ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
NGUYỄN TRƢỜNG THANH
HOµN THIÖN C¸C QUY §ÞNH VÒ QUYÒN D¢N Sù
TRONG HIÕN PH¸p viÖt nam HIÖN HµNH
Chuyên ngành: Pháp luật về quyền con ngƣời
Mã số: Chƣơng trình đạo tạo thí điểm
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. HÀ THỊ MAI HIÊN
HÀ NỘI - 2014
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong
bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong
Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã
hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ
tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để
tôi có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN
Nguyễn Trƣờng Thanh
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các ký hiệu, chữ viết tắt
Danh mục các bảng
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA CÁC QUY ĐỊNH
VỀ CÁC QUYỀN DÂN SỰ THEO HIẾN PHÁP VIỆT NAM ............ 6
1.1. Lý luận chung về quyền con ngƣời và bảo vệ quyền con
ngƣời về dân sự bằng hiến pháp ........................................................ 6
1.1.1. Nhận thức chung về quyền con người .................................................. 6
1.1.2. Quyền dân sự trong phân loại về quyền con người ............................ 11
1.2. Quyền con ngƣời về dân sự theo Hiến pháp Việt Nam qua
các giai đoạn phát triển .................................................................... 16
1.3. Bối cảnh ban hành và các nhân tố tác động đến nội dung
Hiến pháp 2013 về quyền con ngƣời ............................................... 20
Kết luận chƣơng 1 ......................................................................................... 28
Chƣơng 2: NỘI DUNG CÁC QUYỀN CON NGƢỜI VỀ DÂN SỰ
THEO QUY ĐỊNH CỦA HIẾN PHÁP VIỆT NAM HIỆN HÀNH ....... 29
2.1. Cách tiếp cận và sự thể hiện các quyền dân sự trong Hiến pháp ...... 29
2.2. Nội dung các quyền dân sự đƣợc quy định trong Hiến pháp
2013 và sự tƣơng thích với luật pháp quốc tế ................................. 32
2.2.1. Quyền sống .......................................................................................... 32
2.2.2. Quyền tự do và an ninh cá nhân .......................................................... 37
2.2.3. Quyền không bị phân biệt đối xử, được thừa nhận và bình đẳng
trước pháp luật..................................................................................... 46
2.2.4. Quyền không bị bắt làm nô lệ, nô dịch hay bị cưỡng bức lao động .......... 49
2.2.5. Quyền tự do đi lại và lựa chọn nơi ở ................................................... 51
2.2.6. Quyền tự do tư tưởng, tín ngưỡng, tôn giáo ....................................... 59
2.2.7. Quyền kết hôn, lập gia đình và bình đẳng trong hôn nhân. ................ 64
2.3. Cơ chế đảm bảo thực thi ................................................................... 71
Kết luận chƣơng 2 ......................................................................................... 83
Chƣơng 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN
CÁC QUY ĐỊNH VỀ CÁC QUYỀN DÂN SỰ THEO HIẾN
PHÁP VIỆT NAM HIỆN HÀNH ...................................................... 84
3.1. Kiến nghị hoàn thiện các quy định về quyền dân sự đối với
hệ thống pháp luật Việt Nam ........................................................... 85
3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả việc thực hiện đảm bảo quyền
dân sự tại Việt Nam ........................................................................... 89
KẾT LUẬN .................................................................................................... 96
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 98
CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt
Tên đầy đủ
BLDS
Bộ luật Dân sự
BLHS
Bộ luật Hình sự
BLTTHS
Bộ luật Tố tụng hình sự
CAT
Công ước chống tra tấn và các hình thức trừng phạt và đối xử tàn bạo,
vô nhân đạo hay hạ nhục khác, 1984 (Convention against Torture and
Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment)
CEDAW
Công ước về xóa bỏ tất cả các hình thức phân biệt đối xử chống lại
phụ nữ (Convention on the Elimination of All Forms of
Discrimination against Women)
CHXHCN
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
HĐND
Hội Đồng nhân dân
HRC
Uỷ ban Nhân quyền
MTTQ
Mặt trận tổ quốc
OPCAT
Nghị định thư không bắt buộc của Công ước chống tra tấn
OHCHR
Văn phòng Cao ủy Liên hợp quốc về nhân quyền (Office of the
High Commissioner for Human Rights)
ICCPR
Công ước quốc tế về các quyền dân sự, chính trị (International
Covenant on Civil and Political Rights)
ICESCR
Công ước quốc tế về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa
(International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights)
ICPPED
Công ước quốc tế về bảo vệ tất cả mọi người khỏi bị đưa đi mất
tích, 2006 (International Convention for the Protection of All
Persons from Enforced Disappearance)
ICRPD
Công ước về quyền của những người khuyết tật, 2006 (Convention
on the Rights of Persons with Disabilities)
TAND
Tòa án nhân dân
TANDTC
Tòa án nhân dân tối cao
UPR
Cơ chế đánh giá nhân quyền định kỳ toàn thể (Universal Periodic Review)
UDHR
Tuyên ngôn thế giới về quyền con người, 1948 (Universal
Declaration of Human Rights)
UNDP
Chương trình phát triển Liên hợp quốc (United Nations
Development Programme)
UNHCR
Văn phòng Cao uỷ Liên hợp quốc về người tỵ nạn (Office of the
United Nations High Commissioner for Refugees)
VKSND
Viện kiểm sát nhân dân
VKSNDTC
Viện kiểm sát nhân dân tối cao