ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
TẠ THỊ NGỌC LIÊN
VAI TRß CñA TßA ¸N
TRONG KIÓM SO¸T QUYÒN LùC NHµ N¦íC
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
HÀ NỘI - 2014
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
TẠ THỊ NGỌC LIÊN
VAI TRß CñA TßA ¸N
TRONG KIÓM SO¸T QUYÒN LùC NHµ N¦íC
Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử Nhà nƣớc và Pháp luật
Mã số: 60 38 01 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Cán bộ hướng dẫn khoa học: GS.TS. NGUYỄN ĐĂNG DUNG
HÀ NỘI - 2014
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong
bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong
Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã
hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ
tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để
tôi có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN
Tạ Thị Ngọc Liên
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các từ viết tắt
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA KIỂM SOÁT QUYỀN LỰC
NHÀ NƢỚC ....................................................................................... 5
1.1. Tại sao phải kiểm soát quyền lực nhà nƣớc ..................................... 5
1.2. Các phƣơng thức kiểm soát quyền lực nhà nƣớc ............................ 8
1.2.1. Kiểm soát quyền lực nhà nước từ bên ngoài ........................................ 9
1.2.2. Kiểm soát quyền lực nhà nước từ bên trong ...................................... 19
1.2.3. Tòa án – cửa ải cuối cùng để phòng chống sự tùy tiện của quyền
lực nhà nước ....................................................................................... 32
Kết luận Chƣơng 1 ........................................................................................ 35
Chƣơng 2: NỘI DUNG CỦA PHƢƠNG THỨC KIỂM SOÁT
QUYỀN LỰC NHÀ NƢỚC BẰNG TÒA ÁN ............................... 36
2.1. Bản tính độc lập – cơ sở để tòa án thực hiện chức năng kiểm
soát quyền lực nhà nƣớc .................................................................. 36
2.2. Hoạt động xét xử của tòa án đối với hành vi tùy tiện của các
quan chức và cơ quan nhà nƣớc ..................................................... 39
2.2.1. Bảo hiến – chức năng của tòa án nhằm bảo vệ Hiến pháp ................ 39
2.2.2. Tài phán hành chính – biện pháp kiểm tra, giám sát đối với hoạt động
của các cơ quan hành chính và cán bộ, công chức, viên chức .................. 48
2.3. Thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm – phƣơng thức tòa án tự
kiểm soát chính mình ....................................................................... 51
Kết luận chƣơng 2 ......................................................................................... 55
1
Chƣơng 3: TÒA ÁN VIỆT NAM TRONG KIỂM SOÁT QUYỀN
LỰC NHÀ NƢỚC VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG
CAO HIỆU QUẢ CỦA TÒA ÁN TRONG KIỂM SOÁT
QUYỀN LỰC NHÀ NƢỚC Ở NƢỚC TA ..................................... 56
3.1. Đánh giá hiệu quả của Tòa án Việt Nam trong hoạt động
kiểm soát quyền lực nhà nƣớc ......................................................... 56
3.1.1. Thẩm quyền hạn chế của Tòa án trong hoạt động bảo hiến ............... 56
3.1.2. Sự mờ nhạt trong hoạt động của Tòa án hành chính .............................. 60
3.1.3. Bất cập trong thẩm quyền và thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm .......... 65
3.2. Những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của hệ thống Tòa
án trong kiểm soát quyền lực nhà nƣớc ở nƣớc ta ........................ 68
3.2.1. Làm rõ vị trí, chức năng, nhiệm vụ của tòa án trong việc thực
hiện quyền tư pháp, nhằm tạo ra những cơ sở pháp lý cho hoạt
động kiểm soát quyền lực nhà nước của Tòa án ................................ 68
3.2.2. Cải cách bộ máy tòa án theo hướng trọng tâm là đảm bảo sự độc
lập của tòa án trong hoạt động xét xử ................................................ 79
Kết luận chƣơng 3 ......................................................................................... 95
KẾT LUẬN .................................................................................................... 96
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 98