Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý chi ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang

Chia sẻ: ViJiji ViJiji | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:91

Thêm vào BST

Báo xấu

40
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là phân tích thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước giai đoạn 2016-2018 tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang. Tác giả tổng hợp những vấn đề lý luận chung về Ngân sách nhà nước và quản lý chi ngân sách nhà nước, đánh giá đúng thực trạng, đề xuất một số giải pháp chủ yếu để quản lý chi ngân sách nhà nước tại phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý chi ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ CÔNG NGHIỆP LONG AN ------------------------------------------ LÊ THỊ LÀNH QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI PHÒNG TÀI CHÍNH – KẾ HOẠCH THỊ XÃ CAI LẬY, TỈNH TIỀN GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: - Mã ngành: 8.34.02.01 Long An, năm 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ CÔNG NGHIỆP LONG AN ------------------------------------------ LÊ THỊ LÀNH QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI PHÒNG TÀI CHÍNH – KẾ HOẠCH THỊ XÃ CAI LẬY, TỈNH TIỀN GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: - Mã ngành: 8.34.02.01 Người hướng dẫn khoa học: TS.ĐOÀN THỊ HỒNG Long An, năm 2019
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong các tạp chí khoa học và công trình nào khác. Các thông tin số liệu trong luận văn này đều có nguồn gốc và được ghi chú rõ ràng./. Học viên thực hiện luận văn Lê Thị Lành
ii LỜI CẢM ƠN Qua thời gian học tập, nghiên cứu chương trình cao học chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng tại Trường Đại học Kinh tế công nghiệp Long An, cũng như trong quá trình thực hiện Luận văn này, tác giả đã nhận được sự quan tâm, động viên, giúp đỡ và tạo điều kiện của Trường, Quý Thầy, Cô giáo, đồng nghiệp, bạn bè và người thân. Tác giả xin trân trọng cảm ơn: - Quý Thầy, Cô giáo Trường Đại học Kinh tế công nghiệp Long An. - Lãnh đạo Phòng Tài chính – Kế hoạch và các cán bộ công chức tại đơn vị Thị xã Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang đã tạo điều kiện cho tác giả trong quá trình thu thập tài liệu, số liệu, thông tin để hoàn thành Luận văn. Đặc biệt, tác giả xin chân thành cảm ơn TS. Đoàn Thị Hồng đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn này. Một lần nữa, tác giả xin chân thành cảm ơn những kiến thức, tình cảm quý báu của Quý Thầy, Cô quan tâm, hướng dẫn, động viên, tạo điều kiện và giúp đỡ hoàn thành khoá học cũng như luận văn này. Tác giả xin chân thành cảm ơn! Học viên thực hiện luận văn Lê Thị Lành
iii NỘI DUNG TÓM TẮT Qua gần 5 năm thực hiện Nghị quyết số 130/NQ-CP ngày 26/12/2013 của Chính phủ về việc điều chỉnh địa giới hành chính để thành lập Thị xã Cai Lậy và Huyện Cai Lậy còn lại, thành lập các phường thuộc Thị xã Cai Lậy. Thị xã Cai Lậy sau khi chia tách địa giới hành chính, kinh tế xã hội đã từng bước đổi mới, hoàn thiện nhiều chính sách tài chính góp phần kích thích tăng trưởng kinh tế, thu, chi ngân sách nhà nước không ngừng tăng qua các năm, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn Thị xã Cai Lậy vẫn còn nhiều hạn chế bất cập với tình hình thực tế của địa phương, cần phải tiếp tục điều chỉnh, bổ sung và đưa ra những giải pháp quản lý chi ngân sách nhà nước của Thị xã Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang. Xuất phát từ những yêu cầu thực tế này, tác giả quan tâm và muốn đi sâu nghiên cứu vấn đề làm sau quản lý chi ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là phân tích thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước giai đoạn 2016-2018 tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang. Tác giả tổng hợp những vấn đề lý luận chung về Ngân sách nhà nước và quản lý chi ngân sách nhà nước, đánh giá đúng thực trạng, đề xuất một số giải pháp chủ yếu để quản lý chi ngân sách nhà nước tại phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang.
iv ABSTRACT After nearly 5 years of implementation of the Government’s Resolution No.130/NQ-CP dated December 26th, 2013 on the administrative boundary adjustments for the establishment of Cai Lay Town and the rest Cai Lay Province and the establishment of wards of Cai Lay Town, which is after the division of administrative boundary, the Town has gradually renovated socio-economy and improved many financial policies, making a great contribution to stimulate economic development, annually increase the State budget revenue and expenditure, boost economic growth and ensure social security. However, in the process of managing the State Budget of Expenditure of Cai Lay town, there are still many inadequate limits to the local actual situation which need to continue adjusting, complementing and offering management solution for the State Budget Expenditure of Cai Lay Town, Tien Giang Province. Because of the issue mentioned, the writer has an interest and wants to undertake extensive research on How to manage expenditure of the State Budget in Department of Planning and Finance of Cai Lay Town, Tien Giang Province. Research purpose of this topic is to propose solutions with the aim of strengthening management the period 2016 to 2018 of Planning and Finance of Cai Lay Town, Tien Giang Province. From that, we can clarify Management of the State Budget Expenditure during, accurately assess situations and propose several solutions for expenditure management of the State Budget in Department of Planning and Finance of Cai Lay Town, Tien Giang Province.
v MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii NỘI DUNG TÓM TẮT ............................................................................................ iii ABSTRACT ............................................................................................................... iv MỤC LỤC ................................................................................................................... v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ....................................................................... viii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ............................... .............................................. ix PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................ ........... 1 1. Sự cần thiết của đề tài .......................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu............................................................................................. 2 2.1 Mục tiêu chung ................................................................................................ 2 2.2 Mục tiêu cụ thẻ ................................................................................................ 2 3. Đối tượng nghiên cứu …………………………………….... ............................. 2 4. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................... 2 5. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................... 3 6. Đóng góp mới của luận văn .................................................................................. 3 7. Phương pháp nghiên cứu...................................................................................... 3 8. Tổng quan các công trình nghiên cứu trước ...................................................... 4 9. Kết cấu của luận văn ............................................................................................. 5 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VÀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC ............................................................................. 6 1.1 Những vấn đề cơ bản về ngân sách nhà nước .................................................. 6 1.1.1 Khái niệm ngân sách nhà nước .................................................................... 6 1.1.2 Đặc điểm của ngân sách nhà nước .............................................................. 7 1.2 Quản lý chi ngân sách nhà nước ........................................................................ 7 1.2.1 Khái niệm quản lý chi ngân sách nhà nước ................................................. 7 1.2.2 Vai trò của quản lý chi ngân sách nhà nước ............................................. 10
vi 1.2.3 Nguyên tắc quản lý chi ngân sách nhà nước ............................................ 11 1.2.4 Nội dung quản lý chi ngân sách nhà nước................................................ 12 1.2.4.1 Việc lập dự toán chi ngân sách nhà nước ............................................... 13 1.2.4.2 Phân bổ và giao dự toán chi ngân sách nhà nước ................................... 14 1.2.4.3 Chấp hành dự toán chi ngân sách nhà nước ........................................... 15 1.2.4.4 Quyết toán chi ngân sách nhà nước ........................................................ 16 1.2.4.5 Thanh tra, kiểm tra trong quản lý chi ngân sách nhà nước .................... 18 1.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách nhà nước ..................... 20 1.3.1 Yếu tố chủ quan ....................................................................................... 20 1.3.2 Yếu tố khách quan .................................................................................... 20 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................. 22 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI PHÒNG TÀI CHÍNH – KẾ HOẠCH THỊ XÃ CAI LẬY, TỈNH TIỀN GIANG23 2.1 Đặc điểm tự nhiên, Kinh tế - xã hội, tổ chức bộ máy và đặc điểm chi ngân sách nhà nước tại Thị xã Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang ........................................... 23 2.1.1 Đặc điểm về tự nhiên ................................................................................ 23 2.1.2 Tình hình phát triển kinh tế - xã hội ........................................................ 24 2.1.3 Tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ quản lý chi ngân sách nhà nước tại phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy ...................................................................... 26 2.1.4 Đặc điểm chi ngân sách nhà nước tại Thị xã Cai Lậy .............................. 29 2.2 Thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang.......................................................................... 38 2.2.1 Việc lập dự toán ngân sách nhà nước tại Phòng ...................................... 38 2.2.2 Việc chấp hành dự toán chi ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy ............................................................................................... 45 2.2.3 Quyết toán chi ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy ..................................................................................................................... 46 2.2.4 Hoạt động thanh tra, kiểm tra chi ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy ...................................................................................... 51
vii 2.3 Đánh giá chung về quản lý chi ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang .............................................................. 51 2.3.1 Những kết quả đạt được ........................................................................... 51 2.3.2 Những mặt còn hạn chế ............................................................................ 55 2.3.3 Nguyên nhân cơ bản của những hạn chế .................................................. 57 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2......................................................................................... 60 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI PHÒNG TÀI CHÍNH – KẾ HOẠCH THỊ XÃ CAI LẬY, TỈNH TIỀN GIANG 3.1 Quan điểm, mục tiêu, định hướng về quản lý chi ngân sách nhà nước tại Thị xã Cai Lậy ............................................................................................................... 61 3.1.1 Định hướng quản lý chi ngân sách nhà nước Tỉnh Tiền Giang................ 61 3.1.2 Quan điểm về quản lý chi ngân sách nhà nước tại Thị xã Cai Lậy .......... 62 3.1.3 Mục tiêu quản lý chi ngân sách nhà nước tại Thị xã Cai Lậy .................. 64 3.2 Một số giải pháp quản lý chi ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang .............................................................. 65 3.2.1 Nâng cao chất lượng lập dự toán chi ngân sách nhà nước ....................... 65 3.2.2 Tăng cường quản lý chi ngân sách nhà nước ........................................... 67 3.2.3 Quản lý kiểm soát chặt chẽ quyết toán chi ngân sách nhà nước .............. 69 3.2.4 Các giải pháp cụ thể.................................................................................. 70 3.3 Một số kiến nghị ............................................................................................... 73 KẾT LUẬN CHUNG ............................................................................................... 75 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................. 77 PHỤ LỤC .....................................................................................................................
viii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nội dung diễn giải 1 CĐNS Cân đối ngân sách 2 CTMT Chương trình mục tiêu 3 ĐTPT Đầu tư phát triển 4 HĐND Hội đồng nhân dân 5 KBNN Kho bạc nhà nước 6 KT – XH Kinh tế - xã hội 7 NS Ngân sách 8 NSNN Ngân sách nhà nước 9 NSTW Ngân sách Trung ương 10 NSĐP Ngân sách địa phương 11 SN Sự nghiêp 12 UBND Ủy ban nhân dân 13 XDCB Xây dựng cơ bản
ix DANH MỤC BẢNG BIỂU Thứ tự Tên bảng Trang Bảng 2.1 Tổng hợp chi từ ngân sách Thị xã Cai Lậy 30 Bảng 2.2 Tỷ lệ chi đầu tư XDCB từ ngân sách Thị xã Cai Lậy trong 31 tổng chi từ nguồn NSNN trên địa bàn Thị xã Cai Lậy Biểu đồ Chi đầu tư XDCB nguồn NS Thị xã Cai Lậy từ năm 2016 – 31 2.1 2018 Bảng 2.3 Tổng hợp chi thường xuyên NS Thị xã Cai Lậy 33 Bảng 2.4 Tỉ lệ chi thường xuyên trong tổng chi NS Thi xã Cai Lậy 34 Biểu đồ Chi thường xuyên nguồn NS Thị xã Cai Lậy từ năm 2016- 2.2 2018 Bảng 2.5 Cơ cấu các khoản chi trong chi thường xuyên Thị xã Cai 35 Lậy Bảng 2.6 Tổng hợp dự toán chi ngân sách Thị xã Cai Lậy 38 Bảng 2.7 Tổng hợp dự toán chi đầu tư phát triển từ NS Thị xã Cai Lậy 39 Bảng 2.8 Tổng hợp phân bổ và giải ngân vốn đầu tư các năm 2016- 40 2018 của Thị xã Cai Lậy Bảng 2.9 Tổng hợp dự toán chi thường xuyên từ NS Thị xã Cai Lậy 44
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Chi ngân sách nhà nước (NSNN) là công cụ chủ yếu của Đảng, Nhà nước và cấp ủy, chính quyền cơ sở thực hiện nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế xã hội (KH – XH) , đảm bảo an ninh, quốc phòng và thúc đẩy sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước. Để góp phần nâng cao hiệu quả chi NSNN, đảm bảo chi một cách tiết kiệm, hiệu quả nhằm chống lãng phí cần áp dụng đồng bộ nhiều biện pháp. Một trong những biện pháp quan trọng là tăng cường quản lý chi NSNN tại Phòng Tài chính – Kế hoạch. Ngày 30/4/2014, Thị xã Cai Lậy - Tỉnh Tiền Giang được thành lập theo Nghị quyết số 130/NQ-CP ngày 26/12/2013 của Chính phủ về việc điều chỉnh địa giới hành chính Huyện Cai Lậy để thành lập Thị xã Cai Lậy và Huyện Cai Lậy còn lại; thành lập các phường thuộc Thị xã Cai Lậy, trên cơ sở điều chỉnh địa giới hành chính Thị xã Cai Lậy có 14.018,95 ha diện tích đất tự nhiên và 123.775 nhân khẩu. Là một đơn vị mới được thành lập thì nhu cầu chi đầu tư và chi thường xuyên phục vụ sự nghiệp phát triển KH - XH của địa phương rất lớn. Trong những năm qua, quản lý chi NSNN tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã đã được quan tâm, chú trọng và đạt được một số thành tựu đáng kể, tuy nhiên vẫn còn một số hạn chế nhất định. Cơ chế quản lý chi ngân sách còn nhiều bất cập, chính quyền cấp Thị xã chưa chủ động trong thực hiện nhiệm vụ chi, chế độ, tiêu chuẩn, định mức và đối tượng sử dụng ngân sách chưa phù hợp yêu cầu quản lý, trình độ năng lực của một số cán bộ trong tổ chức, thực hiện công tác quản lý chi ngân sách còn yếu, cụ thể như: việc phân bổ vốn đầu tư còn dàn trải, chưa gắn kết với kế hoạch vốn; đối với việc khoán chi cho các đơn vị hành chính, sự nghiệp hiện chưa có công cụ, thước đo để đánh giá tính hiệu quả trong việc sử dụng ngân sách; trong quản lý chi thường xuyên còn kém hiệu quả gây thất thoát, lãng phí; Công tác xây dựng dự toán chi ngân sách còn chưa dự báo được hết và xác định đầy đủ các nhiệm vụ chi dẫn đến khó khăn trong việc điều hành và quyết toán.
2 Vì vậy, để nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác quản lý chi tiêu NSNN trên địa bàn Thị xã cũng như thực hiện thắng lợi các mục tiêu đã được xác định tại Nghị quyết số 09-NQ/TU ngày 22 tháng 3 năm 2017 của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ về lãnh đạo xây dựng, phát triển Thị xã Cai Lậy đạt chuẩn đô thị loại III thuộc tỉnh vào năm 2020 và chỉ đạo tại Nghị quyết số 10-NQ/TU, ngày 05 tháng 4 năm 2017 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Tiền Giang về phát triển kinh tế - đô thị 03 vùng của Tỉnh đến năm 2020 và định hướng đến 2030. Xuất phát từ đó, tác giả chọn đề tài “Quản lý chi ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang” để làm luận văn thạc sĩ kinh tế. 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 2.1 Mục tiêu chung Phân tích đánh giá thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy và đề xuất các giải pháp quản lý chi ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang. 2.2 Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về quản lý chi NSNN cấp Huyện (Thị xã). - Phân tích đánh giá thực trạng quản lý chi NSNN tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy giai đoạn 2016-2018. Qua đó chỉ ra những mặt đạt được, các hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó. - Đề xuất các giải pháp chủ yếu quản lý chi NSNN tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy. 3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Quản lý chi NSNN cấp Huyện (Thị xã). 4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU Phạm vi về không gian địa điểm Đề tài này được nghiên cứu tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang. Phạm vi về thời gian Đề tài nghiên cứu đánh giá quản lý chi NSNN tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang trong giai đoạn 2016-2018.
3 5. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU Nghiên cứu này được thực hiện nhằm trả lời cho các câu hỏi sau: (1) Thực trạng quản lý chi NSNN tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã cai lậy, Tỉnh Tiền Giang từ năm 2016 đến 2018 như thế nào? (2) Giải pháp nào để quản lý chi NSNN tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang? 6. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN VĂN Về phương diện khoa học Tổng hợp cơ sở lý luận có liên quan đến quản lý chi NSNN cấp Huyện (Thị xã). Về phương diện thực tiễn Luận văn là tài liệu tham khảo cho học viên, sinh viên thuộc nhóm ngành kinh tế và những ai quan tâm đến đề tài : Quản lý chi Ngân sách nhà nước cấp Huyện (Thị xã). 7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Luận văn sử dụng phương pháp định tính, cụ thể bao gồm các phương pháp sau: (1) Phương pháp kế thừa lý luận cơ bản (2) Phương pháp thống kê phân tích, phân loại số liệu thực tế (3) Phương pháp tổng hợp, đối chiếu để đánh giá kết quả (4) Phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn để đề xuất giải pháp hữu ích - Phương pháp thu thập số liệu và thông tin Tác giả thu thập tài liệu dựa trên trên sách báo, giáo trình, sách chuyên khảo, tạp chí, internet, và đặc biệt là những số liệu, tài liệu báo cáo dự toán, quyết toán thu - chi thu thập trực tiếp tại Phòng Tài chính - Kế hoạch Thị xã Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang từ năm 2016 - 2018. Trên cơ sở những dữ liệu, thông tin đã thu thập, tác giả tiến hành phân tích, so sánh giữa lý luận với kinh nghiệm thực tiễn phục vụ cho đối tượng nghiên cứu của đề tài. - Phương pháp xử lý số liệu và thông tin + Sau khi thu thập, các thông tin được tiến hành phân loại, lựa chọn, sắp xếp thành bảng số liệu để đưa vào sử dụng. + Sử dụng Excel để tổng hợp số liệu và lên các biểu số liệu chi tiết.
4 - Phương pháp phân tích Luận văn dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và sử dụng các phương pháp cụ thể như: phương pháp khái quát hóa, phương pháp thống kê, tổng hợp-phân tích, đối chiếu và so sánh, kết hợp với thực tiễn và các tài liệu. - Ngoài ra tác giả còn tham khảo ý kiến, kinh nghiệm quản lý của Lãnh đạo cấp Phòng và Sở tài chính. Nhìn chung đề tài được giải quyết bằng các phương pháp mang tính chất định tính. 8. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU TRƯỚC Hiện nay có nhiều đề tài nghiên cứu về quản lý chi ngân sách nhà nước tại Huyện (Thị xã), tác giả tham khảo các công trình sau: (1) Nghiên cứu của tác giả Phan Thị Hiếu (2015), Luận văn Thạc sĩ Kinh tế bảo vệ tại Trường Đại học Đà Nẵng với đề tài: "Hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Gia Nghĩa, Tỉnh Đắk Nông". (2) Nghiên cứu của tác giả Nguyễn Hoàng Nguyên (2015), Luận văn Thạc sĩ Kinh tế bảo vệ tại Trường Đại học Đà nẵng với đề tài: "Quản lý chi ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thành phố Buôn Ma Thuột". (3) Nghiên cứu của tác giả Nguyễn Thị Thủy Ngân (2018), Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng bảo vệ tại Trường Đại học Tài chính Hà Nội với đề tài: "Hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại Huyện Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang". (4) Nghiên cứu của tác giả Phạm Thế Tụng (2018), Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng bảo vệ tại Trường Đại học Tài chính Hà Nội với đề tài: "Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại Thành phố Mỹ Tho, Tỉnh Tiền Giang". Qua nghiên cứu các công trình nghiên cứu trước, tác giả kế thừa cơ sở lý luận, tham khảo thực trạng và giải pháp. Từ đó tác giả đề xuất giải pháp thích hợp tại đơn vị Nghiên cứu của tác giả có sự khác biệt về không gian và thời gian, đến nay tháng 9/2019 tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang chưa có ai nghiên cứu về “Quản lý chi ngân sách nhà nước cấp Huyện”. Do vậy đề tài không có sự trùng lắp.
5 9. KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN Đề tài nghiên cứu được chia làm 3 chương: - Chương 1: Cơ sở lý luận về ngân sách nhà nước và quản lý chi ngân sách nhà nước. - Chương 2: Thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang. - Chương 3: Giải pháp quản lý chi ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính – Kế hoạch Thị xã Cai Lậy, Tỉnh Tiền Giang.
6 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VÀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 1.1 Những vấn đề cơ bản về ngân sách nhà nước 1.1.1 Khái niệm ngân sách nhà nước Theo Luật Ngân sách Nhà nước Việt Nam năm 2002 định nghĩa NSNN như sau: “NSNN là toàn bộ các khoản thu chi của Nhà nước đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định và thực hiện trong một năm để bảo đảm thực hiện các chức năng nhiệm vụ của Nhà nước”. Luật NSNN năm 2015 cũng khẳng định như sau: “Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu chi của Nhà nước trong dự toán đã được các cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”. (Nguồn trích từ Luật NSNN năm 2015) Xét theo góc độ quản lý thì NSNN là kế hoạch tài chính cơ bản của Nhà nước hay bảng cân đối thu - chi chủ yếu của Nhà nước trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một năm và được gọi là năm ngân sách). Tại hầu hết các nước trong đó có Việt Nam, năm ngân sách trùng với năm dương lịch, bắt đầu từ 01/01 kết thúc vào 31/12. Về bản chất của NSNN, đằng sau những con số thu, chi đó là các quan hệ kinh tế giữa nhà nước với các chủ thể khác phát sinh trong quá trình tạo lập, phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ tập trung lớn nhất của Nhà nước. Đối tượng phân phối để tạo lập nguồn thu cho NSNN là giá trị của cải xã hội. Mục đích phân phối, sử dụng nguồn vốn NSNN là đáp ứng cho các nhu cầu gắn liền với việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước trong từng thời gian cụ thể. Vì vậy, nghiệp vụ chủ yếu của NSNN là thu - chi nhưng không đơn thuần là việc tăng giảm số lượng tiền tệ mà còn phản ánh quan hệ kinh tế - tài chính giữa Nhà nước với các tác nhân khác nhau của nền kinh tế trong quá trình phân bổ các nguồn lực và phân phối thu nhập mới được tạo ra. Các quan hệ kinh tế thuộc phạm trù ngân sách bao gồm: (1) quan hệ giữa Nhà nước với các tổ chức kinh tế (doanh nghiệp); (2) quan hệ giữa nhà nước với các cơ quan chức năng của Nhà nước (các cơ quan quản lý hành chính sự nghiệp hay các
7 lĩnh vực không sản xuất vật chất); (3) quan hệ giữa ngân sách với các tầng lớp dân cư; (4) quan hệ giữa Nhà nước với các định chế tài chính quốc tế với các Chính phủ và các tổ chức phi Chính phủ. Những quan hệ nói trên thể hiện rõ nội dung KT - XH của NSNN, nhìn trên góc độ NSNN là phạm trù kinh tế vừa là công cụ kinh tế trọng yếu của Nhà nước. 1.1.2 Đặc điểm của ngân sách nhà nước Ngân sách nhà nước là bộ phận chủ yếu của hệ thống tài chính quốc gia. Ngân sách nhà nước có một số đặc điểm sau: Có tính pháp lý cao: Các khoản thu chi của NSNN luôn luôn gắn với địa vị pháp lý của Nhà nước và quyền lực về kinh tế chính trị của Nhà nước khiến cho các khoản thu chi của Nhà nước luôn luôn được thực hiện và phải tuân thủ nghiêm ngặt. Hoạt động của NSNN là họat động gồm có 2 mặt thu và chi: trong đó thu ngân sách và chi ngân sách đều có ý nghĩa lớn, nhưng thu ngân sách có vai trò quyết định, chi ngân sách không những góp phần thực hiện chức năng nhiệm vụ của NSNN mà còn có ý nghĩa to lớn trong việc nâng cao nguồn thu của NSNN. Hoạt động của NSNN nhằm phục vụ lợi ích chung của toàn bộ nền kinh tế xã hội, vì sự tồn tại và phát triển của nền kinh tế xã hội. NSNN bao gồm nhiều quỹ tiền tệ khác nhau được phân chia cho phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của các cấp quản lý nhà nước, nhờ đó việc quản lý các nguồn thu và chi của NSNN sẽ có hiệu quả hơn. (Nguồn trích từ sách giáo khoa của PGS.TS Nguyễn Đăng Dờn (năm 2017) 1.2 Quản lý chi ngân sách nhà nước 1.2.1 Khái niệm quản lý chi ngân sách nhà nước Trong tất cả mọi lĩnh vực của hoạt động kinh tế xã hội nói chung, để đảm bảo hoạt động bình thường, đều phải có vai trò của con người tác động vào. Những tác động mang tính chủ quan đó gọi là quản lý. Nói cách khác, quản lý thực chất là việc thiết lập và tổ chức thực hiện hệ thống các phương pháp và biện pháp, tác động một cách có chủ định tới các đối tượng quan tâm nhằm đạt được kết quả nhất định. Quản lý chi NSNN là một bộ phận trong công tác quản lý NSNN và cũng là một bộ phận trong công tác quản lý nói chung. Quản lý chi NSNN là một khái niệm phản
8 ánh hoạt động tổ chức điều khiển và đưa ra quyết định của Nhà nước đối với quá trình phân phối và sử dụng nguồn lực NSNN nhằm thực hiện các chức năng vốn có của Nhà nước trong việc quản lý nhà nước, cung cấp hàng hóa công, phục vụ lợi ích KT- XH cho cộng đồng. Với khái niệm trên cho thấy: Xét theo nghĩa rộng, quản lý chi NSNN là việc sử dụng NSNN làm công cụ quản lý hệ thống xã hội thông qua các chức năng vốn có. Xét theo nghĩa hẹp, quản lý chi NSNN là quản lý các đầu ra của NSNN thông qua các công cụ và quy định cụ thể. Xét về phương diện cấu trúc, quản lý chi NSNN bao gồm hệ thống các yếu tố sau: Chủ thể quản lý: Nhà nước là người trực tiếp tổ chức, điều khiển quá trình phân phối, sử dụng quỹ NSNN. Mục tiêu quản lý: Mục tiêu tổng quát: Thúc đẩy kinh tế tăng trưởng nhanh, bền vững và ổn định. Mục tiêu cụ thể: Quản lý chi NSNN về bản chất là công cụ tài chính quan trọng của Nhà nước, quản lý chi NSNN phải tuân theo cả ba mục tiêu chính sách kinh tế tổng thể. Bên cạnh những nhân tố khác, sự ổn định tài chính đòi hỏi hình thức kỷ luật tài chính; sự tăng trưởng kinh tế và tính công bằng, phần nào được tuân thủ thông qua việc phân bổ tiền công quỹ cho các ngành khác nhau; cả ba mục tiêu đều đòi hỏi việc sử dụng hợp lý và hiệu quả các nguồn lực trên thực tế. Do đó cả ba mục tiêu của chính sách tổng thể chuyển sang ba mục tiêu chính của quản lý chi NSNN hiệu quả: nguyên tắc tài khóa (kiểm soát chi tiêu), phân bổ nguồn lực phù hợp với các ưu đãi chính sách (phân bổ “chiến lược”); và quản lý hoạt động hiệu quả. Tiếp theo việc quản lý hoạt động hiệu quả đòi hỏi cả tính hiệu quả (tối thiểu chi phí trên mỗi đơn vị đầu ra) và tính hợp lý (đạt được hiệu quả như dự tính). Có những mối liên hệ giữa ba mục tiêu chính của quản lý chi NSNN, chức năng chính tương ứng của những mục tiêu này và cấp bậc nhà nước mà những mục tiêu này hầu hết là có hiệu quả. Nguyên tắc tài khóa yêu cầu hoạt động kiểm soát tổng thể, phân bổ nguồn lực chiến lược. Nguyên tắc tài khóa và quản lý hoạt động ở đây phụ