-1-
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
------------------------
NGUYỄN THANH SƠN
PHOØNG NGÖØA NGUY CÔ
OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG TAØI CHÍNH VIEÄT NAM
TRONG TIEÁN TRÌNH HOÄI NHAÄP
Chuyên ngành : KINH TẾ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
Mã số : 60.31.12
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
TP. Hồ Chí Minh – Năm 2007
-2-
CHƯƠNG I
TỔNG LUẬN VỀ MÔI TRƯỜNG TÀI CHÍNH VÀ
Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG TÀI CHÍNH
1.1 Môi trường đầu tư và môi trường tài chính
1.1.1 Môi trường đầu tư
Môi trường đầu tư là nơi tổng hòa các yếu tố bên ngoài liên quan đến hoạt
động đầu tư như chính sách, kinh tế, chính trị, luật pháp văn hoá, xã hội và các yếu
tố: cơ sở hạ tầng, năng lực thị trường, cả các lợi thế của một quốc gia có liên quan,
ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến hoạt động đầu tư trong và ngoài nước tại một
quốc gia. Những yếu tố này có mối quan hệ và tác động qua lại lẫn nhau. Một môi
trường đầu tư thuận lợi sẽ tạo cơ hội và động lực cho các doanh nghiệp từ các
doanh nghiệp nhỏ đến các công ty đa quốc gia đầu tư có hiệu quả, tạo nhiều việc
làm và mở rộng hoạt động vì thế nó có vai trò quan trọng đối với tăng trưởng kinh
tế và góp phần giảm nghèo.
Khi phân tích môi trường đầu tư, có thể thấy được tính chất dài hạn và ngắn
hạn của nó sẽ chi phối quyết định của nhà đầu tư. Nếu lợi thế về môi trường đầu tư
của một quốc gia hiện tại là mức lương thấp thì sự bất lợi của môi trường khi xét ở
giác độ dài hạn là trình độ lao động thấp, không hiệu quả. Hoặc nếu các chính sách
ưu đãi về thuế tạo nên những điểm hấp dẫn nhà đầu tư ở ngắn hạn thì về dài hạn, hệ
thống luật pháp hoàn chỉnh rõ ràng mới là nhân tố tích cực để thu hút đầu tư. Các
nhà đầu tư có tầm nhìn chiến lược ít quan tâm đến những ưu đãi về thuế hơn là quan
tâm đến hệ thống luật pháp của nước chủ nhà.
Môi trường đầu tư bao gồm:
¾ Môi trường tự nhiên như vị trí địa lý, tài nguyên,… là những nhân tố
khách quan tác động đến hoạt động đầu tư. Nước tiếp nhận đầu tư có vị trí địa lý
thuận lợi, nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú là một đặc điểm đầu tiên mà các
nhà đầu tư quan tâm.
-3-
¾ Môi trường xã hội như môi trường pháp lý, kinh tế, tài chính, lao
động,… Khi thực hiện đầu tư vào một quốc gia, để đảm bảo an toàn và hiệu quả của
việc đầu tư, các nhà đầu tư phải nắm vững hệ thống luật pháp của nước tiếp nhận
đầu tư.
- Môi trường luật pháp: hệ thống luật pháp càng rõ ràng, chi tiết và ổn định
càng tạo điều kiện cho nhà đầu tư dễ dàng hơn khi đầu tư vào quốc gia đó. Ngược
lại, một hệ thống luật pháp rối rắm, phức tạp, mơ hồ và thường biến động dễ làm
nản lòng các nhà đầu tư, ngay cả những người có thiện chí nhất.
- Môi trường kinh tế: các định hướng phát triển kinh tế của một quốc gia, hệ
thống các lĩnh vực kinh tế… các quốc gia có đường lối kinh tế mở và các chính
sách kinh tế thông thoáng tạo điều kiện thu hút các nhà đầu tư hơn là những nước có
chính sách kinh tế đóng cửa.
- Môi trường chính trị: sự nhất quán, ổn định trong cơ cấu, bộ máy chính trị
của một quốc gia là một điều kiện thuận lợi cho bất cứ nhà đầu tư nào, cũng như
làm cho họ thật sự an tâm khi tiến hành đầu tư.
- Môi trường tài chính: các chính sách tài chính như chính sách thu chi tài
chính, mở tài khoản vay vốn, lãi suất, chuyển lợi nhuận về nước… Nền tài chính
quốc gia đánh giá qua các chỉ tiêu: cán cân thương mại quốc tế, cán cân thanh toán
quốc tế, nợ quốc gia, tỷ lệ lạm phát, tỷ giá hối đoái và khả năng điều tiết của nhà
nước, khả năng chuyển đổi của đồng tiền, hiệu quả hoạt động của hệ thống ngân
hàng. Sự hoạt động của thị trường tài chính: thị trường chứng khoán, cho thuê tài
chính, bất động sản… Hệ thống thuế và lệ phí: loại thuế, thuế suất và tính ổn định.
Khả năng đầu tư từ Chính phủ cho phát triển.
- Môi trường cơ sở hạ tầng: hệ thống đường xá, cầu cống, sân bay, bến
cảng… Mức độ thoả mãn các dịch vụ: điện, nước, bưu chính viễn thông, khách
sạn… khả năng thuê đất và sở hữu nhà. Chi phí thuê đất, đền bù giải toả, thuê nhà,
chi phí dịch vụ vận tải, điện, nước, điện, thoại, fax, internet…
-4-
- Môi trường lao động: nguồn lao động và giá cả nhân công lao động. Trình
độ đào tạo cán bộ quản lý và tay nghề. Cường độ lao động và năng suất lao động.
Tính cần cù và kỷ luật lao động. Tình hình đình công bãi công. Hệ thống giáo dục
và đào tạo. Sự hỗ trợ của Chính phủ cho phát triển nguồn nhân lực. Cải thiện môi
trường đầu tư phải thực hiện song song với việc tăng cường nguồn nhân lực. Lực
lượng lao động lành nghề là điều kiện thiết yếu để tiếp thu những công nghệ mới có
hiệu quả cao và một môi trường đầu tư tốt hơn sẽ làm tăng lợi suất đầu tư cho giáo
dục, tăng cường các cơ chế để đảm bảo chất lượng và tạo dựng môi trường đầu tư
lành mạnh cho những người cung ứng dịch vụ giáo dục và đào tạo.
Trong phạm vi của đề tài này, tôi chỉ tập trung nghiên cứu về môi trường tài
chính và tác động của nó đến sự phát triển kinh tế ổn định Quốc gia.
1.1.2 Môi trường tài chính
Môi trường tài chính là sự tương tác lẫn nhau giữa các yếu tố tài chính gây
ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp tới hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp.
Nói một cách khái quát, môi trường tài chính là tập hợp những nhân tố vi mô
và vĩ mô trong nền kinh tế, nó tác động một cách trực tiếp và gián tiếp đến các
doanh nghiệp hoạt động trong đó.
Có thể nói môi trường tài chính (bao gồm cả các yếu tố của môi trường luật
pháp về tài chính) là môi trường ảnh hưởng gần như lớn nhất hay có thể nói là có
tính chất quyết định đối với sự tồn tại, phát triển hay phá sản của một doanh nghiệp.
Môi trường tài chính và cơ sở hạ tầng khi vận hành tốt thì thị trường tài
chính sẽ kết nối doanh nghiệp với người cho vay và các nhà đầu tư, những người
sẵn sàng cấp vốn cho các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và chia sẻ một
phần rủi ro. Ngược lại tài chính và cơ sở hạ tầng không đủ sẽ gây trở ngại cho cơ
hội, làm tăng chi phí và rủi ro cho các doanh nghiệp nhỏ cũng như các công ty đa
quốc gia.
-5-
1.2 Các dấu hiệu môi trường tài chính bị ô nhiễm
1.2.1 Ô nhiễm môi trường tài chính
Hiểu một cách tổng quát, ô nhiễm môi trường tài chính là những bất ổn trên
thị trường, những bất bình đẳng giữa các nhà đầu tư gây nên tâm lý “e dè”, “chần
chừ” khi ra quyết định bỏ vốn đầu tư, cũng như những hạn chế chủ quan hay khách
quan về chính sách và gây ra những tác động xấu đến môi trường tài chính nói riêng
và nền kinh tế của quốc gia nói chung.
1.2.2 Các dấu hiệu môi trường tài chính bị ô nhiễm
Môi trường
tài chính bị
ô nhiễm
Thị trường tài
chính bất ổn định
Chính sách kinh tế
tài chính vĩ mô
không thỏa đáng
Tăng trưởng
nóng và không
ổn định
Môi trường đầu
tư bất bình đẳng
1.2.2.1 Nền kinh tế tăng trưởng nóng và không ổn định
Khi nền kinh tế tăng trưởng nhanh, thực tế cho thấy khó có thể giữ vững
được ổn định trong dài hạn vì bản thân tăng trưởng kinh tế nhanh thường chứa đựng
nhiều nhân tố gây mất cân đối dẫn tới khủng hoảng. Và ngược lại, nền kinh tế tăng
trưởng quá chậm lại làm cản trở hoạt động sản xuất kinh doanh gây trì trệ và làm
hạn chế đầu tư. Sự tăng trưởng lúc nhanh lúc chậm như vậy đều có những ảnh
hưởng không tốt đến nền kinh tế và bản thân nó cũng chứa đựng nhiều nguy cơ rủi
ro làm cho các nhà đầu tư e ngại khi phải liều lĩnh bỏ vốn vào thị trường như thế.
Đến lúc này, nền kinh tế sẽ rơi vào cảnh mở cửa nhưng không ai vào.