Luận văn Thạc sĩ Ngôn ngữ học: Đặc điểm của hiện tượng viết tắt trong tiếng Việt và Tiếng Thái Lan

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

Ƣ Ộ VÀ Â VĂ

--------------------------------------

MALADA EKKHAMPHAN

Ƣ V

V VÀ

LUẬN VĂN THẠC SĨ NG N NG HỌC

Hà ội – 2020

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

Ƣ Ộ VÀ Â VĂ

--------------------------------------

MALADA EKKHAMPHAN

Ƣ V

V VÀ

uận văn hạc sĩ chuyên ngành: ngôn ngữ học

M số: 16 03 54 06

Người hướng dẫn khoa học: GS TS Nguy n V n Khang

à ội – 2020

Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận v n này là

trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào Mọi sự giúp đỡ

cho việc thực hiện luận v n này đ được cảm ơn và các thông tin trích dẫn

trong luận v n đ được chỉ rõ nguồn gốc rõ ràng và được phép công bố

ọc viên thực hiện

Malada Ekkhamphan

Ả Ơ

Đề tài “Đ c điểm của hiện tượng viết tắt trong tiếng Việt và tiếng

Thái Lan” là nội dung tôi chọn để nghiên cứu và làm luận v n tốt nghiệp sau

hai n m theo học chương trình cao học khoa Ngôn ng học t i Trường Đ i

học Khoa học X hội và Nhân v n, Trường Đ i học Quốc gia Hà Nội

Để hoàn thành quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận v n này, lời

đầu tiên tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc đến GS TS Nguy n V n Khang

thuộc Viện Ngôn ng học Thầy đ trực tiếp chỉ bảo và hướng dẫn tôi trong

suốt quá trình nghiên cứu để tôi hoàn thiện luận v n này Ngoài ra, tôi xin

chân thành cảm ơn các Thầy, Cô trong khoa Ngôn ng học t i Trường Đ i

học Khoa học X hội và Nhân v n, Trường Đ i học Quốc gia Hà Nội đ đ ng

g p nh ng ý kiến quý báu cho luận v n

Nhân dịp này, tôi cũng xin cảm ơn khoa Ngôn ng học, Trường Đ i

học Khoa học X hội và Nhân v n, l nh đ o và các anh chị đang công tác t i

Trường Đ i học Khoa học X hội và Nhân v n đ t o điều kiện và thời gian

cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu

Cuối c ng, tôi xin cảm ơn nh ng người thân, b n b và gia đình đ

luôn bên tôi, động viên tôi hoàn thành kh a học và bài luận v n này

Trân trọng cảm ơn!

.......................................................................................................... 4

1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 4

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................ 4

3. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 5

4. Đối tương, ph m vi nghiên cứu và nguồn tư liệu ......................................... 5

5. ngh a lý luận và thực ti n của luận v n ..................................................... 6

6. C u trúc luận v n ........................................................................................... 6

hƣơng 1: VÀ Ơ

À VĂ .................................... 7

1.1. T ng quan tình hình nghiên cứu ............................................................ 7

1.1.1. T ..................... 7

1.1.2. T V ......................... 9

1.1.3. T T ............... 13

1.2. Cơ sở lý thuyết ..................................................................................... 21

T 21

1.2.2 ............................................. 23

ƢƠ 1 .............................................................................. 25

hƣơng 2: Ả Ƣ V

V VÀ THAIRATH) ..... 26

2.1. Giới h n khảo sát .................................................................................. 26

2.2. Khảo sát hiện tượng viết tắt trong tiếng Việt trên báo VNEXPRESS

(https://vnexpress.net/) ................................................................................ 27

2.2.1. Đ ượ o V

VNExpress ................................................................................................ 27

2.2.2. Đ o ủ ượ o V

trên VnExpress ........................................................................................ 30

2.2.3. Đ ủ ượ o V

trên VnExpress ........................................................................................ 34

2.2.4. Đ .................................................................... 40

2 3 Khảo sát hiện tượng viết tắt trong tiếng Thái trên báo THAIRAT

(https://www.thairath.co.th) ........................................................................ 42

2.3.1. Đ ượ o T

o T ...................................................................................... 42

2.3.2. Đ o ủ ượ o T

o T o .................................................................... 44

2.3.3. Đ ủ ượ o T

o o T ........................................................................... 51

2.3.4. Đ o T o o

Thairat ..................................................................................................... 53

ƢƠ 2 ............................................................................... 57

hƣơng 3: Ƣ V

V VÀ ..................................................................... 58

3.1. Nh ng đ c điểm giống nhau và khác nhau .......................................... 58

3.1.1. Đ o ............................ 58

3.1.2. Đ .......................... 59

3.1.3. Đ ..................... 61

3.2. Một số nhân tố chi phối ........................................................................ 62

3.2.1. ..................................................................... 62

3.2.2. o – .......................................................... 65

ƢƠ 3 ............................................................................... 68

.................................................................................................... 69

À Ả ............................................................................ 71

Ả

ảng : ảng ví dụ các ch cái viết tắt theo quy tắc d ng ch cái đầu t ..... 14

ảng 2: ảng ví dụ các ch tắt chọn nhiều ch cái để viết tắt ................ 14

ảng 2 : Các hình thành ch tắt trong tiếng Việt trên báo online Vnexpress. 27

ảng 2 2: Thống kê đ c điểm c u t o ch của hiện tượng viết tắt trong

tiếng Việt trên VnExpress ........................................................................... 31

ảng 2 3: Cách hình thành ch tắt trong tiếng Việt trên báo Thairat online .... 42

ảng 3 : ảng so sánh các c u t o ch tắt trong tiếng Việt và tiếng Thái ...... 58

1. d chọn đ tài

Ngôn ng nào cũng c hiện tượng viết tắt Nh ng n m gần đây,

hiện tượng viết tắt càng ngày càng nhiều, càng ngày càng c sự phát

triển nhanh và c nhiều cách viết khác nhau Vì thế, nếu như người sử

dụng ngôn ng không hiểu ch viết tắt thì s r t kh nhận diện và hiểu

được nội dung của ch viết tắt Hiện tượng viết tắt r t đa d ng với nhiều

cách viết tắt cho một t ng Nh t là hiện nay, khi báo m ng xu t hiện

thì hiện tượng viết tắt xu t hiện ngày một nhiều. Do đ c điểm của t ng

ngôn ng nên bên c nh nh ng kiểu viết tắt mang tính chung cho mọi

ngôn ng thì mỗi ngôn ng l i c kiểu viết tắt riêng Vì thế, trong ph m

vi của luận v n này, chúng tôi tiến hành khảo sát Đ ủ

ượ o V T nhằm chỉ ra nh ng đ c

điểm chung và đ c điểm riêng gi a chúng

2. c đ ch và nhiệ v nghiên c u

2.1. c đ ch nghiên c u

Mục đích của luận v n này là nghiên cứu, khảo sát hiện tượng viết tắt

trong tiếng Việt và tiếng Thái Lan trên một số báo online T đ , luận v n

so sánh hiện tượng viết tắt trong tiếng Thái và tiếng Việt, chỉ ra nh ng đ c

điểm chung và đ c điểm riêng của mỗi ngôn ng

2.2. hiệ v nghiên c u

- T ng quan tình hình nghiên cứu về hiện tượng viết tắt và xây

dựng cơ sở lí thuyết liên quan đến hiện tượng viết tắt

- Khảo sát đ c điểm của hiện tượng viết tắt trong tiếng Việt (trên

một số báo online).

- Khảo sát đ c điểm của hiện tượng viết tắt trong tiếng Thái Lan

(trên một số báo online)

- So sánh hiện tượng viết tắt gi a tiếng Thái và tiếng Việt, chỉ ra

sự tương đồng và khác biệt gi a chúng

3. hƣơng h nghiên c u

Để c thể triển khai đề tài, luận v n sử dụng nh ng phương pháp và

thủ pháp như sau:

ư ng kê, phân o Phương pháp này được d ng để

khảo sát, thống kê và phân lo i hiện tượng viết tắt trong tiếng Việt và tiếng

Thái Lan trên một số báo online

ư Phương pháp này d ng để

miêu tả đ c điểm của mỗi ngôn ng liên quan đến hiện tượng viết tắt

ư o Phương pháp này d ng để so

sánh và đối chiếu đ c điểm của hiện tượng viết tắt trong tiếng Việt và

tiếng Thái Lan

4. i tƣơng hạ vi nghiên c u và ngu n tƣ iệu

4.1. i tƣ ng nghiên c u

Đối tượng nghiên cứu luận v n là hiện tượng các hiện tượng viết tắt

trên báo online của Việt Nam và Thái Lan

4.2. hạ vi nghiên c u

Ph m vi khảo sát luận v n là qua một số báo online bằng tiếng Việt ở

Việt Nam là VnExpress (https: vnexpress net ) và bằng tiếng Thái Lan ở

Thái Lan là Thairath (https://www.thairath.co.th/home).

Lí do lựa chọn: Đây là báo online c số lượng truy cập nhiều nh t cả

hai bên đ t nước Thái Lan và Việt Nam Do trong mỗi tờ báo online này,

c nhiều chuyên mục khác nhau nên chúng tôi chỉ khảo sát ba chuyên mục

là: ) thể thao 2) kinh tế và 3) thế giới

4.3. gu n tƣ iệu

Các hiện tượng viết tắt trên báo online bằng tiếng Việt ở Việt

Nam trên báo VnExpress (https://vnexpress.net/) và bằng tiếng Thái Lan

trên báo Thairath (https://www.thairath.co.th/home) t ngày 1 tháng 10

n m 2018 đến ngày 30 tháng 4 n m 2019.

5. nghĩ uận và thực ti n c uận văn

5.1. nghĩ uận Luận v n g p phần vào nghiên cứu hiện tượng viết tắt của ngôn

ng mà cụ thể là tiếng Việt và tiếng Thái Lan Việc sử dụng viết tắt của hai

ngôn ng là một hiện tượng không mới nhưng sự ph biến và mức độ ảnh

hường của chúng càng ngày càng phát triển rộng trong x hội

5.2. Ý nghĩa thực ti n

Kết quả nghiên cứu của luận v n trước hết giúp cho

người sử dụng tiếng Thái Lan và tiếng Việt c thể th y được đ c điểm hiện

tượng viết tắt; đồng thời g p phần nâng cao ch t lượng sử dụng ngôn ng

của các báo online này.

6. u t c uận văn

Luận v n ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham

khảo và Phụ lục, được c u trúc thành 3 chương:

Chương : T ng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý thuyết

Chương 2: Khảo sát hiện tương viết tắt trong tiếng Việt và tiếng Thái

Lan (trên một số báo online)

Chương 3: So sánh hiện tượng viết tắt trong tiếng Việt và tiếng

Thái Lan

hƣơng 1:

VÀ Ơ

À VĂ

1.1. ng u n t nh h nh nghiên c u

1.1.1. ng quan t nh h nh nghi n c u vi t t t tr n th gi i

Ngày nay, hiện tượng viết tắt không còn là một v n đề mới trong giới

nghiên cứu ngôn ng học thế giới Đề tài này đ được nhiều nhà nghiên

cứu theo đu i, khảo sát và tìm hiểu khá toàn diện trên nhiều m t

Các công trình nghiên cứu về hiện tượng ch tắt trong tiếng Nga ra

đời khá sớm và ngày một phát triển, c r t nhiều nghiên cứu đáng chú ý về

l nh vực ngôn ng này; đáng chú ý phải kể đến các công trình của

Lepcoxkaia C.A (1960), Alecxêep D.I (1979), Moghilepxki R.I (1983),

Lopachin V.V (1990). Theo Lopachin V.V (1990), ch tắt thường được

ghép t nh ng thành tố của một t ghép nguyên gốc ho c là một danh t

được rút gọn t một cụm t ng ban đầu Trong tiếng Nga, c sáu kiểu c u

t o ch tắt khác nhau:

- Ch tắt gồm các phụ âm đầu t

- Ch tắt gồm các bộ phận đầu t

- Ch tắt gồm các bộ phận đầu t kết hợp với các ch tắt các đầu

t khác

- Ch tắt gồm các bộ phận đầu t kết hợp với t đầy đủ

- Ch tắt gồm các bộ phận đầu t kết hợp với danh t đ đ i cách

- Ch tắt gồm các bộ phận đầu của t thứ nh t kết hợp với phần đầu

và phần cuối của t thứ hai ho c với phần cuối của t thứ hai

Trong các công trình nghiên cứu về hiện tượng ch tắt tiếng Anh-

ngôn ng ph biến nh t thế giới, đ đưa ra các quan điểm nghiên cứu về

hiện tượng viết tắt Theo John Algeo1, hiện tượng tắt ng (Abbreviation) là

dựa vào đ c điểm hình thái học của ngôn ng , theo đ , c một số quy tắc

chính tả như sau:

a. Initialism: Quy tắc viết ch cái đầu Ví dụ:

DC là viết tắt của t District of Columbus.

b. Acronysm: Quy tắc t o t bằng các ch cái đầu của t ho c rút

ngắn t Ví dụ:

Prof. viết tắt của Professor (giáo sư).

Vet viết tắt của veterinarian (bác s thú y)

Đối với hình thái rút ngắn t , một t c thể lược bớt một ho c một

vài hình vị của n nhưng nh ng hình vị còn l i vẫn phải đảm bảo chuyển

tải được ph m vi ng ngh a gốc của t Ví dụ:

Parachute (d ) được rút ngắn t các t paradoctor, paraglider và

paratrooper.

Tương tự như vậy, một số t ghép c thể bị cắt bỏ một bộ phận (t

đơn) nhưng ngh a vẫn không thay đ i Ví dụ:

Jet (máy bay phản lực) là t rút gọn của t jet plane.

c.Blends: Quy tắc pha trộn Với các t tắt được t o nên t quy tắc

này, phần đầu của t tắt s là phần đầu của một t và phần cuối của t tắt

s là phần cuối của một t khác Nh ng t tắt này thường mang ý ngh a kết

hợp của hai t gốc t o ra n Ví dụ:

brunch (b a sáng kết hợp b a trưa), được rút gọn t hai t breakfast

(b a sáng) và lunch (b a trưa)

ên c nh đ , trong trường hợp t tắt c nguồn gốc là một t ghép, t

tắt s được c u t o bằng cách lược bỏ phần cuối của mỗi t đơn trong t

ghép đ Ví dụ:

1 Garland Cannon (1989) English abbreviation and acronyms in recent new – words Distionaries, American Speech, 64: 99-127.

sitcom (phim hài ngắn): kết hợp của t situation (tình huống) và t

comedy (hài kịch)

Nh ng nghiên cứu trên cho th y sự quan tâm sâu sắc của các nhà

nghiên cứu về hiện tượng ch tắt Hiện c các quan điểm khác nhau về hiện

tượng này, chẳng h n: c ý kiến cho rằng, ch tắt chỉ là một hiện tượng

nh t thời, không c tính lâu dài trong ngôn ng ; c ý kiến l i khẳng định

rằng, ch tắt là một phương thức c u t o t vựng quan trọng ho c là một

đơn vị định danh đ c biệt Tuy nhiên, t t cả các tác giả đều c một điểm

chung là cần phải nghiên cứu về hiện tượng tắt

Xung quanh hiện tượng tắt tuy còn c nh ng cách nhìn khác nhau,

nhưng hầu hết các tác giả đều đồng ý với quan niệm rằng,

ư o o o ượ ư

ủ Vì thế cần phải nghiên cứu

chúng , trong đ c cả công việc chuẩn h a t tắt

1.1.2. ng quan t nh h nh nghi n c u vi t t t ti ng i t

Trong tiếng Việt, hiện tượng ch tắt đ phần nào gây ra nh ng kh

kh n trong việc giao tiếp của người Việt trong x hội Lí do là vì, tiếng Việt

là một ngôn ng c hiện tượng viết tắt r t phong phú và đa d ng, thêm vào

đ , l i chưa đồng nh t t o thành chuẩn và thường không được đề cập đến

trong chương trình giảng d y

Ở Việt Nam, các công trình nghiên cứu khoa học về hiện tượng ch

tắt xu t hiện muộn hơn so với một số công trình ngôn ng học khác trên

thế giới Trong nghiên cứu của mình n m 996, tác giả Nguy n Hoàng

Thanh đ t m tắt tình hình nhiên cứu về con đường hình thành các nghiên

cứu về hiện tượng ch tắt của các nhà nghiên cứu Việt Nam Theo đ , các

nhà ngôn ng học như Nguy n V n Tu, Nguy n Kim Thản, Nguy n Trọng

áu, Nguy n Đức Dân đ c các công trình nghiên cứu về ch tắt trong

nh ng n m 7 của thế kỉ XX, khi mà hiện tượng viết tắt còn chưa nhiều

Nghiên cứu này cũng chỉ ra nh ng đ c điểm c u trúc và chức n ng ngôn

ng của ch tắt trong tiếng Việt Nếu như ban đầu, các nhà nghiên cứu chỉ

nghiên cứu sơ lược về hiện tượng ch tắt thì nh ng nghiên cứu sau đ , các

tác giả đ đi vào chi tiết hơn, sâu hơn về hiện tượng này với các mảng

nghiên cứu như phân lo i ch tắt, c u t o hình thái, c u t o ng ngh a và

quy tắc ho t động của ch tắt

Các nghiên cứu đ đưa ra quan điểm của các tác giả về việc phân

lo i về hình thức c u t o của ch tắt dựa theo một số tiêu chí sau đây:

- o o ử dụ Dựa theo chức

n ng của ch tắt, các nhà nghiên cứu đ phân lo i ch tắt thành 2 lo i là t

n i tắt (nh ng t tắt c thể sử dụng được trong cả v n n i và khi đọc) và

d ng tắt t vựng, hay d ng tắt t vựng và d ng tắt ch viết hay v n bản

(nh ng ch tắt chỉ c thể được sử dụng trong v n viết) Ngoài ra, trong

trường hợp việc viết tắt chỉ là biện pháp ghi nhanh hay n i nhanh và c tính

cá nhân thì các tác giả không phân lo i d ng của chúng

V o Nghiên cứu của tác giả Nguy n Trọng áu đ chỉ ra

nh ng điểm giống và khác gi hai d ng tắt là d (d ng tắt chỉ

d ng để viết) và d (d ng tắt c thể sử dụng để cả đọc và

viết)

D c thể được coi là một d ng đơn vị t ng mới với

vai trò trọng tâm là để định danh Nh ng t này, xét trên một vài g c độ,

đôi khi còn c nhiều điểm tốt hơn so với các cụm t gốc Ví dụ:

UNESCO (T chức Giáo dục, Khoa học và V n h a Liên hợp quốc):

The United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization)

APEC (Di n đàn Hợp tác kinh tế châu Á – Thái ình Dương): Asia-

Pacific Economic Cooperation)

ASEAN (Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á): Association of South

East Asian Nations),…

-V ồ o Cũng theo tác giả Nguy n Trọng áu, d ng

tắt cũng c lo i t ghép các ch cái đầu âm tiết, mỗi ch cái đều được âm

tiết h a và thường không dài quá ba ch cái Nh ng t tắt này c thể đọc

rời mà không cần ghép nối phụ âm hay nguyên âm Tuy nhiên, tiêu chuẩn

này c một nhược điểm Đ là, nếu chỉ dựa theo tiêu chí này thì ch tắt nào

cũng là d ng tắt t vựng vì ch cái nào cũng c thể được âm tiết h a

Tác giả Trần Ngọc Thêm quan tâm nhiều hơn đến các ch tắt tiếng

Việt c nguồn gốc t tiếng nước ngoài Theo đ , ch tắt được chia làm hai

d ng: y ượ và ồ y ượ Tuy vậy, chính tác

giả cũng nhận th y sự b t thỏa đáng trong cách phân chia này vì việc vay

mượn các t tắt thường tuân theo một số nguyên tắc khách quan nh t định,

không ai c thể tự ý thực hiện Vì thế, ông cho rằng, đối với ch tắt đọc

theo âm tiết hay đọc theo ch cái đều thích hợp

Về các nghiên cứu liên quan đến t tắt trong ngành kinh tế, tác

giả Nguy n Đức Dân cũng nhận th y hệ thống ch tắt chưa c nh ng

bộ nguyên tắc nh t định Vì thế, bên c nh nh ng cái tên tắt r t hay và

hợp lý thì còn c nhiều cái tên kh hiểu, chưa đáp ứng được nhu cầu sử

dụng ng cũng chỉ ra các điểm yếu trong hệ thống tên tắt trong ngành

kinh tế là còn dài dòng, chưa thống nh t và chưa đầy đủ trong việc thực

hiện chức n ng định danh của ngôn ng ng phân lo i ch tắt dựa trên

khía c nh âm thanh:

- Tên tắt không chú ý tới âm: L y ch cái đầu trong các âm ghép

l i Việc này c ưu điểm lớn là ngắn gọn nhưng cũng c nhược điểm là

kh đọc Hầu hết các tên tắt ở d ng này đều là t vay mượn t tiếng

nước ngoài

- T ý Lo i này được chia nhỏ thành 3 d ng:

+ Lo i phụ âm đầu và phần vần

+ Lo i bỏ các thanh điệu, chuyển các ch không c trong bảng ch

cái tiếng Anh như ư … thành các ch c trong tiếng Anh.

+ Lo i chuyển các phụ âm ghép (tr, ph,…) thành các phụ âm khác như

f,s,…

-T ụ ẫ y Ví dụ: Vi thành Wi.

-T ý ĩ gợi đến tên nguyên gốc qua tên tắt Ví dụ:

XUNHASA A là viết tắt của t T y ẩ o.

Nguy n Đức Dân đ phân lo i các ch tắt thành

ng cũng phân lo i ch tắt thành 3 d ng:

-Abbreviation: Sự viết tắt chỉ liên quan đến một t Ví dụ:

Professor (Giáo sư) chuyển thành Prof.

hour (giờ) chuyển thành h.

Tuy nhiên, cách viết này c một nhược điểm là việc viết tắt không

thống nh t s rút gọn còn một hay nhiều ch cái Ví dụ, n c thể c nhiều

ch cái như trong trường hợp t of ( of o ) ( o ) … nhưng

cũng c thể chỉ c một ch cái trong trường hợp h (hour) hay V (Vo ) …

- Initial: Viết tắt sử dụng các ch cái đầu tiên của mỗi t ho c mỗi

tiếng Ví dụ: VAC (Vườ – Ao – C ồ ) hay BCT (B C ) …

- Acronym: Gi l i phần đầu ho c âm tiết đầu c mỗi t trong cụm t

Cách phân lo i này theo chúng tôi là khá hợp lý Tuy nhiên, vẫn còn khá

nhiều t tắt b t tuân theo các quy luật này, đ c biệt là các t vay mượn t tiếng

nước ngoài

Bên c nh đ , cũng c nghiên cứu về đ c điểm hình thái và ng

ngh a của tên tắt các cơ quan xu t nhập khẩu Việt Nam, đáng chú ý phải kể

đến nghiên cứu của tác giả Mai Xuân Huy và Nguy n Hoài Theo hai tác

giả, tên tắt của các cơ quan không nh t thiết phải dựa theo các thành tố c u

t o nên tên đầy đủ Vì thế, các tác giả đi sâu vào phân tích phương thức

ho t động và ý ngh a của các thành tố c u t o nên tên đầy đủ của các cơ

quan trong việc hình thành

1.1.3. ng quan t nh h nh nghi n c u vi t t t ti ng h i Lan

Các công trình nghiên cứu để biên so n một cuốn t điển t viết tắt

và xây dựng một hệ thống nh ng quy tắc viết tắt tiếng Thái đ được Viện

nghiên cứu hoàng gia Thái Lan (tiếng Thái là “ราชบัณฑิตยสถาน”: Office of the

Royal Society) nghiên cứu tỉ mỉ và t chức thành một bộ quy tắc cách viết

tắt thống nh t

Viện nghiên cứu Hoàng gia Thái Lan (Office of the Royal Society),

trong tiếng Thái là “ราชบัณฑิตยสถาน”/râ:t cha ban dit ta ya sà th n/

Trong đ , t “ราชบัณฑิต” /râ:t cha ban dit/ d ng chỉ nh ng nhà nghiên

cứu c n ng, được b nhiệm và lựa chọn bởi Hội đồng Viện nghiên cứu

hoàng gia Thái Lan Viện c nhiệm vụ và chức n ng tìm hiểu, nghiên cứu,

xây dựng t điện, sáng t o thuật ng và đ t ra nh ng quy tắc liên quan đến

việc sử dụng ngôn ng Thái Lan

Tháng 8 n m 982, Viện nghiên cứu Hoàng gia Thái Lan đ th y

được tầm quan trọng của hiện tượng viết tắt, nên bắt đầu nghiên cứu và t o

ra quy tắc để viết tắt cho thống nh t. Cho đến n m 984, hệ thống quy tắc

viết tắt trong tiếng Thái đầu tiên ra đời do giáo sư tiến s Prasert Na

Nakorn làm chủ tịch ủy ban nghiên cứu Trong đ bao gồm quy tắc

được quy định cụ thể như sau:

1/D ủ

D ng ch cái đầu của t (bao gồm t đơn âm và đa âm tiết) để t o ra

ch và viết d u ch m phía sau ch viết tắt như ví dụ minh họa dưới đây

ảng : ảng ví dụ các ch cái viết tắt theo quy tắc d ng ch cái đầu t

TT.

đ y đ t ng ti ng h i

ghĩ ti ng Việt

hữ t t

บ. tiền b t Thái 1. บาท /bàt/

จ. 2. จังหวัด /tɕaŋ wàt/ tỉnh

ต. 3. ต าบล /tam bon/ x

อ. 4. อ าเภอ /ʔam phɤ / huyện

ศ.

5. ศาสตราจารย์ sà:t tra: tɕa:n giáo sư T “บาท” /bàt/ là t một âm tiết, “จังหวัด” /tɕaŋ wàt/, “ต าบล” /tam

bon/, “อ าเภอ” /ʔam phɤ / là nh ng t c 2 âm tiết và t “ศาสตราจารย์”

sà:t tra: tɕa:n là t đa âm tiết. Nh ng t này c quy tắc viết tắt là: d ng

một ch cái đầu và viết d u ch m ở phía sau con ch đ .

Tuy nhiên, quy định d ng ch cái đầu của t để viết tắt vẫn gây

nhầm lẫn các ch viết tắt Ví dụ t “ต าบล /tam bon/ và t ต ารวจ /tam rùat/ ”,

nếu cả hai t chỉ d ng ch cái đầu của t để viết tắt theo quy định, ch viết

tắt đều là “ต.” Người đọc phải xem trường hợp câu mới biết ngh a Vì vậy,

người viết c thể thêm ch cái đầu của âm tiết thứ 2 ho c âm tiết tiếp

theo để viết tắt Ví dụ

ảng 2: ảng ví dụ các ch tắt chọn nhiều ch cái để viết tắt

đ y đ t ng ti ng

hữ

t ng ti ng Việt

h i

t t

công an ต ารวจ ตร.

công tố viên อัยการ อก.

1) T “ต ารวจ” [tam - ru t] (công an) viết tắt là “ตร.”, d ng ch

cái đầu cả hai âm tiết để viết tắt và viết d u ch m ở phía sau. Nếu t này

chỉ d ng một ch cái đầu của âm tiết đầu s nhầm lẫn với t “ต าบล” /tam -

bon/ (th x ).

2) T “อัยการ” [ʔaj – ja - ka n] viết tắt là อก. d ng ch cái đầu của âm

tiết thứ nh t và ch cái đầu âm tiết thứ ba ghép vào c ng. Trong trường hợp này

không d ng ch cái phụ âm đầu của âm tiết thứ hai vì nếu d ng ch cái đầu âm

tiết thứ hai để ghép thành “อย.” s nhầm lẫn với t “cục Quản lý hực phẩm

v Dược” trong tiếng Thái là “องค์การอาหารและยา” /ʔo ŋ – kan - ʔa - ha n -

rɛ - ya /. Còn nếu d ng một ch cái thì nhầm với t “อ าเภอ” /ʔam - phə /

(huy n) n a, vì thế trong trường hợp này s d ng ch cái đầu của âm tiết thứ

nh t và ch cái đầu âm tiết thứ ba ghép vào c ng

2/ C สมาส S -

T สมาส Sà-màt là các t ghép c nguồn gốc tiếng Pali ghép với

tiếng Ph n. Gồm ít nh t là hai tiếng ho c hai t t o thành và mang ngh a

mới Được coi là một t mới. Khi viết tắt c d ủ

d o . Ví dụ:

“มหาวิทยาลัย” [ma – h – v t – th - ya - laj] dịch sang tiếng Việt

là ườ , là t ghép bắt nguồn t tiếng Pali ghép với tiếng

Ph n, gồm c ba t , sáu âm tiết ghép với nhau Khi viết tắt s d ng ch cái

đầu tiên của t , viết là ม.

3/T ườ d ủ

T ghép là được t o thành c hơn hai âm tiết t c ngh a, ví dụ :

“ชั่วโมง” [chu - mo ŋ] ngh a là giờ ho c tiếng, mỗi âm tiết t đều

c ngh a, c thể viết tắt bằng ch cái đầu của mỗi t thành ชม.

Trong t “โรงเรียน” [roŋ - ri a n (trường học), โรง [roŋ và เรียน [ri a n là

hai t đơn được ghép với nhau Mỗi t âm tiết khi tách ra đều c ngh a; vì

vậy, khi viết tắt, s viết bằng ch cái đầu của mỗi t , là “รร.” Tuy nhiên,

ch tắt “รร.” cũng c thể hiểu là “โรงแรม” [roŋ - rɛ m (khách s n), vì t

“โรงแรม” [roŋ - rɛ m (khách s n) cũng là một t ghép Trong trường hợp

này, Viện nghiên cứu Hoàng gia Thái Lan quy định rằng người đọc phải

dựa vào t ng trường hợp, ng cảnh cụ thể của ch tắt để lựa chọn ý ngh a

ph hợp nh t 4/ T ườ d ụ

ủ

Nếu t ghép c t âm tiết nhiều hơn 4 âm tiết t c thể lựa chọn phụ âm

đầu của t ghép chính để viết, tuy nhiên không thể viết tắt dài hơn 4 ch cái

Chẳng h n như:

ส านักงานคณะกรรมการประถมศึกษาแห่งชาติ /s m – n k - ŋa n – kha – na – kam –

ma - ka n – pra – thom – ma - s k – sa - h ŋ - ch t/ gồm 5 âm tiết, 3 t chính là:

1. ส านักงาน /s m – n k - ŋa n/ là cơ quan, v n phòng

2. คณะกรรมการการประถมศึกษา /kha – na – kam – ma - ka n pra –

thom – ma - s k – sa/ là Vụ giáo dục tiểu học

3. แห่งชาติ /h ŋ - ch t/ là quốc gia

Đây là tên của cơ quan c nhiệm vụ giống với Vụ Giáo dục Tiểu học

của Việt Nam Tên cơ quan này được viết tắt thành “สปช.”, lựa chọn phụ

âm đầu của t ghép chính ghép với nhau ch ส là đ i điện của t ส านักงาน

(v n phòng), ป là đ i diện của t ประถม (tiểu học) còn ch ช là đ i diện

của t ชาติ (quốc gia)

5/D ủ … ủ

Như đ n i trên, trong quy tắc thứ tư Nếu lựa chọn ch cái đầu của

t ghép chính c thể nhầm lẫn với các t khác c âm tương tự thì cần l y

phụ âm thứ hai của âm vị t để viết tắt Ví dụ:

พระราชก าหนด phrá - râ t – cha – kam - not/tiếng Anh là emergency

decree, là sắc lệnh khẩn. พระราชกฤษฎีกา phrá - râ t – cha – krìt – sa - di - ka/

tiếng Anh là decree, là sắc lệnh Hai t trên, C 3 t ghép nhau là một t

ghép Mỗi t mang ngh a Nếu lựa chọn phụ âm đầu củat ghép chính s

nhầm lẫn với nhau. Theo quy định của Viện nghiên cứu Hoàng gia Thái

Lan đ đưa ra một quy định thứ n m là d ủ

y ẫ d ủ

… ủ Vì vậy, t “พระราชกฤษฎีกา” [phrá - râ t

– chá – krìt – sà - di - ka] s l y phụ âm thứ hai của âm vị t để viết tắt

thành พ.ร.ฎ. còn t “พระราชก าหนด” [phrá - râ t – cha – kam - not] s d ng

phụ âm đầu của âm vị t để viết tắt thành พ.ร.ก..

6/V ụ ư หญ หล

Phụ âm trong tiếng Thái c phụ âm thật và phụ âm không thật Trong

thường hợp phụ âm không thật là nh ng ch “ห” (h) ghép với nh ng phụ âm

khác Khi phát âm các phụ âm không thật ra thành t , chúng ta không phát âm

phụ âm đầu mà phát âm chỉ phụ âm thứ hai của âm vị t đ Vì vậy, khi viết

tắt chúng ta s d ng phụ âm thứ hai của âm vị t đ để viết tắt Ví dụ:

T “สารวัตรใหญ่” /s r ʔ w t j j/ là sĩ quan tư ng n.

T đ c âm vị t cuối c ng c phụ âm dẫn, là ch ห (h) dẫn ญ (j),

nhưng khi phát âm, không phát âm ch ห (h) mà phát âm chỉ ch cái ญ (j),

nên khi viết tắt s viết thành สวญ., không viết là สวห.

7/V ụ

Trong trường hợp phụ âm ghép thật, chỉ l y phụ âm đầu tiền của âm

vị t để viết tắt Ví dụ:

ประกาศนียบัตร pràʔ ka:t sa ni: ja bàt gi y chứng chỉ T này c phụ âm

ghép thật là hai ch cái ป (p) ghép với ร (r) Khi phát âm thì phát âm cả hai

ch là pr Tuy nhiên, khi viết tắt thì chỉ l y một ch cái đầu của âm vị t

Vì vậy s viết tắt là ป.

8/Không nên d y , ượ d

Ch tắt không nên viết bằng nguyên âm, tr khi đ là t đ được

d ng lâu và ph biến. Ví dụ :

เมษายน /me: s jon/ = เม.ย. (tháng n m)

มิถุนายน /mí thù na: jon/ = มิ.ย. (tháng sáu)

โทรศัพท์ (Telephone) = โทร. (Tel.)

9/C d o

Ch tắt phải c ch m sau t viết tắt. Ch tắt c hai ch cái trở

lên, phải viết d u ch m ở sau cụm ch viết tắt. Với nh ng ch tắt đ

được d ng lâu và ph biến như พุทธศักราช = พ.ศ.(thời đ i Phật giáo),

เมษายน = เม.ย.(tháng N m), มิถุนายน = มิ.ย. (tháng Sáu)... thì c thể d ng

d u ch m ở phía sau t ng ch

10/C d

Cách một kí tự trước t viết tắt: Trong tiếng Thái, các t

trong một câu s được viết liền nhau mà không c d u cách Tuy nhiên,

nếu trong câu sử dụng t viết tắt, người viết phải cách ra một kí tự

trước t viết tắt đ .

Ví dụ câu 1:

“วันนี้เราจะศึกษาประวัติของ อ.พระนครศรีอยุธยา (Hôm nay, chúng

ta s nghiên cứu lịch sử của quận Phra Nakhon Si Ayutthaya )

Ví dụ câu 2:

ผู้ว่าฯ กทม.จะลงพื้นที่พบประชาชน” (Thống đốc angkok s trực

tiếp g p gỡ người dân )

Cách một kí tự gi a hai t viết tắt: Nếu có hai t tắt liền nhau, phải

cách một kí tự gi a chúng. Ví dụ อาจารย์ที ่สอนเราวันนี ้คือ รศ. ดร. (Giảng viên d y

chúng tôi hôm nay là ph giáo sư tiến s .) Như đ giải thích t trước, trong

tiếng Thái, các t trong một câu s được viết liền nhau mà không c d u

cách Tuy nhiên, nếu c hai t viết tắt liền nhau trong một câu, các t này

cần được cách nhau một khoảng trống bằng một kí tự

C .

Cách đọc ch tắt phải đọc cả t đầy đủ Ngo i tr :

+T đầy đủ của ch tắt r t dài

+ Ch tắt đ c thể đọc thành t mới

+ Ch viết tắt đ đ được ch p nhận và ph biến đọc t ng ch cái

theo âm vị của ch . Ví dụ:

ก.พ. là ch viết tắt của t คณะกรรมการข้าราชการพลเรือน kháʔ náʔ

kam máʔ ka:n khâ: râ:t tɕʰáʔ ka:n phon láʔ rɯan 1 cụm t 2 âm tiết, c

thể địch sanh tiếng Việt là Uỷ ban Phòng Quản lý và t chức công chức

Nhà nước. คณะกรรมการ kháʔ náʔ kam máʔ ka:n là ủy ban, ข้าราชการพลเรือน

khâ: râ:t tɕʰáʔ ka:n phon láʔ rɯan là công chức. Nếu đọc t đầy đủ thì

hơi dài và phần lớn mọi người đều biết ch tắt ก.พ. c ngh a là gì. Vì vậy s

đọc t ng ch cái là ko - pho /kɔ - ph ɔ /

Ngoài các quy tắc đ được xác định để viết tắt theo một kiểu thống

nh t của Viện nghiên cứu Hoàng gia Thái Lan, vẫn còn một số người quan

เสียง

เชษฐศิริพงศ์2(Siang Chetsiriphong), ปราณี ทู

้ไพเราะ3(Prani Thuphairo),

พันเอก ยุทธ์นเรศ พัทธะเศรษฐี (Đ i tá Yuthnaret Phatthasetthi), พันเอก กฤตติภูมิ

หอมหวล (Đ i tá Krittiphoom Homhuan), พันโทหญิง นันทนา พันธเศรฐ4

(Trung tá Nanthana Phanthaset). Còn việc nghiên cứu đến ch tắt

tâm v n để này và tập hợp ch viết tắt thành t điển như

trong tiếng Thái chỉ c một nhà nghiên cứu chú ý đến là bà Kamala Nakasiri5

Kamala Nakasiri đ nghiên cứu về hiện tượng ch tắt trong tiếng

Thái Nghiên cứu này c mục đích là tìm hiểu và phân tích c u t o t ch

tắt và tìm hiểu ý ngh a của t bằng phương pháp hình thái học

(morphology) và phân tích thành tố (componential analysis) Kết quả

nghiên cứu chỉ ra nh ng hiện tượng và khái niệm như sau:

อักษรย่อ ʔàk sɔˇ:n jɔˆ: là hiện tượng ch tắt: Quy tắc viết một số ch

cái của âm tiết ho c t để viết thay t đầy đủ đ , hay được gọi là

Abbreviations như trong tiếng Anh

ค าย่อ kham jɔˆ: là hiện tượng t tắt : Quy tắc l y ch cái đầu tiên của

âm tiết ho c t viết liền nhau và c thể đọc tắt ng đ thành t mới. Ví dụ

แกต kɛ t là t GATT trong tiếng Anh, แฟกซ์ /fɛ k/ là ch tắt của t FAX

trong tiếng Anh; coi hiện tượng này là Acronyms.

3 ปราณี ทู

้ไพเราะ.(2553).ค าศัพท์ ค าย่อทางการแพทย์ = Medical vocabulary & abbreviation

(พิมพ์ครั้งที่ 5 ปรับปรุงครั้งที่ 2.) กรุงเทพฯ

4 พันเอก ยุทธ์นเรศ พัทธะเศรษฐี, พันเอก กฤตติภูมิ หอมหวล, พันโทหญิง นันทนา

พันธเศรฐ(2554). กรุงเทพฯ สหายบล๊อกและการพิมพ์ :

่ 5. กรุงเทพฯ :

5 Asst. Prof. Kamala Nakasiri. (1993). มนุษยศาสตร์วิชาการ เล่มที มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

2 เสียง เชษฐศิริพงศ์.(2536).ค าย่อภาษาอังกฤษ = Abbreviations. กรุงเทพฯ: พัฒนาศึกษา

Hiện tượng ch tắt trong tiếng Thái khác với hiện tượng ch tắt trong

tiếng Anh Ch tắt trong tiếng Thái không thể đọc thành t vì sự khác biệt về

c u trúc âm tiết gi a tiếng Thái và tiếng Anh T lo i trong bài nghiên cứu

phần lớn là danh t trong khi nh ng t lo i khác c số lượng khá ít Ví dụ:

(Suspension), เอสพี อีเมล (Electronic mail), แฟกซ์ (facsimile

transmission).

ình thường ch tắt trong tiếng Thái là:

1) Tên của cơ quan, v n phòng, Chính phủ quốc gia và toàn cầu, các

ủy ban khu vực tư nhân;

2) Thuật ng , t ng chuyên môn;

3) Về kinh tế, tài chính, thương m i, hợp tác chính trị và thương m i

quốc tế

4) Quản lý và chính trị

Tuy nhiên, nh ng trường hợp như t บีบีซี ( C) c thể được hiểu là

ธนาคารกรุงเทพพาณิชย์การ( angkok ank of Commerce) ho c ritish roadcasting

Corporation Vì vậy, người sử dụng ngôn ng phải xem xét t ng trường

hợp cụ thể để sử dụng cho chính xác.

1.2. ơ s thuy t

1.2.1.Gi i thi u kh i qu t c i m ti ng h i an li n quan n lu n

văn Tiếng Thái Lan là ngôn ng đơn lập, không biến đ i hình Các

thành tố trong chuỗi lời n i là nh ng âm tiết tách biệt Tiếng Thái c thanh

điệu, c vai trò khu biệt ngh a m tiết của tiếng Thái Lan được t o thành

bởi các phụ âm và nguyên âm k m theo thanh điệu Các nguyên âm đ ng

vai trò chính và không thể vắng m t, vị trí nguyên âm c thể xu t hiện 4

chỗ là đứng trước, sau, trên còn các phụ âm thì v a đứng ở vị trí đầu (phụ

âm đầu) v a đứng ở cuối âm tiết (phụ âm cuối) Nh ng phụ âm cuối p, t,

k, là phụ âm tắc (tắc chết), gọi là “Kh m Tai”, còn các phụ âm cuối khác

thì gọi là “Kh m Pên”., phát âm được hết 5 thanh điệu Còn “Kh m Tai” c

h n chế một số thanh điệu

Tiếng Thái Lan c cả hệ thống các phụ âm ghép thật, ghép không

thật và phụ âm dẫn.

ụ dẫ là hai phụ âm đầu ghép với nhau trong một t Khi phát

âm chỉ phát âm phụ âm thứ hai còn phụ âm đầu tiên không phát âm, chỉ dẫn

phụ âm thứ hai c thể phát âm thanh điệu được n m thanh đầy đủ Vì vậy,

phụ âm đầu của âm tiết t đ s được gọi là phụ âm dẫn, không phát âm ra

Phụ âm dẫn trong tiếng Thái c hai ch cái là ch ห /hɔ / và ch อ ʔɔ /.

ụ là hai ch cái ghép nhau thành một phụ âm đầu

Trong tiếng Thái được chia thành hai lo i là ụ và ụ

ụ là hai ch cái ghép nhau thành một phụ âm

đầu Khi phát âm, phát âm cả hai ch cái ghép nhau Trong tiếng Thái c

7 phụ âm ghép thật là: กร, คร, ปร, พร, ตร, กล, คล, ปล, พล, กว, คว, บร, บล, ดร, ฟร, ฟล

và ทร Ví dụ กิโลกรัม /ki - lo - kram là Kilôgam, ปราบปราม /prà p - pra m là ức

chế กรุงเทพฯ /kruŋ - thé p ( angkok)…

ụ là hai ch cái ghép nhau thành một phụ âm

đầu Nhưng khi phát âm ra không phát âm hai ch cái ghép nhau như phụ

âm ghép thật Cách phát âm c 2 kiểu;

1) . Ví dụ t ทราบ /sâ p/ là t “

trong tiếng Việt Phụ âm đầu là ch “ท” th- ghép với ch “ร” /r-/,

khi phát âm s phát âm thành âm s , đ là phụ âm ghép không thật.

Ví dụ:

รัฐมนตรีว่าการกระทรวง ( ộ trưởng) rát – thà – mon - tri - w - ka n – kra

- su a ŋ t ทรวง /su a ŋ là ch ท /th/ ghép với ร r nhưng khi phát âm

ra l i thành âm ซ s , đ là quy tắc phụ âm ghép giả

2) C ụ ụ Ví dụ t

“เศรษฐกิจ” (kinh tế) đọc là s t – thà - kìt trong t này c phụ âm

ghép không thật, ch “ศร” sr nhưng khi phát âm chỉ phát âm phụ âm

đầu s

V , hơn một nửa t vựng tiếng Thái được vay mượn t tiếng

Khmer c , Pali và Sanskrit (tiếng Ph n), tiếp theo là t vay mượn của tiếng

Anh, Trung, Java – Malay và tiếng Nhật Nhưng t vay mượn nhập sang

tiếng Thái, chắc ch n đ c sự liên quan đến ch tắt Ch tắt của tiếng nước

ngoài đ du nhập vào tiếng Thái Phần lớn, họ đ phiên âm ch tắt tiếng

nước ngoài sang tiếng Thái chẳng h n:

“จีดีพีปี นี ้นเพิ ่มถ้าจ าเป็ น”, báo Thairat ่ไม่กลับเหลือโตแค่ 2.8% “อุตตม” เล็งอัดมาตรการกระตุ ้กู

mục kinh tế, đ ng ngày 29 tháng n m 2 9. “จีดีพี” / ji - di - phi / trong

câu trên là ch tắt d ng ch Thái để thay t “GDP” trong tiếng Anh, bằng

cách phiên âm

1.2.2. h i ni m t t n i vi t t t v ch t t

Trong luận án tiến s của Nguy n Hoàng Thanh cho rằng, b t k ngôn

ng nào cũng c thể c hiện tượng tắt và c thể chia hiện tượng tắt thành

và .

T là một phương thức bỏ các t hay âm tiết nhằm tiết kiệm sự

phát âm để di n đ t điều cần giao tiếp trong một ngôn ng huống giao tiếp

nh t định mà vẫn đảm bảo trọn v n nội dung giao tiếp

T ( y ) là biểu hiện bằng ký tự của hiện tượng tắt trong

ngôn ng mà trong đ không nh t thiết phải c sự tương đồng gi a ch viết

và lời n i Khi đ , ch viết tắt trở thành một đơn vị nh t định danh ngắn

gọn hơn mà vẫn đảm bảo được ph m vi ng ngh a của các c u trúc ngôn

ng ban đầu

Khái niệm được hiểu là hình thức tắt bằng ch viết, tức là t t

cả các d ng tắt c hình thức bằng con ch Với biểu hiện này, ch tắt c thể

chỉ là một ch cái đầu của âm tiết, c thể là nhiều ch cái của một âm tiết

hay t không mang tính âm tiết, c thể là một đơn vị gồm nhiều ch cái

đầu của t hay âm tiết, c thể là các bộ phần âm tiết tính của các âm tiết

hay t , c thể là âm tiết, c thể là t ho c c thể là sự kết hợp gi a chúng

với nhau Ch tắt là một hình thể c c u trúc hình thái và c u trúc ng

ngh a đ c biệt, phương thức c u t o cũng r t đ c th , c chức n ng làm cái

đ i diện cho định danh đầy đủ

ƢƠ 1

Trên thế giới, hiện tượng viết tắt được nhiều nhà nghiên

cứu theo đu i, khảo sát và tìm hiểu khá toàn diện trên nhiều m t Việc

nghiên cứu, khảo sát và tìm hiểu hiện tượng ch tắt trong cả tiếng Nga,

Anh, Việt Nam và tiếng Thái Lan đều c một số điểm tương đồng, chẳng

h n như quy tắc rút ngắn t , quy tắc viết ch cái đầu, Theo John Algeo,

hiện tượng tắt ng (Abbreviation) trong tiếng Anh là dựa vào đ c điểm

hình thái học của ngôn ng , theo đ , c một số quy tắc chính tả như sau:

- Initialism: Quy tắc viết ch cái đầu.

- Acronysm: Quy tắc t o t bằng các ch cái đầu của t ho c rút

ngắn t .

- Blends: Quy tắc pha trộn. Tuy nhiên, không c ngôn ng nào giống

nhau hoàn toàn, và sựkhác biệt gi a chúng cũng là một điều phải quan tâm

để khảo sát

Ở Việt Nam, các công trình nghiên cứu khoa học về hiện tượng ch

tắt xu t hiện muộn hơn so với một số công trình ngôn ng học khác trên

thế giới. Nhà ngôn ng Nguy n Đức Dân đ t ng kết ch tắt tiếng Việt

thành 3 d ng: Abbreviation: Viết tắt chỉ liên quan đến một t , Initial: Viết

tắt sử dụng các ch cái đầu tiên của mỗi t ho c mỗi tiếng, Acronym: Gi

l i phần đầu ho c âm tiết đầu có mỗi t trong cụm t .

Về phần tiếng Thái, công trình nghiên cứu ch tắt trong tiếng Thái

đ được Viện nghiên cứu Hoàng gia Thái Lan (tên tiếng Thái là

“ราชบัณฑิตยสถาน”: Office of the Royal Society) nghiên cứu tỉ mỉ và t chức

thành một bộ quy tắc cách viết tắt thống nh t

Tuy nhiên hiện tượng viết tắt tiếng Việt và tiếng Thái Lan trên báo

online vẫn c nhiều sự tương đồng và khác biệt để chúng tôi khảo sát và

nghiên cứu

Chƣơng 2:

Ả Ƣ V

V VÀ THAIRATH

ONLINE)

2.1. iới hạn khả s t

Chúng tôi giới h n khảo sát ở hai báo online, một là bằng tiếng Việt

ở Việt Nam là vnexpress (https: vnexpress net ) và hai là bằng tiếng Thái

Lan ở Thái Lan là thairath (https://www thairath co th home) Sở d cho hai

báo này là vì, theo Similarweb, vnexpress (https: vnexpress net ) và

thairath (https: www thairath co th home) là báo online c người tham gia

vào đọc nhiều nh t cả hai bên đ t nước Thái Lan và Việt Nam similarweb

là một trang web trực tuyến cung c p một công cụ duy nh t để kiểm tra

giao thông và cả đối thủ c nh tranh Công việc này tương tự như công cụ

google phân tích Trong khi google phân tích nhu cầu đ ng ký, lắp đ t ID

trên mẫu nhưng ở đây chúng ta không cần phải c đ ng ký ho c cơ quan c

thẩm quyền truy cập khác Vì vậy, n s tự động hiển thị t t cả các d liệu

liên quan đến giao thông, giao thông Referral, phương tiện truyền thông x

hội và nhiều hơn n a Cơ chế của n là đơn giản như vậy Chỉ cần vào các

trang web Nhập link mong muốn blog của chúng ta và sau đ nhìn th y

nh ng hình ảnh đồ họa toàn của blog toàn bộ nền của chúng ta

Tuy nhiên, vì trên cả hai tờ báo này c r t nhiều chuyên mục và trong

mỗi chuyên mục đều c hiện tượng viết tắt, cho nên, chúng tôi chỉ tập

trung thống kê hiện tượng viết tắt ở 3 chuyên mục là: ) thể thao, 2) kinh

tế và 3) thế giới

1. hả s t hiện tƣ ng vi t t t t ng ti ng Việt t ên b

Vnexpress (https://vnexpress.net/)

2.2.1. Đ c i m h nh th nh hi n tượng vi t t t trong ti ng i t tr n

Vnexpress

Xét t nguồn gốc, hiện tượng viết tắt trong tiếng Việt trên Vnexpress

gồm hai lo i, lo i của tiếng Việt và một lo i t tiếng nước ngoài ( chủ yếu

là tiếng Anh) Thống kê t ba chuyên mục “tin thế giới”, “tin kinh tế”, “tin

thể thao” cho th y, các t ng tắt của tiếng Anh nhiều hơn r t nhiều so với

các t tắt tiếng Việt C thể hình dung bằng bảng dưới đây:

ảng 2.1: Các hình thành ch tắt trong tiếng Việt trên báo online Vnexpress.

c c h nh thành V d ƣ ng ại tin

- BQP Nga = ộ Quốc phòng Nga

Ch tắt tiếng 6

- ĐSQ = Đ i sứ quán

- GTVT = Giao thông vận tải

Việt

- HĐ A = Hội đồng ảo an

Tin

- HĐ A LHQ = Hội đồng ảo an Liên

( 7 t ,

th giới

3 báo)

- TTXVN = Thông t n x Việt Nam

Hiệp Quốc

- GNA = Government of National Accord

Ch tắt du nhập 164

- UAE = United Arab Emirates

- SPA = Supreme People's Assembly

tiếng nước ngoài

C h t ắ t t i ế n g 11 in kinh

(123 t , 69

báo)

- BRI = Belt and Road Initiative - TP HCM = Thành phố Hồ Chí Minh - Mã CK = M chứng khoán - UBND = Ủy ban nhân dân - HĐQT = Hội đồng quản trị

Việt t

- TNHH = Công ty trách nhiệm h u h n - NDT = Nhân dân tệ - PTG = Phan Thiết Gamexco - Vietsovpetro = Soviet Union

Ch tắt du nhập 112

tiếng nước ngoài

Petrovietnam - VCCI = Vietnam Chamber of

Commerce and Industry - WEF ASEAN = World Economic

Forum on ASEAN - PCI DSS = Payment Card Industry

Data Security Standard - VAMC = Vietnam asset management

company

C h t ắ t t i ế n g 7 CĐV = C động viên Tin

(37 t , 25

Việt TP HCM = Thành phố Hồ Chí Minh th th

báo)

VĐV = Vận động viên

T ng cục TDTT = T ng cục Thể dục thể

thao

VĐQG = Vô địch Quốc gia

HAGL = Hoàng Anh Gia Lai

Ch tắt du nhập 30 ASIAD = Asian Games

tiếng nước ngoài KNVB = Koninklijke Nederlandse

Voetbalbond

SEA Games = South-East Asian Games AIBA = Association Internationale de

Boxe Amateur VOC = Vietnam Olympic Committee

PFA = The Professional

Footballers' Association Young PSG = Paris Saint-Germain UEFA = Union of European Football

Associations

Ví dụ:

- Đây là lần thứ hai Việt Nam ứng cử vào Hội đồng ảo an LHQ

(HĐBA)… đảm nhận vai trò chủ tịch HĐBA. “Nh ng cơ hội của Việt

Nam nếu trúng cử thành viên Hội đồng ảo an”, mục thế giới, áo

Vnexpress net, đ ng ngày 3 tháng 4 n m 2 9

- Công ty c phần án đ u giá Lam Sơn v a thông báo t chức bán

đ u giá lần thứ tư khoản nợ của Công ty c phần Thuận Thảo Nam Sài Gòn

và 95 khách hàng cá nhân, trong đ c bà Võ Thị Thanh – Chủ tịch HĐQ

Thuận Thảo “Chật vật đ u giá khoản nợ 2 4 tỷ đồng của đ i gia Phú

Yên”, mục kinh tế, áo Vnexpress net, đ ng ngày tháng n m 2 8

- Trưởng an kỷ luật Vũ Xuân Thành tuyên bố s thẳng tay xử lý

tình tr ng đốt pháo sáng của CĐ Hải Phòng Ngay sau trận đ u, T ụ

TDTT đ gửi công v n, yêu cầu an t chức V-League cũng như sân Hàng

Đẫy làm rõ trách nhiệm “VFF: „Không thể để pháo sáng thành thảm

họa‟”, áo Vnexpress net, mục thể thao đ ng ngày 22 tháng 4 n m 2 9

- “M lần đầu triển khai siêu tiêm kích F-35A đến Trung Đông”,

áo Vnexpress net, mục thế giới đ ng ngày 7 tháng 4 n m 2 9 “Các

tiểu vương quốc Arab Thống nh t (UAE), đánh d u lần đầu phiên bản

F-35A xu t hiện t i Trung Đông… ộ tư lệnh Trung tâm thuộc không

quân M (AFCENT), tuyên bố” Chúng ta nhìn th y rõ ràng là sự xu t

hiện của các ch tắt trên khác nhau

- Khí nước chủ nhà và lợi nhuận được chia t Liên doanh dầu khí

Việt - Nga (Vietsovpetro), M t khác, theo Chỉ số thành th o tiếng Anh

(Education First English Proficiency Index - EFEPI). “N m 2 9 s đưa

vào ngân sách 3 % l i sau thuế của Viettel”, báo Vnexpress mục kinh tế,

đ ng ngày 9 tháng n m 2 8

- Với việc giúp U23 Hàn Quốc vô địch ASIAD 2018 / Boston Celtics

đo t vé đầu dự bán kết play-off miền Đông NBA/ Hiệp hội Điền kinh

Trung Quốc (CAA) tr ng ph t ba runner giả m o chứng chỉ, gây tiếng x u

cho đ t nước t i giải ch y danh giá bậc nh t thế giới “Son Heung-min -

bảo vật quốc gia của Hàn Quốc” báo Vnexpress mục thể thao, đ ng ngày

22 tháng 4 n m 2 9

Theo ví dụ trên các ch tắt c nguồn gốc tiếng Việt, khi xu t hiện

trong các bài báo thường không đi k m lời giải thích trong ngo c đơn, do

đây là nh ng t ph biến, người đọc hoàn toàn c thể tự hiểu được Trái l i,

với nh ng ch tắt du nhập t tiếng nước ngoài, khi được đề cập trong các

tin báo, người viết thường viết tên đầy đủ của cơ quan, t chức đ bằng

tiếng Việt và b sung tên viết bằng ngôn ng gốc trong ngo c đơn Điều

này c thể giải thích được bởi nh ng ch tắt này c nguồn gốc t tiếng

nước ngoài, không ph biến..

2.2.2. Đ c i m c u t o ch của hi n tượng vi t t t trong ti ng

i t tr n nExpress

Về đ c điểm c u t o ch của hiện tượng viết tắt trong tiếng Việt trên

báo VnExpress, chúng tôi th y c 6 kiểu c u t o ch sau đây:

1) Một ch đ i diện cho một t .

2) Mỗi ch cái đầu của âm tiết t đ i diện cho một t

3) Phần cắt âm tiết tính đ i diện cho một t

4) Ch cái kết hợp với phần cắt âm tiết tính

5) Ch cái kết hợp với t

6) Phần cắt âm tiết tính kết hợp với t

Trên báo online VnExpress, số lượng c u t o ch tắt lo i thứ hai c

nhiều nh t, chẳng h n như TNHH, ĐSQ, GTVT, TP, HCM, U ND,

UNESCO, NDT, ATM… Tiếp theo là lo i thứ ba, nhìn th y 9 ch tắt Lo i c u

t o ch thứ tư ch tắt Lo i thứ 5) Ch cái kết hợp với t nhìn th y 4 ch tắt,

lo i thứ ) Một ch đ i diện cho một t đ th y 2 ch tắt và ít nh t là lo i thứ 6)

Phần cắt âm tiết tính kết hợp với t chỉ nhìn th y ch tắt

ảng2.2: Thống kê đ c điểm c u t o ch của hiện tượng viết tắt trong tiếng

Việt trên VnExpress

c đi c u tạ chữ s ƣ ng v d

1) Một ch đ i diện cho 2 m, h

một t

2) Mỗi ch cái đầu của 301 TNHH, ĐSQ, GTVT, TP, HCM,

âm tiết t đ i diện cho U ND, UNESCO, NDT, ATM…

một t

3) Phần cắt âm tiết tính 11 VATA, Vicem, ABB, Viettel,

đ i diện cho một t Vinachem, EUR, Petrolimex,

Vietcomreal, CARICOM, Interpol,

Vietsovpetro.

4) Ch cái kết hợp với 10 UPCoM, SEAL, LaWS, AFCENT,

phần cắt âm tiết tính MANPADS, FONOP, NYTimes,

UNICEF, Man Utd, OKC Thunder.

5) Ch cái kết hợp với t PV GAS, BQP Nga, FA cup, SEA 4

Games.

6) Phần cắt âm tiết tính 1 EUBC HUB

kết hợp với t

ng s ƣ ng 330 t

1) d o .

Đ c điểm c u t o ch này r t đơn giản là chỉ một ch cái đầu đ i

diện cho một t Ví dụ:

“Khi đến c ng vào sân bay, anh ta mở cửa phi cơ và nhảy ra ngoài

Người này rơi xuống m t đ t khoảng 3 m bên dưới và bị thương nh Nhân

viên t i sân bay kịp thời ch n k gây rối và giao cho lực lượng an ninh ”

báo Vnexpress mục thế giới, đ ng ngày 3 tháng 4 n m 2 9

“ 8h20 ngày 15/4 (23h2 giờ Việt Nam), tiếng chuông báo cháy

vang lên, làm gián đo n bu i l đang di n ra trong nhà thờ Đức à Paris ”

báo Vnexpress mục thế giới, đ ng ngày 7 tháng 4 n m 2 9

Theo ví dụ trên các ch tắt c c u t o ch là một ch đ i diện cho một

t đơn trong báo Vnexpress mà chúng ta đ nghiên cứu, thường là t của tiếng

nước ngoài Chủ yếu là tiếng Anh. Còn tiếng Việt thì không tìm th y

2) ủ d o

Đ c điểm c u t o ch nay là l y một ch cái của mỗi âm tiết hay

mỗi t làm đ i diện cho một t Ch cái đ i diện cho âm tiết t thương là

ch cái đầu tiên của âm tiết t Ví dụ;

HĐQT H ồ

FAA Federal Aviation Administration

(Cụ H ỹ )

“Công ty c phần án đ u giá Lam Sơn v a thông báo t chức bán đ u

giá lần thứ tư khoản nợ của Công ty c phần Thuận Thảo Nam Sài Gòn và 95

khách hàng cá nhân, trong đ c bà Võ Thị Thanh – Chủ tịch Thuận

Thảo ” báo Vnexpress mục kinh tế, đ ng ngày tháng n m 2018.

“Hệ thống T ng cường Tính n ng Điều khiển bay (MCAS) bị nghi

là nguyên nhân dẫn đến thảm kịch oeing hồi đầu tháng 4 công bố ảnh

giám đốc điều hành tham gia bay thử nghiệm trên chiếc 737 MAX được

nâng c p phần mềm và MCAS, nhưng Cục Hàng không Liên bang M

(FAA) không phê duyệt bản cập nhật này ” báo Vnexpress mục thế giới,

đ ng ngày 5 tháng 4 n m 2019.

3) d o

Đ c điểm c u t o ch tắt này là cắt một phần để l y âm tiết đ i diện

cho t đầy đủ Khi viết l i thành ch tắt, c thể đọc thành t mới được Ví dụ;

(1) VATA H V V

(2) Interpol : International Criminal Police Organization

“VATA: Taxi truyền thống không cố tình bảo thủ” báo Vnexpress

mục kinh tế, đ ng ngày 28 tháng n m 2 8

“Trung Quốc sắp truy tố cựu chủ tịch Interpol M nh Hoành V ”

báo Vnexpress mục thế giới, đ ng ngày 28 tháng 3 n m 2019.

Ví dụ ( ) là các ch tắt âm tiết tính c nguồn gốc thuần Việt T

một t hợp định danh ban đầu (H V V ) người ta

lựa chọn các âm tiết tham gia ch tắt, l y một bộ phận mang âm tiết tính

của các âm tiết làm yếutố viết tắt Còn ví dụ (2) là các ch tắt tiếng Anh

đang ho t động trong tiếng Việt C u trúc của chúng cũng giống hệt c u

trúc các ch tắt c nguồn gốc thuần Việt ở ví dụ ( )

4) C ợ

Đ c điểm c u t o ch cái nay là ch cái kết hợp với phần cắt âm

tiết tính, ch cái c thể một ch hay là nhiều ch cái Chẳng h n

1) UPCoM = Unlisted Public Company Market

áo VnExpress, mục Kinh tế ngày 9 tháng n m 2 8 “Doanh

nghiệp nắm c phiếu giá 5 đồng 'b o chi' c tức”

2) AFCENT = Air Forces Central Command

áo VnExpress, mục Thế giới ngày 7 tháng 4 n m 2 9 “M lần

đầu triển khai siêu tiêm kích F-35A đến Trung Đông”

3) Man Utd = Manchester United

áo VnExpress, mục Thể thao ngày 23 tháng 4 n m 2 9 “Pogba:

'Man Utd đ xúc ph m người hâm mộ'”

5) C ợ

Đ c điểm c u t o ch tắt lo i thứ 5, chúng ta đ tìm th y trên báo

VnExpress là l y một ch cái ho c một phần âm tiết tính kết hợp với t , ví dụ;

PV GAS trong “PV GAS đứng thứ 5 Top 5 doanh nghiệp lợi

nhuận tốt nh t Việt Nam” báo Vnexpress mục kinh tế, đ ng ngày 28 tháng

3 n m 2 9 PV GAS là đ i diện của t PetroVietNam Gas Joint Stock

Corp, l y ch cái đầu của âm tiết t kết hợp với t đầy đủ

6) ợ

Ch tắt này c c u t o ch là phần cắt âm tiết tính kết hợp với t

đầy đủ Chẳng h n:

Ngành lockchain 'nhộn nhịp trong mơ hồ' ở Việt Nam “C tên

lockchain for SDGs Tour Summit, sự kiện s được t chức tầm cuối

tháng này bởi European lockchain HU (EUBC HUB), qu Startup

Vietnam Foundation (SVF) và Getlinks ” báo Vnexpress mục kinh tế, đ ng

ngày 8 tháng n m 2 8

Ví dụ trên, EUBC HUB là ch tắt của t “European Blockchain

HUB”. C c u t o ch là phần âm tiết tính kết hợp với t Ch EU C là

phần cắt âm tiết tính của t European Blockchain kết hợp với t HUB.

2.2.3. Đ c i m v c ch vi t của hi n tượng vi t t t trong ti ng i t

trên VnExpress

1. d o

Cách viết ch này c đ c điểm là chỉ chọn một ch cái đ i diện cho

một t đầy đủ, ch cái đ thường là ch cái đầu tiên của t Ví dụ;

ức tượng cao 6 m được t ng t Hàn Quốc khiến l nh đ o thành

phố Huế lúng túng trong việc tìm vị trí đ t tượng thích hợp H

ượ ' ườ ' ượ H Q báo VnExpress,

mục thế giới, đ ng ngày 8 tháng 4 n m 2019.

Khi đến c ng vào sân bay, anh ta mở cửa phi cơ và nhảy ra ngoài

Người này rơi xuống m t đ t khoảng 3 m bên dưới và bị thương nh

H o ồ y ỏ y y ỹ báo

VnExpress, mục thế giới, đ ng ngày 3 tháng 4 n m 2 9

Phương tiện chính thức của đ i sứ Ukraine t i Anh bị cố tình đâm vào

khi n đỗ trước tòa nhà đ i sứ quán Ukraine vào khoảng h ( 6h giờ Việt

Nam), sứ quán ngày 3 4 ra tuyên bố X ủ U A

báo VnExpress, mục thế giới, đ ng ngày 3 tháng 4 n m 2 9

Ngọn lửa được phát hiện vào khoảng 8h5 nhưng các công nhân

n i họ đ d ng công việc vào khoảng 7h-17h30. C ủ ử

ờ Đ B ' y ủ o' báo VnExpress, mục thế

giới, đ ng ngày 7 tháng 4 n m 2 9

Nhận xét về các ví dụ trên, chúng ta s th y các ch tắt thường là

ch tắt du nhập t tiếng nước ngoài (tiếng Anh) Cách viết thường d ng

một ch cái đầu tiên của t để viết, không c d u ch m

2. ủ d o Đ c điểm cách viết ch tắt này là d ng mỗi ch cái đầu của âm

tiết t , thường là viết hoa Tuy nhiên vẫn c các ch tắt viết bằng ch

thường Các ch tắt được viết bằng ch thường, phần lớn là nh ng ch tắt

du nhập t tiếng Anh. Ch tắt đ đ d ng lâu và ph biến như cm, km h,

usd, kg, mm ...... Nh ng ch tắt du nhập t tiếng Anh, nếu là t không ph

biến thường viết ch tắt trong d u ngo c đơn ( ) Ví dụ;

T ng công ty đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) s là

trong 9 đơn vị và tiếp tục là cơ quan đ i diện chủ sở h u vốn nhà nước t i

các doanh nghiệp thuộc đối tượng được chuyển giao t các bộ, UBND c p

tỉnh. B C T ư o 6 ' ' ư S Uỷ

báo VnExpress, mục kinh tế, đ ng ngày tháng n m 2 8

Ông i Ngọc út đ c hành vi thao túng c phiếu của Công ty c

phần Đầu tư Apax Holdings (m CK: IBC) - công ty do ông Nguy n Ngọc

Thủy, hay còn gọi là "Shark Thủy" là Chủ tịch . B 700

ồ o ủ 'S T ủy' báo VnExpress, mục kinh tế,

đ ng ngày tháng n m 2 8

Nhà Trắng ngày 8 4 thông báo về việc "rời chức vụ" của Giám đốc

Cơ quan Mật vụ M (USSS) Randolph "Tex" Alles, trong khi các nguồn tin

của CNN cho hay chính T ng thống Donald Trump đ chỉ thị cho quyền

Chánh v n phòng Mick Mulvaney sa thải Alles Giới quan sát cho rằng đây

là động thái mới nh t của T ng thống Trump trong cuộc "thanh tr ng" ộ

An ninh Nội địa (DHS), đơn vị chủ quản USSS

= State Capital Investment Corporation 1) SCIC

2) UBND = Ủy an Nhân Dân

3) Mã CK:IBC = Mã chứng khoán:international business company

4) HĐQT = Hội đồng quản trị

5) USSS = The United States Secret Service

6) CNN = Cable News Network

7) DHS = Department of Homeland Security

Ví dụ trên chúng ta s th y cách viết rõ ràng, ch tắt , 5, 6 và 7 là

các ch tắt du nhập tiếng Anh Khi viết ch tắt du nhập tiếng Anh thường

viết ch tắt bằng ch hoa trong d u ngo c đơn và dịch t đầy đủ sang tiếng

Việt, không c d u ch m nhưng nếu ch tắt du nhập tiếng Anh là t ph

biến c thể xu t hiện ch tắt trong câu, không cần dịch t đầy đủ sang tiếng

Việt, không c d u ch m như ví dụ trên là t “CNN”

Còn các ch tắt tiếng Việt, chọn ch cái đầu của âm tiết t , viết

bằng ch hoa không c d u ch m chẳng h n ch tắt U ND, HĐQT Tuy

nhiên vẫn còn một số t , d ng ch cái để thay âm vị của t đầy đủ. Ví dụ;

Ở đây, cư dân s được tham gia sinh ho t trong cộng đồng mở, g p

gỡ, kết b n t i khu vực vườn chơi cờ, c ng n uống hội họp ở vườn nướng

BBQ trên tầng mái hay cho tr giao lưu t i khu vui chơi trong nhà...

R ư o o y d báo

VnExpress, mục kinh tế, đ ng ngày 9 tháng n m 2 8 T BBQ là ch

tắt của t “barbecue” Ch Q được chọn để thay âm vị của t cue.

3. d o .

Chúng tôi tìm th y 2 ch tắt c c u t o ch bằng phần cắt âm tiết

tính Khi xem xét cách viết ch tắt trên báo VnExpress c hai kiểu viết là

) ằng ch in hoa 2) ằng ch in hoa kèm ch in thường. Phần lớn ch

tắt c u t o ch là phần cắt âm tiết tính thường viết bằng ch hoa kết với ch thường. Ví dụ;

VATA T y o ủ báo VnExpress,

mục kinh tế, đ ng ngày 28 tháng n m 2 8

Ngày , ộ Công Thương đ chính thức bàn giao 6 tập đoàn,

t ng công ty về Uỷ ban Quản lý vốn Nhà nước t i doanh nghiệp gồm Tập

đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Tập

đoàn công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV), Tập đoàn H a ch t

Việt Nam (Vinachem), Tập đoàn X ng dầu Việt Nam (Petrolimex) và

T ng công ty Thuốc lá Việt Nam (Vinataba).

1) VATA = Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam

2) Vinachem = Vietnam National Chemical Group

3) Petrolimex = Vietnam National Petroleum Group

4) Vinataba = Vietnam National Tobacco Corporation

Cách d ng d u ngo c đơn cũng như đ giải thích trên là nếu ch tắt

đ là ch tắt c nguồn gốc tiếng Anh thường viết ch tắt trong d u ngo c

đơn và chỉ viết ch in Hoa ch cái đầu.

4. C ợ

Đ c điểm cách viết của ch tắt này thường là viết bằng ch in hoa

nhưng vẫn còn một số t như LaWS, Man Utd viết cả ch in hoa và ch

in thường Phần cắt âm tiết tính, ch cái đầu thường viết bằng ch in hoa

và ch tiếp theo viết bằng ch in thường còn ch cái mà kết hợp với phần

cắt âm tiết tính s viết bằng ch in hoa. C u t o ch lo i nay s c mô hình

2 mô hình như sau:

Ví dụ

CH CÁI + PH N CẮT M TI T T NH

AFCENT = Air Forces Central Command 1)

UNICEF = United Nations Children's Fund 2)

FONOP = Freedom of navigation operation 3)

Ví dụ:

CH CÁI + Phần cắt âm tiết tính

1) LaWS = laser weapon system

Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV) mới đây phát

ph ng sự cho th y Trung Quốc đang thử nghiệm một hệ thống vũ laser

chiến thuật c nhiều nét tương đồng với t hợp vũ khí laser thế hệ mới

(LaWS) được M phát triển t n m 2 4 áo VnExpress, mục thế giới,

đ ng ngày 11 tháng 4 n m 2 9

2) NYTimes = The New York Times

Các ông bố bà m mua cho con k o bông và để chúng ch y vòng

quanh hành lang nhà ga, theo NYTimes. d y

y E o Bo áo VnExpress, mục thế giới, đ ng ngày 22

tháng 3 n m 2 9

Như ví dụ trên chúng ta s th y là ở phần cắt âm tiết tính, ch cái

đầu tiên thường viết in hoa và ch cái tiếp theo của phần cắt âm tiết tính

được viết bằng ch in thường, còn phần ch cái thì viết bằng ch in hoa.

5. C ợ

Đ c điểm cách viết ch tắt này c đ c điểm giống như ch cái kết

hợp với phần âm tiết tính là phần ch cái, thường viết hoa còn phần t mà

d ng kết hợp với ch thì chỉ c ch cái đầu tiên viết bằng ch Hoa ho c là

viết Hoa t t cả ch cái Ví dụ:

"Đây s là động lực giúp Đội tuyển n quốc gia c điều kiện tốt

nh t để chuẩn bị cho nh ng mục tiêu quan trọng trong n m 2 9, gần nh t

là Giải vô địch n AFF và Sea Game t i Phillipine vào cuối n m" Đ

y V ư 600 ồ áo

VnExpress, mục thể thao, đ ng ngày 22 tháng 4 n m 2 9

PV GAS 5 To 500 do ợ

V áo VnExpress, mục Kinh tế, đ ng ngày tháng n m 2 8

6. ợ

Phần cắt âm tiết tính kết hợp với t c đ c điểm cách viết là

d ng ch Hoa để viết cả ch tắt đ , không cõ d u ch m Trên báo online

VnExpress chỉ tìm th y ch tắt này là t HU C HU

2.2.4. Đ c i m v c ch c

Ngôn ng là một phương tiện giao tiếp của con người Khi con

người phát âm nh ng ch cái thành một ngôn ng nào đ , cách phát âm,

cách n i là sự riêng biệt của cá nhân trong một x hội Cách đọc tùy theo

t ng người Tuy nhiên, c thể đưa ra đ c điểm về cách đọc ch tắt trong

tiếng Việt như dưới đây:

1. Đ V

2. Đ A

3. Đ ( o ) V

4. Đ ( o ) A

5. Đ

6. Đ y ủ ủ

1. Đ V

Là cách đọc t ng ch cái của ch tắt đ i diện cho t ho c một đơn

vị định danh đầy đủ bằng tiếng Việt, cả trong ch tắt thuần Việt và ch tắt

du nhập t tiếng Anh Ví dụ:

CEO Cê – Ê –Ô

USD /w -ʂ - ɗ

WTO – – tê –ô

2. Đ A

Là cách đọc t ng ch cái của ch tắt đ i diện cho t ho c một đơn

vị định danh đầy đủ bằng tiếng Việt, cả trong ch tắt thuần Việt và ch tắt

du nhập t tiếng Anh Ví dụ:

CEO ci – e –o

USD u – s - d

WTO w – tee – o

3. Đ ( o ) m V

Là cách đọc ch tắt đ thành t mới bằng tiếng Việt, thường là ch

tắtthuần Việt Ví dụ:

VINATABA /vi – na – ta – ba/

ASEAN Ɂ – ʂi – Ɂ

4. Đ ( o ) A

Là cách đọc ch tắt đ thành t mới bằng tiếng Anh, c thể là ch

tắt thuần Việt hay ch tắt du nhập tiếng nước ngoài Ví dụ:

VATA - ta/

UPCoM up - com/

ASEAN Ɂ – sian/

NATO – to/

5. Đ y ủ

Là cách đọc t ng ch cái của ch tắt đ i diện cho t ho c một đơn

vị định danh đầy đủ bằng tiếng Việt ho c tiếng Anh, ghép với t đẩy

đủ Cách đọc này c trong hiện tượng ch tắt thuần Việt cả ch tắt du nhập

t tiếng nước ngoài, đ c biệt là tiếng Anh Ví dụ:

PV GAS  /pê – vê – ga / ho c /pi – vi – gas /

EUBC HUB  /i-u-bê-cê-hup/

6. Đ y ủ ủ

Là cách đọc ch tắt thành t đầy đủ bằng tiếng Việt ho c tiếng Anh

BQP Nga.  B Q ò

EUR  Euro

HĐQT  H

2.3. hả s t hiện tƣ ng vi t t t t ng ti ng Thái trên báo

Thairath (https://www.thairath.co.th)

2.3.1. Đ c i m h nh th nh hi n tượng vi t t t trong ti ng h i

an tr n b o hairat

Xét t nguồn gốc, hiện tượng viết tắt trong tiếng Thái Lan trên

Thairat gồm hai lo i, lo i của tiếng Thái và một lo i t tiếng nước ngoài (

chủ yếu là tiếng Anh) Thống kê 599 ch tắt, 35 báo t ba chuyên mục

“tin thế giới”, “tin kinh tế”, “tin thể thao” cho th y, các t ng tắt của tiếng

Anh (352 t ) nhiều hơn so với các t tắt tiếng Thái. Có thể hình dung bằng

bảng dưới đây:

ảng 2.3: Cách hình thành ch tắt trong tiếng Việt trên báo Thairat online.

c c h nh thành V d ƣ ng ại tin

Ch tắt tiếng Thái Lan 61 Tin ปธน., ส.ว., รศ., จนท., นสพ., ,

(2 t ,

h giới กต.,รบ., ดร., พญ., พล.อ., ส.ว.,

34 báo)

รมว.,ก.ม.,ร.ร., นร.…

Ch tắt du nhập tiếng Anh 139 CNN, LGBT, LED, CMB,

NEJM,UN, (HCoC), (ยูเนสโก),

นาซา,เอเอฟพี,

(เอ็มไอที),(ดับเบิลยูทีโอ)….

Ch tắt tiếng Thái Lan 92 Tin คปภ., ธ.ก.ส., บ.ส.ย., คสช., กสทช,

(199 t ,

Kinh t รฟม., รฟท.,กทท., ดีแทค, กฟผ., ปชช.,

87 báo)

ธพ., พช., บมจ., กพท., พ.ร.บ.,

รกก.,รมช....

Ch tắt du nhập tiếng Anh 107 DITP, MUX, CPO, SEOM,

PSR, VoA, OTOP, AEDP,

จีดีพี, ไอไอจี, ทีโออาร์, อีอีซี, เจบิก,

อาเซียน, เอฟเอโอ....

Ch tắt tiếng Thái Lan 94 Tin กกท., ส.บอล, ผอ., สพล., ศอ.ปส.ย.,

h ป.ป.ส., สนง.ปปส., ผบ.ทบ., ส.แบดฯ,

(200 t ,

130 báo)

thao อลป., ททท., สสส….

Ch tắt du nhập tiếng Anh 106 ไอโอซี, อชก., ซีเกมส์, ยูเออี, อี.เทค,

แมนยู, อลป., ชปล., ITA, FIFA,

DOTA, GWAA, WPMF,

AFF, UCL…

Ví dụ:

- อดีตปธน.เปรู 2 สมัยยิงตัวตายคาบ้าน ขณะต ารวจบุกจับคดีรับสินบน (Cựu t ng thống

Peru tự sát để tránh bị bắt vì cáo buộc tham nhũng) áo Thairat, mục thế

giới, đ ng ngày 18 tháng 4 n m 2 9

- นาซา ยืนยันจะส่งมนุษย์ไปดาวอังคารภายใน 14 ปี (NASA xác nhận s đưa con

người lên sao Hỏa trong vòng 4 n m) áo Thairat, mục thế giới, đ ng

ngày 10 tháng 4 n m 2 9

- รฟท.เพิ ่ยวขบวนรถพิเศษ 15 ขบวน รองรับการเดินทางเทศกาลสงกรานต์ 62 ่มเที

พร้อมจัดศูนย์ปลอดภัยฯ ดูแลปชช.... ( hống ốc ường s t nh nư c h i an đ

thêm 5 chuyến tàu đ c biệt để hỗ trợ l hội Songkran 9 và t chức trung

tâm an toàn để ch m s c nhân dân). áo Thairat, mục Kinh tế, đ ng ngày

9 tháng 4 n m 2 9

- ปัจจุบันกระแสการบริ โภคแมลงในตลาดโลกโดยเฉพาะในกลุ ่มประเทศสหภาพยุโรป (อียู)

and ก าลังมาแรง ส่งผลให้องค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ หรือ เอฟเอโอ (Food

Agriculture Organization of the -

- ปัจจุบันกระแสการบริโภคแมลงในตลาดโลกโดยเฉพาะในกลุ ่มประเทศสหภาพยุโรป (อียู)

Agriculture Organization of the United Nations;

FAO)ได้ส่งเสริมให้คนหันมาบริโภคจิ ้งหรีด (Hiện nay, việc tiêu thụ côn tr ng trên thị

trường thế giới, đ c biệt là ở Liên minh châu u (EU) đang sức m nh Do

đ , T chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc ho c là FAO

(Food and Agriculture Organization of the United Nations; FAO) đ

khuyến khíchviệc tiêu thụ côn tr ng). áo Thairat, mục Kinh tế, đ ng ngày

4 tháng 4 n m 2 9

- - "ส.ยกน ่ 3 หลังตรวจพบสารกระตุ ้นนักกีฬาไทย 8 ราย (Hi p hội ้าหนัก" แถลงการณ์ฉบับที

cử t đ tuyên bố lần số 3 sau khiphát hiện ch t kích thích8 vận động

viên) áo Thairat, mục Thể thao, đ ng ngày 8 tháng 3 n m 2 9

- ชมไฮไลต์ “หงส์แดง” สุดชิล บุกต้อนปอร์โต 4-1 ลิ ่วตัดเชือก ชปล. (Highlight

Liverpool vs Porto: "The Kop" hiên ngang đi tiếp vào bán kết

Champions League). áo Thairat, mục Thể thao, đ ng ngày 18 tháng 4

n m 2 9

2.3.2. Đ c i m c u t o ch của hi n tượng vi t t t trong ti ng

h i an tr n b o hairat online

Nhật xét đ c điểm c u t o ch của hiện tượng viết tắt trong

tiếng Thái trên báo Thai Rat c 6 kiểu c u t o ch sau đây:

1) d o

2) D ủ

3) ợ

4) ư o T

5) C ủ ĩ d o

C u t o ch tắt trên báo online Thairat nhiều nh t là d ng mỗi ch

cái đầu của âm tiết t làm đ i diện cho ch tắt (325 ch tắt), thường là ch

tắt du nhập t tiếng nước ngoài như GNA, LNA, FAA, MRT… Tiếp theo

về c u t o, chọn một ch cái của âm tiết t c ngh a ( 2 ch tắt), phiên

âm ch tắt tiếng nước ngoài sang ch Thái (92 ch tắt), phần cắt âm tiết

tính kết hợp với ch cái (38 ch tắt), một ch cái đ i diện cho một t đơn

(2 ch tắt) và phần cắt âm tiết tính (5 ch tắt)

1) d o

Đ c điểm ch tắt này giống như tiếng Việt là chỉ d ng một ch cái

để làm đ i diện cho một t , t đ thường là t đơn Trên báo online

T h a i r a t , n g ư ờ i n g h i ê n c ứ u đ t ì m t h y 2 c h t ắ t như:

ม.,น.,จ.,อ.,ด.,ศ.,ต.,ถ.,บ.,ฮ. ....

1. ศ. ศาสตราจารย์ (s - - ) giáo sư

2. น. นาที (n - ) phút

3. จ. จังหวัด (ca - ) tỉnh

4. ม. มหาวิทยาลัย (ma – ha – – tha - ya - laj) trường đ i học

มาตรา ( - ) điều (luật pháp)

เมตร ( ) mét

5. อ. อาจารย์ (ʔ - ) giảng viên

อ าเภอ (ʔ - ə ) huyện

Ví dụ trên c c u t o ch tắt là chỉ d ng một ch cái đầu của t làm

đ i diện cho t đầy đủ, tuy nhiên vẫn c một số ch tắt l i d ng một ch

cái giống nhau, người đọc phải xem trường hợp trong câu, đoàn là ch tắt

đ c ngh a là gì Chẳng h n ch tắt số 4 và số 5:

2018 (1) “เหล่าเกมเมอร์ มืออาชีพ พร้ อมบุกรั ้ วมหาวิทยาลัยเพื ่อท้ าดวลเกม PES

ชิงเงินรางวัลรวมกว่า 50,000 บาท โดยวันที ่ 24 สิงหาคมนี ้ มีนัดกันที ่ ม.หอการค้า...” áo Thairat,

mục Thể thao, đ ng ngày 20 tháng 8 n m 2018. Ch tắt ม. trong trường hợp

này c ngh a là มหาวิทยาลัย (ma – ha – t – tha - ya - laj c ngh a là trường

đ i học trong tiếng Việt

(2) ดี แ ท ค ไ ด้ ยึ ด มั ่ น ใ น ก า ร ท า เ พื ่ อ ป ร ะ โ ย ช น์ ข อ ง ลู ก ค้ า เ ป็ น ห ลั ก ส า คั ญ ต ล อ ด ม า

พ ร้ อ ม ทั ้ ง ดู แ ล ลู ก ค้ า ใ ห้ ไ ด้ บ ริ ก า ร อ ย่ า ง ต่ อ เ นื ่ อ ง

และรักษาคุณภาพการให้ บริการเป็ นไปตามมาตรฐานและประกาศของ กสทช.ส่วนกรณีที ่รัฐบาลจะออกค าสั ่ง

ม.44 เพื ่อช่วยเหลือและแบ่งเบาภาระการช าระค่าประมูลคลื ่น 900 เมกะเฮิรตซ์นั ้น ก็ถือเป็ นเรื ่องที ่ดี. áo

Thairat, mục Kinh tế, đ ng ngày tháng 4 n m 2 9 Ch tắt ม. trong

trường hợp này c ngh a là มาตรา ( - )c ngh a là ( )

trong tiếng Việt

(3) น า ย ธ น า วิ ช ญ์ ก ล่ า ว ต่ อ ว่ า ก า ร ส ร้ า ง ยิ ม บ ก จ ะ เ ป็ น รู ป แ บ บ อ า ค า ร โ ล่ ง ๆ

และในนั ้นจะมีอุปกรณ์เซฟตี ้ทุกอย่างทั ้งเบาะรอง, เชือกสลิง, แทรมโพลีน ซึ ่งการสร้ างอาคารก็ไม่น่าจะเกิน 6

เดือน และจากการประเมินแล้ว เฉพาะตัวอาคารงบประมาณ 10 ล้านบาท ส่วนอุปกรณ์ ก็มีหลายอย่าง เช่น

สปริงบอร์ ด 1 ม., สปริงบอร์ ด 3 ม. เป็ นต้น áo Thairat, mục Thể thao, đ ng ngày 8

tháng 4 n m 2019. Ch tắt ม. trong trường hợp này c ngh a là เมตร (mé t)

c ngh a là mét

2) D ủ

C u t o ch này đ th y nhiều nh t trên báo online Thairat, c đ c

điểm là d ng mỗi ch cái đầu của âm tiết t để làm đ i diện t đầy đủ

Nếu t đ c 3 âm tiết t thì ch tắt s c 3 ch cái để làm đ i diện chẳng

h n: ชปล. (แชมป์ เปี

้ ยนลีก/Champions League), TIFA (Trade and Invest-

ment Framework Agreement), MRT รถไฟใต้ดิน (Mass Rapid Transit)…

(1) ชมไฮไลต์ “หงส์แดง” สุดชิล บุกต้อนปอร์ โต 4-1 ลิ ่วตัดเชือกชปล. áo Thairat,

mục Thể thao, đ ng ngày 8 tháng 4 n m 2 9

(2) โ ด ย ใ น ส่ ว น ข อ ง ก า ร คุ ้ ม ค ร อ ง ท รั พ ย์ สิ น ท า ง ปั ญ ญ า ร า ย ง า น ร ะ บุ ว่ า

สหรัฐฯและไทยมีความร่ วมมือกันอย่างใกล้ชิดภายใต้กรอบความตกลงการค้าการลงทุนสหรัฐฯ-ไทย (TIFA)

ท าให้เกิดผลเป็ นรูปธรรม áo Thairat, mục Kinh tế, đ ng ngày 8 tháng 4 n m 2 9

(3) เกิดอุบัติเหตุร้ ายแรง รถไฟใต้ ดินในฮ่ องกง 2 ขบวน พ่ ุุ งชนกันอย่างรุนแรง

ระหว่ างมีการทดสอบระบบสัญญาณใหม่ พนักงานขับรถไฟทั ้งสองขบวนบาดเจ็บ ถูกหามส่ ง รพ.

และรถไฟMRTต้องหยุดให้บริการ. áo Thairat, mục Thế giới, đ ng ngày 8 tháng 3

n m 2 9

3) ợ

Trên báo Thairat, c u t o ch lo i này cũng không nhiều nhưng

cũng không ít, c cả t du nhập ch tắt t tiếng nước ngoài và ch tắt tiếng

INF Treaty, Thái chẳng h n ส.แบด, พล.ต.อ., ก. แรงงาน, อี.เทค, Gen – Y,

CENIEH… Đ c điểm của n là d ng phần cắt âm tiết tính kết hợp với ch

cái thành ch tắt Ví dụ:

(1) ดาวดังอยู ่ครบ ส.แบดฯ แบโผนักตบลูกขนไก่ไทยลุย "สุธีรมาน คัพ 2019". áo Thairat,

mục Thế thao, đ ng ngày 2 tháng 4 n m 2019.

(2) ก.แรงงาน เปิ ดหลักสูตรสอน "ผู ้ช่วยช่างท าผม" ป้ อนร้านเสริมสวยทั ่วประเทศ” áo Thairat,

mục Thế thao, đ ng ngày 5 tháng 4 n m 2019.

(3) เมื ่อเร็วๆนี ้นักวิจัยจากศูนย์วิจัยแห่งชาติเกี ่ยวกับวิวัฒนาการของมนุษย์ (CENIEH) ในสเปน

ไ ด้ ร า ย ง า น ล ง ว า ร ส า ร โ บ ร า ณ ค ดี แ ล ะ ม า นุ ษ ย วิ ท ย า วิ ท ย า ศ า ส ต ร์

เสนอวิธีการใหม่ในการท าความเข้าใจถึงชุมชนบรรดาสัตว์ที ่เกิดขึ ้นในช่วงเวลาหนึ ่งในพื ้นที ่ทางโบราณคดี. áo

Thairat, mục Thế giới, đ ng ngày 2 tháng 3 n m 2019.

Ch tắt ส.แบดฯ /sɔ - bˋɛ t ví dụ (1) là đ i diện ch tắt của t

สนามแบดมินตัน sa - n m - bˋɛ t – min - tân . Ch “ส” sɔ ghép với d u ch m

(.) và kết hợp với phần cắt âm tiết tính t “แบด” bˋɛ t thành ch tắt Ch

tắt ก.แรงงาน /kɔ - rɛ ŋ - ŋa n/ trong ví dụ (2) là đ i diện ch tắt của t

กระทรวงแรงงาน /kɔ - su a ŋ - rɛ ŋ - ŋa n/, trong t đầy đủ đ phụ âm đầu của

âm vị t đầu tiên là phụ âm ghép thật là ch ก /kɔ / ghép ร/rɔ / thành ch

“กร” /krɔ / Nhưng khi viết ch tắt thì chỉ l y ch cái đầu tiên của âm tiết t

làm đ i diện Vì vậy ch tắt này thì chỉ d ng ch ก /kɔ / ghép với d u ch m

(.) và kết hợp với phần cắt âm tiết tính t “แรงงาน” rɛ ŋ - ŋa n thành một

ch tắt Ví dụ 3 là ch tắt CENIEH là đ i diện của t Centro Nacional de

Investigación sobre la Evolución Humana, c c u t o ch là phần cắt âm

tiết tính Cen ghép với t ng ch cái của t

4) ư o T

Cách viết ch tắt bằng cách phiên âm c số lượng khá nhiều, nh ng

ch tắt được phiên âm thường là tiếng Anh như นาซา (NASA), ยูเค (UK),

นาโต (NATO), ยูเนสโก (UNESCO), ยูเอ็นเอชอาร์ (UNHR), จีดีพี (GDP)… Đ c

điểm c u t o ch này là phiên âm ch tắt tiếng nước ngoài sang tiếng Thái

้

้น าจากหลายประเทศทั ผู

่วโลกต่างส่งสารแสดงความเสียใจในเหตุการณ์ที

่ถือว่ากระทบกระเทือนจิตใจ

ชาวคาทอลิกอย่างที

่สุด รวมถึงนายฌอง โคลด-ยุงเกอร์ ประธานคณะกรรมการสหภาพยุโรป (อียู)

Lan, theo cách đọc thành t mới ho c là đọc t ng ch Ví dụ นอกจากนี

นายโดนัลด์ ทัสก์ ประธานสภายุโรป ส านักวาติกัน สหประชาชาติ (ยูเอ็น) องค์การการศึกษา

วิ ท ย า ศ า ส ต ร์ แ ล ะ วั ฒ น ธ ร ร ม แ ห่ ง ส ห ป ร ะ ช า ช า ติ ( ยู เ น ส โ ก )

องค์ การสนธิ สัญญาป้ องกันแอตแลนติกเหนือ (นาโต) เยอรมนี อังกฤษ อิ ตาลี สเปน

สวิตเซอร์แลนด์” áo Thairat, mục Thế giới, đ ng ngày 7 tháng 4 n m 2 9

Ví dụ trên, các ch tắt อียู /ʔi - ju /, ยูเอ็น /ju - ʔen/, và นาโต /na -

to / là các ch tắt phiên âm sang tiếng Thái, theo cách đọc thành t mới

ho c là đọc t ng ch cái, sáu đ viết bằng ch Thái

/ʔi - ju /

là

อียู

EU (European Union)

UN (United Nations)

ยูเอ็น /ju - ʔen/ là

/na - to / là NATO (North Atlantic Treaty

นาโต

Organization)

5) C ủ ĩ d o

C u t o Ch này c nhiều nh t trên báo online Thairat 325 ch cái

Đ c điểm c u t o ch này là chọn ch cái của âm tiết t c ngh a chính.

Nếu âm tiết t nào c khả n ng mang ngh a phụ, không phải ngh a chính

trong t đ , không cần viết ch cái đầu Ví dụ:

(1) ก.ค. là đ i diện của t กรกฎาคม  Tháng bảy

่มหลัง ก.ค. นี

้หวังยกระดับ “ช้างศึก” ทุกชุด. áo

“ผอ.เทคนิค” ส.บอลคนใหม่เริ

Thairat, mục Thế thao, đ ng ngày 6 tháng 4 n m 2 9

(2) (กนง.) là đ i diện của t คณะกรรมการนโยบายการเงิน Ủy ban

chính sách tiền tệ

น อ ก จ า ก นี

้ ยั ง มี ส า เ ห ตุ ม า จ า ก ค ณ ะ ก ร ร ม ก า ร น โ ย บ า ย ก า ร เ งิ น ( ก น ง . )

ปรับลดประมาณการอัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจ (จีดีพี) ในปี นี

้เหลือ 3.8%. áo Thairat,

mục Kinh tế, đ ng ngày 5 tháng 4 n m 2 9

(3) กต. là đ i diện của t กระทรวงการต่างประเทศ  ộ ngo i giao

กต.อังกฤษแถลงยินดี ไทยจัดเลือกตั

้ง ตั

้งตารอท างานร่ วมรบ.ใหม่. áo Thairat, mục

Thế giới, đ ng ngày 26 tháng 3 n m 2 9

Ví dụ ( ) ก.ค. là ch tắt của t “กรกฎาคม” /ka – rák – ka – da -

kom/ là danh t , tên riêng để gọi tháng 7, là một t n m âm tiết Các tên

gọi tháng, khi viết tắt thường d ng ch cái đầu tiên của âm tiết cuối c ng

ghép với Vì âm tiết cuối c ng mang ngh a chính của t là nếu âm tiết cuối

là “คม” /kom/ mang ngh a là tháng đ c 3 ngày, t “ยน” /jon/ c 3 ngày

còn t “พันธ์” /phan/ c 28 ho c 29 ngày, vì vậy khi viết tắt phải chọn một

ch cái đầu tiên của âm tiết t c ngh a để viết, không phải chọn mỗi ch

cái để làm đ i diện ch tắt

Ví dụ (2) กนง. là ch tắt của t คณะกรรมการนโยบายการเงิน /kha – na –

kam – ma –kan – na - jo - ba j – kan - ŋən/ một t ghép, mười âm tiết T

này c ba t chính ghép với nhau là คณะกรรมการ (ban, uỷ ban, bộ), นโยบาย

(chính sách) và การเงิน (tài chính), ba t ghép nhau thành t “Ủy ban chính

sách tiền tệ” Khi viết ch tắt thì s chọn ch cái làm đ i diện cho t đ , ch

cái mà đ lựa chọn phải mang ngh a chính cho t

Ví dụ (3) กต. là đ i diện của t กระทรวงการต่างประเทศ ( ộ ngo i

giao), t ก đ i diện t กระทรวง /kra - su a ŋ/ ( ộ) còn ch ต là đ i

diện t ต่างประเทศ tà ŋ – pra - thé t (nước ngoài) Cả 3 ví dụ trên,

chúng ta s th y đ c điểm c u t o ch tắt này là C

ủ ĩ d o

ĩ ủ

Ch tắt c c u t o ch là phần cắt âm tiết tính, trên báo Thairat ít

th y nh t Đ c điểm c u t o ch này cũng không khác với ch tắt tiếng

Việt là cắt một phần để làm đ i diện t đầy đủ Ví dụ:

MUX Multiplexer

MAKRO SIAM MAKRO PUBLIC COMPANY LIMITED

CENTCOM The US Central Command

megabyte

เมก. /mé k/

2.3.3. Đ c i m c ch vi t của hi n tượng vi t t t trong ti ng h i

an tr n b o hairath online

Đ c điểm cách viết của hiện tượng viết tắt trong tiếng Thái Lan

trên báo online Thairat c sau đây

1) Ch tắt tiếng Thái thường viết theo quy định của Viện nghiên cứu

Hoàng gia Thái Lan như trên đ n i (trang 15 - 22).

2) Ch tắt tiếng nước ngoài (phần lớn là tiếng Anh). Trên báo

Thairath online, nh ng ch tắt mà phần lớn người đọc biết hay được sử

dụng ph biến thường s không cần dịch sang tiếng Thái Nếu là ch tắt ít

d ng hay c thể nhầm lẫn với t khác, thường dịch sang tiếng Thái ho c là

viết t đầy đủ trước và sau đ viết ch tắt trong d u ngo c đơn Ví dụ:

“สตม.จะน าเสนอคณะรัฐมนตรี (ครม.) สัปดาห์หน้าให้พิจารณาต่ออายุมาตรการยกเว้นค่า

ธรรมเนียมการขอตรวจลงตรา ณ ช่องทางอนุญาตของด่านตรวจคนเข้าเมือง (VISA ON ARRIVAL)

áo Thairat, mục Kinh tế, đ ng ngày 2 tháng 4 n m 2 9 T VOA là

t ít d ng, không phải t ph biến, người đọc c thể không hiểu hay

hiểu nhầm với t khác Khi viết ch tắt thì s viết t đầy đủ trước sau

đ viết ch tắt

3) Không d ng nguyên âm để viết tắt ngoài t mà đ d ng ph

biến Ch tắt không nên viết bằng nguyên âm, tr khi đ là t đ được

d ng lâu và ph biến Ví dụ

หรือ VOA คนละ 2,000 บาท ที ่ 30 เม.ย. ออกไปอีก 3 เดือน เป็ นสิ ่ 31 ก.ค.นี ้ ” ้นสุดวันที ่สิ ้นสุดวันที

เมษายน = เม.ย. (tháng n m)

มิถุนายน = มิ.ย. (tháng sáu)

โทรศัพท์ (Telephone)

= โทร. (Tel)

4) Viết d u ch m cuối c ng ch tắt Ch tắt phải c ch m sau t

viết tắt Ch tắt c hai ch cái trở lên, phải viết d u ch m ở sau cụm

ch viết tắt, tr nh ng ch tắt đ được d ng lâu và ph biến như

พุทธศักราช = พ.ศ. (thời đ i Phật giáo), เมษายน = เม.ย.(tháng n m), มิถุนายน =

มิ.ย. (tháng sáu) c thể d ng d u ch m ở phía sau t ng ch

5) Cách viết d u cách, các t trong một câu s được viết liền nhau

mà không c d u cách Tuy nhiên, nếu trong câu sử dụng t viết tắt, người

viết phải cách ra một kí tự trước t viết tắt đ

6) Cách một kí tự gi a hai t viết tắt Nếu phải viết hai t tắt liền

nhau, phải cách một kí tự gi a hai t viết tắt Như đ giải thích t trước,

trong tiếng Thái, các t trong một câu s được viết liền nhau mà không c

d u cách Tuy nhiên, nếu c hai t viết tắt liền nhau trong một câu, các t

này cần được cách nhau một khoảng trống bằng một kí tự

2.3.4. Đ c i m c ch c ch t t trong ti ng h i an tr n b o

online Thairat

Viện nghiên cứu ngôn ng hoàng gia Thái Lan đ c quy định, quy

tắc đọc ch tắt Khi đọc ch viết tắt trong tiếng Thái, phải đọc cả t đầy đủ

nhưng do các t này thường r t dài nên trong một số trường hợp, ch viết

tắt s được đọc theo các ch cái, đ c biệt là nh ng t được sử dụng ph

biến như

ก.พ.là viết tắt của t คณะกรรมการข้าราชการพลเรือน (kha-na-kam-ma-karn-

kha-rat-cha-karn-phon-la-luan) ngh a là Office of the Civil Service

Commission, c thể đọc là ko-pho .

ส.ส.là viết tắt của t สมาชิกสภาผู ้แทนราษฎร(sa-ma-chik-sa-pha-phu-

thaen-rat-sa-don)ngh a là h viện, c thể đọc là o- o

ครม. là viết tắt của t คณะรัฐมนตรี(kha-na-rat-tha-mon-tee) ngh a là hồi

động bộ trường Thái Lan, c thể đọc là o-ro- o

Tuy nhiên, cách phát âm, cách n i là sự riêng biệt của cá nhân

trong một x hội Cách đọc tuy theo t ng người Trong bài nghiên cứu c

thể đưa ra đ t điểm về cách đọc ch tắt trong tiếng Thái 4 kiểu sau đây:

1. Đ T

2. Đ A

3. Đ ( o ) A

4. Đ y ủ ủ

5. Đ T

Cách đọc t ng ch cái bằng tiếng Thái là cách đọc của nh ng t

mà đ d ng phố biến trong tiếng Thái Lan, viết ch tắt bằng ch cái Thái

và t đ thường c nhiều âm tiết ho c là t ghép đa âm tiết. Ví dụ:

“รั ฐ บ า ล ต้ อ ง บ ริ ห า ร จั ด ก า ร ทุ ก อ ย่ า ง ใ ห้ ส อ ด ค ล้ อ ง กั น

โดยให้คณะกรรมการข้าราชการพลเรือน (ก.พ.) ส านักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ

(ก.พ.ร.) เป็ นผู

้พิจารณาว่าจะส่งเสริมข้าราชการรุ

่นใหม่อย่างไร” B o T ụ

Ch tắt (ก.พ.) trong hiện tượng trên, người đọc thường đọc t đầy

y 5 0

đủ đ , sau đ đọc ch tắt t ng ch cái là o- o

“น า ย วุ ฒิ ไ ก ร ลี วี ร ะ พั น ธุ

์ อ ธิ บ ดี ก ร ม พัฒ น า ธุ ร กิ จ ก า ร ค้ า เ ปิ ด เ ผ ย ว่ า

ก ร ม เ ต รี ย ม ห า รื อ กั บ ส ถ า บั น ก า ร เ งิ น แ ล ะ ผู

้ ที

่ เ กี

่ ย ว ข้ อ ง เ ช่ น

ธนาคารเพื

่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.)” B o T ụ

y 12 4 0

Ch tắt (ธ.ก.ส.) trong ví dụ trên, người đọc c thể đọc t đầy đủ đ

ho c là không, sau đ đọc ch tắt t ng ch cái là o- o o vì ch tắt này

r t phố biến và không nhầm lẫn với t khác.

1. Đ A

Phần lớn là các ch tắt c nguồn gốc tiếng Anh, đọc t ng ch cái

“อธิบดีกรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ (DITP)

กระทรวงพาณิชย์ กล่าวว่า

ส า นั ก ง า น ส่ ง เ ส ริ ม ก า ร ค้ า ใ น ต่ า ง ป ร ะ เ ท ศ ณ ก รุ ง พ น ม เ ป ญ

ไ ด้ ติ ด ต า ม ธุ ร กิ จ ร้ า น จ า ห น่ า ย สิ น ค้ า ป ล อ ด ภ า ษี ใ น กั ม พู ช า

และมองว่าธุรกิจนี

้น่าจะเป็ นโอกาสของนักลงทุนไทย” B o T ụ

của ch tắt ví dụ:

y 0

Ch tắt (DITP) là đ i diện của t กรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ. Ch

tắt này thường đọc t ng ch cái là (D- I- T-P) bằng tiếng Anh sau khi đọc

t đầy đủ

2. Đ ( o ) A

Cách đọc ch tắt đ thành t mới bằng tiếng Anh, là ch tắt du

nhập tiếng nước ngoài Ch tắt thuần Thái không c thể đọc thành t mới

được vì c quy địch quy tắt cách viết là không sử d ng nguyên âm để viết

ch tắt Vì vậy ch tắt thuần Thái không c thể đọc thành t mới được chỉ

นอกจากนี ้น าจากหลายประเทศทั ้ผู

่วโลกต่างส่งสารแสดงความเสียใจในเหตุการณ์ที

่ถือว่าก

ร ะ ท บ ก ร ะ เ ทื อ น จิ ต ใ จ ช า ว ค า ท อ ลิ ก อ ย่ า ง ที

่ สุ ด ร ว ม ถึ ง น า ย ฌ อ ง โ ค ล ด -ยุ ง เ ก อ ร์

ป ร ะ ธ า น ค ณ ะ ก ร

ร ม ก า

ร ส ห ภ า พ ยุ

โ

ร ป

( อี ยู ) น า ย โ ด นั ล ด์ ทั ส ก์ ป ร ะ ธ า น ส ภ า ยุ โ ร ป ส า นั ก ว า ติ กั น ส ห ป ร ะ ช า ช า ติ ( ยู เ อ็ น )

อ ง ค์ ก า ร ก า ร ศึ ก ษ า วิ ท ย า ศ า ส ต ร์ แ ล ะ วั ฒ น ธ ร ร ม แ ห่ ง ส ห ป ร ะ ช า ช า ติ ( ยู เ น ส โ ก )

สวิตเซอร์แลนด์” áo Thairat, mục Thế giới, đ ng ngày 7 tháng 4 n m 2 9

Ví dụ trên, các ch tắt นาโต /na - to / là đ i diện của t North

còn ch tắt du nhập t tiếng nước ngoài Ví dụ:

Atlantic Treaty Organization, s đọc ch tắt thành t mới

3. Đ y ủ ủ

Là cách đọc ch tắt thành t đầy đủ bằng tiếng Thái Lan Ví dụ:

้นดับสลดพร้อมครูฝึ ก” áo

่งพื

“นร.สาวเม็กซิโกโดดร่มฉลองวันเกิดร่มไม่กางดิ

Thairat, mục Thế giới, đ ng ngày 29 tháng 3 n m 2 9

“จีนตะเพิด อดีตปธ.ต ารวจสากล พ้นพรรคคอมมิวนิสต์ จ่อลงดาบคดีรับสินบน” áo

Thairat, mục Thế giới, đ ng ngày 28 tháng 3 n m 2 9

“นาทีระทึก ฮ.นอร์เวย์ เร่งอพยพ ผดส.กว่าพัน บนเรือส าราญ คลื

่นสูง 8 ม.” áo

Thairat, mục Thế giới, đ ng ngày 24 tháng 3 n m 2 9

Ch tắt นร., ปธ., ฮ., ผดส. ví dụ trên, khi đọc thường đọc t đầy đủ,

không c ai đọc ch tắt t ng ch cái ho c đọc kiểu khác cả

ƢƠ 2

Đ c điểm hình thành hiện tượng viết tắt trong tiếng Việt trên

VNExpress và viết tắt trong tiếng Thái trên báo online Thairat, xét t

nguồn gốc, hiện tượng cả tiếng Thái Lan và tiếng Việt gồm hai lo i, là

tiếng Thái hay tiếng Việt và lo i thứ hai c nguồn gốc t tiếng nước ngoài,

chủ yếu là tiếng Anh Thống kê t ba chuyên mục “tin thế giới”, “tin kinh

tế”, “tin thể thao” cả hai tiếng cho th y, các t ng tắt của tiếng Anh nhiều

hơn r t nhiều so với các t tắt tiếng Việt và tiếng Thái Lan.

Nhận xét đ c điểm c u t o ch của hiện tượng viết tắt trong tiếng Việt trên báo VnExpress c 6 kiểu c u t o ch còn tiếng Thái cũng c 6

kiểu nhưng l i khác nhau Về cách đọc ch tắt trong tiếng Việt c

nhiều đến 6 cách đọc còn tiếng Thái c quy tắc phải đọc t đầy đủ, ngoài

ch các ch tắt đ d ng lâu và ph biến Tuy nhiên cách phát âm, cách n i

là sự riêng biệt của cá nhân trong một x hội Cách đọc tuy theo t ng

người Vì vậy trong bài nghiên cứu hiện tược ch tắt trong tiếng Thái Lan

đ thìm th y 4 kiểu cách đọc

Hiện tượng ch tắt cả tiếng Việt và tiếng Thái Lan vẫn còn nhiều

มหาวิทยาลัย (ma – ha – vít – tha - ya - laj) trường đ i học, มาตรา(mâ t - tra )

ch tắt đ d ng ch cái giống nhau chẳng h n như ch tắt “ม.” c thể là

điều (luật pháp) ho c là เมตร (mé t) mét. Hay là ch “อ.” c thể là อาจารย์

(ʔam - phə ) huyện Người đọc phải

(ʔa - ca n) giảng viên ho c làอ าเภอ

xét t ng trường hợp để tránh nhầm lẫn

Chƣơng 3:

Ƣ V V VÀ

3.1. hững đ c đi tƣơng đ ng và kh c biệt

Đ c i m giống nhau v kh c nhau v c u t o

Tính ch t đ c biệt của ch tắt thể hiện ở đ c điểm c u t o của n .

Trong bài nghiên cứu đ tìm th y c 6 kiểu trong tiếng Thái Lan và Việt

Nam. C thể t m tắt sự tương đồng và khác biệt về c u t o ch tắt trong

tiếng Việt và tiếng Thái như sau

ảng 3 : ảng so sánh các c u t o ch tắt trong tiếng Việt và tiếng Thái

i ng Việt i ng h i n

1) Một ch đ i diện cho một 1) Một ch cái đ i diện cho

t một t đơn.

2) Mỗi ch cái đầu của âm 2) D ng mỗi ch cái đầu

tiết t đ i diện cho một t của âm tiết t

3) Phần cắt âm tiết tính đ i 3) Phần cắt âm tiết tính kết

diện cho một t . hợp với ch cái t

4) Ch cái kết hợp với phần 4) Phiên âm ch tắt tiếng

cắt âm tiết tính nước ngoài sang ch Thái

Ch cái kết hợp với t 5) Chọn một ch cái của 5)

Phần cắt âm tiết tính kết âm tiết t c ngh a làm đ i diện cho 6)

hợp với t ch tắt

ảng trên, chúng ta s th y, ch tắt cả tiếng Việt và tiếng Thái c

c u t o ch d o Ch tắt tiếng Việt lo i này

thường là ch tắt du nhập t tiếng nước ngoài còn tiếng Thái thì thường là

ch tắt thuần Thái, thường là t đơn Tuy nhiên vẫn c sự giống nhau hoàn

toàn là cả tiếng Việt và tiếng Thái c c u t o ch là ) D

ủ ) d o )

ợ . Còn sự khác nhau về c u t o ch

là trong hiện tượng ch tắt tiếng Việt c c u t o ch là C ợ

và c u t o ch bằng ợ , trong tiếng Thái

chưa th y c u t o ch đ , mà là đ th y c u t o ch bằng

ư o T và ủ

ĩ d o .

3.1.1. Đ c i m giống nhau v kh c nhau v c ch vi t

Trên thế giới, không c ngôn ng nào giống nhau hoàn toàn T t cả

ngôn ng đều c sự riêng biệt của mình Trong phần này, chúng ta đ nghiên

cứu về đ c điểm giống nhau và khác nhau về cách viết trong ch tắt tiếng Việt

và tiếng Thái Lan, c đ c điểm giống nhau và khác nhau sau đây:

1) C in hoa ườ

Tiếng Việt c đ c điểm là c viết ch Hoa và ch Thường nhưng

tiếng Thái không c Trong tiếng Việt, viết ch Hoa đầu câu và các t riêng

còn tiếng Thái kết thúc câu bằng d u c ch hai lần

Cách viết ch tắt trong tiếng Việt c d ng cả ch Hoa và ch

Thường. Còn tiếng Thái t t cả các ch cái được viết ch bằng nhau Ch

tắt tiếng nước ngoài trong tiếng Thái phần lớn thường viết bằng ch Hoa,

vì họ cho rằng các ch tắt là t ch riêng phải viết bằng ch Hoa Ví dụ:

1) Đây s là động lực giúp Đội tuyển n quốc gia c điều kiện tốt

nh t để chuẩn bị cho nh ng mục tiêu quan trọng trong n m 2 9, gần nh t

là Giải vô địch n AFF và Sea Game t i Phillipine vào cuối n m" Đ

y V ư 600 ồ áo

VnExpress, mục thể thao, đ ng ngày 22 tháng 4 n m 2 9

2) PV GAS 5 To 500 do ợ V

áo VnExpress, mục Kinh tế, đ ng ngày tháng n m 2 8

3) Các ông bố bà m mua cho con k o bông và để chúng ch y vòng

quanh hành lang nhà ga, theo NYTimes. d y y

E o Bo áo VnExpress, mục thế giới, đ ng ngày 22 tháng

3 n m 2 9

ขบวน พุุ่ งชนกันอย่างรุนแรง

ระหว่างมีการทดสอบระบบสัญญาณใหม่ พนักงานขับรถไฟทั

้งสองขบวนบาดเจ็บ ถูกหามส่ง รพ.

และรถไฟMRTต้องหยุดให้ บริ การ. áo Thairat, mục Thế giới, đ ng ngày 8

4) เกิดอุบัติเหตุร้ ายแรง รถไฟใต้ดินในฮ่ องกง 2

tháng 3 n m 2 9

้ง ตั

้งตารอท างานร่ วมรบ.ใหม่. áo Thairat,

5) กต.อังกฤษแถลงยินดี ไทยจัดเลือกตั

mục Thế giới, đ ng ngày 26 tháng 3 n m 2 9

2) D

Trong tiếng Việt d ng d u ch m khi kết thúc câu và bài nghiên

cứu này chưa th y cách viết ch tắt bằng d u ch m Nhưng trong tiếng

Thái Lan c cách viết ch tắt bằng d u ch m Trong tiếng Thái, viết d u

ch m cuối c ng ch tắt Ch tắt c hai ch cái trở lên, phải viết d u ch m ở

sau cụm ch viết tắt, tr nh ng ch tắt đ được d ng lâu và ph biến như

พุทธศักราช = พ.ศ. (thời đ i Phật giáo), เมษายน = เม.ย.(tháng n m), มิถุนายน = มิ.ย.

(tháng sáu) c thể d ng d u ch m ở phía sau t ng ch

3) D o

Trên báo online, cả tiếng Việt và tiếng Thái Lan c d ng d u ngo c

đơn trong trường hợp ) Ch tắt du nhập t tiếng Anh Ch tắt đ s được

viết trong d u ngo c đơn sau khi viết t đầy đủ 2) Ch tắt đ không phố

biến và c thể nhầm lẫn với t khác

4) D ch

Trong tiếng Việt và tiếng Thái c d ng d u cánh khi kết thúc câu

Nhưng khi viết ch tắt trong tiếng Việt l i không d ng d u cách còn

tiếng Thái c d ng khi viết ch tắt trong câu Trong tiếng Thái c quy tắt

cách viết d u cách là trong câu sử dụng t viết tắt, người viết phải cách

ra một kí tự trước t viết tắt đ Nếu phải viết hai t tắt liền nhau, phải

cách một kí tự gi a hai t viết tắt Như đ giải thích t trước, trong tiếng

Thái, các t trong một câu s được viết liền nhau mà không c d u cách

Tuy nhiên, nếu c hai t viết tắt liền nhau trong một câu, các t này cần

được cách nhau một khoảng trống bằng một kí tự

3.1.2. Đ c i m giống nhau v v kh c nhau v c ch c

Cách đọc ch tắt trong tiếng Thái 4 kiểu:

1. Đ T

2. Đ A

3. Đ ( o ) A

4. Đ y ủ ủ

Còn ch tắt tiếng Việt c thể đọc được 6 kiểu là

1. Đ V

2. Đ A

3. Đ ( o ) V

4. Đ ( o ) A

5. Đ

6. Đ y ủ ủ

tiếng Việt hay tiếng Anh được vì ch tắt không d ng nguyên âm để

viết ch tắt

Trong tiếng Thái không thể đọc ch thành t mới như ch tắt

3.2. ột s nh n t chi h i

3.2.1. h n tố v ng n ng

Nhận xét trung nhân tố về ngôn ng , tiếng Việt thuộc ng hệ

Nam Á, tiếng Thái Lan thuộc ng hệ Tai-Kradai. Khi chúng ta xem

xét sâu hơn, s c sự khác biệt cả hai ngôn ng

Khi phân lo i các ngôn ng trên thế giới c 8 ng hệ Tuy

nhiên, khi phân lo i các họ ngôn ng ở Đông Nam Á c n m họ ngôn

ng Họ thứ nh t là Ng hệ Nam Á (Austro - Asiatic), họ thứ hai là

Nam Đảo (Austronesion), thứ ba là ngôn ng Thái – Kađai (Tai -

Kadai), thứ tư là Mông – Dao hay M o – Dao (Miao - Yao) và thứ

n m là ngôn ng Hán – T ng (Sino - Tibetan).

Ng hệ Nam Á (Austro - Asiatic) được nhiều nhà ngôn ng

học coi là của cư dân bản địa trong v ng Đông Nam Á Ng hệ này c

khoảng 5 ngôn ng như Việt Nam, Thái Lan, Lào, C mpuchia

Ng hệ Đông Nam Á được chia thành 4 ngành là ngành Mon –

Khmer, ngành Munda, ngành Nicôbar và ngành Aslian Tiếng Việt và

tiếng Thái Lan thuộc ngành Mon – Khmer Cả hai ngôn ng đều là

ng hệ Nam Á (Austro - Asiatic), thuộc ngành Mon – Khmer giống

nhau Tuy nhiên, một số ngôn ng nào đ đều c giống nhau, sự khác

nhau và sự riêng biệt của mình

Tiếng Việt và tiếng Thái là Các ngôn ng đơn lập Đ c điểm

chính của lo i hình này là:

– T không biến đ i hình thái Hình thái của t tự n không chỉ

ra mối quan hệ gi a các t ở trong câu, không chỉ ra chức n ng cú

pháp của các t Qua hình thái, t t cả các t dường như không c quan

hệ với nhau, chúng thường đứng ở trong câu tương tự nhưđứng biệt lập

một mình Chính xu t phát t đ c điểm này mà người ta gọi lo i hình này

là "đơn lập"

– Quan hệ ng pháp và ý ngh a ng pháp được biểu thị chủ yếu bằng

hư t và trật tự t Ví dụ:

D ư

T o V : –

– ẽ

T o T :

มกราคม (mok-ka-ra-khom) – T

มีนาคม (mok-ka-ra-khom)– Tháng ba

T khom trong hai t trên là nh ng t không c ý ngh a t

vựng mà chỉ c ý ngh a ng pháp, khi d ng t khom c ý ngh a ng

pháp là nh ng tháng c ba mười mốt ngày còn เมษายน (me-sa-yon),

มิถุนายน(mi-thu-na-yon) c ý ngh a ng pháp là nh ng tháng c ba

mười ngày

Cả tiếng Việt và tiếng Thái đều c sự biến đ i của t vụng như

sự sáng t o, ghép t , phương thức láy t , trộn t , rút gọn và viết tắt Sự

sáng t o, láy t , trộn t là nh ng phương thức c sự giống nhau cả hai

ngôn ng trong tiếng Việt và tiếng Thái Lan Nhưng phương thức

ghép t (compounding) cả hai ngôn ng c phương thức ghép t khác

nhau sau đây:

Thứ nh t, về số lượng thành tố c u t o t ghép, cả trong tiếng

Việt và tiếng Thái Lan, t ghép được thành lập dựa trên cơ sở ghép

hai hay ba t trở lên Trong bài nghiên cứu này, chúng tôi th y số

lượng ch cái trong t ghép của tiếng Việt không nhiều hơn 12 ch

cái như Vietsovpetro

là đ i diện của t Soviet Union ghép với

Petrovietnam, Vinachem (Vietnam National Chemical Group), Petrolimex

(Vietnam National Petroleum Group), Vinataba (T y T

V /Vietnam NationalTobacco Corporation), EFEPI (Education First

English Proficiency Index).... Còn tiếng Thái Lan, t ghép được thành lập

dựa trên cơ sở ghép hai hay ba thành tố (t ) và nhiều hơn mười t trở

ส านักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียงกิจการโทรทัศน์และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ

lên Ví dụ:

(Sam-nak-ngan-kha-na-kam-ma-karn-kit-cha-karn-kra-chai-seang-kit-

cha-karn-tho-ta-that-lea-kit-cha-karn-tho-ra-kha-ma-na-khom.)- V

ò Ủy T y Q T là t ghép gồm

mười l m thành tố ghép với nhau Ngược l i, khi viết tắt thành tố tham

gia trong tiếng Thái s không quá nhiều hơn bốn thành tố Trong t đ

c thể viết tắt là “กสทช .

Thứ hai là về t ghép vay mượn, trong tiếng Thái Lan cũng như

trong tiếng Việt đều c một số t ghép là c nguồn gốc vay mượn t các

ngôn ng khác Kiểu t ghép này gọi là t vay mượn, và mỗi lo i t ghép

đều đảm nhiệm một chức n ng quan trọng riêng

Trong tiếng Thái, các t ghép c nguồn gốc t tiếngPali, tiếng

Ph n, tiống Hán và tiếng Anh, phố biết là tiếng Ph n và tiếng Pali Ví dụ:

รถเก๋ง (rod-keng)làxe ô tôPali + Hán

ห้องโชว์ (hong-show)làphòng trưng bàyThái Lan + Anh.

ราชวัง (rat-cha-wang)làcung điệnPali + Thái

โปรแกรมหนัง (Program-nang)là chương trình phim Anh + Thái

เข็มทิศ (kim-thit)làla bànThái Lan + Ph n

nguồn gốc t tiếng Hán Nh ng t ghép này được d ng trong các

trường hợp thể hiện v n h a trong tiếp xúc ngôn ng cũng như thể

hiện sắc thái trang trọng, uyên nh , ví dụ như: công chúa, tiểu học, t

quốc, giang sơn, l nh tụ, kiên trung, b t khu t, quân nhân…

Tuy nhiên, cả tiếng Việt và tiếng Thái Lan chỉ th y ch tắt du

nhập tiếng nước ngoài chỉ là tiếng Anh

Về cách đọc và cách viết ch tắt, trong Tiếng Việt c nhiều

kiểu hơn tiếng Thái vì theo quy định trong tiếng Thái Lan, thành tố

(ch cái) tham gia trong ch tắt không thể là nguyên âm được Còn

tiếng Việt, c thể lựa cho nguyên âm tham gia thành tố ch tắt được,

cho nên khi đọc ch tắt trong tiếng Thái phải đọc đầy đủ t ho c là

đọc t ng ch còn tiếng Việt c thể đọc thành t mới được như

ASEAN, VATA, VINATABA... Còn ch tắt đọc thành t được trong

t i ế n g T h á i đ ề u l à t v a y m ư ợ c c ủ a t i ế n g n ư ớ c n g o à i n h ư

อาเซียน(ASEAN), เอเปก(APEC), อาเซม(ASE )…

Còn các t ghép vay mượn trong tiếng Việt phố biết l i c

3.2.2. h n tố v văn ho – x hội

Chúng ta c thể d dàng nhận th y, ở v ng Đông Nam Á v n ho

các dân tộc c nét v n hoá giống nhau c thể sinh giống gần nhau, nhưng

cũng c thể phân bố nh ng khoảng cách kha xa nhau trong toàn khu vực

Coi được như là ngôn ng , lời n i cũng là một v n hoá để giao tiếp của con

người trong một x hội V n hoá và ngôn ng c quan hệ với nhau, không

thể tách ra được Khi chúng ta xem xét nhân tố về v n h a – x hội s th y

là đ cũng là một nhân tố t o ra ngôn ng c sự riêng biệt của mình

Trên báo online của Việt Nam thường viết ch tắt sau t đầy

đủ Ví du:

35A đến c n cứ Al Dhafra của Các tiểu vương quốc Arab Thống nh t

Không quân M hôm 5 4 điều phi đội tiêm kích tàng hình F-

(UAE), đánh d u lần đầu phiên bản F-35A xu t hiện t i Trung Đông

"Chúng tôi đang b sung hệ thống vũ khí hiện đ i, giúp t ng

cường sức m nh của liên quân trong cuộc chiến chống Nhà nước Hồi

giáo (IS) tự xưng Khả n ng sống s t và hệ thống cảm biến hiện đ i s

giúp duy trì an ninh, r n đe các đối thủ trong khu vực", tướng Joseph

Guastella, chỉ huy ộ tư lệnh Trung tâm thuộc không quân M

(AFCENT), tuyên bố

Còn trên báo online Thái Lan thường viết ch tắt đ luộn đ c

biệt là nh ng t mà mọi người đều biết và đ viết phố biến rồi Ví du:

บริษัท ซีพี-เมจิ จ ากัด เตรียมจัดการแข่งขันวิ

่งประเพณีระดับต านาน มาตรฐานสากล

“ ส ส ส . จ อ ม บึ ง ม า ร า ธ อ น 2019 ส นั บ ส นุ น โ ด ย เ ม จิ ฮ โ ป ร ตี น ค รั

่ 34”

้ ง ที

ชิงถ้วยพระราชทานสมเด็จพระเทพรัตนราชสุ ดาฯ สยามบรมราชกุมารี ภายใต้แนวคิด

“มาราธอนแห่งการเรียนรู

้ เป็ น New Chapter of the Legend” ระหว่างวันที

่ 18-20

มกราคม 2562 ที

่มหาวิทยาลัยราชภัฏหมู

่บ้านจอมบึง อ.จอมบึง จ.ราชบุรี

T สสส. là ch tắt của t

“ส านักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ”(cục xúc tiến y tế Thái Lan),อ. là

อ าเภอ(huyện)จ.là จังหวัด(tỉnh), ba ch tắt này là ch tắt phố biết đ d ng trong

tiếng Thái Phần lớn, mọi người đều biết ý ngh a và biết t đầy đủ của n

Còn nh ng ch tắt nào c thể hiểu nhầm t và ý ngh a s viết ch tắt sau t

đầy đủ như tiếng Việt Ví du:

ผศ.ดร.ธัญญานุภาพอานันทนะผอ.อุทยานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีมหาวิทยาลัยเชียงใหม่กล่าวในฐาน

ะหน่วยงานแม่ข่ายขับเคลื ่อนอุทยานวิทยาศาสตร์ภาคเหนือภายใต้การสนับสนุนจากส านักงานเลขานุการคณะกรรม

การส่งเสริ มกิจการอุทยานวิทยาศาสตร์ (สอว.) กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีว่า อุทยานฯ

ได้สนับสนุนธุรกิจ SMEs

Đo n trên c hai ch tắt là (สอว.) và SMEs. Ch tắt đầu tiên (สอว.) là

ch tắt không được d ng ph biến nên phải được viết phía sau t đầy đủ để

tránh gây hiểu lầm ho c kh hiểu M t khác, t SMEs là t ph biến, c thể

sử dụng luôn t viết tắt trong câu mà người đọc vẫn c thể d dàng hiểu

được.

ƢƠ 3

Trên thế giới, không c ngôn ng nào giống nhau hoàn toàn T t cả

ngôn ng đều c sự riêng biệt của mình. Hiện tượng ch tắt trong tiếng

Việt và tiếng Thái Lan cũng vậy, c cả đ c điểm giống nhau và khác nhau

Đ c điểm giống về c u t o ch tiếng Việt và tiếnt Thái là d

củ d o y ủ C u t o ch này không chỉ tiếng

Việt và tiếng Thái mà vẫn th y trong ch tắt tiếng Anh đ ho t động trong

tiếng Viết và tiếng Thái n a Còn sự khác nhau trong bàu nghiên cứu th y

sõ sàng nh t là T ư

V A ượ vì ch tắt Thái, không d ng nguyên

âm làm đ i diện vì vậy ch tắt Thái không thể đọc thành t mới được.

Hiện tượng viết tắt trong tiếng Việt và tiếng Thái trên một số báo

online, xét t nguồn gốc cả hai tiếng đều c ch tắt du nhập t tiếng nước

ngoài (chủ yếu là tiếng Anh) Thống kê t ba chuyên mục “tin thế giới”,

“tin kinh tế”, “tin thể thao” cho th y, các t ng tắt của tiếng Anh nhiều

hơn so với các t tắt tiếng Việt và tiếng Thái.

Nhật xét đ c điểm c u t o ch của hiện tượng viết tắt trong tiếng Việt

trên báo VnExpress c 6 kiểu c u t o ch :

1) Một ch đ i diện cho một t

2) Mỗi ch cái đầu của âm tiết t đ i diện cho một t

3) Phần cắt âm tiết tính đ i diện cho một t

4) Ch cái kết hợp với phần cắt âm tiết tính

5) Ch cái kết hợp với t

6) Phần cắt âm tiết tính kết hợp với t

Còn đ c điểm c u t o ch của hiện tượng viết tắt trong tiếng

Thái Lan trên báo Tháirat c 6 kiểu c u t o ch :

1) Một ch cái đ i diện cho một t đơn

2) D ng mỗi ch cái đầu của âm tiết t

3) Phần cắt âm tiết tính kết hợp với ch cái

4) Phiên âm ch tắt tiếng nước ngoài sang ch Thái

5) Chọn một ch cái của âm tiết t c ngh a làm đ i diện cho ch tắt

6) Phần cắt âm tiết tính

Chúng ta s th y, ch tắt cả tiếng Việt và tiếng Thái c c u t o ch

d o Ch tắt tiếng Việt lo i này thường là ch tắt

du nhập t tiếng nước ngoài còn tiếng Thái thì thường là ch tắt thuần

Thái, thường là t đơn Tuy nhiên vẫn c sự giống nhau hoàn toàn là cả

tiếng Việt và tiếng Thái c c u t o ch là ) D ủ

) d o )

ợ Còn sự khác nhau về c u t o ch là trong hiện

tượng ch tắt tiếng Việt c c u t o ch là C ợ và c u t o

ch bằng ợ , trong tiếng Thái chưa th y

c u t o ch đ , mà là đ th y c u t o ch bằng

ư o T và ủ ĩ

d o

Về đ c điểm giống nhau và khác nhau về cách viết c đ c điểm

giống nhau và khác nhau sau đây; 1) C Ho T ườ )D

) D o ) D

Đ c điểm cách đọc ch tắt tiếng Việt c thể đọc được 6 kiểu là

1. Đ V

2. Đ Anh.

3. Đ ( o ) V

4. Đ ( o ) A

5. Đ

6. Đ y ủ ủ

Trong tiếng Thái không thể đọc ch thành t mới như ch tắt tiếng

Việt hay tiếng Anh được vì ch tắt không d ng nguyên âm để viết ch tắt

Vì vậy s không c kiểu đọc số 3 và số 5 như tiếng Việt

Hiện tượng ch tắt cả tiếng Việt và tiếng Thái Lan vẫn còn nhiều

ch tắt đ d ng ch cái giống nhau và c thẩ nhầm lẫn ngh a chẳng h n

như ch tắt “ม.” c thể là มหาวิทยาลัย (ma – ha – vít – tha - ya - laj) trường

đ i học, มาตรา(mâ t - tra ) điều (luật pháp) ho c là เมตร (mé t) mét Hay là

ch “อ.” c thể là อาจารย์ (ʔa - ca n) giảng viên ho c là อ าเภอ (ʔam - phə )

huyện Người đọc phải xét trường hợp

À Ả

1. Đ ng Ngọc Ly (2 ), Ngôn ng tu i teen, T p chí ngôn ng đời

sống số 6 (188) - 2011.

2. Đỗ Th y Trang (2 8), Ngôn ng giới tr qua phương tiện truyền

thống, Luận án tiến s ngôn ng học, Trường đ i học Khoa học – Đ i

học Huế

3. Nguy n Hoàng Thanh (1996), Con đường hình thành các nghiên cứu

về hiện tượng ch tắt của các nhà nghiên cứu Việt Nam Viện ngôn

ng học

4. Nguy n Tương Lai (2 4), Hình vị tiếng Thái Lan trong sự đối chiếu

với tiếng Việt, Trường đ i học khoa học X hội và Nhân v n – Đ i

học quốc gia Hà Nội

5. Nguy n Tương Lai (2 7), Ng âm và ch viết tiếng Thái Lan, Trường

đ i học khoa học X hội và Nhân v n – Đ i học quốc gia Hà Nội

6. Trần Trí dõi (2 7), Giáo Trình Lịch sử tiếng Việt, Đ i học quốc gia

Hà Nội

7. Kamala Nakasiri (1993), อักษระย่อ, มนุษยศาสตร์ วิชาการ. กรุงเทพฯ :

มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

8. Siang Chetsiriphong (1993) , ค าย่อภาษาอังกฤษ = Abbreviations. กรุงเทพฯ:

พัฒนาศึกษา

9. Bathsheba J Malsheen (1997), Abbreviation and acronym/initialism

expansion procedures for a text to speech reader.

10. Eytan Adar, Lada A Adamic (2006), Method and system for building

an abbreviation dictionary.

11. Fang Lu (2011), Foreign language abbreviation translation in an

instant messaging system.

12. Garland Cannon (1989) English abbreviation and acronyms in recent

new – words Distionaries, American Speech, 64: 99-127.

13. James L Collins (1981), Spoken language and semantic abbreviation

in writing.

14. Naoaki Okazaki (2006), Building an abbreviation dictionary using a

term recognition approach

15. Pop Anamaria Mirabela, Sim Monica Ariana (2009), The use of

acronyms and initialisms in business english. University of Oradea

Faculty of Economics

16. Serguei Pakhomov (2005), Abbreviation and acronym disambiguation

in clinical discourse.

Luận văn Thạc sĩ Ngôn ngữ học: Đặc điểm của hiện tượng viết tắt trong tiếng Việt và Tiếng Thái Lan

MALADA EKKHAMPHAN

Ƣ V

V VÀ

Hà ội – 2020

MALADA EKKHAMPHAN

Ƣ V

V VÀ

à ội – 2020

Ả Ơ

TT.

đ y đ t ng ti ng h i

ghĩ ti ng Việt

hữ t t

đ y đ t ng ti ng

hữ

t ng ti ng Việt

h i

t t

ƢƠ 1

Chƣơng 2:

Ả Ƣ V

V VÀ THAIRATH

ONLINE)

้ ยนลีก/Champions League), TIFA (Trade and Invest-

นาโต (NATO), ยูเนสโก (UNESCO), ยูเอ็นเอชอาร์ (UNHR), จีดีพี (GDP)… Đ c

ยูเอ็น /ju - ʔen/ là

นาโต

น อ ก จ า ก นี

กต.อังกฤษแถลงยินดี ไทยจัดเลือกตั

เมก. /mé k/

เมษายน = เม.ย. (tháng n m)

มิถุนายน = มิ.ย. (tháng sáu)

โทรศัพท์ (Telephone)

พุทธศักราช = พ.ศ. (thời đ i Phật giáo), เมษายน = เม.ย.(tháng n m), มิถุนายน =

มิ.ย. (tháng sáu) c thể d ng d u ch m ở phía sau t ng ch

“น า ย วุ ฒิ ไ ก ร ลี วี ร ะ พั น ธุ

“นาทีระทึก ฮ.นอร์เวย์ เร่งอพยพ ผดส.กว่าพัน บนเรือส าราญ คลื

(ʔam - phə ) huyện Người đọc phải

(ʔa - ca n) giảng viên ho c làอ าเภอ

3.2. ột s nh n t chi h i

3.2.1. h n tố v ng n ng

มกราคม (mok-ka-ra-khom) – T

มีนาคม (mok-ka-ra-khom)– Tháng ba

(UAE), đánh d u lần đầu phiên bản F-35A xu t hiện t i Trung Đông

(AFCENT), tuyên bố

“ ส ส ส . จ อ ม บึ ง ม า ร า ธ อ น 2019 ส นั บ ส นุ น โ ด ย เ ม จิ ฮ โ ป ร ตี น ค รั

Có thể bạn quan tâm

Luận văn Thạc sĩ: Chế tạo và nghiên cứu tính chất điện, từ của vật liệu multiferroic Ba₀.₇Ca₀.₃TiO₃/ NiFe₂O₄

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu vật liệu biến hóa dạng chuỗi một chiều chế tạo từ kim loại đồng trên đế FR-4 hoạt động tại tần số MHz ứng dụng trong truyền năng lượng không dây

Luận văn Thạc sĩ: Đánh giá khả năng tác động tới môi trường biển của việc xả nước thải từ sự cố nhà máy điện hạt nhân Fukushima sử dụng công cụ ERICA

Luận văn Thạc sĩ: Xây dựng mô hình đầu dò nơtron và gamma sử dụng nhấp nháy EJ-276 ghép nối với mảng nhân quang silicon

Luận văn Thạc sĩ: Đánh giá khả năng ảnh hưởng của bức xạ ion hóa đến sức khỏe cư dân khu vực mỏ đất hiếm Đông Pao, xã Bản Hon, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu

Luận văn Thạc sĩ: Sử dụng phương pháp nhiễu xạ neutron khảo sát cấu trúc tinh thể và pha trật tự từ trong vật liệu Pr2FeCrO6

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu phân lập, xác định cấu trúc và hoạt tính ức chế NO của các hợp chất thứ cấp từ chủng vi nấm biển Aspergillus sp. CL251

Luận văn Thạc sĩ: Phân tích một số hợp chất bisphenol thôi nhiễm từ bao bì nhựa lên một số mẫu thực phẩm nền tinh bột

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và đánh giá hoạt tính kháng khuẩn, kháng nấm của loài hoa mộc (Osmanthus fragrans (Thunb.) Lour.) ở Việt Nam

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và đánh giá tác dụng kháng viêm của loài côi Turpinia montana (Blume) Kurz

Luận văn Thạc sĩ: Tổng hợp và đặc trưng tính chất vật liệu composite có cấu trúc nano chitosan–cyclodextrin/TiO₂–Ag

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu chế tạo và khảo sát một số tính chất của màng phủ trên cơ sở nhựa epoxy gốc nước và khung cơ kim - ZIF

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu tổng hợp một số dẫn xuất napthoquinone chứa nguyên tố flo bằng phản ứng đa thành phần

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu điều chế vật liệu Bioglass và tổ hợp lai với polymer ALG-F127 định hướng ứng dụng trong điều trị nội nha

Luận văn Thạc sĩ: Khảo sát thành phần hóa học và hoạt tính ức chế enzyme α-glucosidase trên một số hợp chất phân lập từ thịt quả bình bát nước (Annona glabra L.).

Luận văn Thạc sĩ: Tổng hợp và đánh giá hoạt tính chống ung thư của hợp chất lai chứa khung tetrahydro-β-carboline và imidazo[1,5-a]pyridine

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu tổng hợp một số dẫn xuất của benzazole

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu chiết tách lignin từ vỏ sầu riêng Ri6 (Durio zibethinus Murr.) và tổng hợp vật liệu biocomposite định hướng ứng dụng trong bảo quản sau thu hoạch

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu tổng hợp hạt nano bạc phủ acid hyaluronic mang doxorubicin định hướng ứng dụng trong điều trị ung thư

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính kháng viêm của loài rau dừa nước (Ludwigia adscendens)

Tài liêu mới

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu xây dựng thuật toán thích nghi và học tăng cường cấu trúc Actor - Critic điều khiển bám quỹ đạo cho robot di động đa hướng mecanum

Luận án Tiến sĩ: Cơ cấu bệnh tim mạch và chất lượng cuộc sống của người cao tuổi mắc suy tim, rung nhĩ điều trị tại Bệnh viện Thống Nhất, thành phố Hồ Chí Minh

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu hiện tượng nứt dăm đê sông vùng đồng bằng sông Hồng và dự báo khả năng bị nứt của một số đoạn đê

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu xây dựng giải pháp đảm bảo an toàn thông tin cho quá trình học liên kết dựa trên mật mã

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Phát triển năng lực đánh giá công nghệ cho học sinh trong dạy học môn Công nghệ 11 ở trường trung học phổ thông

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu phân loại chi cầu diệp – Bulbophyllum Thouars (Orchidaceae) ở vùng Tây Nguyên bằng phương pháp hình thái và phân tử

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu đặc điểm phân bố và dinh dưỡng của các loài lưỡng cư ở Vườn Quốc gia Bến En và Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, tỉnh Thanh Hóa

Luận án Tiến sĩ: Tổng hợp luật dẫn và điều khiển cho một lớp tên lửa đối hải trên cơ sở ứng dụng mạng nơ ron và hệ mờ

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu tổng hợp hệ điều khiển góc Pitch tua bin gió trong điều kiện có nhiễu tác động

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu hóa học lipid của hai loài san hô thủy tức Millepora dichotoma và Millepora platyphylla ở Việt Nam

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu kiểm soát phân phối công suất kéo trên cầu chủ động của ô tô con bằng ABS