ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
NGUYỄN CAO THÔNG
THẨM ĐỊNH BÁO CÁO ĐTM VÀ KIỂM TRA, GIÁM SÁT
VIỆC THỰC HIỆN BÁO CÁO ĐTM
LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC
Hà Nội – 2009
2
MỤC LỤC
Trang
Lời cam đoan ..................................................................................................... 1
Mục lục .............................................................................................................. 2
Danh mục các chữ viết tắt ................................................................................ 5
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 6
Chƣơng 1. TỔNG QUAN VỀ THẨM ĐỊNH BÁO CÁO ĐTM VÀ KIỂM TRA,
GIÁM SÁT VIC THỰC HIN NỘI DUNG BÁO CÁO ĐTM ........................... 10
1.1. Những vấn đề lý luận về báo cáo ĐTM và thẩm định báo cáo ĐTM ............. 10
1.1.1. Khái niệm báo cáo ĐTM .................................................................................... 10
1.1.1.1. Sơ lược về quá trình hình thành phát triển của ĐTM ...................................... 10
1.1.1.2. Định nghĩa Đánh giá tác động môi trường .......................................................... 13
1.1.1.3. Đặc điểm của Đánh giá tác động môi trường ...................................................... 15
1.1.1.4. Bản chất pháp lý của đánh giá tác động môi trường ........................................... 17
1.1.1.5. Mục đích, yêu cầu và ý nghĩa của ĐTM .............................................................. 18
1.1.1.6. Yêu cầu và ý nghĩa của Báo cáo ĐTM ................................................................. 22
1.1.2. Thẩm định và phê duyệt Báo cáo ĐTM ............................................................. 24
1.1.2.1 .Khái niệm thẩm định ........................................................................................... 24
1.2.2.2. Chủ thể có quyền thẩm định báo cáo ĐTM ......................................................... 25
1.2.2.3. Phê duyệt báo cáo ĐTM ..................................................................................... 27
1.2. Những vấn đề luận về kiểm tra, giám sát việc thực hiện nội dung báo cáo
ĐTM ................................................................................................................ 27
1.2.1. Khái niệm về kiểm tra, giám sát ......................................................................... 27
1.2.1.1. Khái niệm về Kiểm tra ........................................................................................ 27
1.2.1.2. Khái niệm về Giám sát ........................................................................................ 29
1.2.2. Cơ chế kiểm tra, giám sát .................................................................................. 31
1.2.3. Mục đích và ý nghĩa của hoạt động kiểm tra, giám sát ...................................... 33
1.3. Mối quan hệ giữa các chủ thể trong quá trình thẩm định, kiểm tra và giám
sát việc thực hiện nội dung báo cáo ĐTM ..................................................... 34
1.3.1. Mối quan hệ giữa chủ dự án đầu tư và cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ
môi trường. ...................................................................................................... 34
3
1.3.2. Mối quan hệ giữa chủ dự án đầu tư và cơ quan, tổ chức tư vấn về môi trường
và soạn thảo báo cáo ĐTM .............................................................................. 35
1.3.3. Mối quan hệ giữa cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường và cơ quan,
tổ chức dịch vụ tư vấn về môi trường (tổ chức lập báo cáo ĐTM và tổ chức
dịch vụ thẩm định) ........................................................................................... 36
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ THẨM ĐỊNH BÁO CÁO ĐTM
VÀ KIỂM TRA, GIÁM SÁT VIỆC THỰC HIỆN NI DUNG BÁO CÁO ĐTM Ở
VIỆT NAM HIN NAY. .................................................................................... 39
2.1. Pháp luật về thẩm định báo cáo ĐTM ............................................................. 39
2.1.1. Pháp luật về báo cáo ĐTM................................................................................. 39
2.1.1.1. Các đối tượng phải lập báo cáo ĐTM ................................................................. 39
2.1.1.2. Nội dung cơ bản của Báo cáo ĐTM .................................................................... 43
2.1.2. Thẩm định Báo cáo ĐTM .................................................................................. 45
2.1.2.1. Chủ thể có quyền thẩm định Báo cáo ĐTM ......................................................... 45
2.1.2.2. Đối tượng được thẩm định .................................................................................. 46
2.1.2.3. Hồ sơ đề nghị thẩm định Báo cáo ĐTM .............................................................. 47
2.1.2.4. Hình thức thẩm định Báo cáo ĐTM..................................................................... 47
2.1.2.5. Quy trình thẩm định Báo cáo ĐTM ..................................................................... 55
2.1.2.6. Thời hạn thẩm định báo cáo ĐTM....................................................................... 59
2.1.3. Phê duyệt Báo cáo ĐTM .................................................................................... 60
2.1.3.1. Chủ thể có thẩm quyền phê duyệt ........................................................................ 60
2.1.3.2. Hình thức phê duyệt: ........................................................................................... 61
2.1.3.3. Hậu quả pháp lý của quyết định phê duyệt .......................................................... 61
2.2. Pháp luật về kiểm tra, giám sát việc thực hiện nội dung báo cáo ĐTM ......... 63
2.2.1. Những nội dung cơ bản trong việc thực hiện nội dung báo cáo ĐTM .............. 63
2.2.1.1. Trách nhiệm thực hiện của chủ dự án................................................................. 63
2.2.1.2. Trách nhiệm của cơ quan phê duyệt báo cáo ĐTM, ............................................ 66
2.2.2. Pháp luật về kiểm tra, giám sát thực hiện nội dung báo cáo ĐTM ................... 67
2.2.2.1. Hoạt động kiểm tra, giám sát của cơ quan phê duyệt báo cáo ĐTM ................... 67
2.2.2.2. Hoạt động kiểm tra, giám sát của quan quản nhà nước về bảo vệ môi
trường các cấp (và các cơ quan chuyên môn về BVMT) .................................... 71
2.2.2.3. Hoạt động kiểm tra, giám sát của cơ quan Cảnh sát môi trường ........................ 73
4
2.2.2.4. Hoạt động giám sát của cộng đồng .................................................................... 75
2.2.2.5. Mối quan hệ phối hợp giữa các chủ thể có trách nhiệm quyền kiểm tra, giám
sát việc thực hiện nội dung báo cáo ĐTM. ........................................................ 79
Chƣơng 3. PHƢƠNG HƢỚNG GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN PHÁP
LUẬT VỀ THẨM ĐỊNH BÁO CÁO ĐTM KIỂM TRA, GIÁM SÁT VIỆC
THỰC HIỆN NỘI DUNG BÁO CÁO ĐTM Ở NƢỚC TA HIỆN NAY................. 84
3.1. Phƣơng hƣớng hoàn thiện pháp luật nâng cao hiệu qu thẩm định
kiểm tra, giám sát việc thực hiện nội dung báo cáo ĐTM ............................. 84
3.2. Những giải pháp cụ thể .................................................................................... 90
3.2.1. Về thẩm định báo cáo ĐTM .............................................................................. 90
3.2.1.1. Về Hội đồng thẩm định ...................................................................................... 90
3.2.1.2. Nên chăng thành lập một hệ thống cơ quan riêng biệt, độc lập để thực hiện công
tác thẩm định và phê duyệt báo cáo ĐTM. ........................................................ 91
3.2.1.3. Quy định cụ thể trách nhiệm của quan thẩm định phê duyệt báo cáo ĐTM
đối với quyết định của mình. ............................................................................. 93
3.2.1.4. Vấn đề phân cấp, uỷ quyền của các cơ quan có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt
báo cáo ĐTM và kiểm tra việc thực hiện nội dung báo cáo ĐTM ...................... 94
3.2.2. Về kiểm tra, giám sát việc thực hiện nội dung báo cáo ĐTM .......................... 95
3.2.2.1. Quy định cụ thể, tập trung về quyền hạn trách nhiệm của quan phê duyệt,
cơ quan quản lý nhà nước về BVMT và các cơ quan, tổ chức liên quan ............. 95
3.2.2.2. Quy định quyền hạn trách nhiệm của quan Cảnh sát môi trường trong
pháp luật BVMT. ............................................................................................... 96
3.2.2.3. Quy định cụ thể, chi tiết địa vị pháp của cộng đồng trong việc giám sát thực
hiện nội dung Báo cáo ĐTM ............................................................................ 97
3.2.2.4. Sửa đổi, bổ sung, xây dựng mới hệ thống các chế tài xử vi phạm pháp luật
BVMT đầy đủ, có hệ thống, mang tính nghiêm khắc, răn đe và phòng ngừa ...... 98
KẾT LUẬN ................................................................................................... 100
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 103
5
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
1. BVMT: Bảo vệ môi trường
2. CSMT: Cảnh sát môi trường
3. ĐCM: Đánh giá môi trường chiến lược
4. ĐTM: Đánh giá tác động môi trường
5. HĐTĐ: Hội đồng thẩm định
6. ONMT: Ô nhiễm môi trường
7. STMT: Suy thoái môi trường
8. TCDVTĐ: Tổ chức dịch vụ thẩm định
9. TNMT: Tài nguyên môi trường