Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý thu ngân sách trên địa bàn Thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:101

Thêm vào BST

Báo xấu

38
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài "Quản lý thu ngân sách trên địa bàn Thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội" là phân tích, đánh giá tổng quát công tác quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn thị xã Sơn Tây từ đó đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý thu ngân sách trên địa bàn Thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ---------------------------- ĐOÀN VĂN VỤ QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ SƠN TÂY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HÀ NỘI, NĂM 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ---------------------------- ĐOÀN VĂN VỤ QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ SƠN TÂY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI CHUYÊN NGÀNH : TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG MÃ SỐ : 8340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. PHẠM THỊ TUỆ HÀ NỘI, NĂM 2021
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Đề tài Luận văn “Quản lý thu ngân sách trên địa bàn Thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội” là sản phẩm nghiên cứu của riêng tôi và lần đầu tiên được thực hiện tại thị xã Sơn Tây đến thời điểm hiện tại. Các số liệu trong nghiên cứu này được thu thập, phân tích và sử dụng một cách trung thực. Những đánh giá, kết luận và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn chưa được sử dụng ở bất kỳ ấn phẩm, báo cáo nào trước đây. Sơn Tây, ngày tháng năm 2021 Tác giả Đoàn Văn Vụ
ii LỜI CẢM ƠN Sau quá trình học tập và nghiên cứu, để có thể hoàn thành tốt đề tài luận văn“Quản lý thu ngân sách trên địa bàn Thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội” cùng với sự nỗ lực cố gắng của bản thân, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS. Phạm Thị Tuệ đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ em hoàn thành đề tài luận văn tốt nghiệp. Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến các thầy cô giáo khoa Sau đại học, các thầy cô giáo phụ trách giảng dạy chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Thương mại. Đồng thời, em xin gửi lời cảm ơn đến các anh, chị phòng Tài chính - Kế hoạch thị xã Sơn Tây, Chi cục thuế Sơn Tây, Kho bạc Sơn Tây và các thành viên trong gia đình đã tạo điều kiện thuận lợi cho em hoàn thành đề tài luận văn này. Mặc dù em đã cố gắng nghiên cứu luận văn nhưng trong quá trình nghiên cứu không tránh khỏi những thiếu xót. Vì vậy, em rất mong nhận được những góp ý chân thành của các thầy cô để Luận văn của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! Sơn Tây, ngày tháng năm 2021 Tác giả Đoàn Văn Vụ
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN....................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................... ii MỤC LỤC ............................................................................................... iii DANH MỤC BẢNG, BIỂU...................................................................... vi DANH MỤC SƠ ĐỒ............................................................................... vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ................................................................. viii MỞ ĐẦU................................................................................................... 1 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN ................................................................................ 7 1.1. Tổng quan về thu ngân sách nhà nước ............................................... 7 1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước, thu ngân sách nhà nước .................... 7 1.1.2. Vai trò của thu ngân sách nhà nước ................................................... 8 1.1.3. Đặc điểm của thu ngân sách nhà nước cấp huyện.................................. 9 1.2. Quản lý thu NSNN cấp huyện .......................................................... 10 1.2.1. Bản chất, mục tiêu quản lý thu NSNN............................................... 10 1.2.2. Phân cấp quản lý thu ngân sách ....................................................... 12 1.2.3. Nội dung quản lý thu ngân sách cấp huyện ....................................... 15 1.2.4. Các công cụ quản lý thu ngân sách cấp huyện .................................. 23 1.2.5. Tiêu chí đánh giá quản lý thu ngân sách cấp huyện........................... 24 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thu ngân sách nhà nước ............ 26 1.3.1. Về cơ chế chính sách, quy định của nhà nước ................................... 26 1.3.2. Về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội ............................................... 27 1.3.3. Tổ chức bộ máy và trình độ chuyên môn của đội ngũ CBCC trong bộ máy quản lý thu ngân sách nhà nước ......................................................... 28 1.3.4. Các nhân tố về hạ tầng kỹ thuật, công nghệ - thông tin ..................... 29 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ SƠN TÂY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .......................... 30 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội và tổng quan thu – chi ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội .............................. 30 2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên thị xã Sơn Tây......................................... 30
iv 2.1.2. Đặc điểm điều kiện kinh tế - xã hội thị xã Sơn Tây ............................ 30 2.1.3. Tổng quan thu, chi ngân sách nhà nước thị xã Sơn Tây ........................... 35 2.1.4. Tổ chức bộ máy cơ quan quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây........................................................................................................... 39 2.1.5. Phân cấp quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây .................... 43 2.2. Thực trạng quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội............................................................................ 45 2.2.1. Thực trạng lập dự toán thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây ............ 45 2.2.2. Thực trạng chấp hành dự toán thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây 49 2.2.3. Thực trạng quyết toán thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây............ 57 2.2.4. Kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm các chế độ quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây ....................................................................... 60 2.3. Đánh giá về quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn thị xã Sơn Tây...................................................................................................................................... 62 2.3.1. Những kết quả đạt được................................................................... 62 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế............................................... 64 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ SƠN TÂY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................. 68 3.1. Mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm phát triển kinh tế - xã hội thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội giai đoạn 2021-2025........................................... 68 3.1.1. Mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội giai đoạn 2021-2025 ................................................................................. 68 3.1.2. Nhiệm vụ trọng tâm phát triển kinh tế - xã hội thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội giai đoạn 2021-2025............................................................... 69 3.2. Mục tiêu, quan điểm hoàn thiện quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội đến năm 2025 ........................................... 72 3.2.1. Mục tiêu hoàn thiện quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây đến năm 2025 ........................................................................................... 72 3.2.2. Quan điểm hoàn thiện quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây đến năm 2025..................................................................................... 73 3.3. Giải pháp hoàn thiện quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội............................................................................ 75
v 3.3.1. Hoàn thiện quy trình quản lý thu ngân sách nhà nước....................... 75 3.3.2. Nâng cao năng lực, trình độ đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý thu ngân sách nhà nước .................................................................................. 79 3.3.3. Ứng dụng công nghệ thông tin theo hướng hiện đại trong quản lý thu ngân sách nhà nước .................................................................................. 80 3.4. Kiến nghị .......................................................................................... 81 3.4.1. Kiến nghị với Quốc hội, Chính phủ và Bộ Tài chính.......................... 81 3.4.2. Kiến nghị với HĐND, UBND thành phố Hà Nội và các Sở, ngành............ 83 KẾT LUẬN ............................................................................................. 86 TÀI LIỆU THAM KHẢO
vi DANH MỤC BẢNG, BIỂU Danh mục Bảng Bảng 2. 1: Tốc độ tăng trưởng kinh tế thị xã Sơn Tây 2017-2020 ................ 31 Bảng 2. 2: Cơ cấu ngành kinh tế thị xã Sơn Tây 2017-2020 ........................ 32 Bảng 2. 3: Thu nhập bình quân đầu người thị xã Sơn Tây ........................... 34 Bảng 2. 4: Tình hình thu - chi NSNN thị xã Sơn Tây 2017-2020................. 36 Bảng 2. 5: Cơ cấu thu ngân sách thị xã Sơn Tây 2017-2020 ...................... 37 Bảng 2. 6: Cơ cấu chi ngân sách thị xã Sơn Tây 2017-2020 ...................... 38 Bảng 2. 7: Cơ cấu độ tuổi, trình độ chuyên môn cán bộ, công chức ............. 42 Bảng 2. 8: Thu điều tiết ngân sách thị xã Sơn Tây 2017-2020 ..................... 44 Bảng 2. 9: Dự toán và tình hình thực hiện dự toán thu ngân sách thị xã Sơn Tây 2017-2020 ......................................................................................... 47 Bảng 2. 10: Thu ngân sách nhà nước thị xã Sơn Tây 2017-2020 ................. 51 Bảng 2. 11: Cơ cấu thu ngân sách nhà nước thị xã Sơn Tây 2017-2020 ....... 53 Bảng 2. 12: Quyết toán thu ngân sách nhà nước thị xã Sơn Tây 2017-2020 . 59 Bảng 2. 13: Kết quả hoạt động thanh tra, kiểm tra 2017-2020 ..................... 61 Danh mục Biểu đồ Biểu đồ 2. 1: Biểu đồ thu nhập bình quân đầu người thị xã Sơn Tây 2017- 2020 ......................................................................................................... 34 Biểu đồ 2. 2: Dự toán và tình hình thực hiện thu ngân sách 2017-2020........ 48 Biểu đồ 2. 3: Cơ cấu thu ngân sách 2017-2020 ........................................... 54
vii DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2. 1: Tổ chức bộ máy quản lý thu NSNN thị xã Sơn Tây ................... 40
viii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Cụm từ viết tắt Cụm từ viết đầy đủ CNTT: Công nghệ thông tin GTGT: Giá trị gia tăng HĐND: Hội đồng nhân dân KBNN: Kho bạc nhà nước NHNN: Ngân hàng nhà nước NHTM: Ngân hàng thương mại NSNN: Ngân sách nhà nước TNCN: Thu nhập cá nhân TNDN: Thu nhập doanh nghiệp TTĐB: Tiêu thụ đặc biệt UBND: Uỷ ban nhân dân
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong xu thế hội nhập kinh tế thế giới ngày càng sâu rộng như hiện nay mở ra rất nhiều cơ hội và thách thức cho đất nước ta. Việt Nam đã có những bước phát triển vững chắc để hội nhập kinh tế toàn cầu. Để có thể thực hiện tốt hội nhập kinh tế thế giới thì hệ thống tài chính quốc gia phải thực sự vững mạnh. Trong hệ thống tài chính quốc gia, ngân sách nhà nước là công cụ quan trọng để điều tiết nền kinh tế vĩ mô, là công cụ để nhà nước thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong phát triển kinh tế xã hội. Quản lý thu ngân sách nhà nước là một bộ phận rất quan trọng của chính sách tài chính quốc gia. Trong những năm qua, thị xã Sơn Tây đã đạt được những thành tựu quan trọng về kinh tế - xã hội, từng bước đồng bộ và hoàn chỉnh hệ thống cơ sở hạ tầng nhờ có sự đóng góp quan trọng của ngân sách nhà nước. Thu ngân sách thị xã Sơn Tây tương đối ổn định, trong vài năm trở lại đây nguồn thu tiền sử dụng đất (thu đất các dự án, thu đấu giá quyền sử dụng đất, thu khác) chiếm tỷ trọng lớn song đây là nguồn thu không mang tính chất bền vững. Do đó, để thực hiện các nhiệm vụ ngân sách cần có các giải pháp quản lý thu ngân sách thị xã, tạo nguồn thu ổn định, bền vững tránh phụ thuộc vào các nguồn thu từ tài nguyên nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ chính trị đặt ra. Bên cạnh đó, công tác quản lý nhà nước về thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế. Từ công tác quản lý đất đấu giá đến công tác thanh tra, kiểm tra các nguồn thu thuế của các doanh nghiệp, hộ kinh doanh, thu khác chưa đảm bảo chặt chẽ. Từ đó dẫn đến tình trạng thất thu, nợ đọng thuế, thu ngân sách chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra. Vì vậy, muốn thu ngân sách nhà nước đạt hiệu quả cao cần có sự tổng hợp, phân tích, đánh giá khách quan, đầy đủ các khoản thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây để tìm ra các giải pháp hiệu quả góp phần nâng cao công tác quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của thị xã Sơn Tây ngày một vững mạnh.
2 Từ những nội dung đã trình bày ở trên, với những kiến thức lý luận được trang bị trong quá trình học tập và với kinh nghiệm thực tiễn công tác của bản thân trong lĩnh vực quản lý và điều hành NSNN tại địa phương, tôi lựa chọn đề tài “Quản lý thu ngân sách trên địa bàn Thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội” 2. Tổng quan công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài Việc nghiên cứu công tác quản lý thu ngân sách nhà nước ở Việt Nam trong thời gian qua có rất nhiều công trình nghiên cứu khoa học. Mỗi công trình đều có mục đích, đối tượng, phạm vi nghiên cứu và cách tiếp cận riêng về ngân sách nhà nước như sau: - Nguyễn Thị Hoa (2011), Tăng cường quản lý và sử dụng NSNN có hiệu quả trên địa bàn thị xã Từ Sơn, thành phố Bắc Ninh, Luận văn thạc sỹ, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội. Luận văn đã đưa ra sơ bộ khung lý thuyết về quản lý thu, chi NSNN cấp huyện bao gồm: lập dự toán thu, chi ngân sách; chấp hành dự toán thu, chi ngân sách; kiểm soát thu, chi ngân sách. Luận văn đã khái quát tình hình phát triển kinh tế - xã hội thị xã Từ Sơn, thành phố Bắc Ninh, đánh giá thực trạng quản lý thu, chi NSNN tại thị xã Từ Sơn. Từ thực trạng quản lý thu, chi NSNN cấp huyện tại thị xã Từ Sơn, tác giả đã đưa ra giải pháp để hoàn thiện quản lý thu, chi NSNN cấp huyện tại thị xã Từ Sơn. Tuy nhiên, trong đề tài này tác giả chủ yếu đi sâu vào đánh giá thực trạng thu, chi ngân sách cấp huyện tại thị xã Từ Sơn mà chưa đưa ra được giải pháp tối ưu về hoàn thiện quản lý thu, chi NSNN cấp huyện tại thị xã Từ Sơn. - Lê Toàn Thắng (2013), Phân cấp quản lý NSNN ở Việt Nam hiện nay, Luận án tiến sỹ, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh. Luận án nêu lên các vấn đề cơ bản về phân cấp quản lý ngân sách nhà nước, phân tích và đánh giá thực trạng phân cấp quản lý ngân sách nhà nước ở Việt Nam. Từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện việc phân cấp quản lý ngân sách nhà nước ở Việt Nam. - Lê Thanh Hà (2015), Hoàn thiện công tác quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Ba Vì, Luận văn thạc sỹ, Trường Đại học Thăng Long. Luận văn nêu lý thuyết các ngân sách nhà nước, những vấn đề cơ bản
3 về thuế, quản lý thu thuế. Luận văn tập trung phân tích nguồn thu ngân sách từ thuế tại huyện Ba Vì gồm: công tác lập kế hoạch, tổ chức thu thuế (Tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế, quy trình nộp thuế, quản lý người nộp thuế, kê khai và quyết toán thuế, kiểm tra, giám sát chống thất thu thuế, quản lý nợ thuế). Luận văn nêu ra các giải pháp tăng cường quản lý thu thuế trên địa bàn huyện Ba Vì. - Lê Hải Ngọc Châu (2016), Quản lý ngân sách nhà nước tại huyện Can Lộc, Tỉnh Hà Tĩnh, Luận văn thạc sỹ, Học viện hành chính Quốc gia. Luận văn đã khái quát hóa tổng quan thu, chi ngân sách nhà nước và đi sâu phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý thu, chi ngân sách tại huyện Can Lộc. Đồng thời, tác giả đã đưa ra những giải pháp hoàn thiện công tác quản lý ngân sách trên địa bàn huyện Can Lộc. - Nguyễn Hồng Đức (2017), Quản lý thu ngân sách nhà nước tại thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa, Luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Luận văn đã hệ thống hóa được lý luận cơ bản về quản lý thu ngân sách nhà nước, đánh giá và phân tích thực trạng thu thuế, phí, lệ phí, lập dự toán thu ngân sách, chấp hành dự toán thu ngân sách và quyết toán thu ngân sách tại thành phố Nha Trang. Đồng thời, đưa ra các giải pháp chung để hoàn thiện quản lý thu ngân sách tại thành phố Nha Trang. - Nguyễn Văn Long (2019), Quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên, Luận văn thạc sỹ, Đại học Thương mại Hà Nội. Luận văn này trình bày được tổng quan về thu ngân sách nhà nước cấp huyện, các nguyên tắc, nội dung quản lý thu ngân sách và các yếu tố ảnh hưởng đến thu ngân sách nhà nước. Luận văn đã đi sâu phân tích thực trạng công tác quản lý thu ngân sách nhà nước gồm: công tác lập dự toán, chấp hành dự toán, kế toán, kiểm toán và tranh tra, kiểm tra nhưng chưa đưa ra những giải pháp tối ưu nhất để công tác quản lý thu ngân sách trên địa bàn huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên được hoàn thiện hơn. - Trần Thị Xuân (2020), Quản lý thu ngân sách nhà nước tại huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam, Luận văn thạc sĩ, Đại học Thương mại Hà Nội. Luận văn đã tập trung phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu ngân sách tại huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam từ đó đưa ra được các giải pháp nhằm hoàn
4 thiện công tác quản lý thu ngân sách nhà nước tại huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. Bên cạnh các công trình nghiên cứu trên còn có rất nhiều các tài liệu tham khảo, các bài viết được đăng trên các tạp chí chuyên ngành có giá trị tham khảo rất lớn cả về lý luận và thực tiễn. Quản lý thu ngân sách nhà nước được rất nhiều tác giả nghiên cứu, đề cập đến. Mỗi đề tài có cách tiếp cận khác nhau xuất phát từ thực tiễn khách quan từ đó phân tích, đánh giá và đưa ra các kiến nghị đề xuất nhưng có rất ít giải pháp có giá trị thiết thực với thực tiễn hiện nay. Tại thị xã Sơn Tây trong giai đoạn từ 2017 đến nay chưa có thêm công trình nào nghiên cứu về công tác quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài này là một vấn đề mới đòi hỏi phải đi sâu nghiên cứu những điều kiện đặc thù của thị xã Sơn Tây để công tác quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã hiệu quả hơn. Để phục vụ công trình nghiên cứu và viết luận văn, tác giả sẽ kế thừa và tiếp thu có chọn lọc các thành quả nghiên cứu của các công trình nghiên cứu trên. 3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu nghiên cứu: Mục tiêu của đề tài là phân tích, đánh giá tổng quát công tác quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn thị xã Sơn Tây từ đó đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Khái quát những vấn đề cơ bản về ngân sách nhà nước, thu ngân sách nhà, quản lý thu ngân sách nhà nước. - Phân tích thực trạng công tác quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn thị xã Sơn Tây. Từ đó đánh giá những thành tựu đạt được, hạn chế và rút ra các nguyên nhân hạn chế. - Đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây trong thời gian tới.
5 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận và thực tiễn quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về mặt nội dung: Đề tài nghiên cứu cơ sở lý luận về thu ngân sách và nội dung quản lý thu ngân sách cấp thị xã Sơn Tây từ khâu lập dự toán, chấp hành dự toán và quyết toán thu NSNN. - Về mặt không gian: Đề tài nghiên cứu quản lý NSNN trên địa bàn thị xã Sơn Tây thuộc thành phố Hà Nội, cấp ngân sách là cấp Huyện. - Về thời gian: Đề tài nghiên cứu hoạt động quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây trong khoảng thời gian từ năm 2017 đến năm 2020 và đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây đến năm 2025 và các năm tiếp theo. 5. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phương pháp biện chứng duy vật là phương pháp nghiên cứu xuyên suốt cả đề tài. Các khoản thu ngân sách nhà nước được xem như luôn biến đổi nên cần được quan tâm đổi mới. Bên cạnh đó, luận văn cũng sử dụng phương pháp phân tích tổng hợp, thống kê, so sánh để làm sáng tỏ các nội dung nghiên cứu. Đề tài luận văn chủ yếu sử dụng nguồn dữ liệu thứ cấp. Nguồn dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo báo, kết quả nghiên cứu, thông tin đáng tin cậy từ các nguồn: Các báo cáo tình hình thực hiện thu ngân sách nhà nước từ UBND thị xã Sơn Tây, phòng Tài chính - Kế hoạch thị xã Sơn Tây, Chi cục Thuế Sơn Tây, Kho bạc nhà nước Sơn Tây. - Báo cáo kinh tế - xã hội từ năm 2017-2020 của Ủy ban nhân dân thị xã Sơn Tây. - Báo cáo thu, chi ngân sách thị xã Sơn Tây từ 2017 - 2020 của phòng Tài chính - Kế hoạch thị xã Sơn Tây. - Báo cáo quyết toán ngân sách thị xã Sơn Tây giai đoạn 2017 - 2020 của phòng Tài chính - Kế hoạch thị xã Sơn Tây.
6 - Các văn bản luật: Luật ngân sách nhà nước năm 2015, Nghị định số 163/2016/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật ngân sách nhà nước và các Thông tư và các văn bản hướng dẫn có liên quan… - Các thông tin liên quan đến đề tài thu thập từ sách, báo, tạp chí, trang web chuyên ngành… Bên cạnh đó, luận văn còn sử dụng kết quả nghiên cứu của các công trình có liên quan để làm rõ hơn cơ sở khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu. 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài - Góp phần khái quát, hệ thống lại những vấn đề cwo bản về quản lý thu ngân sách nhà nước. - Phân tích thực trạng quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây từ đó đánh giá thành tựu, hạn chế và tìm ra nguyên nhân của hạn chế. - Về thực tiễn, Kết quả nghiên cứu khoa học sẽ đưa ra góc nhìn về công tác quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây trong những năm gần đây. Những kết quả đạt được, hạn chế cần rút kinh nghiệm để từ đó đưa ra các giải pháp kiến nghị cần thiết nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu ngân sách thị xã Sơn Tây trong những năm tới được tốt hơn. - Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho công tác quản lý thu ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây. 7. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở bài và kết luận, nội dung chính của luận văn gồm 03 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý thu ngân sách nhà nước cấp huyện Chương 2: Thực trạng quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội. Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN 1.1. Tổng quan về thu ngân sách nhà nước 1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước, thu ngân sách nhà nước 1.1.1.1. Ngân sách nhà nước NSNN là phạm trù kinh tế, lịch sử gắn liền với sự hình thành và phát triển của Nhà nước, hàng hoá và tiền tệ. Nhà nước với tư cách là cơ quan quyền lực thực hiện duy trì, phát triển xã hội thường quy định các khoản thu bằng tiền mang tính bắt buộc đối với các tổ chức, cá nhân trong xã hội để lập ra quỹ tài chính riêng cho nhà nước. Quỹ tài chính này được sử dụng nhằm duy trì hoạt động của bộ máy nhà nước, hoạt động quốc phòng, an ninh, giáo dục, phát triển kinh tế, xã hội. Vì vậy, ngân sách nhà nước là quỹ tiền tệ tập trung của quốc gia, là tiền đề cơ sở vật chất cho nhà nước tồn tại và thực hiện các chức năng quản lý các lĩnh vực của đời sống xã hội. Trải qua các giai đoạn phát triển chế độ xã hội khác nhau, khái niệm ngân sách nhà nước được đề cập dưới nhiều góc độ khác nhau. NSNN là văn kiện lập pháp hay một đạo luật chứa đựng hay có kèm theo bảng kê khai các khoản chi dự liệu cho một thời gian nào đó, là một khuôn mẫu mà các cơ quan lập pháp, hành pháp cùng các cơ quan hành chính phụ thuộc phải tuân theo. NSNN là kế hoạch thu chi tài chính hàng năm của nhà nước được xét duyệt theo trình tự pháp định. NSNN là dự toán hàng năm về toàn bộ các nguồn tài chính được nhà nước huy động và sử dụng, nhằm bảo đảm thực hiện chức năng của nhà nước do Hiến pháp quy định. Về hình thức, NSNN là một bản dự toán thu, chi do Chính phủ lập ra và đệ trình Quốc hội phê chuẩn và giao cho Chính phủ tổ chức thực hiện. Về nội dung, NSNN bao gồm ngân sách ngân sách trung ương, ngân sách địa phương, trong đó ngân sách trung ương giữ vai trò chủ đạo, đảm bảo nhiệm vụ chi quốc gia. Các khoản khu, chi NSNN phải được dự toán và do luật định.
8 Ở Việt Nam, theo Điều 4 Luật ngân sách nhà nước ngày 25/6/2015 quy định: “Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”. 1.1.1.2 Thu ngân sách nhà nước Để bảo đảm thực hiện tốt nhiệm vụ, chức năng của mình, Nhà nước cần tạo ra quỹ tiền tệ chung được hình thành từ các khoản thu do nhà nước đặt ra (thuế, phí, lệ phí…) đối với các tổ chức, cá nhân trong xã hội. Thực chất, thu NSNN là việc Nhà nước dùng quyền lực để huy động một phần giá trị của cải xã hội để hình thành quỹ tiền tệ chung nhằm đáp ứng nhu cầu chi tiêu của Nhà nước. Thu NSNN là hệ thống các quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình Nhà nước thực thi quyền lực để thực hiện phân phối thu nhập và hình thành quỹ tiền tệ của nhà nước. Trên cơ sở khái niệm NSNN được quy định trong Luật ngân sách nhà nước năm 2015 có thể hiểu thu NSNN như sau: Thu NSNN là toàn bộ các khoản thu của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định. Dự toán thu NSNN là cơ sở để các cơ quan quyền lực nhà nước giám sát quá trình tổ chức thu NSNN của các cấp chính quyền từ Trung ương đến địa phương. 1.1.2. Vai trò của thu ngân sách nhà nước Thu NSNN có vai trò quan trọng giúp duy trì hoạt động thường xuyên bộ máy cơ quan nhà nước và bảo đảm nhà nước thực hiện tốt các nhiệm vụ, chức năng quản lý của mình. Phân tích vai trò của thu NSNN thông qua các nội dung như sau: Thứ nhất, Thu NSNN là công cụ tập trung nguồn lực tài chính đảm bảo nhu cầu chi tiêu của nhà nước. Xuất phát từ thực tiễn khách quan việc duy trì hoạt động thường xuyên của bộ máy nhà nước và thực hiện các chức năng của mình thì cần phải có quỹ tiền tệ chung. Như vậy, Nhà nước cần phải đặt ra các khoản thu từ thuế, phí, lệ phí đối với các tổ chức, cá nhân trong xã hội.
9 Các nguồn tài chính này có thể được huy động từ trong nước và ngoài nước, từ tất cả các lĩnh vực trong đời sống kinh tế - xã hội. Các khoản thu NSNN này tập trung chủ yếu trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh (nguồn thu chủ yếu từ thuế). Để có thể tăng thu NSNN ổn định và bền vững đòi hỏi Nhà nước phải đưa ra các chính sách phát triển sản xuất kinh doanh có hiệu quả, đồng thời phải có các biện pháp nuôi dưỡng nguồn thu một cách hợp lý. Tránh trường hợp tận thu quá mức làm giảm khả năng mở rộng sản xuất kinh doanh của các tổ chức, cá nhân. Thứ hai, thông qua thu NSNN, Nhà nước thực hiện quản lý và điều tiết vĩ mô nền kinh tế ngày càng hiệu quả. Thu NSNN không chỉ có vai trò tập trung các nguồn lực tài chính mà còn góp phần giúp Nhà nước quản lý và điều tiết vĩ mô nền kinh tế hiệu quả. Bằng các chính sách, công cụ thuế, Nhà nước có thể tác động vào hoạt động kinh tế nhằm định hướng tiêu dùng và cơ cấu kinh tế. Chẳng hạn: Trong sản xuất, kinh doanh, các ngành nghề cần ưu tiên phát triển thì Nhà nước sẽ có các chính sách ưu đãi về thuế, miễn thuế, giảm thuế để thúc đẩy ngành, lĩnh vực phát triển hoặc ngược lại. Đối với tiêu dùng xã hội, khi muốn kích cầu tiêu dùng toàn xã hội đối với một số hàng hoá thì Nhà nước có các chính sách ưu đãi về thuế đối với hàng hoá đó nhằm giảm giá thành sản phầm, tăng sức cạnh tranh cho hàng hoá… Thứ ba, thu NSNN có vai trò quan trọng trong điều tiết thu nhập của các cá nhân trong xã hội. Đó là việc Nhà nước quy định thuế thu nhập cá nhân, thông qua thuế thu nhập cá nhân làm giảm bớt sự chênh lệch giàu nghèo, bất bình đẳng xã hội. Cụ thể, đối với những cá nhân có thu nhập cao sẽ chịu mức thuế thu nhập cá nhân nhất định, một phần thu được từ thuế sẽ được Nhà nước hỗ trợ cho các đối tượng chính sách, hộ nghèo, cận nghèo… Hơn nữa, đối với các hàng hoá, dịch vụ xa xỉ, không khuyến khích tiêu dùng sẽ bị đánh thuế cao hoặc là một số mặt hàng thiết yếu được miễn thuế nhằm phân phối lại thu nhập, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo trong xã hội. 1.1.3. Đặc điểm của thu ngân sách nhà nước cấp huyện Thứ nhất, thu NSNN cấp huyện sẽ có đầy đủ nhưng đặc điểm của thu NSNN do ngân sách cấp huyện là một cấp ngân sách trong hệ thống ngân sách nhà nước.
10 Thứ hai, các khoản thu ngân sách cấp huyện được thể chế hoá bằng chính sách, chế độ và pháp luật của nhà nước nên có tính pháp lý, bắt buộc thực hiện đối với các đối tượng trong xã hội. Các quận, huyện, thị xã không được tự ý đặt ra các khoản thu trái quy định của pháp luật. Các khoản thu ngân sách cấp quận, huyện, thị xã phải được thu đúng, thu đủ và kịp thời phản ánh vào ngân sách nhà nước qua Kho bạc nhà nước. Thứ ba, thu ngân sách cấp huyện mang tính chất thường xuyên, liên tục và tương đối ổn định trong thời kỳ ổn định ngân sách. Cơ cấu và mức độ thu ngân sách cấp huyện tuỳ thuộc vào đặc điểm tình hình kinh tế xã hội của từng địa phương. Thứ tư, phần lớn các khoản thu ngân sách cấp huyện không được hoàn trả trực tiếp. Nguồn thu chủ yếu của ngân sách cấp huyện là các khoản thu từ thuế. Thông qua các khoản thu ngân sách cấp huyện, Nhà nước thực hiện đầu tư xây dựng các công trình phúc lợi xã hội, giáo dục, văn hoá, y tế, hạ tầng kỹ thuật nhằm phát triển kinh tế - xã hội tại các địa phương, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. 1.2. Quản lý thu NSNN cấp huyện 1.2.1. Bản chất, mục tiêu quản lý thu NSNN 1.2.1.1. Bản chất của quản lý thu NSNN Quản lý thu NSNN là quá trình Nhà nước sử dụng các công cụ quản lý dựa trên quyền lực chính trị để huy động các nguồn lực của cải xã hội theo quy định của pháp luật, đồng thời kiểm soát các yếu tố ảnh hưởng đến các khoản khu nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra. Quản lý thu NSNN có những đặc điểm sau: Thứ nhất, Quản lý thu NSNN được xác lập trên cơ sở các quy định của pháp luật từ khâu lập dự toán thu ngân sách, chấp hành dự toán thu ngân sách, kế toán và quyết toán các khoản thu ngân sách. Thứ hai, quản lý thu NSNN là sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước đảm bảo nguyên tắc các khoản thu NSNN phải được thu đúng, thu đủ và kịp thời phản ánh vào NSNN, tránh tình trạng thất thu NSNN hoặc các địa phương tự ý đặt ra các khoản thu trái quy định của pháp luật.