Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành Bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang

Chia sẻ: Tieuduongchi Duongchi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:91

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành Bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang" nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện; phân tích thực trạng quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2018–2020, xác định điểm mạnh, điểm yếu và nguyên nhân của điểm yếu trong quản lý phát triển cơ sở hạ tầng tại Bưu điện tỉnh. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành Bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI --------o0o-------- ĐINH CAO ĐIỀN QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CƠ SỞ HẠ TẦNG NGÀNH BƯU ĐIỆN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Hà Nội – 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI --------o0o-------- ĐINH CAO ĐIỀN QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CƠ SỞ HẠ TẦNG NGÀNH BƯU ĐIỆN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC GIANG Chuyên ngành : Quản lý kinh tế Mã số : 8340410 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN: TS. Lục Thị Thu Hường Hà Nội – 2021
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn, các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc. Bắc Giang, tháng 10 năm 2021 Tác giả luận văn Đinh Cao Điền
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện Luận văn ngoài sự lỗ lực của bản thân, tôi đã nhận được sự hướng dẫn nhiệt tình, chu đáo của các thầy cô giáo, những ý kiến đóng góp quý báu của nhiều cá nhân và tập thể để hoàn thành bản luận văn này. Nhân dịp này tôi xin chân thành cảm ơn TS. Lục Thị Thu Hường đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn. Tôi xin chân thành c ảm ơn sự góp ý chân thành của các thầy, cô giáo Trường Đại học Thương mại đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi thực hiện đề tài. Tôi cũng xin chân thành c ảm ơn các cô chú, anh chị ở Bưu điện tỉnh Bắc Giang đã giúp đỡ tôi trong thời gian nghiên cứu thực hiện luận văn. Tôi xin cảm ơn tới gia đình, những người thân, đồng nghiệp đã tạo điều kiện về mọi mặt cho tôi trong quá trình thực hiện đề tài này. Một lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn ! Bắc Giang, tháng 10 năm 2021 Tác giả luận văn Đinh Cao Điền
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN.................................................................................................................... ii MỤC LỤC .......................................................................................................................... ii DANH MỤC B ẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ............................................................................. vi DANH MỤC VIẾT TẮT............................................................................................... vii LỜI MỞ ĐẦU.....................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ..............................................................................................1 2. Tổng quan các nghiên cứu về quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành Bưu điện........................................................................................................................................2 3. Mục tiêu nghiên cứu .....................................................................................................3 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .............................................................................3 5. Phương pháp nghiên cứu.............................................................................................4 6. Đóng góp của luận văn .................................................................................................5 7. Kết cấu của luận văn ....................................................................................................5 CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CƠ SỞ HẠ TẦNG NG ÀNH BƯU ĐIỆN ...........................................................................................7 1.1. Khái quát về quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện ......................7 1.1.1 Các khái niệm cơ bản..............................................................................................7 1.1.2 Vai trò và mục tiêu của quản lý nhà nước về phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện ...................................................................................................................9 1.2. Nội dung quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện ở cấp tỉnh ...... 11 1.2.1. Công tác quy hoạch phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện ở cấp tỉnh 11 1.2.2. Triển khai phát triển cơ sở hạ tầng ngành Bưu điện ở cấp tỉnh.................. 12 1.2.3. Đánh giá việc phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện ở cấp tỉnh ........... 15 1.3. Các tiêu chí đánh giá phát tri ển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện ................... 16 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện ở cấp tỉnh .......................................................................................................................... 16
iv 1.4.1. Yếu tố môi trường vĩ mô ..................................................................................... 16 1.4.2 Yếu tố môi trường ngành .................................................................................... 20 1.5. Kinh nghiệm quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện tại các địa phương khác và bài học kinh nghiệm cho tỉnh B ắc Giang ................................... 23 1.5.1. Kinh nghiệm quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện thành phố Hà Nội ............................................................................................................................... 23 1.5.2 Kinh nghiệm quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện tỉnh Bắc Ninh ................................................................................................................................... 24 1.5.3 Bài học kinh nghiệm đối với ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang..................... 26 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CƠ SỞ HẠ TẦNG NG ÀNH BƯU ĐIỆN TỈNH BẮC G IANG ................................................................ 27 2.1 Tổng quan về Bưu điện tỉnh Bắc Giang .............................................................. 27 2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển của Bưu điện tỉnh Bắc Giang ................. 27 2.1.2 Cơ cấu tổ chức của Bưu điện tỉnh Bắc Giang................................................. 28 2.1.3 Kết quả hoạt động kinh doanh của Bưu điện tỉnh Bắc Giang ..................... 31 2.1.4 Thực trạng cơ sở hạ tầng ngành Bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang... 33 2.2 Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện ở tỉnh Bắc Giang ............................................................................... 39 2.2.1 Yếu tố môi trường vĩ mô của tỉnh Bắc Giang .................................................. 39 2.2.2 Yếu tố môi trường ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang ....................................... 44 2.2.3 Yếu tố năng lực nội tại của Bưu điện tỉnh Bắc Giang ................................... 47 2.3 Thực trạng quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang ................................................................................................................................. 50 2.3.1 Thực trạng công tác quy hoạch phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang ................................................................................................................. 50 2.3.2. Thực trạng triển khai phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang.................................................................................................................................. 52 2.3.3 Thực trạng đánh giá việc phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang.................................................................................................................................. 58
v 2.4 Đánh giá chung về quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang ......................................................................................................................... 60 2.4.1. Thành công và thuận lợi ..................................................................................... 60 2.4.2. Hạn chế .................................................................................................................. 61 2.4.3. Nguyên nhân ......................................................................................................... 63 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CƠ SỞ HẠ TẦNG NG ÀNH BƯU ĐIỆN TỈNH BẮC GIANG ........................................... 65 3.1 Dự báo môi trường và thị trường ngành bưu điện.......................................... 65 3.2. Mục tiêu và xu hướng phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang ................................................................................................................................. 66 3.2.1. Mục tiêu phát triển ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang .................................... 66 3.2.2. Xu hướng phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang ......... 67 3.2.3. Quan điểm và mục tiêu phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang.................................................................................................................................. 69 3.3 Đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang........................................................................................................ 71 3.3.1. Hoàn thiện công tác quy hoạch phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang ................................................................................................................. 71 3.3.2 Hoàn thiện triển khai phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang.................................................................................................................................. 73 3.3.3 Hoàn thiện đánh giá việc phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang.................................................................................................................................. 76 3.4. Kiến nghị .................................................................................................................. 76 3.4.1. Kiến nghị với Chính phủ và các Bộ liên quan................................................. 76 3.4.2. Kiến nghị đối với Tổng công ty Bưu điện Việt Nam....................................... 77 3.4.3. Kiến nghị đối với UBND tỉnh Bắc Giang và các sở ban ngành liên quan . 78 KẾT LUẬN ...................................................................................................................... 79 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................... 81
vi DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ Bảng 2.1: Tình hình kinh doanh của Bưu điện Bắc Giang từ 2018 – 2020 .............. 31 Bảng 2.2: Tình hình phát triển mạng lưới từ 2018 - 2020 ........................................... 33 Bảng 2.3. Số lượng điểm phục vụ của Bưu điện tỉnh trên địa bàn ............................. 34 Bảng 2.4. So sánh các đơn vị kinh doanh dịch vụ bưu chính trên địa bàn giai đoạn 2016 - 2020........................................................................................................................ 50 Bảng 2.5: Tổng hợp các văn bản liên quan đến phát triển CSHT bưu chính............ 50 Bảng 2.6. Một số chỉ tiêu quy hoạch phát triển ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang đến năm 2020 ........................................................................................................................... 51 Bảng 2.7: Danh mục dự án thực hiện đầu tư phát triển ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2018 – 2020 .......................................................................................... 53 Bảng 2.8: Vốn đầu tư phát triển ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2018 – 2020 .................................................................................................................................... 54 Bảng 2.9. Phân kỳ nguồn vốn ngân sách địa phương giai đoạn 2018 - 2020 ........... 56 Bảng 2.10. Đội ngũ cán bộ quản lý nhà nước về cơ sở hạ tầng ngành bưu điện năm 2020 .................................................................................................................................... 58 Bảng 2.11. So sánh tình hình thực hiện các chỉ tiêu so với Quy hoạch đã được phê duyệt tại Quyết định ......................................................................................................... 59 Hình 2.1. Tổ chức bộ máy quản lý Bưu điện tỉnh Bắc Giang..................................... 29 Hình 2.2. Cơ cấu doanh thu của Bưu điện năm 2020 .................................................. 32 Hình 2.2. Cơ cấu vốn đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2018 – 2020 (ĐVT: %) ................................................................................... 55 Hình 2.3. Tổng hợp vốn đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2018 – 2020 .......................................................................................... 55
vii DANH MỤC VIẾT TẮT Từ viết tắt Nghĩa CSHT Cơ sở hạ tầng PT Phát triển TMĐT Thương mại điện tử QL Quản lý BĐ Bưu điện DV Dịch vụ BĐ - VHX Bưu điện – Văn hóa xã KHCN Khoa học công nghệ CNTT Công nghệ thông tin
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trải qua 75 năm đồng hành cùng đ ất nước, xu hướng toàn cầu hoá, sự phát triển bùng nổ của Thương mại điện tử, sự phát triển của khoa học công nghệ và sự ra đời của nhiều nhà cung cấp dịch vụ bưu chính với quy mô đ ầu tư, phạm vi hoạt động lớn; có nhiều chiến lược cạnh tranh mới, sức ép chia sẻ thị phần ngày càng cao đối với lĩnh vực bưu chính, đặc biệt là sản phẩm dịch vụ như chuyển phát nhanh EMS, bưu phẩm, bưu kiện, Logictis, chuyển phát thương mại điện tử… Tất cả các hoạt động đó đều tác động trực tiếp và mạnh mẽ đến Ngành bưu chính, bưu chính hiện nay không chỉ đơn thuần làm dịch vụ chuyển phát thư, báo như trước mà đã chuyển hướng hoạt động mạnh mẽ phục vụ thương mại điện tử, logistic và Chính phủ điện tử. Thời gian qua, Bộ Thông tin và Truyền thông đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ trong việc hoàn thiện cơ chế, chính sách, phát triển cơ sở hạ tầng, mạng lưới điểm phục vụ, năng lực vận chuyển, đa dạng hóa các dịch vụ nhằm phát triển lành mạnh thị trường bưu chính, phục vụ hiệu quả cho hoạt động chỉ đạo, điều hành của Đảng, Nhà nước, góp phần phát triền kinh tế - xã hội và phục vụ nhu cầu thông tin của nhân dân trên khắp các vùng, miền của đất nước. Trước tình hình đó việc đồng bộ hóa chất lượng cơ sở hạ tầng và phát triển cơ sở hạ tầng đáp ứng yêu cầu hoạt động sản xuất kinh doanh là một việc làm cấp bách và cần thiết để đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội trong từng giai đoạn phát triển kinh tế của đất nước. Bởi nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng là vấn đề sống còn đối ngành Bưu chính trong điều kiện kinh tế xã hội có nhiều biến động như hiện nay, là chìa khoá để giải quyết vấn đề năng suất và hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp nói chung và Bưu điện Việt Nam nói riêng. Hiện nay, mạng lưới phục vụ bưu chính trên địa bàn tỉnh Bắc Giang có 220 điểm. Trong đó, 36 bưu cục cấp 1, 2, 3; 178 điểm bưu điểm văn hóa xã và 6 ki ốt, đại lý, thùng thư độc lập. Năm 2020, Bưu điện tỉnh Bắc Giang thực hiện tốt dịch vụ tiếp nhận, trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính qua bưu chính công ích; phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước đẩy nhanh tiến độ thực hiện, mở rộng phạm vi thu thuế khoán, chi trả người có công. Bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn một số hạn chế như: Chưa khai thác hết tiềm năng thế mạnh của thị trường; cơ sở vật chất tại một số điểm Bưu điện văn hóa xã xuống cấp, chưa được đầu tư; tỷ lệ nợ đọng ở một số đơn vị trực thuộc còn cao, chất lượng dịch vụ chưa được nâng cao, Bưu điện tỉnh chưa quan tâm đến xu hướng số hóa bưu chính, thúc đ ẩy mạnh mẽ hạ
2 tầng bưu chính theo hướng hạ tầng chuyển phát và logistic để phục vụ phát triển thương mại điện tử, kinh tế số. Việc đổi mới và đa dạng hóa dịch vụ bưu chính, củng cố nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ trên địa bàn; đưa ứng dụng công nghệ số vào quản lý, khai thác và ứng dụng hiệu quả chưa được quan tâm chú trọng. Với định hướng kinh doanh đa dịch vụ tập trung chủ yếu ở 3 trụ cột của Bưu điện Việt Nam gồm: Bưu chính chuyển phát; Tài chính bưu chính và Phân phối truyền thông. Vì vậy, việc phát triển cơ sở hạ tầng của ngành bưu điện cấp tỉnh cần phải đảm bảo đồng bộ để cung ứng đồng thời cả 3 nhóm dịch vụ đó. Trong điều kiện đó đề tài “Quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành Bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang” đã được lựa chọn làm đề tài nghiên cứu của tác giả. 2. Tổng quan các nghiên cứu về quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành Bưu điện Đã có rất nhiều đề tài, bài viết nghiên cứu với quy mô và cách tiếp cận khá khác nhau về vấn đề quản lý phát triển cơ sơ hạ tầng, cũng như các giải pháp phát triển. Điển hình là những công trình nghiên cứu sau: Trần Việt Hưng (2012) “Các giải pháp phát triển ngành Bưu chính tỉnh Quảng Nam”. Luận văn thạc sỹ, trường Đại Học kinh tế HCM. Tác giả phân tích thực trạng và giải pháp giúp phát triển ngành Bưu chính Quảng Nam. Ngô Thị Phương Anh (2013) - Học viện công nghệ Bưu chính về “Nâng cao năng lực cạnh tranh trong cung cấp dịch vụ Bưu chính chuyển phát của VNPOST”. Luận văn đã trình bày đầy đủ năng lực cạnh tranh của dịch vụ bưu chính trong đó có hệ thống CSHT, luận văn đã chỉ ra các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh có tính thực tiễn cao, có khả thi và phù hợp với cơ chế thị trường, hội nhập quốc tế. Đề tài: Nâng cao hiệu quả kinh doanh mạng lưới Bưu điện Văn hóa xã tại Long An đến năm 2020” của tác giả Ôn Thị Kim Hồng (2014). Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về hiệu quả kinh doanh, các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh, phân tích hiện trạng về mạng lưới, đánh giá được những ưu điểm, hạn chế về tình hình kinh doanh c ủa mạng lưới BĐVHX tại tỉnh Long An, tác giả đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của mạng lưới này trên địa bàn tỉnh Long An. Lò Cường Đức (2018) Luận văn “Quản lý chất lượng dịch vụ bưu chính chuyển phát tại Bưu điện tỉnh Sơn La”. Nghiên cứu đã nêu rõ các yếu tố cấu thành chất lượng dịch vụ bưu chính chuyển phát tại Bưu điện Sơn La, trong đó CSHT là
3 yếu tố quan trọng. Do đó để nâng cao chất lượng dịch vụ cần đầu tư phát triển CSHT ngành bưu điện. Luận văn thạc sỹ của Nguyễn Hữu Tịnh (2015) về “Nghiên cứu đề xuất giải pháp quản lý HTKT tại thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương đến năm 2030”. Nghiên cứu chỉ rõ công tác triển khai quy hoạch và quản lý xây dựng theo quy ho ạch được duyệt xuất hiện những khó khăn, bất cập. Đặc biệt là vấn đề thu hút đầu tư, tham gia của cộng đồng trong xây dựng phát triển cũng như quản lý hệ thống hạ tầng của thị xã. Trên cơ sở đó đề xuất nhóm giải pháp quản lý hạ tầng kỹ thuật tại thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương đến năm 2030. Luận án tiến sỹ của Tạ Văn Hưng (2020) về “Quản lý dự án đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng theo hình thức hợp tác công tư ở Việt Nam”. Trên cơ sở các nghiên cứu về lý luận và thực tiễn, kết hợp với phân tích bối cảnh trong nước và quốc tế, Luận án xác lập một số quan điểm, định hướng và đề xuất 4 nội dung giải pháp hoàn thiện quản lý dự án đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng theo hình thức hợp tác công tư ở Việt Nam. Ngoài ra luận án cũng đề xuất một số kiến nghị đối với các nhà đầu tư tư nhân và các bên khác có liên quan để hoàn thiện quản lý dự án đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng theo hình thức hợp tác công tư ở Việt Nam. Luận văn “Quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành Bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang” là một nghiên cứu mới không trùng lặp với các nghiên cứu trước đây. Đề tài nghiên cứu là cơ sở giúp các cơ quan quản lý nhà nước nhìn nhận lại thực trạng phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện, có được các hoạch định chính sách và xây dựng kế hoạch phát triển ngành bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang xứng đáng với tiềm năng và nhu cầu phát triển. 3. Mục tiêu nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện. - Phân tích thực trạng quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2018 – 2020, xác định điểm mạnh, điểm yếu và nguyên nhân của điểm yếu trong quản lý phát triển cơ sở hạ tầng tại Bưu điện tỉnh. - Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý phát triển cơ sở hạ tầng của ngành bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang đến năm 2025. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu * Đối tượng nghiên cứu : Quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang.
4 * Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: tại tỉnh Bắc Giang - Về thời gian: Các số liệu phục vụ nghiên cứu luận văn được thu thập từ năm 2018 đến 2020, giải pháp đến năm 2025. - Về nội dung: Công cụ và biện pháp quản lý nhà nước nhằm phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Khung nghiên cứu Các yếu tố ảnh hưởng Nội dung quản lý phát triển cơ Mục tiêu quản lý phát đến quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện triển cơ sở hạ tầng ngành sở hạ tầng ngành bưu - Công tác quy hoạch phát triển cơ bưu điện điện sở hạ tầng ngành bưu điện ở cấp - Đạt được các mục tiêu về - Yếu tố thuộc Bưu điện tỉnh - Triển khai kế hoạch phát triển cơ phát triển cơ sở hạ tầng - Yếu tố thuộc môi trường sở hạ tầng ngành bưu điện ở cấp - Đảm bảo hài lòng của bên ngoài tỉnh khách hàng Tăng doanh - Đánh giá việc phát triển cơ sở hạ thu và lợi nhuận của bưu tầng ngành bưu điện ở cấp tỉnh điện 5.2. Quy trình nghiên cứu Bước 1: Thu thập tài liệu liên quan và nghiên cứu lý thuyết để xây dựng khung nghiên cứu về quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện. Kết quả của bước 1 là khung nghiên cứu quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện. Bước 2: Thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp liên quan đến phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2018 – 2020. Bước 3: Xử lý các thông tin, số liệu thu thứ cấp và sơ cấp được để có cái nhìn tổng quan, chi tiết về thực trạng quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. Bước 4: Đánh giá thực trạng quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. Để xác định điểm mạnh điểm yếu và nguyên nhân của điểm yếu trong quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện. Bước 5: Đưa ra các giải pháp hoàn thiện quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2020 – 2025. 5.3. Phương pháp thu thập và xử lý số liệu * Phương pháp thu thập số liệu Luận văn tiến hành thu thập các số liệu từ báo cáo kết quả hàng năm của Bưu
5 Điện tỉnh Bắc Giang, các sách báo, tạp chí chuyên ngành, các website, các luận án, luận văn có liên quan đến đề tài. Bên cạnh đó thu thập các tài liệu liên quan từ UBND tỉnh Bắc Giang; Sở Thông tin và Truyền thông; Sở Kế hoạch; Sở Xây dựng và một số đơn vị liên quan. * Phương pháp phân tích Nghiên cứu tư liệu, tài liệu về quản lý phát triển CSHT ngành bưu điện, các văn bản quy định quản lý phát triển CSHT ngành bưu điện. Phương pháp phân tích thống kê số liệu. Phương pháp so sánh, tổng kết thực tiễn trên cơ sở các báo cáo tổng kết của Bưu Điện tỉnh Bắc Giang từ năm 2018 – 2020. 6. Đóng góp của luận văn 6.1. Đóng góp về lý luận Luận văn đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn; xây dựng cơ sở khoa học cho việc nghiên cứu về phát triển CSHT ngành bưu điện. 6.2. Đóng góp về thực tiễn Trên cơ sở đánh giá được thực trạng phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang, đề tài sẽ đề xuất được một số giải pháp nhằm phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. Từ đó, cung cấp cho các nhà quản lý một số phương án tham khảo trong quá trình thực hiện phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện. Luận văn là một công trình khoa học có ý nghĩa và lý thuyết thực tiễn, một tài liệu giúp tỉnh Bắc Giang xây dựng kế hoạch phát triển CSHT ngành bưu điện. Luận văn khá toàn diện và có hệ thống, phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang có ý nghĩa thiết thực đối với quá trình phát triển phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang và cho các địa phương khác có điều kiện tương tự. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục các bảng biểu, luận văn được kết cấu 3 chương: Chương 1: Lý luận chung về quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện Trong chương 1 tác giả hệ thống hóa một số lý luận cơ bản về phát triển CSHT ngành Bưu điện như khái niệm CSHT ngành Bưu điện, nội dung quản lý
6 CSHT ngành Bưu điện. Chương 2: Thực trạng quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang Trong chương 2 tác giả tập trung phân tích thực trạng quản lý CSHT ngành Bưu điện tỉnh Bắc Giang, phân tích các nhân tố ảnh hưởng, từ đó rút ra kết quả và hạn chế. Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang Trên cơ sở phân tích thực trạng, tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện tỉnh Bắc Giang.
7 CHƯƠNG 1 LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CƠ SỞ HẠ TẦNG NGÀNH BƯU ĐIỆN 1.1. Khái quát về quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện 1.1.1 Các khái niệm cơ bản a) Ngành Bưu điện Trên thực tế, Bưu điện được biết đến là một cơ sở do một hệ thống bưu chính cung cấp dịch vụ gửi, tiếp nhận, phân loại, xử lý, truyền tải hoặc cung cấp thư từ ủy quyền hoạt động. Tại bưu điện cung cấp đầy đủ các dịch vụ liên quan đến hoạt động vận chuyển như hộp thư, bưu chính hay chuyển phát hàng hóa. Ngoài ra, tại một số hệ thống bưu cục của bưu điện còn cung cấp một số dịch vụ phi bưu chính Ngành nghề kinh doanh của Bưu điện là: Thiết lập, quản lý, khai thác và phát triển mạng bưu chính công cộng, cung cấp các dịch vụ bưu chính công ích theo chiến lược, quy hoạch, kế hoạch do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt; Kinh doanh các dịch vụ bưu chính dành riêng theo quy định của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền; Kinh doanh các dịch vụ bưu chính, phát hành báo chí, chuyển phát trong và ngoài nước; Tham gia các hoạt động cung cấp dịch vụ bưu chính quốc tế và các dịch vụ khác trong khuôn khổ các Điều ước quốc tế trong lĩnh vực bưu chính mà Việt Nam ký kết, gia nhập khi được Nhà nước cho phép; Kinh doanh các ngành, nghề khác theo quy định của pháp luật. Bưu điện là đơn vị sản xuất kinh doanh, là một bộ phận cấu thành mạng Bưu chính công cộng, hoạt động kinh doanh và hoạt động công ích trong một dây truyền thống nhất cả nước. b) Cơ sở hạ tầng ngành bưu điện Cơ sở hạ tầng được hiểu là toàn bộ những điều kiện về vật chất, kỹ thuật, thiết chế xã hội… được trang bị các yếu tố vật chất phục vụ cho hoạt động sản xuất và đời sống con người. Cơ sở hạ tầng vừa có các yếu tố vật chất vừa phi vật chất và nó cũng là sản phẩm của quá trình đ ầu tư để làm nền tảng cho sự phát triển của toàn xã hội. Có nhiều quan điểm khác nhau về khái niệm cơ sở hạ tầng. Trong bài viết này, tác giả giới thiệu khái niệm kết cấu hạ tầng là tổng hợp các công trình vật chất kỹ thuật có chức năng phục vụ trực tiếp cho nền kinh tế và đời sống, được bố trí trên một phạm vi nhất định.
8 Cơ sở hạ tầng luôn đóng một vai trò đặc biệt quan trọng, là nền tảng của sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội. Kinh tế càng phát triển thì yêu cầu phát triển cơ sở hạ tầng lại càng cao. Đó chính là s ản phẩm của quá trình đ ầu tư tạo nền tảng cho sự phát triển toàn diện của một xã hội. Cơ sở hạ tầng ngành bưu điện là tổng thể các cơ sở vật chất kỹ thuật, các công trình, các phương tiện ngành bưu điện tồn tại trên một lãnh thổ nhất định được dùng làm điều kiện sản xuất và điều kiện sinh hoạt nói chung, đảm bảo sự vận hành liên tục, thông suốt của các luồng của cải vật chất, các luồng thông tin và dịch vụ nhằm đáp ứng nhu cầu có tính phổ biến của sản xuất và đời sống. CSHT ngành bưu điện được chia thành 2 bộ phận chính: - Hạ tầng CSVC: Bưu cục, kho bãi, tuyến đường chuyển phát, phương tiện vận chuyển, cơ sở vật chất phục vụ, công cụ dụng cụ sản xuất... - Hạ tầng CNTT: Đường truyền, băng thông, mạng cáp ngầm, phần mềm... phục vụ các dịch vụ bưu chính truyền thống và phát triển dịch vụ bưu chính số. Đặc điểm cơ sở hạ tầng ngành bưu điện bao gồm: - Cơ sở hạ tầng bưu điện được bố trí thành một chỉnh thể trong không gian để tạo điều kiện cho mọi tổ chức sản xuất và sinh hoạt, của tất cả cộng đồng dân cư trên lãnh thổ. - Các công trình cơ sở hạ tầng bưu điện được sử dụng liên tục theo thời gian, nó phải đáp ứng được giờ cao điểm trong ngày và hàng năm. - Các công trình cơ sở hạ tầng bưu điện vừa phục vụ cho xã hội trong điều kiện hoà bình, vừa phục vụ cho nhu cầu an ninh quốc phòng và bảo vệ độc lập chủ quyền trong chiến tranh. - Các công trình cơ sở hạ tầng bưu điện thường có thời gian sử dụng lâu dài, có giá trị lớn và chiếm một không gian rộng lớn để phục vụ cho đối tượng đông đảo. - Giá trị các công trình cơ sở hạ tầng bưu điện được chuyển dịch từng phần vào sản phẩm hoặc tạo nên một bộ phận của quỹ tiêu dùng thường xuyên. - Các cơ sở hạ tầng bưu điện là điều kiện tiên quyết cho sự phát triển của xã hội. - Có kết nối chặt chẽ với CSHT của các ngành khác như viễn thông, giao thông, CNTT, điện lực,... - Chịu tác động mạnh mẽ bởi sự phát triển KHCN
9 1.1.2 Vai trò và mục tiêu của quản lý nhà nước về phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện Bưu điện với vai trò cơ sở hạ tầng sản xuất gồm những hệ thống công trình phục vụ trực tiếp và chủ yếu cho hoạt động sản xuất kinh doanh như: thuỷ lợi, điện, kho bãi, cầu cảng,… Bưu điện thực hiện vai trò tác động đến sản xuất kinh doanh một cách tổng hợp và đa dạng trên nhiều phương diện khác nhau: - Tạo điều kiện cung cấp mọi thông tin cơ bản cần thiết cho sản xuất và thúc đẩy các hoạt động sản xuất kinh doanh, lựa chọn phương án tính toán tối ưu các yếu tố đầu vào và đầu ra. Chính phủ kết hợp với các nhà khai thác Bưu chính giúp đỡ các doanh nghiệp vừa và nhỏ xuất khẩu hàng hóa (chuyên chở, làm thủ tục hải quan...). Điều này thúc đẩy các ngành nghề tại các địa phương vùng sâu vùng xa, biên giới, hải đảo phát triển. Bên cạnh đó, chính phủ còn kết hợp với các doanh nghiệp Bưu chính thực hiện cải cách thủ tục hành chính như dịch vụ chuyển phát giấy tờ, thủ tục hành chính công đến tận người dân và ngược lại; Đại diện cho Nhà nước chi trả các chế độ chính sách cho người có công, người hưởng chế độ hưu và thực hiện thu hộ các loại phí, lệ phí cho Nhà nước... - Tác động mạnh mẽ đến quá trình chuyển đổi cơ cấu sản xuất và cơ cấu kinh tế xã hội, thúc đẩy phát triển sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Sản xuất ngày càng mang tính xã hội hoá cao, từ đó nhu cầu trao đổi, truyền tải, thu nhận thông tin của các chủ thể kinh tế càng lớn. Vì vậy sự phát triển của dịch vụ Bưu chính có tác dụng thúc đẩy quá trình tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, xã hội theo hướng tiến bộ, nâng cao năng suất và hiệu quả trong nông nghiệp nông thôn, công nghiệp, các dịch vụ xã hội như giáo dục đào tạo, chăm sóc sức khỏe... Trong kinh doanh, dịch vụ Bưu chính là một phương tiện quan trọng để quảng cáo, phân phối hàng hóa và dịch vụ. Dịch vụ Bưu chính sau hàng thế kỷ tồn tại vẫn là phương tiện thông tin liên lạc phổ cập nhất, kinh tế nhất so với các phương tiện thông tin liên lạc khác. - Tạo tiền đề và điều kiện mở rộng thị trường trong nước, gắn thị trường trong nước với thị trường nước ngoài, thúc đẩy quá trình đưa đ ất nước chuyển mạnh sang kinh tế thị trường. - Góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi cơ chế kinh tế, phương thức quản lý tổ chức sản xuất. Hệ thống thông tin di động, truyền số liệu, Internet phát triển sẽ tạo ra một cuộc cách mạng trong quản lý kinh tế cả ở tầm vĩ mô và vi mô. Một mạng lưới Bưu chính hùng mạnh tiếp cận với tất cả mọi người dân, rất nhiều người
10 trong số đó không có các phương tiện thông tin liên lạc. Bằng việc cung cấp dịch vụ phổ cập, ngành Bưu điện đưa mọi người tiếp cận đến nguồn thông tin, một yếu tố quan trọng để giảm nghèo đói trong kỷ nguyên Internet. Hơn nữa, dịch vụ Bưu chính còn liên kết con người với nhau và qua đó tăng cường sự phát triển xã hội và mối liên kết giữa con người. Bưu điện với vai trò cơ sở hạ tầng xã hội, viễn thông tạo ra những tiền đề cần thiết cho sự phát triển văn hoá – xã hội, cải thiện và nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Vai trò của ngành Bưu điện được xác định tại điều 1 Pháp lệnh Bưu chính số 43/2002/PL-UBTVQH ký ngày 25/5/2002: “Nhà nước xác định Bưu chính là ngành kinh tế, kỹ thuật, dịch vụ thuộc kết cấu hạ tầng của nền kinh tế quốc dân. Phát triển Bưu chính nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển nền kinh tế xã hội, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân và đảm bảo quốc phòng an ninh”. Bưu chính được gọi là cơ sở hạ tầng quan trọng của đất nước, cần phải phát triển nhanh, vững chắc hiện đại và bao phủ khắp cả nước, kể cả vùng sâu, vùng xa, biên giới hải đảo đồng thời góp phần đảm bảo an ninh quốc phòng. Nhà nước có chức năng đảm bảo các dich vụ thuộc cơ sở hạ tầng bưu điện cho quá trình phát triển kinh tế xã hội. Tính tất yếu của chức năng đảm bảo cho nền kinh tế các dịch vụ thuộc cơ sở hạ tầng bưu điện của Nhà nước xuất phát từ ba lý do: - Dịch vụ kết cấu hạ tầng bưu điện có vai trò to lớn đối với sự tăng trưởng và phát triển kinh tế. Nó được coi như điều kiện tiên quyết cho phát triển kinh tế. Sản xuất không thể phát triển nếu không được đảm bảo về nguồn nhân lực, giao thông và thông tin liên lạc... - Dịch vụ hạ tầng bưu điện đòi hỏi một khối lượng vốn lớn, thời gian thu hồi vốn dài và việc thu hồi vốn khó khăn, thường là thu hồi gián tiếp, ít khi thu hồi trực tiếp. - Dịch vụ cơ sở hạ tầng bưu điện thường là những hàng hoá công cộng, những hàng hoá này không được các nhà sản xuất tư nhân quan tâm vì hai lý do: Thứ nhất, lợi ích của người sản xuất ra nó ít hơn nhiều so với lợi ích xã hội. Thứ hai, đó là vấn đề sử dụng không trả tiền. Để đảm bảo cho nền kinh tế phát triển thuận lợi, thực hiện lợi ích xã hội, Nhà nước phải có trách nhiệm trong việc cung cấp, đầu tư cho các cơ sở hạ tầng cho sản xuất. Nhà nước có thể thực hiện việc này bằng hai cách:
11 - Cung cấp thông qua các cơ quan s ự nghiệp của Nhà nước hoặc thông qua các doanh nghiệp Nhà nước. Theo hướng này, Nhà nước trực tiếp sử dụng vốn của mình để đảm bảo các cơ sở hạ tầng. Nước ta chủ yếu thực hiện theo hướng này. - Nhà nước khuyến khích tư nhân cung cấp các dịch vụ cơ sở hạ tầng như: trợ cấp cho các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ hạ tầng... đảm bảo cho các doanh nghiệp tham gia cung cấp dịch vụ cơ sở hạ tầng. Nhìn chung, cả hai hướng khi giải quyết vấn đề cơ sở hạ tầng đều cần tới ngân sách Nhà nước. Vấn đề cơ bản là đảm bảo dịch vụ hạ tầng, còn dùng hướng nào, Nhà nước trực tiếp hay hỗ trợ tư nhân là tuỳ thuộc vào hiệu quả sử dụng đồng vốn của mỗi cách. 1.2. Nội dung quản lý phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện ở cấp tỉnh 1.2.1. Công tác quy hoạch phát triển cơ sở hạ tầng ngành bưu điện ở cấp tỉnh Quản lý cơ sở hạ tầng bưu điện được hiểu là sự thiết lập và thực thi những khuôn khổ thể chế, chiến lược quy hoạch, kế hoạch, chính sách và cơ chế, cùng với những quy định có tính chất pháp quy để xây dựng, duy trì, bảo tồn và phát triển các công trình cơ sở hạ tầng bưu điện tạo điều kiện thuận lợi thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế - xã hội. Vì thế, việc quản lý khai thác cải tạo và xây dựng công trình cơ sở hạ tầng bưu điện nói chung trước hết phải dựa trên một chiến lược phát triển CSHT mang tính khoa học, phải tuân theo quy hoạch, kế hoạch phát triển đã được duyệt. Chính Phủ, Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố, thị xã, thị trấn giao cho các cơ quan chuyên trách sử dụng và khai thác các công trình. Trong quá trình quản lý phải tuân theo những yêu cầu nhất định.Yêu cầu chung là coi trọng và đề cao vai trò quản lý của Nhà nước, hướng tới mô hình Nhà nước pháp quyền. Quản lý nhà nước được thực hiện trên mọi lĩnh vực và mọi thành phần kinh tế. Đối với mỗi lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực cơ sở hạ tầng việc quản lý nhà nước phải thể hiện quyền lực, sự kiểm soát, giám sát, điều chỉnh của Nhà nước ở lĩnh vực đó nhằm đảm bảo các hoạt động đúng với pháp luật, chính sách và cơ chế mà nhà nước đã quy định. Do vậy, để quản lý nhà nước trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng bưu điện theo đúng luật pháp, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách và cơ chế, đòi hỏi phải hoàn thiện luật pháp, chiến lược, quy họach, kế họach, chính sách và cơ chế liên quan đến lĩnh vực CSHT bưu điện làm chỗ dựa về pháp lý cho việc hoàn thiện quản lý nhà nước lĩnh vực CSHT ở địa phương.