Luận văn Thạc sĩ Ngữ văn: Khảo sát địa danh ở thành phố Thái Nguyên

Ạ Ọ

Đ I H C THÁI NGUYÊN Ạ Ọ Ư Ạ ƯỜ

NG Đ I H C S PH M

ị ườ

Hoàng Th Đ ng

Ả

Ị

Ố

Ở

KH O SÁT Đ A DANH THÀNH PH THÁI NGUYÊN

Ữ

Ậ

Ạ LU N VĂN TH C SĨ NG VĂN

THÁI NGUYÊN - NĂM 2008

Ạ Ọ

Đ I H C THÁI NGUYÊN Ạ Ọ Ư Ạ ƯỜ

NG Đ I H C S PH M

ị ườ

Hoàng Th Đ ng

Ả

Ị

Ố

Ở

KH O SÁT Đ A DANH THÀNH PH THÁI NGUYÊN

ậ

ố

ữ Chuyên ngành: Lý lu n Ngôn ng Mã s : 60 22 01

Ữ

Ậ

Ạ LU N VĂN TH C SĨ NG VĂN

Ọ Ẫ NG

THÁI NGUYÊN - NĂM 2008

NG D N KHOA H C: Ạ Ệ ƯỜ ƯỚ I H PGS.TS. PH M HÙNG VI T

Ụ

M C L C

M c l c ụ ụ ......................................................................................................................................................................................1

ờ L i nói đ u ầ .............................................................................................................................................................................4

ớ ụ Danh m c qui ƣ c ch vi ữ ế ắ ......................................................................................................................5 t t t

ụ ả Danh m c b ng bi u ể ...................................................................................................................................................6

M Đ UỞ Ầ ...............................................................................................................................................................................................8 ọ ề ............................................................................................................................................................ 8

ả ồ ố B n đ hành chính thành ph Thái Nguyên .................................................................................... 7

1. Lí do ch n đ tài

ụ ụ ệ 2. M c đích và nhi m v nghiên c u ứ .............................................................................................................9

ố ượ ạ 3. Đ i t ng và ph m vi nghiên c u ứ .............................................................................................................9

ươ ứ ồ 4. Ph ng pháp nghiên c u và ngu n ng li u ữ ệ ..................................................................................9

ị 5. L ch s v n đ ử ấ ề ..............................................................................................................................................................10

ọ 6. Ý nghĩa khoa h c và đóng góp c a đ tài ủ ề ........................................................................................14

..........................................................................................................................................1 5

Ề

CHƢ NG 1. M T S V N Đ CHUNG Ộ Ố Ấ ị

ấ ậ ủ 7. C u trúc c a lu n văn

.............................................................................................................16 ọ .................................................................................................1 6

ệ ị 1.1. Khái ni m đ a danh và đ a danh h c

.............................................................................................................................1 6

ị ệ 1.1.1. Khái ni m đ a danh

ị ệ 1.1.2. Khái ni m đ a danh h c ọ ...................................................................................................................18

.........................................................................................................18

ạ ị ứ 1.2. Ch c năng và phân lo i đ a danh

...................................................................................................................1 8

ủ ị ứ 1.2.1. Ch c năng c a đ a danh

..................................................................................................................................19

ạ ị 1.2.2. Phân lo i đ a danh

..............................24

ấ ề ồ ứ ị ạ ạ ị 1.2.3. V n đ đ ng đ i và l ch đ i trong nghiên c u đ a danh

.................................2 5

ấ ề ữ ố ị 1.3. Đ a danh thành ph Thái Nguyên nh ng v n đ liên quan

.........................................................................................................................................................2 5

ị ị 1.3.1.V trí đ a lí

ị 1.3.2. L ch s ử ................................................................................................................................................................26

ư 1.3.3. Dân c , dân t c ộ .........................................................................................................................................2 9

......................................................................................................3 0

ữ ế ữ 1.3.4. Ngôn ng , ch vi t, văn hoá

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ế ả ậ ố ị 1.4. Đ a danh thành ph Thái Nguyên k t qu thu th p và phân lo i ạ ................32

ế ả 1.4.1. K t qu thu th p ậ .....................................................................................................................................3 2

1.4.2. Phân lo iạ ...........................................................................................................................................................3 3

Ặ

Ấ

Ể

Ị

Ố

CHƢ NG 2. Đ C ĐI M C U TRÚC VÀ Ý NGHĨA Đ A DANH THÀNH PH

THÁI NGUYÊN .......................................................................................................................................42

Ti u k t ể ế .......................................................................................................................................................................................40

...............................................................................................................................................42

ặ ấ ể 2.1. Đ c đi m c u trúc

................................................................................................................................4 2

ệ ấ 2.1.1. Khái ni m c u trúc

.......................................4 2

ị ở ố ấ 2.1.2. Mô hình c u trúc đ a danh thành ph Thái Nguyên

.................................................................42

ể ị ứ ề ấ 2.1.2.1. V mô hình c u trúc ph c th đ a danh

....4 4

ể ị ứ ấ ở ố 2.1.2.2. Mô hình c u trúc ph c th đ a danh thành ph Thái Nguyên

...............................................................................................................................4 6

ố ề 2.1.3. V thành t chung

.....................................................................................................46

ệ ố 2.1.3.1. Khái ni m thành t chung

........................4 7

ố ố ị 2.1.3.2. Thành t chung trong đ a danh thành ph Thái Nguyên

...................................................................................................................................................57

ề 2.1.4. V tên riêng

......................................................................................................................57

ệ 2.1.4.1. Khái ni m tên riêng

ể ị ứ ể ặ ở ố 2.1.4.2. Đ c đi m tên riêng trong ph c th đ a danh thành ph Thái

Nguyên .....................................................................................................................................................5 7

....................................................................................70

ố ị 2.2. Ý nghĩa đ a danh thành ph Thái Nguyên

.......................................................70

ượ ả ị ấ ề 2.2.1. V n đ ý nghĩa đ c ph n ánh trong đ a danh

.................................................7 1

ượ ả ị 2.2.2. Các nhóm ý nghĩa đ c ph n ánh trong đ a danh

ị ỉ 2.2.2.1. Đ a danh ch hình dáng, kích th ướ ố ượ ................................................71 c đ i t ng

ỉ ươ ị ướ ị 2.2.2.2. Đ a danh ch ph ng h ng, v trí đ i t ố ượ .................................................72 ng

ề ệ ả ẩ ị ỉ ế ặ ư 2.2.2.3. Đ a danh ch ngh nghi p và s n ph m kinh t ủ đ c tr ng c a

ị đ a ph ươ ........................................................................................................................................7 2 ng

ị 2.2.2.4. Đ a danh mang tên ng ườ .......................................................................................................7 2 i

ị 2.2.2.5. Đ a danh ch s ỉ ố .................................................................................................................................7 3

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ị ỉ ặ ư 2.2.2.6. Đ a danh ch đ c tr ng, tính ch t đ i t ấ ố ượ .....................................................7 3 ng

ị ỉ 2.2.2.7. Đ a danh ch tâm lí, nguy n v ng ệ ọ ...............................................................................73

ả ị ưỡ ờ ố 2.2.2.8. Đ a danh ph n ánh tín ng ng, tôn giáo và đ i s ng văn hoá

tâm linh ....................................................................................................................................................74

Ể Ệ

Ữ

Ặ

Ể

CHƢ NG 3. NH NG Đ C ĐI M NGÔN NG VĂN HOÁ TH HI N TRONG

Ố

Ị

Đ A DANH THÀNH PH THÁI NGUYÊN

........................................................................7 6

Ti u k t ể ế .............................................................................................................................................................................7 5

..........................................................................................7 6

ộ ố ấ ề ề ữ 3.1. M t s v n đ v ngôn ng văn hóa

.................................................................................................................................7 6

ệ 3.1.1. Khái ni m văn hoá

..............................................................................7 7

ệ ữ ữ ố 3.1.2. M i quan h gi a ngôn ng văn hoá

...........................................................7 9

ộ ố ặ ể ệ ể ị 3.2. M t s đ c đi m văn hoá th hi n trong đ a danh

...................7 9

ồ ạ ủ ạ ượ ể ệ ị 3.2.1. Các d ng t n t i c a văn hoá đ c th hi n trong đ a danh

ể ặ ố ị 3.2.1.1. Đ c đi m văn hoá trong đ a danh thành ph Thái Nguyên

ệ ượ ự ồ ạ ủ ả qua hi n t ng ph n ánh s t n t i c a các di s n v t th ả ậ ể ...............7 9

ể ặ ố ị 3.2.1.2. Đ c đi m văn hoá trong đ a danh thành ph Thái Nguyên qua

ệ ượ ự ồ ạ ủ ả hi n t ng ph n ánh s t n t ả i c a các di s n phi v t th ậ ể ................7 9

ươ ệ ị ố ự ể ệ 3.2.2. S th hi n các ph ng di n văn hoá trong đ a danh thành ph

Thái Nguyên ............................................................................................................................................8 3

ươ ệ ự ể ệ 3.2.2.1. S th hi n các ph ng di n văn hoá sinh ho t ạ .........................................83

ươ ệ ả ự ể ệ 3.2.2.2. S th hi n các ph ng di n văn hoá s n xu t ấ ..........................................8 4

.............................................8 4

ươ ệ ự ể ệ 3.2.2.3. S th hi n các ph ng di n văn hoá vũ trang

Ế

K T LU N

Ậ ......................................................................................................................................................................................8 7

Ti u k t ể ế .............................................................................................................................................................................8 6

..........................8 9

ế ề ụ ậ ố Danh m c công trình đã công b có liên quan đ n đ tài lu n văn

ệ Tài li u tham kh o ả ..........................................................................................................................................................90

Ph l c nh ụ ụ ả ............................................................................................................................................................................9 4

ầ ố ừ ắ ế ụ ụ ị ố Ph l c các đ a danh s p x p theo t n s t ấ cao xu ng th p theo tiêu chí

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ự ự t nhiên, không t nhiên .....................................................................................................................................9 6

Ờ Ả Ơ L I C M N

ượ ề ả ấ ớ Đ c sinh ra và l n lên trên m nh đ t Thái Nguyên anh hùng là ni m t ự

ớ ủ ề ệ ố ể ị hào l n c a chúng tôi. Nay l ạ ượ i đ c tìm hi u đôi nét v h th ng đ a danh trên

ể ị ỏ ấ ế ơ ự ư ị đ a bàn, chúng tôi nh có d p may đ bày t t m lòng bi t n, s thành kính

ố ớ ươ ủ c a mình đ i v i quê h ng.

ả ơ ể ậ ạ Đ hoàn thành lu n văn, chúng tôi xin chân thành c m n PGS. TS Ph m

ệ ườ ự ế ướ ự ệ ề ẫ Hùng Vi t, ng i đã tr c ti p h ọ ng d n chúng tôi th c hi n đ tài khoa h c

ả ơ ự ỡ ủ ầ ổ này, c m n s giúp đ c a các Th y, Cô giáo trong t ữ Ngôn ng , Khoa Sau

ườ ạ ọ ư ạ ạ ọ ầ ạ ọ đ i h c, tr ng Đ i h c S ph m Đ i h c Thái Nguyên và các th y cô giáo

ở ệ ữ ọ ệ ọ ộ ệ Vi n Ngôn ng h c, Vi n Khoa h c xã h i Vi t Nam.

ả ơ ự ỡ ệ Chúng tôi cũng xin chân thành c m n s giúp đ nhi ủ t tình c a UBND,

ơ ộ ở ỷ ỷ Thành u , các c quan thu c S văn hoá Thông tin, U ban Nhân dân các

ườ ữ ệ ạ ồ ỡ ư ệ Ph ng, Xã, các b n đ ng nghi p đã giúp đ chúng tôi có nh ng t li u đ ể

ậ hoàn thành Lu n văn này.

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

Tác gi ả

Ữ Ế

Ụ

Ắ

DANH M C CÁC CH VI T T T

ườ C. G Ph ng Cam Giá

ườ ồ Đ. Q Ph ng Đ ng Quang

ườ G. S Ph ng Gia Sàng

ườ H. S Ph ơ ươ ng H ng S n

ườ ụ H. V. T Ph ng Hoàng Văn Th

L. S ơ ươ Xã L ng S n

ườ P. Đ. P Ph ng Phan Đình Phùng

P. H Xã Phúc Hà

P. Trìu Xã Phúc Trìu

ườ P. Xá Ph ng Phú Xá

P. Xuân Xã Phúc Xuân

ắ Q. Th ngắ ế Xã Quy t Th ng

ườ Q. Tri uề Ph ề ng Quan Tri u

ườ Q. Trung Ph ng Quang Trung

ườ Q. V Ph ng Quang Vinh

T. C ngươ Xã Tân C ngươ

ườ T. D Ph ng Túc Duyên

ườ T. Đán Ph ị ng Th nh Đán

T. Đ cứ ứ ị Xã Th nh Đ c

ườ T. L pậ Ph ậ ng Tân L p

ườ T. Long Ph ng Tân Long

T. L ngươ Xã Tích L ngươ

ườ T. Thành Ph ng Tân Thành

ườ ị T. Th nhị Ph ng Tân Th nh

ườ ươ ư T.V Ph ng Tr ng V ng

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ườ Tr.Thành Ph ng Trung Thành

Ụ

Ả

Ể

DANH M C B NG BI U

ạ ị ả ố ự ự B ng 1.1. Th ng kê phân lo i đ a danh theo tiêu chí t nhiên không t

nhiên ...................................................................................................................................................3 3

ồ ố ạ ị ả ố B ng 1.2. Th ng kê phân lo i đ a danh theo tiêu chí ngu n g c ngôn ng ữ .... . ..39

ố ượ ả ố ế ố ứ ủ B ng 2.1. Th ng kê s l ng âm ti t trong thành t ể ị chung c a ph c th đ a

........................................................................................47

ố danh thành ph Thái Nguyên

ạ ố ượ ả ố ể ị B ng 2.2. Th ng kê các lo i đ i t ng chuy n hoá trong đ a danh thành

......................................................................................................................5 0

ố ph Thái Nguyên

ố ượ ả ố ế ị ố B ng 2.3. Th ng kê s l ế ố ng các y u t ( âm ti t ) trong đ a danh thành ph

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

Thái Nguyên..................................................................................................................................57

Ố

Ồ

Ả

B N Đ HÀNH CHÍNH THÀNH PH THÁI NGUYÊN

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

Ở Ầ M Đ U

ọ ề 1. Lí do ch n đ tài

ự ấ ữ ứ ộ ọ ị 1.1. Nghiên c u đ a danh là m t trong nh ng lĩnh v c r t quan tr ng và

ế ữ ọ ữ ọ ư ệ ề ố ầ c n thi ạ t trong ngôn ng h c truy n th ng cũng nh ngôn ng h c hi n đ i.

ỏ ậ ộ ộ ủ ữ ữ ể ặ ỉ Nó không ch làm sáng t ị nh ng đ c đi m, nh ng qui lu t n i b c a đ a

ữ ở ộ ộ ấ ướ ứ ầ danh, góp ph n vào nghiên c u ngôn ng ề m t vùng mi n, m t đ t n c mà

ộ ố ấ ế ề ặ ệ ố còn có ý nghĩa liên quan đ n m t s v n đ khác, đ c bi ệ ữ t là m i quan h gi a

ứ ấ ạ ữ ươ ứ ị ngôn ng và văn hoá. Nghiên c u c u t o, ph ng th c đ nh danh và ý nghĩa

ế ố ự ươ ữ ư ế ậ ổ ớ ủ c a các y u t cũng nh nh ng qui lu t bi n đ i trong s t ng tác v i văn

ủ ị ủ ị ố hoá c a đ a danh nói chung và c a đ a danh thành ph Thái Nguyên nói riêng là

ữ ữ ế ị ướ h ng đ n nh ng ý nghĩa, nh ng giá tr trên.

ứ ấ ị ượ ự ể ạ 1.2. Nghiên c u đ a danh giúp ta th y đ ủ c s bi u đ t khác nhau c a

ữ ề ố ừ ế ố ừ ề ề ả ặ ấ ộ ngôn ng v v n t ể . Hi u bi t m t cách tho đáng v n t v nhi u m t nh t là

ệ ấ ạ ữ ừ ượ ồ ư ệ ề ươ v ph ng di n c u t o, ng nghĩa, t đó có đ c ngu n t ệ li u quý cho vi c

ứ ị ủ ử ữ ứ ặ ộ nghiên c u l ch s ngôn ng và văn hoá c a dân t c. M t khác nghiên c u sâu

ề ị ẽ ể ầ ơ ươ ố ừ ề ị v n t v đ a danh s góp ph n tìm hi u sâu h n v đ a ph ề ng trên nhi u

ự ặ ệ ể ủ ề ự ữ lĩnh v c, đ c bi t là v s phát tri n c a ngôn ng và văn hoá.

ố ế ị 1.3. Thành ph Thái Nguyên là trung tâm kinh t , chính tr , văn hoá, xã

ơ ế ấ ấ ử ủ ị ộ ủ ỉ h i c a t nh Thái Nguyên. N i đây đã ghi bi t bao d u n văn hoá, l ch s c a

ườ ả ị ượ ệ ớ ấ ướ đ t n c. Là ng i b n đ a, đ c sinh ra, l n lên và hi n đang làm vi c t ệ ạ ị i đ a

ươ ấ ố ị ươ ph ể ng, chúng tôi mong mu n tìm hi u các đ a danh vùng đ t quê h ng

ấ ạ ề ặ ươ ứ ặ ữ ỉ mình v các các m t: c u t o, ý nghĩa, ph ng th c đ t tên và ch ra nh ng

ư ủ ử ị ư ậ ọ ị ề ặ đ c tr ng văn hoá, l ch s , đ a lí, dân c c a vùng, do v y chúng tôi ch n đ

ả ị ở ố ể ự ề ệ tài: "Kh o sát đ a danh thành ph Thái Nguyên" làm đ tài đ th c hi n

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ủ ậ lu n văn c a mình.

ứ ụ ụ ệ 2. M c đích và nhi m v nghiên c u

ụ 2.1. M c đích

ủ ệ ị ườ ệ ị ứ ệ ố Qua vi c nghiên c u h th ng đ a danh c a ng i Vi t trên đ a bàn thành

ậ ố ướ ớ ậ ơ ả ệ ph Thái Nguyên, lu n văn h ng t i vi c tìm ra quy lu t c b n cũng nh ư

ề ấ ạ ữ ặ ồ ố ươ ứ ị nh ng nét đ c thù v c u t o, ý nghĩa, ngu n g c, ph ng th c đ nh danh, và

ố ố ị ủ ệ ố ử ị ị ệ ớ m i quan h v i các nhân t l ch s , đ a lí, văn hoá... c a h th ng đ a danh

ố thành ph Thái Nguyên.

ụ ệ 2.2. Nhi m v

ế ề ị ể ấ ề 2.2.1. Tìm hi u các v n đ lý thuy t v đ a danh.

ề ả ố ị ị 2.2.2. Đi u tra, kh o sát các đ a danh trên đ a bàn thành ph Thái Nguyên

ả ệ ố ấ ạ ề ặ ị 2.2.3. Phân tích, miêu t h th ng đ a danh v các m t: c u t o, ý nghĩa,

ươ ứ ị ph ng th c đ nh danh, v.v.

ệ ố ữ ể ặ ỉ ị ị 2.2.4. Ch ra đ c đi m ngôn ng văn hoá qua h th ng đ a danh trên đ a

ố bàn thành ph Thái Nguyên.

ứ ạ ợ 3. Đ i tố ƣ ng và ph m vi nghiên c u

ố ượ ứ ủ ệ ố ậ ị ị 3.1. Đ i t ng nghiên c u c a lu n văn là h th ng đ a danh trên đ a bàn

ố thành ph Thái Nguyên.

ụ ọ ệ ớ ị ị ả 3.2. V i nhi m v tr ng tâm là kh o sát đ a danh trên đ a bàn thành ph ố

ồ ạ ậ ả ị Thái Nguyên, chúng tôi t p trung kh o sát các đ a danh đang t n t i trên đ a ị bàn

ế ướ ớ ừ ộ ố ị (có chú ý đ n m t s đ a danh đã có tr c đây). Riêng l p t ữ ỉ ng ch tên g i:ọ

ệ ơ ượ ố ượ công ty, xí nghi p, c quan... không đ ư c chúng tôi đ a vào đ i t ng ả kh o sát

ừ ướ ậ ấ vì xu t phát t ệ quan ni m và h ứ ủ ng nghiên c u c a lu n văn.

ữ ệ ứ ơ ồ 4. Phƣ ng pháp nghiên c u và ngu n ng li u

ươ 4.1. Ph ng pháp

ể ự ệ ượ ậ ụ ụ ươ Đ th c hi n đ ậ c m c đích đã nêu, lu n văn v n d ng các ph ng pháp:

ề ề ồ ạ ả 4.1.1. Đi u tra, đi n dã ị , kh o sát các đ a danh đang t n t i.

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ố ị ượ ố 4.1.2. Th ng kê đ nh l ế . ng, so sánh đ i chi u

ặ ấ ạ ệ ố ề ị 4.1.3. Phân tích, miêu tả h th ng đ a danh v các m t c u t o, ý nghĩa,

ươ ứ ị ph ng th c đ nh danh.

ươ ử ụ ủ ế ổ Trong đó ph ng pháp s d ng ch y u là phân tích t ng h p t ợ ư ệ li u,

ả ể ả ữ ề ậ ấ ị miêu t đ lí gi ế ư i nh ng v n đ có liên quan, đ a ra nh n đ nh đánh giá và k t

ứ ụ ậ ị lu n theo m c đích nghiên c u đã xác đ nh.

ữ ệ ồ 4.2. Ngu n ng li u

ệ ố ậ ồ ợ ị ị H th ng đ a danh mà chúng tôi đã t p h p, g m 1072 đ a danh, đ ượ c

ấ ừ l y t :

ư ệ ề ở ố ư ệ ề T li u đi u tra đi n dã thành ph Thái Nguyên. Đây là t ủ li u ch

ủ ể ậ ọ ế y u và quan tr ng đ chúng tôi hoàn thành lu n văn c a mình.

ộ ố ơ ố ệ ố ướ ỷ ộ ư ủ Các s li u th ng kê c a m t s c quan nhà n c nh : Thành u , H i

ố ở ỷ ồ đ ng Nhân dân U ban Nhân dân thành ph Thái Nguyên, S Giao thông V nậ

ở ườ ở ả t i, S Tài nguyên và Môi tr ng, S Văn hoá Thông tin...

ế ể ạ ả ả ớ ố ồ ị ầ B n đ , tranh, nh các lo i khi c n đ so sánh đ i chi u v i các đ a

ố ị danh trên đ a bàn thành ph Thái Nguyên.

ậ ư ệ ế ế ả ắ ố Sau khi kh o sát, thu th p t li u, chúng tôi ti n hành s p x p, th ng kê,

ấ ạ ệ ố ạ ị ữ ồ phân lo i đ a danh theo nh ng h th ng khác nhau (c u t o, ý nghĩa, ngu n

ươ ể ụ ụ ụ ủ ề ứ ị ụ ệ ố g c và ph ng th c đ nh danh) đ ph c v cho m c đích, nhi m v c a đ tài.

ế ớ ị ế ố ở ả ả ị ầ Khi c n thi t, có đ i chi u, so sánh v i đ a danh H i Phòng, Qu ng Tr ,

ổ ậ ủ ị ư ữ ể ệ ố ặ Ngh An đ làm n i b t nh ng nét đ c tr ng riêng c a đ a danh thành ph

Thái Nguyên.

ị ử ấ ề 5. L ch s v n đ

ế ớ 5.1. Trên th gi i

ộ ộ ữ ọ ủ ứ ọ ị Là m t b môn c a ngôn ng h c, đ a danh h c chuyên nghiên c u các

ử ấ ạ ứ ặ ế ị ư ị ấ ề v n đ liên quan đ n đ a danh nh : l ch s , c u t o, ý nghĩa, cách th c đ t tên

ự ế ổ ủ ứ ệ ị ị ừ ấ ở và s bi n đ i c a các đ a danh. Vi c nghiên c u đ a danh đã có t r t lâu

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ươ ọ ượ ị ả ươ c ph ng Đông và ph ng Tây. Tuy nhiên, đ a danh h c đ ộ ộ c coi là m t b

ự ự ố ượ ọ ứ ệ ươ môn khoa h c th c s , có đ i t ng nghiên c u riêng, có h ph ng pháp,

ệ ố ứ ế ắ nguyên t c nghiên c u riêng, có h th ng lí thuy t riêng, theo các nhà nghiên

ỉ ự ự ắ ầ ế ỉ ở ứ c u, ch th c s b t đ u vào th k 19 Tây Âu.

ấ ề ồ ố ủ ữ ị ườ ượ V n đ ngu n g c, ng nghĩa c a các đ a danh th ng đ c các nhà khoa

ấ ề ữ ứ ọ ọ ọ h c quan tâm nghiên c u và h coi đây là nh ng v n đ trung tâm, quan tr ng.

ứ ề ị ử ị ị ươ Khi nghiên c u v đ a danh l ch s văn hoá du l ch và th ạ ng m i Hoà

ứ ế ậ ủ ọ ườ ộ Bình, các nhà nghiên c u đã vi t: “Cu c tranh lu n c a h th ng xoay quanh

ư ộ ộ ị hai n i dung: m t là, đ a danh cũng nh tên riêng, có nghĩa hay không có

ủ ữ ữ ể ế ế ệ nghĩa, n u có thì bi u hi n ng nghĩa c a nó ra sao, liên quan đ n nh ng

ố ị ượ thành t nào; hai là, đ a danh đ ầ c hình thành do ai, th n thánh hay con ng ườ i

ậ ủ ọ ườ ủ ể ủ ự ượ ậ là ch th c a nó. Tuy nhiên, s bàn lu n c a h th ng đ c nhìn nh n và

ừ ộ ố ề ể ậ ộ ả ư ỉ xem xét t ọ góc đ b n th lu n (ontology) nh ng đã có m t s đi u ch nh, h

ườ ướ ế ế ế ế ộ th ng h ng đ n góc đ quy chi u trong lí thuy t quy chi u (reference

ụ ư ư ậ ữ ậ theory), ví d nh John R. Searle, Keith Dounellan. Nh ng bàn lu n nh v y

ề ở ấ ế ọ ổ ạ ư ở ệ xu t hi n nhi u các nhà tri t h c c đ i nh Socrates, Platon. Ngoài ra,

ề ấ ố ườ ư ậ ế ổ Trung Qu c có r t nhi u ng i đã ti n hành công tác ghi chép, s u t p, t ng

ả ụ ư ủ ị ữ ọ ầ ợ h p và ph n nào đó gi i thích cách đ c, ng nghĩa c a đ a danh. Ví d nh :

ư ậ ố ờ ế ị Ban C đ i Đông Hán (32 92) đã s u t p và ghi chép đ n 4000 đ a danh

ỷ ề ậ ế ụ trong Hán Th ư ; sách Thu kinh chú ờ ắ đ i B c Ng y (380 535) đã đ c p đ n

ạ ị ơ h n 2 v n đ a danh...

ề ị ế ị ườ Các công trình v đ a danh và liên quan đ n đ a danh sau đó th ng là

ư ầ ữ ậ ợ ị ữ nh ng công trình s u t m, t p h p các đ a danh l ạ ớ ư i v i t ố cách là nh ng cu n

ố ừ ể ị ữ ổ s tay, nh ng cu n t đi n đ a danh.

ế ỉ ờ ở ứ ế ố ọ ị Đ n cu i th k 19, ngành đ a danh h c chính th c ra đ i Châu Âu. Các

ề ề ế ấ ờ ồ ố ứ công trình th i kì này đi sâu nghiên c u nhi u v n đ lí thuy t, ngu n g c,

ủ ị ế ỉ ự ế ễ ả ả ầ ố di n bi n, s lan to và s n sinh c a đ a danh. Cũng vào cu i th k 19, đ u

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ứ ề ị ế ỉ ệ ề ấ ấ th k 20 đã xu t hi n nhi u công trình nghiên c u v đ a danh có tính ch t lí

ự ừ ể ậ ạ ị lu n cao, có giá tr nh : ị ư T và các đ a đi m, hay, s minh ho có tính nguyên lai

ủ ử ị ị ộ ọ ề ị v l ch s , dân t c h c và đ a lí h c ọ c a Issac Taylor (1864); Đ a danh h c ọ c aủ

ủ ị J.J. Eghi (1872); Đ a danh h c ọ c a J.W. Nagh (1903)...

ứ ị ế ỉ ầ ạ ướ Vào đ u th k 20, hàng lo t công trình nghiên c u đ a danh theo h ng lí

ự ế ặ ả ướ ờ thuy t, th c hành ho c c hai h ề ng đã ra đ i. Càng v sau, trong các công

ả ộ ệ ố ố ắ ự ứ trình nghiên c u, các tác gi ế ị càng c g ng xây d ng m t h th ng lí thuy t đ a

ữ ự ồ ố ọ danh h c. Ví d : ụ Atlat ngôn ng Pháp ủ c a J. Gilenon; Ngu n g c và s phát

ể ủ ị ủ ả ứ ọ ị tri n c a đ a danh c a tác gi A. Dauzat; Đ a danh h c, kho trí th c, các qui t cắ

ữ ủ ị ộ ộ ề và ngôn ng c a các tên đ a lí ủ c a Naftali Kadmon... Nhi u cu c h i th o đ ả ượ c

ổ ứ ứ ề ị ấ ổ ứ ở ỹ t ch c M , Anh... và các t ố ch c nghiên c u v đ a danh có tính ch t qu c

ố ế ượ ầ ượ ậ ỷ gia, qu c t đ c thành l p. Năm 1890, 1902, l n l ậ t thành l p U ban đ aị

ỵ ể ỹ ỷ ở ứ ạ ị danh M , U ban đ a danh Thu Đi n và Đ c năm 1925 đã có t p chí chuyên

ứ ị ngành Nghiên c u đ a danh...”[47, tr.1617].

ứ ủ ừ ư ạ Bên c nh đó, trong công trình nghiên c u c a mình, T Thu Mai đ a ra

ậ ị ọ ế ư nh n đ nh: “Các nhà khoa h c Xô Vi t nh N. I. Niconov; E. M. Muraev;

ữ ườ ự ự A. V. Superanskaja là nh ng ng i tiên phong trong lĩnh v c xây d ng m t ộ hệ

ế ị ề ậ ố th ng lí lu n v lí thuy t đ a danh. Trong đó, đáng chú ý là A. V.

ị ề ẩ ấ ậ Superanskaja v iớ Đ a danh là gì ? , tác ph m đã đi sâu vào v n đ nh n di n ệ và

ệ ư ể ề ệ ị ị phân tích đ a danh. Ngoài vi c đ a ra cách hi u v khái ni m đ a danh, tác giả

ụ ủ ề ậ ế ọ này còn đ c p đ n tính liên t c c a tên g i, không gian tên riêng và các lo iạ

ố ượ ọ ể ạ ị ư ị đ a danh cũng nh tên g i các đ i t ng đ a lí theo lo i hình... Có th nói, đây là

ị ổ ứ ế ế ả ớ ớ ữ công trình l n có giá tr t ng k t nh ng k t qu nghiên c u m i, làm c ơ sở

ứ ữ ệ ế ắ ị ở v ng ch c cho vi c nghiên c u đ a danh ti p theo Liên bang Xô Vi ế t

ướ tr c đây” [27, tr.1112].

ị ứ ẽ ọ Ngày nay, đ a danh ạ h c ngày càng thu hút m nh m các nhà nghiên c u

ữ ọ ề ặ ộ ệ ữ ấ thu c nhi u ngành khác nhau, nh t là các nhà ngôn ng h c, đ c bi t là nh ng

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ườ ữ ữ ườ ng i làm công tác chính sách ngôn ng , nh ng ng ả ồ i làm công tác b n đ ,

ữ ườ ứ ị ử ữ ứ ề nh ng ng ữ ộ i nghiên c u v ngôn ng dân t c, nghiên c u l ch s ngôn ng .

ổ ứ ứ ề ị ượ ề ậ ơ Các t ch c nghiên c u v đ a danh ngày càng đ ặ c thành l p nhi u h n. M t

ố ượ ấ ươ ứ ị khác, đ i t ng, tính ch t, ph ọ ủ ng pháp nghiên c u c a ngành đ a danh h c

ượ ả ề ệ ố ự ễ ở ộ ế cũng ngày càng đ c m r ng c v h th ng lí thuy t và th c ti n.

5.2. Ở ệ Vi t Nam

ướ ể ủ ữ ọ ặ ệ ớ Cùng v i xu h ng phát tri n c a ngôn ng h c, đ c bi ủ ị t là c a đ a danh

ế ớ ứ ề ấ ị ở ệ ừ ọ h c trên th gi i, v n đ nghiên c u đ a danh Vi t Nam cũng đã có t lâu

ỉ ề ậ ớ ư ớ ử ị ộ ị ể ấ ằ ị nh ng m i ch đ c p t i góc đ đ a lí l ch s , đ a chí... nh m tìm hi u đ t

ườ ế ỉ ướ ả ế ữ ủ ấ ề ứ ướ n c, con ng i. Ph i đ n nh ng năm 60 c a th k tr c, các v n đ nghiên c u

ớ ượ ọ ự ộ ậ ề ị ị đ a danh và lí lu n v đ a danh h c m i đ c quan tâm m t cách đích th c.

ộ ố ả ươ ứ ư ạ ị M t s tác gi nh Đào Duy Anh, Hoàng Th Châu, Ph m Đ c D ng,

ễ ầ ườ ừ Tr n Trí Dõi, Lê trung Hoa, Nguy n Kiên Tr ậ ụ ng, T Thu Mai... đã v n d ng

ứ ề ươ ữ ọ ử ủ ị nhi u tri th c, ph ng pháp c a ngôn ng h c so sánh l ch s vào trong

ứ ề ế ấ ị ậ ủ ọ nghiên c u đ a danh. Nhi u k t lu n c a h rút ra có tính ch t liên ngành cao,

ế ề ượ đ ử ụ c nhi u ngành s d ng, tham chi u.

ượ ườ ầ ứ ị ướ ị Hoàng Th Châu đ c xem là ng i đ u tiên nghiên c u đ a danh d i

ữ ọ ủ ớ ữ ổ ạ ở ệ ề ố góc nhìn c a ngôn ng h c v i bài vi ế M i liên h v ngôn ng c đ i t

ộ Đông Nam Á qua m t vài tên sông (1964). Lê Trung Hoa khi nghiên c u ứ Đ a ị

ở ơ ở ư danh ố ồ Thành ph H Chí Minh ế ể ữ (1991) đã đ a ra nh ng c s lí thuy t đ

ự ế ổ ữ ể ặ ồ ố ỉ ấ ạ phân tích và ch ra nh ng đ c đi m c u t o, ngu n g c, ý nghĩa và s bi n đ i

ế ậ ớ ị ữ ủ ể ặ ị ủ c a đ a danh. Đ n năm 1996, v i lu n án Nh ng đ c đi m chính c a đ a

ễ ườ ề ế ổ ả danh H i Phòng, Nguy n Kiên Tr ộ ố ấ ng đã b sung m t s v n đ lí thuy t

ư ị ướ ặ ệ ậ đ a danh mà Lê Trung Hoa đã đ a ra tr c đó. Đ c bi t, lu n án khái quát

ượ ổ ủ ị ề ấ ạ ự ế ữ ể ặ ồ ố đ c nh ng đ c đi m v c u t o, ngu n g c, ý nghĩa và s bi n đ i c a đ a

ớ ị ự ả danh H i Phòng trong s so sánh v i đ a danh các vùng khác ở ệ Vi t Nam.

ự ủ ế ằ ầ ạ ướ Ti p đó, nh m góp ph n cho s đa d ng c a các khuynh h ng, các

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ươ ứ ị ả ầ ố ộ ố ph ng pháp nghiên c u đ a danh, tác gi Tr n Trí Dõi đã công b m t s bài

ế ề ị ướ ị vi t v đ a danh theo khuynh h ử ng so sánh l ch s . Đó là các bài vi ế V ề t

ử ề ộ ả ố ị ị đ a danh C a Lò (2000); V m t vài đ a danh, tên riêng g c Nam Đ o trong

ế ừ ữ ề vùng Hà N i x a ộ ư (2000); Không gian ngôn ng và tính k th a đa chi u

ộ ị ở ệ ấ ủ ị c a đ a danh (qua phân tích m t vài đ a danh Vi t Nam) (2001) và ề V n đ

ớ ữ ế ộ ị đ a danh biên gi ậ i Tây Nam: m t vài nh n xét và nh ng ki n ngh ị (2001).

ư ế ả ứ ể ế ậ ị N u nh các tác gi trên nghiên c u đ a danh theo ki u ti p c n ngôn

ữ ọ ấ ừ ố ượ ả ị ng h c xu t phát t chính b n thân đ i t ng đ a danh thì công trình nghiên

ộ ố ấ ề ị ọ ệ ạ c u ứ M t s v n đ đ a danh h c Vi t Nam (2000) ễ ủ c a Nguy n Văn Âu l i

ướ ế ậ ử ế ầ ậ ấ ị ị theo h ng ti p c n đ a lí l ch s văn hoá. G n đây nh t là hai lu n án Ti n

ể ị ướ ừ ộ sĩ tìm hi u đ a danh d ữ ủ i góc đ ngôn ng c a T Thu Mai v i ớ Nghiên c u ứ

ị ạ ả ị ở ả ị đ a danh Qu ng Tr (2004) và Phan Xuân Đ m v i ớ Kh o sát các đ a danh

ệ ủ ề ạ ọ Ngh An (2005). ậ Ngoài ra, còn có khá nhi u lu n văn Th c sĩ c a các h c viên

ở ườ ạ ọ ể ị ở ệ các tr ng Đ i h c khi tìm hi u đ a danh ố ị các huy n, th xã, thành ph .

ư ậ ướ ứ ị ở ể ấ ằ Nh v y, có th th y r ng các khuynh h ng nghiên c u đ a danh Vi ệ t

ế ể ấ ạ ậ Nam là r t phong phú và đa d ng. Chính vì th mà chúng ta có th nhìn nh n

ở ữ ề ể ạ ọ ị đ a danh nh ng khía c nh khác nhau. Và đi u quan tr ng là đ làm sáng t ỏ

ự ế ậ ấ ầ ế ấ ề ị v n đ đ a danh, s ti p c n liên ngành là r t c n thi t

Ở 5.3. Thái Nguyên

ậ ự ư ế ộ Cho đ n nay, ch a có m t công trình th t s chuyên sâu nào nghiên c u ứ đ aị

ướ ữ ệ ộ ở ố danh thành ph Thái Nguyên d i góc đ ngôn ng . Hi n nay, Thái

ầ ớ ỉ ị ỉ Nguyên m i ch có công trình Đ a chí Thái Nguyên đang d n hoàn ch nh và đi

ứ ị ấ ố ướ vào in n. Do đó, nghiên c u đ a danh thành ph Thái Nguyên d ộ i góc đ ngôn

ướ ế ậ ậ ớ ữ ng là h ng ti p c n m i, cũng qua đó cho phép ta nh n di n đ ệ ượ ặ tr ngư c đ c

ế ố ị ủ ị ử ị ươ văn hoá, y u t l ch s , đ a lí c a đ a ph ng.

ủ ề ọ 6. Ý nghĩa khoa h c và đóng góp c a đ tài

ướ ả ứ ị ữ ế ậ ậ ạ 6.1. Tr c đây đã có nh ng lu n án ti n sĩ, lu n văn th c sĩ kh o c u đ a

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ở ữ ư ệ ả danh ồ nh ng vùng khác nhau nh TP H Chí Minh, H i Phòng, Ngh An,

ủ ả ậ ả ậ ị ị Qu ng Tr và các vùng khác. Lu n văn c a chúng tôi t p trung kh o sát đ a

ề ấ ạ ố ồ ố ươ ứ danh thành ph Thái Nguyên v c u t o, ý nghĩa, ngu n g c, ph ng th c

ự ế ổ ủ ệ ủ ị ư ố ớ ị đ nh danh và s bi n đ i c a nó cũng nh m i quan h c a đ a danh v i văn hoá.

ậ ả ứ ể ề ệ ố ổ ị ở 6.2. Lu n văn mô t b c tranh t ng th v h th ng đ a danh thành ph ố

ữ ư ệ ả ượ ể ẽ ậ Thái Nguyên. Nh ng t ế li u và k t qu có đ c trong lu n văn có th s là s ự

ẩ ị ể ừ ể ị ố chu n b đ xây d ng ự T đi n đ a danh thành ph Thái Nguyên .

ệ ố ậ ố ị ở 6.3. Lu n văn th ng kê và trình bày h th ng đ a danh 26 xã, ph ườ ng

ữ ể ộ ố ị thu c thành ph Thái Nguyên. Tìm, phân tích nh ng đ a danh tiêu bi u cho các

ự ở ị ố ượ đ i t ị ng đ a lí, t nhiên và nhân văn đ a bàn.

ặ ị ộ ị ừ ề ể ầ ọ ị 6.4. T góc đ đ a danh h c, đ tài góp ph n tìm hi u các m t đ a lí, l ch

ủ ố ử s , văn hoá c a thành ph Thái Nguyên.

ấ ậ ủ 7. C u trúc c a lu n văn

ụ ụ ệ ượ ở ầ ế ậ Theo m c đích, nhi m v đã đ ậ ầ c xác l p, ngoài ph n m đ u, k t lu n,

ậ ươ ồ lu n văn g m có ba ch ng:

ươ ộ ố ấ ề Ch ng 1: M t s v n đ chung.

ươ ể ấ ặ ố Ch ng 2: ị Đ c đi m c u trúc và ý nghĩa đ a danh thành ph Thái Nguyên.

ươ ể ệ ữ ể ặ ị Ch ng 3: ố Đ c đi m ngôn ng văn hoá th hi n qua đ a danh thành ph

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

Thái Nguyên.

ươ

ng 1:

Ộ Ố Ấ

Ề

M T S V N Đ CHUNG

ệ ọ ị ị 1.1. Khái ni m đ a danh và đ a danh h c

ị ệ 1.1.1. Khái ni m đ a danh

ỳ ướ ấ ị ừ ả ụ Tu theo m c đích, qui c nh t đ nh trong t ng hoàn c nh, không gian

ườ ề ấ ứ ự ể ệ ậ ậ ộ ụ ể c th mà con ng i khi đã nh n th c, nh n di n v b t kì m t th c th nào

ế ớ ự ạ ầ ặ ề ọ ể ặ trong th gi i th c t i cũng đ u g i tên và đ t tên. Do đó, có th nói nhu c u đ t

ầ ọ ộ ườ ự ấ ế ủ ườ tên, g i tên là m t nhu c u th ng tr c, t ọ t y u và quan tr ng c a con ng i.

ể ấ ố ườ ề ố Tên đ t, tên sông, tên núi, tên bi n, tên su i, tên đ ng ph ... đ u là

ề ặ ộ ị ữ ọ ị ươ ươ ộ nh ng đ a danh. M t đ a danh, xét v m t lôgíc h c, t ng đ ớ ng v i m t

ề ặ ữ ị ệ ượ ấ ạ ừ ặ ụ ừ khái ni m; xét v m t ngôn ng , đ a danh đ c c u t o là t ho c c m t .

ữ ị ố ừ ế ấ ạ ồ ậ ạ ồ Thu t ng đ a danh có ngu n g c t ti ng Hy L p, có c u t o g m hai b ộ

ể ậ ọ ị ị ph n topos (đ a đi m, v trí) và omoma/ onyma (tên g i) [18, tr.11]. Nh v y, ư ậ ý

ấ ủ ữ ậ ọ ể ị nghĩa chung nh t c a thu t ng này là " tên g i đi m đ a lí ".

ệ ầ ượ ệ ủ ể ấ ạ ị Khái ni m đ a danh c n đ c hi u theo đúng ph m vi xu t hi n c a nó.

ế ố ị ứ ể N u hi u theo l i chi ế ự t t thì đ aị là đ tấ , danh là tên, v y ậ đ a danh t c là tên

ả ượ ầ ể ở ứ ộ ộ ơ ấ đ t. Tuy nhiên, khái niêm này c n ph i đ c hi u m c đ r ng h n, khái

ố ượ ơ ứ ủ ộ ọ quát h n vì đây là đ i t ụ ể ị ng nghiên c u c a m t ngành khoa h c. C th , đ a

ọ ủ ố ượ ỉ ắ ị danh không ch là tên g i c a các đ i t ớ ừ ng đ a lí g n v i t ng vùng đ t c ấ ụ

ọ ủ ấ ả ố ượ ể ồ ạ ị th mà là tên g i c a t t c các đ i t ng đ a lí t n t ấ i trên trái đ t. Nó có th ể

ọ ủ ố ượ ố ượ ị ị là tên g i c a các đ i t ng đ a hình thiên nhiên, đ i t ư ng đ a lí c trú hay là

ườ ạ ậ ự công trình do con ng i xây d ng, t o l p nên.

ớ ừ ữ ằ ị ừ ự ữ ượ ủ Đ a danh là l p t ng n m trong t ộ v ng c a m t ngôn ng , đ c dùng để

ố ượ ọ ạ ộ ự ậ ị ị ặ đ t tên, g i tên các đ i t ng đ a lí. Vì v y, nó ho t đ ng và ch u s tác

ề ặ ố ủ ự ữ ữ ậ ộ đ ng, s chi ph i c a các qui lu t ngôn ng nói chung v m t ng âm, t ừ

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ữ ữ ự v ng ng nghĩa và ng pháp.

ứ ự ề ệ ấ ậ ậ ướ Hi n nay có r t nhi u nhà nghiên c u đã d a vào cách l p lu n và h ng

ể ư ề ị ủ ế ậ ị ti p c n c a mình đ đ a ra cách đ nh nghĩa khác nhau v đ a danh. Ở ệ Vi t

ứ ị ướ ứ ị Nam, các nhà nghiên c u xem xét đ a danh theo hai h ng là: nghiên c u đ a

ứ ị ộ ị ữ ộ danh theo góc đ ngôn ng và nghiên c u đ a danh theo góc đ đ a lí văn hoá.

ữ ư ế ậ ớ ộ ị V i cách ti p c n đ a danh theo góc đ ngôn ng , Lê Trung Hoa đ a ra

ữ ị ừ ữ ố ị ặ ượ cách hi uể "Đ a danh là nh ng t ho c ng c đ nh đ c dùng làm tên riêng

ị ị ổ ơ ủ c a các đ a hình thiên nhiên, các đ n v hành chính, các vùng lãnh th

ớ ề (không có ranh gi i rõ ràng) ự và các công trình xây d ng thiên v không gian

ễ ườ ị hai chi u"ề [23, tr.21]. Nguy n Kiên Tr ng quan ni m ệ "Đ a danh là tên riêng

ố ượ ự ề ặ ấ ủ c a các đ i t ị ng đ a lí t ị nhiên và nhân văn xác đ nh trên b m t trái đ t"

ạ ớ ừ ặ ị [44, tr.16]. Phan Xuân Đ m xem "Đ a danh là l p t đ c bi ệ ượ t đ ể c sinh ra đ

ọ ố ượ ấ ị ị ậ đánh d u v trí, xác l p các tên g i đ i t ng đ a lí và nhân văn" [18, tr.16].

ừ ạ ữ ị ừ ữ ỉ ủ ố T Thu Mai l i cho r ng ằ "Đ a danh là nh ng t ng ch tên riêng c a các đ i

ề ặ ị ị ượ t ị ng đ a lí có v trí xác đ nh trên b m t trái đ t" ấ [27, tr.22].

ộ ị ừ ễ ị T góc đ đ a lí văn hoá, Nguy n Văn Âu quan ni m ệ "Đ a danh là tên đ t,ấ

ị ươ ạ ồ g m tên sông, núi, làng m c,... hay là tên các đ a ph ng, các dân t c" ộ [3,tr.5].

ả ằ ề ị Tác gi Đào Duy Anh cho r ng ọ "Đ a danh là tên g i các mi n đ t" ấ [1, tr.220].

ự ệ ủ ế ệ Theo chúng tôi, s khác bi ấ t trong các quan ni m trên ch y u là xu t

ừ ươ ế ể ệ ệ ố phát t ph ng di n, góc nhìn không gi ng nhau. Vì th , đ ti n cho thao tác

ấ ề ị ư ệ ể ấ ậ làm vi c, chúng tôi ch p nh n cách hi u chung nh t v đ a danh nh sau: Đ aị

ữ ừ ụ ừ ể ọ ố ượ ị danh là nh ng t , c m t dùng đ g i tên các đ i t ng, không gian đ a lí,

ư ụ ặ ậ ị ệ ữ ị ị ị các đ c tr ng đ a hình, đ a v t; có tác d ng khu bi ố t, đ nh v nh ng đ i

ư ặ ậ ớ ị ị ị ượ t ố ng, không gian đ a lí, các đ c tr ng đ a hình, đ a v t này v i các đ i

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ị ậ ị ị ượ t ặ ư ng, không gian đ a lí, các đ c tr ng đ a hình, đ a v t khác.

ệ ọ ị 1.1.2 Khái ni m đ a danh h c

ọ ị Đ a danh h c (toponymy, toponomasiology, toponomastics), theo các

ữ ủ ứ ặ ộ ọ ộ nhà nghiên c u, là m t trong nh ng b môn c a danh h c (onomastics). Đ t

ữ ọ ủ ả ằ ộ ọ ừ ị trong khung c nh c a ngôn ng h c, đ a danh h c n m trong lòng b môn t

ố ượ ọ ứ ủ ị ọ ự v ng h c, vì đ i t ng nghiên c u c a đ a danh h c chính là các t ừ ữ ượ ng đ c

ộ ộ ể ọ ặ ấ ọ ị ọ ử ụ s d ng đ g i tên, đ t tên. Đ a danh h c là m t b môn khoa h c có tính ch t

ử ụ ề ươ ứ ế liên ngành, đa ngành, nó s d ng nhi u ph ng pháp, thao tác nghiên c u, k t

ứ ủ ộ ọ ư ị ử ề ả ọ qu nghiên c u c a nhi u ngành khoa h c khác nhau nh l ch s , dân t c h c,

ủ ể ặ ớ ỗ ị ữ ề ấ ắ ọ ọ ị đ a lí h c, văn hoá h c... M i đ a danh đ u g n ch t v i nh ng ch th nh t

ở ấ ị ữ ờ ươ ộ ị ứ ử ớ ị đ nh ể nh ng th i đi m nh t đ nh, t ng ng v i nó là m t l ch s , văn hoá,

ưỡ ữ ư ỗ ị tôn giáo, tín ng ng, ngôn ng , t ể duy... Qua m i đ a danh nào đó, ta có th

ượ ộ ủ ử ọ ộ ộ ị ấ th y đ ộ c quá trình l ch s xã h i c a m t dân t c. B môn khoa h c này,

ặ ộ ứ ữ ụ ệ ề nói chung, có nhi m v nghiên c u v hai m t n i dung ng nghĩa và hình

ữ ứ ầ ặ ị ệ th c ng âm góp ph n làm nên tín hi u đ a danh, khi đ t nó trong cách nhìn

ệ ọ ệ ị ủ ế ệ ế ộ ủ c a tín hi u h c. Chính vì th , vi c xem xét m t tín hi u đ a danh ch y u trên

ươ ế ứ ầ ệ ủ ữ ệ ệ ộ ế ph ng di n c a tín hi u ngôn ng là m t vi c làm h t s c c n thi t và quan

ộ ộ ữ ọ ứ ọ ọ ồ ị tr ng. Đ a danh h c là m t b môn ngôn ng h c chuyên nghiên c u ngu n

ấ ạ ố ị ữ ả ự ế ổ ố g c, ng nghĩa, c u t o, s bi n đ i, lan to , phân b đ a danh.

ạ ị ứ 1.2. Ch c năng và phân lo i đ a danh

ủ ị ứ 1.2.1. Ch c năng c a đ a danh

ọ ố ượ ừ ậ ị ự Th a nh n đ a danh là tên g i đ i t ị ng đ a lí (t nhiên hay nhân văn) thì

ư ừ ự ậ ứ ị ị cũng nh các danh t chung, đ a danh có ch c năng đ nh danh s v t. Tuy

ạ ố ậ ớ ừ ở ỗ ị ứ ị nhiên, đ a danh l i đ i l p v i danh t chung ch : đ a danh mang ch c năng

ừ ệ ố ượ ừ ủ c a danh t riêng là phân bi ể t và cá th hoá đ i t ng. Nói khác đi, ngay t

ố ượ ụ ể ấ ị ầ đ u, đ a danh là tên riêng và nó có tác d ng đánh d u, cá th hoá đ i t ng

ụ ữ ứ ậ ớ ươ t ng ng v i nh ng cái xung quanh và lân c n nó. Ví d : dòng sông, con

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ả ồ ể ể ặ ả ặ ố ọ ộ su i có đ c đi m chung là có m t dòng ch y; ng n núi, qu đ i có đ c đi m

ặ ấ ư ấ ộ ỏ ạ ượ ặ chung là có m t khu đ t, đá nhô lên cao kh i m t đ t. Nh ng l c đ t tên i đ

ặ ố ọ ọ ư ở b i dòng sông này, con su i kia, ng n núi n ... vì chúng mang hai đ c tr ng:

ặ ạ ở ư ặ ộ ổ ố ượ ề ộ m t là, đ c tr ng chung, ph quát, l p l i nhi u đ i t ạ ng trong m t lo i

ư ệ ặ ạ ố ượ ặ hình; hai là, đ c tr ng khu bi t không l p l i các đ i t ộ ng trong cùng m t

ố ượ ứ ể ậ ạ ị lo i hình. Do v y, ch c năng đ nh danh và cá th hoá đ i t ứ ộ ng là m t ch c

ọ ườ ự ủ ả ủ ế ị năng quan tr ng và th ng tr c c a đ a danh. Nó là k t qu c a quá trình

ứ ủ ậ ự ạ khám phá, nh n th c c a con ng ườ ề ế ớ i v th gi i th c t i khách quan và đ ượ c

ườ ặ ớ ặ ư ậ ư ồ ị con ng ờ i đ t tên cho chúng. V i đ c tr ng nh v y, đ a danh cũng đ ng th i

ườ ự ệ ố ế ư giúp con ng i th c hi n t t quá trình giao ti p, t duy.

ủ ừ ộ ớ ỗ ị ề ắ ớ ị ộ M i đ a danh hay m t l p đ a danh đ u g n v i văn hoá c a t ng c ng

ụ ể ự ị ừ ể ả ặ ế ồ đ ng, t ng khu v c đ a lí c th . Vì th , ph n ánh đ c đi m văn hoá cũng là

ủ ị ứ ộ m t ch c năng c a đ a danh.

ố ả ộ ớ ữ ề ờ ị ị Ngoài ra, đ a danh hay m t l p đ a danh đ u ra đ i trong nh ng b i c nh

ử ị ứ ử ả ộ ị ươ ị l ch s xã h i nên chúng còn có ch c năng ph n ánh l ch s đ a ph ng. Trên

ự ế ữ ấ ở ị ạ ữ ữ th c t có nh ng đ a danh đã tr thành t m bia ghi l ế ố i nh ng bi n c , nh ng

ử ả ở ị ươ ầ ẩ ồ ị ự ệ ị s ki n l ch s đã x y ra đ a ph ng. Đ a danh c u Gia B y, chùa Đán, đ i

ể ạ ề ộ ứ ữ ấ ệ ạ Cao X đã đ l i nh ng ch ng tích v cu c đ u tranh hào hùng và oanh li t

ế ộ ố ượ ủ c a quân và dân Thái Nguyên trong cu c kháng chi n ch ng quân xâm l c.

ạ ị 1.2.2. Phân lo i đ a danh

ạ ủ ọ ị ươ 1.2.2.1. Cách phân lo i c a các nhà đ a danh h c Ph ng Tây

ộ ấ ứ ạ ạ ị ư ệ ẫ ề ế ứ Phân lo i đ a danh là m t v n đ h t s c ph c t p. Hi n nay v n ch a có

ạ ố ư ổ ế ụ ể ể mô hình phân lo i khái quát t ọ i u nào đ có th áp d ng ph bi n cho m i

ỳ ừ ố ượ ứ ậ ỳ ừ ứ công trình nghiên c u. Vì v y, tu t ng đ i t ng nghiên c u, tu t ng cách

ế ậ ườ ứ ầ ư ỳ ụ ti p c n và tu m c đích mà ng ạ ị i nghiên c u c n đ a ra cách phân lo i đ a

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

danh sao cho phù h p. ợ

ậ ệ ị ạ Theo Phan Xuân Đ m trong lu n án "Đ a danh Ngh An" [18, tr.103] thì:

ị A. Dauzat trong "La toponymie Francaise" (1948) đã chia đ a danh làm b n ố ph nầ

ầ ề ắ ớ ấ ề ồ ố ữ ỗ và m i ph n đ u g n v i v n đ ngu n g c ngôn ng :

ơ ở ề Ấ ấ ề ữ 1 V n đ nh ng c s ti n n Âu.

ừ ề ề ướ ọ 2 Các danh t ti n La tinh v n ỷ c trong thu danh h c. 3

ừ Các t nguyên Gô Loa La Mã.

ủ ọ ị ườ 4 Đ a danh h c Gô Loa La Mã c a ng i Auvergne và Velary.

ư ế ề ố ồ ị N u nh A. Dauzat thiên v phân chia đ a danh theo ngu n g c ngôn ng ữ

ạ ấ thì Ch. Rostaing trong "Les noms de lieux" (1963) l ủ ự ỗ i l y tiêu chí c a s h n

ố ượ ữ ữ ồ ể ị ố ợ h p gi a ngu n g c ngôn ng và đ i t ạ ng đ chia đ a danh thành 11 lo i.

ư ủ ự ị Các đ a danh theo s phân chia c a Ch. Rostaing nh sau:

ơ ở ề Ấ ữ 1 Nh ng c s ti n n Âu.

ớ ề 2 Các l p ti n Xêntich.

ớ 3 L p Gô Loa.

ữ ạ 4 Nh ng ph m vi Gô Loa La Mã. 5

ự Các s hình thành La Mã.

ủ ế ữ 6 Nh ng đóng góp c a ti ng Giecmanh. 7

ứ ủ ế ờ Các hình th c c a th i phong ki n. 8

ữ ừ ồ Nh ng danh t ố có ngu n g c tôn giáo. 9

ệ ạ ữ Nh ng hình thái hi n đ i.

ị ườ 10 Các đ a danh và tên đ ố ng ph .

11 Tên sông và tên núi.

ư ụ ể ạ ủ ư ế ạ N u nh cách phân lo i c a A.Dauzat còn ch a c th thì cách phân lo i

ạ ế ư ủ c a Ch. Rostaing l i quá chi ti t, ch a có tính khái quát cao.

ớ ứ ộ ơ ơ V i m c đ sâu h n, rõ ràng và khái quát h n, A. V. Superanskaja trong

ị ạ ị "Đ a danh là gì" đã chia đ a danh thành 8 lo i:

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ể ư 1 Đi m dân c .

ể ư 2 Đi m phi dân c .

ọ 3 Tên g i sông.

ọ 4 Tên g i núi.

ườ 5 Tên đ ố ng ph .

ạ ướ 6 Tên m ng l i giao thông.

ả ườ 7 Tên qu ng tr ng.

8 Tên các công trình bên trong thành ph . ố

ế ạ ỉ ị Tuy nhiên, cách phân lo i này không chú ý đ n đ a danh ch công trình

ự ố ườ ố ấ ầ ớ ộ ườ ầ xây d ng: c u, c ng, đ ng...v n r t quen thu c và g n gũi v i con ng i.

ạ ủ ọ ị ệ 1.2.2.2. Cách phân lo i c a các nhà đ a danh h c Vi t Nam

ọ ị ệ ứ Các nhà đ a danh h c Vi t Nam, trong quá trình nghiên c u cũng đã đ a ư ra

ạ ị ữ ể nh ng tiêu chí cho riêng mình đ phân lo i đ a danh.

ừ ễ ả ị ị Theo T Thu Mai trong “Đ a danh Qu ng Tr ”[27,tr.2223] thì: Nguy n

ử ể ư ự ị ị Văn Âu đã d a vào tiêu chí đ a lí l ch s đ đ a ra cách phân chia theo:

ạ ị Lo i đ a danh

ể ị Ki u đ a danh

ạ ị D ng đ a danh.

ạ ị Theo ông, có hai lo i đ a danh là:

ị ự Đ a danh t nhiên

ị ế ộ Đ a danh kinh t xã h i.

ạ ạ ị Trong hai lo i đ a danh này l ể ị i có 7 ki u đ a danh là:

ơ S n danh

ỷ Thu danh

Lâm danh

Làng xã

ị Huy n thệ

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ỉ ố T nh thành ph

ố Qu c gia.

ể ị ả ư ỏ ơ ạ Trong các ki u đ a danh đó, tác gi đ a ra 11 d ng nh h n là:

Sông ngòi

H đ mồ ầ

ả ả H i đ o

ồ Đ i núi

ừ R ng rú

Truông tr ngả

Làng xã

ệ ậ Huy n qu n

T nhỉ

Thành phố

ố Qu c gia.

ể ấ ằ ạ ị ủ ễ Có th th y r ng cách phân lo i đ a danh c a Nguy n Văn Âu là không

ữ ọ ể ặ ộ ị ậ ự ự d a vào tiêu chí ngôn ng h c mà d a vào đ c đi m đ a lí xã h i. Vì v y

ứ ị ụ ể ướ ữ ộ ể không th áp d ng đ nghiên c u đ a danh d i góc đ ngôn ng .

ố ượ ự ự Lê Trung Hoa d a vào đ i t ứ ng và căn c vào tiêu chí t ự t nhiên không

ạ ớ ể ị ố ồ nhiên đ chia đ a danh thành ph H Chí Minh thành hai lo i l n là:

ị ự Đ a danh t nhiên

ị ự Đ a danh không t nhiên.

ị ự ố ượ ọ ị ị Đ a danh t nhiên là đ a danh g i tên các đ i t ng đ a hình thiên nhiên

ị ự ố ượ ọ ị ạ còn đ a danh không t nhiên là đ a danh g i tên các đ i t ng nhân t o.

ạ ị ự ồ Lo i đ a danh không t nhiên bao g m:

ự ọ ị Đ a danh g i tên các công trình xây d ng

ơ ị Các đ n v hành chính

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

Tên vùng.

ươ ữ ứ ữ ệ ố ồ ừ T ph ng di n khác, căn c vào ngu n g c ngôn ng (ng nguyên), tác

ả ạ ị ớ gi phân lo i đ a danh thành hai nhóm l n là:

ầ ị ệ Đ a danh thu n Vi t

ầ ị ệ ố ố Đ a danh không thu n Vi t (g c Hán, g c Pháp...).

ễ ườ ữ ủ ể ặ ị Nguy n Kiên Tr ng trong " ả Nh ng đ c đi m chính c a đ a danh H i

ạ ị ư ể Phòng" đã đ a ra 3 tiêu chí đ phân lo i đ a danh:

ủ ố ượ ự ể ộ D a vào thu c tính c a đ i t ị ng, có th phân chia đ a danh thành hai nhóm: +

ự ị Đ a danh t nhiên

ỉ ố ượ ị + Đ a danh ch đ i t ng nhân văn.

ỉ ố ượ ị ạ ồ ị Trong đó, nhóm đ a danh ch đ i t ng đ a lí nhân văn l ể i g m hai ti u

nhóm là:

ỉ ơ ư ắ ớ ị ị ị ạ . Các đ a danh ch đ n v dân c hành chính và đ a danh g n v i ho t

ườ ủ ộ đ ng c a con ng i

ị ườ ự ố ị . Đ a danh đ ỉ ng ph và đ a danh ch công trình xây d ng.

ồ ố ứ ể ị ữ Căn c tiêu chí ngu n g c ngôn ng , có th chia đ a danh thành 5 nhóm: +

ồ ố ị ệ Đ a danh có ngu n g c Hán Vi t

ầ ồ ố ị + Đ a danh có ngu n g c thu n Vi ệ t

ồ ố ị + Đ a danh có ngu n g c Pháp

ị ệ ườ ơ ồ ố + Đ a danh có ngu n g c Tày Thái, Vi t M ng, Môn Kh me +

ồ ố ỗ ợ ị Đ a danh có ngu n g c h n h p

ị ị ượ ồ ố ư + Đ a danh ch a xác đ nh đ c ngu n g c.

ứ ứ ể ế ị Căn c vào tiêu chí ch c năng giao ti p, có th phân chia đ a danh

thành các lo i: ạ

+ Tên chính th c ứ

ọ + Tên g i dân gian

ổ + Tên c , cũ

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

+ Tên khác.

ữ ư ề ạ ượ ể Hai cách phân lo i trên đ u có nh ng u, nh c đi m riêng. Tuy nhiên,

ạ ủ ụ ớ ệ ủ ợ cách phân lo i c a Lê Trung Hoa phù h p v i m c đích và cách làm vi c c a

ạ ủ ễ chúng tôi. Qua cách phân lo i c a Lê Trung Hoa cho phép chúng ta d dàng

ượ ả ướ ử ị ủ ị ữ ị xác đ nh đ c nh h ộ ố ng c a l ch s , đ a lí, ngôn ng , văn hoá và xã h i đ i

ể ủ ướ ẽ ữ ớ ự v i s phát tri n c a ngôn ng . Ngoài ra, đi theo khuynh h ng này s giúp

ấ ượ ặ ấ ạ ủ ừ ự ể ổ ị chúng ta th y đ ể c đ c đi m c u t o c a t ng đ a danh, s thay đ i, chuy n

ủ ừ ủ ị ế ố hoá c a đ a danh và ý nghĩa c a t ng y u t ị trong đ a danh.

ấ ề ồ ứ ị ạ ạ ị 1.2.3. V n đ đ ng đ i và l ch đ i trong nghiên c u đ a danh

ể ể ứ ị ừ ừ ể ị Trong nghiên c u đ a danh, đ có th hi u sâu t ng đ a danh, t ng l p ớ đ aị

ườ ả ừ ả ậ ộ ồ ạ danh, ng i ta ph i nhìn nh n nó c t ạ ẫ ị góc đ đ ng đ i l n l ch đ i. Đây là

ữ ọ ạ ươ ấ ọ ượ nguyên lí r t quan tr ng trong ngôn ng h c đ i c ng đã đ c F. De

ừ ấ ạ ấ ả ề ạ ữ Saussure nêu ra t ồ r t lâu. Đ ng đ i là t ộ t c nh ng gì thu c v d ng tĩnh và

ấ ả ữ ạ ị l ch đ i là t ế ự ế t c nh ng gì có liên quan đ n s bi n hoá. F. De Saussure đã lí

ả ệ ữ ồ ạ ằ ụ ố ị gi ạ i m i quan h gi a đ ng đ i và l ch đ i b ng ví d :

ặ ắ ữ ế ắ ấ ậ ộ ườ “N u ta c t ngang m t thân cây, ta nh n th y trên m t c t nh ng đ ng

ứ ạ ộ ủ ả ơ ộ ộ vân khá ph c t p. Đó không ph i là m t cái gì khác h n là m t góc đ c a

ớ ọ ữ ẽ ấ ượ ổ ộ ữ ớ nh ng th d c, và ta s trông th y đ ằ c nh ng th đó b ng cách b m t

ặ ẳ ớ ở ộ ề ụ ậ ộ ỗ ườ đ ng th ng góc v i m t kia. đây cũng v y, m i góc đ đ u ph thu c vào

ắ ọ ớ ỗ ấ ộ ả góc đ kia: khi c t d c, ta trông th y b n thân các th g làm thành thân cây,

ệ ắ ấ ặ ậ ớ ộ ệ ợ còn khi c t ngang ta th y cách t p h p các th đó trên m t bình di n đ c bi t,

ứ ấ ộ ố ư ứ ắ ấ ẳ ắ nh ng cách c t th hai khác h n cách c t th nh t vì nó cho th y m t s quan

ắ ọ ấ ượ ể ệ h mà khi c t d c không th nào không th y đ c”. [31, tr.155].

ả ướ ử ế ề ị ứ ệ Các tác gi trong và ngoài n c khi nghiên c u v l ch s ti ng Vi t đã

ươ ệ ạ ạ ồ ị ướ ạ ị ế ả ề ậ đ c p đ n c hai ph ng di n đ ng đ i và l ch đ i. Theo h ả ng l ch đ i ph i

ể k

ả ươ ễ ẩ ộ ế đ n các tác gi : Maspero. H, Haudricout.A.G, Nguy n Tài C n, V ng L c...

ướ ẽ ấ ườ ư ồ Theo h ng này chúng ta s th y tên các ph ng, xã nh : Đ ng Quang,

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ứ ệ ế ắ ả ị ị Quang Trung, Quy t Th ng, Tân Th nh, Th nh Đ c... đang dùng hi n nay tr i

ữ ề ắ ầ ổ ọ ỗ ớ qua bao l n thay đ i tên g i khác nhau. M i tên đ u có nh ng ý nghĩa g n v i

ế ố ự ệ ữ ướ ẽ ị nh ng s ki n, bi n c mà xét nó d ạ i góc nhìn l ch đ i, chúng ta s có đ ượ c

ữ ế ả ị nh ng k t qu thú v .

ư ậ ứ ị ườ ứ ế Nh v y, khi nghiên c u đ a danh, ng ầ i nghiên c u c n chú ý đ n c ả

ươ ạ ẫ ị ệ ồ ấ ượ ạ ớ ị ủ ề ị ph ng di n đ ng đ i l n l ch đ i m i th y đ c đi u thú v c a các đ a danh.

ụ ể ạ ậ ộ ợ ớ Tuy nhiên, trong ph m vi m t lu n văn, đ phù h p v i m c đích và h ướ ng

ứ ủ ứ ề ề ệ ớ ỉ ị nghiên c u c a đ tài, chúng tôi m i ch có đi u ki n nghiên c u đ a danh

ủ ế ố ướ ạ ồ thành ph Thái Nguyên ch y u theo h ng đ ng đ i.

ấ ề ữ ố ị 1.3. Đ a danh thành ph Thái Nguyên nh ng v n đ liên quan

ư ệ ứ ủ ố Theo t ữ li u c a các nhà nghiên c u, thành ph Thái Nguyên có nh ng

ư ể ổ ậ ặ đ c đi m n i b t nh sau:

ị ị 1.3.1.V trí đ a lí

ạ ộ ố ộ ỉ ị ỉ Thành ph Thái Nguyên là t nh l t nh Thái Nguyên, có to đ 21đ 29

ộ ắ ộ ừ ế ộ ộ ộ ế đ n 21 đ 37 vĩ đ b c và t ủ 105 đ 43 đ n 105 đ 55 kinh đ đông cách th

ệ ề ắ ắ ắ ộ ươ đô Hà N i 80 km v phía b c. Phía b c, đông b c giáp huy n Phú L ng,

ạ ừ ệ ồ ỷ ị Đ ng H ; phía tây giáp huy n Đ i T ; phía nam, tây nam giáp th xã Sông

ố ệ Công; phía đông, đông nam giáp huy n Phú Bình. Thành ph Thái Nguyên

ố ộ ố ệ ằ ộ ổ ự ằ n m trên qu c l s 3 Hà N i đi Cao B ng. T ng di n tích t nhiên là

17.707,52 ha

ằ ẳ ố ị Đ a hình thành ph Thái Nguyên khá b ng ph ng. Tuy nhiên, vùng đ t ấ này

ấ ủ ể ề ệ ạ ậ ớ ẫ v n mang tính ch t c a di n m o trung du v i ki u b c th m phù sa và b cậ

ữ ề ề ạ ậ ớ ớ thang nhân t o, th m phù sa m i và b c th m pha tích v i nh ng gò đ i ồ tho iả

ẽ xen k nhau.

ậ ủ ữ ủ ậ ố Khí h u c a thành ph Thái Nguyên mang nh ng nét chung c a khí h u

ắ ệ ề ệ ớ vùng đông b c Vi ộ t Nam, thu c mi n nhi ế t đ i gió mùa bi n tính, chia làm 2

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ắ ầ ừ ố ệ ư ế ố mùa rõ r t. Mùa nóng b t đ u t cu i tháng t , k t thúc vào cu i tháng 10

ắ ầ ừ ầ ằ ạ ố ướ ế h ng năm. Mùa l nh b t đ u t g n cu i tháng 11 năm tr ố ầ c đ n g n cu i

tháng 3 năm sau.

ầ ả ố ờ ị Trên đ a bàn thành ph có hai con sông ch y qua. Sông C u, th i nhà Lí g iọ

ươ ỗ ở ễ ờ ồ là sông Phú L ọ ng, th i Nguy n g i là sông Đ ng M , phía đông b c ắ thành

ố ướ ắ ạ ả ph , ch y theo h ng tây b c, đông nam t o nên ranh gi ớ ự i t nhiên v i ớ huy nệ

ồ ỷ Đ ng H .

ư ả ọ Sông Công, x a còn g i là Giã Giang (sông Giã), sông Mão, ch y d c ọ phía

ệ ổ ớ ị ố ạ Tây thành ph t o thành ranh gi ớ ự i t nhiên v i huy n Ph Yên và th xã Sông

Công.

ấ ướ ầ ồ ạ ướ Sông C u và sông Công là ngu n cung c p n c sinh ho t, n ả c cho s n

ệ ấ ầ ạ ự ộ ồ xu t công nghi p và n ướ ướ c t ồ i cho đ ng ru ng, góp ph n t o nên s ph n

ố ị th nh cho thành ph Thái Nguyên.

ử ị 1.3.2. L ch s

ổ ầ ự ừ ướ ướ ộ ấ T bu i đ u d ng n c, các Vua Hùng chia n c ta thành 15 b , đ t

ữ ừ ủ ế ộ ộ ớ ở ị Thái Nguyên thu c b Vũ Đ nh. T đó tr đi cùng v i nh ng bi n thiên c a

ử ị ị ớ ề ự ổ ả ị l ch s , đ a danh và đ a gi i Thái Nguyên cũng tr i qua nhi u s đ i thay.

ứ ệ ấ ộ ố Theo các tài li u nghiên c u, vùng đ t thu c thành ph Thái Nguyên

ằ ờ ộ ngày nay, th i nhà Lý n m trong châu Thái Nguyên, sau đó thu c châu Vũ

ươ ủ ặ ầ ấ ầ ờ ờ ộ ộ ề L c, ph Phú L ng; th i Tr n thu c tr n Thái Nguyên; đ u th i Lê thu c v

ừ ừ ắ ạ ộ ộ B c Đ o, năm 1466 thu c th a tuyên Thái Nguyên, năm 1469 thu c th a

ừ ờ ộ ứ ấ ư ế ế ờ tuyên Ninh Sóc; t th i Lê Trung H ng đ n h t th i Gia Long thu c x , tr n

ỉ ượ ể ừ ứ Thái Nguyên. Năm Gia Long th 12, t nh thành Thái Nguyên đ c chuy n t

ề ồ ệ ỗ ỳ ạ ố Bình K huy n Thiên Phúc v Đ ng M . Sách ấ Đ i Nam nh t th ng chí chép:

ấ ằ ẳ ộ ỉ ườ ỷ ườ ề ộ "T nh thành đ t b ng ph ng, r ng rãi, đ ng thu , đ ng b , giao thông đ u

ệ ậ ượ ướ ử ở ỉ thu n ti n. Chu vi t nh thành dài 345 tr ng, cao 9 th c, m 4 c a, hào

ượ ế ấ ằ ắ ự ứ ứ ộ r ng 3 tr ng, sâu 5 th ướ ườ c, t ng thành đ p b ng đ t, đ n năm t đ c th 2

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ằ ạ ượ đ c xây b ng g ch".

ừ ầ ế ỉ ướ ị ủ ự ề ị ỉ T đ u th k XX, d i quy n cai tr c a th c dân Pháp, đô th t nh l ị

ượ ườ ư ệ ẫ ộ ố ọ Thái Nguyên đ c ng ồ i Pháp g i thành ph nh ng v n thu c huy n Đ ng

ạ ỷ ị ớ H . Sau khi Cách m ng Tháng Tám thành công, th xã Thái Nguyên m i

ơ ị ủ ỉ ứ chính th c là đ n v hành chính c a t nh Thái Nguyên.

ự ị ệ ắ ậ ở ị Năm 1956, Khu t tr Vi t B c thành l p, th xã Thái Nguyên tr thành

ủ ủ ủ th ph c a Khu t ự ị tr .

ủ ướ ế ị ậ ố Ngày 19/10/1962, Th t ng ra quy t đ nh s 114 thành l p thành ph ố

ố ự ộ ỉ ồ ố ị Thái Nguyên, thành ph tr c thu c t nh. Thành ph Thái Nguyên g m th xã

ẩ ồ Thái Nguyên cũ và các xã Cam Giá, Túc Duyên, Quang Vinh, Đ ng B m; các

ủ ề ươ ơ xóm Chùa, Quan Tri u c a xã L ầ ng S n; các xóm Hoà Bình, Minh C u,

ủ ế ế ấ ầ ố ồ ấ Th ng Nh t, C u Tre, Ti n Thành, C p Ti n c a xã Đ ng Quang; các xóm

ươ ủ ố ọ ị ươ Thành, Ph , Ôn L ng c a xã Tích L ng; các xóm Nhân Th nh, Ng c Tân c aủ

ượ ươ ế ộ xax Th ng Đình; các xóm Ngân, Na Hoàng, Ti n B , Phú Thái, L ng ị Th nh,

ủ ươ ủ ầ ơ Tân Trung c a xã L ủ ng S n; xóm Hanh c a xã Tr n Phú, xóm Tân Long c a

ị ấ ẩ ạ ơ xã S n C m và th tr n Tr i Cau.

ắ ạ ắ ậ ỉ ỉ Năm 1965, hai t nh Thái Nguyên và B c K n sáp nh p thành t nh B c

ị ủ ỉ ắ ố ỉ ở Thái, thành ph Thái Nguyên tr thành t nh l c a t nh B c Thái.

ế ị ế ố ố Năm 1985, theo quy t đ nh s 102/HĐBT,Thành ph Thái Nguyên ti p

ươ ệ ậ ắ ồ ỷ nh n thêm 7 xã phía tây, tây b c do huy n Đ ng H bàn giao là Tân C ng,

ứ ị ươ ồ ị Phúc Trìu, Phúc Xuân, Th nh Đán, Th nh Đ c,Tích L ng, Phúc Hà; đ ng th i ờ

ẩ ồ ườ ế ệ ề ắ ồ ắ c t xã Đ ng B m, ph ỷ ng chi n Th ng và Núi Voi v huy n Đ ng H .

ố ườ ồ Ngày 8/4/1985, b n ph ng Đ ng Quang, Cam Giá, Gia Sàng, Tân

ượ ậ ị Th nh đ c thành l p.

ộ ồ ế ị ự ủ ệ ố Ngày 13/2/1987 th c hi n quy t đ nh s 25 HĐBT c a H i đ ng B ộ

ưở ổ ườ ườ ị tr ng, xã Túc Duyên đ i thành ph ng Túc Duyên; ph ng Tân Th nh chia

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ậ ậ ị ườ thành Tân Th nh và Tân L p; thành l p ph ng Quang Vinh.

ườ ồ ườ ồ Năm 1994 ph ng Đ ng Quang tách thành hai ph ng Đ ng Quang và

Quang Trung.

ạ ắ ắ ỉ ỉ Năm 1996 t nh B c Thái tách thành t nh Thái Nguyên và B c K n;

ị ủ ỉ ố ỉ Thành ph Thái Nguyên là t nh l c a t nh Thái Nguyên.

ố ượ ị ạ ế ậ Năm 2002, thành ph Thái Nguyên đ c công nh n là đô th lo i 2. Đ n

ườ ụ ể ố tháng 12/2003, thành ph Thái Nguyên có 26 ph ng xã. C th :

ườ ươ ư ổ ố ặ ứ ự ừ 1. Ph ng Tr ng V ng: 23 t dân ph , đ t tên theo th t t ế 1 đ n 23.

ườ 2. Ph ụ ng Hoàng Văn Th : 32 t .ổ

ườ 3. Ph ng Phan Đình Phùng: 40 t .ổ

ườ ồ 4. Ph ng Đ ng Quang: 18 t .ổ

ườ 5. Ph ng Quang Trung: 39 t .ổ

ườ 6. Ph ng Gia Sàng: 24 t .ổ

ườ 7. Ph ng Túc Duyên: 23 t .ổ

ườ ị 8. Ph ng Tân Th nh: 42 t .ổ

ườ ậ 9. Ph ng Tân L p: 27 t .ổ

ườ 10. Ph ng Tân Long: 20 t .ổ

ườ ề 11. Ph ng Quan Tri u: 25 t .ổ

ườ 12. Ph ng Quang Vinh: 16 t .ổ

ườ 13. Ph ng Cam Giá: 41 t .ổ

ườ 14. Ph ng Phú Xá: 29 t .ổ

ườ 15. Ph ng Tân Thành: 16 t .ổ

ườ 16. Ph ng Trung Thành: 40 t .ổ

ườ ươ ơ 17. Ph ng H ng S n: 37 t .ổ

ườ 18. Ph ị ng Th nh Đán: 23 t .ổ

19. Xã Phúc Hà: 14 xóm.

ứ ế ế ế ạ ị 20. Xã Th nh Đ c: 25 xóm (B n Đò, Ao Mi u, Lò G ch, Đà Ti n, Làng

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ượ ứ ả ầ ầ ắ ồ ị ượ C , Xuân Th nh, Đ ng Chanh, Đ u Ph n, Đ c Hoà, Hoà B c, L t 1, L t 2,

ố ợ ị Cây Th , Con C c, Khánh Hoà, H p Thành, Ao Sen, Phúc Hoà, Lâm Tr ườ ng,

ứ ứ ầ ớ Phúc Trìu, Tân Đ c 1, Tân Đ c 2, C u Đá, Mĩ Hoà, Xóm M i).

ế ắ ắ 21.Xã Quy t Th ng: 10 xóm (B c Thành, Trung Thành, Nam Thành, Cây

ườ ế ơ ơ ơ ơ Xanh, Gò Móc, S n Móc, S n Ti n, Thái S n 1, Thái S n 2, Xóm M i).

ồ ồ ộ 22. Xã Phúc Trìu: 15 xóm (Đ ng Chùa, Thanh Phong, Đ ng N i, Xóm

ầ ờ ợ ồ Ch , Nhà Th , Lai Thành, Cây De, Khuôn 1, Khuôn 2, Phúc Thu n, Đ i Chè,

ự ế ồ Đá D ng, Soi Mít, Phúc Ti n, H ng Phúc).

ươ ế 23. Xã Tân C ng: 15 xóm (Nam Đông, Nam Ti n 1, Nam Thái, Soi

ướ ấ ờ ộ ồ ộ Vàng, Đ i C n, Nhà Th , H ng Thái, Tân Thái,N c Hai, Gò Pháo, Gu c,

ư ế ơ Nam H ng, Nam S n, Nam Ti n 2, Yna 1, Yna 2).

ươ ươ ơ 24. Xã L ươ ng S n: 26 xóm (Ninh H ng 1, Ninh H ng 2, Ninh

ươ ươ ử ộ ộ H ng3, Ninh H ng 4, Xóm Đ ng, Xóm X p, Xóm C , Xóm Soi, Xóm

ế ầ ầ ộ C u, Nha Làng, Xóm Kè, Phúc Thái, Xóm B u, Xóm Pha, Ti n B , Xóm

ơ ơ ơ ơ ệ Ngân,Tân Trung, Tân S n 1, Tân S n 2, Tân S n 3, Tân S n 4, Luy n Kim,

ướ Xóm Tr c, Xóm Sau, Xóm Ga, Xóm Na Hoàng).

ạ ồ ị 25. Xã Phúc Xuân:15 xóm (Đèo Đá, Cây Th , Long Giang, Đ ng L nh,

ữ ữ ệ ế ồ Xóm Gi a1, Xóm Gi a 2, Núi N n, Đ ng Ki m, Trung Tâm, Khuôn Năm,

ầ ộ D c L y, Cao Khánh, Cao Trăm, Cao Sy, Xuân Hoà).

ươ ắ ươ ấ ọ 26. Xã Tích L ng: 13 xóm (B c L ng, Ba Nh t, Hào Th , Trung

ươ ầ ố ớ L ng, Ba C ng, C u Thông, Xóm M i, Trám Lãi, Núi Dài, Đông Yên, Xóm

ớ Trung, Na C m).

ư ộ 1.3.3. Dân c , dân t c

ộ ố ẽ ớ ề ố Thái Nguyên là thành ph có nhi u dân t c s ng xen k v i nhau. Theo số

ủ ệ ố ố ố ỷ li u th ng kê c a U ban dân s năm 2005, thành ph Thái Nguyên có

ườ ậ ộ ố ườ 235.581 ng i, m t đ dân s 1.330,44 ng i /km2.

ố ượ ộ ề ấ ậ ộ ợ ộ Dân t c Kinh có s l ng đông nh t, do nhi u b ph n h p thành. M t

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ư ả ặ ở ậ ố ị ừ ậ ờ ộ b ph n v n là dân c b n đ a có m t đây t ộ ộ lâu đ i. M t b ph n là dân

ượ ộ ừ ằ ầ ồ ỏ ỉ phu đ ể c tuy n m t các t nh đ ng b ng lên làm công trong các h m m ,

ề ủ ồ ườ ườ ệ ủ ề ậ ộ đ n đi n c a ng i Pháp và ng i Vi t. B ph n khác là lính c a tri u

ượ ề ồ ạ ế ạ ị ễ Nguy n đ c đi u lên đ n trú t i Thái Nguyên, h t h n quân d ch ở ạ l i sinh

ộ ố ệ ề ấ ấ ơ ậ c l p nghi p. Ngoài ra, chính quy n Pháp còn c p đ t cho m t s binh lính

ườ ệ ế ớ ủ ễ ế ộ ng i Vi t tham gia đ i quân vi n chinh c a Pháp sau Chi n tranh th gi i

ứ ấ ồ ươ ư ấ ự ậ ấ ỷ ồ ầ l n th nh t h i h ng l p ra các p di th c nh p vùng Na g m 3 làng Tân

ầ ủ ươ ứ ữ ế ộ ị C ng, Tân Thành, Th nh Đ c. Trong nh ng năm đ u c a cu c kháng chi n

ả ư ộ ộ ố ộ ơ ươ ch ng Pháp nhân dân t n c , b đ i, cán b các c quan trung ế ng đ n sinh

ố ị ệ ọ ờ ố s ng và làm vi c làm cho dân s th xã tăng v t. Th i kì 1958 1965, hàng

ạ ườ ừ ọ ấ ướ ự ề ệ v n ng ề m i mi n đ t n i t c v đây xây d ng Khu công nghi p Gang

ủ ả ướ ầ Thép đ u tiên c a c n c.

ẽ ớ ộ ố Các dân t c Tày, Nùng, Dao, Sán Chay, Sán Dìu... s ng xen k v i các

ộ ộ ậ ộ ố ồ ố ở ừ dân t c khác trong thành ph . M t b ph n đ ng bào đã sinh s ng đây t

ể ư ế ố ừ ậ ờ ộ ề ớ lâu đ i. B ph n khác khá l n chuy n c đ n thành ph t ệ các huy n mi n

ủ ỉ ắ ạ ờ ừ ế núi c a t nh Thái Nguyên, B c K n trong th i gian t sau năm 1954 đ n nay.

ộ ụ ề ỗ ộ ừ ữ Tuy m i dân t c h i t ố v Thành ph Thái Nguyên t nh ng vùng khác

ộ ạ ữ ể ờ ỗ ữ nhau, vào nh ng th i đi m khác nhau, m i dân t c l ụ ậ i có nh ng phong t c t p

ẽ ữ ư ữ ư ể ặ ơ ỏ ị quán riêng nh ng do đ c đi m c trú thành nh ng đ n v nh , xen k gi a các

ữ ễ ễ ộ ợ ộ ớ dân t c, nên quá trình hoà h p gi a các dân t c di n ra khá s m và d dàng

ư ộ ẽ ự ự ấ ố ướ nh m t l t nhiên, trong su t quá trình đ u tranh d ng n c và gi ữ ướ c n

ố ủ c a nhân dân Thành ph Thái Nguyên.

ữ ế ữ 1.3.4. Ngôn ng , ch vi t, văn hoá

ứ ệ ố Theo các nhà nghiên c u, các qu c gia Đông Nam Á, trong đó có Vi t

ừ ặ ư ư ế ữ ề ố ộ Nam t xa x a đ n ngày nay đ u là nh ng qu c gia đa dân t c. Đ c tr ng văn

ộ ụ ắ ồ ừ ấ ạ ố hoá Đông Nam Á là th ng nh t trong đa d ng và quá trình h i t b t ngu n t

ữ ữ ế ạ ơ ộ ườ nh ng trung tâm khác nhau t o nên nh ng c ch văn hoá t c ng i đa

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

thành ph n. ầ

ộ ố ữ ề ẽ ả ớ Thái Nguyên v i nhi u dân t c s ng xen k nhau, có nh ng nh h ưở ng

ữ ế ề ặ ữ ế ữ ề ỗ ớ v i nhau v m t ngôn ng , ti ng nói và ch vi t. M i nhóm ngôn ng đ u có

ấ ố ượ ấ ị ữ ữ ố ị tính th ng nh t, đ ứ c phân b trên nh ng đ a bàn nh t đ nh và có nh ng ch c

ế ộ ệ ủ ể ạ ượ ở ộ năng xã h i khác nhau. Ti ng Vi t là ch th và ph m vi đ ặ c m r ng. Đ c

ệ ệ ố ụ ườ ữ ủ bi t, thông qua h th ng giáo d c trong nhà tr ng thì các ngôn ng c a các

ớ ế ầ ộ ệ ơ ế ệ ở ộ dân t c khác xích g n v i ti ng Vi t h n và ti ng Vi t tr thành m t nhân t ố

ườ ữ ế ấ ộ ộ th ộ ộ ng xuyên tác đ ng đ n c u trúc n i b ngôn ng các dân t c khác, góp

ẩ ự ữ ầ ộ ể ủ ph n thúc đ y s phát tri n c a các ngôn ng dân t c.

ế ủ ả ướ ữ ổ Ti ng Vi ệ ừ t t lâu đã là ngôn ng ph thông c a c n ư ủ c cũng nh c a

ề ở ộ ứ ổ ệ ử ụ Thái Nguyên dù vi c s d ng nó không đ u các dân t c, l a tu i, ...v i l ớ ố i

ụ ư ẽ ở ệ ượ ộ ố s ng t c , xen k , Thái Nguyên hi n t ặ ộ ử ụ ng m t dân t c s d ng hai ho c

ổ ế ữ ơ h n hai ngôn ng là ph bi n.

ạ ộ ườ ế ạ Trong tình tr ng đan xen t c ng ệ ử ụ i, bên c nh vi c s d ng ti ng Kinh

ướ ứ ế ủ ủ ế ổ ộ ộ ượ đ c quy c là ti ng ph thông, m t vài th ti ng c a các dân t c khác c a

ư ế ượ ử ụ ế Thái Nguyên nh ti ng Tày, Nùng đã đ c s d ng trong giao ti p hàng

ế ế ế ộ ỉ ngày. Ti ng Tày và ti ng Nùng là ti ng nói chung không ch cho dân t c Tày

ườ ườ ườ ườ ả ườ nùng mà ng i Dao, ng i Hoa, ng i Cao Lan, ng i Sán Dìu và c ng i

ữ ổ ế ử ụ ư ự ề ế Kinh mi n núi cũng s d ng ti ng Tày nh ngôn ng ph bi n trong khu v c.

ộ ố ố ở ộ ỉ Trong s các dân t c s ng Thái Nguyên, ch có dân t c Tày Nùng là

ữ ế ọ ữ ữ ạ ấ ả ồ có ch vi t g i là ch Nôm Tày. Ch Nôm Tày g m 17 lo i chung nh t, ph n

ộ ệ ố ữ ệ ắ ượ ớ ánh toàn b h th ng ch Nôm Tày hi n có mà chúng ta n m đ c. Gi i

ứ ủ ế ệ ằ ỳ nghiên c u hi n nay cho r ng B Văn Ph ng và Nông Qu nh Văn hai trí

ổ ề ể ằ ữ ứ ờ ố ườ ầ ạ th c Tày n i ti ng th i trung đ i có th n m trong s nh ng ng i đ u tiên

ữ ữ ạ ồ ố sáng t o ra ch Nôm Tày. Ch Nôm Tày xét theo ngu n g c hình thành có

ạ ự ạ ượ ượ ữ ề ạ ạ ạ hai lo i là lo i vay m n và lo i t ữ t o. Lo i vay m n đ u là nh ng ch

ố ừ ố ồ ạ ả ả ả nguyên kh i, có ngu n g c t ba lo i văn b n: văn b n Hán, văn b n Hán

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ệ ế ậ ọ ọ ữ ế ể ả ớ Vi t và văn b n Nôm Kinh, v i nh ng cách ti p c n, ch n l c và bi n th tinh

ữ ự ạ ữ ữ ữ ạ ố ố vi. Ch t t o có hai lo i: ch nguyên kh i và ch ghép. Ch nguyên kh i là

ữ ượ ườ ẵ ừ ữ ằ ch đ c ng ố i ta dùng nguyên kh i ch Hán có s n, t đó b ng cách vi ế ắ t t t,

ộ ậ ữ ớ ạ ằ ấ ọ ỏ ớ g t b b t các b ph n mà t o thành ch m i. Ng ượ ạ c l i, b ng cách thêm d u

ữ ụ ữ ẵ ớ ụ ấ ố ph vào ch Hán nguyên kh i có s n, ch Nôm Tày có t i năm d u ph . Cách

ấ ướ ị ụ ể ở ạ ớ ỏ đánh d u cũng có c đ nh c th . ữ lo i ch ghép có t i ba nhóm nh , trong

ế ố ữ ườ ể ớ đó gi a các y u t hình âm nghĩa, ng i ta có th ghép âm v i âm, nghĩa

ớ ớ ữ ố ớ ớ v i nghĩa và âm v i nghĩa. Có t i 70% s ch ghép âm v i nghĩa trong các

ế ỉ ả ặ ệ ữ văn b n Nôm Tày th k 19. Đ c bi ồ t còn có cách ghép l ng hai ch Nôm Tày

ỉ ọ ừ ữ ạ ằ ớ ớ v i nhau t o thành ch Nôm Tày m i. Ví d : " ụ p n ng = anh em; c u v n=

ngày đêm..."

ữ ế ượ ướ ư ả ạ ườ Ch vi t Tày đã đ c nhà n c đ a vào gi ng d y trong tr ng h c ọ ở

ấ ượ ắ ầ ọ ạ vùng Đông B c góp ph n quan tr ng nâng cao ch t l ng đào t o nói chung.

ơ ằ ữ ữ ạ ấ Bên c nh đó còn có nh ng sáng tác văn xuôi, th b ng ch Nôm Tày có ch t

ơ ị ủ ươ ư ồ ượ l ng c a các nhà văn, nhà th đ a ph ng nh : Nông Minh Châu,Vi H ng,

ấ ố ườ Nông Qu c Ch n, Ma Tr ng Nguyên...

ề ề ấ ắ ớ ị ị ố ệ V văn hoá, trên đ a bàn Thành ph hi n có r t nhi u đ a danh g n v i

ể ể ế ộ ấ ươ ề ề ạ các di tích văn hoá. Có th k đ n: thành Nhà M c, đ n Đ i C n, đ n X ng

ữ ồ ồ ỗ ờ ị R ng, chùa Đán, chùa Đ ng M , nhà th Thái Nguyên... Nh ng đ a danh này

ặ ư ụ ậ ưỡ ủ đã làm nên nét đ c tr ng văn hoá, phong t c t p quán, tín ng ng c a vùng.

ế ả ậ ạ ố ị 1.4. Đ a danh thành ph Thái Nguyên: k t qu thu th p và phân lo i

ế ả ậ 1.4.1. K t qu thu th p

ố ượ ứ ạ ệ ắ Căn c vào ph m vi, đ i t ng, và nguyên t c làm vi c, chúng tôi đã thu

ượ ố ị ạ ồ ị ượ ố ộ ậ th p đ c 1072 đ a danh. S đ a danh này g m 40 lo i, đ c phân b r ng

ươ ệ ề ể ấ ắ ị ị kh p đ a bàn và xu t hi n trên nhi u đ a đi m khác nhau. Đ ng nhiên trên

ộ ị ụ ệ ệ ả ị đây không ph i là toàn b đ a danh hi n di n trên đ a bàn. Vì m c đích nghiên

ướ ả ế ấ ữ ư ề ọ ứ c u và h ng gi ị i quy t v n đ mà có nh ng đ a danh nh tên g i công ti, xí

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ệ ơ ượ ố ượ nghi p, c quan, v.v. không đ ư c chúng tôi đ a vào đ i t ả ng kh o sát

1.4.2. Phân lo i ạ

ư ầ ầ ạ ủ ử ụ ề ậ ả Nh ph n đ u đã đ c p, chúng tôi s d ng cách phân lo i c a tác gi Lê

ậ ố ị ượ Trung Hoa. Do v y, đ a danh thành ph Thái Nguyên đ ạ c phân lo i theo hai

ự ự ự cách (d a vào hai tiêu chí): t nhiên không t ữ ồ ố nhiên và ngu n g c ngôn ng .

ạ ị ự ự 1.4.2.1. Phân lo i đ a danh theo tiêu chí t nhiên không t nhiên *

ị ự Đ a danh t nhiên

ơ ồ ộ S n danh: núi, đ i, hang, đ ng...

ỷ ồ ế Thu danh: h , b n, sông, kênh...

ư ồ ấ Vùng đ t phi dân c : đ ng, bãi

ị ự * Đ a danh không t nhiên

ư ị Đ a danh c trú:

ư ề ặ ị ườ ố + Đ a danh c trú do chính quy n đ t: xã, ph ng, ph ...

ư ị ừ ờ ế + Đ a danh c trú có t th i phong ki n: làng, thôn, xóm,...

ạ ỉ ị Đ a danh ch công trình nhân t o:

ị ỉ ườ ố ầ + Đ a danh ch các công trình giao thông: đ ng ph , c u, ga, sân bay...

ị ỉ ự ề ờ ợ + Đ a danh ch các công trình xây d ng: ch , chùa, đ n th ...

ể ệ ả ạ Đ ti n theo dõi, chúng tôi trình bày cách phân lo i này qua b ng phân

ạ ớ ố ệ ụ ể lo i v i s li u c th :

ố ứ ự ố ượ ậ ượ ạ ị . S th t chính là s l ng lo i hình đ a danh thu th p đ c

ầ ố ố ầ ệ ủ ố ượ ấ ị . T n s : s l n xu t hi n c a chúng chính là s l ư ng đ a danh, nh ng

ớ ố ượ ố ượ ố ượ ữ ề ặ không trùng v i s l ng đ i t ng vì có nh ng đ i t ng ho c có nhi u tên

ồ ạ ặ ọ g i ho c không còn t n t i.

ắ ế ố ầ ệ ừ ấ ấ ủ ố ứ . Tiêu chí s p x p: căn c vào s l n xu t hi n t cao xu ng th p c a các

ừ ế ầ ố ứ ự ữ ế danh t ư chung. N u t n s nh nhau thì x p theo th t ủ ch cái c a các danh

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ừ t chung đó.

ạ ị ả ố ự ự B ng 1.1. Th ng kê phân lo i đ a danh theo tiêu chí t nhiên không t nhiên

Stt Nhóm Lo iạ T n sầ ố Ví dụ

1 ạ Đ iồ 41 ồ đ i Cao X (G. S)

2 ươ ố ơ ả núi C c (T. C ng) đ o S n danh Núi 7

3 ươ ồ Cò (T. C ng) h Núi Đ oả 5

4 ố ố ươ C c (T.C ng) su i H ồ 7

5 Loàng (G.S) Su iố 5

6 Tự nhiên B nế ượ ế b n T ng (T.V) 3 ỷ Thu danh 7 Sông sông C uầ 2

8 Ao ao Chùa (T.Đ c)ứ 2

9 ươ ố kênh Núi C c (T.C ng) Kênh 1

10 ơ ồ đ ng R m (Đ.Q) Vùng đ t nhấ ỏ Đ ngồ 40

phi dân cư

11 ổ T ổ 515 ổ t 1, t 5 (T.D) ị 12 ườ ị ph ng Th nh Đán (T.Đán) Ph ngườ 18

ư Đ a danh c trú do chính ề ặ quy n đ t 13 xã Phúc Hà (P.H) Xã 8

ươ Xóm 133 ị xóm Cây Th (T.C ng) 14

ư ị Đ a danh c ừ ờ trú có t th i phong ki nế

15 ệ ắ ườ đ ng Vi t B c (Đ.Q) Đ ngườ 56

16 Không tự nhiên ầ c u Đán (T.Đán) C uầ 20

17 ị ố ứ ngã ba D c Lim (T.Đ c) Ngã ba 6

18 ư ga L u Xá (P.Xá) Ga 4 ỉ Đ a danh ch các công trình giao thông 19 ư ồ ngã t Đ ng Quang Ngã t ư 3

20 ố ộ Qu c l ố ộ qu c l 3 2

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

Nhóm Lo iạ T n sầ ố Stt

Ví dụ ổ nhà văn hoá t 1 (Đ.Q) Nhà văn hoá 122 21

ợ ch Thái (T.V) 23 Ch ợ 22

ờ Nhà th ờ 6 23

ươ ố ạ Di tích 5 24 ộ nhà th Gu c (T.C ng) di tích Tr i lính kh xanh (T.V)

Chùa 5 chùa Đán (T.Đán) 25

ậ ộ ậ ộ Sân v n đ ng 5 26 sân v n đ ng Thái Nguyên (T.V)

ệ ưở ng ni m Anh hùng ngưở 4

Đài t ni mệ t sĩ Thái Nguyên 27

đài t ệ li (H.V.T)

ỉ ả B o tàng 3 28 ả b o tàng t nh Thái Nguyên (T.V)

ế ứ 3 Mi uế 29

ộ ấ 30 3 Đ nề

ị Đ a danh các công trình xây d ngự 2 Đình 31 Không tự nhiên mi u Khách (T.Đ c) ề đ n Đ i C n (H.V.T) đình Làng Mon (T.Đ c) ứ công viên Thái Nguyên Công viên 2 32 (T.V)

ố Nghĩa trang 2 33 nghĩa trang D c Lim (T.Đ c)ứ

ươ ố ậ đ p Núi C c (T.C ng) Đ pậ 2 34

ạ ỏ đê M B ch (Q.Trung) Đê 2 35

ạ thành nhà M c (T.V) 36 Thành 1

1 37 ệ khu công nghi p Gang Thép (Tr.Thành) Khu công nghi pệ

38 Nhà hát 1

ườ ườ 39 ả Qu ng tr ng 1

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

1 40 nhà hát Thái Nguyên (T.V) ả qu ng tr ng 20.8 (T.V) ế ạ r p chi u bóng nhân dân (T.V) ế ạ R p chi u bóng

ố ượ ạ ớ ộ ự ự * V i cách phân lo i theo thu c tính đ i t ng t nhiên không t nhiên

ệ ượ ậ ủ ị ữ ể ặ ị cho phép chúng ta nh n di n đ c nh ng đ c đi m đ a lí, văn hoá c a đ a bàn.

ữ ự ệ ố ộ ị Thành ph Thái Nguyên là đ a bàn có s phân chia rõ r t gi a n i thành và

ạ Ở ộ ệ ề ấ ị ườ ố ổ ngo i thành. n i thành xu t hi n nhi u các đ a danh đ ng ph , t ợ , ch …

ề ớ ạ ộ ữ ắ ị ươ ệ ạ ấ ị nh ng đ a danh g n nhi u v i ho t đ ng th ng m i. Có 2 đ a danh xu t hi n

ấ ổ ườ ở ạ ề ớ ầ ố v i t n s nhi u nh t đó là: t (515), đ ng (56). Còn ngo i thành l ạ ồ ạ i t n t i

ề ị ự ắ ớ ư ồ ạ ộ ệ ả ấ nhi u đ a danh t nhiên g n v i ho t đ ng s n xu t nông nghi p nh : đ ng

ồ ố ấ ộ (40), xóm (133), đ i (41)…Ngoài ra, thành ph Thái Nguyên còn là vùng đ t h i

ế ố ề ụ ưỡ ư ị ụ t nhi u y u t văn hoá, phong t c tín ng ng qua các đ a danh nh : nhà thờ

ế ề (6), chùa (5), đ n (3), mi u (3), đình (3)…

ồ ố ạ ị ữ ữ 1.4.2.2. Phân lo i đ a danh theo tiêu chí ngu n g c ngôn ng (ng nguyên)

ố ồ ị ườ ợ * Đ a danh có ngu n g c Hán Vi ệ 197 tr t: ế ng h p, chi m 18,3%.

ư ị ị ườ ế ợ Trong 197 đ a danh đó, đ a danh c trú hành chính có 65 tr ng h p, chi m

ự ị ườ ế ợ 33%; đ a danh công trình xây d ng giao thông có 115 tr ng h p, chi m

ỉ ố ượ ị ự ườ ợ 58,4%; đ a danh ch đ i t ng t nhiên có 17 tr ế ng h p, chi m 8,6%.

ố ị ệ ố ớ ớ ị ồ Đ a danh có ngu n g c Hán Vi ế t chi m t l ỉ ệ ươ t ng đ i l n so v i đ a

ố ỗ ố ượ ợ ồ ố ồ ị danh có ngu n g c h n h p và đ a danh có ngu n g c Tày Nùng. S l ng y uế

ệ ệ ớ ầ ố ươ ấ ế ố ố ủ ế ố t Hán Vi t xu t hi n v i t n s t ng đ i cao. Các y u t này ch y u

ượ ư ự ị đ c dùng trong đ a danh c trú hành chính và công trình xây d ng giao

ể ả ệ ọ ể ỉ ị ươ ướ thông đ ph n ánh tâm lí, nguy n v ng hay đ ch v trí, ph ng h ng. Đó là các

ệ ế ố ư y u t ắ nh : tân, ki m, b c, nam, đông, tây…

ộ ố ế ố ặ ẫ ế ệ ấ M c dù v n có m t s y u t (âm ti t) Hán Vi ệ ộ ậ t xu t hi n đ c l p trong

ơ ế ố ư ầ ớ ệ ấ ị ổ ợ ồ các đ a danh đ n y u t nh ng ph n l n chúng xu t hi n trong t h p g m hai

ặ ơ ừ ố ế ợ ớ ấ ạ ậ ớ ề ho c h n hai t k t h p v i nhau. Đi u này đúng th t v i nguyên lí c u t o t

ệ ế ố ở ạ ộ ự ả ủ ừ c a t Hán Vi t, b i các y u t Hán không ho t đ ng t do nên chúng ph i

ữ ừ ế ế ộ ừ ệ ườ ế ợ k t h p trong nh ng t song ti t. Vì th m t t Hán Vi t th ồ ng g m hai

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ặ ơ ế ế ợ ế ớ ệ ho c h n hai âm ti t k t h p v i nhau. Trong khi đó, ti ng Vi ề t nhi u âm ti ế t

ớ ừ ớ ư ế ể ậ ậ ợ trùng v i t ế . Do v y, khi ti p nh n ti ng Hán và đ phù h p v i t ủ duy c a

ườ ệ ậ ớ ừ ộ ệ ng i Vi t thì b ph n l n t Hán Vi ệ ượ t đ c Vi t hoá và chúng có giá tr ị

ươ ớ ừ ươ t ng đ ng v i t .

ế ố ệ ể ấ ị ự Các y u t Hán Vi ệ ộ ậ t có th xu t hi n đ c l p trong đ a danh t nhiên

ụ ấ ỉ ươ ướ ủ ố ượ ị ớ v i m c đích ch tính ch t, ph ng h ng, v trí, hình thù c a đ i t ng.

ụ ồ ứ ứ ế ế ượ Ví d : đ i Nam (T. Đ c), b n T ng (T. V), mi u Khách (T. Đ c),

ế ố ệ ệ ể ệ ấ ạ Các y u t Hán Vi ị t xu t hi n trong các đ a danh bi u đ t nguy n

ướ ơ ườ ạ ấ ủ ế ệ ấ ấ ọ v ng, c m th ng có c u trúc đôi. Lo i c u trúc này xu t hi n ch y u

ị ư trong đ a danh c trú hành chính.

ụ ế ắ ườ ậ ậ ắ Ví d : xã Quy t Th ng (Q. Th ng), ph ng Tân L p (T. L p), xóm Nam

ươ ắ ắ ơ S n (T. C ng), xóm B c Thành, Trung Thành, Nam Thành (Q. Th ng)…

ầ ồ ố ị ườ ợ * Đ a danh có ngu n g c thu n Vi ệ 807 tr t: ế ng h p,chi m 75,2%.

ư ị ị ườ ế ợ Trong 807 đ a danh đó, đ a danh c trú hành chính có 582 tr ng h p, chi m

ị ị ự ườ ế ợ ị 72%; đ a danh đ a hình t nhiên có 85 tr ng h p, chi m 10,5%; đ a danh

ự ườ ợ công trình xây d ng giao thông có 140 tr ế ng h p, chi m 17,5%

ườ ụ ắ ầ ớ ồ ồ ọ Ví d : xóm M i (Q. Th ng), xóm M i, đ ng C u Tre, đ ng Cây C

ứ ầ ầ (T. Đ c), c u Tre, c u Phao (T. Duyên)…

ề ố ượ ế ạ ị ầ ồ ố ệ V s l ng âm ti t, lo i đ a danh có ngu n g c thu n Vi ơ ể t có th là đ n

ế ế ti t và đa ti t:

ầ ị ệ ơ ế ầ ổ ố ị Đ a danh thu n Vi t đ n ti t: Trong t ng s 807 đ a danh Thu n Vi ệ có t,

ị ượ ấ ạ ế ố ệ ơ ế 578 đ a danh đ ằ c c u t o b ng các y u t ầ thu n Vi t đ n ti ế t trong ti ng

ế toàn dân, chi m 72% trong đó:

ị ự ườ ế ợ + Đ a danh t nhiên: có 23 tr ng h p, chi m 4%.

ứ ả ả ơ ồ ồ ươ . S n danh: đ o Cò, đ o Dê (T. C ng), đ i Thông, đ i Si (T. Đ c)

ư ồ ấ ỏ ơ ồ ồ ứ . . Vùng đ t nh phi dân c : đ ng R m (Đ. Q), đ ng Đình, đ ng Ri (T. Đ c)

ứ ế ỷ Thu danh: b n Than (Q. V), ao Chùa, ao Dài (T. Đ c)…

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ị ự ườ ợ + Đ a danh không t nhiên: có 555 tr ế ng h p, chi m 96,%.

ứ ư ộ ớ ị ử . Đ a danh c trú hành chính: xóm M i (T. Đ c), xóm Đ ng, xóm C ,

xóm Soi (L. S), xóm 1, xóm 14 (P. H)…

ự ế ế ị ỉ . Đ a danh ch công trình xây d ng giao thông: mi u Ông, mi u Bà (T.

ố ộ ứ ầ ợ ị Đ c), qu c l 3, ch Bóp (T. Th nh), c u Phao (T. D)…

ầ ị ệ ế ầ ị ệ ế Đ a danh thu n Vi t đa ti t: có 229 đ a danh thu n Vi t đa ti t trong

ế ố ị ổ t ng s 807 đ a danh, chi m 28% trong đó:

ị ự ườ ế ợ + Đ a danh t nhiên: có 59 tr ng h p, chi m 26%

ự ả ố ồ ơ ồ . S n danh: đ i Ch ng Sét (G. S), đ i Yên Ng a (Q. Trung), đ o Núi

ươ ắ ả ợ ờ ằ Cái, đ o Hang R n, núi Tiên N m, núi Đ i Ch (T. C ng)…

ươ ấ ồ ố ố ỷ ồ . Thu danh: h Ông Tr n (Đ. Q), h Núi C c (T. C ng), su i Loàng

ố ầ ạ (G. S), su i C u Gi ứ t (T. Đ c)…

ộ ờ ồ ư ồ ừ ấ ầ ỏ ồ .Vùng đ t nh phi dân c : đ ng C t C , đ ng C u Tre, đ ng R ng Nghè,

ứ ắ ồ ồ đ ng Sau Đình, đ ng Xóm Tr ng (T. Đ c)...

ị ự ườ ế ợ + Đ a danh không t nhiên: có 170 tr ng h p, chi m 74%

ề ặ ư ạ ị . Đ a danh c trú do chính quy n đ t: xóm Lò G ch, xóm Ao Sen, xóm Soi

ứ ị Mít, xóm cây Th (T. Đ c)…

ầ ầ ố ị ỉ . Đ a danh ch các công trình giao thông: c u S 5 (T. Long), c u Làng

ề ư ố Đanh (Q. Tri u),ngã t Gang Thép, ngã ba D c Lim…

ự ị ỉ . Đ a danh ch công trình xây d ng: công viên Gang Thép (Tr.Thành), ch ợ

ợ ờ ồ ự ậ Vó Ng a (Tr.Thành), ch B H (T.L p)…

ớ ị ề ầ ố ồ ệ ể ả V ý nghĩa, v i đ a danh có ngu n g c thu n Vi t, chúng ta có th gi i

ế ố ả ị ộ ườ ễ ừ nghĩa t ng y u t hay c đ a danh m t cách t ng minh và d dàng.

ụ ầ ặ ướ ổ ặ ậ ờ ầ Ví d : c u Phao: là c u ghép n i trên m t n c nh các phao ho c v t

ự ư ự ế ồ ồ ố ổ n i; đ i Yên Ng a là đ i có hình dáng gi ng nh chi c yên ng a…Tuy nhiên

ữ ầ ườ ị ươ ọ ộ ị cũng có nh ng đ a danh thu n Vi ệ ượ t đ c ng i dân đ a ph ng g i tên m t

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ự ể ủ cách t ấ nhiên cho nên r t khó có th lí gi ả ượ i đ c ý nghĩa c a nó.

ố ỗ ồ ị ườ ợ * Đ a danh có ngu n g c h n h p: ợ Có 50 tr ủ ế ng h p, chi m 5%, ch

ấ ệ ự ị ỉ ế y u xu t hi n trong đ a danh ch công trình xây d ng giao thông.

ố ỗ ợ ượ ấ ạ ự ế ợ ữ ằ ồ ị Nh ng đ a danh có ngu n g c h n h p đ c c u t o b ng s k t h p

ộ ế ố ữ ệ ớ ộ ế ố ệ gi a m t y u t ầ thu n Vi t v i m t y u t Hán Vi t.

ụ ườ ế ườ ồ Ví d : đ ng B n Oánh (T. D), đ ố ng Ga Đ ng Quang, ngã ba D c

Hanh (T. Thành)…

ồ ố ị ườ ợ * Đ a danh có ngu n g c Tày Nùng: Có 9 tr ế ng h p, chi m 0,9%.

ồ ố ụ ầ ủ ứ ặ ả ồ Ví d : c u Khuôn N m, đ i C c Lùng, đ i Kh ng Kh ng (T. Đ c)…

ị ị ượ ườ ợ ị * Đ a danh không xác đ nh đ ồ c ngu n g c: ố Có 9 tr ng h p đ a danh

ị ượ ữ ế ồ ố ị không xác đ nh đ ỉ ố c ngu n g c, chi m 0,9%, đó là nh ng đ a danh ch đ i

ự ỉ ơ ự ị ỉ ượ t ng t nhiên, ch đ n v hành chính và ch công trình xây d ng.

ươ ụ ộ ờ ộ ồ Ví d : núi Gu c, nhà th Gu c, chùa Yna (T. C ng), đ i Gò Ra, xóm

ứ ớ Trám Lãi, xóm Na C m (T. Đ c)…

ề ị ậ ộ ố M t vài nh n xét v đ a danh thành ph Thái nguyên: Thái Nguyên là

ố ớ ố ị ầ ộ ệ ữ ị m t thành ph v i đa s đ a danh là thu n Vi t (75,2%). Đó là nh ng đ a

ờ ạ ặ ể ọ ư ề danh do chính quy n các th i đ i đ t ra đ g i tên các vùng c trú hành chính

ạ ị ự (72%), các công trình xây d ng giao thông (17,5%), còn l i 10,5 % đ a danh

ự ữ ả ị ệ ị đ a hình t nhiên. Nh ng đ a danh này đã ph n ánh rõ nét văn hoá Vi ế t. N u

ư ộ ố ị ư ị ố ượ ị nh m t s đ a danh khác nh đ a danh Thanh Hoá, s l ng đ a danh có

ồ ệ ớ ồ ố ị ố ngu n g c Hán Vi t l n (82,90%) thì đ a danh có ngu n g c Hán Vi ệ ở t

ố ạ ơ Ở ố ượ ị thành ph Thái Nguyên l i ít h n (18,3%). Thái Nguyên, s l ng đ a danh

ầ ồ ệ ỉ ệ ố ượ ị ượ ố có ngu n g c thu n Vi ế t chi m t l cao là vì s l ng đ a danh đã đ c danh

ừ ố ế ụ ổ ở ượ ộ ị ầ hoá t s đ m (ví d : t 18 thì 18 đây cũng đ c coi là m t đ a danh thu n

ệ ơ ế ố ồ ố ị ệ ị Vi t đ n ti t). Trong s các đ a danh có ngu n g c Hán Vi ầ ớ t thì ph n l n đ a

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ườ ườ ề ượ ấ ủ danh các ph ng, các đ ng đ u đ c l y tên c a các danh nhân.

ồ ố ạ ị ả ố ữ B ng 1.2. Th ng kê phân lo i đ a danh theo tiêu chí ngu n g c ngôn ng

ố ượ ồ ố ị ữ S l ng đ a danh theo ngu n g c ngôn ng C ngộ

ạ Lo i hình Không xác S ố T lỉ ệ Hán Thu nầ H nỗ Tày ị STT đ a danh ị đ nh đ ượ c ngượ l (%) Vi tệ Vi tệ h pợ Nùng ồ ố ngu n g c

ự 1 T nhiên 112 10 17 85 2 6 2

2 C trúư 65 582 20 674 63 2 5

Công

3 trình 115 140 28 286 27 1 2

nhân t oạ

T ngổ 1072 100 197 807 50 9 9

ể ế * Ti u k t:

ứ ệ ể ệ ả ị ấ Khi nghiên c u đ a danh, ph i nh t quán trong vi c hi u khái ni m và

ạ ươ ự ủ ế cách phân lo i chúng. Trong ch ng này, d a vào ý ki n c a các tác gi ả đi

ướ ệ ọ ị ị tr ứ ị c, chúng tôi đã xác đ nh khái ni m đ a danh và đ a danh h c, nêu lên ch c

ủ ị ướ ạ ị ị ướ năng c a đ a danh, các h ng phân lo i đ a danh và xác đ nh h ạ ng phân lo i

ậ ủ ị đ a danh c a lu n văn.

ị ệ ấ ố ị Đ a danh Vi t Nam nói chung và đ a danh thành ph Thái Nguyên r t

ứ ạ ế ứ ự ạ ậ phong phú, đa d ng và do v y cũng h t s c ph c t p. S phong phú và đa

ượ ể ệ ở ố ượ ậ ị ủ ị ạ d ng c a đ a danh đ c th hi n s l ng đ a danh mà chúng tôi thu th p

ở ậ ề ạ ạ ồ ồ ố ị ượ đ c (1072 đ a danh) g m nhi u lo i hình, ngu n g c. B i v y, khi phân lo i,

ữ ị ượ ế ở ạ ệ ở ư ể ấ có nh ng đ a danh đ c x p lo i hình này nh ng cũng có th xu t hi n

ụ ự ề ạ ị lo i hình khác. Ví d : các đ a danh là công trình xây d ng: đình, đ n,

ể ế ặ ị ị chùa…cũng có th x p vào đ a danh văn hoá; ho c các đ a danh công trình

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ườ ể ế ệ ậ ị giao thông đ ng xá cũng có th x p vào đ a danh hành chính. Do v y, vi c

ạ ị ủ ậ ố phân lo i đ a danh thành ph Thái Nguyên trong lu n văn c a chúng tôi cũng chỉ

ộ ể ộ ố là m t trong m t s cách có th .

ứ ị ữ ế ệ Trong quá trình nghiên c u đ a danh, vi c quan tâm đ n nh ng nhân t ố văn

ử ị ư ề ấ ọ ị hoá, l ch s , đ a lí, dân c là r t quan tr ng. Chính đi u này s d n đ n s ẽ ẫ ế ự khác

ệ ử ị ứ ệ ầ ị ị bi t trong vi c nghiên c u đ a danh thu n tuý l ch s , đ a lí so v i ớ nghiên

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ướ ữ ọ ộ ứ ị c u đ a danh d i góc đ ngôn ng h c.

ươ

ng 2:

Ặ

Ấ

Ể

Ị

Đ C ĐI M C U TRÚC VÀ Ý NGHĨA Đ A DANH

Ố

THÀNH PH THÁI NGUYÊN

ấ ặ ể 2.1. Đ c đi m c u trúc

ấ ệ 2.1.1. Khái ni m c u trúc

ệ ố ữ ọ ệ ệ ấ ớ Trong ngôn ng h c, cùng v i khái ni m h th ng, khái ni m c u trúc

ể ể ấ ổ ế ấ ượ ử ụ đ c s d ng r t ph bi n. Chúng ta có th hi u c u trúc là toàn b ộ " nh ng ữ

ầ ạ ữ ệ ộ ỉ quan h bên trong gi a các thành ph n t o nên m t ch nh th " ể [29, tr.128].

ệ ố ờ ậ ế ớ ị H th ng đ a danh bao gi cũng liên quan m t thi ư t v i dân c , văn hoá,

ủ ề ẫ ộ tâm lí c a chính vùng mi n đó và chúng mang m t khuôn m u mô hình

ủ ị ấ ị ứ ể ậ ả ị chung nh t đ nh. Vì v y, đ kh o sát đ a danh c a đ a bàn nghiên c u, tr ướ c

ể ặ ủ ể ấ ị tiên, chúng tôi đi vào tìm hi u đ c đi m c u trúc c a các đ a danh.

ộ ơ ị ố ượ ọ ị ị ự ự Đ a danh là m t đ n v đ nh danh, g i tên đ i t ng t nhiên không t nhiên

ờ ẽ ế ố ượ ặ ủ ể ặ và bao gi cũng liên quan ch t ch đ n đ i t ng và ch th đ t tên. Chính vì

ữ ủ ể ế ấ ạ ớ ỗ ị th mà c u trúc đ a danh c a m i vùng, bên c nh nh ng đi m chung v i các

ấ ấ ủ ị ữ ứ ẽ ể vùng khác, s có nh ng đi m riêng, mang d u n c a đ a bàn đang nghiên c u.

ị ở ố ấ 2.1.2. Mô hình c u trúc đ a danh thành ph Thái Nguyên

ể ị ứ ề ấ 2.1.2.1. V mô hình c u trúc ph c th đ a danh.

ủ ề ể ấ ị Đ a danh nào cũng có mô hình c u trúc c a nó. Có nhi u tiêu chí đ xác

ủ ệ ọ ọ ọ ị ị đ nh cách g i tên hay ý nghĩa c a tên g i. Vi c xác đ nh cách g i tên hay ý

ọ ủ ộ ị ự ấ nghĩa tên g i c a b t kì m t đ a danh nào, dù d a vào tiêu chí nào thì cũng

ề ặ ấ ạ ể ả ặ ố ồ ph i xem xét v m t ngu n g c, đ c đi m c u t o.

ừ ướ ớ ả ộ ị ủ ấ T tr c t i nay, khi xem xét, lí gi i mô hình c u trúc c a m t đ a danh,

ấ ớ ề ố ở ệ ị ứ nhìn chung các nhà nghiên c u đ u th ng nh t v i nhau vi c xác đ nh các

ấ ạ ỗ ị ầ ồ ố ố thành ph n c u t o nên. M i đ a danh g m hai thành t : thành t A và thành

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ố ừ ố ố ố t B. Thành t A là danh t chung (thành t chung), thành t B là tên riêng.

ươ ụ ầ ả ằ ị ẩ Ví d : trong các đ a danh c u Gia B y (H. V. T), đ o Tiên N m (T. C ng),

ợ ả xóm Chùa (T. D), ch Thái (T. V)... thì ầ c u, đ o, xóm, ch ợ... là thành tố

ẩ ằ chung; Gia B y, Tiên N m, Chùa, Thái là tên riêng.

ề ặ ộ ị ủ ề ấ ấ ứ V n đ đ t ra cho các nhà nghiên c u v mô hình c u trúc c a m t đ a

ệ ữ ố ư ế ề ầ ấ danh là quan h gi a thành t A và B nh th nào? Nói cách khác, v n đ c n

ở ữ ố ể ị ẽ ượ ử ứ làm rõ đây là: tôn ti gi a hai thành t trong ph c th đ a danh s đ c x lí

ả ố ộ ị ỉ ố ớ ị ra sao; c hai thanh t A và B là m t đ a danh hay ch thành t B m i là đ a

ự ừ ể ế ị danh; khi xây d ng t đi n đ a danh thì các m c t ụ ừ ượ ắ đ c s p x p ra sao cho

ự ẩ ắ ợ ả ẽ ố ớ ị ư ế h p lí; chu n m c và nguyên t c chính t s nh th nào đ i v i đ a

danh, v.v...

ự ế ể ể ượ ữ ị ố ế Trên th c t , có nh ng đ a danh, đ hi u đ c thành t ấ B nh t thi ả t ph i

ự ố ụ ườ ố ỏ ạ ỏ ạ d a vào thành t A. Ví d : đ ỏ ạ ng M B ch, đê M B ch, ph M B ch

ắ ớ ế ỉ ế ế ầ (Q. Trung). Hay v i quy t c vi ế t hoa, n u ch vi t hoa âm ti t đ u thì trong

ườ ư ợ ươ ẽ ế ư ỗ ế ữ nh ng tr ng h p nh : núi T ồ ng T , chùa Đ ng M ... s vi t hoa âm ti t

ứ ề ệ ấ ợ nào. Có l ẽ ả gi ể ấ i pháp h p lí nh t là xem xét v n đ trong quan ni m ph c th

ề ấ ề ạ ấ ắ ằ ự ữ ị đ a danh. V v n đ này, Ph m T t Th ng cho r ng: "s khác nhau gi a các

ớ ừ ứ ấ ấ ừ t chung v i tên riêng là nhóm t th nh t mang tính khái quát cao nh t, còn

ừ ứ ễ nhóm t ị th hai mang tính đ nh danh cao nh t" ấ [36, tr.66]. Nguy n Kiên

ườ ố ượ ị Tr ng thì cho là: "đ a danh mang trong mình hai thông tin: a/ đ i t ng

ể ệ ạ ộ ố ị ượ ọ đ ồ c g i tên thu c lo i hình đ a lí nào (đ i, sông, ph , làng ...) th hi n qua ý

ừ ể ệ ề ả ủ nghĩa c a danh t chung; b/ có nghĩa nào đó (ph n ánh đi u gì đó) th hi n

qua tên riêng [44, tr.53].

ư ậ ố ỗ ố ứ Nh v y trong hai thành t nói trên, m i thành t có vai trò, ch c năng

ệ ế ố ố ượ ạ ỉ riêng bi t. N u thành t A mang tính khái quát, ch ra lo i hình đ i t ng thì

ố ụ ể ị thành t B mang tính c th , giúp chúng ta khu bi ệ ố ượ t đ i t ng. Theo đó đ a

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ỉ ượ ặ ướ ể ầ ấ danh ch đ c hi u là ph n tên riêng, còn tên chung đ t tr c nó có tính ch t

ỉ ạ ứ ậ ừ ố ả ơ đi kèm, ch lo i. Nh n th c thông tin t thành t ố A khá đ n gi n vì đa s

ề ộ ớ ườ ữ ể ố ầ chúng quen thu c, g n gũi v i nhi u ng ể i và có th tìm hi u qua nh ng cu n

ườ ư ẳ ạ ồ ớ ị ừ ể t đi n thông th ng. Ch ng h n, v i các đ a danh nh xóm Yna, đ i Gò Ra,

ộ ồ ộ ớ ấ ọ ườ núi Gu c thì nghĩa các thành t ố xóm, đ i, núi là r t quen thu c v i m i ng i,

ừ ể ấ ị ươ ươ ai cũng hi u. T t nhiên, khi đi vào t ng đ a ph ừ ng, t ng ph ữ ụ ể ng ng c th

ủ ể ệ ố ạ ớ ặ ả ắ ơ thì vi c tìm hi u ý nghĩa c a thành t A l i không đ n gi n vì nó g n v i đ c

ụ ủ ử ư ị ố tr ng văn hoá, l ch s , tâm lí riêng. (Ví d : nghĩa c a các thành t A nh ư hóc,

ẹ ươ ữ ệ ậ ế rú, k m, lèn, dăm... trong ph ng ng Trung.) Ng ượ ạ c l i, vi c nh n bi t thông

ở ố ủ ị ứ ả ỏ ơ tin thành t B c a đ a danh hoàn toàn không đ n gi n, nó đòi h i công s c,

ờ ế ự ợ ầ thì gi ủ , đôi khi còn c n đ n s tr giúp c a các chuyên gia, và cũng có khi là

ư ể ị ượ ủ ạ ẳ ch a th xác đ nh đ c. Ch ng h n, nghĩa c a thành t ố Yna, Gò Ra, Gu c ộ

ộ ủ ồ ố ị trong các đ a danh xóm Yna, đ i Gò Ra, núi Gu c c a thành ph Thái

ư ệ ẫ ị ượ Nguyên là gì thì hi n nay v n ch a xác đ nh đ c.

ề ế ủ ế ị ệ ố V cách vi ệ t hoa, theo quy đ nh hi n hành c a ti ng Vi t, thành t chung

ế ườ ỉ ế ế ừ ơ ế ặ ừ ệ vi t th ng, ch vi t hoa tên riêng n u là t đ n ti t ho c t Hán Vi ế t; n u

ừ ệ ế ế ả ế tên riêng là t ầ thu n Vi t đa ti t thì cũng vi t hoa c hai âm ti t.

ể ị ứ ấ ở ố 2.1.2.2. Mô hình c u trúc ph c th đ a danh thành ph Thái Nguyên

ự ế ề ả ị Qua th c t đi u tra, kh o sát, theo cách phân chia đ a danh thành hai

ố ố ượ ứ ế ỗ ị thành t A, B và căn c vào s l ng âm ti t có trong m i đ a danh, chúng tôi

ứ ấ ố ị ể ị khái quát mô hình c u trúc ph c th đ a danh trên đ a bàn thành ph Thái

ư Nguyên nh sau:

ố Thành t chung (A) Tên riêng (thành t B)ố

ố ượ ố ượ S l ng âm ti ế t S l ng âm ti ế t

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

1 2 3 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ề ộ ố ớ ị ở ả Mô hình trên khác v đ dài t i đa so v i mô hình đ a danh H i Phòng,

ệ ả ị ố ủ ị Qu ng Tr , Ngh An…Theo đó, thành t A c a đ a danh thành ph ố

ố ượ ế ớ ấ ở ệ Thái Nguyên có s l ng âm ti t l n nh t là 3 (trong khi đó Ngh An là 4

ế ố ố ượ ế ớ ấ ế ở âm ti t); thành t B có s l ng âm ti t l n nh t là 9 âm ti ệ t ( Ngh An là 7

ế ả ế ả ị ế âm ti t, H i Phòng là 4 âm ti t và Qu ng Tr là 4 âm ti ầ t). Tuy nhiên cũng c n

ủ ằ ả ị ị ươ ấ ph i nói thêm r ng mô hình c u trúc đ a danh c a các đ a ph ng trên có s ự

ủ ệ ỳ ườ ứ ộ khác nhau còn tu thu c vào quan ni m c a ng i nghiên c u.

ấ ố ị ượ ậ Mô hình c u trúc đ a danh thành ph Thái Nguyên đ c chúng tôi l p ra

ơ ở ế ả ả ị ư ệ ệ ể ậ ự d a trên c s k t qu kh o sát các đ a danh qua t li u hi n có. Có th nh n

ỗ ộ ậ ủ ể ị ứ ứ ấ ệ th y m i b ph n c a ph c th đ a danh có vai trò, ch c năng riêng bi t. Quan

ố ố ệ ữ ượ ạ ị ạ ệ ữ h gi a thành t A và thành t B là quan h gi a cái đ c h n đ nh và cái h n

ố ạ ố ượ ể ộ ố ị đ nh; thành t ị ộ A bi u th m t lo t đ i t ng cùng thu c tính, còn thành t B

ố ượ ữ ể ụ ể ượ ố ượ ớ ị ỉ dùng đ ch nh ng đ i t ng c th , đ c xác đ nh trong l p đ i t ng mà

ố ọ ỉ ố ụ ẹ ộ thành t A đã ch ra. Nói theo logic h c, thành t B có tác d ng thu h p n i

ể ị ứ ủ ứ ệ ạ ộ ờ hàm c a khái ni m (ph c th đ a danh). T c là n i hàm và ngo i diên bao gi

ỉ ệ ạ ả ớ ộ ị cũng t l ngh ch v i nhau: ngo i hàm tăng thì n i hàm gi m và ng ượ ạ c l i.

ư ộ ể ể ề ằ ể ị ứ ả ớ ộ ơ V i m t ph c th đ a danh, có th hi u đ n gi n nh m t tiên đ r ng, kích

ướ ủ ố ứ ạ ớ ộ ộ th c c a thành t B càng l n, t c ngo i diên càng r ng thì n i hàm do khái

ể ị ứ ủ ể ẹ ệ ạ ị ị ni m ph c th đ a danh đó bi u th càng b thu h p, do đó ngo i diên c a nó

ở ộ ố ể ị ứ ộ ẽ ượ s đ c m r ng. Nói khác đi, thành t B trong m t ph c th đ a danh càng

ố ượ ả ọ ị ớ l n, thì các đ i t ng đ a lí và nhân văn mà chúng g i tên càng gi m. Còn nói

ữ ọ ế ố ứ ể ố ị theo ki u ngôn ng h c thì y u t th hai thành t B đóng vai trò là đ nh

ư ậ ố ượ ữ ữ ộ ữ ị ị ng trong m t danh ng . Nh v y, s l ặ ng đ nh ng có m t trong đ a danh

ố ượ ề ể ệ ả ọ ự càng nhi u bao nhiêu thì kh năng bi u hi n, g i tên các đ i t ng t nhiên và

ể ứ ầ ượ ề ấ ấ nhân văn càng ít b y nhiêu. Đ ch ng minh cho v n đ này, chúng tôi l n l t

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ể ừ đi vào tìm hi u t ng thành t ố .

ố ố ề 2.1.3. V thành t chung (thành t A)

ệ ố 2.1.3.1. Khái ni m thành t chung *

ề ố ọ V tên g i thành t chung

ứ ệ ể ề ọ ố Hi n nay, các nhà nghiên c u đã có cách hi u gi ng nhau v tên g i này

ọ ề ừ ố ượ ạ ằ và h đ u cho r ng: đó là danh t ỉ ạ chung ch lo i hình đ i t ư ng nh ng l i

ệ ử ụ ự ố ữ ữ ư ấ ậ ậ ch a có s th ng nh t cao trong vi c s d ng thu t ng . Nh ng th t ng ữ

ượ đ c

ố ư ừ ế ố ừ ế ố ể ọ dùng đ g i thành t A nh : t chung, y u t chung, danh t chung, y u t

ạ ố ấ ố ổ t ng lo i và thành t ể ệ ủ ự ư chung chính là th hi n c a s ch a th ng nh t đó.

ệ ữ ố ậ ị Qua phân tích và xác đ nh quan h gi a thành t ớ ộ chung v i b ph n đi sau

ể ấ ằ ề ự ấ ị ứ ậ ộ ỉ nó có th th y r ng, v th c ch t đ a danh ch là b ph n th hai, đi sau

ố ị ườ ừ thành t chung. Theo chúng tôi, đ a danh thông th ộ ng là m t danh t ặ ho c

ộ ụ ừ ị ờ ế ợ ộ ớ ừ m t c m danh t . Đ a danh bao gi cũng k t h p v i m t danh t ữ (danh ng )

ỉ ạ ướ ự ế ợ ữ ấ ậ chung ch lo i đi tr ộ c. S k t h p gi a hai b ph n trong c u trúc t n t ồ ạ ủ i c a

ộ ụ ẽ ạ ừ ể ị ứ ừ ị đ a danh s t o nên m t c m t ph c th đ a danh và trong đó danh t chung

ỉ ạ ướ ứ ộ ố ụ ừ ch lo i luôn đi tr c tên riêng, có ch c năng là m t thành t trong c m t . Vì

ể ọ ế ố ữ ậ th có th g i nó là m t " ộ thành t chung ". Cách dùng thu t ng thành t ố

ể ọ ứ ụ ấ ộ ừ ứ ị ậ chung đ g i tên b ph n th nh t trong c m t ch a đ a danh là cách dùng

ụ ậ ượ đ c chúng tôi áp d ng trong lu n văn này.

ố ệ * Khái ni m thành t chung

ố ượ ị ệ Khái ni m thành t chung đã đ ề ậ ọ c các nhà đ a danh h c quan tâm đ c p

ặ ấ ề ữ ế ậ ế ớ đ n v i nh ng cách đ t v n đ khác nhau. Tuy v y, các ý ki n này đ u h ề ướ ng

ơ ở ự ố ơ ả ủ ữ ệ ấ ộ ế đ n nh ng n i dung c b n c a khái ni m trên c s s th ng nh t chung v ề

ố ượ đ i t ng.

ễ ườ ủ ế ậ ẫ Nguy n Kiên Tr ng trong lu n án Ti n sĩ c a mình đã d n ra hai ý

ủ ế ế ộ ữ ọ ki n: m t là, ý ki n c a A.V.Superanskaja: "Tên chung là nh ng tên g i

ố ượ ế ớ ủ ớ ị ự ệ ế chung liên k t các đ i t ọ ậ ng đ a lí v i m i v t khác c a th gi i hi n th c.

ượ ạ ằ ễ ừ ố ượ Chúng đ c di n đ t b ng các danh t chung v n đ ể ọ c dùng đ g i tên và

đ ể

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ố ượ ạ ấ ị ể ể ặ ế x p lo i các đ i t ng cùng ki u, có cùng đ c đi m nh t đ nh" [44, tr.66]; hai

ủ ế ằ ấ ứ ệ ượ là, ý ki n c a Popov cho r ng: "b t c hi n t ạ ng hàng lo t nào (l p l ặ ạ i,

ự ầ ượ ứ ẩ ậ ươ t ộ ị ng t ) trong toàn b đ a danh, luôn c n đ c nghiên c u c n th n vì các

ườ ủ ị ể ể ệ ố ế ố ặ ạ y u t l p l i đó th ặ ng bi u hi n th và gi ng c a đ a danh và cũng là đ c

ư ủ ộ tr ng c a m t ngôn ng " ữ [44, tr.57].

ể ể ữ ệ ộ Qua nh ng quan ni m trên, theo chúng tôi có th hi u m t cách chung

ấ ề ố ư ố ọ ị ượ nh t v thành t chung nh sau: Thành t chung là tên g i đ a lí đ ễ c di n

ạ ằ ừ ỉ ộ ớ ể ợ ố ị đ t b ng danh t ạ chung, dùng đ ch m t l p đ i tu ng (đ a lí) cùng lo i

ể ị ề ị ứ ả ấ ộ ứ hình, cùng thu c tính b n ch t, v v trí, trong ph c th đ a danh nó đ ng

ướ ể ỉ ủ ố ượ ượ ị tr ạ c đ ch ra lo i hình c a đ i t ng đ c đ nh danh.

ư ậ ố ể ị ứ ể ạ ạ ỉ Nh v y, thành t chung t o nên ch nh th cho ph c th đ a danh, t o

ể ệ ạ ộ ị ị nên m t khái ni m, cho phép hi u đúng đ a danh và cũng xác đ nh lo i hình

ượ ọ ồ ị ố ượ đ i t ng đ ụ c g i tên. Ví d : các thành t ố đ i, sông, đ n ề trong các đ a danh

ỏ ạ ề ạ ầ ồ ồ đ i Cao X (G. S), đ i T12 (Đ. Q), sông C u (H.V.T), đ n M B ch (Q.V)...

ố ố ị 2.1.3.2. Thành t chung trong đ a danh thành ph Thái Nguyên *

ề ố ượ V s l ng:

ớ ổ ố ị ượ ậ ố ị V i t ng s 1072 đ a danh đ c thu th p trên đ a bàn thành ph , chúng tôi

ố ượ ố ượ ạ ươ ươ ớ th ng kê đ c 40 lo i hình đ i t ị ng đ a lí, t ng đ ng v i 40 thành t ố

ượ ừ ố ị chung và đ c phân b theo t ng nhóm đ a danh.

ị ự Đ a danh t nhiên

ơ ố ươ ộ + S n danh: 3 thành t chung. Ví d : ụ núi Gu c (T. C ng), đ iồ Yên

ự ươ Ng a (Q. Trung), đ oả Cò (T. C ng)…

ỷ ố ố + Thu danh: 6 thành t chung. Ví d : ầ ụ sông C u (T. V), hồ Núi C c (T.

ươ C ng), su i ố Tân Long (T. Long), ao Chùa (T. Đ c), ứ kênh Núi C c ố (T.

ươ C ng), b nế Than (Q. V)…

ư ấ ỏ ố ố + Vùng đ t nh phi dân c : 1 thành t chung. Ví d : ầ ụ đ ngồ Ph c V u

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ơ (T. Đ c), ứ đ ngồ R m (Đ. Q)…

ị ự Đ a danh không t nhiên:

ề ặ ư ị ố ườ + Đ a danh c trú do chính quy n đ t: 3 thành t chung. Ví d : ụ ph ng

ươ ồ ươ ổ 1 (T. V), xã Tân C ng (T. C ng)… t Đ ng Quang (Đ. Q),

ố ị ừ ờ ế ố ụ ư +Đ a danh c trú v n có t th i phong ki n: 1 thành t chung. Ví d :

ắ ắ xóm B c Thành (Q. Th ng), xóm Chùa (T. D)…

ị ỉ ố + Đ a danh ch các công trình giao thông: 6 thành t chung. Ví d : đ ụ ườ ng

ỏ ạ ố ộ ầ ồ Ga Đ ng Quang (Q. Trung), c u M B ch (Q. V), qu c l ồ 1A, ga Đ ng

Quang (Đ.Q)…

ự ị ỉ ố ụ + Đ a danh ch các công trình xây d ng: 20 thành t chung. Ví d : nhà văn

ổ ủ ễ ươ ộ ờ hoá t 15 (Đ. Q), chùa Ph Li n (H. V. T), nhà th Gu c (T. C ng), ch ợ Bờ

ậ ồ H (T. L p)…

ề ấ ạ * V c u t o:

ư ệ ố ượ ơ ế ố Qua t ệ li u hi n có, s l ị ng đ n v (âm ti t) trong thành t chung trong

ể ừ ố ị ế ế ị đ a danh trên đ a bàn thành ph Thái Nguyên có th t 1 đ n 3 âm ti t.

ố ượ ả ố ế ố ứ B ng 2.1. Th ng kê s l ng âm ti t trong thành t ủ chung c a ph c th ể

ố ị đ a danh thành ph Thái Nguyên

ố ượ ST S l ng T n sầ ố ỉ ệ T l (%) Ví dụ T âm ti tế ấ ệ xu t hi n

ươ ả ộ 1 M t âm ti ế t 908 84,7 ầ c u Đán (T. Đán), đ o Cò (T.C ng).

ươ ờ ộ nhà th Gu c (T. C ng), công viên 2 Hai âm ti tế 31 2,9 Gang Thép (Tr.Thành)…

ế nhà văn hoá Thi u nhi (T. V), khu 3 Ba âm ti tế 133 12,4 ệ công nghi p Gang Thép (Tr.Thành)…

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ố T ng sổ 1072 100

ố ượ ế ủ ố ố ầ ấ Rõ ràng, s l ng âm ti t c a thành t ệ chung càng ít thì s l n xu t hi n

ượ ạ ố ượ ế ủ ố ề càng nhi u và ng i, s l c l ng âm ti t c a thành t ầ chung càng cao thì t n

ấ ố ấ ệ s xu t hi n càng th p.

ế ề ầ ấ ầ ị ừ * Ghi chú: H u h t các đ a danh đ u có c u trúc 3 ph n: danh t chung +

ừ ụ ệ danh t đi kèm + tên riêng. Ví d : Nghĩa trang + Li t sĩ + Thái Nguyên

ề ặ ứ ậ ệ ế ố ộ ấ (T.Đ c). V y có m t v n đ đ t ra là: Li t sĩ x p vào thành t chung A hay

ự ặ ặ ạ ế ế ợ tên riêng. N u x p vào tên riêng là không h p lí vì chúng có s l p đi l p l i

ề ầ ề ị ệ ấ ạ ế nhi u l n, xu t hi n trong nhi u đ a danh cùng lo i. Ng ượ ạ c l ộ i, n u xem là b

ậ ủ ố ố ượ ủ ợ ph n c a thành t chung thì s l ớ ng c a chúng là quá l n và không phù h p

ể ị ấ ườ ự ế ứ ớ v i mô hình c u trúc ph c th đ a danh thông th ng. Th c t ữ , nh ng t ừ ữ ng

ữ ị ố ơ ữ ề ườ trên làm đ nh ng cho thành t chung, h n n a nhi u khi ng ể i ta cũng có th

ụ ấ ậ ọ rút g n. Ví d : Nghĩa trang Thái Nguyên. Chính vì v y mà chúng tôi ch p

ậ ự ắ ặ ủ ế ố ữ ị ố nh n s v ng m t c a các y u t có vai trò làm đ nh ng cho thành t chung.

ứ * Ch c năng

ứ ệ ạ ị Ch c năng khu bi t, h n đ nh cho tên riêng

ố ệ ặ ể ị ứ ố Hai thành t A và B trong ph c th đ a danh luôn có m i quan h ch t

ẽ ớ ươ ự ươ ẫ ỗ ố ch v i nhau, n ng t a vào nhau và t ẫ ng tác l n nhau d u cho m i thành t

ứ ể ườ ữ ậ ộ có ch c năng và vai trò riêng. Theo cách hi u thông th ng, gi a hai b ph n

ể ị ứ ố ứ ị ố trong ph c th đ a danh thì thành t ạ B có ch c năng h n đ nh cho thành t A

ộ ố ườ ư ợ ố ạ ở ạ ạ ị ố nh ng trong m t s tr ng h p, thành t A l i h n đ nh cho thành t i tr l B.

ụ ể ộ ố ể ị ứ ờ ố ố C th , trong m t s ph c th đ a danh, nh các thành t A mà thành t B

ượ ạ ị ệ đ c h n đ nh và phân bi ụ t rõ ràng. Ví d : các thành t ố hồ" và "kênh"có "

ứ ệ ụ ể ể ị ứ ạ ch c năng phân bi t lo i hình và các tên riêng c th trong các ph c th đ a

ố ồ ố ươ ự ố danh h Núi C c và kênh Núi C c. T ng t , các thành t chung " ph ngườ ",

ứ ệ ụ ể ạ "ga", "chợ" có ch c năng phân bi t lo i hình và các tên riêng c th trong các

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ứ ườ ợ ồ ồ ồ ể ị ph c th đ a danh ph ng Đ ng Quang, ga Đ ng Quang, ch Đ ng Quang…

ứ ệ ạ Ch c năng phân bi t lo i hình

ộ ố ượ ể ặ ướ ế ườ ọ Đ đ t tên, g i tên m t đ i t ng nào đó, tr c h t con ng ủ ể i ch th

ấ ủ ứ ể ả ặ ặ đ t tên ph i căn c vào đ c đi m, tính ch t c a chúng ở ự ặ ạ s l p l i mang tính

ặ ạ ệ ừ ự ậ khái quát và không l p l i mang tính chuyên bi t. T trong s tri nh n đó mà

ể ị ứ ộ ờ ộ ố ỉ ố trong m t ph c th đ a danh, bao gi cũng có m t thành t ạ ch ra lo i hình đ i

ố ệ ố ượ ể ố ượ t ộ ng và m t thành t khu bi t, cá th hoá đ i t ng. Và thành t A thành

ể ị ứ ấ ố ụ ứ ệ ớ ố ứ t th nh t trong ph c th đ a danh là thành t có nhi m v , ch c năng l n

ấ ủ ỉ ượ ủ ố ượ ạ ụ ầ nh t c a mình là ch ra cho đ c lo i hình c a đ i t ng. Ví d : sông C u,

ộ ố ượ ặ ả ỉ sông Công …ch chung m t đ i t ng có đ c tính chung là dòng ch y;

ườ ồ ườ ặ ph ng Đ ng Quang (Đ. Q), ph ng Gia Sàng (G. S)…có đ c tính chung là

ữ ặ ậ ị ố ề ơ đ n v hành chính do chính quy n đ t. Không nh ng v y, thành t chung A

ứ ệ ụ ể ứ ạ ị còn có ch c năng phân bi t lo i hình và các đ a danh c th trong các ph c

ỏ ạ ỏ ạ ể ị ươ ụ ề ự th đ a danh. Ví d : đê M B ch (Q. Trung), đ n M B ch (Q. V)… T ng t

ư ậ ố ư ườ ứ ợ ệ nh v y, các thành t chung nh ph ng, ch , ga có ch c năng phân bi ạ t lo i

ụ ể ể ị ứ ườ ề hình và tên riêng c th trong ph c th đ a danh: ph ợ ng Quan Tri u, ch

ư ậ ứ ề ề ề ể Quan Tri u, ga Quan Tri u (Q. Tri u). Nh v y có th xem ch c năng phân

ệ ứ ạ ị ườ ườ ấ bi t lo i hình cho đ a danh là ch c năng th ự ng tr c, th ng xuyên và r t

ủ ọ ố quan tr ng c a thành t chung.

ứ ể Ch c năng chuy n hoá

ỉ ả ệ ố ự ệ ứ Không ch đ m nhi m và th c hi n t t hai ch c năng đã nêu, các thành tố

ượ ỏ ớ ồ ạ ủ ậ ề chung nhi u khi đã v t kh i ranh gi i t n t ể i c a mình đ xâm nh p và

ế ố ể ặ ộ ệ ượ ị ộ chuy n hoá thành m t ho c m t vài y u t trong đ a danh. Hi n t ng này là

ệ ủ ự ề ố ươ ể ạ ữ ộ bi u hi n c a s phong phú, đa d ng v m i t ậ ng liên gi a các b ph n

ể ị ấ ứ trong c u trúc ph c th đ a danh.

ố ượ ố ị ị ượ Trong đ a danh thành ph Thái Nguyên, s l ng đ a danh đ ể c chuy n

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ừ ườ ợ hoá t A sang B là 168/ 1072 tr ế ng h p, chi m 15,7%.

ừ ỉ ơ ể ị Trong đó, nhóm danh t ạ chung ch đ n v hành chính chuy n hoá m nh

→ ấ ườ ụ ế ợ ắ ồ nh t: 122/168 tr ng h p, chi m 72,6%. Ví d : xóm đ ng Xóm Tr ng (T.

ươ ứ ị Đ c), nhà văn hoá Xóm Cây Th (T. C ng), nhà văn hoá Xóm 1 (P. H); →ổ t

ổ ổ nhà văn hoá T 1, nhà văn hoá T 15 (Đ. Q)…

ừ ỉ ố ượ ự ườ Nhóm danh t chung ch đ i t ng th nhiên có 27/ 168 tr ợ ng h p

→ → ụ ồ ế ể ế ồ chuy n hóa, chi m 16,1%. Ví d : đ i xóm Đ i Chè, b n ế xóm B n Đò (T.

→ ứ ồ ợ ồ Đ c), đ ng ch Đ ng Quang (Q. Trung)…

ừ ự ể ỉ Nhóm danh t chung ch công trình xây d ng giao thông chuy n hoá ít

→ ỉ ườ ụ ầ ể ợ ơ h n, ch có 19/168 tr ế ng h p chuy n hoá, chi m 11,3%. Ví d : c u ồ đ ng

→ → ứ ầ ườ ồ ườ C u (T. Đ c); ga đ ờ ng Ga Đ ng Quang (Q. Trung); nhà th đ ng

→ → ờ ươ ế ồ ố ứ Nhà Th (T. V); núi h Núi C c (T. C ng), mi u ế xóm Ao Mi u (T. Đ c)…

ớ ị ự ế ấ ố ộ ợ So sánh đ i chi u v i đ a danh H i An, chúng tôi th y có s trùng h p

ể ặ ấ ặ ị ị ượ ấ nh t là trong cách đ t tên. Các đ c đi m đ a hình đ a lí đ c quan tâm nh t và

ế ố ơ ở ể ặ ự ễ ấ ớ dùng làm y u t c s đ đ t tên cho đ t m i vì chúng mang tính th c ti n, d ễ

ể ố ơ ị ị xác đ nh n i ch n, đ a đi m.

ạ ố ượ ả ố ể ị B ng 2.2. Th ng kê các lo i đ i t ng chuy n hoá trong đ a danh

ừ ể ỷ ệ STT Danh t chung chuy n hoá T l (%)

ừ 1 Danh t ỉ ơ ị chung ch đ n v hành chính 72,6

ừ ỉ ố ượ ự 2 Danh t chung ch đ i t ng t nhiên 16,1

ừ ự ỉ 3 Danh t chung ch các công trình xây d ng giao thông 11,3

T ngổ 100

ề ị ừ ể V v trí, danh t chung chuy n hoá thành tên riêng là 11/168 tr ườ ng

ậ ủ ể ế ộ ợ h p, chi m 6,5%, chuy n hoá thành b ph n c a tên riêng là 157/168 tr ườ ng

ế ợ h p, chi m 93,5%.

ề ừ ố ị ừ V t nguyên, trong đ a danh thành ph Thái Nguyên, danh t chung

ể ầ ố ồ ệ ườ chuy n hoá sang tên riêng có ngu n g c thu n Vi t là 156/168 tr ợ ng h p,

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ế ồ ố ệ ườ ợ chi m 92,9%, ngu n g c Hán Vi t là 12/168 tr ế ng h p, chi m 7,1%.

ế ợ ủ ả ố * Kh năng k t h p c a các nhóm thành t chung

ế ợ ủ ả ố ỉ ố ượ ự • Kh năng k t h p c a các nhóm thành t chung ch đ i t ng t nhiên

ố ơ Nhóm thành t chung trong s n danh:

ạ ị ồ ườ ườ + Đ i: "ồ D ng đ a hình l i, có s ả n tho i, th ng không cao quá 200

ố ị ệ ấ mét" [28, tr.337]. Trên đ a bàn thành ph Thái Nguyên, " đ iồ " xu t hi n v i t ớ ư

ố ệ ượ ủ ế ở ủ cách thành t ấ chung, xu t hi n 41 l t ch y u các xã phía Nam c a thành

ự ệ ị ử ủ ề ấ ắ ố ớ ị ữ ph . Có r t nhi u đ a danh g n v i nh ng s ki n l ch s hào hùng c a quân

ạ ồ ữ ế ồ dân Thái Nguyên trong nh ng năm tháng kháng chi n: đ i Cao X , đ i M (G.

ứ ậ ồ ị ườ ể ợ S), đ i Tr n Đ a (T. Đ c)… Có 1 tr ng h p chuy n hoá thành y u t ế ố ủ c a

→ồ ồ tên riêng: đ i xóm Đ i Chè (P. Trìu).

ặ ấ ố ổ ườ ị + Núi: "Đ a hình l ồ ườ i, s n d c, n i cao lên trên m t đ t th ng cao trên

200 mét" [28, tr.742].

ả ấ ượ ử ụ ớ ư Qua kh o sát chúng tôi th y, có 7 l n " ầ núi" đ c s d ng v i t cách là

ố ươ ằ ộ ờ ợ thành t ư chung: núi Gu c, núi T ng T , núi Đ i Ch , núi Tiên N m (T.

→ ươ ườ ể ậ ợ ộ C ng)… có 07 tr ng h p chuy n sang b ph n tên riêng: núi ồ h Núi

ố ườ ươ ố C c, xóm Núi Dài, đ ng Núi C c (T. C ng)…

ấ ớ ả ướ ở ặ ạ ồ + Đ o: "ả Kho ng đ t l n có n c bao quanh, ể sông, h , bi n ho c đ i

ệ ấ ị ngươ " [28, tr.289]. Trên đ a bàn thành ph , " d ố đ oả " xu t hi n 5 l ượ ớ ư t v i t

ố ụ ả ươ ằ ả ả cách là thành t chung. Ví d : đ o Tên N m, đ o Dê, đ o Cò (T.C ng)…

ườ ậ ủ ặ ộ ể ợ Không có tr ng h p nào chuy n sang tên riêng ho c b ph n c a tên riêng.

ố ỷ Nhóm thành t chung trong thu danh:

ơ ấ ứ ướ ườ ướ ọ ươ + H : "ồ N i đ t trũng ch a n c, th ng là n c ng t, t ố ộ ng đ i r ng và

ằ ầ ố ấ ồ sâu, n m trong đ t li n ấ ề " [28, tr.456]. Có 7 l n thành t ệ chung "h " xu t hi n:

ươ ứ ồ ố ồ ồ ố h D c Lim, h Nhà In (T. Đ c), h Núi C c (T. C ng)… Không có tr ườ ng

ể ợ h p nào chuy n hoá sang tên riêng.

ươ ố ớ ả ườ ặ + Sông: "Dòng n ướ ự c t nhiên t ng đ i l n, ch y th ng xuyên trên m t

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ườ ầ ố ề ấ đ t, thuy n bè th ng đi l ạ ượ " [28, tr.867]. Có 2 l n thành t i đ c chung

ệ ầ ấ ườ ợ "sông" xu t hi n: sông C u và sông Công. Không có tr ể ng h p nào chuy n

ặ ộ ậ sang tên riêng ho c b ph n tên riêng.

ộ ừ ề ơ ị ạ ể + B n: "ế N i qui đ nh cho tàu thuy n, xe c d ng l i đ hành khách lên

ế ỡ ụ ụ ệ ặ ậ ố xu ng, x p d hàng hoá ho c làm các vi c ph c v kĩ thu t cho tàu " [28, tr.58].

ầ ố ế ế ệ ấ Có 3 l n thành t chung " b nế " xu t hi n: b n Oánh (T.D), b n Than (Q. V),

ượ ườ ậ ủ ế ể ợ ộ ế b n T ng (T. V). Có 04 tr ng h p chuy n sang b ph n c a tên riêng: b n

ứ ế ườ ế ườ ế ﬁ x óm B n Đò (T. Đ c), đ ượ ng B n T ng (T. V), đ ng B n Oánh (T. D)...

ở ề ả ồ ườ + Su i: "ố Dòng n ướ ự c t nhiên mi n đ i núi, ch y th ặ ng xuyên ho c

ướ ặ ướ ư ặ ấ ạ ầ ả theo mùa, do n c m a ho c n c ng m ch y ra ngoài m t đ t t o nên " [28,

ệ ấ ố ụ ố tr.876]. Có 5 l n "ầ su iố " xu t hi n làm thành t ố chung. Ví d : su i Loàng, su i

ỏ ạ ườ ể ợ M B ch…Không có tr ng h p nào chuy n hoá thành tên riêng.

ấ ể ữ ướ ỗ ố ả ồ + Ao: " Ch đào sâu xu ng đ t đ gi n c nuôi cá, th bèo, tr ng rau "

ệ ấ ố ụ [28, tr.8]. Có 2 l n "ầ ao" xu t hi n làm thành t chung. Ví d : ao Chùa, ao Dài.

ườ ể ợ ồ Có 03 tr ộ ậ ủ ng h p chuy n hoá thành b ph n c a tên riêng: ao ﬁ đ ng Ngách Ao

ứ ế Sen, xóm Ao Sen, xóm Ao Mi u (T. Đ c).

ẫ ướ ặ ấ ặ ắ + Kênh: "Công trình d n n c đào đ p ho c xây trên m t đ t, ph c v ụ ụ

ỷ ợ ầ ố ệ thu l i, giao thông " [28, tr.486]. Có 1 l n thành t chung " ấ kênh" xu t hi n. Ví

ườ ể ợ ố ụ d : kênh Núi C c. Không có tr ng h p nào chuy n hoá thành tên riêng ho cặ

ộ ậ b ph n tên riêng.

ố ư ỏ Nhóm thành t ấ chung trong vùng đ t nh phi dân c :

ấ ộ ể ả ẳ ằ ấ ồ ồ + Đ ng: " Kho ng đ t r ng và b ng ph ng dùng đ cày c y và tr ng tr t ọ "

ượ ố ụ ồ ệ ấ [28, tr.341]. Có 40 l t thành t chung " ử đ ngồ " xu t hi n. Ví d : đ ng C a

ỏ ồ ọ ẹ ồ ồ ố ố ố ứ ồ Làng, đ ng H ng, đ ng Ng K o, đ ng D c Đ , đ ng G c Trám (T. Đ c),

ơ ườ ể ậ ồ ợ ồ đ ng R m (Đ. Q)…Có 10 tr ộ ng h p chuy n sang b ph n tên riêng: đ ng ﬁ

ợ ồ ồ ườ ồ ồ ch Đ ng Quang, ga Đ ng Quang, ph ộ ng Đ ng Quang (Đ.Q), xóm Đ ng N i,

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ồ ệ xóm Đ ng Ki m (P. Trìu)...

ế ợ ủ ả ố ỉ ố ượ • Kh năng k t h p c a các nhóm thành t chung ch đ i t ng không t ự

nhiên

ố ư ề ặ ị Nhóm thành t chung trong đ a danh c trú do chính quy n đ t: nhóm

ố ồ ố ừ ủ ế ệ thành t này ch y u có ngu n g c t Hán Vi t.

ư ở ơ ị ố ướ ườ ộ ố ồ + T : "ổ Đ n v dân c thành ph , d i ph ng, g m m t s ít h ộ ở ầ g n

ượ ố ụ ổ ấ nhau" [28, tr.1007]. Có 515 l t thành t chung " ệ tổ" xu t hi n. Ví d : t 2, t ổ 5,

ườ ậ ủ ể ộ ợ ổ t 15 (Đ. Q)… Có 97 tr ng h p chuy n hoá sang b ph n c a tên riêng. Ví d :ụ

ổ ổ →ổ t nhà văn hoá T 1, nhà văn hoá T 15 (Đ. Q)…

ườ ơ ở ở ộ ị ổ ứ ơ ộ ị + Ph ng: " Đ n v hành chính c s n i thành, n i th , t ch c theo

ự ố ướ ữ ơ ị khu v c dân c ư ở ườ đ ng ph , d i qu n ậ " [28, tr.793]. Nh ng đ n v hành

ườ ủ ế ố ộ ị ở chính mang tên ph ng ch y u thu c các vùng th xã, thành ph và đó

ế ơ ở ố kinh t ể phát tri n h n ị vùng nông thôn. Trên đ a bàn thành ph Thái

ượ ố ụ ấ ườ Nguyên, có 18 l t thành t chung " ph ệ ngườ " xu t hi n. Ví d : ph ng Quang

ườ ườ ể ợ Vinh (Q. V), ph ng Gia Sàng (G. S). Không có tr ng h p nào chuy n hoá

thành tên riêng.

ơ ị ơ ở ở ộ ố ồ + Xã: "Đ n v hành chính c s nông thôn, bao g m m t s thôn, xóm " [2,

ệ ấ ố ụ ị tr.1140]. Có 8 l n "ầ xã" xu t hi n làm thành t chung. Ví d : xã Th nh Đ c ứ (T.

ứ ế ắ ắ ườ ể ợ Đ c), xã Quy t Th ng (Q. Th ng)… Không có tr ng h p nào chuy n hoá

thành tên riêng.

ố ư ị ừ ờ ế Nhóm thành t chung trong đ a danh c trú có t th i phong ki n:

ư ở ỏ ơ ề ồ + Xóm: "Khu dân c nông thôn, nh h n làng, g m nhi u nhà ở ề li n

ầ ố ụ ấ nhau" [28, tr.1155]. Có 135 l n thành t chung " ệ xóm" xu t hi n. Ví d : xóm

ế ồ ồ ộ ộ ườ Đ ng Chùa, xóm Đ ng N i (P.Trìu), xóm Ti n B (L. S)…có 24 tr ợ ng h p

ố ủ ể ộ thành t chung " ụ ồ ậ xóm" chuy n hoá thành b ph n c a tên riêng. Ví d : đ ng

ứ ắ ợ Xóm Tr ng, nhà văn hoá Xóm H p Thành (T. Đ c), nhà văn hoá Xóm Cây Th ị

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

(P. Xuân), nhà văn hoá Xóm 1 (P. H)...

ố ị Nhóm thành t ỉ chung trong đ a danh ch công trình giao thông:

ấ ị ố ượ ạ ể ố ề ể ị ườ + Đ ng: " L i đi nh t đ nh đ c t o ra đ n i li n hai đ a đi m, hai n i ơ "

ầ ố ụ ườ ệ ấ [28, tr.357]. Có 56 l n thành t chung " ngườ " xu t hi n. Ví d : đ đ ng Nha

ườ ồ ườ Trang (T. V), đ ng Ga Đ ng Quang (Q. Trung)…không có tr ợ ng h p nào

ộ ậ ủ ể chuy n hoá thành tên riêng hay b ph n c a tên riêng.

ự ướ ạ ậ ồ + C u: "ầ Công trình xây d ng trên các ch ư ng ng i v t nh sông, h , ch ỗ

ể ệ ầ ố ầ ấ trũng… đ ti n đi l ạ " [28, tr.126]. Có 20 l n thành t i ệ chung "c u" xu t hi n.

ụ ầ ề ầ ầ ố Ví d : c u Bóng T i (T. V), c u Đán (T. Đán), c u Làng Đanh (Q.Tri u)…

ể ầ ầ Có 03 l n "ầ ồ c uầ " chuy n hoá thành tên riêng: c u ﬁ x óm C u (L. S), đ ng

ậ ủ ứ ể ầ ầ ầ ộ C u (T. Đ c), sông C u và 05 l n chuy n hoá thành b ph n c a tên riêng:

ố ầ ứ ầ ồ ạ ầ c u ﬁ đ ng C u Tre (T. Đ c), su i C u Gi ứ t (T. Đ c)…

ơ ể ế ặ ố + Ga: "Công trình ki n trúc làm n i đ hành khách lên xu ng ho c đ ể

ỡ ở ử ữ ể ệ ị ế x p d hàng hoá nh ng đi m quy đ nh cho xe l a, xe đi n hay máy bay đ ỗ

ế ườ ườ ệ ấ trên các tuy n đ ng đi, đ ng bay " [28, tr.368]. Có 4 l n "ầ ga" xu t hi n làm

ố ụ ề ề ồ thành t chung. Ví d : ga Đ ng Quang (Q. Trung), ga Quan Tri u (Q. Tri u), ga

ư ể L u Xá (P. Xá)…Có 1 l n " ầ ga" chuy n hoá thành tên riêng: ga ﬁ x óm Ga (L. S)

ậ ủ ể ầ ườ ộ và 1 l n chuy n hoá thành b ph n c a tên riêng: ga ﬁ đ ng Ga Đ ng ồ Quang

(Q. Trung).

ố ự ị Nhóm thành t ỉ chung trong đ a danh ch công trình xây d ng:

ơ ổ ứ ạ ạ ầ ộ + Nhà văn hoá: "Nhà làm n i t ch c sinh ho t câu l c b cho qu n

ư ệ ủ ả ố chúng đông đ oả " [28, tr.701]. Trong t li u kh o sát c a chúng tôi, thành t

ụ ệ ế ấ ầ chung "nhà văn hoá" xu t hi n 122 l n. Ví d : nhà văn hoá Thi u Nhi (T. V),

ổ nhà văn hoá Công nhân Gang Thép (Tr.Thành), nhà văn hoá t 5 (Đ. Q)…

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ườ ộ ậ ủ ể ợ Không có tr ng h p nào chuy n hoá thành tên riêng hay b ph n c a tên riêng.

ể ộ ơ ườ ế ữ + Ch : "ợ N i công c ng đ đông ng i đ n mua bán vào nh ng ngày,

ấ ị ổ ầ ố ụ ệ ấ bu i nh t đ nh " [28, tr.171]. Có 23 l n thành t chung " chợ" xu t hi n. Ví d :

ợ ố ợ ồ ự ợ ch Đ ng Quang (Q. Trung), ch D c Hanh (Tr.Thành), ch Vó Ng a

ườ ể ợ ợ (Tr.Thành)…Có 01 tr ợ ng h p chuy n hoá thành tên riêng: ch ﬁ x óm Ch

(P. Trìu).

ượ ấ ơ ờ + Chùa: "Công trình đ c xây c t làm n i th Ph t ậ " [28, tr.180]. Có 05 l nầ

ệ ấ ố ụ ỗ "chùa" xu t hi n là thành t ồ chung. Ví d : chùa Đ ng M (T. D), chùa Yna

ươ ườ ợ ố (T. C ng)…Có 02 tr ng h p thành t chung " ể chùa" chuy n hoá thành tên

ứ ườ ể ợ riêng: chùa ﬁ ao Ch ùa, xóm Chùa (T. Đ c) và 01 tr ng h p chuy n hoá thành

ồ ộ ậ ủ b ph n c a tên riêng: chùa ﬁ x óm Đ ng Chùa (P. Trìu).

ờ ầ ậ ị ử ượ ữ ặ ơ + Đ n: "ề N i th th n thánh ho c nh ng nhân v t l ch s đ c tôn sùng

ư ầ ầ ố ệ nh th n thánh " [28, tr.310]. Có 03 l n thành t chung " ấ đ nề " xu t hi n. Ví

ỏ ạ ươ ồ ườ ề ụ ề d : đ n X ng R ng (P. Đ. P), đ n M B ch (Q. V)…Không có tr ợ ng h p

ặ ộ ậ ủ ể nào chuy n hoá thành tên riêng ho c b ph n c a tên riêng.

ể ơ ờ + Nhà th : “ ờ N i th chúa Jesus đ giáo dân đ n l ế ễ ” [28, tr.701]. Có 06

ườ ợ ố ụ ệ ấ ộ ờ ờ tr ng h p thành t chung “ nhà th ” xu t hi n. Ví d : nhà th Gu c

ươ ươ ờ ườ ể ợ ươ (T.C ng), nhà th Tân C ng (T. C ng)…Có 04 tr ng h p chuy n hoá

ờ ồ ươ ờ ờ sang tên riêng: nhà th ﬁ x óm Nhà Th , đ ng Nhà Th (T. C ng)…

ượ ế ặ ộ ộ ớ ượ + T ng đài: " ồ Công thình ki n trúc l n g m m t ho c m t nhóm t ng,

ặ ở ị ộ ị ư ể ộ ộ ợ đ t ể đ a đi m thích h p, dùng làm bi u tr ng cho m t dân t c, m t đ a

ươ ộ ự ệ ị ử ấ ưở ữ ệ ườ ph ng, đánh d u m t s ki n l ch s hay t ng ni m nh ng ng i có công

ầ ố ụ ấ l nớ " [28, tr.1082]. Có 04 l n thành t chung " ượ t ng đài ệ " xu t hi n. Ví d :

ệ ượ ậ ậ ượ t ng đài li t sĩ Thái Nguyên, T ng đài Tân L p (T. L p)… không có

ườ ặ ộ ậ ủ ể ợ tr ng h p nào chuy n hoá thành tên riêng ho c b ph n c a tên riêng.

ỉ ả ộ ố ố Trên đây chúng tôi ch miêu t m t s thành t ể chung tiêu bi u và thành tố

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ệ ớ ầ ố ấ chung xu t hi n v i t n s cao.

ề ố 2.1.4. V tên riêng (thành t B)

ệ 2.1.4.1. Khái ni m tên riêng

ể ị ứ ạ ộ ố ố Trong m t ph c th đ a danh, bên c nh thành t A (thành t chung) ch ỉ ra

ố ượ ạ ố lo i hình đ i t ng còn có thành t ứ khác có ch c năng khu bi ệ ố ượ t đ i t ng này

ạ ị ố ớ ố ượ v i đ i t ng khác. Nó luôn đi sau và h n đ nh cho thành t chung. Các nhà

ứ ọ ố ặ ị ữ ậ ằ nghiên c u đã g i thành t đó b ng thu t ng tên riêng ho c đ a danh (thành

ố t B).

ố ế ố ứ ể ị ứ Thành t B (tên riêng) là y u t th hai trong ph c th đ a danh. Nó có

ừ ụ ừ ữ ế ề ấ ữ ể ộ ể th là t , c m t (ng ) n u xét v c p đ ngôn ng ; có th là danh t ừ ộ , đ ng

ừ ề ặ ừ ạ ơ ế ế , ừ tính t t xét v m t t ể lo i; có th nó là đ n ti t hay đa ti ề ặ ấ t xét v m t c u

ể ố ố ệ ề ặ ố t o ạ và cũng có th là g c Hán, g c Vi ồ t hay g c Pháp... xét v m t ngu n

ố ứ ệ ậ ấ g c. ố Thành t B có ch c năng nh n di n, đánh d u, khu bi ệ ố ượ t đ i t ị ng đ a lí

ượ ừ ạ ố ượ ị v n ố đ c tách ra t hàng lo t đ i t ng đ a lí khác nhau.

ư ậ ố ữ ị ừ Nh v y, tên riêng (thành t B) trong đ a danh là nh ng t ặ ụ ho c c m t ừ

ể ị ố ượ ừ ự ự dùng đ đ nh danh cho t ng đ i t ng t nhiên không t ứ nhiên, mang ch c

ể ạ năng cá th hoá và khu bi ệ ố ượ t đ i t ng trong lo i hình.

ể ị ứ ể ặ ở ố 2.1.4.2. Đ c đi m tên riêng trong ph c th đ a danh thành ph Thái Nguyên *

ề ố ượ ế ố ị V s l ng các y u t trong đ a danh

ớ ổ ố ị ượ ấ ộ ậ V i t ng s 1072 đ a danh đ c thu th p, chúng tôi th y đ dài các y u ế tố

ế ấ ả ộ ơ ố (âm ti t) trong tên riêng không gi ng nhau. Tên riêng đ n gi n nh t có đ dài

ộ ế ứ ạ ấ ộ ế ể m t âm ti t và tên riêng ph c t p nh t có đ dài 9 âm ti t. Có th xem m i ỗ âm

ế ộ ế ố ể ậ ợ ơ ế ị ti t có nghĩa là m t y u t đ thu n l ế i h n khi x p các âm ti t vào v trí các

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ấ ị ế ố y u t trong c u trúc đ a danh.

ố ượ ả ố ế ố ế ị B ng 2.3. Th ng kê s l ng các y u t (âm ti t) trong đ a danh

ố thành ph Thái Nguyên

ố ượ ố S l ị ng đ a danh T ng sổ T lỉ ệ ố ượ ế ố STT S l ng y u t (1072) ( %) ự ự T nhiên Không t nhiên

ộ ế ố 29 564 1 M t y u t 593 55,32

80 354 2 Hai y u tế ố 434 40,49

3 27 Ba y u tế ố 3 30 2,8

ố ế ố B n y u t 4 8 0,75

5 Năm y u tế ố

Sáu y u tế ố 6 1 0,09

ẩ ế ố B y y u t 7 4 0,37

Tám y u tế ố 8 1 0,09

Chín y u tế ố 9 1 0,09

ư ở ế ố ố ị N u nh thành ph Thanh Hoá, thành ph Vinh, các đ a danh có 2 âm ti tế

ỉ ệ ế ở ố chi m t l cao (Thanh Hoá: 60,21%; Vinh: 77,4%) thì thành ph Thái

ố ượ ị ỉ ệ Nguyên, s l ng đ a danh có 1 âm ti ế ạ t l ế i chi m t l cao (53,5%). Tuy nhiên

ự ệ ở ị ớ ố ả đây không ph i là s khác bi t quá l n b i đ a danh thành ph Thái Nguyên đã

ể ướ ị ươ ứ phát tri n theo xu h ng đ nh danh theo ph ớ ng th c m i: dùng s t ố ừ ể c uấ đ

ụ ố ị ượ ể ở ổ ạ t o đ a danh (ví d : s 15 đã đ c danh hoá đ tr thành T 15 (Đ. Q)…). Bên

ấ ằ ở ố ượ ố ạ c nh đó chúng ta cũng th y r ng, thành ph Thái Nguyên s l ng đ a ị danh

ế ỉ ệ ế ỉ ớ ị ố ượ ấ có 2 âm ti t cũng chi m t l cao x p x v i đ a danh có s l ng 1 âm ti tế

ứ ề ầ ướ (40,5%). Đi u này cũng đã ph n nào ch ng minh cho xu h ng song ti ế hoá t

ệ ủ ế c a ti ng Vi ệ ạ t hi n đ i.

ố ượ ị ế ở ườ ệ ấ Các đ a danh khác có s l ng là 3 âm ti t tr lên th ớ ng xu t hi n v i

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ầ ố ấ t n s th p.

ề ấ ạ * V c u t o

ả ướ ư ố ị ố ị Gi ng nh các đ a danh khác trong c n c, đ a danh thành ph Thái

ể ấ ạ ấ ạ ấ ạ ứ ơ Nguyên có hai ki u c u t o là c u t o đ n và c u t o ph c.

ấ ạ ơ C u t o đ n

ấ ạ ơ ị ị ố Đ a danh có c u t o đ n là đ a danh trong đó thành t B có kích th ướ c aủ c

ộ ừ ơ ơ ế ế ộ ừ ơ ặ ế m t t đ n đ n ti ộ t (m t âm ti t) ho c m t t đ n đa ti t.

ấ ạ ừ ơ ơ ế ặ ừ ơ ế Có 593/1072 tên riêng có c u t o t đ n đ n ti t ho c t đ n đa ti t,

ố ị ế ổ ượ ậ chi m 55,3% trong t ng s đ a danh đ c thu th p.

ố ấ ạ ể ị ủ ứ ấ ơ Xem xét thành t B có c u t o đ n trong c u trúc c a ph c th đ a danh

ậ ở ể ố ươ ồ ố ệ ừ ạ thành ph Thái Nguyên, có th nhìn nh n hai ph ng di n: ngu n g c và t lo i.

ố ấ ạ ơ ồ ố ề ặ + Thành t B có c u t o đ n xét v m t ngu n g c

ộ ị ư ề ấ ố ộ Trong b t kì m t đ a bàn c trú nào mà có nhi u dân t c cùng sinh s ng, thì

ể ượ ủ ộ ể ệ ọ ấ ấ d u n c a các dân t c đó có th đ ố ữ c th hi n qua nh ng tên g i các đ i

ự ả ữ ơ ị ị ưở ạ ề ượ t ng đ a lí, không gian đ a lí. Và h n n a, do s nh h ng qua l i v văn

ự ư ế ự ữ ề ẫ ạ ị ồ hoá gi a các đ a bàn, khu v c c trú cũng đã d n đ n s đa d ng v ngu n

ị ố ủ g c c a các đ a danh.

ủ ế ủ ư ố ườ ệ ị Thành ph Thái Nguyên là đ a bàn c trú ch y u c a ng i Vi t (Kinh), và

ộ ố ộ ườ ự ạ ầ ả ị m t s dân t c ít ng i nên đ a danh cũng ph n nào ph n ánh s đa d ng về

ố ủ ồ ộ ngu n g c c a các dân t c trên.

ầ ơ ố ồ ị ệ . Đ a danh đ n có ngu n g c thu n Vi ị ế t: 578/593, chi m 97,47% đ a

ứ ụ ế ơ ớ ươ ế danh đ n. Ví d : mi u Ông, mi u Bà (T. Đ c), xóm M i (T. L ng), xóm

ổ ổ Chùa (T. Duyên), t 1, t 20 (T. V)…

ồ ố ơ ị ệ ế ị . Đ a danh đ n có ngu n g c Hán Vi t: 12/593, chi m 2,02% đ a danh

ụ ồ ứ ầ ố ợ ơ đ n. Ví d : đ ng H ng (T. Đ c), chùa Đán, c u Đán, ch Đán (T. Đán)…

ơ ị ị ượ ồ ố ế . Đ a danh đ n không xác đ nh đ c ngu n g c: 3/593, chi m 0,51%.

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ươ ụ ộ ộ ờ Ví d : Núi Gu c, nhà th Gu c, chùa Yna (T. C ng).

ư ậ ự ố ố ề ặ ấ ạ ơ ồ ố Nh v y, s phân b thành t B có c u t o đ n xét v m t ngu n g c là

ề ầ ơ ị ệ ỉ ệ ế ế ấ ị không đ u: đ a danh đ n thu n Vi ế t chi m t l cao nh t, ti p đ n là đ a danh

ệ ị ơ ị ượ ồ ố ơ đ n Hán Vi t, đ a danh đ n không xác đ nh đ c ngu n g c.

ố ấ ạ ơ ề ặ ừ ạ + Thành t B có c u t o đ n xét v m t t lo i

ố ơ ượ ạ ừ ề ừ ạ Thành t ấ ạ B có c u t o đ n đ c t o nên t nhi u t lo i khác nhau

ổ ế ư ấ nh ng ph bi n nh t là danh t ừ .

ừ ứ ế ầ . Danh t : chùa Đán (T. Đán), mi u Khách (T. Đ c), c u Đán (T. Đán), xóm

ươ ứ ứ ế ả ợ ồ Ch (T. Đ c), đ ng Gi ng (T. Đ c), sông Công, đ o Cò (T.C ng)…

ừ ứ ử ồ ố ộ . Đ ng t : xóm C , xóm Pha (L. S), đ ng H ng (T. Đ c)…

ừ ầ ồ ụ ứ ớ . Tính t ươ : c u Loàng (G. S), xóm M i (T. L ng), đ i B c, ao Dài (T. Đ c)…

ố ừ ổ ố ộ . S t : t 7, 16 (T.Long), xóm 14, xóm 9 (P. H), qu c l 3,

ấ ạ ứ C u t o ph c

ủ ư ề ố ệ ố ị ị Gi ng nh nhi u đ a danh khác c a Vi t Nam, đ a danh thành ph Thái

ứ ạ ư ạ ấ ố Nguyên đa d ng nh ng cũng r t ph c t p. Thành t ấ ạ B (tên riêng) có c u t o

ự ế ợ ặ ơ ế ố ữ ứ ế ph c là s k t h p gi a hai ho c h n hai y u t (âm ti ị t) có nghĩa. Trong đ a

ấ ạ ứ ế ố danh thành ph Thái Nguyên, có 479 tên riêng có c u t o ph c, chi m 44,7%

ổ ố ị ị trong t ng s 1072 đ a danh trên đ a bàn.

ố ồ ố ề ặ ấ ạ ứ + Thành t B có c u t o ph c xét v m t ngu n g c

ầ ị ệ ấ ạ ứ . Nhóm đ a danh thu n Vi ế t: 229/479 tên riêng có c u t o ph c, chi m

47,81%.

ụ ườ ươ ề ầ ố Ví d : đ ng Núi C c (T. C ng), c u Làng Đanh (Q. Tri u), công viên

ợ ờ ồ ậ Gang Thép (T. Thành), ch B H (T. L p)…

ị ệ ế . Nhóm đ a danh Hán Vi t: 185/479, chi m 38,62%.

ụ ợ ườ Ví d : ch Quang Vinh (Q. V), ph ế ng Tân Long (T. Long), xã Quy t

ắ ắ ậ ồ ộ Th ng (Q. Th ng), đ i Đ c L p (Tr.Thành)…

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ỗ ợ ế ị . Nhóm đ a danh h n h p: 50/479, chi m 10,44%.

ứ ụ ứ ạ ợ Ví d : xóm Tân Đ c 1 (T. Đ c), ch Khu Nam (Tr.Thành), di tích Tr i lính

ế ố ầ Kh Xanh (T. V), c u B n Oánh (T. D)…

ế ố ị . Nhóm đ a danh g c Tày Nùng: 9/479, chi m 1,88%.

ồ ố ọ ẹ ụ ầ ặ ồ ặ Ví d : c u Khuôn N m, đ i C c Lùng, đ ng Ng K o, xóm Khuôn N m

ứ (T. Đ c)…

ị ị ượ ồ ố ế . Nhóm đ a danh không xác đ nh đ c ngu n g c: 6/479, chi m 1,25%.

ứ ụ ồ ớ Ví d : xóm Trám Lãi, xóm Na C m, đ i Gò Ra (T. Đ c), xóm Yna 1,

ươ xóm Yna 2 (T. C ng)…

ư ậ ứ ầ ố ồ ị ệ ỉ ệ Nh v y, đ a danh ph c có ngu n g c thu n Vi ế t chi m t l ấ cao nh t.

ế ố ồ ị ệ ứ ị ứ Ti p đó là đ a danh ph c có ngu n g c Hán Vi t. Các đ a danh ph c có

ồ ệ ầ ỹ ự ạ ị ệ ấ ố ngu n g c Hán Vi ế ề t h u h t đ u là m t ề . Lo i đ a danh này xu t hi n nhi u

ủ ề ễ ầ ả ờ trong th i nhà Nguy n. Do nhu c u qu n lí c a chính quy n, cho nên công

ệ ặ ư ấ ọ ị ị ấ ầ vi c đ t tên, g i tên các đ a danh, nh t là đ a danh c trú hành chính là r t c n

ế ệ ử ụ ữ ơ ừ ữ ệ ể ặ ợ thi t. H n n a, vi c s d ng t ng Hán Vi t đ đ t tên là phù h p vì khi

ữ ự ữ ượ ứ ố ị đó, ch Hán là văn t qu c gia, là th ch đ c dùng trong giao d ch hành

ủ ế ề chính c a chính quy n phong ki n.

ệ ữ ứ ố ồ ố ị ặ Đ c bi t, trong s nh ng đ a danh ph c có ngu n g c Hán Vi ệ ở t thành

ề ị ư ệ ế ố ố ấ ph Thái Nguyên, có nhi u đ a danh xu t hi n trong kháng chi n ch ng Mĩ nh :

ứ ậ ạ ồ ị ượ ồ đ i Tr n Đ a (T. Đ c), đ i Cao X (G. S), t ng đài Thanh Niên xung phong

ấ ấ ủ ữ ế ề ờ ộ ị (T. V)… Đây đ u là nh ng đ a danh mang d u n c a m t th i chi n tranh.

ố ề ặ ừ ạ ấ ạ ứ Thành t B có c u t o ph c xét v m t t lo i

ừ ừ ặ ụ ừ . Danh t + danh t (ho c c m danh t )

ụ ồ ọ ồ ố ồ ồ ữ Ví d : đ ng Cây C , đ ng Cây S a, đ i G c Mít, đ i Dân Quân, xóm

ứ ế B n Đò (T. Đ c)…

ừ . Danh t + s t ố ừ

ụ ổ Ví d : nhà văn hoá Xóm 1 (P. H), nhà văn hoá T 15 (Đ. Q)… .

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ừ ừ ặ ụ Danh t + tính t (ho c c m danh tính)

ươ ụ ắ ỏ ỏ ồ ố ồ Ví d : núi M Vàng (T. C ng), đ ng Xóm Tr ng, đ ng D c Đ (T.

ứ ươ ỏ ạ ầ Đ c), xóm Núi Dài (T. L ng), c u M B ch…

ừ ụ ộ . Danh t + c m danh đ ng

ụ ườ ứ ằ ờ ồ Ví d : đ ẻ ng Nhà Th (T. V), đ i Sáo Đ (T. Đ c), núi Tiên N m (T.

ươ ứ ồ C ng), h Nhà In (T. Đ c)…

ố ừ ố ộ ữ . S t + ch cái: qu c l 1B

ố ề ặ ấ ạ ứ Thành t ệ B có c u t o ph c xét v m t quan h

ệ ữ ế ố ề Xét v quan h gi a các y u t ể trong tên riêng có 3 ki u:

ệ ụ Quan h chính ph .

ậ ệ ẳ Quan h đ ng l p.

ệ ủ ị Quan h ch v .

ụ ệ + Quan h chính ph

ệ ế ố ứ ầ ờ ị Trong đ a danh thu n Vi t: y u t chính bao gi cũng đ ng tr ướ ế ố ụ c y u t ph .

ự ụ ầ ầ ơ Ví d : đình Làng R m (Đ. Q), c u Vó Ng a (T. Thành), đê Sông C u

ồ ộ ờ ự ứ ồ (H. V. T), đ i C t C (T. Đ c), đ i Yên Ng a (Q. Trung)…

ị ệ ế ố ườ ế ố ụ ứ Trong đ a danh Hán Vi t: y u t chính th ng đ ng sau y u t ph .

ể ắ ế ườ ệ ở ỉ ơ ị ị Ki u s p x p này th ấ ng xu t hi n ư các đ a danh ch đ n v dân c .

ườ ứ ỹ ườ ị ụ Ví d : ph ng Tân Thành, xóm M Hoà (T. Đ c), ph ng Tân Th nh,

ắ ồ xóm Long Giang (P. Xuân), xóm H ng Phúc (Q. Th ng)…

ỗ ợ ị Trong đ a danh h n h p.

ụ ợ ườ ườ Ví d : ch Khu Nam (Tr.Thành), đ ỏ ạ ng M B ch, đ ồ ng Ga Đ ng

ế ầ Quang, c u B n Oánh (T. D)…

ệ ẳ ậ + Quan h đ ng l p

ệ ẳ ế ố ậ ề ặ ẳ ớ Theo quan h đ ng l p, các y u t có vai trò bình đ ng v i nhau v m t ý

ư ệ ị ị nghĩa cũng nh vi c tham gia vào các v trí trong đ a danh.

ụ ườ ứ ệ ắ ồ Ví d : đ ng B c Nam, đ i Dân Quân (T. Đ c), khu công nghi p Gang

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ợ ị Thép (Tr.Thành), ch Phú Thái (T. Th nh)…

ệ ủ ị + Quan h ch v

ệ ủ ấ ạ ố ượ ứ ế ị ị ỉ ấ Đ a danh có c u t o ph c theo quan h ch v ch chi m s l ng r t

ủ ế ằ ở ị ạ ấ ế ầ ệ ọ ố ạ h n ch . Lo i c u trúc này ch y u n m đ a danh thu n Vi t g i tên các đ i

ị ự ữ ườ ặ ợ ệ ấ ị ượ t ng đ a hình t nhiên. Đây là nh ng tr ng h p đ c bi t và r t khó xác đ nh

ớ ệ ủ ị ị ị ề vì xét v ranh gi ệ i, các đ a danh có quan h ch v và các đ a danh có quan h

ụ ấ ầ ớ ụ ề ệ ậ chính ph r t g n v i nhau và chúng thiên v quan h chính ph . Chính vì v y,

ệ ủ ị ủ ệ ị ị ỉ ươ vi c xác đ nh quan h ch v trong đ a danh c a chúng tôi ch là t ố ng đ i.

ươ ụ ằ ằ ả ườ ờ Ví d : núi Tiên N m, đ o Tiên N m (T. C ng), đ ng Nhà Th (T. V),

ứ ẻ ồ đ i Sáo Đ (T. Đ c)…

ề ươ ấ ạ ệ ố ị Nh v y, ư ậ v ph ng di n c u t o, đ a danh thành ph Thái Nguyên có

ữ ể ươ ủ ả ướ ồ ớ ị ị nh ng đi m t ng đ ng v i các đ a danh khác c a c n c. Đ a danh thành

ả ấ ạ ấ ạ ấ ạ ứ ứ ố ơ ph Thái Nguyên có c c u t o đ n và c u t o ph c (c u t o ph c có ba quan

ệ ủ ị ệ ẳ ữ ụ ệ ệ ậ ể h ng pháp: quan h chính ph , quan h ch v , quan h đ ng l p). Ki u

ệ ẳ ề ở ị ệ ấ ậ ự ỉ quan h đ ng l p xu t hi n nhi u đ a danh ch công trình xây d ng giao

ố ệ ụ ể ở ả ị ồ thông, có ngu n g c Hán Vi ệ t. Ki u quan h chính ph có c đ a danh ch ỉ

ự ự ổ ậ ự ướ ố ượ đ i t ng t nhiên không t ự nhiên và có s thay đ i tr t t chính tr c ph ụ

ụ ướ ệ ủ ị ạ ể ủ ế ệ ở ấ ặ sau ho c ph tr c chính sau. Ki u quan h ch v l i ch y u xu t hi n các

ự ồ ố ầ ệ ị đ a danh t nhiên có ngu n g c thu n Vi t.

ươ ứ ườ ặ * Các ph ị ng th c đ nh danh th ị ng g p trong đ a danh thành ph ố

Thái Nguyên

ế ớ ấ ị ẽ ế ặ ố B t kì đ a danh nào trên th gi i cũng có liên quan ch t ch đ n đ i

ệ ố ủ ề ặ ị ị ượ t ng đ t tên và trong h th ng đ a danh, đ a danh c a vùng mi n nào thì

ố ượ ả ự ự ề ươ ủ ề ph n ánh đ i t ng t nhiên không t nhiên c a vùng mi n đó. V ph ng

ứ ị ự ư ệ ặ ỗ ỗ ị di n cách th c đ nh danh, cho dù m i đ a bàn, m i khu v c có đ c tr ng tâm

ữ ề ẫ ươ ứ ị ư lí, văn hoá khác nhau nh ng v n đ u có nh ng ph ng th c đ nh danh mang

ấ ị ể ả ố ị ặ đ c đi m chung nh t đ nh. Kh o sát đ a danh thành ph Thái Nguyên, chúng

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ấ ươ ứ ị ươ ứ ự ạ ươ ứ tôi th y có các ph ng th c đ nh danh sau: ph ng th c t t o, ph ng th c

ươ ứ ể ươ ứ ọ ươ ứ ị ghép, ph ng th c chuy n hoá, ph ng th c rút g n, ph ng th c đ nh danh

ẫ ươ ệ ể ứ ị ự ng u nhiên và ph ng th c đ nh danh d a vào các truy n k dân gian.

ươ ứ ự ạ Ph ng th c t t o

ươ ứ ơ ả ể ạ ả ị Đây là ph ấ ơ ng th c c b n và cũng r t đ n gi n đ t o ra đ a danh.

ươ ượ ự ữ ể ế ằ ặ Ph ứ ng th c này đ c ti n hành b ng cách d a vào nh ng đ c đi m chính

ố ượ ế ố ự ữ ữ ặ ủ ả c a b n thân đ i t ng và d a vào nh ng y u t ể , nh ng đ c đi m có liên quan

ế ố ượ đ n đ i t ặ ng đ t tên.

ủ ả ố ượ ự ặ ị ể + Đ nh danh d a vào đ c đi m chính c a b n thân đ i t ng

ử ụ ị ừ ữ ỉ ủ ố ượ Đ nh danh có s d ng các t ng ch hình dáng c a đ i t ồ ng: đ i Yên

ồ ầ ươ ự ả ằ ứ Ng a (Q. Trung), đ i B u (T. Đ c), đ o Tiên N m (T. C ng)…

ử ụ ị ừ ữ ướ Đ nh danh có s d ng các t ỉ ng ch kích th c: xóm Núi Dài

ươ ạ ồ (T. L ng), xóm Cao Khánh (P. X), đ i Cao X (G. S)…

ử ụ ị ừ ữ ỉ ấ ườ ậ Đ nh danh có s d ng các t ng ch tính ch t: ph ng Tân L p

ứ ế ậ ắ ắ ỹ (T. L p), xã Quy t Th ng (Q. Th ng), xóm M Hoà (T. Đ c)…

ử ụ ị ừ ữ ỉ ứ ắ ắ ồ Đ nh danh có s d ng t ng ch màu s c: đ ng Xóm Tr ng (T. Đ c), đê

ỏ ạ M B ch (Q.Trung)…

ế ố ượ ự ể ặ ị + Đ nh danh d a vào các đ c đi m có liên quan đ n đ i t ng

ươ ự ơ ị ị Đ nh danh d a vào v trí: xóm Nam S n, xóm Nam Đông (T. C ng),

ừ ứ ử ử ồ đ ng C a Làng, đông C a R ng (T. Đ c)…

ị ườ ườ ươ ế ự Đ nh danh d a vào tên ng i: đ ng L ng Th Vinh (Q. Trung), đ ườ ng

Quang Trung (Q. Trung)…

ố ượ ị ặ ở ố ượ ự Đ nh danh d a vào đ i t ng có m t chính đ i t ng đã có: xóm Chùa (T.

ươ ờ D), xóm Nhà Th (T. C ng)…

ự ả ắ ả ả ọ ị ậ Đ nh danh d a vào tên g i con v t: đ o Hang R n, đ o Dê, Đ o Cò

ươ (T. C ng)...

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ố ồ ứ ự ồ ồ ơ ị Đ nh danh d a vào cây c i: đ i Si, đ i Thông (T. Đ c), đ ng R m (Đ. Q)…

ố ị ử ữ ự ế ế ắ ắ ị Đ nh danh d a vào nh ng bi n c l ch s : xã Quy t Th ng (Q. Th ng),

ữ ờ ượ t ng đài Thanh niên xung phong (T. V)…ra đ i trong nh ng năm tháng

kháng chi n. ế

ố ứ ự ị ổ ề ơ ử ụ Đ a danh có s d ng các s th t ữ , ch cái: t 1 (Q. Tri u), xóm Tân S n 1

ả ơ ườ ố ộ (L. S n), qu ng tr ng 20/8 (T. V), qu c l 3…

ự ị ườ ứ ờ Đ nh danh d a vào tôn giáo: đ ng Nhà Th (T. V), ao Chùa (T. Đ c), xóm

ồ Đ ng Chùa (P. Trìu)…

ự ị ướ ố ướ ệ ơ ộ Đ nh danh d a vào c mu n, ế c nguy n: xóm Ti n B (L. S n), xã

ế ắ ắ Quy t Th ng (Q. Th ng)…

ươ ứ ị ẫ Ph ng th c đ nh danh ng u nhiên

ươ ứ ị ầ ộ ỉ ườ ọ Đây là ph ng th c đ nh danh mà ban đ u ch có m t hai ng i g i tên

ượ ườ ọ ượ ố ượ đ i t ng, sau đó đ ề c nhi u ng ầ i g i theo, lâu d n thành quen và đ ọ c m i

ườ ữ ượ ữ ử ấ ậ ươ ứ ị ng i ch p nh n, không ai s a ch a đ c n a. Vì ph ng th c đ nh danh này

ườ ể ữ ể ặ mà ng i ta khó có th lí gi ả ượ i đ c ý nghĩa ho c đây cũng có th là nh ng t ừ

ấ ổ c đã m t nghĩa.

ụ ạ ươ ọ ồ ớ ả Ví d : T i sao g i là xóm Na C m, đ i Gò Ra (T. C ng)…thì qu là

khó lí gi i. ả

Ư ể ủ ươ ế ự ứ ị u đi m c a ph ng th c đ nh danh này là đem đ n s phong phú, đa

ọ ạ d ng cho các tên g i.

ươ Ph ứ ng th c ghép

ế ố ệ ể ặ ị ư ơ ộ ị Ghép các y u t Hán Vi t đ đ t tên: các đ a danh thu c đ n v c trú

ườ ượ ử ụ ườ ượ ế ợ ế ố hành chính th ng đ c s d ng và th ng đ ớ c k t h p v i các y u t có

nghĩa đ p. ẹ

ớ ế ố ỉ ươ ướ ặ ị ụ ắ Ghép tên v i y u t ch ph ng h ng ho c v trí. ví d : xóm B c

ươ ắ Thành, Trung Thành (Q. Th ng), xóm Đông Yên (T. L ng)..

ớ ố ế ố ộ ụ ồ ườ Ghép tên v i s đ m. Ví d : qu c l 1A, đ i T12 (Đ. Q), đ ng Z115

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ứ ứ ị (T. Th nh), xóm Tân Đ c 1 (T. Đ c)…

ậ ị ụ ườ ớ ớ ử Ghép tên v i các nhân v t l ch s , các nhà văn hoá l n. Ví d : đ ng

ươ ế ườ ườ ọ L ng Ng c Quy n, đ ộ ấ ng Đ i C n, ph ng Phan Đình Phùng…

Ư ể ủ ươ ứ ị ệ ễ u đi m c a ph ng th c đ nh danh này là d dàng cho vi c tìm ra ý

ứ ặ ủ ị ậ ườ ấ nghĩa, cách th c đ t tên c a đ a danh do v y nó th ệ ng xu t hi n trong các

ư ị đ a danh c trú hành chính.

ươ ứ ể Ph ng th c chuy n hoá

ươ ố ượ ể ấ ể ọ ị Ph ng thúc chuy n hoá chính là l y tên đ i t ộ ng đ a lí này đ g i m t

ị ươ ượ ử ụ ộ ố ượ đ i t ng đ a lí khác. Ph ứ ng th c này đ ố ế c s d ng m t cách khá ph bi n

ỉ ớ ị ố ớ ị không ch v i đ a danh thành ph Thái Nguyên mà còn v i các đ a danh ở

ề ị ươ ườ ữ ị ể ị nhi u đ a ph ng khác. Thông th ng, gi a đ a danh chuy n hoá và đ a danh

ệ ớ ể ượ đ ố c chuy n hoá có m i quan h v i nhau.

→ ụ ồ ọ ỗ Ví d : chùa Đ ng M xóm Chùa (T. D). G i là xóm Chùa vì đây là m tộ

ư ươ ự ư ậ ườ xóm c trú quanh ngôi chùa. T ng t nh v y, có đ ng Ga Đ ng ồ Quang

ở vì ồ đây có ga Đ ng Quang…

ươ ứ ể ượ ể ệ ở ươ Ph ng th c chuy n hoá đ c th hi n hai ph ệ ng di n:

ộ ộ ị ể ệ ở ả ấ ị + Chuy n hoá trong n i b đ a danh (xu t hi n c trong đ a danh t ự

ị ự nhiên và đ a danh không t nhiên).

→ ự ằ ả ồ ị Trong đ a danh t nhiên: núi Tiên N m đ o Núi Cái, h Núi C c ố (T.

→ ươ ứ ồ C ng); ao Chùa đ ng Ngách Ao Sen (T. Đ c)…

→ ị ự ợ ồ Trong đ a danh không t ầ nhiên: c u Đán ch Đán (T. Đán), ga Đ ng

→ ườ ươ ồ ờ ộ Quang (Q. Trung) đ ng Ga Đ ng Quang, nhà th Gu c (T. C ng) →

ườ đ ờ ng Nhà Th ( T. V)…

ạ ị ể ữ + Chuy n hoá gi a các lo i đ a danh

ự ư ể ị ị . Đ a danh c trú hành chính chuy n sang đ a danh công trình xây d ng. Ví

→ ợ ụ d : xã Phúc Trìu ch Phúc Trìu (P. Trìu)

→ ườ ợ ồ ồ ph ng Đ ng Quang ch Đ ng Quang

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

→ộ ươ ộ ờ xóm Gu c nhà th Gu c (T. C ng)…

ị ườ ư ể ố ị . Đ a danh đ ng ph chuy n sang đ a danh c trú hành chính. Ví

→ ườ ụ ườ d : đ ng Quang Trung ph ng Quang Trung (Q.Trung)

→ ươ ươ ươ ườ đ ng Tân C ng xã Tân C ng (T. C ng)

→ ườ ườ đ ng Phan Đình Phùng ph ng Phan Đình Phùng (P. Đ. P)… .

ư ể ị ị ườ Đ a danh c trú hành chính chuy n sang đ a danh đ ố ng ph .

ườ ụ ườ ụ Ví d : ph ng Hoàng Văn Th đ ụ ng Hoàng Văn Th

→ ươ ườ ươ xã Tân C ng đ ng Tân C ng

xã Phúc Trìu → ườ đ ng Phúc Trìu…

ư ể ị ị ự . Đ a danh c trú hành chính chuy n sang đ a danh t nhiên. Ví

→ ườ ố ụ d : ph ng Tân Long su i Tân Long (T. L)

→ ồ ứ xóm Khánh Hoà h Khánh Hoà (T. Đ c)

→ộ ươ ộ xóm Gu c núi Gu c (T. C ng)…

ư ể ị ỉ ị . Đ a danh ch công trình giao thông chuy n sang đ a danh c trú hành chính. Ví

→ ồ ụ d : ga Đ ng Quang (Đ. Q) xóm Ga (L. S)

→ ầ c u Đán (T. Đán) ầ xóm C u (L. S)

→ ứ ị ứ ườ đ ứ ng Th nh Đ c (T. Đ c) ị xã Th nh Đ c

ị ự ể ỉ ị . Đ a danh t nhiên chuy n sang đ a danh ch công trình giao thông. Ví

→ ườ ế ụ ế d : b n Oánh (T. D) đ ng B n Oánh (T. D)

→ ươ ư ườ ươ ố núi T ng T (T. C) đ ng Núi C c (T. C ng)

→ ứ ố ồ ồ đ ng H ng (T. Đ c) ga Đ ng Quang (Đ. Q).

ư ự ấ ị ễ Qua s phân tích trên cho chúng ta th y, đ a danh c trú hành chính d

ạ ị ữ ể ấ ị ỉ dàng chuy n hoá sang các lo i đ a danh khác, nh t là nh ng đ a danh ch công

ự ề ườ ứ ặ trình xây d ng và giao thông. Đi u đó có nghĩa là con ng i đã có ý th c đ t

ư ủ ể ị ướ ớ ế ố ượ ế ị tên cho đ a đi m đ nh c c a mình tr c h t sau đó m i đ n các đ i t ng

ố ượ ự ữ ự khác. D a vào đ i t ng đã có, nh ng công trình xây d ng, giao thông

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ườ ớ ị ư ệ ể ấ ộ ơ ườ ượ ườ th ng xu t hi n mu n h n so v i đ a đi m c trú, th ng đ c con ng i

ế ố ự ằ ặ ươ đ t tên b ng cách d a vào y u t đã có t ừ ướ tr c thông qua ph ứ ng th c

ể chuy n hoá.

ế ằ ươ ứ ể ố ị Có ý ki n cho r ng, ph ng th c chuy n hoá trong đ a danh cũng gi ng

ư ệ ượ ố ừ ế ể ệ ả ị ư nh hi n t ạ ng chuy n lo i trong v n t ti ng Vi t. Tác gi ỳ Tr nh Nh Thu

ươ ứ ứ ứ ể ẽ ộ ị ằ cho r ng, ph ng th c chuy n hoá trong đ a danh s là m t ch ng c quan

ấ ự ề ừ ạ ố ừ ế ể ọ ệ ộ tr ng cho th y s chuy n hoá v t lo i trong v n t ti ng Vi t. Đây là m t

ệ ượ ữ ậ ị ể ủ nh n đ nh có lí do c a nó vì gi a hi n t ạ ng chuy n lo i trong v n t ố ừ ớ ự v i s

ủ ể ậ ộ ố ặ chuy n hoá thành tên riêng ho c b ph n tên riêng c a thành t chung trong

ố ượ ữ ể ể ị đ a danh có đi m chung. Đi m chung đó là gi a đ i t ể ng chuy n hoá và

ượ ệ ớ ệ ượ ể ả ố đ c chuy n hoá có m i liên h v i nhau. Tuy nhiên khi x y ra hi n t ng

ố ừ ế ể ệ ậ ứ ự ổ ạ chuy n lo i trong v n t ti ng Vi t, l p t c ý nghĩa thay đ i do s khác bi ệ ề t v

ụ ủ ể ậ ấ ụ ừ ừ ạ t ụ lo i. Ví d : Cày 1 (cái cày): d ng c c a nhà nông dùng đ l t đ t (danh t ).

ể ậ ấ ừ ấ ạ ộ Cày 2 (cày đ t): ho t đ ng dùng cái cày đ l ộ t đ t (đ ng t ).

ố ớ ị ự ế ư ề ặ ổ Còn đ i v i đ a danh, m c dù ý nghĩa có s bi n đ i nh ng v ph ươ ng

ệ ừ ạ ộ ỉ di n t ẫ lo i, chúng v n ch là m t.

ợ ồ ừ ụ ườ ồ Ví d : ch Đ ng Quang (danh t ) > ph ừ ng Đ ng Quang (danh t )

ừ ừ ế ế mi u Khách (danh t ) > xóm Ao Mi u (danh t )…

ươ ứ ị ự ữ ế ệ ề Ph ầ ng th c đ nh danh d a vào nh ng câu chuy n truy n thuy t, th n

ạ ổ tho i, c tích

ụ ị ồ ố Ví d : đ a danh sông Công, h Núi C c.

ắ ớ ả ộ ọ ủ ệ ị G n v i tên g i c a hai đ a danh này là c m t câu chuy n dài.

ể ằ ư ệ ướ ả Chuy n k r ng, ngày x a d i chân núi Tam Đ o có tràng trai nghèo

ủ ầ ề ế ủ ằ ẳ ố ố s ng b ng ngh ki m c i, l m lũi quanh năm su t tháng mà ch ng đ ăn nên

ẳ ọ ố ấ dân làng g i tên chàng là chàng C c. Vì nghèo, ch ng có cô gái nào dám l y

ỉ ế ổ ồ chàng. Lúc bu n chàng ch bi t th i sáo.

ủ ấ ẹ Cùng th a y, ông quan làng vùng núi Ba Lá có cô con gái xinh đ p tên

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ẩ ớ ỉ ế là nàng Công. Quanh năm nàng ch quanh qu n trong nhà v i bi t bao bu n t ồ ẻ .

ấ ầ ổ ứ ư ể ẫ ồ Đã m y l n cha nàng t ch c kén r , nh ng r i nàng v n phòng không cô

ạ qu nh.

ế ạ ấ ộ ố Vào m t năm h n hán m t mùa, chàng C c tìm đ n nhà ông quan Lang

ừ ệ ộ ọ n làm thuê. Quan Lang giao cho chàng vi c chăn đàn trâu trong r ng. Cu c

ạ ẫ ủ ơ ừ ẳ ớ ươ đòi chàng l i v n thui th i n i r ng sâu, núi th m. Nh quê h ỉ ng, chàng ch

ế ử ủ ỗ ủ ế ề ơ bi t g i lòng mình vào cây sáo trúc. Ti ng sáo c a ni m cô đ n, c a n i lòng

ươ ế ủ ế ộ nhó th ng da di t c a chàng làm nàng Công xúc đ ng. Theo ti ng sáo, nàng

ố ừ ữ ề ế ớ ồ ơ đã đ n v i chàng. R i đêm sau, đêm sau n a, mái l u tranh s xác ch n r ng

ỡ ở ư ệ ồ ọ ỉ ế sâu ch chàng và nàng. Nh ng r i m i vi c v l , quan lang tìm cách gi t

ượ ệ ề ữ ể ừ chàng. chàng đ ừ c l nh vào khu r ng nhi u thú gi đ tìm ngà voi, s ng tê.

ạ ủ ế ẳ ị ư Nh ng l thay, nghe ti ng sáo c a chàng, ch ng có loài thú nào ăn th t

ố ừ ạ ệ ư ế ỗ ờ ổ chàng. quan Lang h l nh đ t r ng cho chàng ch t chày. nh ng b ng tr i đ

ư ậ ắ ử ừ ề ề ủ ư ấ ạ ố m a d p t t l a r ng. Trong m a gào, gió qu t, chàng C c ch y v l u c a

ự ế ấ ắ ổ mình. chàng l y sáo ra th i. Nghe ti ng sáo, nàng Công lén d t ng a. Nàng

ự ự ế ề ạ ớ và chàng lên ng a ch y v quê chàng. Theo v t chân ng a, lũ tôi t nhà quan

ổ ấ ổ ớ ơ ế ể ố Lang truy đu i g p gáp. khi chúng đu i t i n i, bi t không th ch n thoát,

ự ề ạ ả ố ị nàng Công trao ng a cho chàng C c ch y v chân Tam Đ o, còn mình ch u

ạ ướ ắ ị ắ b b t giam trong hang đá l nh. Nàng than khóc ngày đêm, n c m t thành

ả ộ ồ ướ ể ở dòng, ch y mãi. R i m t ngày, thân nàng cũng hoá trong dòng n c đ tr

ế ậ ả ở ớ tr thành dòng sông Công ch y đ n t n quê chàng. Đau đ n khôn cùng, than

ụ ế ố ộ ố ờ khóc su t bao ngày, đ n m t ngày kia chàng g c xu ng bên b sông hoá núi.

ể ừ ủ ấ ấ ố ườ K t th a y, đ t Thái Nguyên đã có sông Công, núi C c. Và khi ng i dân

ắ ậ ặ ồ ố ừ Thái Nguyên đ p đ p ch n dòng sông Công thì cái tên h Núi C c cũng có t

ố ượ ề ố đó. Chàng Công và nàng C c đã đ c " Trong vòng tay êm đ m núi C c,

ư ờ ứ ề ố nghe vui chan ch a m i tình sông Công" nh l ổ ế i bài hát n i ti ng Huy n

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ạ ồ ề ố ị ỗ tho i H Núi C c đã ngân lên m i khi có d p nói v Thái Nguyên .

ươ ứ ả ậ ắ ị Ph ộ ng th c đ nh danh này qu là mang đ m s c thái văn hoá dân t c.

ệ ố ể ệ ể ị ế Nó cho phép chúng ta tìm hi u đ a danh trên h th ng các truy n k , vì th ,

ứ ủ ề ỗ ị ườ các đ a danh này đã ăn sâu vào ti m th c c a m i ng i.

ấ ạ ị ả ả ế ươ Qua k t qu kh o sát và phân tích mô hình c u t o đ a danh và ph ng

ứ ị ở ộ ố ậ ố th c đ nh danh ể thành ph Thái Nguyên, có th rút ra m t s nh n xét sau:

ư ố ố ị ị ủ ả Đ a danh thành ph Thái Nguyên cũng gi ng nh các đ a danh c a c

ấ ạ ơ ấ ạ ấ ạ ứ ạ ướ ượ ấ ạ n c c u t o theo hai d ng: c u t o đ n và c u t o ph c. Trong c u t o c đ

ệ ữ ệ ẳ ụ ứ ể ệ ậ ph c có 3 ki u quan h ng pháp: quan h chính ph , quan h đ ng l p và

ệ ủ ị ệ ữ ụ ệ ể ổ quan h ch v (trong đó quan h chính ph là ki u quan h ng pháp ph

ế ấ bi n nh t).

ồ ạ ố ị ứ ị ề Trên đ a bàn thành ph Thái Nguyên, t n t i nhi u hình th c đ nh danh

ủ ả ướ ư ị ươ ứ ự ạ ươ nh các đ a danh c a c n ư c nh : ph ng th c t t o, ph ứ ng th c ghép,

ươ ứ ể ươ ứ ọ ươ ứ ị ph ng th c chuy n hoá, ph ng th c rút g n, ph ẫ ng th c đ nh danh ng u

ươ ứ ự ệ ể ị nhiên và ph ng th c đ nh danh d a vào các câu chuy n k . Dĩ nhiên,

ươ ứ ự ạ ẫ ượ ử ụ ề ươ ph ng th c t t o v n đ ấ c s d ng nhi u nh t, trong khi đó, ph ứ ng th c

ọ ể chuy n hoá l ạ ữ i gi vai trò quan tr ng.

ấ ạ ữ ặ ươ ứ ố ị ể Nh ng đ c đi m c u t o và ph ng th c đ nh danh thành ph Thái

ể ủ ế ả ầ ệ Nguyên đã ph n ánh ph n nào quá trình phát tri n c a ti ng Vi t. Thông qua

ươ ứ ấ ạ ươ ố ừ ự ứ ị các ph ng th c c u t o và các ph ng th c đ nh danh, v n t ế v ng ti ng

ệ ạ ơ Vi t ngày càng phong phú và đa d ng h n.

ủ ị ố 2.2. Ý nghĩa c a đ a danh thành ph Thái Nguyên

ượ ả ị ấ ề 2.2.1. V n đ ý nghĩa đ c ph n ánh trong đ a danh

ể ọ ố ượ ơ ị ị ị ự Đ a danh là đ n v đ nh danh, dùng đ g i tên đ i t ng t nhiên và

ự ệ ố ượ ể ắ ớ không t ể nhiên. Đ phân bi t và cá th hoá các đ i t ng, chúng luôn g n v i

ấ ị ộ ả ệ ộ ượ ạ m t ý nghĩa nh t đ nh. Tác gi ằ Hoàng Tu cho r ng, m t tên riêng đ c t o

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ệ ế ự ứ ữ ủ ự ể nên trong óc ta s liên h đ n th c th . Đó là ch c năng ng nghĩa c a tên

ề ậ ấ ượ ả ị ể riêng. Do v y, tìm hi u v n đ ý nghĩa đ ế c ph n ánh trong đ a danh là h t

ế ủ ể ọ ọ ị ứ s c quan tr ng và không th thi u c a ngành đ a danh h c.

ủ ư ữ ệ F. de Saussure đã đ a ra nguyên lí " Tính võ đoán" c a tín hi u ngôn ng .

ố ượ ữ ọ ượ ọ Theo đó, gi a tên g i và đ i t ng đ c g i tên là không có lí do, mang tính

ướ ệ ố ớ ố ươ ể qui c và không có m i liên h gì v i nhau. " M i t ữ ng quan gi a năng bi u

ở ể ệ ể ượ ệ ể ặ (cái bi u hi n) và s bi u (cái đ c bi u hi n) là võ đoán, ho c nói rõ thêm,

ự ế ợ ữ ệ ể ể ệ ấ ổ vì chúng ta quan ni m d u hi u là cái t ng th do s k t h p gi a cái bi u

ệ ượ ả ượ ệ ể ể ộ hi n và cái đ ể c bi u hi n mà thành, có th phát bi u m t cách gi n l c

ữ ệ ấ ứ ế ơ h n: d u hi u ngôn ng là võ đoán " [30, tr.241]. Tuy nhiên, n u căn c vào

ả ủ ị ẽ ẽ ế ả ầ ể đó đ lí gi i ý nghĩa c a đ a danh thì có l s không tho mãn. Vì h u h t các

ậ ượ ề ữ ể ắ ặ ớ ị ị ị đ a danh mà chúng tôi thu th p đ c đ u g n v i nh ng đ c đi m đ a lí, l ch

ủ ề ệ ệ ậ ẫ ộ ơ ể ử s , văn hoá c a m t vùng mi n n i nó hi n di n. Vì v y, chúng ta v n có th

ủ ươ ớ lí gi ả ượ i đ c ý nghĩa c a chúng trong t ọ ng quan v i tên g i. Nói cách khác,

ề ơ ả ể ả ị đ a danh v c b n không mang tính võ đoán, có lí do và có th gi i thích

ượ ề ặ ể ể ấ ượ ặ ộ đ c. V n đ đ t ra là có th tìm hi u đ c m t cách chân xác cách đ t tên

ủ ể ặ ủ ẫ ọ ủ c a ch th đ t tên và ý nghĩa c a tên g i hay không mà thôi. Dĩ nhiên, v n có

ộ ộ ậ ị ướ ẫ ộ m t b ph n đ a danh hoàn toàn là qui c, hình thành m t cách ng u nhiên

ứ ự ộ mà không d a vào m t căn c nào.

ượ ả ị 2.2.2. Các nhóm ý nghĩa đ c ph n ánh trong đ a danh

ị ỉ 2.2.2.1. Đ a danh ch hình dáng, kích th ướ ố ượ c đ i t ng

ủ ườ ặ ở ạ ị ự ạ ị Ý nghĩa c a lo i đ a danh này th ng g p lo i đ a hình t nhiên.

ụ ồ ả ồ ự ố Ví d : đ i Yên Ng a (Q. Trung): qu đ i này có hình dáng gi ng cái

ươ ự ằ ả ằ ả ố Yên Ng a; núi Tiên N m, đ o Tiên N m (T. C ng): núi, đ o gi ng hình

ả ồ ươ ữ ằ ồ ố dáng tiên n đang n m, đ i Vai Bò (T. C ng): qu đ i có hình dáng gi ng

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ư ủ nh vai c a con Bò…

ỉ ươ ị ướ ố ượ ị 2.2.2.2. Đ a danh ch ph ng h ng, v trí đ i t ng

ườ ư ặ ị Nhóm ý nghĩa này th ng g p trong các đ a danh c trú hành chính và

ự công trình xây d ng giao thông.

ư ắ ị ươ ươ Trong các đ a danh c trú hành chính: xóm B c L ng (T. L ng)

ằ ở ắ ủ ươ ữ ơ xóm n m phía b c c a xã Tích L ng; xóm Gi a (L. S n) xóm n m ằ ở

ươ ơ ơ ữ ủ chính gi a c a xã L ng S n; xóm Tân Trung (L. S n) xóm m i n m ớ ằ ở

ữ ươ ằ ở ử ứ ừ ồ ơ ồ gi a xã L ng S n; đ ng C a R ng (T. Đ c) đ ng n m phía tr ướ ủ c c a

ứ ừ ộ ị cánh r ng thu c xã Th nh Đ c …

ự ợ ị Trong các đ a danh công trình xây d ng giao thông: ch Khu Nam

ợ ằ ở ủ ườ ườ (Tr. Thành) ch n m khu phía Nam c a ph ng Trung Thành; đ ng

ươ ố ườ ủ ồ ố ộ Nam Núi C c (T. C ng) đ ng thu c phía Nam c a h Núi C c xã Tân

ươ C ng…

ệ ề ẩ ả ỉ ị ế ặ 2.2.2.3. Đ a danh ch ngh nghi p và s n ph m kinh t ủ ư đ c tr ng c a

ị ươ đ a ph ng

ườ ư ặ ị Nhóm ý nghĩa này th ng g p trong đ a danh c trú hành chính.

ứ ủ ụ ạ ạ Ví d : xóm Lò G ch (T. Đ c) chuyên đóng g ch th công; khu công

ụ ụ ệ ả ấ nghi p Gang Thép (G. S) khu chuyên s n xu t gang thép ph c v tiêu dùng

ướ ẩ ướ ươ ữ không nh ng trong n ấ c mà còn xu t kh u ra n c ngoài; xã Tân C ng xã

ề ồ ứ ế ề ơ ổ ế n i ti ng v ngh tr ng chè búp th m ngon; xóm B n Đò (T. Đ c) chuyên

ề ở ữ ằ ỏ làm ngh ch khách qua sông b ng nh ng con đò nh …

ị 2.2.2.4. Đ a danh mang tên ng ườ i

ở ị ỉ ườ ổ ế Ph bi n là các đ a danh ch các công trình giao thông:đ ng Hoàng

ụ ườ ườ ươ ế ườ Văn Th , đ ng Phùng Chí Kiên, đ ng L ng Th Vinh, đ ộ ấ ng Đ i C n…

ữ ị ườ ủ ế ệ ở ộ ấ ấ Nh ng đ a danh mang tên ng i ch y u xu t hi n ệ n i thành mà ít xu t hi n

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ở ạ ngo i thành.

ệ ở ị ỉ ố ượ ạ ấ ự Bên c nh đó còn xu t hi n đ a danh ch đ i t ng t ụ ồ nhiên: đ i Bà C ,

ươ ứ ấ ồ ồ ọ ồ đ i Ông Mão (T. Đ c), đ i Chu Văn T n (H. V. T), h Ông Ng c L ng, h ồ

ấ Ông Tr n (Đ. Q)…

ở ị ự ề ộ ỉ Ngoài ra còn có ấ đ a danh ch công trình xây d ng: đ n Đ i C n

(H.V.T)…

ị ườ ượ ử ụ ộ ở ị Đ a danh mang tên ng c s d ng khá r ng rãi i đ đ a bàn thành ph ố

ủ ế ườ ườ ườ ể ặ Thái Nguyên (ch y u là tên đ ng, tên ph ấ ng). L y tên ng i đ đ t tên

ẳ ị ườ ệ ử ắ ả cho đ a danh, h n ng i Vi ữ t đã g i g m vào đó nh ng tình c m tôn kính,

ữ ọ ườ ớ ấ ướ ư ố ớ trân tr ng đ i v i nh ng ng i con u tú, có công v i đ t n c.

ụ ụ ễ Ví d : Nguy n Du, Hoàng Văn Th , Phan Đình Phùng…

ị ỉ ố 2.2.2.5. Đ a danh ch s

ủ ế ạ ị ệ ở ị ấ Lo i đ a danh này ch y u xu t hi n đ a danh hành chính.

ụ ổ ổ ơ ơ Ví d : t 2 (Đ. Q), t 7 (Q. Trung) xóm Tân S n 1, xóm Tân S n 2 (P.

Xuân)…

ấ ố ượ ị ỉ ặ ư 2.2.2.6. Đ a danh ch đ c tr ng tính ch t đ i t ng

ườ ự ặ ị Nhóm này th ng g p trong đ a danh hành chính, công trình xây d ng và

ự ố ượ đ i t ng t nhiên.

ườ ậ ậ ườ ả ậ ớ ụ Ví d : ph ng Tân L p (T. L p) ph ng m i thành l p; đ o Cò

ỗ ủ ươ ế ề ế ả ấ ố (T.C ng) đ o có r t nhi u con Cò s ng; b n Than (Q.V) b n đ c a tàu

ề ở thuy n ch than, hàng…

ệ ọ ị ỉ 2.2.2.7. Đ a danh ch tâm lí, nguy n v ng

ỉ ơ ư ủ ế ệ ấ ị ị Các đ a danh này ch y u xu t hi n trong đ a danh ch n i c trú

hành chính.

ụ ế ắ ắ ố ợ ứ Ví d : xã Quy t Th ng mong mu n luôn th ng l ị i, xã Th nh Đ c

ị ượ ọ ườ ố ạ ứ ớ ế ộ luôn th nh v ng và m i ng i s ng có đ o đ c v i nhau, xóm Ti n B (L.S)

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ể ượ ậ ự luôn có s phát tri n v t b c…

ả ị ưỡ ờ ố 2.2.2.8. Đ a danh ph n ánh tín ng ng, tôn giáo và đ i s ng văn hoá tâm

linh

ấ ộ ụ ủ ố ớ Thành ph Thái Nguyên là vùng đ t h i t đ ba t ư ưở t ng tôn giáo l n

ư ề ấ ậ ạ ế nh nhi u vùng đ t khác: Ph t giáo, Thiên chúa giáo và Đ o lão. Chính vì th

ể ệ ị ưỡ ề ề ượ mà các đ a danh th hi n tín ng ng tôn giáo khá nhi u. Đi u này đ ể ệ c th hi n

ư ề ờ ỉ ị ự trong các đ a danh ch công trình xây d ng nh : đình, đ n, chùa, nhà th …

ươ ươ ụ ờ ờ Ví d : nhà th Thái Nguyên (T. V), nhà th Tân C ng (T. C ng), chùa

ề ề ấ ỗ ộ ồ ươ Đán (T. Đán), chùa Đ ng M (T. D), đ n Đ i C n (H. V. T), đ n X ng

ứ ồ R ng (P. Đ. P), đình Làng Mon (T. Đ c), …

ể ẫ ớ ộ ố ư ậ ị ị ở ố Có th d n t i m t s nh n đ nh nh sau: Các đ a danh thành ph Thái

ầ ớ ể ả ề Nguyên ph n l n rõ ràng v nghĩa, không quá khó khăn đ gi ủ i mã nghiã c a

ồ ố ị ệ ể ệ nó. Các đ a danh có ngu n g c Hán Vi t nói chung th hi n đ ượ ướ c c

ộ ố ủ ệ ạ ố ọ ề ộ mu n, nguy n v ng c a nhân dân v m t cu c s ng yên bình, h nh phúc và

ơ ướ ủ ấ ả ọ ề ườ đó cũng là ni m m t c m i ng c c a t i.

ầ ố ị ề ệ ạ ấ ồ Đ a danh có ngu n g c thu n Vi ệ ạ t l ị i xu t hi n nhi u trong lo i hình đ a

ự ỉ ộ ố ế ầ ị danh t nhiên và h u h t có ý nghĩa, ch m t s ít nghĩa b bào mòn không

ả ượ gi i thích đ c.

ộ ị ượ ị ươ ả Có m t vài đ a danh đ c nhân dân đ a ph ng gi ữ ằ i thích b ng nh ng

ệ ượ ư ề ị ể câu chuy n k dân gian đ c l u truy n. Ngoài ra, qua các đ a danh trên còn

ộ ặ ữ ể ấ ố ỉ cho th y m t đ c đi m n a là thành ph Thái Nguyên không ch là trung tâm

ế ớ ươ ủ ế ạ ở ấ kinh t ạ ộ v i ho t đ ng th ng m i ch y u mà đây còn là vùng đ t nông

ể ệ nghi p phát tri n trù phú.

ể ệ ượ ươ ị ố ầ ủ ụ ậ Các đ a danh cũng đã th hi n đ c t ng đ i đ y đ phong t c t p quán,

ưỡ ủ ư ề ị ờ ố ư ươ tín ng ng, đ i s ng văn hoá tâm linh c a c dân nh nhi u đ a ph ng khác.

ữ ạ ị ượ ả ộ ố ị Bên c nh nh ng đ a danh đã đ c gi i mã còn m t s đ a danh mà chúng

ể ả ượ ộ ớ ư tôi ch a th gi i thích đ c ý nghĩa: xóm Gu c, xóm Trám Lãi, xóm Na C m,

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ạ ị ể ỉ ậ ự ồ đ i Gò Ra…Lo i đ a danh này ch có th lí gi ả ượ i đ c khi chúng ta th t s am

ụ ậ ề ộ ườ t ắ ng v phong t c t p quán, tâm lí, thói quen và văn hoá m t cách sâu s c

ươ ủ ị c a đ a ph ng đó.

ể ế * Ti u k t

ề ấ ạ ủ ị ả ộ ố Qua kh o sát v c u t o và n i dung ý nghĩa c a đ a danh thành ph Thái

ữ ế ể ậ Nguyên, có th đi đ n nh ng nh n xét sau;

ề ấ ố ồ ị V mô hình c u trúc, đ a danh thành ph Thái Nguyên g m hai thành :ố t

ố ố ố thành t chung (thành t A) và tên riêng (thành t ạ ệ ữ B). Quan h gi a hai lo i

ố ụ ể ệ ữ ỉ ạ thành t là quan h gi a cái khái quát và cái c th , cái ch lo i và cái phân

ạ lo i, cái chung và cái riêng.

ố ố ượ ố ề ặ ấ ạ Xét v m t c u t o, thành t A có s l ng t i đa là 3 âm ti ế ố ượ ng t, s l

ủ ố ặ ố âm ti ế ố t t i đa c a thành t B là 9. Trong khi đó, m c dù thành t A có vai trò

ủ ạ ố ượ ạ ỉ ư ề ườ ợ ch đ o là ch ra lo i hình đ i t ẫ ng nh ng v n có nhi u tr ng h p chúng

ể ở ể ậ ộ ố chuy n hoá đ tr thành tên riêng hay b ph n tên riêng. Thành t ấ B có c u

ứ ạ ể ệ ớ ượ ạ ậ ề ở ề trúc ph c t p v i nhi u ki u quan h và đ c t o l p nên b i nhi u ph ươ ng

ứ th c khác nhau.

ữ ề ả ầ ố ị V ý nghĩa, đ a danh thành ph Thái Nguyên đã ph n ánh nh ng t ng ý

ư ạ ổ ị ệ nghĩa phong phú, đa d ng nh các đ a danh khác trên lãnh th Vi t Nam. Tuy

ử ư ụ ữ ể ậ ớ ị ị ặ nhiên, v i nh ng đ c đi m dân c , phong t c, t p quán đ a lí, l ch s , thành

ữ ề ắ ố ị ẫ ph Thái Nguyên v n có nh ng s c thái riêng. Đó là có khá nhi u đ a danh t ự

ượ ả ấ ấ ủ ệ ể ậ nhiên đ c gi i thích qua truy n k dân gian và mang đ m d u n c a các dân

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ố ị ộ ố t c s ng trong đ a bàn thành ph .

ươ

ng 3:

Ữ

Ặ

Ể

Ệ

NH NG Đ C ĐI M NGÔN NG VĂN HOÁ TH HI N

Ố

Ị

TRONG Đ A DANH THÀNH PH THÁI NGUYÊN

ộ ố ấ ề ề ữ 3.1. M t s v n đ v ngôn ng văn hoá

ệ 3.1.1. Khái ni m văn hoá

ữ ẩ ả ớ ượ ườ ạ Cùng v i ngôn ng , văn hoá là s n ph m đ c con ng i sáng t o ra

ừ ở ộ ườ ộ ề ị ngay t ủ thu bình minh c a xã h i loài ng i. Văn hoá có m t b dày l ch s ử và

ẽ ớ ư ộ ắ ặ ỗ ồ ộ g n bó ch t ch v i m i cá nhân cũng nh c ng đ ng. Đây là m t khái ni mệ

ề ệ ề ế ể ộ ượ đ c hi u theo nhi u góc đ , nhi u ý nghĩa khác nhau, vì th , vi c xác ị đ nh và

ệ ả ậ ơ ử ụ s d ng khái ni m văn hoá th t không đ n gi n.

ề ề ể ề ệ ị Đã có nhi u cách hi u, nhi u đ nh nghĩa khác nhau v khái ni m văn

ừ ể ế ủ ị hóa. "T đi n Ti ng Vi ệ " do GS. Hoàng Phê ch biên đ nh nghĩa: " t Văn hoá là

ị ậ ữ ể ấ ầ ườ ổ t ng th nói chung nh ng giá tr v t ch t và tinh th n do con ng ạ i sáng t o

ị ể ậ ấ ra trong quá trình l ch s ẹ ử" [29, tr.1100]. Theo quan đi m ch p nh n thu h p

ể ở ộ ươ ứ ạ ạ ộ ngo i diên đ m r ng n i hàm, GS. Ph m Đ c D ng cho r ng ằ : "Văn hoá là

ấ ả ữ ườ ạ ệ ớ ự t t c nh ng gì do con ng i sáng t o ra (khu bi t v i cái t nhiên) trong quá

ử ớ ự ứ trình ng x v i t nhiên và xã h i ộ " [15, tr.15]. Nhà nghiên c u ứ Phan Ng cọ

ệ ữ ệ ố ộ ớ ạ l ằ i cho r ng: " Văn hoá là m t quan h . Nó là m i quan h gi a th ế gi ể i bi u

ế ớ ơ ở ượ t ng và th gi i th c t ự ạ " [28, tr.105]. Trên c s phân tích, đánh i giá nh ngữ

ề ộ ệ ể ầ ọ ị ủ bi u hi n v n i dung và giá tr c a văn hoá, Tr n Ng c Thêm đ a ư ra đ nhị

ư ề ộ ệ ố ữ ơ nghĩa v văn hoá nh sau: "Văn hoá là m t h th ng h u c các giá ị ậ tr v t

ầ ấ ườ ạ ỹ ch t và tinh th n do con ng i sáng t o ra và tích lu qua quá trình ạ ộ ho t đ ng

ự ươ ự ễ ườ ớ ườ ự th c ti n, trong s t ữ ng tác gi a con ng i v i môi tr ng t nhiên và xã

ộ ủ h i c a mình " [37, tr.20].

ấ ớ ứ ề ố Nhìn chung, các nhà nghiên c u văn hoá đ u đã th ng nh t v i nhau khi

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ợ ồ ể ổ ứ ẩ ả ấ ậ ộ cùng xem văn hoá là m t ph c th t ng h p g m hai s n ph m đó là v t ch t

ườ ạ ộ ự ễ ạ ầ và tinh th n do con ng i sáng t o ra trong quá trình ho t đ ng th c ti n và

ử ể ả ờ ị tr i qua các th i kì l ch s khác nhau. Đây cũng chính là cách hi u mà chúng tôi

ậ ậ ụ v n d ng trong lu n văn..

ế ố ừ ể ề ấ T cách hi u trên, chúng tôi th y có khá nhi u y u t văn hóa liên quan

ữ ủ ả ộ ố ị ế đ n n i dung c a đ a danh thành ph Thái Nguyên. Đó là nh ng di s n văn

ể ư ữ ề ậ ả ậ ể hoá v t th nh : chùa, đ n, nhà văn hoá... và nh ng di s n văn hoá phi v t th

ư ưỡ ụ ậ ễ ộ ế ố ấ nh : tôn giáo, tín ng ng, phong t c, t p quán, l h i... Các y u t này xu t

ể ề ệ ị hi n khá nhi u và rõ nét trong đ a danh Thái Nguyên. Đây cũng chính là đi m

ệ ứ ị ẻ ớ ướ ữ ộ khác bi t, m i m khi nghiên c u đ a danh d i góc đ ngôn ng văn hoá.

ệ ữ ữ ố 3.1.2. M i quan h gi a ngôn ng văn hoá

ứ ữ ẳ ằ ố ị Các nhà nghiên c u đã kh ng đ nh r ng: ngôn ng và văn hoá có m i

ệ ắ ậ ế ớ ờ ể ả ữ ệ quan h g n bó m t thi t v i nhau. Ngôn ng ra đ i đ đ m nhi m vai trò là

ươ ế ư ệ ụ ể ả ồ ư ư ồ ờ ph ng ti n giao ti p, t duy, nh ng đ ng th i là công c đ b o t n, l u gi ữ ,

ữ ả ữ ể ạ ả ấ ộ sáng t o và phát tri n văn hoá. Ngôn ng ph n ánh nh ng thu c tính, b n ch t

ự ồ ạ ủ ề ấ ứ ề ễ ằ ồ và s t n t i c a văn hoá. V v n đ này, P.G.S Nguy n Đ c T n cho r ng:

ố ủ ữ ữ ị ầ ặ ệ ủ ộ "Là m t thành t c a văn hoá tinh th n, ngôn ng gi v trí đ c bi t c a nó.

ữ ở ươ ệ ấ ế ự ả ề ệ B i vì ngôn ng là ph ng ti n t t y u và là đi u ki n cho s n y sinh, phát

ạ ộ ủ ữ ể ố ữ ộ tri n và ho t đ ng c a nh ng thành t khác trong văn hoá. Ngôn ng là m t

ố ặ ấ ủ ấ ứ ề ư ộ ữ trong nh ng thành t đ c tr ng nh t c a b t c n n văn hoá dân t c nào.

ủ ề ữ ặ ộ ượ ư ể chính trong ngôn ng , đ c đi m c a n n văn hoá dân t c đ c l u gi ữ ạ l i rõ

ràng nh tấ " [42, tr.21].

ư ậ ượ ấ ừ ề ế ố ữ Nh v y, văn hoá đ c c u thành t nhi u y u t . Trong đó, ngôn ng là

ộ ế ố ể ệ ở ề ổ ạ ừ ừ ọ m t y u t có vai trò vô cùng quan tr ng. Nó v a th hi n b n i l ể i v a th

ệ ở ủ ề ầ ạ ờ ị hi n ồ chi u sâu c a các t ng văn hoá. đ ng th i nó còn là đ a h t mà con

ườ ự ư ể ộ ộ ế ứ ữ ng i qua s t ử ủ duy, giao ti p, ng x c a mình đã có th b c l nh ng nét

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ủ ư ệ ể ể ọ ưỡ ặ đ c đi m c a văn hoá nh tâm lí, nguy n v ng, quan đi m, tín ng ậ ng, nh n

ả ồ ứ ể ạ ầ ư th c và nhân cách. Bên c nh đó, văn hoá phát tri n góp ph n b o t n và l u

ữ ữ ộ ồ gi ộ ngôn ng trong c ng đ ng dân t c.

ữ ầ ướ ữ ướ Trong nh ng năm g n đây, khuynh h ứ ng nghiên c u ngôn ng d i góc

ữ ượ ữ ọ ề ộ đ ngôn ng văn hoá đang đ c nhi u nhà ngôn ng h c quan tâm. Ngôn

ữ ượ ữ ậ ộ ề ể ệ ng văn hoá là m t thu t ng đ c hi u theo nhi u bình di n khác nhau.

ữ ữ ữ ể ẹ ả ệ Theo nghĩa h p, ngôn ng văn hoá là ngôn ng ph n ánh nh ng bi u hi n

ự ứ ử ế ả ộ ủ c a văn hoá trong ng x , giao ti p. Theo nghĩa r ng, đó là s ph n ánh văn

ấ ẫ ữ ầ ậ ữ hoá v t ch t l n tinh th n trong ngôn ng , thông qua ngôn ng .

ả ừ ủ ỗ ườ ỗ Theo tác gi T Thu Mai, văn hoá c a m i con ng ộ i, m i m t vùng quê

ượ ề ẩ ượ ể ệ ở ươ ề đ u đ c ti m n bên trong và đ c th hi n ra bên ngoài ba ph ệ ng di n

ạ ả ấ văn hoá là: văn hoá sinh ho t, văn hoá s n xu t và văn hoá vũ trang. Chính vì th ,ế

ủ ị ư ữ ứ ữ ặ khi nghiên c u nh ng đ c tr ng ngôn ng văn hoá c a đ a danh, ph i ả quan

ươ ệ ế ự ể ệ tâm đ n s th hi n ba ph ng di n văn hoá này.

ể ặ ờ ị Đ a danh luôn phát tri n trong không gian và theo th i gian. Đ c thù c a ủ nó

ụ ủ ệ ặ ắ ớ ố ệ ữ là g n v i tính liên t c c a văn hoá. M i liên h đ c bi t gi a các tên g i ọ đ aị

ố ượ ớ ề ọ ườ lí v i các đ i t ng mà nó g i tên đ u do con ng ề i và các n n văn hoá sáng

ề ộ ộ ị ườ ữ ẽ ố ạ t o ra. Trên m t vùng đ a lí có nhi u t c ng i sinh s ng thì s có nh ng bi uể

ủ ự ệ ề ẽ đ hi n đan xen c a các n n văn hoá khác nhau và s khác nhau này s cượ

ủ ả ị ph n ánh vào đ a danh c a vùng đó.

ứ ố ị ướ ữ ộ Nghiên c u đ a danh thành ph Thái Nguyên d i góc đ ngôn ng văn

ữ ầ ặ ả ả ị ể hoá, theo chúng tôi, c n ph i xem xét đ a danh đã ph n ánh nh ng đ c đi m

ư ế ượ ể ệ ị ủ c a văn hoá nh th nào và văn hoá đ c th hi n ra sao qua đ a danh.

ứ ướ ộ ứ ầ ạ ẽ ị Nghiên c u đ a danh theo h ng này s góp ph n t o nên m t b c tranh toàn

ữ ớ ị ề ự ử ư ủ ị ộ ả c nh v s giao thoa ngôn ng v i đ a lí, l ch s , dân c , văn hoá c a m t

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ấ ế ủ ả ỉ ị vùng đ t là trung tâm kinh t , chính tr và văn hoá c a c t nh.

ộ ố ặ ể ệ ể ị 3.2. M t s đ c đi m văn hoá th hi n trong đ a danh

ồ ạ ủ ạ ượ ể ệ ị 3.2.1. Các d ng t n t i c a văn hoá đ c th hi n trong đ a danh

ể ặ ố ị ệ 3.2.1.1. Đ c đi m văn hoá trong đ a danh thành ph Thái Nguyên qua hi n

ự ồ ạ ủ ả ả ậ ượ t ng ph n ánh s t n t ể i c a các di s n v t th

ự ồ ạ ả ố ị Đ a danh thành ph Thái Nguyên ph n ánh rõ nét s t n t ả i các di s n

ế ố ể ậ ự ư ỉ văn hoá v t th thông qua các y u t ch các công trình xây d ng nh : nhà

ụ ể ề ờ ế th , chùa, đ n, mi u, đình… C th :

ứ ỗ ồ Có 05 ph c th đ a danh ch a y u t ể ị ứ ế ố chùa": chùa Đ ng M (T.D), "

ủ ễ ươ chùa Đán (T. Đán), chùa Yna (T. C ng), chùa Ph Li n (H. V. T)…

ươ ứ ề ồ Có 03 ph c th đ a danh ch a y u t ể ị ứ ế ố đ nề ": đ n X ng R ng (P. Đ. P), "

ộ ấ ỏ ạ ề ề đ n M B ch (Q. V), đ n Đ i C n (H. V. T).

ể ị ữ ứ ế ờ ộ Có 06 ph c th đ a danh ch a y u t ố nhà thờ": nhà th Gu c "

ươ ờ ờ (T. C ng), nhà th Thái Nguyên (T. V), nhà th Phúc Trìu (P. Trìu)...

ứ ế Có 03 ph c th đ a danh ch a y u t ể ị ế ứ ế ố mi uế ": mi u Khách, mi u Ông, "

ứ ế mi u Bà (T. Đ c).

ứ ứ ơ Có 02 ph c th đ a danh ch a y u t ể ị ế ố đình": đình Làng R m (Đ.Q), "

đình Làng Mon (T. Đ c). ứ

ớ ờ ố ữ ữ ế ắ ị Nh ng đ a danh trên là nh ng công trình ki n trúc g n v i đ i s ng văn

ủ ố hoá và tâm linh c a nhân dân thành ph .

ể ặ ố ị ệ 3.2.1.2. Đ c đi m văn hoá trong đ a danh thành ph Thái Nguyên qua hi n

ự ồ ạ ả ậ ả ượ t ng ph n ánh s t n t ể i các di s n phi v t th

ấ ấ ủ ể ệ ể ặ ị * Đ c đi m văn hoá th hi n qua d u n c a tôn giáo trong đ a danh

ư ầ ả ướ ế ị ố ị Cũng nh h u h t các đ a bàn trên c n c, đ a bàn thành ph Thái

ấ ấ ủ ậ ạ Nguyên ghi d u n c a hai tôn giáo: Đ o Ph t và Thiên chúa giáo. Đây là hai

ầ ả ớ ưở ừ ấ ệ tôn giáo l n có vai trò và t m nh h ng ngay t khi xu t hi n.

ớ ậ ớ ệ ố ề ố ỏ ộ Nói t i Ph t giáo là nói t i h th ng chùa chi n. M t thành ph nh bé và

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ắ ố ớ ằ ở n m ư vùng núi trung du phía B c nh thành ph Thái Nguyên có t i 5 chùa

ể ủ ể ệ ậ ơ ự ầ ạ ạ cũng đã th hi n ph n nào s phát tri n c a Đ o Ph t n i đây. Bên c nh đó

ấ ờ ố ủ ườ ơ cũng cho th y đ i s ng tâm linh c a ng ậ i dân n i đây th t là phong phú.

ặ ạ ả ầ ậ ệ Ở Kho ng đ u công nguyên, Ph t giáo đã có m t t i Vi t Nam. Thái

ố ệ ứ ư ứ ư ậ Nguyên, dù ch a có s li u chính th c nh ng theo các nhà nghiên c u, Ph t

ặ ở ự ệ ướ ế ể ờ ậ Giáo có m t đây đã vài trăm năm. Vi c xây d ng chùa tr c h t là đ th Ph t,

ậ ạ ượ ọ ụ ự ụ ọ song cũng có khi Ph t l ậ c g i là B t. Th c ra Ph t cũng là B t dù tên g i i đ

ụ ề ượ ừ ữ ế ạ ậ có khác nhau. Ph t và B t đ u đ c phiên âm t ch Buddha (ti ng Ph n).

ặ ở M t khác, chùa ở ệ Vi t Nam nói chung và Thái Nguyên nói riêng không

ờ ậ ể ờ ụ ề ơ ỉ ị ch là n i th ph t mà còn đ th các v vua, các bà phi, công chúa. Ví d đ n

ươ ứ ư ầ ạ ẫ ồ ờ X ng R ng (P. Đ. P) nhân dân th cúng đ c Thánh Tr n H ng Đ o, M u

ễ ạ Li u H nh…

ỗ ể ươ ơ ữ ế ạ ơ H n n a, đình chùa còn là n i sinh ho t văn hoá, là b n đ đ n ự ng t a

ườ ố ồ tâm h n. Ng i dân Thái Nguyên nói chung, thành ph nói riêng khi vào

ư ẳ ắ ề ừ ể ể ạ ể chùa ch a h n là đã hi u sâu s c v tôn giáo này, không hi u Đ i th a và Ti u

ừ ư ắ ắ ễ ụ ậ ầ ậ ờ th a là gì nh ng ch c ch n, đi l Ph t, th Ph t là c u xin ông B t, ông Tiên

ữ ườ ặ ạ ạ ạ ự ứ c u giúp nh ng ng i g p ho n n n, khó khăn, đem l i công lí và s công

ọ ườ ầ ằ b ng cho m i ng ể i hay ít ra cũng là đ tĩnh an tinh th n.

ư ậ ư ư ủ ậ ả ơ Nh v y, dù n i đây ch a ph i là trung tâm c a Ph t giáo nh ng qua các

ữ ở ị đ a danh là nh ng ngôi chùa mà chúng tôi đã trình bày trên cho phép chúng tôi

ờ ố ế ể ằ ậ ẳ ị ộ ị kh ng đ nh r ng Ph t giáo đã có m t v trí không th thi u trong đ i s ng c aủ

ơ ộ nhân dân n i đây và là m t nét văn hoá tâm linh quý báu.

ữ ạ ậ ộ Bên c nh Ph t giáo, Thiên chúa giáo cũng là m t trong nh ng tôn giáo

ưở ố ớ ớ ườ ự ệ ố ầ ả có t m nh h ng khá l n đ i v i ng i dân thành ph Thái Nguyên. S hi n

ệ ả ưở ủ ề ậ ị di n và nh h ng c a tôn giáo này trên đ a bàn là khá đ m nét. Đi u này

ượ ể ị ư ứ ứ ả ờ ờ đ c ph n ánh qua các ph c th đ a danh ch a nhà th nh : nhà th Thái

ờ ờ ộ ươ Nguyên (T. V), nhà th Gu c (T. C ng), nhà th Phúc Trìu (P. Trìu), nhà

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ươ ươ ứ ờ ờ ườ th Tân C ng (T. C ng), nhà th Khánh Hoà (T. Đ c), đ ờ ng Nhà Th

ươ ể ằ ẳ ờ ị ừ (T. V), xóm Nhà Th (T. C ng)… T đó chúng ta có th kh ng đ nh r ng:

ả ưở ớ ế ư ị Thiên chúa giáo cũng có nh h ng khá l n đ n c dân trong đ a bàn.

ư ậ ồ ạ ề ậ ạ ạ Nh v y, Đ o Ph t và Đ o Thiên chúa đ u cùng t n t ị i trên đ a bàn

ự ế ố ư thành ph Thái Nguyên qua th c t ị cũng nh qua các đ a danh mà chúng tôi đã

ượ ứ ề ỏ ằ ờ ố ờ ố ư ầ s u t m đ c. Đi u này cũng ch ng t r ng: đ i s ng văn hoá và đ i s ng tâm

ườ ạ ị ủ linh c a ng i dân trên đ a bàn là khá phong phú và đa d ng.

ấ ấ ể ặ ố * Đ c đi m văn hoá thành ph Thái Nguyên qua d u n tín ng ưỡ ng

ị trong đ a danh

ưỡ ệ ể ộ ộ ố ủ ở Tín ng ng là m t bi u hi n, m t thành t c a văn hoá dân gian và dân

ề ưỡ ưỡ ể ệ ề ộ t c nào, vùng mi n nào cũng có tín ng ng. Tín ng ng th hi n ni m tin, s ự

ưỡ ườ ệ ề ộ ố ượ ự ặ ộ ng ộ ủ ng m c a ng i Vi t Nam v m t đ i t ng t nhiên ho c xã h i nào

ườ ụ ế ẽ ằ ờ đó mà ng i ta cho r ng n u tôn vinh, th ph ng s đem l ạ ợ i l ề ậ i ích v v t

ặ ầ ặ ấ ồ ộ ườ ch t, ho c tinh th n cho cá nhân, ho c nhóm, c ng đ ng ng i.

ị ưỡ ượ ể ệ ệ Trong đ a danh, tín ng ng đ ộ c th hi n qua vi c linh thiêng hoá m t

ộ ườ ệ ộ ườ ụ ượ l c l ng siêu nhiên, m t con ng i hào ki t hay m t ng i có công lao trong

ộ ấ ự ữ ạ ố ị công cu c đ u tranh ch ng ngo i xâm, xây d ng xóm làng. Nh ng đ a danh thể

ệ ưỡ ư ề ỏ ạ ề ấ ộ hi n tín ng ề ng này nh : đ n Đ i C n (H. V. T), đ n M B ch (Q. V), đ n

ươ ồ X ng R ng (P. Đ. P).

ấ ấ ố ị ưỡ ượ Trong đ a danh thành ph Thái Nguyên, d u n tín ng ng đ c th hi n ể ệ ở

ạ ờ ổ ờ ộ hai khía c nh: th cúng t tiên và th anh hùng dân t c.

ưỡ ổ Tín ng ờ ng th cúng t tiên

ừ ấ ườ ề ớ ổ ế ằ ố ơ Đã t r t lâu, ng i ta cho r ng ch t là v v i t tiên n i chín su i và tin

ổ ạ ỡ ộ ừ ằ r ng ông bà t ẫ tiên v n đi l i phù h , giúp đ con cháu, t đó hình thành nên

ưỡ ổ ạ ộ ạ ưỡ ặ ở tín ng ờ ng th cúng t tiên. Đây là ho t đ ng sinh ho t tín ng ng có m t

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ặ ư ủ ề ộ nhi u dân t c Đông Nam Á và cũng là đ c tr ng c a vùng văn hoá này.

ứ ủ ườ ệ ờ ổ ầ Trong tâm th c c a ng i Vi t, th cúng t ộ ư ở tiên g n nh tr thành m t

ờ ổ ư ứ ầ ơ ớ th tôn giáo, và h u nh gia đình nào cũng có bàn th t ữ tiên, l n h n n a

ờ ọ ự ọ trong dòng h có xây d ng nhà th h .

ộ ờ Th anh hùng dân t c

ưỡ ệ ấ ớ ở ấ ệ ụ ằ Đây là tín ng ng xu t hi n r t s m Vi t nam, nh m m c đích ghi

ườ ạ ặ ộ ố ữ công nh ng ng i có công lao trong công cu c ch ng gi c ngo i xâm và xây

ữ ậ ưỡ ế ọ ự d ng xóm làng. Không nh ng v y, tín ng ng này còn đoàn k t m i ng ườ i,

ả ệ ổ ọ ầ ự ự ệ ớ m i t ng l p trong s nghi p xây d ng và b o v t ố qu c.

ố ị ưỡ ộ ượ ờ Trên đ a bàn thành ph , tín ng ng th anh hùng dân t c đ c th hi n ể ệ r tấ

ộ ấ ề ề ị ỉ ự rõ qua đ a danh ch công trình xây d ng: đ n Đ i C n (H. V. T), đ n M ỏ B chạ

(Q. V)…

ấ ứ ấ ộ ị ườ ả Đ i C n t c Tr nh Văn C n là con ng ượ i có nghĩa khí, dũng c m. Đ c

ươ ế ạ ộ ọ ộ L ở ng Ng c Quy n giác ng , ông đã đi theo cách m ng. Trong cu c kh i

ươ ế ọ nghĩa Thái Nguyên, ông đã cùng L ng Ng c Quy n và nghĩa quân anh dũng

ế ấ ươ ế ạ ấ ọ ộ chi n đ u. L ng Ng c Quy n đã trúng đ n và hy sinh. Đ i C n không b ị

ị ắ ầ ế ế ầ ạ ị ơ lung l c tinh th n cho dù nghĩa quân b b t g n h t, ông quy t không ch u r i

ộ ấ ặ ẫ ế ợ ở ộ vào tay gi c. Đ i C n đã anh dũng tu n ti ộ t. Ca ng i cu c kh i nghĩa do Đ i

ươ ứ ế ế ấ ậ ạ ọ ụ C n và L ng Ng c Quy n lãnh đ o, c nghè T p Xuyên Ngô Đ c K lúc đó

ụ ả ị ế ơ ượ ụ đang b giam trong ng c tù Côn Đ o đã vi t 6 bài th , sau đ ỳ c c Hu nh

ơ ở ầ ư ậ ạ Thúc Kháng s u t p và in trong Thi Tù Tùng Tho i. Bài th m đ u, ông

ộ ấ ợ dành riêng ca ng i Đ i C n:

ạ ị ị ị H n đ a hà lai t ch l ch thanh

ụ ế ổ ị S trùng đ a ng c ki m năng minh

ử ạ Ngã Nam cách m ng anh hùng s

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ạ ổ ỳ ị Thiên c thu san Tr nh đ t danh

Có nghĩa là:

ừ ạ ế ữ ấ ằ Gi a đ t b ng t ọ đâu v ng l ấ i ti ng s m sét

Ở ố ấ ầ ụ ể ế ị ch n m y t ng đ a ng c mà ki m có th khua vang

ố ử ạ ướ Trong cu n s anh hùng cách m ng n c nam ta

ỏ ượ ị ờ Nghìn đ i ai b đ c tên ông Tr nh Đ t! ạ [19, tr.1315]

ưở ụ ớ ướ ủ ộ ấ ọ T ng nh , khâm ph c lòng yêu n ế ươ c c a Đ i C n, L ng Ng c Quy n

ả ồ ở ự ề ộ ờ và quân sĩ, nhân dân Thái Nguyên đã d ng đ n th trên m t qu đ i trung

ị ọ ị ễ ế ứ ề ấ ộ ỉ tâm t nh l g i là đ n Đ i C n. Hàng năm c vào d p l t ặ t, nhân dân và đ c

ệ ế ọ ươ ưở ệ ớ bi t là các em h c sinh đ n dâng h ng t ơ ủ ng ni m và ghi nh công n c a

ọ ậ ố ể ề ấ ấ ớ ị ệ hai v anh hùng v i tâm nguy n luôn ph n đ u, h c t p t ơ t đ đ n đáp công n

ườ ướ ể ệ ử ẹ ữ ủ c a nh ng ng i đi tr c. Đây cũng chính là nghĩa c đ p và th hi n tín

ưỡ ộ ủ ờ ườ ng ng th anh hùng dân t c c a ng ủ i dân Thái Nguyên nói riêng và c a

ườ ệ ng i dân Vi t Nam nói chung.

ươ ệ ố ự ể ệ 3.2.2. S th hi n các ph ị ng di n văn hoá trong đ a danh thành ph Thái

Nguyên

ự ể ệ ươ ệ ạ 3.2.2.1. S th hi n ph ng di n văn hoá sinh ho t

ế ố ạ ủ ả ấ ườ Y u t văn hoá s n xu t, sinh ho t c a ng ể ệ i dân Thái Nguyên th hi n

ề ặ ố ị ề trong các ngành ngh . Trong các ngh có m t trên đ a bàn thành ph thì ngh ề

ề ấ ươ ả ồ ộ ơ ộ ổ ế tr ng chè thu c xã Tân C ng là n i ti ng h n c . Đây là m t ngh r t phù

ườ ở ườ ơ ỉ ớ ợ h p v i ng i dân Thái Nguyên cũng b i ng ị i dân n i đây chăm ch , ch u

ộ ị ự ậ ợ ậ khó lao đ ng. Thêm vào đó là đ a hình t nhiên, khí h u thu n l ệ i cho vi c

ổ ế ươ ữ ồ ơ tr ng cây chè. Chè Tân C ng n i ti ng th m ngon không nh ng trong n ướ c

ệ ươ ẩ ấ ơ ướ ưở mà hi n nay còn v n xa h n, xu t kh u ra các n ạ c b n. Th ứ ng th c chè

ể ệ ươ ư ặ ớ Tân C ng v i phong cách riêng cũng là th hi n nét văn hoá đ c tr ng trong

ươ ữ ệ ạ ố ị ph ng di n văn hoá sinh ho t. Có nh ng đ a danh thành ph Thái Nguyên thể

ề ồ ề ổ ư ế ệ ấ ồ ồ hi n ngh tr ng chè và vùng đ t tr ng ch n i ti ng nh : xóm Đ i Chè

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ươ ứ ồ (P.Trìu), đ ng Bãi Chè (T. Đ c), Xã Tân C ng...

ự ể ệ ủ ươ ệ ấ ả 3.2.2.2. S th hi n c a ph ng di n văn hoá s n xu t

ặ ư ấ ủ ả ườ ệ ủ ư Đ c tr ng văn hóa s n xu t c a ng i Vi t nói riêng và c a c dân Đông

ư ủ ề ề ộ Nam Á nói chung là "N n văn hoá c a các c dân thu c n n văn minh nông

ệ ướ ế ố ớ ằ ồ nghi p lúa n c v i ba y u t : văn hoá núi, văn hoá đ ng b ng, và văn hoá

ế ố ồ ư ể ằ ạ ố bi n. Trong đó, y u t đ ng b ng tuy có sau nh ng l i đ ng vai trò ch đ o ủ ạ "

[7, tr.42].

ề ồ ệ ể ấ ậ ể ệ ị D u hi u đ nh n ra ngh tr ng lúa n ướ ượ c đ c th hi n qua các đ a danh

ỷ ợ ấ ỏ ỉ ư ồ ch vùng đ t nh phi dân c (đ ng), các công trình thu l ế i (sông, b n, kênh,

ể ị ứ ố ế ồ ồ ồ ậ đ p…). Có 40 ph c th đ a danh có thành t chung đ ng: đ ng Gi ng, đ ng Đình,

ầ ồ ồ ồ ượ ứ ồ ơ đ ng C u, đ ng Ri, đ ng Cánh Ph ng (T. Đ c); đ ng R m (Đ.Q)... có 2

ể ị ể ị ứ ứ ầ ph c th đ a danh sông: sông C u, sông Công; có 1 ph c th đ a danh kênh:

ể ị ươ ượ ứ ế ế ế ố kênh Núi C c (T. C ng); có 3 ph c th đ a danh b n: b n T ng (T. V), b n

ể ị ứ ế ậ ậ ố Oánh (T. D), b n Than (Q. V); có 2 ph c th đ a danh đ p: đ p Núi C c

ươ ậ (T.C ng), đ p Bađa (C. G)…

ế ố ả ấ ượ ể ệ ữ ị Ngoài ra, y u t văn hoá s n xu t còn đ c th hi n qua nh ng đ a danh

ớ ượ ế ề ố ề ề có liên quan đ n ngh truy n th ng, tuy s l ng không nhi u. Đó là xóm Lò

ấ ạ ủ ứ ứ ế ả ạ G ch (T. Đ c) chuyên s n xu t g ch th công; xóm B n Đò (T. Đ c) chuyên

ề ở ằ làm ngh ch khách b ng đò qua sông…

ự ể ệ ủ ươ ệ 3.2.2.3. S th hi n c a ph ng di n văn hoá vũ trang

ằ ở ị ủ ố Do đ a bàn thành ph Thái Nguyên n m vùng trung tâm c a vùng

ế ượ ử ự ắ ồ ị ướ chi n l c phía b c sông H ng, nên trong l ch s d ng n c và gi ữ ướ n c lâu

ế ệ ữ ủ ấ ộ ơ ơ ừ dài c a dân t c, n i đây đã t ng là n i tranh ch p quy t li t gi a quân và dân ta

ế ượ ặ ạ ị ọ ọ ớ v i gi c ngo i xâm. Chính v trí chi n l ị c quan tr ng và đ a bàn tr ng y u ế c aủ

ạ ố ộ ố ộ thành ph đã t o cho nhân dân các dân t c thành ph Thái Nguyên có m t

ề ấ ạ ấ ấ ố ố ề truy n th ng đ u tranh ch ng ngo i xâm trung kiên, anh hùng, b t khu t. Đi u

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ượ ấ ấ ủ ị ể ệ này đ c th hi n rõ qua d u n c a đ a danh.

ế ờ ướ ề ộ Th i phong ki n, d ế i tri u Lý (1010 1225), trong cu c kháng chi n

ố ượ ướ ự ỉ ươ ự ủ ủ ch ng quân xâm l ố c T ng, d i s ch huy c a D ng T Minh, Th lĩnh

ươ ủ ấ ố ph Phú L ng, nhân dân vùng đ t thành ph Thái Nguyên ngày nay đã kiên

ẹ ả ượ ầ ố ữ ườ c ng, dũng c m đánh d p quân xâm l c nhà T ng, góp ph n gi ờ yên b cõi

ắ ạ ệ ỏ ế ơ ố ớ ủ ố phía b c qu c gia Đ i Vi ể t. Đ bày t lòng bi ươ t n đ i v i Th lĩnh D ng

ổ ươ ờ ố ề T ự Minh, ngoài đ n Đu m (Phú L ậ ng) th ông, nhân dân thành ph còn l p

ờ ươ ự ạ ề ỏ ạ ườ ề đ n, th D ng T Minh t i đ n M B ch ph ng Quang Vinh. Đây là ngôi

ượ ườ ớ ể ỏ ấ ề ấ đ n r t linh thiêng và đ c nhân dân th ng xuyên lui t i đ bày t t m lòng

ế ơ ượ bi ầ t n và c u mong đ c an lành.

ế ộ ố Trong cu c kháng chi n ch ng Pháp, quân và dân Thái Nguyên d ướ ự i s

ạ ủ ộ ấ ươ ế ấ ọ lãnh đ o c a Đ i C n và L ớ ổ ậ ng Ng c Quy n đã n i d y đ u tranh, cùng v i

ư ế ế ắ ộ ả ướ ồ c n ố ẻ c đ ng lòng quy t tâm đánh th ng k thù, đ a cu c kháng chi n ch ng

ắ ợ ế ơ ế Pháp đ n th ng l i. Nhân dân Thái Nguyên vô cùng bi t n 2 ông và đã xây

ộ ấ ữ ề ề ộ ị ự d ng ngôi đ n mang tên Đ n Đ i C n. Đây cũng là m t trong nh ng đ a danh

ủ ấ linh thiêng c a vùng đ t Thái Nguyên.

ế ề ố ố ộ ị ị Trong cu c kháng chi n ch ng Mĩ, trên đ a bàn thành ph , nhi u đ a

ử ế ầ ớ ộ ị ữ danh đã đi vào l ch s dân t c v i nh ng chi n công oai hùng. Đó là c u Gia

ạ ồ ữ ế ậ ẩ ắ ồ ị ị B y, đ i Cao X , đ i Tr n Đ a, xã Quy t Th ng…nh ng đ a danh đã nói lên

ị ự ế ế ẻ ề ầ ắ ấ ả t t c ý chí, ngh l c, ni m tin, tinh th n và lòng quy t tâm chi n th ng k thù

ố ủ c a quân dân Thái Nguyên nói chung, thành ph Thái Nguyên nói riêng.

ượ ệ ượ ể ệ Ngoài ra, ph ng di n văn hoá vũ trang cũng đ ữ c th hi n qua nh ng

ữ ệ ẩ ả ị ướ ề ự ệ ơ đ a danh là nh ng kh u hi u, ph n ánh ọ c m , nguy n v ng v s thành

ắ ợ ướ ẻ ế ấ công, th ng l ắ c k thù. Đó là xã Quy t Th ng, xóm Ba Nh t (L.S), xóm i tr

ế ườ ộ Ti n B (L.S), ph ng Quang Vinh…

ư ậ ả ươ ệ ạ Nh v y, c ba ph ng di n văn hoá sinh ho t, văn hoá vũ trang và văn

ấ ề ượ ả ể ệ ứ ớ ố ị hoá s n xu t đ u đ c th hi n qua đ a danh thành ph Thái Nguyên v i m c

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ộ ệ ố ế ớ ự ạ ạ ộ ậ đ đ m nh t khác nhau. Chúng có s liên k t v i nhau t o thành m t h th ng

ả ả ướ ơ ề ộ ộ ố ệ có kh năng ph n ánh ả c m v m t cu c s ng hoàn thi n, hoàn mĩ; ph n

ử ấ ề ề ả ố ị ánh truy n th ng l ch s đ u tranh anh dũng và hào hùng; ph n ánh ni m t ự

ề ộ ị hào v m t vùng đ t " ấ đ a linh nhân ki ệ ". t

ể ế *Ti u k t

ủ ự ạ ố ượ ể ệ S đa d ng c a văn hoá thành ph Thái Nguyên đ c th hi n khá rõ

ủ ị ộ ị ư ự ạ ị ỉ ậ qua s đa d ng c a đ a danh. Nói khác đi, đ a danh nh là m t đ a ch tin c y

ạ ấ ấ ư ứ ể ể ậ ậ ghi l ị i d u n văn hoá v t th cũng nh văn hoá phi v t th . Nghiên c u đ a

ướ ấ ự ả ộ ưở ố ớ ủ danh d i góc đ văn hoá cho th y s nh h ng c a văn hóa đ i v i ngôn

ữ ể ế ấ ẳ ị ị ng là r t rõ. Vì th chúng ta có th kh ng đ nh đ a danh là nhân t ố ả ồ b o t n

ị các giá tr văn hoá.

ư ự ố ộ ị ưở Trong đ a danh thành ph Thái Nguyên có s giao l u, c ng h ng c a ủ các

ệ ấ ề n n văn hoá: văn hoá Vi t, văn hoá n và văn hoá Trung Hoa. Qua đ a ị danh,

ữ ưỡ ượ ể ệ ộ ụ ậ nh ng phong t c t p quán, tín ng ng dân gian đ c th hi n m t cách chân

ủ ờ ố ứ ố ự ộ ề th c, sinh đ ng. Đó là s c s ng ti m tàng c a đ i s ng tâm linh mà ng iườ

ử ắ ọ dân Thái Nguyên đã g i g m qua các tên g i.

ể ủ ị ử ặ ộ ườ M t khác, trong quá trình phát tri n c a l ch s xã h i, ng i dân thành

ừ ố ươ ượ ầ ph đã không ng ng v n lên, v ổ ằ t qua cái khó cái kh b ng tinh th n và ý

ự ắ ộ ướ ộ chí s t đá trong công cu c d ng n c và gi ữ ướ n c. Đó cũng là m t nét văn

ủ ề ố ườ ệ ườ ố hoá truy n th ng c a ng i Vi t nói chung và ng i dân thành ph Thái

ị ở ầ Nguyên nói riêng. Các đ a danh mà chúng tôi đã trình bày trên đã ph n nào

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ứ ề ch ng minh cho đi u này.

Ậ

Ế

K T LU N

ả ạ ố ị ị ệ Kh o sát đ a danh trên đ a bàn thành ph Thái Nguyên, bên c nh vi c

ạ ứ ề ệ ố ồ ạ ị ự d ng l i b c tranh v h th ng đ a danh đang t n t ề i, chúng tôi còn có đi u

ề ị ụ ể ệ ưỡ ử ị ki n tìm hi u thêm v l ch s , đ a lí, văn hoá, phong t c, tín ng ng, tôn giáo

ề ấ ạ ộ ố ủ c a m t vùng đ t giàu truy n th ng cách m ng.

ậ ợ ứ ố ị Nghiên c u đ a danh thành ph Thái Nguyên, chúng tôi có thu n l i là

ừ ưở ự ủ ữ ả ướ ư ượ đ c th a h ng nh ng thành t u c a các tác gi đi tr c nh Lê Trung Hoa,

ừ ễ ườ ạ ạ T Thu Mai, Nguy n Kiên Tr ậ ng, Phan Xuân Đ m và hàng lo t các lu n

ố ủ ề ị ứ ệ ọ ọ văn nghiên c u v đ a danh các huy n, thành ph c a các h c viên cao h c

ả ướ trong c n c.

ữ ể ả ậ ấ ế Qua quá trình kh o sát, có th nêu lên nh ng nh n xét có tính ch t k t

ậ ướ ầ ề ị ư ố lu n b c đ u v đ a danh thành ph Thái Nguyên nh sau:

ề ố ượ ứ ệ ệ ượ ồ ị 1. V s l ng, c li u hi n có đ ậ c chúng tôi thu th p g m 1072 đ a

ạ ớ ự ự ố ố ư ả danh v i 40 lo i hình t nhiên không t nhiên. Đây ch a ph i là con s cu i

ố ị ề ị ủ ư ể ắ ớ cùng nh ng nó g n v i quan đi m c a chúng tôi v đ a danh. S đ a danh này

ể ặ ả ườ ủ ị ả ị cũng đã ph n ánh rõ đ c đi m môi tr ng sinh thái, c nh quan, đ a lí c a đ a

ươ ả ố ồ ị ph ng. Thành ph Thái Nguyên có c nh quan văn hoá núi: 41 đ a danh đ i,

ả ả ồ ị ị ị ằ 7 đ a danh núi, 5 đ a danh đ o; có c nh quan văn hoá đ ng b ng: 40 đ a danh

ế ế ặ ồ ộ ị ị ồ liên quan đ n đ ng ru ng, 9 đ a danh liên quan đ n sông h . M t khác, đ a

ự ự ố ể ệ danh thành ph Thái Nguyên cũng th hi n rõ s phân chia thành hai khu v c

ạ Ở ộ ế ị ườ ộ n i thành và ngo i thành. n i thành có các đ a danh liên quan đ n đ ng

ố ườ ườ ố ườ ph mang tên ng ị i: 15 đ a danh đ ị ng ph , 4 đ a danh ph ng. Ngoài ra,

ề ễ ậ ấ ộ ớ ị ở ộ ủ ạ m t đi u d nh n th y khi nói t i đ a danh n i thành c a Thái Nguyên là đ i

ế ố ế ố ế ậ ộ ị ượ b ph n đ a danh liên quan đ n s đ m (s đ m đã đ ể ở c danh hoá đ tr

ố ế Ở ạ ị ị ị thành đ a danh): 515 đ a danh là s đ m. ngo i thành là các đ a danh liên

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ạ ộ ệ ế ả ấ ồ quan đ n ho t đ ng s n xu t nông nghi p: xóm (133), đ ng (40)…

ư ấ ố ố ị ị 2. Đ a danh thành ph Thái Nguyên có c u trúc gi ng nh các đ a danh trên

ồ ố ố ố ố ả ướ c n c, g m hai thành t : thành t A (thành t chung) và thành t B (thành

ố ự ắ ố t ữ riêng). Gi a hai thành t ớ này có s g n bó v i nhau theo quan h ữ ệ gi a cái

ị ượ ạ ị ố ượ ạ ỉ ạ h n đ nh và cái đ c h n đ nh. Theo đó, thành t A là cái đ ị c h n đ nh ch ra

ố ượ ạ ố ứ ạ ị ệ lo i hình đ i t ng còn thành t B là cái h n đ nh, có ch c năng khu bi t và cá

ố ượ ể ủ ố ự th hoá đ i t ề ộ ng. Tuy nhiên, xét v đ dài c a các thành t thì có s khác nhau.

Ở ố ố ộ ố ộ thành ph Thái Nguyên, thành t A có đ dài là 3 âm ti ế thành t t, b có đ dài

ế ố ể ị ứ ở ố là 9 âm ti t. Thành t A trong ph c th đ a danh thành ph Thái Nguyên ít

ậ ủ ể ặ ộ ố chuy n hoá sang tên riêng ho c b ph n c a tên riêng. Còn thành t ặ B có đ c

ơ ả ủ ự ể ố ớ ầ ủ ể đi m c b n gi ng v i tên riêng c a các khu v c khác: có đ y đ các ki u quan

ệ ủ ị ệ ẳ ụ ậ ể ệ ệ h chính ph , quan h đ ng l p, quan h ch v , trong đó ki u quan h chính

ụ ọ ph đóng vai trò quan tr ng.

ề ạ ố ị ấ 3. Đ a danh thành ph Thái Nguyên r t phong phú và đa d ng v ý nghĩa,

ươ ả ướ Ở ứ ư ị ị ố ph ng th c đ nh danh nh các đ a danh trong c n c. thành ph Thái

ộ ố ị ộ ị ự ệ ấ Nguyên có m t s đ a danh thu c nhóm đ a danh t nhiên xu t hi n trong kho

ơ ư ệ ề ể ế ọ tàng truy n truy n thuy t. Có th nói, chính văn h c dân gian là n i l u gi ữ và

ẹ ơ ị ị ố làm đ p h n cho đ a danh trên đ a bàn thành ph .

ề ạ ố ớ ậ ơ 4. Thành ph Thái Nguyên cũng là n i có nhi u tôn giáo l n: Đ o Ph t,

ụ ậ ề ạ ưỡ ớ ị Đ o Thiên chúa… và nhi u phong t c t p quán, tín ng ng. V i 19 đ a danh

ể ệ ấ ờ ố ế ề ế ờ liên quan đ n nhà th , chùa, đ n, đình, mi u đã th hi n r t rõ đ i s ng văn

ủ ạ ố ị hoá, tâm linh c a nhân dân thành ph Thái Nguyên. Bên c nh đó, qua các đ a

ươ ệ ượ ể ệ ạ danh, ba ph ng di n văn hoá cũng đ c th hi n: văn hoá sinh ho t, văn hóa

ể ẹ ấ ộ ộ ả s n xu t và văn hoá vũ trang. Đây có th xem là m t nét đ p và là m t giá tr ị

ấ ứ ộ ị ấ ướ ử ệ vĩnh c u cho b t c m t đ a danh nào trên đ t n c Vi t Nam.

ấ ề ị ữ ế ậ ố Trên đây là nh ng k t lu n chung nh t v đ a danh thành ph Thái

ố ắ ể ọ Nguyên. Tuy đã c g ng khai thác m i thông tin có th , chúng tôi bi ế ằ t r ng

ợ ượ ậ ị ế ề ấ trong 1072 đ a danh đã t p h p đ c còn có bi t bao thông tin, bao v n đ mà

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ể ế ượ ư ể chúng tôi ch a th tìm hi u h t đ c.

Ụ DANH M C CÔNG TRÌNH

Ố Ủ Ả Ế C A TÁC GI ĐÃ CÔNG B CÓ LIÊN QUAN Đ N

Ậ Ề Đ TÀI LU N VĂN

ị ườ ử ế ữ ọ ừ ị ẻ ọ 1. Hoàng Th Đ ng (2008), "T l ch s đ n tên g i", Ng h c tr Xuân

ữ ọ ộ ệ 2008, H i ngôn ng h c Vi t Nam.

2. Hoµng ThÞ §êng (2008), "§Þa danh thµnh phè Th¸i Nguyªn mét sè

®Æc

®iÓm v¨n ho¸" - B¸o v¨n nghÖ Th¸i Nguyªn, (20) tr. 12

3. Hoµng ThÞ §êng (2008), "§Þa danh vµ c¸ch ®Þnh danh" - B¸o

Th¸i

Nguyªn cuèi tuÇn, (2479) tr. 2

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

Ả

Ệ

TÀI LI U THAM KH O

ệ 1. Đào Duy Anh (2004), Vi t Nam văn hoá s c ử ươ , Nxb VHTT, Hà N i. ộ ng

2. Đào Duy Anh (2005), Hán Vi ệ ừ ể , Nxb VHTT, Hà N i. ộ đi n t t

ễ ị ệ ộ 3. Nguy n Văn Âu (1993), Đ a danh Vi t Nam ụ , Nxb Giáo d c, Hà N i.

ễ ộ ố ấ ọ ệ 4. Nguy n Văn Âu (2000), ề ề ị M t s v n đ v đ a danh h c Vi t Nam , Nxb

ạ ọ ố ộ ộ Đ i h c Qu c gia Hà N i, Hà N i.

ấ ả ố ử ả ộ ả ị 5. Ban ch p hành Đ ng b Thành ph Thái Nguyên ộ L ch s Đ ng b Đ ng

ả ộ ệ C ng s n Vi ố t Nam Thành ph Thái Nguyên.

ừ ể ụ ộ 6. Phan Văn Các (1994), T đi n Hán Vi ệ , Nxb Giáo d c, Hà N i. t

ễ ẩ ừ ạ ừ ế ệ 7. Nguy n Tài C n (1975), T lo i danh t trong Ti ng Vi ệ t hi n đ i ạ , Nxb

ộ ọ ộ Khoa h c Xã h i, Hà N i.

ỗ ữ ệ ủ ừ ừ ế ạ ọ 8. Đ H u Châu (1997), Các bình di n c a t và t Ti ng Vi ệ , Nxb Đ i h c t

ố ộ ộ Qu c gia Hà N i, Hà N i.

ế ệ ề ấ ướ ươ 9. Hoàng Th Châu (1998), ị Ti ng Vi t trên các mi n đ t n c (ph ữ ng ng

ộ ộ ọ h c)ọ , Nxb Khoa h c Xã h i, Hà N i.

ệ ị ư ị 10. Phan Huy Chú (1997), Hoàng Vi t đ a d chí ( Phan Đăng d ch), Nxb

ậ Thu n Hoá.

ề ị ử ầ ạ 11. Tr n Trí Dõi (2000), "V đ a danh C a Lò", T p chí văn hoá dân gian (3)

tr.4346.

ề ủ ế ừ ữ ầ 12. Tr n Trí Dõi (2000), "Không gian ngôn ng và tính k th a đa chi u c a

ộ ị ị đ a danh (qua phân tích m t vài đ a danh ở ệ Vi t Nam)", Ngôn ng và ữ

ệ ể ự s phát tri n văn hoá Vi t Nam .

ễ ả ố ị 13. Nguy n Văn Dũng (2006), , Kh o sát đ a danh thành ph Thanh Hoá

ữ ậ ạ ọ Lu n văn Th c sĩ khoa h c Ng văn, Vinh.

ượ ễ ả ổ ệ 14. Nguy n D c, Trung H i (2001), ị S tay đ a danh Vi t Nam , Nxb Giáo

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ộ ụ d c, Hà N i.

ươ ứ ạ ừ 15. Ph m Đ c D ng (2002), ế T văn hoá đ n văn hoá h c ọ , Nxb Văn hoá

Thông tin, Hà N i. ộ

ươ ứ ạ ế ậ 16. Ph m Đ c D ng (1998), 25 năm ti p c n Đông Nam Á h c ọ , Nxb Khoa

ộ ộ ọ h c Xã h i, Hà N i.

ươ ứ ạ ệ ố ả 17. Ph m Đ c D ng (2000), Văn hoá Vi , t Nam trong b i c nh Đông Nam Á

Nxb KHXH, Hà N i. ộ

ạ ả ị ở ế ậ 18. Phan Xuân Đ m (2005), Kh o sát các đ a danh ệ Ngh An, Lu n án Ti n

ữ ọ sĩ khoa h c Ng Văn, Vinh.

ị ả 19. Đ a chí Thái Nguyên ả (2005) (b n th o).

ễ ệ ừ ế ừ 20. Nguy n Thi n Giáp (1996), ệ ậ T và nh n di n t Ti ng Vi ệ , Nxb Giáo d c, ụ t

Hà N i. ộ

ễ ừ ự ế ụ ộ 21. Nguy n Thi n Giáp (1998), ệ ọ T v ng h c Ti ng Vi ệ , Nxb Giáo d c, Hà N i. t

ủ ệ ệ ễ ễ ậ 22. Nguy n Thi n Giáp (ch biên), Đoàn Thi n Thu t, Nguy n Minh Thuy t ế

ụ ẫ ộ ậ (1997), D n lu n ngôn ng h c ữ ọ , Nxb Giáo d c, Hà N i.

ị ở 23. Lê Trung Hoa (1991), Đ a danh ố ồ thành ph H Chí Minh , Nxb Khoa h c ọ

ộ ộ Xã h i, Hà N i.

ươ ơ ả ứ ệ 24. Lê Trung Hoa (2002), "Các ph ng pháp c b n trong vi c nghiên c u

ạ ị đ a danh ", T p chí ngôn ng ữ (7), tr 811.

ắ ươ ứ ị 25. Lê Trung Hoa (2003), Nguyên t c và ph ng pháp nghiên c u đ a danh

ố ồ ị ọ ộ (đ a danh thành ph H Chí Minh) , Nxb Khoa h c Xã h i, chi nhánh

ạ t ố ồ i Thành ph H Chí Minh.

ồ ấ ạ ừ ế ệ ụ ộ 26. H Lê (2003), C u t o t Ti ng Vi t hi n đ i ệ ạ , Nxb Giáo d c, Hà N i.

ừ ứ ị ả ế ậ 27. T Thu Mai (2004), Nghiên c u đ a danh Qu ng Tr ữ ị, Lu n án ti n sĩ Ng

ộ ộ văn. ĐHQG Hà N i ĐHKHXH&NV, Hà N i.

ọ ả ắ ệ ộ 28. Phan Ng c (2002), B n s c văn hoá Vi t Nam ọ , Nxb Văn h c, Hà N i.

ủ ừ ể ế ừ ể 29. Hoàng Phê (ch biên) (1992), T đi n Ti ng Vi ệ , Trung tâm t t đi n ngôn

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ữ ộ ng , Hà N i.

ữ ọ ạ ươ ữ ả 30. Rozdextvenxki Iu. V (1997), Nh ng bài gi ng ngôn ng h c đ i c ng.

ỗ ệ ụ ộ ị (Đ Vi t Hùng d ch), Nxb Giáo d c, Hà N i.

ả ị ủ 31. Saussure F.De (1973), Giáo trình ngôn ng h c đ i c ữ ọ ạ ươ (b n d ch c a ng

ữ ọ ữ ườ ạ ọ ợ ộ ổ ổ t ngôn ng h c, Khoa ng văn, Tr ng Đ i h c T ng h p Hà N i.

ộ ọ Nxb Khoa h c Xã h i.

ế ầ ỳ ố ị 32. Tr n Thanh Tâm, Hu nh Đình K t (2001), Đ a danh Thành ph Hu ế,

ộ ộ Nxb Văn hoá dân t c, Hà N i.

ủ ễ ừ ể ệ 33. Nguy n Kim Th n (ch biên) (1996), ả T đi n Hán Vi ệ t hi n đ i ạ , Nxb

ế ớ ộ Th gi i, Hà N i.

ạ ừ ắ ể ạ ừ ế 34. Lý Toàn Th ng (1997) "Lo i t và các ti u lo i danh t trong Ti ng

ạ Vi t", ệ T p chí ngôn ng ữ, (2), tr.113.

ả ắ ử ắ ừ 35. Lý Toàn Th ng (2001), "B n s c văn hoá: th nhìn t ộ góc đ tâm lí

ạ ngôn ng ",ữ T p chí ngôn ng ữ, (15), tr 16.

ế ấ ắ ạ ạ ộ ệ 36. Ph m T t Th ng (2003), "M t cách phân lo i tên riêng trong ti ng Vi t",

ạ T p chí ngôn ng ữ, (5), tr.31 37.

ầ ọ ơ ở ệ ộ 37. Tr n Ng c Thêm (1998), C s văn hoá Vi t Nam ụ , Nxb Giáo d c, Hà N i.

ầ ọ ề ả ắ ệ 38. Tr n Ng c Thêm (1999), Tìm v b n s c văn hoá Vi t Nam , Nxb thành

ố ồ ph H Chí Minh.

ế ủ ễ 39. Bùi Thi t (ch biên), Lê Kim Dung, Nguy n Chí Thăng (1999) Đ a ị

ố ồ danh Thành ph H Chí Minh , Nxb Thanh niên, Hà N i. ộ

ế ị ệ 40. Bùi Thi t (1999), Đ a danh văn hoá Vi t Nam , Nxb Thanh Niên, Hà N i. ộ

ệ ậ ữ ế ạ ọ ố 41. Đoàn Thi n Thu t (1997), Ng âm ti ng Vi ệ , Nxb Đ i h c Qu c gia Hà t

ộ ộ N i, Hà N i.

ễ ồ ể ặ ư ộ ủ 42. Nguy n Đ c T n (2002), ứ Tìm hi u đ c tr ng văn hoá dân t c c a ngôn

ư ườ ệ ữ ự ớ ộ ữ ng và t ủ duy c a ng i Vi t (trong s so sánh v i nh ng dân t c

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ạ ọ ộ ộ ố khác), Nxb Đ i h c Qu c gia Hà N i, Hà N i.

ễ Ứ ư ị ậ ế ị 43. Nguy n Trãi (1960), c Trai thi t p D đ a chí , (Phan Huy Ti p d ch),

ử ọ ệ ế ộ (Hà Văn Ti n hi u đính và chú thích), Nxb S h c, Hà N i.

ườ ủ ị ữ ể ả ặ 44. Nguy n Kiên Tr ễ ng (1996), Nh ng đ c đi m chính c a đ a danh H i

ớ ị ệ ậ ố Phòng (trong vài nét đ i sánh v i đ a danh Vi t Nam) , Lu n án Phó

ạ ọ ữ ọ ọ ộ ộ ế ti n sĩ khoa h c Ng văn, Đ i h c Khoa h c Xã h i và Nhân văn, Hà N i.

ễ ố ừ ế ừ ệ ạ ọ 45. Nguy n Văn Tu (1974), T và v n t ti ng Vi t hi n đ i ệ ạ , Nxb Đ i h c và

ệ ọ ộ Trung h c chuyên nghi p, Hà N i.

ệ ề ẩ ả 46. Hoàng Tu (1984), V tên riêng. Chu n hoá chính t và ngôn ng ữ, Nxb

ụ ộ Giáo d c, Hà N i.

ệ ọ ỉ ị ị 47. UBND T nh Hoà Bình, S Khoa h c công ngh (2007), ở ử Đ a danh l ch s

ị ươ ạ văn hoá du l ch và th . ng m i Hoà Bình

ữ ọ ệ ừ ể ế ệ 48. Vi n ngôn ng h c (2002), T đi n ti ng Vi ổ t ph thông , Nxb Thành ph ố

ồ H Chí Minh.

ổ ị ệ ố 49. Đinh Xuân Vinh (2002), S tay đ a danh Vi t Nam ạ ọ , Nxb Đ i h c Qu c

ộ ộ gia Hà N i, Hà N i.

ượ ủ ầ ố ơ ở ệ 50. Tr n Qu c V ng (ch biên), (2000), C s văn hoá Vi t Nam , Nxb Giáo

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ộ ụ d c, Hà N i.

Ả

Ộ Ố Ị

Ể

NH M T S Đ A DANH TIÊU BI U

ố Thành ph Thái Nguyên

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ố ồ H Núi C c

ầ ẩ C u Gia B y

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ộ ấ ề Đ n Đ i C n

Ụ Ụ PH L C

Ị Ầ Ố Ừ Ợ Ắ Ế CÁC Đ A DANH Đ Ƣ C S P X P THEO T N S T CAO

ể

ị

STT

Lo iạ

Đ a đi m

Nhóm ơ

ồ

T Ự

S n danh

ườ

ng Gia Sàng

ố Đ i Ch ng Sét ạ

ồ

NHIÊN

Đ i Cao X

ồ

Đ i Tăng Xê ố

ồ

Đ i Ông Đ ng

ườ

ồ

ng Đ ng Quang

ồ

Đ i T12

ồ

Đ i Đông Y

ồ ụ

Đ i C Lân

ồ

ấ Đ i Chu Văn T n

ườ

ng Hoàng Văn Th

ụ

ồ

ự Đ i Yên Ng a

ườ

ng Quang Trung Xã

ồ

Đ i Cây Sót

10.

ị

ứ Th nh Đ c

ồ

Đ i Ba Vành

11.

ồ

Đ i Bà Đá

12.

13.

14.

ồ Đ i Thông Đ i Siồ ồ ố

Đ i C c Lùng

15.

16.

ả

ồ

ồ ụ Đ i B c ủ Đ i Kh ng Kh ng

17.

ồ

18.

Đ i Nam ồ ợ

19.

Đ i H p Tác ọ

ồ ố Đ i G c C

20.

ồ

Đ i Ông Khoát

21.

ồ

Đ i Ông Mão

22.

ồ

23.

ồ

Đ i Long Ben ị ậ Đ i Tr n Đ a

24.

ồ ố

25.

Đ i G c Mít ườ

ồ

Đ i Ông C ng

26.

ồ

Đ i Gò Ra

27.

ồ

Đ i Vai Bò

28.

ồ

29.

Đ i Dân Quân ồ ộ ờ

Đ i C t C

30.

ồ

Đ i Cây Quân

31.

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

Ự Ự Ố Ấ XU NG TH P, THEO TIÊU CHÍ T NHIÊN, KHÔNG T NHIÊN

ươ

S n danh

32.

TỰ NHIÊN

ồ Đ i Th ồ

ng Binh ẻ

Đ i Sáo Đ

33.

ồ ầ Đ i B u

34.

ồ

ạ Đ i Gò Tr i

35.

ồ

ụ

36.

37.

ườ

38.

ng Trung Thành

39.

40.

ồ ộ

41.

42.

Xã Tân C ngươ

43.

ờ

44.

45.

46.

Đ i Bà C Đ i 88ồ Đ i Mồ Đ i Fồ Đ i Oồ ậ Đ i Đ c L p Núi C cố Núi Tiên N mằ Núi Đ i Chợ ươ Núi T ng T ố Núi Ph c Gia Núi Gu cộ

47.

ứ ị Xã Th nh Đ c Xã Tân C ngươ

ỏ Núi M Vàng

48.

ả

Đ o Dê

49.

ả

Đ o Cò

50.

ả

ắ Đ o Hang R n

51.

ả

52.

Đ o Núi Cái ằ

ả

53.

Đ o Tiên N m ồ

ỷ

ố Thu danh H Núi C c

54.

Xã Tân C ngươ

ồ

ấ H Ông Tr n

55.

ườ

ng Đông Quang

ọ ươ

ồ

H Ông Ng c L ng

56.

ồ ố

H D c Lim

57.

ứ ị Xã Th nh Đ c

ồ

H Khánh Hoà

58.

ồ

59.

H Nhà In ồ ầ

ầ H Đ u Ph n

60.

ỏ ạ

ố

Su i M B ch

61.

ườ

ng Quang Vinh

ố

Su i Tân Long

62.

ườ

ng Tân Long

ố

Su i Loàng

63.

ườ

ố

Su i Phúc Giành

64.

ng Gia Sàng ứ ị Xã Th nh Đ c

ố ầ Su i C u Gi

ạ t

65.

ế

66.

ườ

ng Túc Duyên

B n Oánh ượ

ế

B n T ng

67.

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ườ

ế

TỰ

ng Quang Vinh

68.

Thuỷ NHIÊN Danh

69.

B n Than Sông C uầ

70.

Sông Công

ứ ị Xã Th nh Đ c

71.

Ao Dài

72.

Xã Tân C ngươ

73.

Ao Chùa Kênh Núi C cố

74.

ồ

ườ

ồ

ọ

Đ ng Cây C

75.

ứ

ồ

ố

ng Đ ng Quang ị Xã Th nh Đ c

ầ Đ ng Ph c V u

Vùng đ tấ nh phiỏ dân cư

76.

ồ

ố

ứ Đ ng Ph c B a

77.

ồ

Đ ng Cây R m

78.

ồ

Đ ng Cây Sót

79.

ồ

80.

Đ ng Đình ọ

ồ

ẹ Đ ng Ng c K o

81.

ồ

ờ

82.

Đ ng Nhà Th ộ ờ

ồ

Đ ng C t C

83.

ồ

Đ ng Ba Đuôi

84.

ồ

ố

Đ ng H ng

85.

ồ

86.

ầ Đ ng Càng Qu n ạ

ồ

87.

Đ ng Ng ch Hái ợ

ồ

Đ ng Ngách Ch

88.

ồ

Đ ng Ngách Ao Sen

89.

ồ

Đ ng Ngách 45

90.

ồ

ộ

Đ ng Ông C

91.

ồ

Đ ng Ri

92.

ồ

93.

Đ ng Cây R m ầ

ồ

94.

Đ ng C u Tre ắ

ồ

Đ ng Xóm Tr ng

95.

ồ

ữ Đ ng Cây S a

96.

ồ

ị

Đ ng Ba L ch

97.

ồ

98.

ồ

ừ Đ ng R ng Nghè ụ Đ ng Th t

99.

ồ

100.

ử Đ ng C a ế

ồ

Đ ng Gi ng

101.

ồ

102.

ồ

103.

ồ

ẹ Đ ng Phúc D t ử Đ ng C a Làng ừ Đ ng R ng Giang

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ồ

ượ

Đ ng Cánh Ph

104.

ồ

Đ ng Bãi Chè

TỰ NHIÊN

105.

Vùng đ tấ nh phiỏ dân cư

ồ

Đ ng La Đà

106.

ồ

ừ

107.

ử Đ ng C a R ng ố

ồ

ỏ Đ ng D c Đ

108.

ồ

Đ ng Sau Đình

109.

ồ

110.

ồ

111.

ồ

Đ ng Cánh Gà ố Đ ng G c Trám ầ Đ ng C u

112.

ườ

ồ

Đ ng Ông C ng

113.

114.

ườ

ng Phan Đình Phùng

115.

T Ự NHIÊN

116.

ị KHÔNG Đ a danh ư c trú do chính ề ặ quy n đ t

117.

118.

119.

120.

121.

122.

123.

124.

125.

126.

127.

128.

129.

130.

131.

132.

133.

134.

135.

136.

137.

138.

139.

T 1ổ T 2ổ T 3ổ T 4ổ T 5ổ T 6ổ T 7ổ T 8ổ T 9ổ T 10ổ T 11ổ T 12ổ T 13ổ T 14ổ T 15ổ T 16ổ T 17ổ T 18ổ T 19ổ T 20ổ T 21ổ T 22ổ T 23ổ T 24ổ T 25ổ T 26ổ

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

140.

141.

T Ự NHIÊN

142.

ị KHÔNG Đ a danh ư c trú do chính ề ặ quy n đ t

143.

144.

145.

146.

147.

148.

149.

150.

151.

152.

153.

ườ

154.

ụ ng Hoàng Văn Th

155.

156.

157.

158.

159.

160.

161.

162.

163.

164.

165.

166.

167.

168.

169.

170.

171.

172.

173.

174.

175.

T 27ổ T 28ổ T 29ổ T 30ổ T 31ổ T 32ổ T 33ổ T 34ổ T 35ổ T 36ổ T 37ổ T 38ổ T 39ổ T 40ổ T 1ổ T 2ổ T 3ổ T 4ổ T 5ổ T 6ổ T 7ổ T 8ổ T 9ổ T 10ổ T 11ổ T 12ổ T 13ổ T 14ổ T 15ổ T 16ổ T 17ổ T 18ổ T 19ổ T 20ổ T 21ổ T 22ổ

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

100

176.

177.

T Ự NHIÊN

178.

ị KHÔNG Đ a danh ư c trú do chính ề ặ quy n đ t

179.

180.

181.

182.

183.

184.

185.

ườ

ươ

ng Tr ng V ng

186.

187.

188.

189.

190.

191.

192.

193.

194.

195.

196.

197.

198.

199.

200.

201.

202.

203.

204.

205.

206.

207.

208.

T 23ổ T 24ổ T 25ổ T 26ổ T 27ổ T 28ổ T 29ổ T 30ổ T 31ổ T 32ổ T 1ổ T 2ổ T 3ổ T 4ổ T 5ổ T 6ổ T 7ổ T 8ổ T 9ổ T 10ổ T 11ổ T 12ổ T 13ổ T 14ổ T 15ổ T 16ổ T 17ổ T 18ổ T 19ổ T 20ổ T 21ổ T 22ổ T 23ổ

ườ

ồ

209.

ng Đ ng Quang

210.

211.

Tổ 1 Tổ 2 Tổ 3

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

101

212.

213.

T Ự NHIÊN

214.

ị KHÔNG Đ a danh ư c trú do chính ề ặ quy n đ t

215.

216.

217.

218.

219.

220.

221.

222.

223.

224.

225.

226.

ườ

ề

227.

ng Quan Tri u

228.

229.

230.

231.

232.

233.

234.

235.

236.

237.

238.

239.

240.

241.

242.

243.

244.

245.

246.

247.

T 4ổ T 5ổ T 6ổ T 7ổ T 8ổ T 9ổ T 10ổ T 11ổ T 12ổ T 13ổ T 14ổ T 15ổ T 16ổ T 17ổ T 18ổ T 1ổ T 2ổ T 3ổ T 4ổ T 5ổ T 6ổ T 7ổ T 8ổ T 9ổ T 10ổ T 11ổ T 12ổ T 13ổ T 14ổ T 15ổ T 16ổ T 17ổ T 18ổ T 19ổ T 20ổ T 21ổ

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

102

248.

249.

T Ự NHIÊN

250.

ị KHÔNG Đ a danh ư c trú do chính ề ặ quy n đ t

251.

ườ

ng Gia Sàng

252.

253.

254.

255.

256.

257.

258.

259.

260.

261.

262.

263.

264.

265.

266.

267.

268.

269.

270.

271.

272.

273.

274.

275.

T 22ổ T 23ổ T 24ổ T 25ổ T 1ổ T 2ổ T 3ổ T 4ổ T 5ổ T 6ổ T 7ổ T 8ổ T 9ổ T 10ổ T 11ổ T 12ổ T 13ổ T 14ổ T 15ổ T 16ổ T 17ổ T 18ổ T 19ổ T 20ổ T 21ổ T 22ổ T 23ổ T 24ổ

ườ

276.

ng Túc Duyên

277.

278.

279.

280.

281.

282.

283.

Tổ 1 Tổ 2 Tổ 3 Tổ 4 Tổ 5 Tổ 6 Tổ 7 Tổ 8

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

103

284.

285.

T Ự NHIÊN

286.

ị KHÔNG Đ a danh ư c trú do chính ề ặ quy n đ t

287.

288.

289.

290.

291.

292.

293.

294.

295.

296.

297.

298.

ườ

ị

299.

ng Tân Th nh

300.

301.

302.

303.

304.

305.

306.

307.

308.

309.

310.

311.

312.

313.

314.

315.

316.

317.

318.

319.

T 9ổ T 10ổ T 11ổ T 12ổ T 13ổ T 14ổ T 15ổ T 16ổ T 17ổ T 18ổ T 19ổ T 20ổ T 21ổ T 22ổ T 23ổ T 1ổ T 2ổ T 3ổ T 4ổ T 5ổ T 6ổ T 7ổ T 8ổ T 9ổ T 10ổ T 11ổ T 12ổ T 13ổ T 14ổ T 15ổ T 16ổ T 17ổ T 18ổ T 19ổ T 20ổ T 21ổ

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

104

320.

321.

T Ự NHIÊN

322.

ị KHÔNG Đ a danh ư c trú do chính ề ặ quy n đ t

323.

324.

325.

326.

327.

328.

329.

330.

331.

332.

333.

334.

335.

336.

337.

338.

339.

ườ

ậ

340.

ng Tân L p

341.

342.

343.

344.

345.

346.

347.

348.

349.

350.

351.

352.

353.

354.

355.

T 22ổ T 23ổ T 24ổ T 25ổ T 26ổ T 27ổ T 28ổ T 29ổ T 30ổ T 31ổ T 32ổ T 33ổ T 34ổ T 35ổ T 36ổ T 37ổ T 38ổ T 39ổ T 40ổ T 41ổ T 42ổ T 1ổ T 2ổ T 3ổ T 4ổ T 5ổ T 6ổ T 7ổ T 8ổ T 9ổ T 10ổ T 11ổ T 12ổ T 13ổ T 14ổ T 15ổ

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

105

356.

357.

T Ự NHIÊN

358.

ị KHÔNG Đ a danh ư c trú do chính ề ặ quy n đ t

359.

360.

361.

362.

363.

364.

365.

366.

367.

ườ

368.

ng Tân Long

369.

370.

371.

372.

373.

374.

375.

376.

377.

378.

379.

380.

381.

382.

383.

384.

385.

386.

387.

T 16ổ T 17ổ T 18ổ T 19ổ T 20ổ T 21ổ T 22ổ T 23ổ T 24ổ T 25ổ T 26ổ T 27ổ T 1ổ T 2ổ T 3ổ T 4ổ T 5ổ T 6ổ T 7ổ T 8ổ T 9ổ T 10ổ T 11ổ T 12ổ T 13ổ T 14ổ T 15ổ T 16ổ T 17ổ T 18ổ T 19ổ T 20ổ

ườ

388.

ng Quang Trung

389.

390.

391.

Tổ 1 Tổ 2 Tổ 3 Tổ 4

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

106

392.

393.

T Ự NHIÊN

394.

ị KHÔNG Đ a danh ư c trú do chính ề ặ quy n đ t

395.

396.

397.

398.

399.

400.

401.

402.

403.

404.

405.

406.

407.

408.

409.

410.

411.

412.

413.

414.

415.

416.

417.

418.

419.

420.

421.

422.

423.

424.

425.

426.

ườ

427.

T 5ổ T 6ổ T 7ổ T 8ổ T 9ổ T 10ổ T 11ổ T 12ổ T 13ổ T 14ổ T 15ổ T 16ổ T 17ổ T 18ổ T 19ổ T 20ổ T 21ổ T 22ổ T 23ổ T 24ổ T 25ổ T 26ổ T 27ổ T 28ổ T 29ổ T 30ổ T 31ổ T 32ổ T 33ổ T 34ổ T 35ổ T 36ổ T 37ổ T 38ổ T 39ổ T 1ổ

ng Quang Vinh

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

107

428.

429.

T Ự NHIÊN

430.

ị KHÔNG Đ a danh ư c trú do chính ề ặ quy n đ t

431.

432.

433.

434.

435.

436.

437.

438.

439.

440.

441.

442.

ườ

443.

ng Cam Giá

444.

445.

446.

447.

448.

449.

450.

451.

452.

453.

454.

455.

456.

457.

458.

459.

460.

461.

462.

463.

T 2ổ T 3ổ T 4ổ T 5ổ T 6ổ T 7ổ T 8ổ T 9ổ T 10ổ T 11ổ T 12ổ T 13ổ T 14ổ T 15ổ T 16ổ T 1ổ T 2ổ T 3ổ T 4ổ T 5ổ T 6ổ T 7ổ T 8ổ T 9ổ T 10ổ T 11ổ T 12ổ T 13ổ T 14ổ T 15ổ T 16ổ T 17ổ T 18ổ T 19ổ T 20ổ T 21ổ

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

108

464.

465.

T Ự NHIÊN

466.

ị KHÔNG Đ a danh ư c trú do chính ề ặ quy n đ t

467.

468.

469.

470.

471.

472.

473.

474.

475.

476.

477.

478.

479.

480.

481.

482.

483.

ườ

484.

ng Phú Xá

485.

486.

487.

488.

489.

490.

491.

492.

493.

494.

495.

496.

497.

498.

499.

T 22ổ T 23ổ T 24ổ T 25ổ T 26ổ T 27ổ T 28ổ T 29ổ T 30ổ T 31ổ T 32ổ T 33ổ T 34ổ T 35ổ T 36ổ T 37ổ T 38ổ T 39ổ T 40ổ T 41ổ T 1ổ T 2ổ T 3ổ T 4ổ T 5ổ T 6ổ T 7ổ T 8ổ T 9ổ T 10ổ T 11ổ T 12ổ T 13ổ T 14ổ T 15ổ T 16ổ

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

109

500.

501.

T Ự NHIÊN

502.

ị KHÔNG Đ a danh ư c trú do chính ề ặ quy n đ t

503.

504.

505.

506.

507.

508.

509.

510.

511.

512.

ườ

513.

ng Tân Thành

514.

515.

516.

517.

518.

519.

520.

521.

522.

523.

524.

525.

526.

527.

528.

T 17ổ T 18ổ T 19ổ T 20ổ T 21ổ T 22ổ T 23ổ T 24ổ T 25ổ T 26ổ T 27ổ T 28ổ T 29ổ T 1ổ T 2ổ T 3ổ T 4ổ T 5ổ T 6ổ T 7ổ T 8ổ T 9ổ T 10ổ T 11ổ T 12ổ T 13ổ T 14ổ T 15ổ T 16ổ

ườ

529.

ng Trung Thành

530.

531.

532.

533.

534.

535.

Tổ 1 Tổ 2 Tổ 3 Tổ 4 Tổ 5 Tổ 6 Tổ 7

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

110

536.

537.

T Ự NHIÊN

538.

ị KHÔNG Đ a danh ư c trú do chính ề ặ quy n đ t

539.

540.

541.

542.

543.

544.

545.

546.

547.

548.

549.

550.

551.

552.

553.

554.

555.

556.

557.

558.

559.

560.

561.

562.

563.

564.

565.

566.

567.

568.

ườ

ươ

569.

ng H ng S n

570.

571.

T 8ổ T 9ổ T 10ổ T 11ổ T 12ổ T 13ổ T 14ổ T 15ổ T 16ổ T 17ổ T 18ổ T 19ổ T 20ổ T 21ổ T 22ổ T 23ổ T 24ổ T 25ổ T 26ổ T 27ổ T 28ổ T 29ổ T 30ổ T 31ổ T 32ổ T 33ổ T 34ổ T 35ổ T 36ổ T 37ổ T 38ổ T 39ổ T 40ổ T 1ổ T 2ổ T 3ổ

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

111

572.

573.

T Ự NHIÊN

574.

ị KHÔNG Đ a danh ư c trú do chính ề ặ quy n đ t

575.

576.

577.

578.

579.

580.

581.

582.

583.

584.

585.

586.

587.

588.

589.

590.

591.

592.

593.

594.

595.

596.

597.

598.

599.

600.

601.

602.

603.

604.

605.

ườ

606.

ị ng Th nh Đán

607.

T 4ổ T 5ổ T 6ổ T 7ổ T 8ổ T 9ổ T 10ổ T 11ổ T 12ổ T 13ổ T 14ổ T 15ổ T 16ổ T 17ổ T 18ổ T 19ổ T 20ổ T 21ổ T 22ổ T 23ổ T 24ổ T 25ổ T 26ổ T 27ổ T 28ổ T 29ổ T 30ổ T 31ổ T 32ổ T 33ổ T 34ổ T 35ổ T 36ổ T 37ổ T 1ổ T 2ổ

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

112

608.

609.

T Ự NHIÊN

610.

ị KHÔNG Đ a danh ư c trú do chính ề ặ quy n đ t

611.

612.

613.

614.

615.

616.

617.

618.

619.

620.

621.

622.

623.

624.

625.

626.

627.

628.

ườ

T 3ổ T 4ổ T 5ổ T 6ổ T 7ổ T 8ổ T 9ổ T 10ổ T 11ổ T 12ổ T 13ổ T 14ổ T 15ổ T 16ổ T 17ổ T 18ổ T 19ổ T 20ổ T 21ổ T 22ổ T 23ổ ườ Ph

629.

ng Phan Đình Phùng

ườ

ng Phan Đình Phùng ụ

ng Hoàng Văn Th

630.

ườ

ươ

ụ ươ ng Tr ng V ng

ng Tr ng V ng

631.

ườ

ồ

ườ

ồ

632.

ng Đ ng Quang

ườ

633.

ng Đ ng Quang ề ng Quan Tri u

ề ng Quan Tri u

ườ

ng Gia Sàng

634.

ng Gia Sàng

ườ

635.

ng Túc Duyên

ườ

ị

ườ

ị

ng Tân Th nh

636.

ng Tân Th nh

ườ

637.

ậ ậ ng T p L p

ườ

638.

ng Tân Long

ườ

639.

ng Quang Trung

ườ

ng Quang Vinh

640.

ng Quang Vinh

ườ

641.

ng Cam Giá

ườ

642.

ng Phú Xá

ườ

643.

ng Tân Thành

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

113

ườ

ng Trung Thành

644.

ườ

ơ ươ ng H ng S n

645.

T Ự NHIÊN

ườ

ng Trung Thành ơ ươ ng H ng S n ị ng Th nh Đán

ị ng Th nh Đán

646.

ị KHÔNG Đ a danh ư c trú do chính ề ặ quy n đ t

647.

Xã Phúc Hà ứ ị Xã Th nh Đ c

648.

Xã Phúc Hà ứ ị Xã Th nh Đ c ắ

ắ ế Xã Quy t Th ng

ế Xã Quy t Th ng

649.

650.

651.

Xã Phúc Trìu Xã Tân C ngươ ơ ươ Xã L ng S n

652.

Xã Phúc Trìu Xã Tân C ngươ ơ ươ Xã L ng S n

653.

Xã Phúc Xuân Xã Tích L ngươ

654.

Xã Phúc Xuân Xã Tích L ngươ

655.

ứ

ị Xã Th nh Đ c

656.

657.

ị Đ a danh ư c trú có ừ ờ t th i phong ki nế

658.

659.

660.

661.

662.

ế Xóm B n Đò Xóm Ao Mi uế Xóm Lò G chạ Xóm Đà Ti nế Xóm Làng Cả Xóm Xuân Th nhị ồ Xóm Đ ng Chanh ầ ầ Xóm Đ u Ph n

663.

664.

665.

666.

667.

668.

669.

Xóm Phúc Hoà Xóm Hoà B cắ Xóm L t 1ượ Xóm L t 2ượ Xóm Cây Thị Xóm Con C cố ứ Xóm Đ c Hoà

670.

671.

Xóm Khánh Hoà ợ Xóm H p Thành

672.

Xóm Ao Sen

673.

Xóm Lâm Tr

ngườ

674.

675.

676.

677.

Xóm Phúc Trìu Xóm Tân Đ c 1ứ Xóm Tân Đ c 2ứ ầ Xóm C u Đá

678.

ỹ

679.

Xóm M Hoà Xóm M iớ

114

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

ắ

KHÔNG Đ a danh

ắ Xóm B c Thành

ế Xã Quy t Th ng

680.

T Ự

Xóm Trung Thành

681.

NHIÊN t

Xóm Nam Thành

682.

ị ư c trú có ừ ờ th i phong ki nế

Xóm Cây Xanh

683.

684.

685.

686.

687.

688.

Xóm Gò Móc ơ Xóm S n Móc ế ơ Xóm S n Ti n Xóm Thái S n 1ơ Xóm Thái S n 2ơ Xóm M iườ

689.

ồ Xóm Đ ng Chùa

Xã Phúc Trìu

690.

Xóm Thanh Phong

691.

692.

693.

ộ ồ Xóm Đ ng N i Xóm Chợ Xóm Nhà Thờ

694.

Xóm Lai Thành

695.

Xóm Cây De

696.

Xóm Khuôn 1

697.

698.

699.

700.

Xóm Khuôn 2 Xóm Phúc Thu nầ ồ Xóm Đ i Chè Xóm Đá D ngự

701.

702.

703.

Xóm Soi Mít Xóm Phúc Ti nế ồ Xóm H ng Phúc

704.

Xã Tân C ngươ

705.

706.

Xóm Nam Đông Xóm Nam Ti nế Xóm Nam Thái

707.

Xóm Soi Vàng

708.

709.

710.

711.

ộ ấ Xóm Đ i C n Xóm Nhà Thờ ướ Xóm N c Hai ồ Xóm H ng Thái

712.

713.

714.

Xóm Gò Pháo Xóm Gu cộ Xóm Nam H ngư

715.

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

115

KHÔNG Đ a danh

716.

T Ự

Xóm Nam S nơ Xóm Nam Ti nế

717.

NHIÊN t

Xóm Yna 1

718.

ị ư c trú có ừ ờ th i phong ki nế

Xóm Yna 2

719.

ươ

Xã L ng S n

720.

Xóm Ninh H ng 1

ươ

721.

Xóm Ninh H ng 2

ươ

722.

Xóm Ninh H ng 3

ươ

723.

724.

725.

726.

Xóm Ninh H ng 4 Xóm Đ ngộ Xóm Cử Xóm H pộ

727.

728.

Xóm Soi Xóm C uầ

729.

Xóm Nha Làng

730.

Xóm Kè

731.

732.

Xóm Phúc Thái Xóm B uầ

733.

ộ

734.

Xóm Pha Xóm Ti n Bế

735.

Xóm Ngân

736.

737.

738.

739.

740.

Xóm Tân Trung Xóm Tân S n 1ơ Xóm Tân S n 2ơ Xóm Tân S n 3ơ Xóm Tân S n 4ơ

ệ

741.

742.

Xóm Luy n Kim cướ

Xóm Tr

743.

Xóm Sau

744.

Xóm Na Hoàng

745.

Xóm Ga

746.

Xã Phúc Xuân

747.

Xóm Đèo Đá Xóm Cây Thị

748.

ạ

749.

750.

751.

Xóm Long Giang ồ Xóm Đ ng L nh Xóm Gi a 1ữ Xóm Gi a 2ữ

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

116

KHÔNG Đ a danh

752.

T Ự

ệ

Xóm Núi N nế ồ Xóm Đ ng Ki m

753.

NHIÊN t

754.

ị ư c trú có ừ ờ th i phong ki nế

755.

Xóm Trung Tâm Xóm Khuôn N mặ ầ ộ Xóm D c L y

756.

Xóm Cao Khánh

757.

Xóm Cao Tràm

758.

Xóm Cao Si

759.

Xóm Xuân Hoà

760.

Xóm 1

Xã Phúc Hà

761.

Xóm 2

762.

Xóm 3

763.

Xóm 4

764.

Xóm 5

765.

Xóm 6

766.

Xóm 7

767.

Xóm 8

768.

Xóm 9

769.

Xóm 10

770.

Xóm 11

771.

Xóm 12

772.

Xóm 13

773.

Xóm 14

774.

ắ ươ

Xã tích L ngươ

775.

776.

777.

778.

779.

780.

Xóm B c L ng Xóm Ba Nh tấ Xóm Hào Thọ Xóm Trung L ngươ Xóm Ba C ngố ầ Xóm C u Thông Xóm M iớ

781.

Xóm Trám Lãi

782.

Xóm Núi Dài

783.

Xóm Đông Yên

784.

785.

786.

ườ

Xóm Trung Xóm Na C mớ Xóm Chùa

ng Túc Duyên

787.

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

117

ườ

ươ

ọ

ế Đ ng L ng Ng c Quy n

788.

ị ỉ

T Ự

ườ

Đ ng Phan Đình Phùng

789.

KHÔNG Đ a danh ch công NHIÊN trình giao

ườ

ươ

Đ ng Nha Trang

ng Tr ng V ng

790.

thông

ườ

ễ

ệ

791.

Đ ng Nguy n Hu ộ

ườ

ấ Đ ng Đ c C n

792.

ườ

ụ

793.

Đ ng Hoàng Văn Th ắ

ườ

ạ Đ ng B c K n

794.

ườ

795.

ườ

ng Túc Duyên

796.

Đ ng Quang Trung ế Đ ng B n Oánh

ườ

ậ ng Tân L p

797.

Đ ng 3 2

ườ

ạ

798.

Đ ng Cách M ng Tháng 8

ườ

ắ

Đ ng B c Nam

799.

ự

ườ

800.

ườ

ồ

ườ

Đ ng Vi

ng Đ ng Quang

801.

ườ

Ph Xã Tân C ngươ

802.

ươ Đ ng D ng T Minh ệ ắ t B c ố Đ ng Núi C c

ườ

ồ Đ ng Đ ng Quang

803.

ườ

ị

ườ

ng Tân Th nh

804.

Đ ng Phú Thái

ườ

ươ

ế

ườ

Đ ng L ng Th Vinh

ng Quang Trung

805.

ườ

ng Gia Sàng

Đ ng Lê Quý Đôn

806.

ườ

ỏ ạ

807.

ườ

ề

ườ

ng Quan Tri u

808.

Đ ng M B ch ề Đ ng Quan Tri u

ườ

ụ

ườ

ễ

ng Hoàng Văn Th

809.

Đ ng Nguy n Du ươ

ườ

810.

Đ ng Hùng V ng

ườ

ng Phan Đình Phùng

811.

ầ Đ ng Minh C u

ườ

ụ

ườ

ng Hoàng Văn Th

812.

ủ ễ Đ ng Ph Li n

ườ

813.

Đ ng Chu Văn An

ườ

ng Phú Xá

814.

Đ ng Phú Xá

ườ

ố ươ

ườ

ng Trung Thành

815.

Đ ng Ph H ng

ườ

ng Tân Thành

816.

ườ

817.

ườ

ượ

ng Túc Duyên

818.

ườ

Đ ng Tân Thành ư Đ ng L u Nhân Chú ế Đ ng B n T ng ồ

ườ

ng Túc Duyên

819.

ươ Đ ng X ng R ng

ườ

ng Túc Duyên

Đ ng Phùng Chí Kiên

820.

ườ

ng Túc Duyên

821.

Đ ng Túc Duyên

ườ

ồ

ng Quang Trung

Đ ng Ga Đ ng Quang

822.

ườ

ị

ị ng Th nh Đán

Đ ng Th nh Đán

823.

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

118

ườ

ị

Đ ng Z115

824.

ỉ

ị

ườ

ị

ườ

ng Tân Th nh

825.

T Ự NHIÊN

Đ ng Tân Th nh ươ

ườ

826.

KHÔNG Đ a danh ch công trình giao thông

Đ ng Tân C ng ị

ườ

ứ Đ ng Th nh Đ c

Ph Xã Tân C ngươ ứ ị Xã Th nh Đ c

827.

ườ

Đ ng Phúc Xuân

Xã Phúc Xuân

828.

ườ

829.

Xã Phúc Trìu ư

ườ

Đ ng Phúc Trìu ờ

ườ

ươ ng Tr ng V ng

Đ ng Nhà Th

830.

ườ

Ph Xã Tân C ngươ

ố Đ ng Nam Núi C c

831.

ườ

Đ ng Tân Quang

832.

ườ

Đ ng Gia Sàng

ng Gia Sàng

833.

ườ

Đ ng Thanh Niên Xung Phong

ậ ng Tân L p

834.

ườ

Đ ng Quang Vinh

835.

ườ

Đ ng Phúc Hà

Xã Phúc Hà

836.

ườ

ấ ố Đ ng Th ng Nh t

ng Quang Trung

837.

ườ

Đ ng 30/4

838.

ườ

ươ

Đ ng Tích L ng

Xã Tích L ngươ

839.

ườ

840.

ườ

ươ

Đ ng Gang Thép ơ Đ ng H ng S n

841.

ườ

842.

ườ

ự Đ ng Vó Ng a ơ ươ Đ ng L ng S n

ơ ươ Xã L ng S n

843.

ầ

844.

ườ

ầ

ươ ng Tr ng V ng

ẩ C u Gia B y ố C u Bóng T i

845.

ườ

ầ

ng Gia Sàng

846.

ầ

C u Loàng ỏ ạ

847.

C u M B ch ố

ầ

ườ

848.

ng Tân Long

ầ

ồ

ườ

C u S 5 ươ C u X ng R ng

849.

ng Phan Đình Phùng

ầ

ự C u Vó Ng a

850.

ầ

ượ

ườ

851.

ng Túc Duyên

ầ

852.

ố C u Hu ng Th ế C u B n Oánh ầ

ầ

ườ

ề

C u Ng m

ng Quan Tri u

853.

ườ

ề

ầ

ng Quan Tri u

ề C u Quan Tri u

854.

ườ

ầ

ị ng Th nh Đán

C u Đán

855.

ườ

ầ

856.

C u Làng Đanh ặ

ầ

ề ng Quan Tri u ứ ị Xã Th nh Đ c

C u Khuôn N m

857.

ầ

ườ

C u Quang Vinh

ng Quang Vinh

858.

ầ

ầ C u Bánh D y

859.

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

119

ầ

ề ờ C u B Tri u

860.

ị ỉ

T Ự

ườ

ầ

ng Túc Duyên

C u Tre

861.

KHÔNG Đ a danh ch công NHIÊN trình giao

ầ

862.

thông

C u Phao ắ

ầ

863.

864.

ỏ ạ

C u Tr ng Ngã ba D c Limố Ngã ba M B ch

865.

ắ

Ngã ba B c Nam

866.

Ngã ba Gia Sàng

867.

868.

ố Ngã ba D c Hanh Ngã ba Quan Tri uề

869.

ườ

ồ

870.

ườ

ng Quang Trung ề ng Quan Tri u

Ga Đ ng Quang Ga Quan Tri uề

871.

ườ

872.

ng Phú Xá ơ ươ Xã L ng S n

873.

ư Ga L u Xá ơ ươ Ga L ng S n ư ồ

Ngã t

Đ ng Quang

874.

ư ườ

Ngã t

Đ ng Tròn

875.

Ngã t

Gang Thép

876.

ố ộ

Qu c l

877.

ố ộ

Qu c l

878.

879.

ườ

ng Trung Thành

Nhà văn hoá công nhân Gang Thép

880.

ườ

ươ

ng Tr ng V ng

ị Đ a danh ỉ ch các công trình xây d ngự

881.

ườ

ồ

ng Đ ng Quang

882.

883.

884.

885.

886.

887.

ế Nhà văn hoá thi u nhi Nhà văn hoá T 1ổ Nhà văn hoá T 3ổ Nhà văn hoá T 7ổ Nhà văn hoá T 9ổ Nhà văn hoá T 14ổ Nhà văn hoá T 15ổ Nhà văn hoá T 16ổ

ở

888.

ạ ọ

ố S hóa b i Trung tâm ọ ệ H c li u Đ i h c Thái Nguyên

889.

890.

891.

892.

893.

Nhà văn hoá T 1ổ Nhà văn hoá T 2ổ Nhà văn hoá T 5ổ Nhà văn hoá T 7ổ Nhà văn hoá T 10ổ Nhà văn hoá T 13ổ Nhà văn hoá T 21ổ

894.

120

ườ

ng Phan Đình Phùng

http://www.lrctnu.edu.vn

895.

ị KHÔNG Đ a danh ỉ ch các

T Ự

ườ

ụ ng Hoàng Văn Th

896.

897.

NHIÊN công trình xây d ngự

898.

Nhà văn hoá T 27ổ Nhà văn hoá T 1ổ Nhà văn hoá T 8ổ Nhà văn hoá T 12ổ Nhà văn hoá T 25ổ

899.

ườ

ươ

ng Tr ng V ng

900.

901.

902.

903.

904.

905.

ườ

ng Quang Trung

906.

907.

908.

909.

ườ

ng Gia Sàng

910.

911.

912.

913.

ườ

ng Túc Duyên

914.

915.

916.

ườ

ị

ng Tân Th nh

917.

918.

919.

920.

921.

ườ

ậ ng Tân L p

922.

923.

924.

925.

926.

ườ

ng Tân Long

927.

928.

929.

Nhà văn hoá Tổ 1 Nhà văn hoá Tổ 2 Nhà văn hoá Tổ 4 Nhà văn hoá Tổ 9 Nhà văn hoá Tổ 15 Nhà văn hoá Tổ 20 Nhà văn hoá Tổ 1 Nhà văn hoá Tổ 9 Nhà văn hoá Tổ 15 Nhà văn hoá Tổ 17 Nhà văn hoá Tổ 1 Nhà văn hoá Tổ 3 Nhà văn hoá Tổ 7 Nhà văn hoá Tổ 9 Nhà văn hoá Tổ 1 Nhà văn hoá Tổ 8 Nhà văn hoá Tổ 13 Nhà văn hoá Tổ 1 Nhà văn hoá Tổ 6 Nhà văn hoá Tổ 15 Nhà văn hoá Tổ 19 Nhà văn hoá Tổ 26 Nhà văn hoá Tổ 1 Nhà văn hoá Tổ 7 Nhà văn hoá Tổ 9 Nhà văn hoá Tổ 14 Nhà văn hoá Tổ 19 Nhà văn hoá Tổ 1 Nhà văn hoá Tổ 5 Nhà văn hoá Tổ 12 Nhà văn hoá Tổ 15

930.

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

121

ườ

ng Quang Trung

931.

ị KHÔNG Đ a danh ỉ ch các

T Ự

932.

933.

NHIÊN công trình xây d ngự

934.

935.

Nhà văn hoá T 1ổ Nhà văn hoá T 5ổ Nhà văn hoá T 7ổ Nhà văn hoá T 16ổ Nhà văn hoá T 21ổ Nhà văn hoá T 27ổ

936.

ườ

ng Quang Vinh

937.

938.

939.

ườ

ng Cam Giá

940.

941.

942.

943.

944.

945.

ườ

ng Phú Xá

946.

947.

948.

949.

950.

951.

ườ

ng Tân Thành

952.

953.

954.

955.

ườ

ng Trung Thành

956.

957.

958.

959.

960.

961.

962.

963.

964.

ườ

ơ ươ ng H ng S n

965.

Nhà văn hoá Tổ 1 Nhà văn hoá Tổ 8 Nhà văn hoá Tổ 10 Nhà văn hoá Tổ 1 Nhà văn hoá Tổ 2 Nhà văn hoá Tổ 7 Nhà văn hoá Tổ 20 Nhà văn hoá Tổ 25 Nhà văn hoá Tổ 31 Nhà văn hoá Tổ 1 Nhà văn hoá Tổ 5 Nhà văn hoá Tổ 9 Nhà văn hoá Tổ 15 Nhà văn hoá Tổ 20 Nhà văn hoá Tổ 21 Nhà văn hoá Tổ 1 Nhà văn hoá Tổ 3 Nhà văn hoá Tổ 5 Nhà văn hoá Tổ 9 Nhà văn hoá Tổ 1 Nhà văn hoá Tổ 2 Nhà văn hoá Tổ 8 Nhà văn hoá Tổ 16 Nhà văn hoá Tổ 18 Nhà văn hoá Tổ 21 Nhà văn hoá Tổ 25 Nhà văn hoá Tổ 30 Nhà văn hoá Tổ 35 Nhà văn hoá Tổ 1 Nhà văn hoá Tổ 3

966.

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

122

967.

ị KHÔNG Đ a danh ỉ ch các

T Ự

968.

969.

NHIÊN công trình xây d ngự

970.

971.

ườ

ị ng Th nh Đán

972.

973.

974.

975.

Nhà văn hoá T 15ổ Nhà văn hoá T 19ổ Nhà văn hoá T 27ổ Nhà văn hoá T 30ổ Nhà văn hoá T 35ổ Nhà văn hoá T 1ổ Nhà văn hoá T 5ổ Nhà văn hoá T 9ổ Nhà văn hoá T 15ổ Nhà văn hoá T 18ổ

976.

Nhà văn hoá Xóm 1

Xã Phúc Hà

977.

Nhà văn hoá Xóm 5

978.

979.

Nhà văn hoá Xóm 10 ợ

Nhà văn hoá Xóm H p Thành

ứ ị Xã Th nh Đ c

980.

Nhà văn hoá Xóm Phúc Hoà

981.

ỹ

Nhà văn hoá Xóm M Hoà

982.

ắ

Nhà văn hoá Xóm B c Thành

ế Xã Quy t Th ng

983.

Nhà văn hoá Xóm Nam Thành

984.

Nhà văn hoá Xóm Trung Thành

985.

Nhà văn hoá Xóm Thanh Phong

Xã Phúc Trìu

986.

987.

988.

Nhà văn hoá Xóm Lai Thành Nhà văn hoá Xóm Phúc Ti nế Nhà văn hoá Xóm Nam Ti nế

Xã Tân C ngươ

989.

ồ

990.

Nhà văn hoá Xóm H ng Thái Nhà văn hoá Xóm Nam H ngư

991.

ươ

ơ ươ Xã L ng S n

992.

ộ

993.

ệ

994.

Xã Phúc Xuân

995.

Nhà văn hoá Xóm Ninh H ng 1 Nhà văn hoá Xóm Ti n Bế Nhà văn hoá Xóm Luy n Kim Nhà văn hoá Xóm Cây Thị Nhà văn hoá Xóm Long Giang

996.

997.

Nhà văn hoá Xóm Xuân Hoà ắ ươ

Xã Tích L ngươ

998.

999.

Nhà văn hoá Xóm B c L ng Nhà văn hoá Xóm Ba Nh tấ Nhà văn hoá Xóm Hào Thọ

1000.

ườ

ươ

ng Tr ng V ng

1001.

ợ Ch Thái ợ

ườ

Ch Quang Trung

ng Quang Trung

1002.

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

123

ợ ồ

ườ

ồ

Ch Đ ng Quang

ng Đ ng Quang

1003.

ị KHÔNG Đ a danh ỉ ch các

T Ự

ườ

ợ

ng Quang Vinh

1004.

Ch Quang Vinh

ườ

ề

ợ

ng Quan Tri u

1005.

ề Ch Quan Tri u

NHIÊN công trình xây d ngự

ườ

ợ

ng Tân Long

1006.

Ch Tân Long

ườ

ợ

1007.

ng Gia Sàng

ợ

ườ

1008.

Ch Gia Sàng ự Ch Vó Ng a

ng Trung Thành

ợ

1009.

Ch Khu Nam ươ

ợ

1010.

Ch Tân C ng ợ ờ ồ

ườ

1011.

Ch B H

1012.

Xã Tân C ngươ ậ ng Tân L p ứ ị Xã Th nh Đ c

ườ

ị

ợ Ch Đán ợ

1013.

ng Tân Th nh

Ch Phú Thái

ợ

1014.

Xã Phúc Xuân

Ch Phúc Xuân

ợ

1015.

Ch Phúc Trìu

Xã Phúc Trìu

ườ

ợ ố

1016.

ng Trung Thành

Ch D c Hanh

ườ

ợ

1017.

ng Cam Giá

Ch Cam Giá

ợ

ườ

1018.

ấ Ch Tê Ba Nh t

ng Phú Xá

ợ

ườ

1019.

Ch Tân Thành

ng Tân Thành

ườ

1020.

ậ ng Tân L p

ợ Ch Bóp ợ

ườ

1021.

ng Quang Trung

ườ

ợ

1022.

ng Phan Đình Phùng

Ch Sinh Viên ầ Ch Minh C u

ườ

ợ

1023.

ng Túc Duyên

1024.

Ph Xã Tân C ngươ

ườ

Ch Túc Duyên ộ ờ Nhà th Gu c ờ

1025.

ươ ng Tr ng V ng

Nhà th Thái Nguyên

ươ

ờ

1026.

Ph Xã Tân C ngươ

Nhà th Tân C ng

ờ

1027.

Xã Phúc Trìu

Nhà th Phúc Trìu

ờ

1028.

Nhà th Phúc Xuân

ờ

1029.

Xã Phúc Xuân ứ ị Xã Th nh Đ c

Nhà th Khánh Hoà

ậ

ộ

ườ

ươ

1030.

Sân v n đ ng Thái Nguyên

ng Tr ng V ng

ườ

ậ ộ

ư ạ

1031.

ng Quang Trung

ườ

Sân v n đ ng S ph m ộ

ậ

1032.

ng Trung Thành

Sân v n đ ng Công nhân Gang

Thép

ườ

1033.

ng Quang Vinh

ậ

ộ

ệ Sân v n đ ng Nhà máy đi n

ườ

1034.

ng Quang Trung

ậ ộ

ườ

1035.

ng Túc Duyên

ỗ

ườ

1036.

ng Hoàng Văn Th

ụ

Sân v n đ ng Z159 Chùa Đ ng Mồ ủ ễ Chùa Ph Li n

ươ

1037.

Xã Tân C ng

Chùa Y Na

ạ ọ

ố

ở

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

124

ị KHÔNG Đ a danh ỉ ch các

T Ự

ố ươ ạ

NHIÊN công trình xây d ngự

ố ứ

ệ

ườ ườ ườ ườ ườ ườ

ươ ươ ươ ươ

ư ư ư ư

Ph Ph Ph Ph Ph Ph

ị ng Th nh Đán ng Trung Thành ng Tr ng V ng ng Tr ng V ng ng Tr ng V ng ng Tr ng V ng

1038. 1039. 1040. 1041. 1042. 1043.

ệ

ườ ườ

ế ng ni m Anh hùng li

Ph Ph

ng Gia Sàng ng Tân Thành

1044. 1045.

ườ

1046.

ậ ng Tân L p

ệ t

ườ

1047.

ệ t

ng Tân Long

ườ

ụ

1048.

ng Hoàng Văn Th

ồ

ề ề ề

ườ ườ ườ ườ

ươ

ườ

1049. 1050. 1051. 1052. 1053. 1054.

Ph ng Quang Vinh Ph ng Phan Đình Phùng ụ Ph ng Hoàng Văn Th ồ Ph ng Đ ng Quang ứ ị Xã Th nh Đ c ư ng Tr ng V ng Ph

ườ

ồ

1055.

ng Đ ng Quang

ng vũ trang

ườ

ườ ườ

ệ

1056. 1057. 1058. 1059. 1060. 1061. 1062.

ư ươ ng Tr ng V ng Ph ứ ị Xã Th nh Đ c ứ ị Xã Th nh Đ c ị ứ Xã Th nh Đ c ươ ư ng Tr ng V ng Ph ng Trung Thành Ph ứ ị Xã Th nh Đ c

t sĩ Thái

ậ ậ

ươ

ng 20/8

ươ ươ ươ

ư ư ư

ạ

ườ ườ ươ ườ ườ ườ ườ ườ

ỏ ạ

1063. 1064. 1065. 1066. 1067. 1068. 1069. 1070. 1071. 1072.

ứ ị Xã Th nh Đ c Xã Tân C ngươ Ph Ph Ph Ph Ph Ph Ph Ph

ng Cam Giá ư ng Tr ng V ng ng Trung Thành ng Tr ng V ng ng Tr ng V ng ng Tr ng V ng ụ ng Hoàng Văn Th ng Quang Trung

Chùa Đán Chùa Ph H ng Di tích Tr i lính Kh Xanh Di tích Dinh Công X Pháp Di tích Nhà lao Thái Nguyên ưở ng ni m thanh niên Di tích t xung phong Di tích phòng tuy n Gia Sàng ệ ưở Đài t t sĩ Tân Thành ệ ưở ng ni m Anh hùng li Đài t ậ ườ ng Tân L p. sĩ ph ệ ưở ng ni m anh hùng li Đài t ườ ng Tân Long sĩ ph ệ ệ ưở ng ni m anh hùng li Đài t t ố sĩ thành ph Thái Nguyên. ỏ ạ Đ n M B ch ươ Đ n X ng R ng ộ ấ Đ n Đ i C n Đình Làng R mơ Đình Làng Mon ả ộ B o tàng văn hoá các dân t c ệ Vi t Nam. ự ượ ả B o tàng l c l ệ ắ t B c Quân khu I Vi ả ỉ B o tàng T nh Thái Nguyên ế Mi u Khách ế Mi u Ông ế Mi u Bà Công viên Thái Nguyên Công viên Gang Thép Nghĩa trang li Nguyên Nghĩa trang D c Limố ố Đ p Núi C c Đ p Bađa Thành nhà M cạ ệ Khu Công nghi p Gang Thép Nhà hát Thái Nguyên ườ ả Qu ng tr ế R p chi u bóng nhân dân Đê Sông C uầ Đê M b ch.

125

ạ ọ

ở

ố

ọ ệ S hóa b i Trung tâm H c li u Đ i h c Thái Nguyên

http://www.lrctnu.edu.vn

Luận văn Thạc sĩ Ngữ văn: Khảo sát địa danh ở thành phố Thái Nguyên

ị ườ

Hoàng Th Đ ng

Ả

Ị

Ố

Ở

KH O SÁT Đ A DANH THÀNH PH THÁI NGUYÊN

Ữ

Ậ

Ạ LU N VĂN TH C SĨ NG VĂN

ị ườ

Hoàng Th Đ ng

Ả

Ị

Ố

Ở

KH O SÁT Đ A DANH THÀNH PH THÁI NGUYÊN

Ữ

Ậ

Ạ LU N VĂN TH C SĨ NG VĂN

Có thể bạn quan tâm

Luận văn Thạc sĩ: Chế tạo và nghiên cứu tính chất điện, từ của vật liệu multiferroic Ba₀.₇Ca₀.₃TiO₃/ NiFe₂O₄

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu vật liệu biến hóa dạng chuỗi một chiều chế tạo từ kim loại đồng trên đế FR-4 hoạt động tại tần số MHz ứng dụng trong truyền năng lượng không dây

Luận văn Thạc sĩ: Đánh giá khả năng tác động tới môi trường biển của việc xả nước thải từ sự cố nhà máy điện hạt nhân Fukushima sử dụng công cụ ERICA

Luận văn Thạc sĩ: Xây dựng mô hình đầu dò nơtron và gamma sử dụng nhấp nháy EJ-276 ghép nối với mảng nhân quang silicon

Luận văn Thạc sĩ: Đánh giá khả năng ảnh hưởng của bức xạ ion hóa đến sức khỏe cư dân khu vực mỏ đất hiếm Đông Pao, xã Bản Hon, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu

Luận văn Thạc sĩ: Sử dụng phương pháp nhiễu xạ neutron khảo sát cấu trúc tinh thể và pha trật tự từ trong vật liệu Pr2FeCrO6

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu phân lập, xác định cấu trúc và hoạt tính ức chế NO của các hợp chất thứ cấp từ chủng vi nấm biển Aspergillus sp. CL251

Luận văn Thạc sĩ: Phân tích một số hợp chất bisphenol thôi nhiễm từ bao bì nhựa lên một số mẫu thực phẩm nền tinh bột

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và đánh giá hoạt tính kháng khuẩn, kháng nấm của loài hoa mộc (Osmanthus fragrans (Thunb.) Lour.) ở Việt Nam

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và đánh giá tác dụng kháng viêm của loài côi Turpinia montana (Blume) Kurz

Luận văn Thạc sĩ: Tổng hợp và đặc trưng tính chất vật liệu composite có cấu trúc nano chitosan–cyclodextrin/TiO₂–Ag

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu chế tạo và khảo sát một số tính chất của màng phủ trên cơ sở nhựa epoxy gốc nước và khung cơ kim - ZIF

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu tổng hợp một số dẫn xuất napthoquinone chứa nguyên tố flo bằng phản ứng đa thành phần

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu điều chế vật liệu Bioglass và tổ hợp lai với polymer ALG-F127 định hướng ứng dụng trong điều trị nội nha

Luận văn Thạc sĩ: Khảo sát thành phần hóa học và hoạt tính ức chế enzyme α-glucosidase trên một số hợp chất phân lập từ thịt quả bình bát nước (Annona glabra L.).

Luận văn Thạc sĩ: Tổng hợp và đánh giá hoạt tính chống ung thư của hợp chất lai chứa khung tetrahydro-β-carboline và imidazo[1,5-a]pyridine

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu tổng hợp một số dẫn xuất của benzazole

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu chiết tách lignin từ vỏ sầu riêng Ri6 (Durio zibethinus Murr.) và tổng hợp vật liệu biocomposite định hướng ứng dụng trong bảo quản sau thu hoạch

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu tổng hợp hạt nano bạc phủ acid hyaluronic mang doxorubicin định hướng ứng dụng trong điều trị ung thư

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính kháng viêm của loài rau dừa nước (Ludwigia adscendens)

Tài liêu mới

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu xây dựng thuật toán thích nghi và học tăng cường cấu trúc Actor - Critic điều khiển bám quỹ đạo cho robot di động đa hướng mecanum

Luận án Tiến sĩ: Cơ cấu bệnh tim mạch và chất lượng cuộc sống của người cao tuổi mắc suy tim, rung nhĩ điều trị tại Bệnh viện Thống Nhất, thành phố Hồ Chí Minh

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu hiện tượng nứt dăm đê sông vùng đồng bằng sông Hồng và dự báo khả năng bị nứt của một số đoạn đê

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu xây dựng giải pháp đảm bảo an toàn thông tin cho quá trình học liên kết dựa trên mật mã

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Phát triển năng lực đánh giá công nghệ cho học sinh trong dạy học môn Công nghệ 11 ở trường trung học phổ thông

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu phân loại chi cầu diệp – Bulbophyllum Thouars (Orchidaceae) ở vùng Tây Nguyên bằng phương pháp hình thái và phân tử

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu đặc điểm phân bố và dinh dưỡng của các loài lưỡng cư ở Vườn Quốc gia Bến En và Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, tỉnh Thanh Hóa

Luận án Tiến sĩ: Tổng hợp luật dẫn và điều khiển cho một lớp tên lửa đối hải trên cơ sở ứng dụng mạng nơ ron và hệ mờ

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu tổng hợp hệ điều khiển góc Pitch tua bin gió trong điều kiện có nhiễu tác động

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu hóa học lipid của hai loài san hô thủy tức Millepora dichotoma và Millepora platyphylla ở Việt Nam

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu kiểm soát phân phối công suất kéo trên cầu chủ động của ô tô con bằng ABS

Luận án Tiến sĩ: Ứng dụng phản ứng Domino vào tổng hợp các dẫn xuất Podophyllotoxin, Pyrimidine và đánh giá hoạt tính sinh học của các chất tổng hợp được

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và một số hoạt tính sinh học của cây chùm ngây (Moringa oleifera)

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và ứng dụng ức chế ăn mòn cho thép của cao chiết xuất từ cây Lộc vừng thuộc họ Lecythidaceae

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu hiện tượng nứt dăm đê sông vùng đồng bằng sông Hồng và dự báo khả năng bị nứt của một số đoạn đê

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Giới thiệu

Về chúng tôi

Việc làm

Quảng cáo

Liên hệ

Chính sách

Thoả thuận sử dụng

Chính sách bảo mật

Chính sách hoàn tiền

DMCA

Hỗ trợ

Hướng dẫn sử dụng

Đăng ký tài khoản VIP

093 303 0098

support@tailieu.vn

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi