Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Ứng dụng Basel 2 trong xếp hạng tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:118

Thêm vào BST

Báo xấu

44
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là phân tích thực trạng xếp hạng tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam; đề xuất ứng dụng các chuẩn mực Basel 2 trong xếp hạng tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam nhằm giúp ngân hàng từng bước tiếp cận chuẩn mực quốc tế.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Ứng dụng Basel 2 trong xếp hạng tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH PHAN THỤY HOÀI PHƯƠNG ỨNG DỤNG BASEL 2 TRONG XẾP HẠNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60 34 02 01 Người hướng dẫn khoa học: TS. LÊ ĐÌNH HẠC TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2016
i TÓM TẮT Luận văn với đề tài “Ứng dụng Basel 2 trong xếp hạng tín dụng tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam” nghiên cứu dựa trên những nguyên tắc xếp hạng tín dụng theo Hiệp ước Basel 2, cùng với việc phân tích thực trạng hệ thống xếp hạng tín dụng tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Viet Nam (Vietcombank), từ đó đề xuất những giải pháp ngắn hạn và dài hạn nhằm đưa hệ thống xếp hạng tín dụng từng bước phù hợp với Hiệp ước Basel 2. Tại Việt Nam, các tổ chức tín dụng đã và đang phải đương đầu với những thách thức thật sự từ việc suy giảm chất lượng tín dụng. Các tổ chức tín dụng, cũng đã xác định tầm quan trọng của việc xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng đáp ứng các yêu cầu Basel 2.Với mục tiêu chiến lược là Ngân hàng số 1 tại Việt Nam, Vietcombank đã luôn tiên phong áp dụng các thông lệ quốc tế tốt nhất vào hoạt động của Ngân hàng. Theo đó, Basel 2 cũng là một chuẩn mực mà Vietcombank hướng tới, và đây cũng là một trong số 10 ngân hàng được Ngân hàng Nhà nước tin tưởng lựa chọn triển khai Basel 2. Do đó, nghiên cứu ứng dụng Basel II trong xếp hạng tín dụng tại Vietcombank là cần thiết và là mục tiêu xuyên suốt của đề tài.
ii LỜI CAM ĐOAN Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn. TP.Hồ Chí Minh, ngày tháng 12 năm 2016 Người thực hiện Phan Thụy Hoài Phương
iii LỜI CẢM ƠN Để thực hiện được luận văn này, ngoài sự nỗ lực, cố gắng của bản thân, còn nhờ sự giúp đỡ của nhiều người. Trước hết, tôi vô cùng biết ơn Thầy TS. Lê Đình Hạc đã tận tình hướng dẫn khoa học giúp cho tôi thực hiện luận văn này. Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới toàn thể Thầy, Cô trường Đại học Ngân hàng đã truyền đạt cho tôi những kiến thức hữu ích trong suốt thời gian học, để tôi có nền tảng kiến thức đầy đủ, để tôi có thể thực hiện luận văn này. Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn các khách hàng là các doanh nghiệp đã tham gia giúp đỡ để tôi có thông tin và dữ liệu nghiên cứu, đánh giá chính xác. Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến gia đình, đồng nghiệp, những người bạn thân thiết đã luôn động viên, ủng hộ tôi trong thời gian học tập và làm luận văn này.
iv MỤC LỤC TÓM TẮT .................................................................................................................. i LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... ii LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................... iii MỤC LỤC ................................................................................................................ iv DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ...................................................................... ixx DANH MỤC BẢNG, BIỂU, MÔ HÌNH, SƠ ĐỒ ................................................ xii MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 1. GIỚI THIỆU ......................................................................................................1 i. Đặt vấn đề ........................................................................................................1 ii. Tính cấp thiết của đề tài. ...............................................................................2 2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI .................................................................................3 2.1 Mục tiêu tổng quát ..............................................................................................3 2.2 Mục tiêu cụ thể ....................................................................................................3 3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU .................................................................................4 4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU .................................................4 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................................4 6. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ..............................................................................4 7. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI ...............................................................................5 8. TỔNG QUAN LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU ....................................................5 9. BỐ CỤC CỦA LUẬN VĂN ...........................................................................7 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XẾP HẠNG TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ HIỆP ƯỚC BASEL II ..............................................8 1.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ XẾP HẠNG TÍN DỤNG ..........................8 1.1.1 Khái niệm về xếp hạng tín dụng ..............................................................8
v 1.1.2 Vai trò xếp hạng tín dụng tại các ngân hàng thương mại .....................9 1.1.3 Các phương pháp xếp hạng tín dụng ....................................................10 1.1.3.1 Phương pháp phán đoán ......................................................................10 1.1.3.2 Phương pháp tính điểm .......................................................................11 1.1.3.3 Phương pháp kết hợp ..........................................................................12 1.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả XHTD ........................................12 1.1.4.1. Cách thức tổ chức xếp hạng. ..............................................................12 1.1.4.2 Mức độ đầy đủ thông tin cho việc xếp hạng. ......................................13 1.1.4.3 Công nghệ thông tin. ...........................................................................14 1.1.4.4 Năng lực nhân viên. ............................................................................14 1.1.4.5 Hệ thống tiêu chuẩn xếp hạng.............................................................14 1.2. ỦY BAN BASEL VÀ CÁC HIỆP ƯỚC BASEL. ......................................15 1.2.1. Lịch sử ra đời của ủy ban Basel và các thành viên .............................15 1.2.2. Các hiệp ước Basel .................................................................................16 1.2.2.1. Hiệp ước Basel I.................................................................................16 1.2.2.2. Hiệp ước Basel II ..............................................................................17 1.2.2.3. Hiệp ước Basel III .............................................................................18 1.2.3. Nội dung – phương pháp xếp hạng tín dụng theo Hiệp ước Basel II. ............................................................................................................................18 1.2.3.1. Phương pháp chuẩn hóa đánh giá rủi ro tín dụng. .............................19 1.2.3.2. Phương pháp đánh giá rủi ro tín dụng – Cách tiếp cận cơ sở đánh giá nội bộ (IRB) và IRB nâng cao. .......................................................................20 1.2.4. Một số khuyến nghị của Ủy ban giám sát Basel ..................................37 Kết luận chương 1 ...................................................................................................38
vi CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ỨNG DỤNG BASEL II TRONG VIỆC XẾP HẠNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM ...........................................................................................39 2.1. GIỚI THIỆU NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM ...39 2.1.1. Sơ lược quá trình hình thành và phát triển. ........................................39 2.1.2. Mạng lưới hoạt động ..............................................................................39 2.1.3. Một số thành tựu ...................................................................................40 2.1.4. Kết quả hoạt động của Vietcombank ...................................................41 2.2. THỰC TRẠNG ỨNG DỤNG BASEL II TRONG VIỆC XẾP HẠNG TÍN DỤNG TẠI VIETCOMBANK. ..................................................................42 2.2.1. Cấu trúc hệ thống xếp hạng tín dụng tại Vietcombank ......................42 2.2.2. Chính sách xếp hạng tín dụng đối với doanh nghiệp tại Vietcombank. ............................................................................................................................43 2.2.2.1. Đối với các DN thông thường, DN tiềm năng ...................................43 2.2.2.2. Xếp hạng tín dụng đối với khách hàng là doanh nghiệp mới thành lập. .........................................................................................................................47 2.2.3. Xếp hạng tín dụng đối với cá nhân, hộ kinh doanh. ...........................50 2.2.4. Xếp hạng tín dụng nội bộ đối với các định chế tài chính. ...................51 2.2.5. Qui trình xếp hạng tín dụng tại Vietcombank.....................................54 2.2.5.1. Trách nhiệm thực hiện xếp hạng ........................................................54 2.2.5.2. Qui trình xếp hạng tín dụng tại Vietcombank....................................54 2.3. KẾT QUẢ XẾP HẠNG TÍN DỤNG TẠI VIETCOMBANK ...................57 2.3.1. Kết quả xếp hạng với DN thông thường, DN tiềm năng.....................57 2.3.2. Kết quả xếp hạng tín dụng với DN mới thành lập. .............................60 2.3.3. Kết quả xếp hạng với các Định chế tài chính.......................................61 2.3.4 Kết quả xếp hạng với cá thể hộ kinh doanh..........................................63
vii 2.4. ĐÁNH GIÁ ỨNG DỤNG BASEL II TRONG VIỆC XẾP HẠNG TÍN DỤNG TẠI VIETCOMBANK ...........................................................................64 2.4.1. Những mặt đạt được ..............................................................................64 2.4.2. Một số hạn chế ứng dụng Basel II trong xếp hạng tín dụng tại Vietcombank .....................................................................................................67 2.4.3. Nguyên nhân hạn chế. ............................................................................71 Kết luận chương 2 ...................................................................................................74 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP ỨNG DỤNG BASEL II TRONG XẾP HẠNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM ..............................................................................................................75 3.1. CƠ SỞ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP. ..................................................................75 3.1.1. Sự cần thiết ứng dụng Basel II trong việc xếp hạng tín dụng. ...........75 3.1.2. Định hướng chiến lược của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (đối với hoạt động quản trị của các NHTM) đến năm 2020. ......................................78 3.2. GIẢI PHÁP ỨNG DỤNG BASEL II TRONG XẾP HẠNG TÍN DỤNG TẠI NHTMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM ..............................................80 3.2.1. Nhóm giải pháp dài hạn. ........................................................................80 3.2.1.1. Áp dụng mô hình lượng hóa rủi ro. ...................................................80 3.2.1.2. Nâng cao khả năng dự báo rủi ro của Hệ thống Xếp hạng tín dụng . 81 3.2.2. Nhóm giải pháp ngắn hạn .....................................................................81 3.2.2.1. Hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn xếp hạng ..........................................81 3.2.2.2 . Hoàn thiện hệ thống thông tin cho việc xếp hạng.............................82 3.2.2.3 Chỉ đạo tăng cường phối hợp giữa các bộ phận trong việc nhập thông tin. ...................................................................................................................83 3.2.2.4. Chỉnh sửa phần mềm hỗ trợ việc nhập số liệu trong quá trình chấm điểm. ................................................................................................................84 3.2.2.5. Tổ chức kiểm soát tốt việc xếp hạng. ................................................86
viii 3.2.2.6. Tuyển dụng, đào tạo nhân lực xếp hạng ..........................................87 3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ĐỐI VỚI CÁC CƠ QUAN NHÀ NƯỚC ........88 3.3.1. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành hướng dẫn xếp hạng .....88 3.3.2 Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cần nâng cao chất lượng thông tin tín dụng của CIC. ...................................................................................................89 3.3.3. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cần nâng cao khả năng đánh giá và giám sát hệ thống XHTD của các NHTM ......................................................90 3.3.4. Nhà nước cần tạo môi trường cho phát triển các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực xếp hạng tín dụng. ...................................................................90 3.3.5. Nhà nước sớm ban hành các chỉ tiêu trung bình ngành. ...................91 3.3.6. Hoàn thiện chuẩn mực kế toán Việt Nam. .........................................91 3.3.7. Quy định về chế độ kiểm toán đối với doanh nghiệp ..........................92 Kết luận chương 3 ...................................................................................................93 KẾT LUẬN ..............................................................................................................94 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................95 PHỤ LỤC .................................................................................................................98
ix DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nguyên nghĩa tiếng Anh Nguyên nghĩa tiếng Việt CBKH Cán bộ khách hàng CIC Trung tâm thông tin tín dụng DN Doanh nghiệp ĐCTC Định chế tài chính EAD Exposure at default Nhiễm rủi ro tại điểm không trả nợ External credit assessment ECAI institution Định chế đánh giá tín dụng bên ngoài EL Expected loss Tổn thất kỳ vọng IRB Internal Rating Based Cơ sở đánh giá nội bộ KD Kinh doanh LGD Loss given default Tổn thất cho sự không trả được nợ MDB Multilateral development Ngân hàng phát triển đa năng NH Ngân hàng NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại NHTW Ngân hàng Trung ương PD Probility of default Xác suất rủi ro PSE Public sector entity Chủ thể khu vực công SL Specialised lending Cho vay chuyên môn hóa TCTD Tổ chức tín dụng TMCP Thương mại cổ phần UL Unexpected loss Tổn thất không kỳ vọng
x Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại Vietcombank thương Việt Nam XHTD Xếp hạng tín dụng
xi DANH MỤC BẢNG, BIỂU, MÔ HÌNH, SƠ ĐỒ STT TÊN BẢNG TRANG TÊN BẢNG 1 Bảng 1.1: Nhân tố khác nhau căn bản của Basel II so với Basel I 18 2 Bảng 2.1: Kết quả hoạt động kinh doanh của Vietcombank 41 Bảng 2.2: Điểm và hạng với DN thông thường, DN tiềm năng, DN 3 46 siêu nhỏ 4 Bảng 2.3: Điểm và hạng với DN mới thành lập 49 5 Bảng 2.4: Điểm và hạng với cá nhân và hộ kinh doanh 51 6 Bảng 2.5: Điểm và hạng với các định chế tài chính 53 Bảng 2.6: Trách nhiệm các bộ phận xếp hạng tín dụng với khách 7 55 hàng doanh nghiệp. Bảng 2.7: Trách nhiệm các bộ phận xếp hạng tín dụng với khách 8 56 hàng cá nhân, hộ gia đình Bảng 2.8: Trách nhiệm các bộ phận xếp hạng tín dụng với khách 9 57 hàng định chế tài chính. 10 Bảng 2.9: Kết quả xếp hạng với DN thông thường, DN tiềm năng 58 11 Bảng 2.10: Kết quả xếp hạng với DN mới thành lập 60 12 Bảng 2.11: Kết quả xếp hạng với các ĐCTC 62 TÊN BIỂU ĐỒ 13 Biểu đồ 2.1: Dư nợ và hạng DN thông thường và tiềm năng 59 14 Biểu đồ 2.2: Dư nợ và hạng DN mới thành lập 61 15 Biểu đồ 2.3: Dư nợ và hạng định chế tài chính 63 TÊN MÔ HÌNH Mô hình 2.1: Xếp hạng tín dụng với DN thông thường, DN tiềm 16 44 năng, DN siêu nhỏ. 17 Mô hình 2.2: Xếp hạng tín dụng với DN mới thành lập. 48 18 Mô hình 2.3: Xếp hạng tín dụng với cá nhân và hộ KD 50
xii 19 Mô hình 2.4: Xếp hạng tín dụng với các định chế tài chính 52 20 Mô hình 2.5: Mô hình qui trình xếp hạng 54 TÊN SƠ ĐỒ Sơ đồ 3.1: Mối quan hệ giữa xếp hạng tín dụng với quản trị vốn, 21 75 phân loại nợ và dự phòng rủi ro.
1 MỞ ĐẦU 1. GIỚI THIỆU i. Đặt vấn đề Hoạt động tín dụng là hoạt động mang lại nguồn thu nhập chủ yếu cho các ngân hàng thương mại, nhưng cũng hàm chứa nhiều rủi ro, gây tổn thất lớn cho ngân hàng. Xếp hạng tín dụng là một trong những công cụ quản trị rủi ro tín dụng hiệu quả mà các ngân hàng thương mại đã và đang áp dụng khi cấp tín dụng cho khách hàng. Trên thế giới, xếp hạng tín dụng đã có lịch sử phát triển hơn 100 năm tại Mỹ và các nước châu Âu. Còn ở Việt Nam, hoạt động này mới bắt đầu được phát triển từ năm 2002 và được đánh dấu bằng Quyết định số 57/2002/QĐ-NHNN. Hầu hết các ngân hàng thương mại lớn tại Việt Nam đã nhận thức được tầm quan trọng của xếp hạng tín dụng, chủ động nghiên cứu triển khai trong hoạt động tín dụng. Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) là một trong những ngân hàng thương mại lớn tại Việt Nam. Từ năm 2010, Ngân hàng đã triển khai áp dụng hệ thống xếp hạng tín dụng trên toàn hệ thống nhằm phân tích đánh giá, phân loại khách hàng chính xác hơn để giảm đến mức thấp nhất tỷ lệ nợ xấu, đồng thời là cơ sở để đề xuất cấp tín dụng và đưa ra chính sách lãi suất với khách hàng. Tuy nhiên, cùng với việc mở rộng cho vay, tốc độ tăng trưởng tín dụng tăng, tổng số nợ xấu cũng không ngừng theo chân len lỏi vào hệ thống. Nguyên nhân của tình trạng này một phần là do hệ thống xếp hạng tín dụng vẫn còn hạn chế, không đánh giá đúng và chính xác về mức độ rủi ro tín dụng của khách hàng. Mặc khác, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cũng chưa đưa ra một hệ thống quy chuẩn cho việc xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng tại các ngân hàng thương mại, dẫn đến việc xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ tại mỗi ngân hàng theo khẩu vị rủi ro riêng của họ. Điều này đã dẫn đến những bất cập trong việc so sánh, đánh giá cùng một đối tượng khách hàng, nhưng lại có kết quả khác nhau. Chuẩn mực về quản lý rủi ro tín dụng của hệ thống ngân hàng thế giới từ
2 nhiều năm nay là những quy định của Hiệp ước quốc tế về an toàn vốn, còn biết đến với tên Hiệp ước Basel. Ra đời cách đây hơn 20 năm, Hiệp ước được rất nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng làm chuẩn mực để đánh giá và giám sát hoạt động của hệ thống ngân hàng trong nước. Hiệp ước Basel II cập nhật và sửa đổi một số nội dung so với phiên bản trước đó và có hiệu lực từ 01/01/2007. Sự chuẩn hoá công tác quản trị rủi ro tín dụng theo những nguyên tắc của Hiệp ước Basel II không những thể hiện sự lành mạnh trong kinh doanh ngân hàng, mà còn tạo sức hấp dẫn mạnh mẽ trong hợp tác với các nhà đầu tư và cộng đồng tài chính quốc tế. Tuy Hiệp ước Basel II chỉ là một thông lệ quốc tế và việc áp dụng các quy định của Basel II là không bắt buộc, nhưng hệ thống ngân hàng thế giới đang có xu hướng vận hành theo nó. Hiệp ước Basel II có lẽ đã không đạt được sự công nhận và áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới nếu nó không đánh dấu sự ra đời của phương pháp dựa trên xếp hạng nội bộ IRB (Internal Rating Based), đây là một trong những vấn đề được quan tâm hàng đầu của các ngân hàng thế giới. Phương pháp IRB là phương pháp đo lường rủi ro tín dụng sử dụng dữ liệu nội bộ ngân hàng, khác với việc sử dụng kết quả đánh giá của các tổ chức độc lập trong Hiệp ước Basel I. Phương pháp này rất nhạy cảm với rủi ro tín dụng, hứa hẹn mang lại hiệu quả và tính linh động trong công tác quản lý rủi ro tín dụng cho các ngân hàng. Rất nhiều nước cho ra đời cơ sở pháp lý cho việc sử dụng IRB, và nhiều ngân hàng lớn trên thế giới đã bắt đầu sử dụng chúng. ii. Tính cấp thiết của đề tài. Đề tài nghiên cứu “Ứng dụng Basel 2 trong xếp hạng tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam” là hết sức cấp thiết bởi những lý do sau: Thứ nhất, xếp hạng tín dụng là một trong những công cụ của quản trị rủi ro tín dụng hiệu quả hiện nay tại các ngân hàng thương mại. Do đó, các ngân hàng thương mại đều mong muốn hệ thống xếp hạng tín dụng cho ra kết quả chính xác
3 nhất nhằm hạn chế rủi ro tín dụng . Thứ hai, hiện tại việc xếp hạng nội bộ, mỗi ngân hàng tự xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ riêng, trong khi thiếu một khung thống nhất, dẫn đến tốn kém nguồn lực và chi phí cho mỗi ngân hàng cũng như xã hội. Do đó, các ngân hàng đều mong muốn tiếp cận được phương pháp xếp hạng tín dụng theo chuẩn quốc tế nhằm đạt được hiệu quả trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng mình. Thứ ba, trong xu hướng hội nhập, các ngân hàng ở Việt Nam sẽ phải tuân thủ các chuẩn mực Basel II dù sớm hay muộn để đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Vì vậy, việc nghiên cứu các quy định của Basel II về xếp hạng tín dụng đối với ngân hàng hiện nay là cấp thiết hơn bao giờ hết. 2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI 2.1 Mục tiêu tổng quát Phân tích thực trạng xếp hạng tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam Đề xuất ứng dụng các chuẩn mực basel 2 trong xếp hạng tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam nhằm giúp ngân hàng từng bước tiếp cận chuẩn mực quốc tế. 2.2 Mục tiêu cụ thể - Tìm hiểu thực trạng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ tại VCB - Phân tích mức độ phù hợp giữa thực trạng xếp hạng tín dụng nội bộ tại VCB với các chuẩn mực Basel II. - Phân tích thực trạng về các điều kiện của VCB để ứng dụng Basel II trong xếp hạng tín dụng nội bộ của ngân hàng. - Đề xuất ứng dụng chuẩn mực Basel II trong xếp hạng tín dụng tại ngân hàng.
4 3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU - Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam hiện nay thực hiện xếp hạng tín dụng nôi bộ như thế nào và đã phù hợp chuẩn mực Basel II chưa? - Vietcombank đã đủ điều kiện để ứng dụng Basel II vào hệ thống xếp hạng tín dụng của ngân hàng hay chưa? - Để tăng khả năng ứng dụng Basel II trong hoạt động xếp hạng tín dụng nội bộ của ngân hàng cần những giải pháp gì? 4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các chuẩn mực Hiệp ước Basel II về xếp hạng tín dụng và thực tế xếp hạng tín dụng nội bộ tại ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam. - Phạm vi nghiên cứu + Phạm vi không gian: Nghiên cứu được thực hiện tại ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam + Phạm vi thời gian: Dữ liệu thu thập để thực hiện đánh giá hoạt động kinh doanh, thực trạng xếp hạng tín dụng nội bộ tại Vietcombank được thu thập từ 2013 – 2015. 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Nhằm đáp ứng yêu cầu về nội dung của đề tài, tác giả sử dụng phương pháp thống kê, mô tả, so sánh, đối chiếu, phân tích, tổng hợp và suy luận logic. 6. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, tác giả tập trung vào các nội dung chính sau: Thứ nhất, tìm hiểu cơ sở lý luận về xếp hạng tín dụng nội bộ và Hiệp ước Basel II về xếp hạng tín dụng. Trong phần này tác giả tìm hiểu chung về xếp hạng tín dụng nội bộ trong ngân hàng thương mại, vai trò của hệ thống xếp hạng tín
5 dụng, các phương pháp xếp hạng tín dụng và các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả xếp hạng tín dụng. Bên cạnh đó, tác giả giới thiệu về nội dung xếp hạng tín dụng nội bộ của Hiệp ước Basel II và điều kiện để ứng dụng phương pháp xếp hạng tín dụng nội bộ của Hiệp ước Basel II trong ngân hàng thương mại. Thứ hai, phân tích thực trạng và đánh giá hệ thống xếp hạng tín dụng tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam so với chuẩn mực Basel II, trong đó cần phân tích cụ thể hệ thống xếp hạng tín dụng của Ngân hàng tương thích với chuẩn basel II chưa hay còn thấp hơn. Thứ ba, đánh giá thực trạng các điều kiện của ngân hàng để ứng dụng Basel II trong xếp hạng tín dụng nội bộ. Thứ tư, dựa trên định hướng chiến lược phát triển của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tác giả đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng ứng dụng Basel II trong xếp hạng tín dụng của Ngân hàng, để nâng cấp hệ thống xếp hạng tín dụng lên dần từng bước tiếp cận chuẩn mực quốc tế. 7. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI Đề tài nghiên cứu góp phần hoàn thiện cơ sở lý luận về hoạt động xếp hạng tín dụng trong hoạt động quản trị rủi ro của ngân hàng thương mại, cơ sở lý luận của Hiệp ước Basel II về xếp hạng tín dụng. Nghiên cứu phân tích thực trạng xếp hạng tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam so với chuẩn mực Basel II. Trên cơ sở đó, đề xuất giải pháp ứng dụng Basel II về xếp hạng tín dụng vào hệ thống xếp hạng tín dụng của Ngân hàng. 8. TỔNG QUAN LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU Nắm bắt được những lợi ích to lớn cũng như tính ứng dụng thực tiễn của Hiệp ước Basel II, trên thế giới cũng như ở Việt Nam, nhiều cuộc thảo luận đã được mở ra nhằm mục đích nâng cao chất lượng hoạt động của các ngân hàng thương mại, trong đó có đề cập đến việc ứng dụng Hiệp ước Basel II vào công tác quản trị rủi ro tín dụng trong ngân hàng. Có rất nhiều biện pháp để hạn chế rủi ro tín dụng, trong đó xếp hạng tín dụng là một trong những biện pháp phổ biến và là một trong
6 những đề tài nóng, đã và đang được rất nhiều giảng viên, sinh viên và các nhà nghiên cứu dành nhiều quan tâm và đã có rất nhiều đề tài nghiên cứu khoa học cũng như các bài báo có chất lượng được ra đời. Các đề tài nghiên cứu đến hệ thống xếp hạng tín dụng và ứng dụng Basel II trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng phải kể đến như sau: Tác giả Phạm Huy Hùng, bài viết về “Thực trạng xếp hạng tín dụng nội bộ tại các ngân hàng thương mại Việt Nam” trên tạp chí Ngân hàng năm 2013 đã thực hiện nghiên cứu thực trạng xếp hạng tín dụng nội bộ tại các ngân hàng thương mại Việt Nam. Nghiên cứu đã khẳng định vai trò của xếp hạng tín dụng là một trong những công cụ quản trị rủi ro tín dụng hiệu quả mà các ngân hàng thương mại đã và đang áp dụng khi cấp tín dụng cho khách hàng. Đồng thời nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, hoạt động xếp hạng tín dụng tại các ngân hàng thương mại hiện nay còn nhiều bất cập, mỗi một ngân hàng thương mại áp dụng một tiêu chí khác nhau trong xếp hạng tín dụng nội bộ, nên dẫn đến kết quả xếp hạng tín dụng nội bộ mang tính chủ quan và chưa thực sự là căn cứ để làm cơ sở xây dựng các thước đo lượng hóa rủi ro, hỗ trợ ngân hàng tính toán chuẩn xác tổn thất dự tính và yêu cầu vốn tối thiểu bù đắp rủi ro. Trên cơ sở đó, nghiên cứu đã đưa một số giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng tại các ngân hàng thương mại. Tác giả Nguyễn Quang Luật, “Ứng dụng Hiệp ước Basel II trong công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Sài gòn thương tín Chi nhánh Đồng Nai”.Luận văn Thạc sỹ kinh tế.Tác giả đã tiến hành nghiên cứu Ứng dụng Hiệp ước Basel II trong công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín, Chi nhánh Đồng Nai. Trong nghiên cứu, tác giả đã tiến hành thực trạng công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín, Chi nhánh Đồng Nai theo các yêu cầu của Hiệp ước Basel II. Từ đó, tác giả đề xuất các giải pháp nâng cao ứng dụng hiệp ước Basel II trong công tác quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng.
7 Tác giả Doãn Quốc Chinh, “Hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng năm 2010 của Vietcombank”. Luận văn thạc sỹ kinh tế. Trên cơ sở khái quát lý luận, nghiên cứu thực trạng hệ thống xếp hạng tín dụng của Vietcombank, tác giả đã kiến nghị các giải pháp để hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng năm 2010 của Vietcombank. Như vậy đã có một số nghiên cứu liên quan đến đề tài nghiên cứu. Các nghiên cứu này đều thực hiện nghiên cứu một số nội dung cơ bản như sau: - Tính ứng dụng của Hiệp ước Basel II vào hoạt động quản trị rủi ro tín dụng, hoặc nghiên cứu hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng nói chung, chưa có nghiên cứu nào nghiên cứu cụ thể ứng dụng của Basel II trong xếp hạng tín dụng nội bộ. Việc nghiên cứu ứng dụng Basel II cho một ngân hàng cụ thể là hết sức cần thiết bởi mỗi một ngân hàng thương mại có điều kiện khác nhau, tính ứng dụng cũng như các điều kiện cần để thực hiện ứng dụng Basel II là khác nhau. 9. BỐ CỤC CỦA LUẬN VĂN Luận văn bao gồm 3 chương, cụ thể như sau: - Chương 1: Cơ sở lý luận về xếp hạng tín dụng và Hiệp ước Basel II. - Chương 2: Thực trạng ứng dụng Basel II trong việc xếp hạng tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam. - Chương 3: Giải pháp ứng dụng Basel II trong xếp hạng tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam.