Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:110

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại ngân hàng thương mại; phân tích thực trạng công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam nhằm chỉ ra những mặt hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân những hạn chế của công tác này trong giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2014.... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH LÊ THỊ LAN QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60.34.02.01 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN QUỲNH HOA TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2015
i TÓM TẮT LUẬN VĂN Luận văn nghiên cứu về quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam trong giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2014 đƣợc thực hiện dựa trên cơ sở dữ liệu thực tế từ báo cáo tài chính và các văn bản, chính sách đang áp dụng tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam. Phƣơng pháp thu thập thông tin, tổng hợp đƣợc sử dụng để xây dựng cơ sở lý luận chung về quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại các ngân hàng thƣơng mại. Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác quản trị chi phí tại ngân hàng thƣơng mại bao gồm các nội dung chính nhƣ sau: (i) Xác định các khoản chi phí cần quản trị, (ii) Lập kế hoạch chi phí, (iii) Tổ chức thực hiện chi phí, (iv) Công tác kiểm tra, giám sát chi phí. Các ngân hàng thƣơng mại cần tổ chức thực hiện đầy đủ, đồng bộ các nội dung quản trị chi phí để đạt đƣợc hiệu quả. Bên cạnh đó, luận văn sử dụng phƣơng pháp thống kê, phân tích để đánh giá thực trạng công tác quản trị chi phí tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam. Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác quản trị chi phí đƣợc thực hiện khá tốt nhƣng vẫn còn tồn tại một số vấn đề nhất định nhƣ: chƣa thiết lập dự toán đối với một số khoản chi phí, hệ thống văn bản chƣa hoàn thiện, cơ chế kiểm tra, giám sát chi phí còn hạn chế. Căn cứ vào kết quả nghiên cứu về lý luận và thực trạng, luận văn đƣa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam, đó là: (i) Thiết lập bộ phận dự báo thị trƣờng và lập kế hoạch, (ii) Hoàn thiện hệ thống văn bản, chính sách về quản lý chi phí, (iii) Xây dựng định mức thực hiện chi phí đầy đủ, (iv) Nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực quản trị chi phí, (v) Hoàn thiện công tác kiểm tra, giám sát chi phí. Ngoài ra, luận văn cũng đƣa ra một số kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nƣớc và các ngân hàng thƣơng mại.
ii LỜI CAM ĐOAN Tác giả luận văn có lời cam đoan danh dự về công trình khoa học này của mình, cụ thể: Tôi tên là: LÊ THỊ LAN Sinh ngày 26 tháng 06 năm 1989 tại Thanh Hóa, Quê quán: Thanh Hóa. Hiện cƣ ngụ tại: số 38, đƣờng 160, tổ 10, khu phố 7, phƣờng Tăng Nhơn Phú A, quận 9, TP. HCM. Hiện công tác tại: Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam – Chi nhánh 4 TP. HCM. Là học viên cao học khóa XV – lớp 15B, niên khóa 2013 – 2015 của Trƣờng Đại học Ngân hàng TP. HCM. Thực hiện đề tài: “Quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam”. Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Quỳnh Hoa. Luận văn này đƣợc thực hiện tại Trƣờng Đại học Ngân hàng TP. HCM. Xin cam đoan: Luận văn này chƣa từng đƣợc trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trƣờng đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công bố trƣớc đây hoặc các nội dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi. TP.HCM, ngày 22 tháng 10 năm 2015 Tác giả Lê Thị Lan
iii LỜI CẢM ƠN Trƣớc tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc đối với các thầy cô của trƣờng Đại học Ngân hàng TP. HCM đã giảng dạy trong chƣơng trình Cao học Kinh tế ngành Tài chính ngân hàng, những ngƣời đã truyền đạt kiến thức hữu ích trong ngành tài chính ngân hàng làm cơ sở cho tôi hoàn thành tốt luận văn thạc sĩ này. Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn, tôi nhận đƣợc sự giúp đỡ nhiệt tình của các thầy cô, đặc biệt là TS. Nguyễn Quỳnh Hoa. Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Quỳnh Hoa, ngƣời đã tận tâm, nhiệt tình hƣớng dẫn, chỉ bảo cho tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo cũng nhƣ các anh chị đồng nghiệp tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam đã hỗ trợ, giúp đỡ tôi trong việc thu thập các số liệu về tình hình hoạt động và công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại đơn vị để tôi có thể hoàn thành luận văn này một cách tốt nhất. Tuy nhiên, trong điều kiện có hạn về mặt thời gian và trình độ nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế nhất định. Tác giả rất mong nhận đƣợc sự góp ý chân thành từ quý thầy cô và các bạn học viên. Tôi xin chân thành cảm ơn. Học viên Lê Thị Lan
iv MỤC LỤC TÓM TẮT LUẬN VĂN ............................................................................................ i LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... ii LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................... iii MỤC LỤC ................................................................................................................ iv DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................ ix DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................x DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ................................................................... xi MỞ ĐẦU ................................................................................................................. xii 1. Đặt vấn đề ...................................................................................................... xii 2. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................. xii 3. Tổng quan về công trình nghiên cứu ............................................................ xiii 4. Mục tiêu nghiên cứu ..................................................................................... xiv 5. Câu hỏi nghiên cứu ....................................................................................... xiv 6. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài ..................................................xv 7. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................xv 8. Những đóng góp của luận văn ........................................................................xv 9. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... xvi CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ............................................1 1.1 TỔNG QUAN VỀ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ...........................................................................................1 1.1.1 Khái niệm chi phí hoạt động kinh doanh ....................................................1 1.1.2 Phân loại chi phí hoạt động kinh doanh ......................................................1 1.1.2.1 Phân loại theo chức năng quản trị .......................................................2 1.1.2.2 Phân loại chi phí theo thẩm quyền ra quyết định .................................2 1.1.2.3 Phân loại theo mối quan hệ với mức độ hoạt động ..............................3 1.1.2.4 Phân loại chi phí theo sự ảnh hưởng đến việc lựa chọn phương án ....4 1.1.3 Các loại chi phí hoạt động kinh doanh của ngân hàng thƣơng mại ...........5 1.1.3.1 Chi phí lãi và các khoản tương tự lãi....................................................6
v 1.1.3.2 Chi phí dự phòng...................................................................................7 1.1.3.3 Chi phí xây dựng mạng lưới .................................................................7 1.1.3.4 Chi phí cho hoạt động dịch vụ .............................................................8 1.1.3.5 Chi phí lương nhân viên.......................................................................8 1.1.3.6 Chi phí cho hoạt động kinh doanh ngoại hối.......................................8 1.1.4 Nguyên tắc ghi nhận chi phí hoạt động kinh doanh tại ngân hàng thƣơng mại ........................................................................................................................9 1.2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI .......................................................................9 1.2.1 Các khái niệm về quản trị chi phí hoạt động kinh doanh ............................9 1.2.2 Quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại ngân hàng thƣơng mại ............10 1.2.2.1 Sự cần thiết của quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại ngân hàng thương mại ......................................................................................................10 1.2.2.2 Nội dung của quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại ngân hàng thương mại ......................................................................................................12 1.2.2.3 Các phương pháp quản trị chi phí quản trị kinh doanh tại ngân hàng thương mại ......................................................................................................17 1.2.2.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại ngân hàng thương mại ....................................................................................20 1.2.2.5 Các tiêu chí đánh giá quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại ngân hàng thương mại.................................................................................................23 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ........................................................................................24 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM ...........................................................................................25 2.1 TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM ..........................................................................................25 2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển .............................................................25 2.1.2 Bộ máy tổ chức..........................................................................................26 2.1.3 Tình hình hoạt động kinh doanh giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2014 ...26
vi 2.2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM GIAI ĐOẠN TỪ NĂM 2012 ĐẾN NĂM 2014 ...............................28 2.2.1 Xác định các khoản chi phí hoạt động kinh doanh cần quản trị ...............28 2.2.2 Thực trạng công tác lập kế hoạch ..............................................................29 2.2.2.1 Lập kế hoạch chi phí lãi và các khoản tương tự lãi............................30 2.2.2.2 Lập kế hoạch chi phí hoạt động dịch vụ .............................................31 2.2.2.3 Lập kế hoạch chi phí hoạt động ..........................................................31 2.2.2.4 Lập kế hoạch chi phí dự phòng rủi ro tín dụng ..................................33 2.2.3 Thực trạng công tác tổ chức thực hiện ......................................................33 2.2.3.1 Chi phí lãi và các khoản tương tự lãi .................................................34 2.2.3.2 Chi phí hoạt động dịch vụ ...................................................................35 2.2.3.3 Chi phí hoạt động................................................................................37 2.2.3.4 Chi phí dự phòng rủi ro tín dụng ........................................................40 2.2.4 Thực trạng công tác kiểm tra, kiểm soát ...................................................41 2.2.4.1 Thành lập bộ máy quản trị chi phí ......................................................41 2.2.4.2 Xây dựng cơ chế quản lý, thiết lập quy trình, quy định về chi phí hoạt động kinh doanh ..............................................................................................42 2.2.4.3 Thiết lập hệ thống phân bổ chi phí hoạt động kinh doanh và phân tích lợi nhuận đa chiều (MPA) ...............................................................................43 2.2.4.4 Xây dựng hệ thống kiểm tra, giám sát thực hiện các khoản chi phí hoạt động kinh doanh ......................................................................................44 2.3 ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẨN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM GIAI ĐOẠN TỪ NĂM 2012 ĐẾN NĂM 2014 ...............................45 2.3.1 Những kết quả đạt đƣợc ............................................................................45 2.3.1.1 Vietinbank xác định được các khoản chi phí cần quản trị và xây dựng định mức kế hoạch đối với một số khoản chi phí ............................................45 2.3.1.2 Vietinbank hoàn thành tốt các chỉ tiêu kế hoạch kinh doanh và thực hiện đúng định mức thực hiện chi phí .............................................................46 2.3.1.3 Hệ thống văn bản, cơ chế quản trị về chi phí hoạt động kinh doanh được xây dựng chặt chẽ và khoa học ..............................................................46
vii 2.3.1.4 Vietinbank thiết lập bộ máy kiểm tra, giám sát các khoản chi phí hoạt động kinh doanh ..............................................................................................47 2.3.2 Những hạn chế còn tồn tại .........................................................................47 2.3.2.1 Các dự toán và định mức thực hiện chi phí chưa xây dựng đầy đủ và còn nhiều bất cập ............................................................................................47 2.3.2.2 Các văn bản quy định, quy trình được ban hành nhiều nhưng vẫn chưa phát huy hết hiệu quả trong thực tiễn ....................................................48 2.3.2.3 Hệ thống đánh giá hiệu quả sử dụng chi phí tại các đơn vị, phòng giao dịch chưa mang lại kết quả chính xác và kịp thời ..................................48 2.3.2.4 Công tác kiểm tra, giám sát chưa được thực hiện thường xuyên .......48 2.3.3 Các nguyên nhân chủ yếu của những hạn chế...........................................49 2.3.3.1 Vietinbank chưa thiết lập được bộ phận dự báo thị trường và hoạch định chi phí riêng biệt .....................................................................................49 2.3.3.2 Các văn bản quy định chưa được đánh giá tính thực tiễn và thống nhất trước khi ban hành ..................................................................................49 2.3.3.3 Hệ thống phân bổ chi phí và phân tích lợi nhuận đa chiều (MPA)chưa hoàn thiện ........................................................................................................50 2.3.3.4 Năng lực quản trị chi phí của một số cán bộ quản lý còn hạn chế.....50 2.3.3.5 Công tác kiểm tra, giám sát chưa phát huy hiệu quả .........................50 2.2.3.6 Vietinbank chưa áp dụng phương pháp quản trị riêng đối với chi phí hoạt động kinh doanh ......................................................................................51 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ........................................................................................52 CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ ...............................................................................................................53 CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM ...........................................................53 3.1 ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2020 .......................................................................................................................53 3.1.1 Chiến lƣợc, định hƣớng phát triển ngành ngân hàng Việt Nam đến năm 2020 ....................................................................................................................53 3.1.2 Định hƣớng phát triển hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công Thƣơng Việt Nam đến năm 2020................................................56
viii 3.2 MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM .............................................................................59 3.2.1 Nhóm giải pháp hoàn thiện công tác hoạch định chi phí hoạt động kinh doanh ..................................................................................................................59 3.2.1.1 Phát triển công tác dự báo thị trường, phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban trong công tác hoạch định chi phí ................................................59 3.2.1.2 Cải tiến hệ thống công nghệ thông tin, xây dựng nguồn dữ liệu chuẩn hóa trong toàn hệ thống ..................................................................................60 3.2.1.3 Hoàn thiện cơ chế về định mức chi phí nội bộ ...................................61 3.2.2 Nhóm giải pháp hoàn thiện công tác thực hiện quản trị chi phí hoạt động kinh doanh ..........................................................................................................61 3.2.2.1 Xây dựng ý thức tiết kiệm chi phí triệt để trong toàn hệ thống ..........61 3.2.2.2 Hoàn thiện hệ thống văn bản, chính sách ...........................................62 3.2.2.3 Cải tiến hệ thống phân bổ chi phí hoạt động kinh doanh và phân tích lợi nhuận đa chiều (MPA) ...............................................................................62 3.2.3 Nhóm giải pháp về kiểm tra, giám sát chi phí hoạt động kinh doanh .......63 3.2.3.1 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong công tác quản trị chi phí .........................................................................................................................63 3.2.3.2 Hoàn thiện công tác kiểm tra, giám sát ..............................................64 3.2.3.3 Xây dựng phương pháp quản trị chi phí hoạt động kinh doanh .........65 3.3 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ .....................................................................................66 3.3.1 Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nƣớc....................................................66 3.3.2 Kiến nghị đối với hệ thống ngân hàng thƣơng mại Việt Nam ..................67 3.3.2.1 Cơ cấu lại tài chính .............................................................................67 3.3.2.2 Cơ cấu lại hoạt động ...........................................................................68 3.3.2.3 Cơ cấu lại hệ thống quản trị ...............................................................68 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ........................................................................................70 KẾT LUẬN ................................................................................................................ I TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... II PHỤ LỤC 01 ........................................................................................................... IV PHỤ LỤC 02 ........................................................................................................... XI
ix DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Từ tiếng Anh Nghĩa tiếng Việt Phƣơng pháp quản trị chi phí theo ABC Activity base costing hoạt động CCDC Công cụ dụng cụ CP Chi phí CPHĐKD Chi phí hoạt động kinh doanh CSTT Chính sách tiền tệ ĐVT Đơn vị tính HĐKD Hoạt động kinh doanh HĐQT Hội đồng quản trị NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc NHTM Ngân hàng thƣơng mại STT Số thứ tự TSC Trụ sở chính TSCĐ Tài sản cố định Vietnam Joint Stock Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Vietinbank Commercial Bank For Công thƣơng Việt Nam Industry and Trade
x DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng Tên bảng Trang Tỷ lệ thay đổi các chỉ tiêu kết quả kinh doanh của 2.1 27 Vietinbank 2012 - 2014 2.2 Các chỉ tiêu kế hoạch kinh doanh Vietinbank 2012 - 2014 30 2.3 Kế hoạch chi phí hoạt động Vietinbank 2012 - 2014 32 Tình hình thực hiện chi phí hoạt động kinh doanh 2.4 34 Vietinbank 2012 - 2014 2.5 Kết quả hoạt động dịch vụ của Vietinbank 2012 - 2014 36 Tình hình thực hiện chi phí hoạt động của Vietinbank 2012 2.6 37 - 2014 Số liệu thực hiện chi phí hoạt động Vietinbank so với kế 2.7 39 hoạch 2012 - 2014
xi DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Danh mục Tên biểu đồ Trang Sơ đồ 2.1 Hệ thống bộ máy tổ chức của Vietinbank 26 Biểu đồ 2.1 Cơ cấu chi phí hoạt động kinh doanh Vietinbank 2012 - 29 2014 Biểu đồ 2.2 Chi phí dự phòng rủi ro tín dụng Vietinbank 2012 – 2014 40
xii MỞ ĐẦU 1. Đặt vấn đề Kinh tế thế giới năm 2014 tiếp tục phục hồi chậm sau suy thoái toàn cầu, mức tăng trƣởng toàn cầu năm 2014 tăng nhẹ lên 2,6% so với 2,5% trong năm 2013. Cùng với việc chịu áp lực từ những bất ổn kinh tế và chính trị của thị trƣờng thế giới cũng nhƣ những khó khăn nội tại của nền kinh tế Việt Nam, ngành ngân hàng đang phải đối mặt với những thách thức lớn nhƣ nợ xấu tăng cao, lợi nhuận giảm sút,… Cùng với sự nỗ lực phấn đấu trong năm 2014, Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam đã đạt đƣợc kết quả kinh doanh vƣợt bậc với lợi nhuận trƣớc thuế đạt 7.300 tỷ đồng - giữ vững vị trí dẫn đầu về lợi nhuận kinh doanh trong hệ thống ngân hàng thƣơng mại Việt Nam. Để đạt đƣợc những thành tựu đáng kể trên, công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh có đóng góp rất lớn trong việc đem lại hiệu quả hoạt động kinh doanh của Vietinbank. Chính vì vậy, công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh luôn đƣợc Vietinbank chú trọng nhằm giải quyết các vấn đề còn tồn tại và phát huy hơn nữa những kết quả đạt đƣợc trong thời gian qua. 2. Tính cấp thiết của đề tài Ngày nay, cùng với sự phát triển của nền kinh tế toàn cầu thì ngành ngân hàng đang từng bƣớc phát huy vai trò quan trọng của nó trong nền kinh tế thế giới nói chung và nền kinh tế Việt Nam nói riêng. Song song với đó là sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt giữa các ngân hàng thƣơng mại trong và ngoài nƣớc hiện nay để khẳng định vị thế của mình. Với mục tiêu trở thành tập đoàn tài chính ngân hàng hiện đại, hiệu quả hàng đầu trong nƣớc và quốc tế, Vietinbank không chỉ chú trọng về việc phát triển kinh doanh mà còn rất quan tâm đến công tác quản trị, đặc biệt là quản trị chi phí hoạt động kinh doanh. Trong năm 2014, Vietinbank từng bƣớc thực hiện các cơ chế về kiểm tra, giám sát và thực hành tiết kiệm chống lãng phí đối với các khoản chi phí hoạt động kinh doanh, đóng góp tích cực vào kết quả lợi nhuận đạt đƣợc của Vietinbank. Bên cạnh những mặt tích cực trong công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Vietinbank trong những năm vừa qua thì công tác này
xiii vẫn còn tồn tại khá nhiều mặt hạn chế cần phải khắc phục. Chính vì thế, đề tài “Quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng thƣơng mại Cổ phần Công thƣơng Việt Nam” đƣợc chọn để phân tích, nghiên cứu nhằm hoàn thiện công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Vietinbank để góp phần giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của Vietinbank so với các ngân hàng trong và ngoài nƣớc. 3. Tổng quan về công trình nghiên cứu Nội dung nghiên cứu về quản trị chi phí hoạt động kinh doanh đã có một số các công trình tiêu biểu nhƣ sau: Phạm Thị Bạch Lũy: “Quản trị chi phí tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Sài Gòn Hà Nội – Chi nhánh Phú Nhuận” – Luận văn thạc sĩ Kinh tế năm 2011, trƣờng Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh. Luận văn đƣợc thực hiện nhằm nâng cao hiệu quả quản trị chi phí tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Sài Gòn Hà Nội – Chi nhánh Phú Nhuận. Đề tài đã khái quát đƣợc các lý luận về ngân hàng thƣơng mại, quản trị chi phí, thực trạng công tác quản trị chi phí và đề ra một số các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản trị chi phí tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Sài Gòn Hà Nội – Chi nhánh Phú Nhuận. Tuy nhiên, đề tài vẫn chƣa phân tích đƣợc những đặc trƣng về chi phí hoạt động kinh doanh tại ngân hàng thƣơng mại và việc phân tích thực trạng, đƣa ra các giải pháp còn giới hạn trong khuôn khổ tại chi nhánh. Năm 2012, Đỗ Tuấn Anh bảo vệ thành công đề tài: “Quản trị chi phí trong kinh doanh tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Sài Gòn”– Luận văn thạc sĩ Kinh tế, trƣờng Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh. Luận văn này trình bày tổng quan phần lý luận chung về quản trị chi phí hoạt động kinh doanh và đƣa ra các đặc điểm của chi phí hoạt động kinh doanh tại ngân hàng thƣơng mại, đồng thời mở rộng phạm vi toàn hệ thống về phân tích thực trạng và đề ra các giải pháp tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Sài Gòn. Tuy nhiên, luận văn của tác giả Đỗ Tuấn Anh thực hiện tập trung phân tích số liệu từ năm 2008 đến năm 2011 tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Sài Gòn nên thời gian nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu không trùng lắp so với luận văn của tác giả đề cập nghiên cứu về công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Vietinbank giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2014.
xiv Nhìn chung, các đề tài nghiên cứu về công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh mà tác giả tham khảo trên đều đã đƣa ra những nội dung tổng quát về cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh. Nhƣng tính đến thời điểm hiện nay chƣa có một công trình khoa học nào nghiên cứu tập trung phân tích về công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Vietinbank. Trong luận văn này, tác giả nghiên cứu cơ sở lý luận chung về quản trị chi phí hoạt động kinh doanh và sự cần thiết của công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh đối với hiệu quả kinh doanh tại các ngân hàng thƣơng mại. Trên cơ sở lý thuyết đó, tác giả phân tích, đánh giá thực trạng của công tác này tại Vietinbank trong giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2014 để từ đó đề xuất các giải pháp mang tính cụ thể, thiết thực trong công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Vietinbank. Do đó, nội dung nghiên cứu của luận văn này không bị trùng lắp với các công trình khoa học đã nghiên cứu và đƣợc công bố trƣớc đây. 4. Mục tiêu nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại ngân hàng thƣơng mại. - Phân tích thực trạng công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Công Thƣơng Việt Nam nhằm chỉ ra những mặt hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân những hạn chế của công tác này trong giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2014. - Đề xuất các giải pháp, kiến nghị góp phần hoàn thiện công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Công Thƣơng Việt Nam. 5. Câu hỏi nghiên cứu Dựa vào những mục tiêu nghiên cứu trên, đề tài nghiên cứu cần trả lời cho những câu hỏi nghiên cứu sau đây: Các tiêu chí nào đánh giá tính hiệu quả của quản trị chi phí hoạt động kinh doanh?
xv Ƣu điểm và những mặt hạn chế trong công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Vietinbank là gì? Những giải pháp nào là hiệu quả nhất nhằm giải quyết những vấn đề còn tồn tại trong công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Vietinbank? 6. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài - Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu về công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh của ngân hàng thƣơng mại. - Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu về không gian: đề tài giới hạn phạm vi nghiên cứu công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Vietinbank. Phạm vi nghiên cứu về thời gian: trong giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2014. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu Để đạt đƣợc các mục tiêu đƣa ra, đề tài này đƣợc sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu sau: phƣơng pháp thống kê, mô tả, so sánh, quy nạp, tổng hợp, kết hợp giữa lý luận và thực tiễn đồng thời tham khảo các tài liệu, luận văn, luận án liên quan đến nội dung đề tài để thực hiện. 8. Những đóng góp của luận văn Về vấn đề quản trị chi phí hoạt động kinh doanh đã đƣợc rất nhiều các luận văn và các công trình nghiên cứu đề cập đến. Tuy nhiên, việc phân tích chuyên sâu chủ yếu tập trung vào mảng doanh nghiệp và chỉ có một số ít đề tài nghiên cứu trong lĩnh vực ngân hàng đƣợc thực hiện. Theo đánh giá của tác giả về những đóng góp của luận văn này mang lại nhƣ sau: Thứ nhất, đề tài này đƣa ra cơ sở lý luận tổng quan làm nền tảng cho việc phân tích một cách toàn diện công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại ngân hàng thƣơng mại. Thứ hai, đƣa ra các lý do và luận cứ cho thấy sự cần thiết trong việc quản trị chi phí hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thƣơng mại.
xvi Thứ ba, phân tích thực trạng và đánh giá những thành tựu đạt đƣợc cũng nhƣ những mặt hạn chế còn tồn tại trong công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Vietinbank. Thứ tư, đề xuất các giải pháp cụ thể trong từng khâu thiết lập và giám sát chi phí hoạt động kinh doanh tại Vietinbank. 9. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, các danh mục từ viết tắt, danh mục các bảng biểu, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục thì nội dung chính của luận văn bao gồm 03 chƣơng: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại ngân hàng thƣơng mại. Đây là cơ sở lý luận cho toàn bộ nội dung của đề tài nghiên cứu và những vấn đề đƣợc đặt ra trong chƣơng 1 bao gồm: tổng quan về các nội dung chi phí hoạt động kinh doanh và quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại ngân hàng thƣơng mại, sự cần thiết của quản trị chi phí hoạt động kinh doanh đối với các ngân hàng thƣơng mại, các phƣơng pháp và nhân tố ảnh hƣởng đến công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh. Chương 2: Thực trạng công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Vietinbank. Dựa trên những số liệu, thông tin thu thập đƣợc từ các nguồn dữ liệu tin cậy, đề tài tập trung nghiên cứu và phân tích về thực trạng của quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Vietinbank trong giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2014. Qua đó, tác giả đƣa ra các đánh giá và nhận định về thành tựu đạt đƣợc, những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân của các hạn chế này trong việc thiết lập, thực hiện và giám sát công tác quản trị chi phí hoạt động làm nền tảng cho việc đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác này tại Vietinbank. Chương 3: Các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Vietinbank. Thực tiễn cho thấy vai trò của quản trị chi phí hoạt động kinh doanh trong ngành ngân hàng ngày càng mang tính cấp thiết. Vì vậy, chƣơng 3 của luận văn tập trung vào việc đề ra các kiến nghị nhằm khắc phục
xvii những hạn chế còn tồn tại và phát huy hơn nữa hiệu quả của công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Vietinbank và ngành ngân hàng trong tƣơng lai.
I CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1 TỔNG QUAN VỀ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1.1 Khái niệm chi phí hoạt động kinh doanh Các khái niệm và quan điểm về chi phí hoạt động kinh doanh đƣợc hiểu theo nhiều khía cạnh khác nhau, chẳng hạn nhƣ: Dƣới góc độ doanh nghiệp nói chung, Vũ Quang Kết (2007, trang 125) định nghĩa “Chi phí hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp là các khoản chi phí phát sinh liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh trong năm tài chính, bao gồm chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh và chi phí khác”.[20] Dƣới góc độ kế toán ngân hàng, Nguyễn Thị Loan (2009, trang 318) cho rằng “Chi phí hoạt động kinh doanh: bao gồm chi trả lãi tiền gửi, tiền vay, chi về kinh doanh ngoại tệ, vàng, chi cho hoạt động kinh doanh dịch vụ ngân hàng, chi cho việc mua bán cổ phiếu, trái phiếu và các giấy tờ có giá khác, chi cho hoạt động mua bán nợ, chi cho hoạt động góp vốn, mua cổ phần, chi về chênh lệch tỷ giá, chi cho thuê tài sản, chi khấu hao tài sản cố định, chi phí tiền lương, chi dịch vụ thuê ngoài, chi phí nộp thuế, phí, chi các khoản đã hạch toán doanh thu nhưng thực tế không thu được, chi phí khác”.[11] Dƣới góc độ quản trị, chi phí hoạt động kinh doanh là đối tƣợng mà các nhà quản trị hƣớng đến để phân tích, kiểm soát và đƣa ra các quyết định nhằm điều hành hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. 1.1.2 Phân loại chi phí hoạt động kinh doanh [11] Trên quan điểm của nhà quản trị, chi phí hoạt động kinh doanh tại NHTM đƣợc phân loại theo nhiều tiêu thức khác nhau tùy theo từng mục đích sử dụng, đáp ứng yêu cầu cung cấp thông tin để nhà quản trị ra quyết định.
2 1.1.2.1 Phân loại theo chức năng quản trị - Chi phí lãi: là những chi phí liên quan đến lãi suất; là khoản chi phí phụ thuộc vào ý chí chủ quan của nhà quản trị ngân hàng khi quyết định mức lãi suất huy động vốn. Ví dụ: chi phí trả lãi tiền gửi,chi phí trả lãi tiền vay,… - Chi phí phi lãi: là những khoản chi phí không liên quan đến lãi suất. Ví dụ: chi phí tiền lƣơng, chi phí khấu hao tài sản cố định, chi phí vật liệu giấy tờ in,… Dƣới góc độ quản trị, nhà quản trị ngân hàng rất quan tâm đến việc phân loại chi phí lãi và chi phí phi lãi. Đối với chi phí phi lãi, nhà quản trị có thể ra ngay quyết định tăng hoặc giảm chi phí để đạt đƣợc mục tiêu đề ra, đối với chi phí lãi thì nhà quản trị phải xem xét trên khía cạnh kinh doanh hiện tại của ngân hàng nhƣ khả năng sinh lời, an toàn hay tăng trƣởng kinh doanh để định ra mức lãi suất huy động vốn nhằm thu hút đƣợc nguồn huy động vốn nhƣng vẫn đảm bảo mục tiêu lợi nhuận, đảm bảo tính cạnh tranh và hạn chế rủi ro cho ngân hàng. 1.1.2.2 Phân loại chi phí theo thẩm quyền ra quyết định - Chi phí kiểm soát đƣợc: là những chi phí mà một cấp quản trị cụ thể có thẩm quyền quyết định việc phát sinh và chịu trách nhiệm về chúng. Ví dụ: giám đốc chi nhánh có thể quyết định và chịu trách nhiệm về việc xếp loại bậc, mức lƣơng cho nhân viên của chi nhánh mình trên cơ sở thang bậc lƣơng của toàn hệ thống. - Chi phí không kiểm soát đƣợc: là những chi phí nằm ngoài phạm vi quyết định của một số cấp quản trị cụ thể. Ví dụ: các khoản chi phí liên quan đến các thiết bị đƣờng truyền mạng máy chủ trong toàn hệ thống sẽ do hội sở phân bổ về chi nhánh, giám đốc chi nhánh không có quyền quyết định. Việc xem xét chi phí kiểm soát đƣợc và chi phí không kiểm soát đƣợc chỉ có ý nghĩa thực tế khi đặt nó ở phạm vi một cấp quản lý cụ thể và thƣờng đƣợc các nhà quản trị ứng dụng để lập báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của từng đơn vị cụ thể trong toàn hệ thống.