ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƢỜNG
TRẦN XUÂN SINH
NGHIÊN CỨU MÔ HÌNH HÓA ẢNH HƢỞNG CỦA ĐỘ NGẬP
(DO BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU) ĐẾN HỆ SINH THÁI RỪNG NGẬP
MẶN VƢỜN QUỐC GIA XUÂN THỦY, TỈNH NAM ĐỊNH
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÔI TRƢỜNG
Hà Nội - Năm 2012
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƢỜNG
TRẦN XUÂN SINH
NGHIÊN CỨU MÔ HÌNH HÓA ẢNH HƢỞNG CỦA ĐỘ NGẬP
(DO BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU) ĐẾN HỆ SINH THÁI RỪNG NGẬP MẶN
VƢỜN QUỐC GIA XUÂN THỦY, TỈNH NAM ĐỊNH
Chuyên ngành: Môi trƣờng trong phát triển bền vững
(Chƣơng trình đào tạo thí điểm)
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÔI TRƢỜNG
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ KIM CÚC
Hà Nội - Năm 2012
i
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ...............................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài ......................................................................................1
2. Mục tiêu, đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu của đề tài ............................................2
3. Tính thực tiễn của đề tài .....................................................................................2
CHƢƠNG I: TỔNG QUAN ...................................................................................3
1.1. Rừng ngập mặn ...............................................................................................3
1.1.1. Khái niệm về rừng ngập mặn và phân bố của chúng .....................................3
1.1.2. Nguồn gốc của rừng ngập mặn ở Việt Nam ..................................................4
1.1.3. Những nhân tố sinh thái cần thiết cho rừng ngập mặn sinh trƣởng và phát
triển ........................................................................................................................5
1.1.4. Một số đặc điểm sinh học của các loài cây ngập măn....................................6
1.1.5. Diễn thế sinh thái RNM tại khu vực nghiên cứu ...........................................7
1.2. Biến đổi khí hậu và hệ sinh thái RNM ........................................................... 10
1.2.1. Biến đổi khí hậu và nƣớc biển dâng trên thế giới ........................................ 10
1.2.2. Biến đổi khí hậu và nƣớc biển dâng tại Việt Nam ....................................... 11
1.2.3. Một số ảnh hƣởng của BĐKH đến hệ sinh thái RNM ................................. 14
1.3. Vai trò của RNM trong bối cảnh biến đổi khí hậu .......................................... 18
1.3.1. Kinh tế và đa dạng sinh học ...................................................................... 18
1.3.2. Bảo vệ bờ biển, bờ sông ............................................................................ 20
1.3.3. Mở rộng đất liền ....................................................................................... 20
1.3.4. Bảo vệ môi trƣờng .................................................................................... 20
1.3.5. Điều hòa khí hậu ....................................................................................... 21
1.3.6. Hạn chế ô nhiễm vùng ven biển ................................................................ 21
1.4. Đặc điểm khu vực nghiên cứu ....................................................................... 21
1.4.1. Điều kiện tự nhiên, các nguồn tài nguyên ................................................... 21
1.4.2. Điều kiện kinh tế - xã hội............................................................................ 31
1.5. Tổng quan về mô hình rừng ngập mặn ........................................................... 35
CHƢƠNG II: NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................ 39
ii
2.1. Các nội dung nghiên cứu ............................................................................... 39
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................... 40
2.2.1. Phƣơng pháp thu thập, tổng hợp thông tin .................................................. 40
2.2.2. Phƣơng pháp khảo sát, đo đạc tại hiện trƣờng ............................................. 40
2.2.3. Phƣơng pháp kế thừa .................................................................................. 41
2.2.4. Phƣơng pháp lập trình, phần mềm MATLAB ............................................. 42
2.2.5. Giới thiệu về phƣơng pháp mô hình hƣớng cá thể (IBM) và mô hình
CGMM ....................................................................................................... 42
CHƢƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................. 53
3.1. Hiện trạng rừng ngập mặn tại khu vực nghiên cứu ......................................... 53
3.1.1. Thành phần loài khu vực nghiên cứu .......................................................... 53
3.1.2. Đặc điểm sinh trƣởng các loài chính tại khu vực nghiên cứu ...................... 54
3.2. Kết quả mô hình hóa ảnh hƣởng của sự thay đổi độ ngập - do biến đổi khí hậu
đến động thái rừng ngập mặn VQG Xuân Thủy.................................................... 57
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ....................................................................... 67
iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BĐKH: Biến đổi khí hậu
CGMM: Mô hình rừng ngập mặn Cần Giờ
CNM: Cây ngập mặn
IBM: Mô hình hƣớng cá thể
IUCN: Liên minh Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên và Tài nguyên
Thiên nhiên
NTTS: Nuôi trồng thủy sản
OTC: Ô tiêu chuẩn
RNM: Rừng ngập mặn
VQG: Vƣờn quốc gia