đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng, phân tán rủi ro và gia tăng lợi nhuận cho ngân hàng, Agribank cần có những giải pháp hữu hiệu để phát triển dịch vụ phi tín dụng của mình, từng bước đáp ứng yêu cầu cạnh tranh và hội nhập kinh tế quốc tế, đây là vấn đề có tính cấp thiết đang đặt ra đối với Agribank trong giai đoạn hiện nay. Nhằm phát triển mạnh mẽ hơn, giữ vững vị thế của Agribank, Agribank chi nhánh Bạc Liêu có nhu cầu bức thiết để đẩy mạnh phát triển dịch vụ phi tín dụng. Tuy nhiên, phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank Chi nhánh Bạc Liêu vẫn còn gặp nhiều khó khăn và trở ngại. Luận văn này sẽ chỉ rõ những khó khăn đó và đưa ra các biện pháp khắc phục phù hợp về cả mặt lý thuyết và thực tiễn của việc
3 phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank - Chi nhánh Bạc Liêu. Xuất phát từ những lý do trên, là cán bộ của Agribank – Chi nhánh Bạc Liêu qua thực tiễn công tác, nhận thức được tầm quan trọng của việc phát triển dịch vụ phi tín dụng tới sự phát triển của ngân hàng. Tác giả đã chọn đề tài “Phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Bạc Liêu” làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sĩ của mình. 1.2. Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1. Mục tiêu tổng quát Trên cơ sở đánh giá thực trạng phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank - Chi nhánh Bạc Liêu, luận văn sẽ đưa ra một số giải pháp và kiến nghị nhằm tăng cường việc phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank Chi nhánh Bạc Liêu trong thời gian tới từ đó góp phần gia tăng hiệu quả hoạt động kinh doanh của Agribank - Chi nhánh Bạc Liêu. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể Phân tích và đánh giá thực trạng việc phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank - Chi nhánh Bạc Liêu. Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp và kiến nghị để củng cố, tăng cường việc phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank – Chi nhánh Bạc Liêu. 1.3. Câu hỏi nghiên cứu Thực trạng hoạt động dịch vụ phi tín dụng của Agribank – Chi nhánh Bạc Liêu trong giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2017 như thế nào? Việc phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank – Chi nhánh Bạc Liêu giai đoạn2014 – 2017 tại Agribank – Chi nhánh Bạc Liêu có những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân nào? Những giải pháp và kiến nghị nào để khắc phục những mặt tồn tại và hạn chế nhằm phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank – Chi nhánh Bạc Liêu trong thời gian tới? 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến việc
4 phát triển dịch vụ phi tín dụng của NHTM. Phạm vi nghiên cứu: Về không gian: Các hoạt động, công tác phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank - Chi nhánh Bạc Liêu. Về thời gian: Thu thập số liệu nghiên cứu luận văn từ năm 2014 – 2017. 1.5. Phương pháp nghiên cứu Để hoàn thành mục tiêu nghiên cứu đặt ra, luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính, cụ thể như sau: Luận văn sử dụng phương pháp tổng hợp các cơ sở lý thuyết để hệ thống hóa các khái niệm, nội dung liên quan đến dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng thương mại. Đồng thời luận văn cũng sử dụng phương pháp thu thập các bài báo, công trình nghiên cứu trong nước và nước ngoài liên quan đến đề tài để làm cơ sở tham khảo. Phương pháp phân tích kết hợp với tổng hợp, mô tả, phân tích định tính dựa trên số liệu thống kê, các báo cáo của Agribank Chi nhánh Bạc Liêu, các tài liệu tham khảo trong các công trình nghiên cứu để đánh giá thực trạng phát triển dịch vụ phi tín dụng. Kết hợp với phương pháp quy nạp, diễn dịch để đưa ra những giải pháp phù hơp, hiệu quả góp phần phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank – Chi nhánh Bạc Liêu. 1.6. Đóng góp của đề tài Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về đề tài phát triển dịch vụ phi tín dụng. Vì vậy, đây là chủ đề khá quen thuộc. Tuy nhiên, công trình nghiên cứu của tác giả không trùng lắp hoàn toàn so với các nghiên cứu trước do có sự khác biệt phạm vi thời gian nghiên cứu, không gian nghiên cứu. Về cơ sở lý luận: Tác giả đã hệ thống hoá, làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về phát triển dịch vụ phi tín dụng. Về phương diện thực tiễn: Luận văn đã đề xuất được một số giải pháp và kiến nghị mang tính khả thi và đặc thù có thể nghiên cứu, vận dụng vào hoạt động phát
5 triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank - Chi nhánh Bạc Liêu trong thời gian tới. 1.7. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu Về tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài nghiên cứu của tác giả, tại Việt Nam đã có một số đề tài nghiên cứu như sau: Phạm Anh Thuỷ, “Phát triển dịch vụ phi tín dụng của các ngân hàng thương mại nhà nước Việt Nam”, Luận án Tiến sĩ, Trường đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh. Tác giả nêu ra những cơ sở lý luận chặt chẽ, thực trạng hiện tại của dịch vụ phi tín dụng hiện nay của các ngân hàng thương mại nhà nước Việt Nam. Từ đó, luận án đã đưa ra một số giải pháp hiệu quả để thúc đẩy phát triển dịch vụ phi tín dụng tại các NHTM Nhà nước Việt Nam. Trần Thị Bích Ngọc, “Giải pháp tăng thu dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lâm Đồng”, Luận văn Thạc sĩ trường đại học Ngân hàng TP HCM. Luận văn đã phân tích thực trạng và đánh giá việc tăng phí dịch vụ phi tín dụng tại Agribank Lâm Đồng. Dựa trên nghiên cứu kinh nghiệm từ việc gia tăng thu phí dịch vụ phi tín dụng và thực trạng tại Agribank Lâm Đồng, tác giả đã đề xuất giải pháp đối với Agribank Lâm Đồng và kiến nghị đối với Hội sở chính cũng như Ngân hàng Nhà nước. Các giải pháp mà tác giả đề ra mang tính thực tiễn và có thể áp dụng tại chi nhánh. Chu Nguyễn Hoàng Lan, “Phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam”, Luận văn Thạc sĩ kinh tế trường đại học Ngân hàng TP HCM.Luận văn chỉ rõ sự cần thiết phải phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Agribank, phân tích thực trạng và đề xuất nhóm giải pháp khá đồng bộ và toàn diện để có thể giúp Agribank phát triển dịch vụ phi tín dụng trong thời gian tới. Tóm lại, mặc dù dịch vụ phi tín dụng hiện nay đang được phát triển mạnh mẽ với kỳ vọng rất lớn từ phía Ngân hàng Nhà nước nhằm tăng cường khả năng quản lý, minh bạch hóa thông tin. Đối với các Ngân hàng thương mại thì đây được coi là một kênh đem lại lợi nhuận khá lớn so với lợi nhuận thu được từ các sản phẩm tín dụng truyền thống đầy rủi ro. Do đó, trong thời gian qua có rất nhiều các công trình nghiên cứu khoa học liên quan đến chủ đề nghiên cứu này. Tuy nhiên, nghiên cứu của tác giả không trùng lắp hoàn toàn so với các nghiên cứu trước do có sự khác
6 biệt về phạm vi thời gian và không gian nghiên cứu. 1.8. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn có kết cấu 3 chương bao gồm: Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Bạc Liêu Chương 3: Giải pháp phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Bạc Liêu
7 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Tổng quan về dịch vụ phi tín dụng 1.1.1. Khái niệm dịch vụ phi tín dụng Từ điển thuật ngữ ngân hàng của Nhà xuất bản giáo dục Barron, xuất bản lần thứ 5 của Thomas P. Fitch định nghĩa về dịch vụ phi tín dụng: Dịch vụ phi tín dụng (non creditbanking services) là các dịch vụ ngân hàng dựa trên lệ phí không liên quan đến việc mởrộng tín dụng mà ngân hàng cung cấp cho các ngân hàng đại lý hoặc khách hàng doanhnghiệp. Thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng có thể là một nguồn thu đáng kể cho các ngânhàng và các tổ chức tài chính. Ví dụ dịch vụ phi tín dụng bao gồm sự tin tưởng và các khoản thu liên quan đến đầu tư, quản lý tiền mặt toàn cầu, trao đổi tiền tệ nước ngoài… Theo Tài liệu dự án “Khảo sát và đánh giá dịch vụ phi tín dụng ngân hàng Việt Nam” của tổ chức Deloitte Touche Tohmatsu, dịch vụ phi tín dụng là bất cứ dịch vụ hoặc sản phẩm nào cung cấp bởi ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính mà không phải là những dịch vụ tín dụng. Dịch vụ phi tín dụng là dịch vụ được ngân hàng cung cấp tới khách hàng đáp ứng nhu cầu về tài chính, tiền tệ của khách hàng nhằm trực tiếp hoặc gián tiếp đem lại cho ngân hàng một khoản thu nhập nhất định, không bao gồm dịch vụ tín dụng. Theo Phạm Anh Thuỷ (2012), Dịch vụ phi tín dụng được hiểu là bất cứ dịch vụ hay sản phẩm nào cung cấp bởi ngân hàng hoặc các tổ chức tín dụng mà không phải những dịch vụ tín dụng. Dịch vụ phi tín dụng là dịch vụ được ngân hàng cung cấp đến khách hàng đáp ứng nhu cầu về tài chính, tiền tệ của khách hàng nhằm trực tiếp hoặc gián tiếp đem lại cho ngân hàng một khoản thu nhập nhất định, không bao gồm dịch vụ tín dụng”. Như vậy, dịch vụ phi tín dụng là toàn bộ các dịch vụ ngân hàng không kể dịch vụ tín dụng, nó cũng có đầy đủ các đặc điểm của dịch vụ ngân hàng. Điểm khác biệt cơ bản so với dịch vụ tín dụng là khi thực hiện các dịch vụ phi tín dụng, ngân hàng không thu lãi mà thu các khoản phí từ dịch vụ do mình cung cấp. Tác giả có thể khái quát và đưa ra khái niệm dịch vụ phi tín dụng như sau:
8 Dịch vụ phi tín dụng là các dịch vụ ngân hàng mang lại nguồn thu cho các ngân hàng ngoài nguồn thu từ lãi tín dụng thể hiện qua các khoản thu từ dịch vụ tài khoản thanh toán, dịch vụ ngân quỹ, dịch vụ bảo lãnh thu phí, dịch vụ tư vấn, dịch vụ ủy thác, dịch vụ kinh doanh ngoại tệ… 1.1.2. Sự khác nhau giữa dịch vụ tín dụng và dịch vụ phi tín dụng Dịch vụ tín dụng và dịch vụ phi tín dụng đều là dịch vụ, do đó đều mang đầy đủ những thuộc tính chung của dịch vụ như là tính vô hình, tính không thể tách biệt hoặc không chia cắt và tính không ổn định và khó xác định. Sự khác nhau giữa dịch vụ phi tín dụng so với dịch vụ tín dụng được thể hiện qua các đặc điểm sau: Dịch vụ tín dụng không làm phát sinh các nghiệp vụ liên quan đến việc cung cấp và thu hồi tài sản đối với khách hàng. Đây là đặc điểm phân biệt rõ nhất dịch vụ phi tín dụng với dịch vụ tín dụng. Xét về mặt nghiệp vụ, khi dịch vụ phi tín dụng được ngân hàng cung cấp tới khách hàng thì không làm phát sinh các khoản mục cho vay trong phần tài sản của Bảng cân đối kế toán của ngân hàng, hay nói khác đi đó là dịch vụ không làm ngân hàng phải chuẩn bị một khoản tiền thực để nhận lại khoản tiền đó sau một khoản thời gian. Dịch vụ phi tín dụng không chịu tác động trực tiếp của lãi suất. Đối với dịch vụ phi tín dụng, thu nhập được hình thành từ phí dịch vụ, chênh lệch giá, hoa hồng,… Như vậy, để đánh giá hoạt động phi tín dụng của một ngân hàng có thể căn cứ vào tỷ lệ thu ngoài lãi trên tổng thu nhập. Tỷ lệ này càng cao, càng chứng tỏ tính hiệu quả của dịch vụ phi tín dụng. Do đó, sự thay đổi về lãi suất không tác động trực tiếp đến hoạt động kinh doanh cũng như việc phát triển các dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng Dịch vụ phi tín dụng không hiện hữu: dịch vụ phi tín dụng không thể cảm nhận được bằng các giác quan, và kết quả được biểu hiện qua một số yếu tố - là phương tiện chuyển giao dịch vụ cho khách hàng như: địa điểm cung ứng, thái độ của giao dịch viên, thời gian xử lý công việc, môi trường giao dịch,… Dịch vụ phi tín dụng dễ bắt chước: khác với dịch vụ tín dụng của mỗi ngân hàng được xây dựng trên cơ chế quản lý và khẩu vị rủi ro riêng biệt, đối tượng khách hàng hướng đến; dịch vụ phi tín dụng có thể giống nhau ở nhiều ngân hàng
9 nếu nó mang lại hiệu quả kinh doanh tốt. Các dịch vụ phi tín dụng có thể được cung cấp trọn gói mà không giới hạn các số lượng sản phẩm trong gói: các dịch vụ phi tín dụng đều có mối quan hệ với nhau tạo thành một chu trình. Các mối quan hệ này tạo ra một hệ thống hỗ trợ lẫn nhau trong sự phát triển các dịch vụ ngân hàng.Nhờ đó ngân hàng có được sự phát triển dịch vụ bền vững, phát huy tính hệ thống của dịch vụ và có thể cung cấp các dịch vụ trọn gói cho khách hàng. Việc cung cấp các dịch vụ phi tín dụng cho khách hàng không tuân theo nguyên tắc hoàn trả: doanh thu, chi phí cho các dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng không bao gồm các khoản lãi thu được từ việc cấp tín dụng cho khách hàng hay lãi phải trả từ việc vay vốn của khách hàng. Do đó, việc cung cấp dịch vụ phi tín dụng cho khách hàng được thực hiện “mua đứt bán đoạn” mà không có sự hoàn trả từ phía khách hàng. 1.1.3. Các loại hình dịch vụ phi tín dụng ✓ Dịch vụ thanh toán Dịch vụ thanh toán bao gồm dịch vụ thanh toán trong nước và dịch vụ thanh toán quốc tế. Trong đó: Dịch vụ thanh toán trong nước bao gồm các hình thức dịch vụ sau: − Thanh toán bằng Ủy nhiệm chi (UNC): là phương thức thanh toán được ngân hàng thực hiện theo UNC của khách hàng bằng cách trích chuyển tiền trên tài khoản TGTT của khách hàng lập UNC sang tài khoản TGTT của bên thụ hưởng. − Thanh toán bằng Ủy nhiệm thu (UNT): là phương thức thanh toán mà khách hàng lập UNT theo mẫu của ngân hàng để ủy nhiệm ngân hàng thu hộ tiền người mua, người nhận cung ứng hàng hóa, dịch vụ trên cơ sở hợp đồng thương mại giữa hai bên. − Thanh toán bằng séc: séc là mệnh lệnh thanh toán vô điều kiện của chủ tàikhoản lập dưới dạng văn bản yêu cầu tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán chi trả một số tiền nhất định cho người thụ hưởng bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản từ tài khoản TGTT của người ký phát séc cho người thụ hưởng trên tờ séc hoặc trả theo